-
Reformacja
Wyjaśnij pojęcie reformacja.
ruch religijno-społeczny, który narodził się w Europie w XVI w.
lub np. zapoczątkowany wystąpieniem
Lutra w 1517 r. , miał na celu doprowadzenie do reformy /naprawy
stosunków panujących w Kościele
katolickim, doprowadził do trwałego rozłamu w K. katolickim/
zach. chrześc. i powstania nowych wyznań.
Wymień trzy przyczyny reformacji w Europie.
1.
...........................................................................................................................................
2.
...........................................................................................................................................
3.
...........................................................................................................................................
Krytyka Kościoła
Krytyka papiestwa
Krytyka handlu odpustami
Np.:- symonia, nepotyzm, brak dyscypliny duchowieństwa, niski
stan wykształcenia,
- nadmierne bogacenie duchownych, fiskalizm Kościoła,
- mieszanie się Kościoła w sprawy polityczne, upadek autorytetu
papiestwa (niewola awiniońska i wielka
schizma)
- rozwój odrodzenia i humanizmu, odkrycia geograficzne,
podważenie nauk Kościoła, - rozwój monarchii
narodowych.
Wśród wydarzeń odnoszących się do zmian religijnych w okresie
nowożytnym wskaż to, które
chronologicznie jest pierwsze i to, które jest chronologicznie
ostatnie.
Zawarcie pokoju religijnego w Augsburgu…..1555
Ogłoszenie przez Marcina Lutra tez przeciwko odpustom……1517
Wydanie aktu supremacji przez Henryka VIII……1534
Rzeź hugenotów w noc świętego Bartłomieja…………..1572
Założenie zakonu jezuitów…….1540
Początek obrad Soboru Trydenckiego………1545-1563.
Uzupełnij: Akt konfederacji warszawskiej poprzedziła ugoda
zawarta w 1570 r. w . . . . . Sandomierzu . . . . . między
luteranami, kalwinami, braćmi czeskimi. Uważana za najstarszy
akt ekumeniczny w Europie nie objęła
jednak Arian / braci polskich.
W 1573 r. w katedrze Notre Dâme padły słowa: „Si non iurabis,
non regnabis”. - wyjaśnij znaczenie
(sens) słów Jeżeli nie (za)przysięgniesz, nie będziesz
panował
- kto te słowa wypowiedział? przedstawiciel Rzeczypospolitej lub
poseł polski lub, Jan Zborowski
- do kogo zostały skierowane ? Henryka Walezego / królewicza
Henryka
Podobna sytuacja powtórzyła się w Katedrze na Wawelu, kiedy
marszałek wielki koronny Jan Firlej,
położył rękę na koronie Piastów i Jagiellonów - do czego Henryk
został w ten sposób dwukrotnie zmuszony
do zaprzysiężenia pokoju religijnego lub zagwarantowania
wolności religijnej w Polsce
Przeczytaj uważnie teksty A, B, C, D i E. Odpowiedz na pytania
umieszczone pod tekstami na podstawie
ich treści oraz wiedzy pozaźródłowej.
Tekst A „Na soborze postanowiono powstrzymać niewiarę i wytępić
kacerstwo w Czechach. Dlatego wezwano przed
sąd soboru Husa i Hieronima i wyklęto ich. Ci jednak nie chcieli
się ani nawrócić, ani też słuchać klątwy czy
http://pl.wikipedia.org/wiki/1545http://pl.wikipedia.org/wiki/1563
-
sądu […]. W niedzielę po św. Ulryku rano odbyło się posiedzenie.
[…] Husowi wykazano na podstawie
boskiej, świętej nauki Pisma Św., że jego artykuły, które głosił
i których nauczał, są fałszywym kacerstwem.
Wszyscy też wydali nań prawomocny wyrok.[…] Kiedy go prowadzono,
modlił się ciągle: „Jezu Chryste, Synu
Boga żywego, zmiłuj się nade mną”. A kiedy go wyprowadzono na
pole i zobaczył ogień, drzewo i słomę,
upadł trzykrotnie na kolana […]. Chwycił go więc kat i
przywiązał za suknie do pala. Postawił go ławeczce,
obłożył drzewem i słomą, posypał trochę smoły i zapalił. Wtedy
zaczął on strasznie krzyczeć, lecz wkrótce był
już spalony. […] Potem zaś wszystko, co znaleziono w popiele,
wrzucono do Renu”.
Źródło: Ulryk z Richental, Kronika [w:] Wiek V-XV w źródłach,
oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S. B.
Lenard, Warszawa 1999, s. 310-311.
a) Podczas którego soboru doszło do skazania na śmierć Jana
Husa? [….] podczas soboru w Konstancji ……………………………………………………….
b) O jakich artykułach mowa w tekście A? [….] o Czterech
Artykułach Praskich ………………………………………………………
c) Jakich zmian w Kościele domagał się Jan Hus? [….]
- komunii pod dwiema postaciami dla wszystkich wiernych,
- przetłumaczenia Biblii na j. narodowe (j. czeski)
- Kościół miał być biedny
Tekst B „[…] stawiono Joannę przed sądem, zasiadającym w zamku
roueńskim. Trybunał składał się z 60 osób,
duchownych i świeckich, pozostających na żołdzie Anglii. Proces
odbywał się z pogwałceniem wszystkich form
słuszności: jedne części badania usunięto, inne dodano i w taki
sposób stawiano pytania, aby odpowiedzi
zawsze wypadały na szkodę Joanny. Pomimo to odpowiadała ona z
dziwną przytomnością umysłu i wszystkie
wykręty nieprzyjaciół w niwecz obracała. […] Głównie jej
zarzucano noszenie męskiego ubrania, czego
zabraniały przepisy Kościoła i Stary Testament. […] Biskup
zabronił jej słuchania Mszy św., dopóki nie
porzuci sukien męskich. „Choć mi zabraniasz słuchać Mszy
świętej, wszakże Bóg jest dobry i pozwoli mi jej
słuchać bez ciebie”. Druga część aktu oskarżenia odnosiła się do
widzeń Joanny i tajemnicy, którą królowi
objawiła, lecz co do tego żadnych zeznań nie potrafiono na niej
wymóc. Pytano jej się: „Czy owe zjawiska
były aniołami?”. „Tak jestem tego pewną, odpowiedziała Joanna,
jak i tego, że wierzę w Boga”. Wyrok głosił:
jeżeli oskarżona rzeczywiście powiedziała to, co było zapisane w
protokóle, to powinna być ukaraną za
przesądne zmyślanie Bożych objawień. Następnie przeczytano
wyrok, po czym zaraz miała być wydaną w ręce
kata”.
Źródło: Holzwarth F.J., Historia Powszechna , t. V, cz. 3,
Warszawa 1883, ss. 318-328.
a) O kim opowiada tekst A? (imię, nazwisko, narodowość, kiedy
żyła - wiek) [….] Joanna d’Arc, Francuzka, XVw.
…………………………………………………
b) Jaką rolę odegrał fanatyzm religijny Joanny w wojnie
stuletniej? [….]
- poderwanie Francuzów do walki z Anglikami (obudzenie
patriotyzmu francuskiego)
- zdobycie Orleanu, Reims i innych miast
- koronacja Karola VII na króla Francji
c) Jaka kara spotkała Joannę za „przesądne zmyślanie Bożych
objawień”? [….] śmierć przez spalenie na stosie
……………………………………………………………
d) Co Kościół dziś uważa o Joannie? [….] jest dziś uznana za
Świętą ……………………………………………………
Tekst C „Sanctissimus (Ojciec Święty) rozporządził, że rzeczony
Galileo ma być przesłuchany co do jego intencji,
nawet z groźbą tortur, a jeśli ją podtrzyma, ma wyprzeć się
podejrzewanej u niego herezji na plenarnym
zgromadzeniu Kongregacji Urzędu Świętego, potem ma być skazany
na uwięzienie według upodobania Świętej
Kongregacji […] w przeciwnym wypadku narazi się na kary za
recydywę. Książka zatytułowana „Dialogo di
Galileo Galilei Linceo” ma być zakazana.”
-
Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Galileusz
a) O jaką herezję podejrzewano rzeczonego Galileo? [….]
popierał heliocentryczną teorię budowy wszechświata
…………………………
b) Jak zachował się Galileo pod groźbą tortur? [….]
publicznie wyrzekł się własnych poglądów ………………………………………
c) Jaką poniósł karę Galileo? [….]
skazany został na dożywotni areszt domowy ………………………………………………
Tekst D Król miał w amoku wykrzyknąć do Gwizjusza i burmistrza
Paryża: „Ale zabijajcie ich wszystkich, aby nikt nie
został, kto by mógł mi to wypominać!”. Machina zabijania
ruszyła.
[…] około godziny trzeciej o brzasku rozległ się w mieście
strzał. Katarzyna nie spała tej nocy, podobnie jak
jej syn Henryk. Wystrzał oznaczał początek czystek i dopiero
wtedy Henryk się opamiętał. […]. Ale było już za
późno.
Gdy zaczęło świtać, dzwon kościoła Saint-Germain-l’Auxerrois
obudził admirała. Po nim rozkołysały się
następne. Coligny domyślił się, co się święci i, jak zawsze
waleczny, czekał spokojnie na śmierć. Padł
przeszyty rapierem najemnika niemieckiego, niejakiego Besme, po
czym dobiły go inne miecze. Ciało
wyrzucono na bruk. De Guise nadepnął na głowę konającego
admirała i kazał ją oderżnąć. Zaniesiono ją do
Luwru, a potem zabalsamowaną posłano papieżowi do Rzymu.
Rozpętało się piekło. Oznaczeni na biało
zadziwiająco dobrze zorganizowani katolicy wdzierali się do
domów uśpionych hugenotów, rżnąc ich
bezlitośnie. […] Sam król miał wpaść w szaleństwo i, jako
miłośnik polowań, strzelał do biegających po
dziedzińcu hugenotów. Henryk Burbon siedział milczący, […] Aby
się uchronić przed „zbrojnym ramieniem
ludu”, należało nosić medalik z napisem „Jezus-Maryja”, więc
obrotni klerycy zaczęli sprzedawać je po
wygórowanych cenach. Protestantów zabijano w domach, na ulicach,
w kolegiach uniwersyteckich, matki z
dziećmi wleczono nad Sekwanę. Cały czas kursowały wozy z
dogorywającymi, aż w końcu ktoś wpadł na
pomysł, by nie dobijać konających, bo i tak utoną w
Sekwanie”.
Źródło: Jerzy Besala, Rzeźnicy w bieli, Polityka (nr 2871 /
2012-08-22), s. 52-55.
a) Jakie wydarzenie opisuje tekst D? [….]
Noc św. Barłomieja ………………………………………………………………………
b) W jaki sposób zwabiono hugenotów do Paryża? [….]
ślub Małgorzaty de Valois i Henryka Burbona
…………………………………………..
c) Jakie postacie historyczne ukryte są w tekście pod słowami:
„król”, „Katarzyna” [….]
i „Henryk” ?
- Karol IX
- Katarzyna Medycejska
- Henryk Walezy (Valois)
d) Jak zakończyła się domowa wojna religijna we Francji?
[….]
- królem Francji Henryk IV Burbon 0-2
- wolność wyznania dla hugenotów z wyjątkiem Paryża
Tekst E „[…] przeklęte prawo, które konfederacyją zowiecie, roku
pańskiego 1573, […] od niektórych heretyków z
oszukaniem prostych katolików uczynione, aby każdemu wolno było
wiarę sobie, jaką chce, tworzyć i odmiany
w kościele czynić, a za to żadnego karania nie odnosić”. […]
Gwałt czyni prawom Boskim i ludzkim konfederacyja. Wielka się
niesprawiedliwość dzieje i gwałt wielki
świętym prawom duchownym i świeckim […]. Nie daj Boże, aby się
który wierny i katolik najdował, który by
jej namniejszą pomoc dawać, a tak ciężko Pana Boga gniewać i
ojczyznę swoję zarażać takim prawem i gubić
miał wolą”.
Źródło: P. Skarga, Kazania sejmowe, oprac. J. Tazbir, Wrocław
2003, s. 155-156.
1. O jakim „przeklętym prawie” mówi autor tekstu A? […] …………………
o konfederacji warszawskiej ………………………………………………
2. Jaka postawa katolika według autora tekstu A „ciężko gniewa
Pana Boga” ? […]
-
tolerancji dla innowierców, poparcia konfederacji warszawskiej
……………..
Do podanych wydarzeń dopisz miejsce. [….] A – traktat Hiszpanii
i Portugalii ustanawiający strefy wpływów w Nowym Świecie
……Tordesillas……………………….
B – ogłoszenie Aktu Supremacji ……Londyn ………………………….
C – ogłoszenie wolności wyznania dla hugenotów ……Nantes
…………………………...
D – działalność Jana Kalwina -„kalwiński Rzym”
……Genewa…………………………..
E – sobór rozpoczynający kontrreformację ……Trydent
………………………….
F – sobór powszechny, który spalił J. Husa ……Konstancja
……………………...
G – ustanowienie zasady „cuius regio eius religio” ……Augsburg
………………………..
H – spalenie Joanny d Arc ………Rouen………………………….
I – ogłoszenie 95 tez M. Lutra ………Wittenberga…………………..
J – siedziba Albrechta Hohenzollerna ………Królewiec
Do dat dopisz wydarzenia.
1544 ……........ Założenie Uniwersytetu w Królewcu
1638............ Likwidacja akademii w Rakowie
1658............ Wygnanie Arian z Polski
1564............ Sprowadzenie Jezuitów do Polski
1562-1565........Oderwanie się Arian od kalwinizmu
1570…..... Synod generalny protestantów w Sandomierzu
Wyjaśnij pojęcia. [.....] a) „woda ignacjańska” – uzdrawiająca
woda związana z relikwiami Ignacego Loyoli w posiadaniu zakonu
jezuitów
b) antytrynitarze – przeciwnicy dogmatu o Trójcy Świętej
c) zasada predestynacji - przeznaczenie z woli bożej człowieka
na zbawienie lub potępienie, idea głoszona
przez Jana Kalwina
d) Zbór mniejszy – Arianie, Bracia Polscy, odłam kalwinizmu w
Polsce
Kto to powiedział lub mógł powiedzieć? [.....] a) „Ja panuję nad
ludem, a Bóg nad sumieniami. Trzy albowiem są rzeczy, które Bóg
zachował dla siebie: z
niczego coś stworzyć, przyszłość przewidzieć, sumieniami
władać”.
……………………………..Stefan Batory ……………………………………………………
b) „Polska państwem bez stosów” ……………Janusz
Tazbir……………………………………...
Rozpoznaj na ilustracjach myślicieli i filozofów epoki
reformacji, [....] umieść podpisy w okienkach.
-
Źródło: Urban W., Epizod reformacyjny, Dzieje Narodu i Państwa
Polskiego, Z. II-30, s.34,35,40,42.
Tomasz Morus
Marcin Luter
Jan Kalwin
Erazm z Rotterdamu
Podane niżej informacje dotyczące unii brzeskiej posegreguj
według przedstawionych kryteriów,
wpisując litery do tabeli.
Polityczne
Społeczno -
gospodarcze
Przyczyny unii brzeskiej
C
D
Skutki unii brzeskiej
B
A
A. Wzmocnienie więzi łączących ludność prawosławną polskich
kresów wschodnich z państwem polskim
B. Rozbicie społeczności prawosławnej na dwa Kościoły: unicki i
dyzunicki
C. Dążenie Kościoła katolickiego do podporządkowania Kościoła
Prawosławnego
D. Działalność misyjna jezuitów wśród mieszkańców ziem
ruskich
Czego dotyczyło wystąpienie Pawła Włodkowica na soborze w
Konstancji (1414-1418)?
Podzielił wojny na sprawiedliwe w obronie własnych granic i
niesprawiedliwe podając jako przykład
agresywną politykę państwa krzyżackiego wobec sąsiadów. Przyznał
prawo poganom do tworzenia własnych
państw – stwierdził, że nie należy nawracać ich ogniem i mieczem
na wiarę chrześcijańską.
Uporządkuj w kolejności chronologicznej przywódców ruchów
heretyckich od XIV do XVI wieku.
John Wycliff ( … )
Jan Hus ( … )
Marcin Luter ( … )
Jan Kalwin ( … )
Na podstawie tekstów źródłowych oraz wiedzy pozaźródłowej
odpowiedz na poniższe pytania.
Akt konfederacji generalnej warszawskiej.
My, Rady Koronne, duchowne i świeckie, i rycerstwo wszystko, i
stany insze jednej
a nierozdzielnej Rzeczypospolitej z Wielkiej i Małej Polski,
Wielkiego Księstwa Litewskiego, Podlasza,
z Ziemi Ruskiej, Pruskiej, Pomorskiej […].
Oznajmujemy wszystkim wobec komu należy ad perpetuam rei
memoriam (na wieczną rzeczy
pamięć), … iż w Rzeczypospolitej naszej jest dissidum (różność)
niemałe in causa religionis christianae
(w sprawie religii chrześcijańskiej), zabiegając temu, aby się z
tej przyczyny między ludźmi saeditio (bunt)
jaka szkodliwa nie wszczęła, którą po inszych królestwach jaśnie
widzimy, obiecujemy to sobie spólnie pro
nobis et successoribus nostris ( za nas i potomków naszych) na
wieczne czasy pod obowiązkiem przysięgi,
wiarą, uczciwością, honorem i sumieniem naszym, iż którzy
jesteśmy dissidentes de religione (rozróżnieni w
wierze) pokój między sobą zachować, a dla różnej wiary
i odmiany w kościele krwi nie przelewać ani się penować
cofiscatione bonorum (karać konfiskatą dóbr)
poczciwością (tu : pozbawieniem czci), carceribus et exilio
(więzieniem i wygnaniem) i zwierzchności żadnej
ani urzędowi do takowego progresu (postępowania) żadnym sposobem
nie pomagać; i owszem, gdzie by ją
kto przelewać chciał, ex ista causa (z tej przyczyny) zastawiać
się (tu : występować) o to wszyscy będziemy
powinni, choćby też z pretekstem dekretu, albo za postępkiem
jakim sądowym, kto to czynić chciał …”
-
Akt konfederacji generalnej warszawskiej w : Wiek XVI – XVIII w
źródłach, oprac. M. Sobańska- Bondaruk, S.
Lenard, W-wa 1999.
A.Który król w Rzeczypospolitej Obojga Narodów sprawował władzę
w chwili wydania aktu konfederacji?
panowało bezkrólewie/ nie było króla
B.Wyznawców jakiej religii dotyczył tekst aktu konfederacji
?
chrześcijaństwo C. Jak długo miały obowiązywać zasady ustalone w
akcie konfederacji ?
na zawsze/ na wieczne czasy D.Czego zabraniał akt konfederacji ?
(wymień dwa zakazy)
można wybrać spośród wymienionych zakazów:
-prowadzenia wojen religijnych
-konfiskaty majątków/ dóbr
-pozbawiania czci
-więzienia
-wygnania
-wspierania urzędów/ władzy w walce z innowiercami
E. Podkreśl właściwe dokończenie zdania : (0-1 pkt)
Akt konfederacji generalnej warszawskiej jest :
a) pierwszym dokumentem regulującym kwestie ekonomiczne między
władcą a poddanymi;
b)aktem zobowiązującym szlachtę do zachowania wierności religii
wyznawanej przez monarchę;
c)najstarszym aktem tolerancji religijnej w
Rzeczypospolitej.
Wpisz wykropkowane miejsca nazwy opisanych religii,
występujących w Polsce w okresie reformacji.
Opis Nazwa religii
A. Na Zachodzie był to głównie prąd mieszczański, natomiast w
Polsce. ze względu na demokratyzm i niechęć
wobec silnej władzy królewskiej znalazł zwolenników przede
wszystkim wśród szlachty--
A. kalwini (kalwinizm)
B. Głównymi ośrodkami tej religii była Wielkopolska i Pomorze, a
zwłaszcza Gdańsk, gdzie doszło do rewolty
i sformułowania postulatów dotyczących między innymi życia
społecznego według zasad Chrystusa oraz
zniesienia wszelkich ceremonii katolickich –postów, mszy,
nabożeństw za zmarłych.
B. luteranie (luteranizm)
C. Wyznawcy tej religii osiedlili się głównie w Wielkopolsce,
pozyskując do swej wiary wielu magnatów,
szlachciców, a zwłaszcza mieszczan,ze względu na głoszone ideały
społeczno-moralne, wynikające z artykułów
praskich.
C. Bracia czescy (husyci Na podstawie: W. Urban, Epizod
reformacyjny, Dzieje narodu i państwa polskiego T. II-30, Kraków
1988, s. 17-23.
Przyjrzyj się zamieszczonej ilustracji i wykonaj polecenia.
-
Źródło: W. Urban, Epizod reformacyjny, Dzieje narodu i państwa
polskiego…, Kraków 1988, s. 41.
A Podaj nazwę pod jaką przeszło do historii wydarzenie
przedstawione na obrazie.
…………… Noc św. Bartłomieja (rzeź hugenotów)
B. Przedstawione wydarzenie miało miejsce w roku
1. 1517.
2. 1540.
3. 1572.
-
Wyprawy geograficzne Uzupełnij tabelkę.
Imię i nazwisko
odkrywcy
Narodowość
odkrywcy
Osiągnięcie
Wiek
Vasco da Gama
Portugalczyk
Odnalezienie drogi do Indii XV
Bartłomiej Diaz
Portugalczyk
Przylądek Dobrej Nadziei XV
Krzysztof Kolumb
Genueńczyk
Ameryka XV
Ferdynand Magellan
Portugalczyk
Rejs dookoła świata
XVI
Amerigo Vespucci
Włoch
Opis Nowego Świata
XVI
Literą „P” zaznacz zdania prawdziwe, literą „F” fałszywe
1. Ferdynand Cortez podbił państwo Azteków - P
2. Cortez podbił obszar dzisiejszego Meksyku- P
3. Franciszek Pizarro podbił państwo Inków - P
4. Pizarro podbił obszar dzisiejszego Peru - P
5. Vasco da Gama, płynąc wzdłuż wybrzeży Afryki, dotarł w 1492
r. do Indii - F
6. Bartłomiej Diaz dotarł w 1488 r. do najdalszego południowego
krańca Afryki -P
7. Vasco da Gama, płynąc wzdłuż wybrzeży Afryki, dotarł w 1498
r. do Indii - P
8. Wyprawa dowodzona przez Magellana opłynęła w latach 1519-1522
kulę ziemską -P
Jakie konsekwencje miały wielkie odkrycia geograficzne dla
Europy i jej mieszkańców ?
–przyspieszenie rozwoju gospodarczego Europy . . . . . . . . . .
. . .
–napływ złota i srebra i związany z tym wzrost cen / inflacja /
rewolucja cen . . . . . .
–powstanie imperiów kolonialnych Hiszpanii i Portugali . . . . .
. . .
–zmiany szlaków handlowych
–Europa –Ocean Atlantycki, Indyjski .
–utrata znaczenia dotychczasowych szlaków handlowych
–upadek znaczenia miast, państw leżących nad M. Śródziemnym
dotychczasowych potęg morskich,
handlowych
–rozwój handlu między państwami . . . . . . . . .
–rozwój miast i wzrost zamożności ich mieszkańców . . . . . . .
.
–wzrost wiedzy mieszkańców Europy o świecie . . . . . . . . . .
.
–zapoczątkowały okres dominacji Europy / chrześcijaństwa na
całym świecie . . .
–pojawienie się w Europie nowych roślin –np. pomidory,
kukurydza,
dla Polski i jej mieszkańców m.in.
–rewolucja cen / korzystny dla Polski wzrost cen żywności i
innych produktów rolniczych w stosunku do cen
towarów wytwarzanych przez rzemiosło . . . . . . . .
–wzrost zapotrzebowania na żywność / zboże / mięso i inne
produkty rolnicze w Europie Zachodniej, które
mogły być zaspokajane przez rolnictwo polskie . . . . . . .
.
–możliwość wzrostu produkcji zboża / rozwoju rolnictwa /
gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej w Polsce
. . . . . . . . . .
–wzrost produkcji rolniczej, rozwój handlu produktami rolnymi,
wzrost zamożności zwłaszcza szlachty i
mieszczan . . .
–wzrost zamożności mieszkańców Polski / potęgi państwa polskiego
/ Złoty Wiek
-
A. Podaj przyczyny wielkich odkryć geograficznych:
ciekawość świata
kryzys w handlu lewantyńskim
(utrudnienie przez Turków handlu ze Wschodem, stąd poszukiwanie
innej drogi morskiej do Indii, Chin)
aktywność gospodarcza szlachty portugalskiej i hiszpańskiej i
jej ekspansja zamorska (poszukiwania
nowych morskich szlaków handlowych)
lepsza technika żeglarska (mapy, karawele, busola)
chęć chrystianizacji innych ludów
wzrost zapotrzebowania na metale szlachetne (srebro i złoto) w
Europie u progu nowożytności
B. Podaj dwa skutki wielkich odkryć geograficznych:
rozszerzenie horyzontu geograficznego Europejczyków (nowa wiedza
o świecie)
zmiany szlaków handlowych
nowe rynki zbytu na towary europejskie
napływ do Europy złota i srebra i w jego konsekwencji rewolucja
cen
napływ do Europy nowych produktów spożywczych, używek
rozpowszechnienie kultury europejskiej w Ameryce (np.: religia
chrześcijańska, języki, architektura,
obyczaje)
upadek cywilizacji prekolumbijskich
przemieszanie się ras (nowe grupy ludności)
wzrost niewolnictwa
Przeczytaj wymienione poniżej skutki kolonizowania
pozaeuropejskich terytoriów. Zaznacz litera „P”,
które były pozytywne, literą „N” negatywne. (...) okrutne
traktowanie i mordowanie tubylców N
(...) rabunkowe wykorzystanie bogactw naturalnych N
(...) budowa nowych szlaków komunikacyjnych P
(...) zakładanie szpitali i upowszechnienie zdobyczy medycyny
P
(...) wprowadzenie nowych sposobów uprawy roślin
(...) zahamowanie rozwoju miejscowej kultury, języka i obyczajów
N
(...) prześladowania religijne N
(…) zniszczenie lokalnych państw N
A. Trasom podróży, które oznaczono literami A–C, przyporządkuj
właściwe nazwiska żeglarzy.
Odpowiedzi wybierz spośród podanych.
Jacques Cartier, Krzysztof Kolumb, Amerigo Vespucci, Ferdynand
Magellan,
Vasco da Gama
-
Trasa A……………………
Trasa B…………………….
Trasa C …………….............
Trasa A – Ferdynand Magellan
Trasa B – Krzysztof Kolumb
Trasa C – Vasco da Gama
B. Podaj bezpośredni skutek podróży, którą na mapie oznaczono
literą C
Portugalczycy zdobyli możliwość bezpośredniego handlu z
Indiami.
Odkrycie drogi morskiej do Indii.
Zakładanie przez Portugalczyków faktorii na wybrzeżach
Afryki.
Korzystając z powyższej mapy, opisz trasę wyprawy Ferdynanda
Magellana dookoła świata lub
wyprawy Vasco da Gamy do Indii. Posłuż się nazwami i pojęciami
geograficznymi, np. równik, Ocean
Spokojny, cieśnina, przylądek.
.......................................................................................................................................................
Np. Vasco da Gama wypłynął w podróż morską w 1497 r., z
Portugalii. Wyruszył na południe za Ocean
Atlantycki, płynąc z dala od wybrzeży Afryki. Po przekroczeniu
Zwrotnika Koziorożca skierował się na
wschód. Minął Przylądek Dobrej Nadziei, a następnie płynął
wzdłuż wschodnich wybrzeży kontynentu,
zawijając do Mozambiku i Zanzibaru. Z tego ostatniego portu
wyruszył na Ocean Indyjski. W 1498 r.,
dotarł do indyjskich portów Kalikatu i Goi.
Zadanie 2. (0 – 3)
-
Przeczytaj tekst źródłowy, a następnie wykonaj polecenia.
Wiem, że będziesz uradowany, gdy dowiesz się o powodzeniu mojej
wyprawy. Na trzydziesty drugi dzień po
wyjeździe z Kadyksu przybyłem na Morze Indyjskie i odkryłem tam
bardzo liczne i gęsto zaludnione wyspy,
które bez czyjegokolwiek protestu objąłem w posiadanie. Pierwszą
z owych wysp, którą Indowie mianowali
Guanahani, nazwałem San Salwador z wdzięczności dla Zbawiciela.
Na podstawie: Wiek XVI- XVIII w źródłach, oprac. M.
Sobańska-Bondaruk, S.L. Lenard, Warszawa 1997, s. 35.
A. Podaj imię i nazwisko autora zamieszczonych słów.
………………………………………………………………………….. K. Kolumb
B. Wpisz rok i nazwę opisanego w tekście odkrycia.
Rok: ……………………Odkrycie: ………………………………….1492, Ameryka
-
Renesans
Czego dotyczył główny prąd umysłowy odrodzenia – humanizm?
Z jęz. łacińskiego homo – człowiek oznaczało wszechstronne
zainteresowanie człowiekiem, życiem
doczesnym. Humaniści przejęli rzymską sentencję: „Człowiekiem
jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce”
Rozpoznaj arcydzieła renesansu, wpisz w okienka imiona i
nazwiska twórców, [.....] tytuły dzieł oraz
miasta, w których dziś się znajdują.
Rafael Santi, Szkoła ateńska , Rzym
Leonardo da Vinci, Ostatnia wieczerza, Mediolan
-
Michał Anioł Buonarotti, Sąd Ostateczny, Rzym
Michał Anioł Buonarotti, Dawid, Florencja
Na podstawie ilustracji wykonaj polecenie.
-
[w:] H. i S. Kozakiewiczowie, Renesans w Polsce, Warszawa 1976,
s. 37; W. Koch, Style w
architekturze.Arcydzieła budownictwa europejskiego od antyku po
czasy współczesne, Warszawa 1996, s. 223.
Podaj dwa elementy, które potwierdzą, że budowla przedstawiona
na fotografii
i rysunku wzniesiona została w stylu renesansowym.
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
Przykłady poprawnych odpowiedzi:
budowla na planie centralnym
przykrycie budowli w postaci kopuły na bębnie (półokrągła
kopuła)
bęben to (ośmioboczny) graniastosłup z kolistymi oknami
prosta kompozycja (bryły geometryczne: korpus – sześcian, bęben
– graniastosłup, wydłużona
kopuła i walcowata latarnia)
Perły polskiej architektury okresu renesansu:
Ratusz w Zamościu Ratusz w Poznaniu
http://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=2&cad=rja&uact=8&ved=0CC8QFjAB&url=http%3A%2F%2Fsciaga.pl%2Ftekst%2F29878-30-perly_polskiej_architektury_okresu_renesansu&ei=oeINVeS_N6efygPqjYGQBQ&usg=AFQjCNGm15ISeRsaUzKpKVB9nOkCs_xIIg&sig2=puJCHGHyO0BnD_IYDmjevg&bvm=bv.88528373,d.bGQ
-
Zamek Królewski na Wawelu – Dziedziniec Wawel – Kaplica
Zygmuntowska
Połącz twórcę z jego dziełem wpisując przy nazwisku właściwą
literę odpowiadającą dziełu,
którego jest autorem.
A. Erazm z Rotterdamu .......... 1. Szkoła ateńska B. Tomasz
Morus .......... 2. Człowiek witruwiański C. Rafael Santi
.......... 3. O obrotach sfer niebieskich D. Ignacy Loyola
.......... 4. Pochwała głupoty E. Leonardo da Vinci .......... 5.
Dawid F. Michał Anioł .......... 6. Ćwiczenia duchowne G. Mikołaj
Kopernik .......... 7. Utopia
A- 4B- 7C- 1D- 6E- 2F- 5G- 3 Wpisz w wolne miejsca imiona i
przydomki polskich władców XVI w., których stosunek do
reformacji
opisano w zamieszczonych fragmentach.
Opis Władca
A. Był człowiekiem renesansu, słynął z mądrości politycznej ale
i niezdecydowania. W sprawach religijnych
był dość obojętny, choć podczas pobytu na Litwie zdawał się
ulegać protestantyzmowi.
Zygmunt August
B. Był monarchą praworządnym i konserwatywnym. Aczkolwiek bronił
przywilejów swoich prawosławnych
poddanych, to jako gorliwy katolik wydawał srogie, choć nie
zawsze realizowane edykty przeciwko nowej
wierze luterańskiej. Na podstawie: W. Urban, Epizod
reformacyjny, Dzieje narodu i państwa polskiego …, Kraków 1988, s.
16-21.
Zygmunt Stary
http://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_Kr%C3%B3lewski_na_Waweluhttp://pl.wikipedia.org/wiki/Kaplica_Zygmuntowska_na_Wawelu
