REFERAT

SLOVENIJA

Slovenija

Koordinate: 46 9' SG , 15 3' IGD

Republika SlovenijaRepublika Slovenija

Zastava Grb

HimnaZdravljica

Glavni grad Ljubljana

4603N 1430E

Slubeni jezik slovenaki, italijanski imaarski

Oblik drave Parlamentarna republika

Predsednik Borut Pahor

Premijer Alenka Bratuek

Nezavisnost Od Jugoslavije

Proglaena 25. jun 1991.

Priznata 1992.

Pristup u EU 1. maj 2004.

Povrina

ukupno 20.273 km (153.)

voda (%) 0,7

Stanovnitvo

2011. 2.050.189 (145)

2002. 1.964.036

gustina 101/km (106)

BDP (PKM) 2010 priblino

ukupno $56,314 milijardi (81)

po glavi stanovnika $28.030 (32)

IHR (2010) 0,828 (27) veoma visok

Valuta Evro (EUR)

Vremenska zona UTC +1, +2 (CET, CEST)

Internet domen .si

Pozivni broj +3861U optinama sa pripadnicima italijanskih i maarskih manjina

2Slovenaki tolar zamenjen za Evro 1. januara 2007.

Republika Slovenija (sl. Republika Slovenija, sluaj (pomoinfo)) jeprimorska i podalpska drava na

jugu srednje Evrope, koja se na zapadu granii sa Italijom, na severu s Austrijom, na severoistoku

s Maarskom, na istoku i jugu s Hrvatskom, a na jugozapadu, u Piranskom zalivu, ima izlaz na Jadransko

more.

U razliitim periodima istorije Slovenije, drava je bila deo Rimskog carstva,Karantanije (samo moderni deo

severne Slovenije), Svetog rimskog carstva,Austo-Ugarske, Drave Slovenaca, Hrvata i Srba, Kraljevine Srba,

Hrvata i Slovenaca (1929. preimenovana u Kraljevina Jugoslavija) izmeu dva svetska rata, i SFR

Jugoslavije od 1945. do sticanja nezavisnosti 1991. godine.

Slovenija je lanica Ujedinjenih nacija, Evropske unije i NATO saveza.

Sadraj

[sakrij]

1 Geografija

o 1.1 Poloaj o 1.2 Geologija i reljef o 1.3 Klima o 1.4 Vode o 1.5 Flora i fauna o 1.6 Optine

2 Istorija

o 2.1 Praistorija i stari vek o 2.2 Srednji vek o 2.3 Od 18. veka do kraja Prvog svetskog rata o 2.4 Jugoslavija o 2.5 Nezavisna Slovenija

3 Politika

4 Demografija

o 4.1 Prethodni popisi 5 Kultura

6 Dravni praznici (neradni dani)

7 Vidi jo

8 Reference

9 Literatura

10 Spoljanje veze

Geografija[uredi]

Za vie informacija pogledajte lanak Geografija Slovenije

Poloaj[uredi]

Ovaj lanak, ili jedan njegov deo, treba jo da se proiri.Pogledajte stranu za razgovor za razlog. Kada se poboljavanje zavri, moete skloniti ovo obavetenje.

Geologija i reljef[uredi]

Triglav

Julijski Alpi

Pogled na Piran

etiri glavna evropska geografska regiona se nalaze u Sloveniji: Alpi, Dinaridi,Panonska nizija i Sredozemlje [1].

Najvia taka Slovenije je Triglav (2.864 m;)[2]; prosena nadmorska visina drave iznad nivoa mora je 557

metara. Oko jedne polovine drave 11,691 km) je prekriveno umom; ovo ini Sloveniju treom

najpoumljenijom dravom u Evropi, odmah iza Finske i vedske. Panjacipokrivaju 5.593 km drave,

a livade i bae 2.471 km. Takoe, postoji jo 363 km vonjaka, i 216 km vinograda.

Klima[uredi]

Klima Slovenije je mediteranska na obali, alpska na planinama, kontinentalna sa blagim letima i

hladnim zimama na visoravnima i dolinama na istoku. Prosene temerature su od -2C u januaru do 21C

u julu. Prosene padavine su 1.000 milimetara na obali, do ak 3.500 milimetara na Alpima, 800 milimetara na

jugoistoku i 1.400 milimetara u sredinjoj Sloveniji.

Geometrijski centar gravitacije Slovenije je lociran na koordinatama 4607'11,8" SGD and 1448'55,2" IG i lei

u Spodnja Slivna, u okolini Vae, u optini Litija.

Vode[uredi]

Ovaj lanak, ili jedan njegov deo, treba jo da se proiri.Pogledajte stranu za razgovor za razlog. Kada se poboljavanje zavri, moete skloniti ovo obavetenje.

Flora i fauna[uredi]

Ovaj lanak, ili jedan njegov deo, treba jo da se proiri.Pogledajte stranu za razgovor za razlog. Kada se poboljavanje zavri, moete skloniti ovo obavetenje.

Optine[uredi]

Za vie informacija pogledajte lanak Optine Slovenije

Prema Ustavu Repubike Slovenije, optina (sl. obina) je samoupravna lokalna zajednica (tj. jedinica lokalne

samouprave), koja obuhvata podruje jednog ili vie naselja koja su povezana zajednikim potrebama i

interesima stanovnika. Po slovenakom Zakonu o lokalnoj samoupravi, optina mora imati najmanje 5.000

stanovnika, ali ima i onih koje zbog geografskih, pograninih, nacionalnih, istorijskih ili privrednih razloga imaju

taj status iako imaju manje od 5.000 stanovnika. U optine spadaju poslovi lokalnog znaaja koje optina moe

obavljati samostalno i koji se tiu samo stanovnika optine. Grad moe dobiti status gradske optine ako ima

vie od 10.000 stanovnika i predstavlja geografski, privredno i kulturno sredite podruja u kome se nalazi.

Meutim taj status moe dobiti i optina zbog istorijskih razloga. Na gradsku optinu drava moe preneti

poslove iz svoje nadlenosti, a koji utiu na razvoj grada.

Slovenija je od 2011. godine podeljena na 211 optina, meu kojima njih 11 ima status gradske optine

(oznaene s *).

Karta Slovenije

Ajdovina

Beltinci

Benedikt

Bistrica ob Sotli

Bled

Bloke

Bovec

Borovnica

Bohinj

Braslove

Brda

Breice

Brezovica

uemberk

Zavr

Zagorje ob

Savi

Zree

Ivanna Gorica

Ig

Idrija

Izola

Ilirska Bistrica

Jezersko

Jesenice

Jurinci

Miklav na Dravskem polju

Miren-Kostanjevica

Mirna Pe

Mislinja

Mozirje

Moravske Toplice

Morave

Murska Sobota

Muta

Nazarje

Naklo

Nova Gorica *

Novo mesto *

Semi

Slovenska Bistrica

Slovenske

Konjice

Slovenj Gradec *

Sodraica

Solava

Stare

Tabor

Tiina

Tolmin

Trbovlje

Trebnje

Velenje

Velika Polana

Velike Lae

Verej

Videm

Vipava

Vitanje

Vodice

Vojnik

Vransko

Vrhnika

Vuzenica

Gorenja vas-

Poljane

Gorinica

Gornja Radgona

Gornji Grad

Gornji Petrovci

Grad

Grosuplje

Destrnik

Divaa

Dobrepolje

Dobrova-Polhov

Gradec

Dobrovnik

Dobje

Dol pri Ljubljani

Dolenjske Toplice

Domale

Dornava

Dravograd

Duplek

Kamnik

Kanal

Kidrievo

Kobarid

Kobilje

Kozje

Komen

Komenda

Koper

Kostel

Koevje

Kranj

Kranjska Gora

Krievci

Krko

Kuzma

Kungota

Lako

Lenart

Lendava

Litija

Lovrenc na

Pohorju

Logatec

Loka dolina

Loki Potok

Optina

Lukovica

Lue

Ljubno

Ljubljana

Ljutomer

Maribor

Odranci

Oplotnica

Ormo

Osilnica

Pesnica

Pivka

Piran

Podvelka

Podlehnik

Podetrtek

Polzela

Postojna

Prebold

Prevalje

Preddvor

Ptuj *

Puconci

Ravne na Korokem

Radenci

Radee

Radovljica

Radlje ob Dravi

Razkrije

Rae-Fram

Ribnica na Pohorju

Ribnica

Rogatec

Rogaka Slatina

Rogaovci

Rue

Sveta Ana

Sveti Jurij

Tri

Trzin

Trnovska vas

Turnie

Hodo

Hrastnik

Hrpelje-Kozina

Cankova

Cerkvenjak

Cerknica

Cerkno

Cerklje na

Gorenjskem

Celje *

renovci

rna na

Korokem

rnomelj

alovci

empeter-Vrtojba

entilj

entjernej

entjur pri Celju

enur

kofja Loka

kofljica

kocjan

martno ob Paki

martno pri Litiji

marje pri Jelah

otanj

tore

alec

elezniki

etale

iri

irovnica

Markovci

Majperk

Medvode

Meica

Menge

Metlika

Sveti Andra v Slovenskih

Goricah

Sevnica

Seana

Selnica ob Dravi

Osim na optine, kao jedinice lokalne samouprave, Slovenija je podeljena i na 58 upravnih jedinica koje

obavljaju poslove dravne uprave i ne zadiru u samoupravne poslove optina.

Iako zakonski nigde nije regulisano, Slovenija je podeljena i na pokrajine (u geografskom smislu), odnosno na

regije. Tako je za potrebe dravne statistike drava podeljena na 12 regija.

Ustav Republike Slovenije doputa ire samoupravne zajednice, odnosno pokrajine, na koje pak drava moe

preneti neke poslove iz svog delokruga.

Istorija[uredi]

Za vie informacija pogledajte lanak Istorija Slovenije

Praistorija i stari vek[uredi]

Dananja Slovenija je bila naseljena u praistorijska vremena, i postoje dokazi ljudskog prisustva od oko

250.000 godina. Izbuene kosti peinskog medveda, koje datiraju iz vremena od 43100 700 godina od

danas, su pronaene 1995. u peini Divlje Bave kod Cerkna, su moda najstariji muziki instrument pronaen

na svetu.[3]

Srednji vek[uredi]

Slovenski preci dananjih Slovenaca verovatno su se doselili na podruje Slovenije u 6. veku. U 7. veku je

nastala Karantanija, prva drava Slovenaca i jedna od prvih slovenskih drava. 745. godine Karantanija gubi

nezavisnost i pada pod vlast Bavarske, koja opet postaje deo franake drave. Stanovnitvo se pokrtava.

Oko 1000. godine napisani su Briinski spomenici, prvi pisani dokument na staroslovenskom jeziku. U 14.

veku vei deo dananje Slovenije pada pod vlast Habzburgovaca, koji kasnije postaju Austrougarska. Slovenija

se tada deli na tri pokrajine: Kranjsku, Koruku itajersku.

Od 18. veka do kraja Prvog svetskog rata[uredi]

Godine 1848. brojne narode zahvata narodni preporod, pa i Slovenci imaju politiki program koji trai

ujedinjenu Sloveniju.

Jugoslavija[uredi]

Kad se 1918. godine raspala Austrougarska, a Italija zauzela pokrajine Primorsku i Istru, kao i

delove Dalmacije, osnovana je Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, koja se 1929. preimenovala u Kraljevinu

Jugoslaviju.

Kraljevina Jugoslavija se raspala u Drugom svetskom ratu, a Slovenija je potom postala deo socijalistike

Jugoslavije, slubeno proglaene 29. novembra 1943.

Nezavisna Slovenija[uredi]

Dananja Slovenija je na temelju plebiscita proglasila nezavisnost od SFRJ 25. juna 1991. Slovenija se

prikljuila NATO-u 29. marta2004. godine a Evropskoj uniji 1. maja 2004. godine.

Politika[uredi]

Za vie informacija pogledajte lanak Politika Slovenije

Slovenaki predsednik se bira svake pete godine. Izvrnu vlast ima predsednik Vlade i njegov kabinet

ministara.

Parlament ima dva doma: Dravni zbor i Dravni svet. Dravni zbor ima 90 lanova, koji se delom biraju

direktno, a delom neposredno. Dravni svet ima 40 lanova, koji zastupaju vane drutvene, ekonomske,

strukovne i regionalne grupe i pojedince. Parlamentarni izbori odravaju se svake etiri godine.

Parlamentarni izbori se odravaju svake etiri godine.

Demografija[uredi]

Etniki sastav

Slovenci 83,06%

Srbi 1,98%

Hrvati 1,81%

Bonjaci 1,10%

Muslimani po nacionalnosti

0,53%

Maari 0,32%

Albanci 0,31%

Romi 0,17%

Italijani 0,11%

ostali 0,82%

nedefinisani ili nepoznati 8,9%

izvor: 2002 popis

Religija

Katolici 57,8%

Muslimani 2,4%

Pravoslavci 2,3%

Protestanti 0,9%

Ostali 3,7%

Ateisti 10,1%

nedefinisani ili nepoznati 22,8%

izvor: 2002 popis

Za vie informacija pogledajte lanak Demografija Slovenije

Glavna etnika grupa u Sloveniji su Slovenci (83%). Narodi iz bive Jugoslavije

(Srbi, Hrvati, Bonjaci i Muslimani po nacionalnosti) ine 6,3% a Maari, Italijani iRomi 0,6% stanovnitva.

Prema popisu stanovnitva iz 2002. Slovenija je imala 1.964.036 stanovnika.[4] Etnika opredeljenost 8,9%

stanovnitva je ili neopredeljena ili nepoznata. Gornja granica starosti u 2003. godini je bila 72,2 godine za

mukarce i 80 godina za ene.

Sa 99 stanovnika po kvadratnom kilometru, Slovenija se nisko rangira u poreenju sa ostalim evropskim

dravama po gustini stanovnitva. Notranjsko-kraka regija ima najmanju gustinu stanovnitva, dok

Osrednjeslovenska regija ima najveu. Proseeno 51% stanovnitva ivi u urbanizovanim, a 49% u ruralnim

sredinama.

Zvanini jezik je slovenaki, koji je lan junoslovenske grupe jezika. Maarski iitalijanski imaju status

zvaninog jezika u etniki izmeanim sredinama, u delovima oko granica sa Maarskom i Italijom.

Po religiji, Slovenci su tradicionalno veinom bili katolici. Pre socijalizma, oko 88% slovenaca su bili katolici,

dok je ve u 1991. ovaj postotak opao na 71,6%. Postotak i dalje opada i prema poslednjem popisu 2002.

godine procenat katolika je 57,8%.

Prethodni popisi[uredi]

1991 . 1.913.355 stanovnika (Slovenci 88.3%, Hrvati 2.8%, Srbi 2.5%,Muslimani 1.4%) [5]

1991. - 1.965.986 stanovnika: 1.727.000 Slovenaca ili 87.8 %, 54.212 Hrvataili 2.8 %, 47.911 Srba ili

2.4 %, 26.867 Muslimana ili 1.4 %, 8.503 Maara, 3.064 Italijana, 2.293 Roma i drugi.

1981 . - 1.838.381 stanovnika (Slovenci 90.8%, Hrvati 2.9%, Srbi 2.3%)

1971 . - 1.679.051 stanovnika (Slovenci 94%, Hrvati 2.5%, Srbi 1.2%)

Kultura[uredi]

Preernov trg u Ljubljani.

Za vie informacija pogledajte lanak Kultura Slovenije

Za vie informacija videti Spisak Slovenaca, Praznici u Sloveniji, Slovenaka knjievnost i Slovenaka muzika

Prvu slovenaku knjigu je odtampao protestantski reformator Primo Trubar (15081586). To su u stvari bile

dve knjige Catechismus i Abecedarium, koje su izdate 1550. uTibingenu u Nemakoj.

Sredinji deo drave, nazvan Kranjska (koji je postojao kao deo Austrougarske do poetka 20. veka) je

etnografski i istorijski dobro opisan u knjizi Slava Kranjske (nem.Die Ehre de Herzogthums Crain, sl. Slava

vojvodine Kranjske), izdate 1689. od Barona Janez Vajkar Valvosora (16411693).

Slovenaka dva najvea pisca su pesnik France Preeren (18001849) i pisac Ivan Cankar (18761918).

Najpoznatiji slovenaki slikari u Ivana Kobilica i impresionista Rihard Jakopi. Najznaajniji arhitekta je Joe

Plenik koji je radio u Beu i Pragu.

Slovenija je dom mnogih muziara i kompozitora, ukljuujui renesansnog kompozitora Jakoba Gala (Jacobus

Gallus) (15501591), koji je umnogome uticao na centralno evropsku klasinu muziku. U dvadesetom

veku, Bojan Adami.

Popularni savremeni muziari su Slavko Avsenik, Vlado Kreslin, Zoran Predin, Pero Lovin, DiDej

Umek, Manjifiko i drugi.

Slovenaka kinematografija ima tradiciju dugu vie od jednog veka. Karol Grosman, Janko Ravnik, Ferdo

Delak, France tigli, Joe Gale, Betjan Hladnik i Karpo Godina su jedni od poznatijih filmskih umetnika.

Savremeni filmski reiseri Janez Burger, Jan Cvitkovi,Damjan Kozole, Janez Lapajne, i Maja Veis su znaajniji

primer takozvane renesanse slovanake kinematografije.

Meu poznatijim Slovencima se ubrajaju i hemiar i dobitnik nobelove nagrade za knjievnost Friderik Pregl,

fiziar Joef Stefan, filozofSlavoj iek, knjievnik Franc Mikloi, fiziar Anton Marko Pleni i

matematiar Jurij Vega.

Dravni praznici (neradni dani)[uredi]

Datum Ime Napomena

1. i 2. januar Nova godina

8. februar Preernov dan

dan nakon Uskrsa Uskrsni ponedeljak klizni datum

27. april Dan otpora

1. i 2. maj Praznik rada

25. jun Dan dravnosti

15. avgust Velika Gospojina

31. oktobar Dan reformacije

1. novembar Dan uspomena na mrtve

25. decembar Boi

26. decembar Dan nezavisnosti

Vidi jo[uredi]

Slovenake pokrajine

Registarske oznake (Slovenija)

Slovenake pokrajine

Slovenake tradicionalne pokrajine:

1: Primorska;

2a: Gorenjska;

2b: Notranjska;

2c: Dolenjska;

3: Koruka;

4: tajerska;

5: Prekomurje

Slovenake pokrajine pojam je koji oznaava razliite teritorijalne jedinice na koje je bila

podijeljena Slovenija ili u kojima je istorijski ivio ili ivi slovenaki narod. Budui da dananja Slovenija nije

slubeno regionalno podijeljena, postoje razliiti modeli podjele.

Sadraj

[sakrij]

1 Istorijske pokrajine

2 Dananja neslubena podjela Slovenije

3 Geografski modeli

4 Vidi jo

Istorijske pokrajine[uredi]

Zbog vievjekovne podjele zemalja unutar Habzburke Monarhije iAustrougarske, jo je i danas u upotrebi

podjela prema podrujima tadanjihkrunskih zemalja: tajerska, Kranjska, Koruka, Gorika, Trst i Istra. Danas

su dijelovi veine tih zemalja (osim Kranjske) izvan granica Slovenije. Tako seGornja tajerska nalazi u Austriji,

kao i vei dio Koruke koja ini austrijsku saveznu pokrajinu Koruku. Jedan vrlo mali dio Koruke pripao

je 1918. Italiji. Vei dio Gorike nalazi su italijanskoj regiji Furlaniji-Julijskoj krajini. U tim pokrajinama, kao i na

podruju Trsta i danas postoji znatna slovenska manjina. Vei dio Istre pripada Hrvatskoj.

Dananja neslubena podjela Slovenije[uredi]

Na temelju tih istorijskih zemalja, nastala je dananja neslubena podjela Slovenije i to tako da se unutar

Kranjske razlikuju Gorenjska,Dolenjska i Notranjska, a dijelovi Gorike i Istre zajedno ine Primorsku. Starim

pokrajinama treba se jo pridodati i Prekmurje. Tako se obino navode sljedee pokrajine: Gorenjska,

Dolenjska, Notranjska, tajerska (nazivana jo i Donja tajerska), Koruka (nazivana jo i Slovenska Koruka),

Primorska i Prekmurje.

Teko je meutim odrediti precizne granice ovih pokrajina, budui da se one ne poklapaju sa sadanjom

geografskom podjelom Slovenije.

Geografski modeli[uredi]

Postoji vie geografskih modela podjele to su ih razvili razliiti autori:

Anton Melik: prirodni sastavni dijelovi

Svetozar Ilei: pokrajinsko-tipoloka ralanjenost Slovenije i geografska regionalizacija Slovenije

Igor Vrier: ekonomsko-geografska regionalizacija

Ivan Gams: pokrajinsko-ekoloka ralamba Slovenije

Danas je naee u upotrebi Gamsova definicija, koja se pak temelji na Ileiu. Gams tako Sloveniju dijeli na

temelju geografsko-sociolokih inilaca na sljedee dijelove:

Alpska Slovenija

Predalpska Slovenija

Panonska Slovenija

Dinarskokrka Slovenija

Sredozemna Slovenija

Slovenaki tolar

Slovenaki tolar

Tolar (ISO 4217: SIT) je bila zvanina valuta Slovenije od 1991. do 2007. Sastojao se iz 100 stotina. Uveden je 1991. godine umesto dinara. Ime je nastalo kao kombinacija rei taler i dolar.

Od 2004. kurs tolara je bio vezan za kurs evra. 1. januara 2007. zamenjen je evrom, to je Sloveniju uinilo prvom novom lanicom EU koja je uvela zajedniku valutu. Od tog trenutka tolar e kao kupovno sredstvo vaiti jo svega dve nedelje.

Tolare je izdavala Banka Slovenije. Inflacija na godinjem nivou je iznosila 0,8% u 2005.

Tolar je izdavan u apoenima u vrednosti od 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500, 1000, 5000 i 10000 tolara. Na novanicama su se nalazile poznate osobe iz slovenake politike i istorije, poput Primoa Trubara, Jurije Vege, Joe Plenika, Ivana Cankara, Janeza Vajkarda Valvasora i Franca Preerna.