Regionaal Noord Zuid Programma van de Provincie Oost … · 2017. 12. 8. · Cefodi- Protos evaluacion evaluatie POV CEFODI Protos 20160509 ESPNED 1 Regionaal Noord Zuid Programma

Cefodi- Protos evaluacion evaluatie POV CEFODI Protos 20160509 ESPNED 1

Regionaal Noord Zuid Programma van de Provincie Oost-Vlaanderen in Esmeraldas Ecuador,

2014-2016: “Versterking van de actoren voor een duurzaam beheer van de natuurlijke

hulpbronnen in de provincie Esmeraldas”

Evaluatie 2016

Programa Regional Norte Sur de la Provincia de Flandes Orientales en Esmeraldas Ecuador,

2014-2016: “Fortalecimiento de los actores para la gestión sostenible de los recursos naturales

en la provincia de Esmeraldas”

Evaluacion 2016


Abbrevaciones/ afkortingen GAD Gobiernos Autonomos Descentralizados ROSCGAE Red de Organizaciones Sociales y Comunitarias que Gestionan el Agua en

Ecuador ENAS Estrategia Nacional de Agua y Saneamiento ARCA Agencia de Regulación y Control del Agua Senagua subsecretaria de agua y saneamiento IESS Instituto ecuatoriano de seguro social SRI Servicio de Rentas Internas SIGAP Sistema de Información para la Gestión del Agua Potable JAAP Junta Administradora de Agua Potable (y saneamiento) DHAS Derecho Humano al Agua Potable OCSAS Organizaciones Comunitarias de Agua y Saneamiento ASOGOPARE Asociación de Gobiernos Parroquiales de Esmeraldas AMEE CLASE JAAP

Asociación de Municipalidades de Ecuador-provincia Esmeraldas Proyecto Capacidades Locales en Agua y Saneamiento en Esmeraldas1 Juntas Administradora de Agua Potable

CEFODI Comité Esmeraldas-Flandes Orientales para el Desarrollo Integral GROS

1 Proyecto financiado por la Cooperación Belga al desarrollo en una línea de sinergia con su programa oficial. Implementado entre mayo del 2014 y abril 2016.


Gobierno provincial Flandes Orientales

Cooperación Norte-Sur

Preguntas evaluación programas regionales

Provincie Oost-Vlaanderen – Noord-Zuid Samenwerking

Evaluatievragen regionale programma´s

CEFODI en los años 1993-1997 El objetivo es tener en Esmeraldas una instancia que coordina instituciones y organizaciones para promover el desarrollo integral y armónico. COOPIBO (que luego evoluciona a ser VECO) coordino la iniciativa y se juntan en el espacio: CECODI (ONG local en desarrollo rural), CEDECOA (ONG local en fortalecimiento organizativo y cultura), un comité de gestión (ONG local en desarrollo rural y salud), OCAME Muisne (OSG en fortalecimiento organizativo y políticas), OCAME Rocafuerte (OSG en fortalecimiento organizativo y políticas), COOPIBO (ONG internacional en agricultura sostenible, crédito y comercialización), FEPP (ONG local en crédito, fortalecimiento organizativo y legalización de tierras), MCCH (ONG local en comercialización), VAE (iglesia y trabajo en promoción y pastoral), ECAE (ONG local en formación y agricultura).

CEFODI in de jaren 1993-1997 Het is de bedoeling om in Esmeraldas een coördinatiestructuur voor de instituties en organisaties te hebben die een integrale en harmonische ontwikkeling bevordert. COOPIBO (dat later VECO werd) was de initiatiefnemer en de volgende organisaties voegden zich toe aan het initiatief: CECODI (plaatselijke NGO voor plattelandsontwikkeling), CEDECOA (plaatselijke NGO voor organisatieversterking en cultuur), een bestuurscomité (plaatselijke NGO voor plattelandsontwikkeling en gezondheid), OCAME Muisne en OCAME Rocafuerte (tweedegraads-organisatie voor organisatieversterking en beleid), COOPIBO (internationale NGO voor duurzame landbouw, krediet en handel), FEPP (plaatselijk NGO voor krediet, organisatieversterking en legalisering van gronden), MCCH (plaatselijke NGO voor handel), VAE (kerk, promotie en pastoraal), ECAE (plaatselijke NGO voor vorming en landbouw).

El comité funciona como una ventana de proyectos donde las organizaciones pueden presentar iniciativas a ser financiadas (subvenciones y crédito) para apoyar actividades productivos-económicos y culturales. Un equipo operativo recibe de la asamblea de los 10 miembros sus instrucciones en cuanto a mandato, estrategia, gestión y aspectos operativos, pero los fondos pasan por el FEPP y limita el accionar del equipo. No funciona bien este modelo y se decide en asamblea general de cambiar de modalidad.

- CEFODI se convierte en 1999-96 en: Corporación Esmeraldeña para la Formación y el Desarrollo Integral

- La asamblea general de CEFODI se convierte en una instancia más estratégica que delega aspectos operativos a un ejecutivo

Los proyectos que fueron apoyados desde esta nueva estructura eran - La implementación de centros de formación (CEFFA)

Het comité werkt als een projektenloket waar organisaties initiatieven kunnen indienen ter financiering (subsidies en krediet) met als doel de productieve, economische en culturele activiteiten te ondersteunen. Het uitvoerende team krijgt van de Algemene Vergadering (AV), bestaande uit 10 leden, instructies wat betreft mandaat, strategie, beleid en operatieve zaken, maar de fondsen worden beheerd door FEPP, hetgeen de werking van het team belemmert. Dit model werkt niet goed en men beslist in Algemene Vergadering om van modaliteit te veranderen.

- CEFODI vormt zich in 1995-96 om tot: Esmeraldeense Vereniging voor Integrale Vorming en Ontwikkeling.

- De algemene vergadering van CEFODI vormt zich om tot een meer strategische entiteit die de operationele aspecten overlaat aan het uitvoerende team.

De projecten die gesteund werden vanuit deze nieuwe structuur zijn:


- Desarrollo de crédito y ahorro en barrios marginales de Esmeraldas

- Implementar ciclos de formaciones para organizaciones - Promover un foro provincial para discutir la problemática de la

provincia entre todos los actores Organización de productores de pollos en una federación provincial para enfrentar mejor sus problemas.

- Oprichting van de opleidingscentra (CEFFA) - Ontwikkeling van krediet en spaarfondsen in de arme wijken van

Esmeraldas - Uitvoering van vormingscycli voor organisaties - Organisatie van een provinciaal forum waar de problematiek van

de provincie besproken wordt met alle actoren Organisatie van kippenkwekers in een provinciale vereniging om samen beter hun problemen te kunnen aanpakken

Hacia autonomía de CEFODI (1998-2000) El cambio en modalidad de trabajo tampoco era muy bueno porque cada organización miembro de la AG intentaba privilegiar sus propios proyectos y bajo la mediación de COOPIBO, se ha mantenido reuniones con la AG para cambiar la modalidad.

- La AG se convierte en un directorio que representa a las principales fuerzas de desarrollo de la provincia y del país

- El equipo operativo asume, junto con el directorio, las funciones que antes tenía la AG

- La gestión de los recursos pasa de FEPP al equipo operativo de CEFODI

- Las funciones del directorio se definen en los aspectos estratégicos y políticos según el marco referencial de planificación estratégica y operacional de la corporación, y con apoyo del equipo operativo

- Se crea un comité ad hoc en el cual CEFODI puede coordinar intervenciones y debates entre las ONGs presentes en Esmeraldas

- Se busca una concentración geográfica y se decide trabajar en los cantones Atácames, Muisne y Rioverde.

Es importante destacar que la continuidad de la plataforma de instancias y organizaciones se mantiene, ya no en la AG pero en el directorio y el comité coordinador de las ONGs liderado por CEFODI. Desde allí se contribuye a la definición de la política de desarrollo de la provincia. La lección de esta fase es que una plataforma de actores se concentra mejor

Naar autonomie van CEFODI (1998-2000) Deze verandering van werkwijze was ook niet goed, want elk organisatie, lid van de AV, probeerde voorrang te geven aan de eigen projecten, dus onder leiding van COOPIBO werden er bijeenkomsten met de AV gehouden om de modaliteit opnieuw te wijzigen.

- De AV wordt omgevormd tot een raad van bestuur die de belangrijkste ontwikkelings-actoren van de provincie en het land vertegenwoordigen.

- Het uitvoerende team neemt samen en de raad van bestuur de taken van de AV op zich.

- Het fondsenbeheer gaat van FEPP naar het uitvoerende team van CEFODI.

- De taken van de raad van bestuur worden beperkt tot strategische en politieke aspecten volgens het referentiekader voor strategische en operationele planning van het comité, en dit met de steun van het uitvoerende team.

- Er wordt een ad hoc comité opgericht dat CEFODI de gelegenheid geeft om interventies en debatten tussen de aanwezige NGO´s in Esmeraldas te coördineren.

- Men beoogt een geografische concentratie en men beslist om in de kantons Atácames, Muisne en Rioverde te werken.

Het is belangrijk om te benadrukken dat de continuïteit van het platform voor de verenigingen en organisaties behouden wordt, wel niet meer in de AV, maar wel in de raad van bestuur en het coördinatiecomité van de NGO´s dat voorgezeten wordt door CEFODI. Vanhieruit wordt


en políticas y estrategias, y no en el destino de los recursos.

bijgedragen aan de bepaling van het ontwikkelingsbeleid van de provincie. Uit deze fase leerde men dat een platform van actoren zich beter concentreert op beleid en strategieën en niet zozeer op het beheer van middelen.

El CEFODI de 2001-2002 En 2001, VECO apoya a CEFODI en su proceso de restructuración. Al mismo momento, en el país se inician procesos de descentralización que implican transferencias de fondos y de responsabilidades a los niveles locales, pero eso pasa sin procesos de fortalecimiento de capacidades de estos gobiernos locales. Por eso, la problemática del desarrollo local y en particular en el medio rural, se vuelve prioritaria. Se propone trabajar desde una perspectiva temática y una perspectiva geográfica:

- Lo temático se refiere a desarrollo rural a través agricultura sostenible (agro-ecología y cadenas productivas), formación por alternancia, cultura y comunicación, sistemas financieros para desarrollar la economía local.

- Lo geográfico confirma como zona de intervención los 3 cantones de Atácames, Muisne y Rioverde.

Objetivos principales dentro del desarrollo rural son el fortalecimiento de los gobiernos locales (municipales y parroquiales) a través formaciones y consejos, desarrollo y fortalecimiento de capacidades locales en aspectos técnicos y de gestión, generación de la participación ciudadana en los gobiernos locales, estimular la economía local a través actividades de generación de ingresos en agricultura sostenible y cadenas productivas, el apoyo a una gestión territorial y ecológica de los recursos naturales a través la generación de políticas locales adecuadas, el fortalecimiento de redes locales con capacidades técnicas que puedan generar, seguir y evaluar políticas locales, el relacionamiento de experiencias locales con dinámicas provinciales y regionales a través la creación de espacios de discusión, intercambio y colaboración en iniciativas de medio ambiente, democratización y descentralización. La plataforma de instancias y organizaciones se mantiene dentro del

Het CEFODI van 2001-2002 In 2001 steunt VECO CEFODI in zijn herstructureringsproces. Tegelijkertijd worden er in het land decentralisatieprocessen in gang gezet, hetgeen de overdracht van fondsen en verantwoordelijkheden naar de lokale niveaus inhoudt. Deze vinden echter plaats zonder versterking van de capaciteiten van deze lokale besturen. Daarom wint de problematiek rond lokale ontwikkeling, en in het bijzonder op het platteland, aan belang. Men stelt voor om te werken vanuit een thematisch en geografisch perspectief:

- Het thematische wijst op plattelandsontwikkeling door middel van duurzame landbouw (agro-ecologie en productieketens), alternerende vormingen, cultuur en communicatie, financiële systemen voor de ontwikkeling van de plaatselijke economie.

- Het geografische perspectief bevestigt de 3 kantons Atácames, Muisne en Rioverde als interventiezone.

De belangrijkste doelstellingen binnen plattelandsontwikkeling zijn: de versterking van de lokale besturen (gemeente- en parochieniveau) door middel van vormingen en advies; ontwikkeling en versterking van de lokale capaciteiten in technische thema´s en inzake bestuur; aanmoediging van de burgerparticipatie in de lokale besturen; stimulering van de plaatselijke economie door middel van inkomstengenererende activiteiten in duurzame landbouw en productieketens; steun aan een territoriaal en ecologisch beheer van de natuurlijke hulpmiddelen door middel van het uitwerken van een aangepast, lokaal beleid; versterking van de plaatselijke netwerken met technische capaciteiten die het plaatselijke beleid kunnen opstellen, opvolgen en evalueren; verbinding van lokale ervaringen met provinciale en regionale dynamieken door middel van de organisatie van discussie-,


directorio de CEFODI y en la estructura coordinadora de ONGs de la provincia. La lección es que el desarrollo local debe iniciar a nivel de los gobiernos locales para luego incidir en niveles provinciales y nacionales. Esta parte concluye diciendo que

- CEFODI es un representante histórico de la región con lo cual ha trabajado la provincia FLO

- No hay mucha cooperación internacional en Esmeraldas, y si hay, es con una visión de proyectos y no de impacto desde una perspectiva integral

- La política de la provincia FLO promueve las relaciones entre gobiernos locales y regionales y eso es interesante en el contexto de la descentralización.

uitwisselings- en samenwerking rond milieu-, democratisering- en decentralisatie-initiatieven. Het platform voor verenigingen en organisaties wordt behouden binnen de raad van bestuur van CEFODI en de coördinatiestructuur van NGO´s van de provincie. Men leerde dat de lokale ontwikkeling moet ontstaan op niveau van de lokale besturen om zo verder te groeien op provinciaal en nationaal niveau. Dit gedeelte besluit het volgende:

- CEFODI is een historische vertegenwoordiger van de regio met wie de provincie Oost-Vlaanderen heeft samengewerkt.

- Er bestaat niet veel internationale samenwerking in Esmeraldas, en als het bestaat, dan is het met een visie van projecten en niet van impact vanuit een integraal perspectief.

- Het beleid van de provincie Oost-Vlaanderen bevordert de relaties tussen lokale en regionale besturen, hetgeen interessant is in de context van decentralisatie.

Periodo 2003 - 2007. En está fase de la vida Institucional, el Programa implementado por CEFODI con apoyo de VECO realizó acciones basado en tres ejes:

- Sistemas de Producción y comercialización - Participación ciudadana y coordinación - Sistemas financieros alternativos rurales y urbanos.

Durante esta fase ocurrieron algunos eventos que afectaron la marcha del Programa y que por ser relevante al logro de las metas propuestas, se comentan a continuación. Entre el 2003 y 2004 se acumularon tensiones internas en el equipo del Programa que culmina con la separación de la Directora Ejecutiva (Laura Zurita). El término del financiamiento desde otras iniciativas y la falta de capacidad para levantar nuevos apoyos obligaron a una significativa reducción en número de personal. En el 2004 se produce un quiebre en el relacionamiento con las OSG

Periode 2003 - 2007. In deze fase van het institutionele bestaan, realiseerde het programma, uitgevoerd door CEFODI met steun van VECO, acties die gebaseerd zijn op 3 werkgebieden:

- Productiesystemen en vermarkting - Burgerdeelname en coördinatie - Alternatieve financiële systemen op plattelands- en stadsniveau

Tijdens deze fase vonden enkele gebeurtenissen plaats die het verloop van het programma beïnvloed hebben en aangezien deze ook betrekking hadden tot de vooropgestelde doelstellingen, worden ze hieronder vermeld. In 2003 en 2004 stapelden de interne spanningen zich op binnen het team van het programma, die eindigden met het ontslag van de uitvoerende directrice (Laura Zurita). De stopzetting van financiering vanuit andere initiatieven en het gebrek aan capaciteit om nieuwe fondsen te bemachtigen, dwong CEFODI tot


(organizaciones de segundo grado), en particular con la FOCAME lo que incide fuertemente en el número de beneficiarios propuestos. Se cierran los centros CEFFA’s en Rioverde y Muisne y el Programa se re direcciona hacia la formación de las Asociaciones de productores de cacao en Atácames para llevar adelante las iniciativas en producción y comercialización asociativas, interrumpidas con la FOCAME. La acumulación de una cartera vencida, que data de antes del 2000 y los préstamos por pagar que acumula el departamento de crédito de CEFODI, amenazan fuertemente la sostenibilidad de la Institución. El proceso de recuperación de la cartera mostró serios problemas de gestión y honradez en el personal, tras lo cual la dotación del departamento se reduce sólo a una persona. En el marco de la evaluación externa de 2005, se recomienda concentrar los recursos y personal en el fortalecimiento de los procesos de desarrollo productivo y organizacional en el campo. El personal de Participación ciudadana, reducido a 1 persona, pasa a apoyar al Fortalecimiento Organizativo en las APROCA's y el departamento de crédito se reduce, con algún apoyo a la capacitación a Bancomunales, al cobro de la cartera vencida. El Plan Estratégico sufre de este modo modificaciones profundas: hay como un retroceso en la visión institucional, se va concentrar en el fortalecimiento organizativo en vez de la participación ciudadana, se va concentrar en fincas en vez de la soberanía alimentaria. (Unos años después se logra recuperar una visión más amplia). En el 2007, el personal de crédito pasa a apoyar procesos de microfinanzas en APROCA. VECO ofrece un intenso asesoramiento en el fortalecimiento de la organización y las capacidades del equipo. La institución revisa sus capacidades y estructura de trabajo. La evaluación 2007 señala varios aspectos organizacionales a modificar en una futura fase, muy especialmente respecto a su función como organización de crédito. De otra parte, se recomienda revisar sus capacidades institucionales y de personal a fin de lograr un trabajo mas efectivo y eficiente, tanto en su rol de proveedora de servicios como en

een significante personeelsinkrimping. In 2004 worden de relaties met de tweedegraadsorganisaties verbroken, meer bepaald met FOCAME, hetgeen een sterke daling van het aantal vooropgestelde begunstigden teweegbracht. De centra CEFFA van Rioverde en Muisne sloten hun deuren en het programma beslist zich toe te leggen op de vorming van de associaties van cacaoproducenten in Atácames om zo de initiatieven m.b.t. associatieve productie en vermarkting verder te zetten die stopgezet waren met FOCAME. De opeenstapeling van dubieuze (krediet)klanten, die van vóór 2000 dateren en de leningen die afbetaald moesten worden door het kredietdepartement van CEFODI, waren een grote bedreiging voor de duurzaamheid van de organisatie. Het inningsproces vertoonde ernstige beheersproblemen en geknoei, en het personeel van deze afdeling werd ingekort tot 1 persoon. In het kader van de externe evaluatie van 2005 raadt men aan om de middelen en het personeel in te zetten op de versterking van de productieve en organisatorische ontwikkelingsprocessen op het veld. Het personeel voor burgerdeelname, teruggebracht tot 1 persoon, stapt over naar steun aan organisatorische versterking van de APROCA´s en de afdeling krediet beperkt zich tot het innen van schulden. Dit betekent dat het strategische plan grondige wijzigingen ondervindt: er wordt een stap achteruit gezet wat betreft de institutionele visie, want men gaat zich toeleggen op organisitorische versterking in plaats van op burgerdeelname en men gaat zich concentreren op boerderijen in plaats van op voedselsoevereiniteit (enkele jaren later slaagt men erin om terug een bredere visie te ontwikkelen). In 2007 stapt het personeel krediet over op het ondersteunen van microkredieten in APROCA. VECO biedt uitgebreid advies aan wat betreft de versterking van de organisatie en de capaciteiten van het team. De organizatie kijkt zijn werkcapaciteiten en -structuur na. De evaluatie van 2007 toont aan dat er verschillende organisatorische aspecten veranderd moeten worden in een toekomstige fase, meer bepaald met betrekking tot zijn functie als kredietsorganisatie. Langs de


su actoría en desarrollo local. Entre el 2006 - 2007 CEFODI ejecuta una gran cantidad de acciones en preparación de su plan estratégico, entre otras destacamos la capacitación en planificación por escenarios que apoyó al proceso planificador en el 2007. VECO apoyó la consultaría en perfiles profesionales de acuerdo a las perspectivas hasta el 2012 lo cual fue interpretado como la necesidad de nuevas capacitaciones al personal de planta. La entrada de Protos: desde mediados del 2006, a partir de contactos entre VECO y Protos y frente a un gran problema de agua en la provincia, Protos realiza un acercamiento con CEFODI para preparar acciones en el tema de acceso y gestión del agua potable. En 2007, se implementa una experiencia piloto en Chontaduro.

andere kant wordt aangeraden om de institutionele en personeelscapaciteiten te analyseren zodat er op een effectievere en efficiëntere manier gewerkt kan worden, zowel binnen zijn rol als dienstverlener als zijn handelen in lokale ontwikkeling. In 2006 en 2007 voert CEFODI een groot aantal activiteiten uit ter voorbereiding van het strategische plan, we benadrukken o.a. de opleiding in planning met scenario´s, die het planningsproces in 2007 ondersteunde. VECO hielp bij de consultancy rond professionele profielen die nodig zijn om de perspectieven tot 2012 te vervullen. Hieruit bleek dat het vaste personeel nieuwe opleidingen nodig had. De komst van Protos: naar aanleiding van contacten tussen VECO en Protos en het grote waterprobleem in de provincie, neemt Protos halfweg 2006 contact op met CEFODI om samen acties voor te bereiden in het thema toegang drinkwater en waterbeheer. In 2007 start men een proefproject op in Chontaduro.

Al año 2008 El Plan Estratégico 2008-2013 fue presentado a fin del 2007. VECO, al constatar poca voluntad de cambios en su socio local, anuncia su retiro del Programa para marzo 2009. En el marco del convenio bianual 2008-2009 con Flandes Orientales, el Programa propone:

- a) la continuación del componente sistemas productivos y comercialización;

- b) el trabajo en participación con énfasis en su propuesta educativa CEFFA; y

- c) el tema de RRNN bajo el cual ordena sus actividades en acceso al agua potable.

Protos se inserta en el convenio con Flandes, VECO y CEFODI y desarrolla con CEFODI actividades en agua y saneamiento en el Programa 2008-20102 cofinanciado por el gobierno belga. VECO asume las

Het jaar 2008 Eind 2007 werd het strategische plan 2008-2013 voorgesteld. Aangezien VECO weinig bereidwilligheid vaststelt in de plaatselijke partner om te veranderen, trekt het zich terug uit het programma in maart 2009. In het kader van de tweejaarlijkse overeenkomst 2008-2009 met Oost-Vlaanderen, stelt het programma het volgende voor:

- a) continuïteit van de werkas productiesystemen en vermarkting; - b) activiteiten rond betrokkenheid, met nadruk op het

vormingsvoorstel CEFFA; en - c) het thema natuurlijke hulpmiddelen, waarin de activiteiten

rond drinkwater zitten. Protos sluit zich aan bij de overeenkomst met Oost-Vlaanderen, VECO en CEFODI en ontwikkelt samen met CEFODI activiteiten rond water en sanitatie binnen het programma 2008-20103, met co-financiering van de Belgische overheid. VECO neemt de financiele en administratieve

2 Programa trianual 2008-2010. Fortalecimiento de los actores locales para la gestión sustentable del agua potable y saneamiento en la provincia de Esmeraldas. 3 Driejarenprogramma 2008-2010. Versterking van lokale actoren voor een durrzaam beheer van drinkwater en sanitatie in de provincia Esmeraldas.


responsabilidades administrativas en manejo del presupuesto hasta Marzo del 2009 (fondos de 2008). A partir de 2009, Protos asume éstas funciones y espera continuarlas en la Propuesta Regional.

verantwoordelijkheden nog op zich tot maart 2009 (fondsen van 2008). Vanaf 2009 neemt Protos deze taken over en hoopt deze te kunnen voortzetten tijdens het regionale voorstel.

Fase 2010 – 2012 CEFODI, con el acompañamiento de Protos, elabora en 2009 una nueva propuesta trianual ante la provincia de Flandes Orientales en la cual se plantean 3 ejes de trabajo:

- Agua y saneamiento - Mejoramientos productivos y acceso a mercados - Fortalecimiento de talentos locales

En esta fase se define la reorientación de CEFODI hacia la evolución de una Institución que orienta su accionar en dos procesos: el de la ejecución de proyectos y el de la venta de servicios, esto con la finalidad de proponer nuevas alternativas que lleven a la sostenibilidad financiera Institucional ya que cada vez se ve más afectado el financiamiento directo a las Fundaciones por parte de entidades Gubernamentales y no Gubernamentales Nacionales e Internacionales. A finales de 2010 se decide separar de la Institución al Director Ejecutivo (Jhonny Villafuerte) ya que no presentaba los resultados esperados planteados. A partir de este periodo se realizan muchos cambios en CEFODI, se realizan cambios en los estatutos que llevan a brindar oportunidades de participación al personal interno de la Institución para acceder al cargo de Dirección Ejecutiva (Daysi Rodríguez asume este cargo). Además se realiza la promoción de las diferentes potencialidades y destrezas de CEFODI para la venta de servicios, en este proceso se consigue ejecutar algunas consultorías (CORPOESMERALDAS, UNION ELOY ALFARO, MINISTERIO COORDINADOR DE PATRIMONIO) lo que ha permitido cubrir el 25% de los sueldos del personal administrativo en 2012 que era la meta planteada y crear fondos para financiar parte del 35% del año 2013. En este nuevo reto de venta de servicios se identifican algunas oportunidades que se deben aprovechar adecuadamente para lo cual se debe hacer una buena promoción de la Institución mediante la

Fase 2010 – 2012 CEFODI werkt in 2009 met begeleiding van Protos een nieuw driejarig voorstel uit voor de provincie Oost-Vlaanderen. Er worden 3 werkgebieden voorgelegd:

- Water en sanitatie - Verbeteringen in productie en markttoegang - Versterking van plaatselijke capaciteiten

In deze fase bepaalt men een heroriëntatie van CEFODI naar een organisatie die zijn handelen op 2 processen baseert: de uitvoering van projecten en dienstverlening. Dit alles met de bedoeling om nieuwe alternatieven te zoeken die de financiële duurzaamheid van de organisatie garanderen, want het is steeds moeilijker om rechtstreekse financiering te bemachtigen bij gouvernementele en niet-gouvernementele, nationale en internationale organisaties. Eind 2010 beslist men om de uitvoerende directeur (Jhonny Villafuerte) te ontslaan, aangezien hij de vooropgestelde en verwachte resultaten niet behaalde. Vanaf dit moment vinden er vele veranderingen plaats in CEFODI: de statuten worden herzien, hetgeen participatiekansen creëert voor het personeel dat zich nu ook kandidaat kan stellen voor uitvoerende directeur (Daysi Rodríguez neemt deze functie op zich). Bovendien worden de verschillende mogelijkheden en vaardigheden van CEFODI inzake dienstverlening gepromoot en met deze campagne slaagt men erin enkele consultancy´s uit te voeren (CORPOESMERALDAS, UNION ELOY ALFARO, MINISTERIO COORDINADOR DE PATRIMONIO). Op deze manier werd het vooropgestelde doel behaald om in 2012 25% van de lonen van het administratieve personeel te dekken en fondsen aan te leggen om een deel van de 35% van het jaar 2013 te dekken. Deze nieuwe uitdaging van dienstverlening biedt enkele kansen die op de juiste manier benut moeten worden. Hiervoor is een goede


presentación de una mejor imagen y la preparación adecuada del personal. Las ONGs nacionales, reconocidas por el ministerio de inclusión económica y social, pueden combinar la gestión de recursos de la cooperación internacional, con la venta de servicios o líneas de consultoría para el financiamiento de sus acciones. El mismo estado es uno de los principales demandantes de estos servicios, reconociendo que en muchos territorios estas ONGs han logrado un desarrollo conceptual y una cercanía a los actores locales. Estos servicios que las ONGs presenten, no podrán generar utilidades por ser organizaciones sin fines de lucro.

marketting van de organisatie nodig, er moet een goed imago geprojecteerd worden en het personeel dient aangepaste kwalificaties te bezitten. De nationale NGO´s, erkend door het ministerie van economische en sociale inclusie, mogen het beheer van middelen uit de internationale coöperatie combineren met dienstverlening en consultancy projecten om hun acties te financieren. De overheid is één van de belangrijkste opdrachtgevers van dit soort diensten en erkent dat in vele gebieden het juist deze NGO´s zijn die een conceptuele ontwikkeling en nabijheidsrelatie tot de lokale actoren hebben bereikt. De diensten die de NGO´s aanbieden mogen geen winst opbrengen, aangezien het gaat om organisaties zonder winstoogmerk.

Fase 2013 – 2016 El objetivo del programa 2014-2016 es de: Fortalecer los actores locales para una buena gobernabilidad de los sectores productivo y de agua y saneamiento en la provincia de Esmeraldas que posibiliten el ejercicio del derecho humano al agua y la soberanía alimentaria. Hay 3 resultados esperados: � R1. Aportar a la GIRH desde una fuerte articulación y consolidación

del abastecimiento de agua potable y saneamiento y la gestión productiva de los recursos naturales alrededor de la cadena del cacao en cuencas hidrográficas.

� R2. Fortalecer las destrezas y capacidades de los actores locales y fortalecer la asociatividad, para mejorar la gestión de los sectores A&S y productivo ambiental.

� R3. Consolidar los procesos de incidencia desde las organizaciones sociales, así como la veeduría y control social en la gestión ambiental, A&S y agenda productiva provincial.

A nivel institucional, CEFODI se fortalece como una organización fuerte y reconocida a nivel provincial, lo que se evidencia en la participación en distintos espacios de concertación y articulación. En 2014 se realizó la

Fase 2013-2016 De doelstellingen van het programma 2014-2016 zijn: Het versterken van lokale actoren voor een goed bestuur van de productieve sectoren en van de water en sanitaire voorzieningen in de provincie Esmeraldas om het mensenrecht op water en voedselsoevereiniteit mogelijk te maken Er zijn 3 verwachte resultaten: � R1. Bijdragen aan IWRM vanuit een sterke articulatie en consolidatie

van drinkwater en sanitaire voorzieningen en productief beheer van natuurlijke hulpbronnen rond de cacaoketen in stroomgebieden.

� R2. Versterken van de vaardigheden en capaciteiten van de lokale actoren en partnerschappen te versterken, om het beheer van de water en sanitatie en productief beheer van natuurlijke hulpbronnen te verbeteren.

� R3. Consolideren advocacy processen van maatschappelijke organisaties en het toezicht en de sociale controle in milieubeheer, A & S en provinciale productieve agenda.

Op institutioneel niveau, wordt CEFODI versterkt als een sterke en erkende organisatie op provinciaal niveau, zoals blijkt uit de deelname aan verschillende platformen van de coördinatie en de articulatie. In 2014


presentación del Plan Estratégico 2014-2018 con la participación de representantes de organizaciones sociales y GAD de toda la provincia, evento que tuvo buenos comentarios. Un factor también importante, es el incremento de ofertas para venta de servicios que tiene la organización. A partir del ano 2013 Cefodi empezó a trabajar con la Cooperación española con Ayuda en Accion.

stelde CEFODI hun Strategisch Plan 2014-2018 voor aan vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties en GAD van de hele provincie, een gebeurtenis die goede recensies had. Een even belangrijke factor is de toename van de aanbiedingen voor de verkoop van diensten die de organisatie heeft. Vanaf 2013 CEFODI begon te werken met de Spaanse Samenwerking met Ayuda en Accion.

Estructura de la cooperación regional Regionale samenwerkingsstructuur 1.1 Iniciativa y constitución Informe 2002: Se refiere a las 2 instancias: el directorio de CEFODI para las orientaciones políticas y estratégicas y la estructura de coordinación de ONGs de Esmeraldas, como espacio de debate. Se anota que la composición del directorio podría evolucionar para tener una representación más grande de la provincia. El espacio de coordinación ONG’s se describe como interesante, por crear oportunidades de debate.

1.1 Initiatiefnemer en totstandkoming Verslag 2002: Men vernoemt de 2 structuren: de raad van bestuur van CEFODI voor politieke en strategische doelstellingen en de coördinatiestructuur voor de NGO´s van Esmeraldas als debatruimte. Men merkt op dat de samenstelling van de raad van bestuur zou kunnen evolueren om zo een grotere vertegenwoordiging in de provincie te hebben. De coördinatiestructuur voor de NGO´s wordt als interessant beschouwd omdat het debatkansen creëert.

Evaluación 2013 Como acciones de concertación entre 2003 – 2013, se puede mencionar: CEFODI, como ente local dinamizador de procesos, inició en el 2003 la creación del espacio de concertación de la mesa de cacao de Esmeraldas la cual reúne a Instituciones gubernamentales y no gubernamentales, organizaciones de productores que trabajaban alrededor de la cadena de cacao. La mesa ha tenido apoyos para afinar una planificación estratégica y evolucionar a un espacio colectivo que ofrece servicios a sus miembros y prioriza sus acciones. Actualmente el espacio es liderado por las organizaciones de productores con el apoyo de las demás instituciones locales (GIZ, GADPE, CEFODI, FEPP, MCCH). Las APROCAS participan en el espacio y el vínculo con la UOPROCAE tiene perspectivas a nivel de la comercialización. En el año 2009, por iniciativa de PUCESE y ART – PNUT se creó un comité técnico provincial cuyo objetivo es discutir todas las iniciativas de desarrollo productivo y de mejoramiento de la calidad de vida de los habitantes más desprotegidos de la provincia, en este espacio se

Evaluatie 2013 Wat betreft de overlegacties tussen 2003-2013 kan het volgende vermeld worden: CEFODI, die lokale dynamieken opzet, startte in 2003 met de oprichting van de ronde tafel van cacao in Esmeraldas. Hier verenigen zich gouvernementele en niet-gouvernementele organisaties, alsook verenigingen van producenten die rond de cacaoketen werken. De ronde tafel kreeg steun om een strategische planning uit te werken en te evolueren tot een collectieve vereniging die diensten aan zijn leden aanbiedt en acties prioriteert. Op dit moment wordt de ronde tafel geleid door producentenverengingen met de steun van de overige lokale organisaties (GIZ, GADPE, CEFODI, FEPP, MCCH). De APROCA´s nemen ook deel aan dit overleg en de relatie met UOPROCAE biedt perspectieven inzake de vermarkting. In 2009 werd op initiatief van PUCESE en ART-PNUT een provinciaal technisch comité opgericht, met als doel om initiatieven te bediscuteren rond productieve ontwikkeling en verbetering van de levenskwaliteit van


analizan las propuestas de las diferentes entidades nacionales e internacionales que apoyan y/o financian este tipo de intervenciones. Hasta el momento se ha logrado definir participativamente propuestas financiadas por Art – PNUR y se espera que en el futuro este espacio sea en el que se presenten, analicen y definan cuales propuestas son más viables para ser financiadas. En esta misma dinámica se creó en el año 2012, gracias a la iniciativa de GIZ y GADPE, la mesa ambiental en el cual se tratan temas que preocupan a la población tales como el manejo de cuencas, el cambio climático, entre otros. CEFODI forma parte de este espacio. Se ha iniciado la creación de las asociaciones de Juntas de Agua potable cantonales en Muisne y Rioverde, y una asociación provincial con una directiva provisional, las acciones principales que se plantea llevar adelante en este espacio son las siguientes:

• Discusión de la problemática en agua potable • Incidencia ante gobiernos locales para trabajar los problemas

identificados • Buscar soluciones en conjunto ante los problemas presentados

A partir de 2010, la implementación del programa regional Norte-Sur se hace desde una plataforma de actores, empujada desde Protos y en la cual CEFODI sigue jugando un rol importante mientras que su fortalecimiento institucional le puede llevar a posicionarse más como un agente de desarrollo y prestador de servicios. Esta plataforma operara bajo la denominación de “Comité de Coordinación interinstitucional” y ha funcionado con regularidad. En el comité participan los GADs de los 3 niveles, la mesa de cacao y a veces las JAAPs de los sistemas en construcción. Ha ido tomando fuerza y se convierte cada vez más en un espacio de seguimiento de las dinámicas locales de desarrollo, de debate sobre los temas de competencia entre los actores, de coordinación. Una debilidad ha sido la variabilidad de los participantes, exigiendo volver sobre lo anterior, aunque se nota más estabilidad en la presencia de los participantes. Hasta el momento el Comité de Coordinación interinstitucional es un

de meest kwestbare inwoners van de provincie. Het comité analyseert de voorstellen van de verschillende nationale en internationale organisaties die dit soort interventies steunen en/of financieren. Tothiertoe slaagde men erin om op participatieve manier voorstellen te bepalen die gefinancierd worden door ART-PNUT en men hoopt dat in de toekomst de vergaderingen van het comité het moment zijn om projecten voor te stellen, te analyseren en te bepalen welke de meest haalbare zijn om gefinancierd te worden. In dezelfde lijn werd dankzij het initiatief van GIZ en GADPE in 2012 de milieutafel opgericht. Hier worden thema´s besproken die de bevolking zorgen baren, zoals o.a. waterbekkenbeheer en klimaatsverandering. CEFODI maakt deel uit van deze milieutafel. Men is gestart met de oprichting van kantonnale associaties van drinkwatercomités in Muisne en Rioverde, alsook een associatie op provinciaal niveau met een provisioneel bestuur. De belangrijkste acties die men tot doel stelt binnen deze associaties zijn de volgende:

• Discussie van de drinkwaterproblematiek • Lobbyen bij de lokale besturen om te werken rond de

geïdentificeerde problemen • Samen oplossingen zoeken als er zich problemen voordoen

Vanaf 2010 wordt het regionale programma Noord-Zuid uitgevoerd vanuit een overlegplatform, dat gestimuleerd wordt vanuit Protos en waar CEFODI nog steeds een belangrijke rol blijft spelen, terwijl ze door haar institutionele versterking in staat is om zich verder te ontplooien als een ontwikkelingsagent en dienstverlener. Dit platform functioneert onder de naam “Interinstitutioneel Coördinatiecomité” en werkt op regelmatige basis. In het comité zitten vertegenwoordigers van de autonome gedecentraliseerde besturen (AGB´s) op de 3 niveaus, de ronde tafel van cacao en soms ook de drinkwatercomités van de systemen in aanbouw. Met de tijd heeft het aan kracht gewonnen en het ontwikkelt zich steeds meer als een plaats van opvolging aan de lokale ontwikkelingsdynamieken, van debat over bevoegdheidsthema´s onder actoren, en van coördinatie. Het zwakke punt is de afwisseling van de


instrumento importante de la gestión del programa, la ambición de constituir este espacio en un órgano más permanente de coordinación del desarrollo local… quizá debe ser revisado a la luz de las demás dinámicas que se han manifestado en los últimos tiempos (quizá el comité técnico provincial podrá ser un espacio adecuado de concertación y coordinación…). Los espacios de coordinación de los niveles de gobierno tienen un rol más importante en este momento, tanto ASOGOPARE (Asociación de Gobiernos Parroquiales de Esmeraldas) como AMEE (Asociación de Municipalidades de Ecuador-provincia Esmeraldas), cuentan con un equipo técnico que brinda servicios de asistencia técnica y acompañamiento especialmente a los temas legales y de planificación, estos espacios son claves para la difusión de experiencias exitosas y para la coordinación con los actores locales. Los cambios legales en el país también favorecen esta coordinación, ya que actualmente los alcaldes de cada cantón son consejeros provinciales, es decir trabajan directamente con la prefectura en la toma de decisiones, distribución presupuestaria y aprobación de ordenanzas y políticas.

deelnemers, waardoor men dingen steeds moet hernemen, maar men constateert meer continuïteit in de aanwezigheid van de deelnemers. Totnogtoe is het interinstitutionele coördinatiecomité een belangrijk instrument voor het beheer van het programma. De ambitie om dit comité om te vormen tot een duurzamer coördinatie-orgaan voor lokale ontwikkeling moet onderzocht worden in het kader van de andere dynamieken die de laatste tijd ontstaan zijn (bvb het provinciaal technische comité kan misschien ook een geschikt overleg- en coördinatieorgaan zijn…). De overlegorganen van de verschillende bestuursniveaus zijn van groot belang op dit moment, want zowel ASOGOPARE (associatie van parochiale besturen van Esmeraldas) als AMEE (associatie van gemeentebesturen van Ecuador-provincie Esmeraldas) hebben een operationeel team dat technische bijstand en begeleiding aanbiedt vooral in legale thema´s en planning. Deze associaties zijn essentieel voor de uitwisseling van succesvolle ervaringen en de coördinatie tussen de lokale actoren. De legale veranderingen in het land bevorderen dit soort coördinaties, aangezien in de actualiteit de burgemeesters van elk kanton ook provinciale raadsleden zijn. Dit wil zeggen dat ze rechtstreeks samen werken met de prefectuur rond besluitvorming, budgetverdeling en goedkeuring van verordeningen en beleid.

Evaluacion 2016 El programa 2014-2016 es el resultado de una cooperación entre gobierno provincial de Flandes Orientales, Protos y CEFODI. La conducción estratégica es gestionada en un comité de pilotaje formado con representantes de Protos, CEFODI, las estructuras de gestión de agua potable así como los GAD (Gobiernos Autónomos Descentralizados) implicados (cantones Rioverde y Muisne y sus parroquias). Se reúne cada trimestre para realizar el seguimiento, aprobar los informes de evolución y los planes de Acciones y discutir las grandes estrategias de implementación. El comité está presidido por Piedad Ortiz, Responsable de Protos del programa en Esmeraldas.

Evaluatie 2016 Het programma 2014-2016 is het resultaat van een samenwerking tussen de provicale overheid Provincie Oost-Vlaanderen, Protos en CEFODI. Het strategisch management wordt beheerd door een stuurgroep gevormd met vertegenwoordigers van Protos, CEFODI, beheerstructuren van de drinkwatersector en de gedecentraliseerde autonome besturen, die betrokken zijn (kantons Rioverde en Muisne en parochies). Ze komen elk trimester samen om het programma op te vogen, de voortgangsrapporten te bespreken, actieplannen te bediscussieren en bespreken de belangrijkste implementatiestrategieën. De commissie wordt voorgezeten door Piedad Ortiz, hoofd van Protos programma in Esmeraldas.


Protos y CEFODI son responsables de la implementación de su parte de la Acción en terreno. Un Comité de Dirección (CD) se compone por parte de Protos, de la Representante Legal, de la Responsable del programa en Esmeraldas y del Asesor Técnico Estratégico y por parte de CEFODI, de la Directora Ejecutiva y del Coordinador del Eje de Agua. El CD se reúne cada trimestre.

Protos en CEFODI zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van elk zijn deel van de terreinacties. Een stuurgroep (CD) wordt samengesteld door Protos door de landenvertegenwoordiger, de coordinator van het programma in Esmeraldas en de Strategische en Technische adviseurs, voor CEFODI neemt de uitvoerend directeur en de coördinator van het Waterprogramma deel. De stuurgroep komt elk trimestrer samen.

1.2 Estructura e estatutos Informe 2002: CEFODI tiene el estatuto jurídico como fundación y está inscrito en el ministerio de bienestar social. La estructura coordinadora de ONGs no tiene estatuto jurídico pero funciona de manera regular y con aportes económicos de sus miembros: Fundación Natura, CEFODI, proyecto Niños de la calle de los Salesianos, foro de mujeres, FUNDESHE, FEPP, MCCH. En el 2002, la coordinación está en manos de CEFODI.

1.2 Structuur en statuut Verslag 2002: CEFODI heeft een juridisch statuut als stichting en staat ingeschreven bij het ministerie van sociaal welzijn. De coördinatiestructuur voor NGO´s heeft geen juridisch statuut, maar het werkt op regelmatige basis en met economische bijdragen van de leden: Fundación Natura, CEFODI, straatkinderenproject van de Salesianen, vrouwenforum, FUNDESHE, FEPP, MCCH. In 2002 was de coördinatie ervan in handen van CEFODI.

Evaluación 2013 En el Directorio de CEFODI se define a finales de 2005 y frente a la salida de algunos miembros, la incorporación de nuevos miembros quedando el directorio conformado. En este periodo se define la inclusión de un miembro de los trabajadores al directorio para que esta persona sea el portavoz entre los trabajadores y está instancia de decisión en CEFODI. El representante de los trabajadores es elegido cada 2 años por sus compañeros/as. El espacio de coordinación de ONGs: una vez que CEFODI dejo el liderazgo de este espacio de concertación, debido a la delegación de este proceso a otros miembros participantes de la coordinadora se fue perdiendo poder de convocatoria y desmotivación de cada uno de los miembros ya que ninguno quería asumir la responsabilidad directa. Finalmente y a pesar de todos los esfuerzos realizados, desaparece este espacio de concertación en el 2004 – 2005. En 2010, tras la definición del nuevo accionar institucional de CEFODI, se plantea la incorporación de nuevos miembros al Directorio que tengan que ver con las temáticas manejadas por CEFODI, tal es así que a partir de 2012 el Directorio queda conformado. Además se ha creado el comité

Evaluatie 2013 In de raad van bestuur van CEFODI van einde 2005 beslist men, naar aanleiding van het vertrek van enkele leden, om nieuwe leden aan te werven. In deze periode beslist men om een lid van de werknemers aan de raad van bestuur toe te voegen, zodat deze persoon woordvoerder is tussen de werknemers en dit beslissingsorgaan in CEFODI. Om de 2 jaar kiezen de colega´s een vertegenwoordiger van de werknemers. De coördinatiestructuur van NGO´s: vanaf het moment dat CEFODI het leiderschap van deze overlegstructuur opzegde, tengevolge van de delegatie van dit proces aan andere deelnemende coördinatieleden, werd het steeds moeilijker om vergaderingen samen te roepen en de leden verloren hun motivatie, want niemand wilde de rechtstreekse verantwoordelijkheid op zich nemen. Desondanks alle verrichte inspanningen, verdween uiteindelijk deze overlegstructuur in 2004-2005. In 2010, nadat het nieuwe institutioneel handelen van CEFODI bepaald was, stelt men voor om nieuwe leden, die betrokken zijn in de thematiek van CEFODI, toe te voegen aan de raad van bestuur. Bovendien werd het interne coördinatiecomité van CEFODI gecreëerd. Hierin zetelen de


de coordinación interna de CEFODI en cuyo espacio participan los/as coordinadores/as de los diferentes ejes, Dirección Ejecutiva, Administración y un representante del Directorio de CEFODI, en este espacio se discutirán temas y se tomarán decisiones más operativas. La plataforma de actores del programa, ósea el Comité de Coordinación interinstitucional, comprende:

- Municipio de Rioverde y de Muisne - Gobiernos parroquiales de las zonas de intervención - Gobierno provincial (estos todavía no están presentes pese a

nuestra insistencia) - Mesa de caco - JAAPs de las zonas de intervención - CEFODI como órgano de implementación de acciones en agua

potable, saneamiento, procesos productivos y de acceso a mercados. Participan en el espacio los/as coordinadores/as de los diferentes ejes, la Dirección Ejecutiva, la Administración.

- Protos como facilitador del espacio, que apoya en los procesos metodológicos y estratégicos, de estructuración de actores y distribución de roles, que apunta a la sostenibilidad de las acciones. Participan en el espacio la responsable de Protos del programa en Esmeraldas, asesores técnicos y la representante legal.

El comité no cuenta con una estructura jurídica, y no es su ambición, quiere más bien ser el espacio de encuentro desde donde se puede empujar a dinámicas de desarrollo, y canalizar fondos de la cooperación a través de actores jurídicos. A través las intervenciones, el consorcio CEFODI-Protos crea una dinámica y empuja articulaciones entre JP – JAAP – Municipios – beneficiarios y movilización social, esta es la base para ir construyendo plataformas a nivel municipal (estructuras de 2do grado). Este espacio además permite que tanto los actores públicos como los comunitarios se reconozcan como legítimos en los procesos de desarrollo, igualmente les permite entender en donde están las limitaciones o trabas para un mejor

coördinatoren van de verschillende werkgebieden, uitvoerend directeur, administratie en een vertegenwoordiger van de raad van bestuur van CEFODI. In dit comité bespreekt men thema´s en neemt men eerder operatieve beslissingen. Het actorenplatform van het programma, zijnde het interinstitutionele coördinatiecomité, bestaat uit:

- De gemeenten Rioverde en Muisne - Parochiale besturen van de interventiegebieden - Provinciaal bestuur (nog niet aanwezig ondanks aandringen) - Ronde tafel van cacao - De drinkwatercomités van de interventiegebieden - CEFODI als uitvoerend orgaan van acties in drinkwater, sanitatie,

productieprocessen en markttoegang. De coördinatoren van de verschillende werkgebieden, de uitvoerende directeur en administratie nemen deel aan het platform.

- Protos als facilitator van het platform. Protos ondersteunt de methodologische en strategische processen, de structurering van de actoren en verdeling van de taken, en streeft naar de duurzaamheid van de acties. De verantwoordelijke van Protos voor het programma in Esmeraldas, technische adviseurs en de legale verantwoordelijke nemen deel aan het comité.

Het comité heeft geen juridische structuur en dat is ook niet de ambitie. Het wil eerder een ontmoetingspunt zijn vanwaaruit ontwikkelingsdynamieken gestuurd worden en fondsen van de (internationale) coöperatie gekanaliseerd worden door juridische actoren. Met behulp van de interventies brengt het consortium CEFODI-Protos een dynamiek teweeg en bevordert het de relaties tussen parochieraden, drinkwatercomités, gemeenten, begunstigden en de sociale beweging. Dit is bovendien de basis om kantonnale platformen (tweedegraads-structuren) te beginnen opbouwen. Deze dynamiek zorgt er overigens voor dat zowel de publieke als communautaire actoren elkaar erkennen als legitiem in de ontwikkelingsprocessen, en


trabajo. dat de beperkingen en hindernissen onderkend worden om zo een beter werk te kunnen verrichten.

Evaluación 2016 El Directorio Cefodi (anexo 1) está integrado de la misma manera, salvo por la ausencia del compañero Alejo Vergara que fallecio.

Evaluatie 2016 De organisatiestructuur van CEFODI is dezelfde gebleven, met uitzondering van de afwezigheid van de heer Alejo Vergara die overleden is. De actuele samenstelling van de raad van bestuur van CEFODI: zie annex 1.

1.3 Número de participantes, representantes Informe 2002: Refiere al punto 1.2

1.3 Aantal deelnemers, vertegenwoordigers Verslag 2002: Zie paragraaf 1.2.

1.4. Sectores representados Informe 2002: En complemento del punto 1.2 se menciona que en las 2 estructuras están representados todos los sectores no gubernamentales (instituciones y organizaciones) que trabajan para el desarrollo de la provincia. Con la restructuración de CEFODI, se inició un proceso de creación (a corto plazo) de una plataforma provincial con carácter gubernamental y eso a través el trabajo con los gobiernos de la base (cantones y parroquias).

1.1 Vertegenwoordigde sectoren Verslag 2002: In aanvulling van paragraaf 1.2, wordt vermeld dat beide structuren vertegenwoordigd worden door alle niet-gouvernementale sectoren (instituties en organisaties), die werken op ontwikkeling binnen de provincie. Met de herstructurering van CEFODI werd een proces opgestart om (op korte termijn) een provinciaal platform te creeren met gouvernementeel karakter, vertrekkende vanuit een samenwerking met de overige besturen (kantons en parochies).

Evaluación 2013 Las diferentes instancias mencionadas en el punto 1.2 son los principales espacios de concertación y discusión del desarrollo de los temas trabajados por el programa, al igual que el espacio de la mesa ambiental y de cacao. Además, se nota una voluntad desde los Gobiernos Municipales y Provincial para crear una plataforma provincial para trabajar los temas de agua potable y saneamiento, de manejo de Cuencas, de GIRH.

Evaluatie 2013 De verschillende instanties die in paragraaf 1.2 vermeld worden zijn de belangrijkste overleg- en discussieorganen voor de ontwikkeling van de thema´s waarop gewerkt wordt binnen het programma, alsook de milieutafel en de ronde tafel van cacao. Bovendien tonen de gemeente- en provinciebesturen bereidheid om een provinciaal platform op te richten om te werken rond thema´s als drinkwater en sanitatie, waterbekkenbeheer, IWB.

Evaluación 2016 El programa 2014-2016 ha dado un apartura hacia otros niveles (cuenca, provincial, nacional) de trabajo con otros actores (tanto privados, publicos, communitarios) – annexe 2.

Evaluatie 2016 Het programa 2014-2016 heeft een opneing gecreerd om sterker in te zetten om andere niveaus zoals het stroombekken, provicniale en zelfs nationale niveau en met andere actoren te zerken, zowel private, als publike, als actoren uit de civiele samenleving. – annexe 2

1.2 Como es el calendario de reuniones de la concertación? Cuantas veces 1.2 Hoe ziet de vergaderkalender van het overleg eruit? Hoeveel maal per


por año se reúne el espacio de concertación? Cuál es la duración promedio de las reuniones?

Informe 2002: Directorio de CEFODI: reuniones trimestrales y si es necesario reuniones extraordinarios, duración promedia de 5 horas Estructura coordinadora de ONGs: reuniones mensuales de +/- 2 horas, se trata de elaborar convenios y planificaciones, además hay foros de debate sobre la problemática del desarrollo, que tienen una duración promedia de 2 días, y que se realizan según las planificaciones. Evaluación 2013 El directorio de CEFODI se reúne cada 3 meses ordinariamente y cuando el caso lo amerita, de forma extraordinaria, las reuniones tienen una duración de 3 – 4 horas. La mesa de cacao y la mesa ambiental se reúnen cada 2 meses ordinariamente y cada que se requiera tratar algunos temas urgentes sea porque hay una oportunidad de coordinar con los demás actores locales, nacionales e internacionales o por las oportunidades de apoyo que se dan desde el gobierno. Estás reuniones tienen una duración de 5 horas aproximadamente. Se planifican eventos y talleres que duran entre 1 – 3 días dependiendo los temas y el sitio donde sea. El comité técnico provincial se reúne regularmente cada 4 meses y si el caso amerita reuniones extraordinarias cuando el comité central convoca, estás reuniones duran 4 horas si son informativas o 6 – 8 horas si son para presentación de propuestas y toma de decisiones. El Comité de coordinación CEFODI se reúne cada mes y las reuniones duran aproximadamente 3 horas. El Comité de Coordinación interinstitucional tiene reuniones trimestrales, de manera rotativa en los cantones Muisne y Rioverde lo que posibilita un intercambio de opiniones sobre la situación de cada cantón. Las reuniones tienen una duración de 3-4 horas.

jaar komt het overleg samen? Gemiddelde duur van de vergadering? Verslag 2002: Raad van bestuur van CEFODI: driemaandelijkse vergaderingen, en als het nodig is, worden er uitzonderlijke vergaderingen gehouden. De gemiddelde duur is 5 uur. Coördinatiestructuur van NGO´s: maandelijkse vergaderingen van ongeveer 2 uur. Men tracht overeenkomsten en planningen op te stellen. Overigens worden er fora gehouden om over de ontwikkelingsproblematiek te debatteren, die gemiddeld 2 dagen duren en die georganiseerd worden naargelang de planning. Evaluatie 2013 De raad van bestuur van CEFODI vergadert normaal gezien om de 3 maanden, maar als het nodig is wordt een uitzonderlijke vergadering gehouden. De vergaderingen duren tussen de 3 en 4 uur. De ronde tafel van cacao en de milieutafel komen normaal om de 2 maanden bijeen, maar ook wanneer er dringende onderwerpen besproken moeten worden, ofwel omdat zich de gelegenheid voordoet om te coördineren met de overige plaatselijke, nationale en internationale actoren, ofwel omdat er vanuit de overheid steun wordt aangeboden. Deze vergaderingen duren ongeveer 5 uur. Er worden ook evenementen en workshops georganiseerd die 1 tot 3 dagen duren, afhankelijk van het thema en de plaats. Het provinciaal technische comité vergadert normaal om de 4 maanden of in buitengewone vergadering als het comite daartoe oproept. Deze vergaderingen duren 4 uur als ze informatief zijn en 6 tot 8 uur als er projecten voorgesteld worden of er beslissingen moeten genomen worden. Het coördinatiecomité van CEFODI komt maandelijks bijeen en de vergaderingen duren ongeveer 3 uur. Het interinstitutionele coördinatiecomité houdt trimestrele vergaderingen, afwisselend in de kantons Muisne en Rioverde wat toelaat om speciefiek over de situatie van elk kanton uit te wisselen. De vergaderingen hebben een duur van 3-4 uur.


Evaluacion 2016 El directorio de Cefodi mantiene su dinámica de reuniones, aunque adicionalmente sus integrantes participan de las acciones y reuniones claves de la implementación de los programas, entre otras el directorio ha participado del proceso de negociación con Ayuda en Acción, y Protos, son parte del proceso de seguimiento del proyecto CLASE. Participaron también del proceso de inducción que ayuda en acción realiza al equipo d eCefodi sobre sus políticas y estrategias, en especial las de vínculos solidarios. La participación y efectividad del directorio en la vida institucional ha mejorado significativamente con la integración de las nuevas personas y un cambio en la dinámica de su funcionamiento. De manera proactiva desde la dirección y el equipo se ha vinculado a las personas del directorio como facilitadoras o apoyo en las actividades en las que su perfil profesional tiene relación. Se esperaría que el rol del Directorio pueda ser más intensivo en el posicionamiento institucional y en la movilización de recursos y en la generación de alianzas, considerando los perfiles de algunas personas que lo integran. El Comité de Coordinación interinstitucional en este tiempo de implementación del proyecto CLASE, se decidió que pueda ser uno solo que analice y debata el conjunto de acciones en el territorio, se reúne de manera semestral por dos a tres días. Está integrado por los gobiernos locales con lo que trabajamos, el sector educación y salud de los distritos involucrados, la asamblea de JAAP, las ONG aliadas al proyecto CLASE, SENAGUA y técnicos que presentan los avances en los proyectos. Es un espacio de información y debate de las estrategias. En los días de reunión se presenta el informe semestral, se realiza un recorrido para visitar las realizaciones y luego se discute los temas claves d ela implementación, finalmente se presenta el informe financiero y se toman acuerdos. Se realiza de manera alternada entre Muisne, Atacames y Ríoverde. La Mesa de cacao mantiene su dinámica, se revisó el plan y se vio la necesidad de su actualización, sin embargo aún no ha sido posible

Evaluatie 2016 De raad van bestuur van CEFODI handhaaft zijn dynamische vergaderingen, maar daarnaast nemen de leden ook deel aan de acties en de belangrijkste bijeenkomsten van de uitvoering van de programmas zoals bijvoorbeeld bij de besprekingen met Ayuda en Accion, met Protos, en zevolgen het CLASE project op. Ze namen ook deel aan het introductieproces dat AeA realiseerde met de equipe van Cefodi over hun beleid en strategieën, met name die van solidariteit en sociale cohesie. De deelname en de doeltreffendheid van de raad van bestuur is institutioneel aanzienlijk verbeterd met de integratie van nieuwe mensen en een verandering in de dynamiek van de werking ervan. De directie en de equipe werken proactief samen met de leden van de raad van bestuur, die optreden als facilitators of ondersteuning geven in gun competentie domein. Men zou verwachten dat de Raad van Bestuur een belangrijke rol kan spelen in de institutionele positionering en in de mobilisatie van middelen, of in het aangaan allianties, gezien de specifieke profielen van een aantal mensen in de raad van bestuur. Op het coördinatiecomité dat het CLASE project uitvoerde, coordineerde de voortgang, kwam elk semester 2 tot 3 dagen samen en bestond uit: de lokale overheden waarmee we werken, de onderwijssector en de gezondheid van de betrokken districten, de koepel van JAAP, NGO-partners van het CLASE project, SENAGUA en het technische personeel van het project. Het was een platform voor informatie uitwisseling en discussie over strategieën. Tijdens het comite werd het rapport voorgesteld, werden interventies bezocht, werd gediscutieerd over belangrijke themas en de realisatie ervan, en werd de financiele vooruitgang besproken. Het vond afwisseld plaats in Muisne, Atacames en Rioverde. De tafel van Cacao handhaaft zijn dynamiek, het plan werd herzien en geactualiseerd, maar is nog niet besproken met GADPE. De tafel als een collectieplatform nam deel aan en organiseerd ook verschillende


concretarlo con el GADPE, la mesa como espacio colectivo participó y coorganizó varios eventos de promoción. Se está ejecutando el proyecto de apoyo y fortalecimiento a la mesa de cacao entre ACRA-CEFODI y GADPE. Sin duda esto da cuenta del interés y dinámica provincial que apunta a la sostenibilidad de este espacio, que en su tiempo de vida ha tendio una importante evolución, desde ser un espacio integrado por las ONGs, a una plataforma multiactor con fuertes liderazgos del gobierno local y organizaciones. Otro espacio de articulación de actores que se impulsó en este tiempo es al asamblea provincial de OCSAS o juntas de agua, este espacio articula a las organizaciones de toda la provincia. Se han realizado dos asambleas que permitieron generar consensos en las JAAP de la provincia e identificar los problemas coincidentes, otro de los elementos importantes fue la incorporación de nuevos miembros al comité provincial de las JAAP, espacio que se seguirá apoyando, en busca de vincularlos a otros espacios a nivel nacional que permita recoger experiencias exitosas y ponerlas en práctica. Esta asamblea dio lugar a la conformación de la organización provincial de la ROSCGAE, red de carácter nacional que articula a las Juntas de todo el país y tiene un importante trabajo de articulación sectorial y de incidencia a nivel nacional delegados del Comité provincial de JAAPs de Esmeraldas participan en los eventos programados por ROSCGAE en otras provincias, actividad que se seguirá apoyando en busca de una sinergia y articulación e involucramiento en los temas a nivel nacional.

evenementen ter promotie van de Esmeraldeense producten. Een samenwerking tussen ACRA-CEFODI en GADPE ondersteunt de tafel van cacao. Geen twijfel dat dit is goed voor de duurzaamheid van dit platform, die ook in de tijd een belangrijke evolutie heeft gekend, van een platform van ONG, naar een multi-stakeholder platform met sterk leiderschap vanuit lokale overheid en organisaties. Een overlegplatform van actoren dat recent is verstrekt is de provinciale raad van OCSAS of waterschappen, dit platform articuleert alle organisaties over de hele provincie. Er zijn twee bijeenkomsten geweest die geleid hebben tot een overeenkomst van de JAAP over de problemen die ze kennen, en een ander belangrijk element was de toevoeging van nieuwe leden aan het provinciaal comité van de JAAP. Dit platform zel zeker verder versterkt worden, en zal gekoppeld worden met gelijkaardige iniatieven in andere delen van het land. Het doel is om succesvolle ervaringen te delen en ind e praktijk te zetten. Deze bijeenkomst resulteerde in de vorming van de provinciale organisatie: ROSCGAE, een netwerk van nationale karakter dat alle watercomites in het hele land samenbrengt en dat een belangrijke rol heeft in de van de sectorale coördinatie en pleitbezorging op nationaal niveau. Van de provinciale watercomité van Esmeraldas worden er een aantal afgevaardigd om deel te nemen aan geplande evenementen ROSCGAE in andere provincies. Het ondersteunen van deze activiteiten leidt tot meer synergie en coördinatie en betrokkenheid in nationale kwesties.

1.3 Como es la comunicación, la invitación, el informe y el envío de información?

Informe 2002: Ambas estructuras tienen una secretaria que asegura la comunicación y la información. Además CEFODI ha iniciado la publicación de una revista “Guacharaca” que trata temas de concertación y desarrollo local y que

1.3Hoe verloopt de communicatie, uitnodiging, verslaggeving, informatiedoorstroming? Verslag 2002: Beide structuren hebben een secretariaat dat zorgt voor de communicatie en informatie. Bovendien startte CEFODI met de publicatie van een tijdschrift “Guacharaca”, dat overlegthema´s en


retoma los resultados de los debates y foros que han sido organizado por la estructura coordinadora de ONGs. CEFODI se posiciona como una ONG local con una visión clara sobre el desarrollo local. Trabaja en ciertos temas y en ciertos cantones lo que permita más fácilmente un eventual ajuste en uno u otro aspecto. La concentración geográfica permite real concertación y participación de los actores, y permite medir el impacto. CEFODI tiene una variedad de instancias de concertación tal como visualizado en el cuadro de la página siguiente. Evaluación 2013 CEFODI como Institución local ha logrado posicionarse en temas de Desarrollo local y se identifica con un quehacer institucional en 2 ejes principalmente: Desarrollo de la cadena de cacao e agua potable y saneamiento en un marco de gestión integrada de recursos hídricos. En el siguiente cuadro se identifican los temas actuales de trabajo de CEFODI y el nivel de coordinación con actores locales. El Comité de Coordinación interinstitucional: el espacio es empujado desde Protos quien propone la agenda de las reuniones, entrega las invitaciones y hace el seguimiento sobre la participación de los invitados. Hay actas de cada reunión y la reunión empieza con la lectura y aprobación del acta anterior. El acta tiene la lista de los participantes con todos los datos de contacto de cada uno lo que promueve la comunicación entre todos. Evaluación 2016 El Comité de Coordinación interinstitucional se mantiene como un espacio empujado desde Protos quien propone de manera coordinada con Cefodi la agenda y asuntos logísticos. Se prepara el informe y se coordina las presentaciones. El día de campo se planifica también con los

plaatselijke ontwikkeling bespreekt, alsook een overzicht geeft van de resultaten van de debatten en fora die georganiseerd werden door de coördinatiestructuur van NGO´s. CEFODI posisioneert zich als plaatselijke NGO met een duidelijk visie op de lokale ontwikkeling, en werkt op bepaalde thema´s en in bepaalde kantons, waardoor gemakkelijker één of ander aspect eventueel aangepast kan worden. De geografische concentratie zorgt voor echt overleg en deelname van de actoren en zo slaagt men er ook in om de impact te meten. CEFODI heeft een verscheidenheid aan overleginstanties, zoals in de tabel op de volgende pagina wordt weergegeven. Evaluatie 2013 CEFODI slaagde er als lokale organisatie in om zich te specialiseren in thema´s van lokale ontwikkeling en het institutionele handelen is hoofdzakelijk gebaseerd op 2 werkassen: ontwikkeling van de cacaoketen, en drinkwater en sanitatie in het kader van een integraal waterbeheer. In de onderstaande tabel worden de huidige werkthema´s van CEFODI en het coördinatieniveau met de plaatselijke actoren beschreven. Het interinstitutionele coördinatiecomité wordt aangedreven vanuit Protos, die de vergaderagenda opstelt, de uitnodigingen rondstuurt en opvolging geeft aan de aanwezigheid van de genodigden. Van elke vergadering wordt een akte opgesteld en de vergadering begint steeds met de lezing en goedkeuring van de vorige akte. In de akte wordt een deelnemerslijst opgenomen met al de contactgegevens van de deelnemers, hetgeen de onderlinge communicatie bevordert. Evaluatie 2016 Het coordinatiecomite blijft door Protos gecoordineerd, in nauwe samenwerking met Cefodi om de agenda en logistieke zaken te bepaken. De bereiden samen het rapport voor en de organiseren de presentaties. Tijdens het terreinbezoek is de aanwezigheid van de lokale overheden


GAD para asegurar su presencia. De cada reunión se cuenta con un acta que es aprobada en la reunión siguiente. Las memorias presentaciones y documentos son circulados a todas las personas participantes.

georganiseerd. Iedere bijeenkomst heeft een verslag dat wordt goedgekeurd op de volgende vergadering. De presentaties en documenten worden verspreid onder alle deelnemers.

2. Estrategia de desarrollo regional 2 Regionale ontwikkelingsstrategie Informe 2002 Las (nuevas) estrategias de CEFODI para el desarrollo local y regional han sido presentadas al inicio. Desde 2001 se han dado ya unos pasos:

- Proceso de formación al personal de CEFODI en desarrollo local y descentralización

- Proceso de formación a las Juntas parroquiales en aspectos jurídicos

- Apoyo a comunidades para realizar espacios de concertación - Reorientación de los proyectos de CEFODI para estimular el

desarrollo rural a nivel cantonal - Desarrollo de nuevas experiencias para apoyar procesos de

desarrollo rural local: formación por alternancia, telecentros Evaluación 2013 En 2009, luego de la misión de seguimiento y evaluación desde la provincia de FLO, se ha renovado la colaboración entre la provincia de FLO y de Esmeraldas, con un programa orientado a la gestión sostenible de los recursos naturales en los 2 cantones de Muisne y Rioverde, manteniendo algunas actividades en el cantón Atácames. La implementación del programa se realiza desde una plataforma de actores, empujado por Protos y en lo cual CEFODI asume un rol importante permitiéndole posicionarse mejor como actor del desarrollo local y de prestador de servicios. En febrero 2012, se realizó una nueva visita de seguimiento y evaluación, para lo cual se prepararon insumos de análisis de los avances y de la coyuntura y del contexto del país en torno a los temas de agua, producción/comercialización (cacao) y gestión de recursos naturales.

Verslag 2002 De (nieuwe) strategieën van CEFODI voor lokale en regionale ontwikkeling werden aan het begin van dit document beschreven. Vanaf 2001 werden er reeds enkele stappen ondernomen:

- Vormingsproces van het personeel van CEFODI in lokale ontwikkeling en decentralisatie

- Vormingsproces van de parochieraden in juridische aspecten - Steun aan de gemeenschappen om overlegmomenten te

organiseren - Heroriëntatie van de projecten van CEFODI met oog op de

bevordering van plattelandsontwikkeling op kantonnaal niveau - Opbouw van nieuwe ervaringen om de processen voor lokale

plattelandsontwikkeling te steunen: alternerende vormingen, telecentra.

Evaluatie 2013 In 2009, na de opvolgings- en evaluatiemissie vanuit de provincie Oost-Vlaanderen, heeft men de samenwerking tussen de provincies Oost-Vlaanderen en Esmeraldas vernieuwd, met een programma dat gericht is op het duurzaam beheer van de natuurlijke hulpbronnen in de 2 kantons Muisne en Rioverde. Enkele activiteiten zullen nog uitgevoerd worden in het kanton Atácames. Het programma wordt uitgevoerd vanuit een actorenplatform, dat aangedreven wordt door Protos, CEFODI neemt hierin een belangrijke rol op zich, hetgeen ervoor zorgt dat CEFODI zich beter kan ontwikkelen tot expert in lokale ontwikkeling en dienstverlening. In februari 2012 kwam een nieuwe opvolgings- en evaluatiedelegatie op bezoek. Hiervoor werden enkele documenten voorbereid: analyse van de geboekte vooruitgang, de conjunctuur en de context van het land wat


Algunos elementos que se destacan en el contexto del país:

El proceso post constituyente y post COOTAD4.- Si bien tanto la constitución como el Código Orgánico de Ordenamiento Territorial, Autonomía y Descentralización COOTAD son coincidentes en consagrar un conjunto de principios5 ligados al derecho humano al agua y saneamiento y a la administración pública para hacerlos realidad, no es menos cierto que mucho de lo que se establece en estos dos marcos legales no ha pasado de lo declarativo y de ser buenas intenciones. Ubiquemos algunos elementos que aclaren esta realidad: la ley de aguas tenía un plazo de aprobación de 360 días a partir de la vigencia de la constitución (20 de octubre del 2008), es decir ya van tres años de incumplimiento en la promulgación de esta importante ley, pero no es solo la ausencia de la norma y de planteamientos sobre la gestión del agua con lo que no se cuenta, es también el desgaste de la movilización social, de la presión de las organizaciones y de su motivación por emprender en procesos de asociaitividad y gestión pública comunitaria. Si bien se consagra el derecho humano al agua y saneamiento como universal e irrenunciable, no se ha definido ni clarificado aun como asumir las competencias en los distintos niveles de gobiernos ni un plan nacional para llegar a cumplir con este reto, es así que las ambigüedades y duplicidad en los roles que cada actor debe cumplir se mantienen, por ejemplo en el tema de agua la SENAGUA6 es la máxima autoridad a nivel nacional, sin embargo el MIDUVI7 mantiene la rectoría sobre el sector de

betreft water, productie/vermarkting (cacao) en beheer van natuurlijke hulpbronnen. Enkele belangrijke elementen binnen de context van het land:

Het proces post nieuwe grondwet en post COOTAD9.- Zowel de grondwet als de Organieke Wet van Ruimtelijk Ordening , Autonomie en Decentralisatie COOTAD, hechten veel belang aan een geheel aan principes10 die te maken hebben met het mensenrecht op water en sanitatie en de nodige publieke administratie voor de verwezelijking ervan. Jammer genoeg stelt men vast dat vele zaken die in deze twee wettelijke kaders bepaald zijn slechts beschrijvend zijn enkel de goede wil onderschrijven. Enkele elementen die deze realiteit verduidelijken: de waterwet had een goedkeuringstermijn van 360 dagen vanaf het moment dat de grondwet van kracht ging (20 oktober 2008), er gingen dus al 3 jaar voorbij zonder dat deze belangrijke wet uitgevaardigd werd. Dit betekent niet alleen de afwezigheid van de norm en aanpak inzake waterbeheer, maar ook de inspanningen zonder resultaat van de sociale beweging, de druk van de organisaties en hun motivatie om verder te investeren in associatieve processen en publiek–communautair beheer. Hoewel men het mensenrecht op water en sanitatie als universeel en onontbeerlijk beschouwt, werd nog niet bepaald noch verduidelijkt hoe de bevoegdheden worden verdeeld onder de verschillende bestuursniveaus en er werd ook geen nationaal plan opgesteld om dit doel te bereiken. Dit leidt ertoe dat er nog steeds onduidelijkheid en dubbelzinnigheid bestaat over de functies die elke actor moet uitvoeren.

4 El Código Orgánico de Organización Territorial, Autonomía y Descentralización (COOTAD) es una ley nueva, en vigencia desde octubre del 2010. En ella se desarrollan y precisan las competencias de los distintos niveles de Gobiernos Autónomos Descentralizados (GADs) establecidos en la Constitución: gobiernos regionales autónomos, gobiernos provinciales, gobiernos municipales y gobiernos parroquiales rurales. Con esta ley se busca concretar lo que la Constitución estableció en los artículos 261 al 267. Es decir, delimitar con claridad qué competencias corresponden exclusivamente a cada nivel de gobierno y cuáles son compartidas, o concurrentes con el Ejecutivo. 5 Son varios los principios constitucionales relacionados al agua, pero consideramos que hay cinco que por su contenido establecen avances importantes en la gestión del agua: el derecho humano al agua, la definición del agua como patrimonio nacional estratégico de uso público, la gestión pública y comunitaria, los derechos de la naturaleza y la participación. 6 Secretaría Nacional del Agua. 7 Ministerio de Desarrollo Urbano y Vivienda


agua y saneamiento y aun hace inversiones en el sector, competencia que le pertenece a los Municipios según lo señala el código: «Prestar los servicios públicos de agua potable, alcantarillado, depuración de aguas residuales, manejo de desechos sólidos, actividades de saneamiento ambiental…» El caso del Cacao es similar, las atribuciones rectoras la tiene el MAGAP8, que duplica el rol de otros actores con inversión y asistencia técnica, otras de fomento productivo las tienen los gobiernos provinciales y algunas corporaciones e instancias ejecutivas, y participan también los municipios haciendo una “interpretación” de lo que señala el COOTAD. En este marco los Municipios no tienen claro como asumir sus competencias en agua potable y saneamiento, algunos las asumen solo en el ámbito urbano de mayor concentración poblacional, otros quieren desplazar al sector comunitario, y otros quieren optar por figuras empresariales autónomas para de cierta forma desprenderse de la responsabilidad. La constitución marca un mandato muy interesante que aun no es claro como se lo puede llevar a la práctica, y la ausencia y negligencia del estado en prestar las normas y mecanismos para hacerlo, conflictúa más el sector.

Bijvoorbeeld, SENAGUA11 heeft op nationaal niveau de hoogste macht inzake het thema water, maar MIDUVI12 behoudt de verantwoordelijkheid over de sector water en sanitatie en investeert nog steeds in de sector, hoewel dit een bevoegdheid is van de gemeenten zoals het wetboek bepaalt: “Het verlenen van openbare diensten zoals drinkwater, riolering, afvalwaterzuivering, afvalbeheer, milieusanering...” Het geval van cacao is gelijkaardig: MAGAP13 is het regulerend orgaan, waardoor de rol van andere actoren met investering en technische begeleiding gedupliceerd wordt, de provinciebesturen en enkele corporaties en uitvoerende instanties hebben de bevoegdheid voor de productie-verbetering, en de gemeenten nemen ook deel door een “interpretatie” te geven aan hetgeen in de COOTAD staat. De gemeenten hebben binnen dit kader geen duidelijk beeld over hoe ze hun bevoegdheden inzake drinkwater en sanitatie op zich moeten nemen: enkele gemeenten nemen deze taak op zich maar alleen voor de stadskern met een hogere bevolkingsconcentratie, anderen willen de bevoegheid doorspelen aan de communautaire sector en nog anderen kiezen eerder voor een onafhankelijk bedrijfsfiguur waardoor ze zich van deze verantwoordelijkheid ontdoen. De constitutie heeft een interessant mandaat aangegeven maar het is nog niet duidelijk hoe men dit in de praktijk kan toepassen. Bovendien

9 De Organieke Wet van Ruimtelijke Ordening, Autonomie en Decentralisatie (COOTAD) is een nieuwe wet die van kracht ging in oktober 2010. In deze wet ontwikkelt en bepaalt men de bevoegdheden van de verschillende niveaus van de Autonome Gedecentraliseerde Besturen (AGB´s), die vastgelegd werden in de grondwet: regionale autonome besturen, provinciebesturen, gemeentebesturen en parochiebesturen. Met deze wet wil men hetgeen in de artikels 261 en 267 van de grondwet staat, concreet maken, met andere woorden, men tracht duidelijk af te bakenen welke bevoegdheden exclusief tot elk bestuursniveau behoren en welke gedeeld worden, of die concurrerend zijn met de regering. 10 Er bestaan verschillende constitutionele principes rond water, maar wij beschouwen er 5 die omwille van hun inhoud belangrijke vooruitgang betekenen op het vlak van waterbeheer: het mensenrecht op water, de definitie van water als een strategische staatseigendom van publiek gebruik, het publieke en communautair beheer, de natuurrechten en de burgerdeelname. 8 Ministerio de Agricultura, Ganadería, Acuacultura y Pesca 11 Nationaal Secretariaat voor Water 12 Ministerie van Stadsontwikkeling en Huisvestiging 13 Ministerie van Landbouw, Veeteelt, Waterkwekerij en Visserij


La realidad de los GADs.- Los Gobiernos Autónomos Descentralizados se enfrentan al reto de asumir una competencia muy importante en un escenario que tiene duplicidad y ambigüedad, a esto hay que sumarle que en la mayoría de los casos y sobre todo en los municipios pequeños y de mayoría rural, los recursos económicos con los que cuentan son muy limitados. No disponen de personal especializado en la gestión del agua y saneamiento, la información es desordenada e insuficiente, las instancias internas (departamentos de obras públicas, unidades de agua potable) deben asumir todas las acciones del municipio por lo que no privilegian esta competencia, entonces los recursos humanos son limitados. El MIDUVI mantiene programas de inversión a los que los Municipios pueden acceder, pero, no son claros los mecanismos, o no cuentan con las destrezas para la formulación de propuestas que les permitan canalizar estos recursos a sus territorios. Como elementos adicionales referimos al desarrollo de toda la institucionalidad pública en Esmeraldas, que antes se manejaba desde Quito, por ejemplo la Senagua que hoy tiene oficina en Esmeraldas; y el hecho de que los años 2013-14 serán años electorales para presidente y asambleístas (febrero de 2013) y alcaldes (mayo 2014), lo que influenciará en la gestión pública. En conclusión,

Se identificó la necesidad de continuar con un apoyo al programa de Esmeraldas, buscando una profundización, masificación y aumento de la cobertura, a la vez la incorporación de nuevas perspectivas como la de GIRH y CC y la modificación del accionar para aprovechar la coyuntura de un conjunto de actores y recursos que se podrían movilizar. Una preocupación central era la de las capacidades y autonomía del CEFODI,

zorgt de afwezigheid en nalatigheid van de overheid om normen en mechanismen te bepalen, voor meer conflictiviteit binnen de sector. De realiteit van de AGB´s.- De autonome gedecentraliseerde besturen (AGB´s) gaan de uitdaging aan om een zeer belangrijke bevoegdheid op zich te nemen in een omgeving van onduidelijkheid en dubbelzinnigheid. Bovendien is het zo dat deze besturen, in de meeste gevallen maar vooral in de kleine gemeenten en op het platteland, over zeer weinig economische middelen beschikken. Ze beschikken niet over gespecialiseerd personeel in water- en sanitatiebeheer, de informatie is wanordelijk en onvoldoende, de interne instanties (afdeling voor openbare werken, eenheid van drinkwater) moeten al de taken van de gemeente op zich nemen, en deze bevoegdheid wordt niet als prioritair beschouwd, dus het personeel is beperkt. MIDUVI beschikt over investeringsprogramma´s die de gemeenten kunnen aanvragen, maar de mechanismen zijn niet duidelijk en de gemeenten hebben vaak de capaciteiten niet om een projectvoorstel te formuleren en de middelen naar hun grondgebied te kanaliseren. Bijkomend verwijzen we nog naar de ontwikkeling van de gehele publieke institutionaliteit in Esmeraldas, die vroeger vanuit Quito werd geleid, maar vandaag de dag heeft SENAGUA bijvoorbeeld een kantoor in Esmeraldas. En het feit dat 2013 en 2014 verkiezingsjaren zijn voor president en parlementsleden (februari 2013) en burgemeesters (mei 2014), zal ook het overheidsbeleid beïnvloeden. Kortom,

De noodzaak om verder te gaan met de steun aan het programma van Esmeraldas werd onderkend, en dit via een verdieping, uitbreiding en schaalvergroting. Men tracht ook nieuwe perspectieven toe te voegen zoals IBW en klimaatverandering en optimaal gebruik te maken van de conjunctuur van het geheel van actoren en middelen die gemobiliseerd kunnen worden. De capaciteiten en onafhankelijkheid van CEFODI blijven


partiendo de que tiene un nivel importante de reconocimiento local y una evolución interesante de su accionar. Las líneas estratégicas en las cuales se enfoca el programa a partir de 2013 son las siguientes: Consolidación de CEFODI como actor clave de los procesos de desarrollo, para lo que se plantea ampliar la composición, capacidades, habilidades y posicionamiento de los espacios directivos de la institución en especial del directorio y fortalecer sus destrezas en la GIRH, cambio climático, gestión de riesgos, formulación de proyectos, instrumentos de PSE y propuestas que le permitan un mejor posicionamiento local y oferta de servicios especializados. La Asociación de los ejes de actuación Agua y Cacao en una perspectiva de cuenca, que se traduzca en una visión de manejo del territorio, bajo una perspectiva amplia de cuenca hidrográfica, esta perspectiva requiere pasos concretos en el desarrollo institucional y en la promoción del debate local; la cuenca baja del Río Verde destaca por su importancia como un escenario ideal de trabajo en esta perspectiva. La articulación de las juntas de agua en la provincia es un elemento central de la gobernabilidad del agua, esta articulación o plataforma puede ser el espacio de maduración de las alianzas público comunitarias, y de debate y presión local al sector público que al momento es ausente. La realización de inventarios de agua de consumo humano vistos como medio para generar espacio de confluencia de diversos actores y recursos, y como fin para tener información de calidad que permita una mejor planificación del sector, son temas de prioridad con gran potencial. Desde Protos se desarrolló una propuesta metodológica y tecnológica que facilita este proceso y que incluye innovaciones que lo hacen más ágil y menos vulnerable a falencias en la información. La promoción del debate y posicionamiento local es un espacio en el que CEFODI y el programa pueden incidir positivamente y diversificar sus estrategas de formación; mantener un espacio regular de análisis de la problemática del agua y la gestión rural, que sensibilice y fortalezca las capacidades locales.

een algemene bezorgdheid, vertrekkende van het feit dat CEFODI als een belangrijke lokale actor erkend wordt, en een interessante evolutie doormaakt in zijn handelen. Vanaf 2013 zal het programma zich toeleggen op de volgende

strategielijnen: Consolidering van CEFODI als sleutelactor van ontwikkelingsprocessen. Men stelt voor om de samenstelling, capaciteiten, kundigheid en positie van de bestuursorganen, in het bijzonder van de raad van bestuur, uit te breiden en ook hun vaardigheden te versterken inzake IWB, klimaatverandering, risicobeleid, projectformulering, instrumenten van Planning, Opvolging en Evaluatie en voorstellen die een betere lokale positionering toelaten en een offerte van gespecialiseerde dienstverlening. De associate van de werkassen water en cacao, met een benadering op niveau van waterbekken, hetgeen vertaald wordt in een visie van grondgebiedbeheer, in een breder perspectief van waterbekkenbeheer. Dit perspectief vereist enkele concrete stappen binnen de institutionele ontwikkeling en de promotie van het lokale debat. Het waterbekken van de rivier Río Verde tekent zich hier af als een ideaal werkscenario binnen dit perspectief. De articulatie van de watercomités in de provincie is een centraal onderdeel voor het waterbestuur. Deze articulatie of platform zou toelaten het model van de publiek-communautaire alliantie te analyseren, alsook een ruimte voor debat en om druk uit te oefenen op de overheidssector, die op dit moment erg afwezig is. Een thema dat prioriteit en een groot potentieel heeft, is de uitvoering van de inventarissen van drinkwater, aangezien men dit beschouwt als een manier om articulatie tussen verschillende actoren en middelen te bevorderen, alsook om kwaliteitsinformatie te verzamelen voor een betere planning van de sector. Vanuit Protos werd een metodologisch en technologisch voorstel uitgewerkt dat dit proces vergemakkelijkt en dat enkele nieuwigheden omvat die het proces vlotter maken en minder gevoelig aan foute gegevens.


La consolidación de la actuación en agua potable, de durabilidad de las realizaciones, y de difusión de las innovaciones realizadas debe ser tarea prioritaria que permita generar referentes positivos en la eficiencia de la inversión de los recursos, en la adecuación tecnológica y los montajes multiactor para su realización. La estrategia de comercialización asociativa tiene en la UOPROCAE una gran oportunidad y ventaja comparativa en la articulación de los esfuerzos de varias organizaciones e instituciones, cuenta con un proyecto en ejecución, y es necesario fortalecer su accionar así como los procedimientos de articulación, respetando y potenciando las capacidades de cada actor y teniendo a APROCA como organización eje de la comercialización.

De bevordering van het debat en lokale positionering zijn elementen waar CEFODI en het programma op positieve wijze invloed op kunnen uitoefenen en hun vormingsstrategieën diversifieren; het houden van regelmatig overleg en analyse rond de water- en plattelandsproblematiek, sensibiliseert en versterkt de lokale capaciteiten. De consolidatie van de interventies in drinkwater, van de duurzaamheid van de verwezelijkingen en van de verspreiding van de uitgevoerde vernieuwingen, moet een taak zijn die voorrang krijgt en die ervoor zorgt dat er positieve referenties worden gecreëerd wat betreft de efficiëntie van de investering van de middelen, de technologische aanpassing en de multi-actorenmontage voor de uitvoering ervan. De strategie van associatieve vermarkting heeft in UOPROCAE een grote kans en comparatief voordeel in het samenbundelen van de inspanningen van diverse organisaties en instituten, heeft een project in uitvoering, en het is noodzakelijk om zowel het handelen als de articulatieprocessen te versterken, door de capaciteiten van elk lid te respecteren en te versterken en door APROCA te behouden als draaispil van de vermarkting.

Evaluacion 2016 El ejercicio de reflexión y posicionamiento tanto de CEFODI y Protos como de los actores locales, definió en el ano 2013 que la propuesta para la provincia de Flandes Orientales pueda articularse alrededor de dos líneas centrales de trabajo:

1. el derecho humano al agua y saneamiento que da un paraguas político y técnico a la inversión y gestión del sector agua y saneamiento y determina unos roles específicos para cada actor. 2. la soberanía alimentaria que al igual le otorga al eje productivo una perspectiva integral en la que se vinculan también los temas ambientales, sociales y de gestión territorial, rebasando una lógica productivista o de supremacía de criterios económicos.

Alrededor de estos dos enfoques programáticos se articulan 5 ejes de trabajo que buscan apuntar al objetivo general de CEFODI y Protos en la

Evaluatie 2016 De strategiebepaling en positionering van Cefodi, Protos en de lokale actoren bepaalde in 2013 dat het programmavoorstel voor de provincia Oost-Vlaanderen zich positioneert rond 2 centrale werkassen:

1. Het recht op water en sanitatie geeft een politieke en technische koepel boven de investrengen en het beheer van de water- en sanitatiesector en bepaalt een aantal specifieke taken voor elke actor.

2. Voedselsoevereiniteit als productieve werkas geeft een integraal perspectief dat ook de milieu-, sociale en ruimtelijke thema’s koppelt, en die verder kijkt dan de enge logica die enkel de productie of economische criteria beschouwt.

Rond deze twee centrale werkassen articuleren 5 meer specifieke werkassen die zullen bijdragen tot de algemene doelstelling van CEFODI


provincia de Esmeraldas alrededor de desarrollo durable. Los 5 ejes de trabajo integren temas sociales y técnicos y aplican un enfoque centrado en las capacidades y articulación de los actores locales:

• Eficiencia Sostenibilidad y Durabilidad • Articulación de actores y ejes Plataformas multiactor. • Gobernabilidad e Incidencia • Fortalecimiento de Capacidades • Desarrollo Institucional y Posicionamiento Local

En 2014 (el 6 de agosto específicamente) se publicó en el Registro Oficial, la Ley Orgánica de Recursos Hídricos, Uso y Aprovechamiento del Agua, finalizando un proceso largo de debate entre la diversidad de actores relacionados con el agua. Con la nueva ley, se aspiraba que algunos de los vacíos en el marco regulatorio del agua, se aclararían finalmente. Sin embargo, la falta de un reglamento y algunas ambigüedades en la ley, hacen que la situación de las Juntas Administradoras de Agua Potable (JAAP) no sea satisfactoria todavía. En este contexto, y mucho más en provincias como Esmeraldas, es preciso un apoyo exhaustivo a las organizaciones comunitarias que gestionan el agua, las que, por mandato legal deben estar regularizadas, directiva registrada, RUC operativo, asegurar socialmente a quienes prestan sus servicios a la JAAP (operador, tesorero, etc.) y otras obligaciones más, todo esto a cargo de personas voluntarias y que viven, en la mayoría de los casos, muy alejadas de los centros urbanos donde todos esos trámites deben cumplirse. Toda la dinámica de aprobación de la ley, las discusiones, las reflexiones, hicieron un año muy dinámico en relación a los eventos, talleres, foros, encuentros, que ampliaban las opciones para fortalecer las capacidades de los actores en A&S de la provincia, entre ellos: consulta pre legislativa, Encuentro Nacional del Foro de Recursos Hídricos, Asambleas de ROSCGAE, reuniones del Grupo de Apoyo a la Gestión del Agua, Encuentro Regional de Juntas Administradoras de A&S, Foro Provincial

en Protos in de provincie Esmeraldas: duurzame ontwikkeling. De 5 werkassen integreren sociale en technische thema’s en focussen op versterking van capaciteiten en samenbrengen van lokale actoren:

• Efficientie en duurzaamheid • Samenbrengen van lokale actoren en multiactoren

platformen • Goed bestuur en pleitbezorging • Capaciteitsopbouw • Institutionele Ontwikkeling en lokale positionering

In 2014 (op 6 augustus) is de waterwet officieel gepubliceerd: de wet op van de waterbronnen, watergebruik en ontwikkeling, na een lang proces van discussie tussen de verschillende watergebruikers. Met deze nieuwe wet hoopt men een aantal hiaten in de regelgeving van het water, eindelijk uit te klaren. Echter, het ontbreken vanuitvoeringsbesluitenm en een aantal onduidelijkheden in de wet, maakt dat de JAAP of de drinkwatercomites nog steeds niets tevreden zijn met deze wet. In deze context, en specifiek in de provincies zoals die van Esmeraldas, zijn het organisaties uit de civiele maatschappij die het water beheren. Zij moeten nu voldoen aan een lange lijst van eisen om geregistreerd te kunnen worden en hun legaal mandaat te bekomen. Het gaat om het registreen van de bestuurders, een btw-nummer hebben, sociale zekerheid afsluiten, en andere verplichtingen, maar dit alles moet gebeuren door vrijwilligers die in de meeste gevallen, heel ver wonen van de stedelijke centra waar al deze formaliteiten moeten worden vervuld. De hele dynamiek van goedkeuring van de wet, discussies, reflecties, maakten er een zeer dynamisch jaar van met betrekking tot evenementen, workshops, forums, vergaderingen, welke ook bijdroegen tot de versterking van de capaciteiten van actoren in de provincie rond water en sanitatie. waaronder: pre-wetgevende raadpleging, Nationaal forum Waterbronnen, algemene vergadering van ROSCGAE, vergaderingen van de cluster water, regionale bijeenkomst van de JAAP,


de A&S, capacitaciones en diversos temas, etc. Por su parte, UOPROCAE consolidó más su posicionamiento con las organizaciones, ya cuenta con un plan de trabajo y de necesidades, que está siendo cumplido con la participación y apoyo de varios actores no tan nuevos en el territorio, pero nuevos en el proceso actual, como es la organización belga VECO que ejecuta en Esmeraldas un proyecto de sinergia. El directorio de UOPROCAE ha sido fortalecido con varios procesos de capacitación dentro y fuera de la provincia, además de haber participado sus representantes en varias ferias, encuentros nacionales e incluso en la Cumbre Mundial del Cacao que se realizó en Guayaquil. Los técnicos locales se han convertido en un referente para el apoyo de los productores en el marco de una relación de confianza en donde las herramientas que ellos facilitan hacen más efectivo el trabajo agrícola. La Empresa “PRODUCORGANIC” creada en 2013, cuenta, desde septiembre de 2014, con la aprobación de la Súper Intendencia de Compañías y toda su documentación en orden, lo que le permitirá avanzar hasta el objetivo de los socios de optimizar su sistema de comercialización. A nivel institucional, CEFODI se fortalece como una organización fuerte y reconocida a nivel provincial, lo que se evidencia en la participación en distintos espacios de concertación y articulación. En 2014 se realizó la presentación del Plan Estratégico 2014-2018 con la participación de representantes de organizaciones sociales y GAD de toda la provincia, evento que tuvo buenos comentarios. Un factor también importante, es el incremento de ofertas para venta de servicios que tiene la organización.

Provinciale Forum van water en sanitatie, opleidingen in verschillende thema's, etc.. Ondertussen heeft UOPROCAE zijn positie geconsolideerd en heeft een werkplan en zijn de behoeften geidentificieerd, samen met verschillende actoren in de zone die misschien niet nieuw zijn in de zone, maar wel als niuewe actoren kunnen beschouwd worden in dit huidige proces, zoals onder meer VECO, die een synergieproject hebben in Esmeraldas. De raad van bestuur van UOPROCAE is versterkt met een aantal vormingsprocessen binnen en buiten de provincie, en werd vertegenwoordigd op beurzen, nationale bijeenkomsten en zelfs op de World Cacao Summit gehouden in Guayaquil. Lokale technici zijn uitgegroeid tot een referentie in de ondersteuning van de producenten, met de vertrouwensrelatie in combinatie met de instrumenten maken ze landbouw efficiënter. De onderneming "PRODUCORGANIC" is opgericht in 2013, en heeft sinds september 2014 de goedkeuring Administratie en heeft alle nodige documenten, zodat het kan starten met het optimaliseren van de commercialisatie van de partners. Op institutioneel niveau, wordt CEFODI erkend als een sterke organisatie op provinciaal niveau, zoals blijkt uit de deelname aan verschillende platformen van coördinatie en articulatie. In 2014 heeft CEFODI haar Strategisch Plan 2014-2018 voorgesteld met de deelname van vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties en AGB van de hele provincie. Het evenement kreeg goede feedback. Een even belangrijke factor is de toename van contracten van CEFODI voor verkoop van diensten.

2.1. Se ha trabajado en conjunto con los diversos actores y con eventuales otros actores de la sociedad civil a un inventario y análisis de las necesidades de la región?

Informe 2002 Sí, se ha hecho diagnósticos de las comunidades con las juntas parroquiales y municipios para apoyar la estrategia de desarrollo desde la

2.1. Werd er samen met de verschillende partners en met eventuele andere maatschappelijke actoren gewerkt aan een inventarisatie en analyse van de noden in de regio?

Verslag 2002 Ja, men heeft samen met de parochieraden en gemeenten een diagnose van de dorpen opgemaakt, om zo de ontwikkelingsstrategie vanuit de


base. También habían colaboraciones puntuales entre ONG’s (intercambio de información). Evaluación 2013 Se realizaron diagnósticos para la implementación del programa de cacao en 2003 el cual contó con la participación de miembros de VECO (facilitación), representantes de la Universidad Luis Vargas Torres (Facultad de Ciencias Agropecuarias), organizaciones locales (FOCAME), representantes del Municipio de Muisne y Miembros de FUNDECOL (organización local que trabaja en rescate de manglar y búsqueda de alternativas productivas locales). En 2006, se hizo entre Protos y CEFODI un diagnóstico de la situación en agua y saneamiento a nivel de la provincia, con enfoque en los cantones de Rioverde y Muisne. En 2013 se está afinando un proceso de inventario de la situación en agua potable en los cantones de Rioverde y Muisne. Cabe mencionar que a nivel de los GADs, se han tenido entre 2011-2012 procesos de diagnósticos para llegar a planes de ordenamiento territorial y planes de desarrollo local. Estos procesos fueron obligaciones desde el nivel de gobierno central, y han sido cumplidos con algún retraso aunque el nivel de calidad de los documentos ha sido muy variable, parcialmente debido a unos lineamientos para el trabajo no muy específicos También se ha optado en general por trabajos contratados y realizados por consultorías, con poca apropiación desde los gobiernos locales.

basis te steunen. Er vonden ook punctuele samenwerkingen plaats tussen NGO´s (uitwisseling van informatie). Evaluatie 2013 In 2003 werden er diagnostieken opgemaakt voor de uitvoering van het cacaoprogramma met de deelname van VECO (facilitatie), vertegenwoordigers van de universiteit Luis Vargas Torres (faculteit van landbouw en veeteelt), plaatselijke organisaties (FOCAME), vertegenwoordigers van de gemeente Muisne en leden van FUNDECOL (plaatselijke organisatie die werkt rond bescherming van de mangroven en zoeken naar plaatselijke productie-alternatieven). In 2006 realiseerden Protos en CEFODI een diagnostiek van de drinkwater- en sanitatiesituatie op provinciaal niveau, met nadruk op de kantons Rioverde en Muisne. In 2013 wordt het proces van de inventarissen van de drinkwatersituatie in de kantons Rioverde en Muisne op punt gezet. Tot slot vermelden we dat ook op niveau van de AGB´s diagnostieken werden uitgevoerd tussen 2011-2012 om zo tot ruimtelijke ordeningsplannen en plaatselijke ontwikkelingsplannen te komen. Deze processen werden opgelegd vanuit de centrale overheid en ze werden met enige vertraging volbracht. Het kwaliteitsniveau van de documenten is zeer variërend, gedeeltelijke omwille van het feit dat de richtlijnen niet specifiek genoeg waren. Bovendien werd over het algemeen gekozen om consultancy bedrijven te contracteren om de opdracht uit te voeren, met weinig toe-eigening vanuit de plaatselijke besturen.

Evaluacion 2016 De manera constante entre Protos y Cefodi estamos actualizando nuestro análisis de la situación de la provincia para la formulación de las propuestas de proyectos que presentamos, así como para evaluar los resultados de nuestro trabajo. Adicionalmente en el marco del proyecto CLASE se realizó un esfuerzo muy importante de actualización de información disponible sobre una amplia temática, que planteamos a continuación. Este análisis de la situación se trabajó de manera

Evaluatie 2016 Protos en CEFODI actualiseren continu de diagnostiek van de provincie om projectvoorstellen te formuleren en in te dienen, naast het evaluaren van de resultaten van ons werk. Daarnaast is in het kader van het CLASE project een grote inspanning geleverd om informatie beschikbaar te maken over verschillende thema’s, wat nog verdergezet dient te worden. Deze diagnostiek werd opgemaakt samen met lokale actoren, niet alleen in het verstrekken van informatie, maar ook in de analyse zelf


coordinada con los actores locales, no solo en la facilitación de la información sino también en su análisis y construcción de propuestas para superar los problemas o aprovechar las oportunidades identificadas: a.- inventarios cantonales sobre la gestión rural de agua.- Protos logró consolidar en base a su experiencia de apoyo a la gestión rural del agua potable en diferentes cantones una plataforma virtual de gestión de la información que se llama SIGAP (Sistema de información para la Gestión de Agua Potable) y un mecanismo para su levantamiento que serán usados para realizar este inventario La metodología planteada ubica tres grandes procesos dentro del inventario, uno que permita contar con la información identificada como clave para la gestión del agua, una segunda de difusión, debate y socialización de los hallazgos de manera específica a los actores involucrados y de manera amplia a la población, y una final de cambios institucionales y adecuaciones en la gestión del agua y en el rol de las instituciones y plataformas que nos puedan llevar a la definición de una política local de agua. Se levantó información de Muisne y Río verde y se cuenta con el informe respectivo con observaciones y recomendaciones. b.- Diagnóstico de inequidades en la gestión del agua y saneamiento El diagnóstico sobre inequidades se lo realizó a nivel provincial, con una validación de la metodología y herramientas en los cantones Muisne y Rioverde. Se estableció un proceso de coordinación con ASOGOPARE, GAD, ministerios y otras instituciones para la sensibilisación en la temática y posterior levantamiento de información, luego un nuevo momento de capacitación en cómo realizar el procesamiento y análisis de la información, y finalmente se cuenta con informe que recoge la problemática y plantea líneas colectivas de trabajo frente a las inequidades de genero presentes en la gestión y gobernabilidad del agua y los recursos naturales. c.- Diagnóstico de fuentes y manchas de bambú.- realizado desde un equipo técnico local con el apoyo de promotoras en los cantones Muisne

en de identificatie van voorstellen om de problemen op te lossen of gebruik maken van de mogelijkheden: A.- inventaris per kanton over het ruraal waterbeheer Protos slaagde erin om in verschillende kantons de informatie van de rurale drinkwatervoorziening te consolideren in een virtueel platform SIGAP, alsook de materialen en methodes die nodig zijn om deze informatie te verzamelen om de inventaris te kunnen opmaken. De voorgestelde methodiek bevat drie belangrijke processen binnen de inventaris, (1) de collectie van de informatie beschouwd, essentieel voor het waterbeheer, (2) diffusie, discussie en socialisatie van de bevindingen aan stakeholders en de bevolking, en (3) institutionele veranderingen en aanpassingen in het waterbeheer en de taakverdeling van instituties en platformen die kunnen leiden tot het bepalen van een lokale waterbeleid. Een inventaris is opgemaakt voor de kantons Muisne en Rioverde, een rapport is beschikbaar met de informatie, de opmerkingen en de aanbevelingen. B.- Diagnose van genderongelijkheid in het waterbeheer en sanitatie De diagnostiek werd opgemaakt op provinciaal niveau, met een validatie van de methodologie en instrumenten in de kantons Muisne en Rioverde. Het proces werd gecoordineerd met ASOGOPARE, AGB, ministeries en andere instellingen voor sensibilisering over het onderwerp en het verzamelen van de informatie. Na een vormingsmoment in hoe een de informatie dient geanalyseerd en verwerkt te worden, heeft men nu een verslag dat de problematiek aantoont, en een aantal werkpunten voorstelt om collectieve problemen inzake sekse ongelijkheid in het waterbeheer en het bestuur van water en natuurlijke hulpbronnen aan te pakken. c.- diagnostiek van bamboe Een lokaal technisch team met de steun van de lokale promotoren


y río verde, levanto proceso y analizo información respecto de las fuentes de agua que se utilizan en los dos cantones no solo en donde hay sistemas de agua potable, reviso su ubicación, calidad, contaminación, etc. Además visitó y realizo un levantamiento de las manchas de bambú que existen en los dos cantones, su variedad, edad, superficie, estado y usos. Los resultados de este trabajo están recogidos en una publicación que realizamos. d.- diagnóstico de derecho humano al agua y cambio climático.- con el apoyo de un equipo de especialistas se realizó un proceso participativo de análisis de como el derecho humano al agua y saneamiento se verá afectado por los efectos del cambio climático y qué medidas se debe tomar para aumentar la resilencia de las poblaciones y disminuir su vulnerabilidad. Se realizó en los cantones de Muisne y Ríoverde, se dispone de un diagnóstico y plan por cada cantón. e.- sistema información geográfica.- que integra toda la información presentada previamente en una cartografía de la provincia y permite su acceso y utilización por una variedad de actores de manera simple, integrada y con mapas temáticos según el interés De toda esta información no solo existen los respectivos informes o publicaciones, sino también una metodología validada de cómo se realizó el trabajo, que puede servir para la réplica y la actualización.

hebben in de kantons Muisne en Rioverde de waterbronnen in kaart gebracht, inclusief de drinkwatersystemen, de exacte locatie, de kwaliteit, de eventuele vervuiling, enz. Ook werden de bamboepercelen in kaart gebracht, varieteit, leeftijd, grootte, conditie en het gebruik van de bamboe. De resultaten zijn gepubliceerd. d.- diagnostiek van mensenrecht op water en klimaatverandering. Met een team van specialisten werd een participatief analyseproces doorlopen om te visualiseren hoe de water en sanitaire voorzieningen zullen worden getroffen door de gevolgen van de klimaatverandering en welke maatregelen nodig zijn om de veerkracht van bevolking te verhogen en hen minder kwetsbaar te maken. Voo rde kantons Muisne en Rioverde is een diagnostiek en een plan opgemaakt. e.- SIGAP, een informatiesysteem dat alle informatie die eerder gepresenteerd werd, bundelt in een cartografie van de provincie en toegankelijk maakt voor de verschillende actoren door middel van eenvoudige, geïntegreerde en thematische kaarten. Van al deze onderzoeken bestaan niet allen de desbetreffende rapporten en publicaties, maar ook de gevalideerde methodologie van hoe het werk werd gerealiseerd. Deze kunnen gebruikt worden om het werk te repliceren en te actualiseren.

2.2. Se ha trabajado en conjunto a una estrategia común para enfrentar estas necesidades?

Informe 2002 Sí, tal como indicado anteriormente en los niveles de directorio y estructura coordinadora de ONGs Evaluación 2013 Si, se ha trabajado en las instancias mencionadas en el literal 1.1 y 1.2 ósea en las instancias de Directorio CEFODI, mesas de cacao y ambiental, Comité de coordinación inter institucional, el comité técnico provincial (grupo de dialogo provincial). Se ha realizado el plan de desarrollo de las juntas parroquiales el cual fue

2.2. Werd er samengewerkt aan een gemeenschappelijke strategie om aan die noden te verhelpen?

Verslag 2002 Ja, zoals eerder vermeld werd in de paragrafen over de raad van bestuur en coördinatiestructuur van NGO´s. Evaluatie 2013 Ja, er werd samengewerkt met de instanties die vermeld worden in de paragrafen 1.1 en 1.2, m.a.w. met de raad van bestuur van CEFODI, ronde tafel van cacao, milieutafel, interinstitutioneel coördinatiecomité, provinciaal technisch comité (provinciale dialooggroep). Er werden parochiale ontwikkelingsplannen opgesteld dankzij de


ejecutado gracias al financiamiento de Art – PNUT y fue el proyecto que quedó seleccionado en las reuniones técnicas del comité de dialogo provincial, se cuenta con un documento que contiene líneas estratégicas de trabajo en varios ámbitos (productivo, ambiental, necesidades básicas, entre otras), cabe señalar que para la elaboración de los planes de desarrollo parroquiales se contó con la participación activa de las diferentes instituciones que conforman el comité técnico de dialogo provincial y organizaciones presentes en cada una de las parroquias. En el grupo de diálogo provincial de Esmeraldas se logro estructurar el proceso de “prioridades para el desarrollo integral” que es una agenda de los distintos actores en la provincia tanto públicos como ONGs y de la cooperación internacional.

financiering van Art-PNUT, dit initiatief werd weerhouden in de technische vergaderingen van het provinciale dialoogcomité. De uitgewerkte documenten bevatten strategische lijnen voor de verschillende werkassen (productie, milieu, basisbehoeften, enz.). Het is belangrijk om te vermelden dat men voor de uitwerking van de parochiale ontwikkelingsplannen kon rekenen op de actieve deelname van de verschillende instanties die deel uitmaken van het technische comité van de provinciale dialoog, alsook van de organisaties die werkzaam zijn in elke parochie. In de provinciale dialooggroep van Esmeraldas slaagde men erin om het proces “prioriteiten voor integrale ontwikkeling” te structureren. Dit omvat een agenda van de verschillende actoren in de provincie, zowel van de publieke sector als NGO´s en van de internationale samenwerking.

Evaluación 2016 Como se señaló en el punto anterior este ejercicio realizado principalmente en el año 2015 permitió contar con un diagnóstico del conjunto de temas y con sus respectivos planes de acción, muchos de los cuales ya han sido apropiados por los Gobiernos locales y en otros casos como el de inequidades de género se está discutiendo con que actor público o con que GAD se puede dinamizar el plan que se propone. La implementación de estos planes está en su fase inicial y aun es necesario un trabajo fuerte de sensibilización, apropiación por los GAD en su planificación y de corto y mediano plazo, y determinación de prioridades según los recursos locales disponibles. Este trabajo esta apoyado por Protos y Cefodi en este año.

Evaluatie 2016 Zoals reeds hierboven aangehaald werden vooral in 2015 verschillende diagnostieken va verschillende thema’s uitegwerkt, alsook hun actieplannen, dewelkde ook werden goedgekeurd door de lokale overheden. In het geval van de diagnostiek van de genderongelijkheid is men aan het discutieren met welke publieke entiteit of met welk overheidsniveau dit voorgestelde plan kan uitgevoerd worden, De uitvoering van deze plannen is in de beginfase en heeft nood aan een sterke sensibilisering zodat de AGB hun verantwoordelijkheid voor de uitvoering hiervan op zich nemen op korte en middellange termijn, en mee de prioriteiten bepalen in functie van hun beschikbare middelen. Dit werk wordt ondersteund door Protos en CEFODI dit jaar.

2.3. El espacio de concertación regional participa en espacios de terceros donde se trabaja a estrategias regionales?

Informe 2002 La coordinación de ONGs es claramente un espacio para el desarrollo de estrategias regionales.

2.3. Neemt het regionaal overleg deel aan overlegfora van derden waar een regionale strategie wordt opgesteld?

Verslag 2002 De coördinatiestructuur van NGO´s is duidelijk een ruimte voor het uitwerken van regionale strategieën.


Evaluación 2013 Los espacios de las mesas de cacao y ambiental, el comité de coordinación interinstitucional y el comité técnico provincial (grupo de dialogo provincial) son las instancias en las cuales se discute las estrategias provinciales relacionadas a los temas de trabajo de CEFODI. En este último espacio confluyen, los distintos niveles de gobierno, las ONGs entre ellas CEFODI, así como otros organismos del estado. La agenda “prioridades para el desarrollo integral” elaborada en este espacio determina unas líneas de estratégicas para el desarrollo integral en la provincia de Esmeraldas y prioridades territoriales cantonales. Al ser una estrategia provincial los temas productivos fueron mejor recogidos por ser de competencia del GAD de este nivel, y los temas de agua y saneamiento tienen un manejo mas general.

Evaluatie 2013 De ronde tafel van cacao, de milieutafel, het interinstitutionele coördinatiecomité en het provinciaal technische comité (provinciale dialooggroep) zijn de instanties waar men de provinciale strategieën bespreekt die verbonden zijn aan de werkgebieden van CEFODI. Het provinciaal technische comité groepeert de verschillende bestuursniveaus, NGO´s (o.a. CEFODI) en andere overheidsorganisaties. De agenda “prioriteiten voor integrale ontwikkeling”, die hier werd opgesteld, bepaalt enkele strategische lijnen voor de integrale ontwikkeling van de provincie Esmeraldas en kantonale, territoriale prioriteiten. Aangezien het om een provinciale strategie gaat, werden de productieve thema´s beter uitgewerkt (want het behoort tot de bevoegdheden van de AGB´s op dit niveau) en de thema´s water en sanitatie worden op een algemenere manier benaderd.

Evaluacion 2016 Las mesas provinciales de trabajo entre ellos la Mesa de cacao y la de recursos naturales y agua son los espacios de concertación de los actores y de planificación, cuentan con el impulso del gobierno provincial y la participación de los distintos actores. El sector comunitario del agua, articulado en la asamblea provincial de JAAP, está vinculado a la ROSCGAE a nivel nacional y desde ahí se incide también en las políticas y acuerdos nacionales, entre ellos participó de manera activa en la construcción de la Estrategia Nacional de Agua y saneamiento. El Comité de pilotaje tiene representación de los GAD y representantes de las organizaciones de la sociedad civil. Además del sector Salud y educación, aun que tiene mucho potencial de análisis y reflexión frente a la problemática provincial ha estado mucho mas centrado en las dinámicas de los cantones que intervienen en el proyecto. Al ser el agua y saneamiento una competencia municipal, es más complejo y no tan útil en este momento establecer una mesa provincial con todos los actores para su planificación o determinación de prioridades a este nivel.

Evaluatie 2016 De provinciale fora met inbegrip van het Cacao forum en de natuurlijke hulpbronnen en water zijn momenten waarop de verschillende actoren samenkomen en de interventies plannen, samen met de provinciale overheid en de participatie van de verschillende actoren. Deactoren van de civiele maatschappij rond water, verenigen zich op provinciaal niveau en zijn gekoppeld aan de ROSCGAE op nationaal niveau, en die van daaruit ook het nationale beleid en afspraken beinvloeden, waaronder hun actieve deelname aan het Nationale Strategie van water en sanitatie. De stuurgroep heeft een vertegenwoordiging van de AGB en van vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld. De gezondheidssector en educatiesector bevinden zich op provinciaal niveau, ondanks hun groot potentieel voor analyse en reflectie op niveau van het provinciale niveau, waren ze erg betrokken bij de kantonnale dynamiek van het project. Omdat water en sanitatie een gemeentelijke bevoegdheid is, is het complexer en niet zo nuttig om alle actoren op provinicaal niveau de planning en prioriteiten vast te stellen.

2.4 Se ha elaborado una estrategia para alinear los planes de acción de 2.4 Werd er een strategie uitgewerkt om de actieplannen van de


diversas organizaciones y para alinearles a la estrategia formulada en conjunto?

Informe 2002 A parte de la instancia mencionada en 1.5, es necesario todavía de crear un foro más operativo, donde todos los actores pueden presentar sus planes de acciones concretas. Se ha trabajado solamente a nivel de política y estrategia. Evaluación 2013 Se han creado los espacios mencionados en el punto anterior (2.3), en el mismo se plantea la problemática, se presentan propuestas y se buscan vías de solución o de coordinación entre diferentes instancias para trabajar un mismo tema o solucionar los problemas identificados en conjunto. Evaluación 2016 Vea parágrafo 2.3

verschillende organisaties meer af te stemmen op mekaar en op de gemeenschappelijk geformuleerde strategie?

Verslag 2002 Naast het in 1.5. vermelde overlegorgaan moet er nog een meer operationeel forum opgebouwd worden , waar al de actoren hun concrete actieplannen op de tafel leggen. Er is alleen gewerkt op niveau van beleid en strategieën. Evaluatie 2013 Men creëerde de overlegmomenten die vernoemd worden in de vorige paragraaf (2.3). Hier worden problemen voorgelegd, voorstellen ingediend en wordt op zoek gegaan naar oplossingen en/of coördinatiemechanismen met de verschillende organisaties om samen te werken op eenzelfde thema of om samen de geïdentificeerde problemen op te lossen. Evaluatie 2016 Zie punt 2.3

2.5 Se han identificado programas en conjunto para enfrentar las necesidades identificadas?

Informe 2002 Una experiencia concreta es la implementación en conjunto entre FEPP y CEFODI en cuanto al CEFFA de Muisne, y entre Oxfam-Intermon y CEFODI en el CEFFA de Atacames. En la plataforma de actores, se ha trabajado una agenda común entre actores, en base del diagnóstico. Se trabaja a una estrategia común, y se elaboran estrategias para sincronizar las POA’s de las diferentes organizaciones. Evaluación 2013 En el eje de cacao, a través de la mesa de cacao y de la estrategia provincial para el desarrollo de la cadena de cacao liderada por el GADPE, se han identificado sinergias con algunas instituciones tales como GIZ,

2.5 Werden er gezamelijke programma´s opgezet om tegemoet te komen aan de geïdentificeerde noden?

Verslag 2002 Een concrete ervaring is de samenwerking tussen FEPP en CEFODI voor de oprichting van het CEFFA in Muisne en tussen Oxfam-Intermon en CEFODI voor het CEFFA in Atácames. Het actorenplatform werkte een gemeenschappelijke agenda voor de actoren uit op basis van de diagnose. Men werkte aan een gemeenschappelijke strategie en men ontwikkelde strategieën om de operatieve jaarplannen van de verschillende organisaties op elkaar af te stemmen. Evaluatie 2013 In het cacaothema werden door middel van de ronde tafel van cacao en de provinciale strategie voor de ontwikkeling van de cacaoketen, geleid


Consorcio CEFODI – Protos, USAID, MAGAP, GADs. Se socializan los POAs de las instituciones participantes y se relacionan con los proyectos planteados en la estrategia provincial. Otra de las alianzas exitosas es la de la ASOGOPARE con ART – PNUT para la realización de los planes de desarrollo de 52 Juntas Parroquiales. En la plataforma de actores del programa (comité de coordinación Institucional), se visualiza la problemática de los cantones en torno a Agua y saneamiento y gestión de RRNN y se toman decisiones de donde intervenir con fondos compartidos entre los diferentes actores. A nivel de la asociación de Juntas Provincial, las acciones principales están alrededor de la discusión de la problemática en agua potable y sus posibles soluciones, de manera conjunto con los gobiernos locales. En este espacio participan también las instituciones del estado central que tiene relación con la gestión del agua, poniendo de manifiesto su rol y exigencias a las JAAPs, entre ellos el SRI y la SENAGUA. Con el programa de Gobernabilidad del Sector Agua y Saneamiento del sistema de Naciones Unidas e implementado por ONU Habitat, se ha logrado identificar un programa conjunto de Agua y Saneamiento en las comunidades de Zapallo/Zapallito en el cantón Rioverde. La intervención comprende la instalación de un sistema de agua potable para las 2 comunidades mientras que a Zapallo, se implementa un proyecto piloto de permacultura, con unidades sanitarias familiares ecológicas. En ambos ejes, cada institución tiene una responsabilidad clara y complementaria.

door het AGB Provincie Esmeraldas, synergieën geïdentificeerd met enkele organisaties zoals GIZ, consortium CEFODI – Protos, USAID, MAGAP, AGB´s. De operatieve jaarplannen van de deelnemende organisaties worden gesocialiseerd en ze worden gelinkt aan de projecten die in de provinciale strategie voorgesteld zijn. Een andere succesvolle samenwerking is die tussen ASOGOPARE en ART – PNUT voor de realisatie van de ontwikkelingsplannen van de 52 parochieraden. Op het actorenplatform van het programma (institutionele coördinatiecomité) krijgt men een duidelijk beeld van de problematiek rond water en sanitatie en beheer van de natuurlijke hulpbronnen in de kantons en neemt men beslissingen over waar gehandeld moet worden met de fondsen die aangeleverd worden door de verschillende partners. Op niveau van de provinciale associatie van de watercomités, draaien de belangrijkste acties rond de discussie over de drinkwaterproblematiek en de mogelijke oplossingen ervoor, en dit in samenwerking met de plaatselijke besturen. Ook nationale instellingen die te maken hebben met waterbeleid, zoals SRI en SENAGUA, nemen hieraan deel door hun functies en vereisten duidelijk te maken aan de parochieraden. Met het programma “Water en Goed Bestuur” van de Verenigde Naties, dat uitgevoerd wordt door ONU Habitat, slaagde men erin om een gemeenschappelijk programma van Water en Sanitatie te ontwikkelen voor de gemeenschappen Zapallo/Zapallito in het kanton Rioverde. De interventie bestaat uit de constructie van een drinkwatersysteem voor de 2 gemeenschappen, terwijl in Zapallo ook een proefproject van permacultuur werd opgezet met ecologische, familiale sanitaire eenheden. In beide luiken heeft elke partij een duidelijke en aanvullende verantwoordelijkheid.

Evaluación 2016 Además de mantener las acciones indicadas en la evaluación anterior, en especial las que corresponden a la mesa de cacao y la organización UOPROCAE que articula a los actores y en el segundo caso a las organizaciones del sector, se han impulsado un conjunto de alianzas que

Evaluatie 2016 Naast het verderzetten van de acties die werden gesuggereerd uit de evaluatie van 2013, en meer specifiek rond het cacaoforum en de organisatie UOPROCAE die de verschillende actoren samenbrengt, en ten tweede de organisaties van de sector, zijn er nu een reeks


permitan la articulación y respuesta colectiva a la problemática. El proyecto CLASE en el que se integran entre otros las instituciones Protos Cefodi líderes y otras aliadas como AVINA, Sendas, Intercooperation, Ayuda en Acción, es una respuesta colectiva a una ausencia de información de calidad y la necesidad de articular los limitados recursos y esfuerzos en un objetivo común. Esto permitió de manera adicional que la ONG Ayuda en Acción establezca un programa conjunto con CEFODI para trabajar en los temas productivo ambientales y de gestión de los recursos naturales, desde una visión de derechos y poniendo en el centro los derechos de las niñas niños y adolescentes como motor del cambio. Se intensificó la articulación con el proyecto PSAS que la SENAGUA tiene en conjunto con la cooperación Belga, para hacer un esfuerzo conjunto y concentrar las inversiones en la zona de Muisne de manera complementaria a las intervenciones que realiza el consorcio Protos-CEFODI. Este proyecto realizará inversiones en nuevas zonas y algunas que fortalezcan los procesos iniciados, y el consorcio apoyará los procesos organizativos y sociales.

partnershipte die toelaten dat de verschillende actoren samenkomen en een collectief antwoord formuleren. Het CLASE project werkte samen met andere instellingen dan Protos en CEFODI, zoals Avina, Sendas, Intercooperation, Ayuda en Accion, en gaf een collectieve reactie op een gebrek aan kwaliteitsvolle informatie en de noodzaak om de beperkte middelen en inspanningen samen te brengen en een gemeenschappelijk doel samen te te streven. Hierdoor kon bovendien de ngo Ayuda en Accion een gezamenlijk programma opstellen met CEFODI in duurzame productie en beheer van natuurlijke hulpbronnen, vanuit een perspectief van rechten, waarbij de rechten van het kind motor van verandering centraal wordt geplaatst. Ook werd samengewerkt met het project PSAS met wie SENAGUA een project heeft met de Belgische ontwikkelingssamenwerking, om een gezamenlijke inspanning te leveren en zich concentreren op investeringen in Muisne die complementair zijn aan de interventies van Protos-CEFODI. Dit project zal investeren in niuewe interventies, maar zal ook een aantal bestaande en geinitieerde processen verder afwerken, waarbij het consortium de organisatorische en sociale processen zal ondersteunen.

2.6 Se ha organizado formación en este marco? Informe 2002 El ciclo de formación en gestión local ha sido abierto a las organizaciones interesadas de la provincia. El desarrollo regional es un proceso reciente y hay complicaciones en su implementación, el marco legal de la descentralización todavía no es completo, las juntas parroquiales no conocen su rol y potencial. Sin embargo, los presupuestos para actividades de relacionamiento de estrategias regionales y redes son insuficientes. Evaluación 2013 Se han realizado capacitaciones, foros e intercambios que han permitido a los beneficiarios identificar y discutir la problemática en temas de agua, saneamiento y la cadena de cacao.

2.7 Werd hierrond vorming georganiseerd? Verslag 2002 De vormingscyclus over lokaal beleid werd opengesteld voor de geïnteresseerde organisaties van de provincie. Regionale ontwikkeling is een recent proces en men ondervindt vele moeilijkheden bij de uitvoering ervan. Het wettelijke kader rond decentralisatie is nog niet volledig. De parochieraden kennen hun rol en potentieel nog niet. Bovendien zijn de budgetten voor de activiteiten die verbonden zijn met regionale strategieën en netwerken onvoldoende. Evaluatie 2013 Er werden vormingen, fora en uitwisselingen georganiseerd die de begunstigden de kans gaven om de problematiek rond water, sanitatie en de cacaoketen in beeld te brengen en te bespreken.


A nivel de la asociación provincial de juntas de agua se realizaron espacios de debate sobre la gestión del agua, el proceso de consulta para la nueva ley, y el modelo de gestión pública comunitaria, a la par se estableció un ejerció para analizar los límites y potencialidades que tienen estas organizaciones. Desde un financiamiento de Art-PNUT, se ha tenido un acompañamiento al comité técnico provincial, para ir colectando la información básica, y creando momentos de intercambio e discusión entre actores.

Op niveau van de provinciale associatie voor drinkwatercomités organiseerde men debatmomenten inzake het waterbeleid, het overlegproces voor de nieuwe wet en het model van publiek communautair beheer. Tegelijk werd een oefening gemaakt om de beperkingen en mogelijkheden van deze organisaties te analyseren. Via een financiering van Art-PNUT werd begeleiding gegeven aan het provinciaal technisch comité om basisinformatie te verzamelen en uitwisselings- en discussiemomenten tussen de actoren te organiseren.

Evaluacion 2016 El proceso de fortalecimiento se implementa por una parte a través una metodología de ingeniería social, que apunta a la corresponsabilidad entre usuarios y los GAD locales, que es sumamente participativa y que consiste en una serie de talleres para fortalecer capacidades y apropiarse de instrumentos de gestión cuotidiana del sistema. Por otra parte, hay un apoyo continuo a las Juntas en función de sus necesidades (legalización de la Junta, cambio de directivo, rendición de cuentas a su asamblea general…). Finalmente, se implementan procesos formativos al conjunto de JAAP de los cantones de intervención a lo cual se suman también unas Juntas de otros cantones de la provincia. Este proceso comprende 5 módulos y el primer módulo fue realizado al final de 2014, los demás módulos estaban realizados en 2015. Este plan de capacitación cuenta con el aval de la universidad de Cuenca, CAMAREN-ROSCGAE y la Universidad Católica de Esmeraldas. Para determinar el grado promedio de cumplimiento del mandato de las JAAP, se ha medido un conjunto de 13 parámetros a 10 JAAP, 5 del cantón de Rioverde y 5 del cantón de Muisne. Se ha logrado un puntaje de 2,9/5. Este resultado está sujeto a que en el proceso de legalización y adjudicación de fuentes de agua no se pudo avanzar por situaciones externas y legales de SENAGUA. Cefodi- Protos implementó procesos formativos a 50 dirigentes y operadores de los sistemas de agua potable (SAP) en temas de Marco legal de la Ley de agua, Administración y contabilidad, Gestión Integrada de los Recursos Hídricos, Operación y Mantenimiento de los SAP, Higiene salubridad y ambiente, con

Evaluatie 2016 Het versterkingsproces wordt uitgevoerd door een methodologie van social engineering, die wijst op de gedeelde verantwoordelijkheid tussen de gebruikers en de lokale AGB. De methodologie is zeer participatief en bestaat uit een reeks workshops om de capaciteiten te versterken en om de goede beheersinstrumenten te kennen om het dagelijks beheer van het drinkwatersysteem te kunnen doen. Bovendien is er een blijvende steun aan de JAAP op basis van hun behoeften (legalisatie, herverkiezingen, transparent financieel beheer, ...). Tenslotte worden opleidingsprocessen georganiseerd voor verschillende JAAP samen van de intreventiezones, waarbij ook een aantal JAAP uit de provincie worden uitgenodigd. Dit proces bestaat uit 5 modules en de eerste module werd gedaan in2014, de andere in 2015. Deze training werd ondersteund door de Universiteit van Cuenca, CAMAREN-ROSCGAE en de Katholieke Universiteit van Esmeraldas. Om te bepalen hoe goed de JAAP zijn mandaat uitvoert, heeft men 13 parameters gemeten over 10 JAAP: 5 in Rioverde en 5 in Muisne. De score was gemiddeld 2,9 / 5. De reden voor dit resultaat is onder meer de vertraging in het legaliseren van de toegang tot de waterbronnen door de externe en juridische situaties binnen SENAGUA. Protos- Cefodi realiseerde training voor 50 leiders en exploitanten van drinkwater systemen over het wettelijk kader van de nieuwe Waterwet, administratie en boekhouding, integraal waterbeheer, exploitatie en onderhoud van drinkwater, de relatie tussen hygiëne gezondheid en milieu, met vertegenwoordigers van de kantons Muisne, Atacames,


representantes de los cantones de Muisne, Atacames, Rioverde, San Lorenzo, Eloy Alfaro, Esmeraldas, Quininde. Mediante el proyecto CLASE se realizó un amplio fortalecimiento de capacidades en gestión de servicios de agua y saneamiento, gestión integrada de recursos hídricos, derecho humano al agua y saneamiento, inequidades en la gestión del agua, gobernabilidad de los recursos hídricos, cambio climático, entre otros. Estos procesos estuvieron destinados a las organizaciones comunitarias, gobiernos locales, otras instituciones, equipos de Protos y Cefodi, y otros actores de la provincia, con una metodología participativa y con una fase presencial seguida de una práctica en cada organización o localidad.

Rioverde, San Lorenzo, Eloy Alfaro, Esmeraldas, Quinindé. Door het CLASE project is een uitgebreide capaciteitsopbouw gedaan in het beheer van water en sanitaire voorzieningen, integraal waterbeheer, mensenrecht op water en sanitaire voorzieningen, genderongelijkheid in het waterbeheer, beheer van watervoorraden, klimaatverandering, ... Deze processen waren gericht op organisaties uit de civiele maatschappij, lokale overheden, andere instellingen, de equipe van CEFODI Protos, en anderen actoren van de provincie, met een participatieve methodologie, en meet een theoretische én een praktische ervaring in elke organisatie of op locatie.

3 Intercambio de experiencias y colaboración entre los partes 3 Ervaringsuitwisseling en samenwerking tussen de partners 3.1. Se ha elaborado y aplicada una estrategia y tomada iniciativas

para promover el intercambio de experiencias entre los partes? Informe 2002 Sí, los siguientes ejemplos ilustran la estrategia:

- Telecentros con escuelas y ONGs especializadas - La revista “Guacharaca” como producto de los foros y debates

de la coordinación ONG - Varios acuerdos formales con la universidad “Luis Vargas Torres”

para estudios técnicos en agricultura sostenible, también incluye pasantías para estudiantes y apoyo en tesis.

- Con la universidad católica y la ONG Chasquinet se concluyó un acuerdo para la instalación de un servidor de internet para la provincia.

Evaluación 2013 La promoción de intercambios entre actores es crucial en el programa. Es importante poder establecer vínculos entre los diferentes niveles de gobierno, entre las organizaciones de la sociedad civil en cuanto a aprendizajes y giras de observación, y entre los 2 tipos de actores (públicos y comunitarios), para llegar a más eficiencia en los esfuerzos de desarrollo. Como ejemplos concretos, citamos lo siguiente:

3.1 Werd er een strategie uitgewerkt en gevolgd en initiatieven genomen om de ervaringsuitwisseling tussen de partners te bevorderen?

Verslag 2002 Ja, de volgende voorbeelden illustreren de strategie:

- Telecentra met scholen en gespecialiseerde NGO´s - Het tijdschrift “Guacharaca” als product van de fora en debatten

van de coördinatiestructuur van NGO´s - Verschillende formele overeenkomsten met de universiteit “Luis

Vargas Torres” voor technische studies rond duurzame landbouw. Dit omvat ook stages en thesisonderzoek voor de studenten.

- De katholieke universiteit en de NGO Chasquinet sloten een akkoord af om een internet server voor de provincie te plaatsen.

Evaluatie 2013 Het bevorderen van uitwisslingen tussen actoren is fundamenteel binnen het programma. Het is belangrijk om banden te leggen tussen de verschillende bestuurniveaus, tussen de organisaties van de maatschappij voor leeruitwisselingen en observatie-excursies, en tussen de 2 soorten actoren (publieke en communautaire). Op deze manier tracht men de inspanningen op het vlak van ontwikkeling efficiënter te


- Acuerdos con los colegios agropecuarios de la provincia para que estudiantes hagan pasantías en temas productivos.

- Pasantías de estudiantes de diversos países para temas productivos y comerciales de cacao.

- Intercambio de Experiencias de Miembros de UOPROCAE a UNOCACE, en temas de la cadena de cacao.

- Intercambios de experiencias y adopción de tecnología de Miembros de JAAP, Equipo técnico de CEFODI y Gobiernos Municipales de Esmeraldas a Azuay y Jipijapa.

- Participación de miembros de JAAPs y de GADs en los Foros Provincial y Nacional de recursos hídricos.

- Participación de miembros de JAAPs y de GADs en el tercer encuentro latinoamericano de OCSAS (Organizaciones Comunitarias de Servicios de Agua y Saneamiento), y vinculación a la organización latinoamericana.

- Inserción de miembros de las JAAP de Esmeraldas en la ROSCGAE (Red de Organizaciones Sociales y Comunitarias de Gestión de Agua del Ecuador).

- Alianzas estratégicas para intercambio de experiencias entre municipios de Ecuador (Rioverde y Muisne) y Bélgica (Berlare y Oosterzele)

- Encuentro entre Países beneficiarios de Flandes Orientales (Ruanda, Filipina, Ecuador)

- Con CEPESIU se firmó un acuerdo para trabajar Sistemas Populares de Inversión en las organizaciones que pertenecen a la UOPROCAE.

- Trayectos en la temática de cambio climático en la dinámica de 5 ONGs belgas y que han permitido intercambios entre los diferentes socios de Protos (CEDIR-SENDAS-CEFODI) y con los demás socios de VECO, TRIAS, FOS y BOS+

benutten. We vermelden de volgende concrete voorbeelden: - Akkoorden met de landbouwscholen van de provincie zodat de

leerlingen stages kunnen lopen in productieve thema´s. - Studenten uit verschillende landen die stages doen rond

productie en vermarkting van cacao. - Ervaringsuitwisseling van de leden van UOPROCAE naar

UNOCACE, over de cacaoketen. - Ervaringsuitwisselingen en technologie-overdracht van

drinkwatercomités, het technische team van CEFODI en de gemeentebesturen van Esmeraldas en Azuay en Jipijapa.

- Deelname van de leden van de drinkwatercomités en de AGB´s aan de provinciale en nationale waterfora .

- Deelname van de leden van de drinkwatercomités en AGB´s aan de derde Latijns-Amerikaanse ontmoeting van OCSAS (Gemeenschapsorganisaties van Drinkwater- en Sanitatiediensten) en relatie met Latijns-Amerikaanse organisaties.

- Toetreding van leden van de drinkwatercomités van Esmeraldas tot ROSCGAE (Netwerk van sociale en communautaire organisaties van waterbeleid in Ecuador).

- Strategische verbroederingen tussen gemeenten van Ecuador (Rioverde en Muisne) en België (Berlare en Oosterzele) voor ervaringsuitwisselingen.

- Ontmoeting tussen de landen die gefinancierd worden door Oost-Vlaanderen (Rwanda, Filipijnen en Ecuador).

- Men ondertekende een overeenkomst met CEPESIU om samen te werken rond een populair systeem voor investeringen in organisaties die deel uitmaken van UOPROCAE.

- Vooruitgang in de thematiek van klimaatsverandering binnen de dynamiek van 5 Belgische NGO´s. Uitwisselingen tussen de verschillende partners van Protos (CEDIR-SENDAS-CEFODI) en de overige partners van VECO, TRIAS, FOS en BOS+.


Evaluacion 2016 Idem 2013. Como ejemplos concretos, citamos lo siguiente:

- Participación de miembros de JAAPs y de GADs en el tercer encuentro latinoamericano de OCSAS (Organizaciones Comunitarias de Servicios de Agua y Saneamiento), y vinculación a la organización latinoamericana.

- Inserción de miembros de las JAAP de Esmeraldas en la ROSCGAE (Red de Organizaciones Sociales y Comunitarias de Gestión de Agua del Ecuador).

- Alianzas estratégicas para intercambio de experiencias entre municipios de Ecuador (Rioverde y Muisne) y Bélgica (Berlare)

- Encuentro entre Países beneficiarios de Flandes Orientales (Ruanda, Filipina, Ecuador)

- PSAS – convenio de cooperación en la construcción de sistemas de agua potable en Muisne

- Cefodi ha presentado el Plan Estratégico 2014-2018 con la participación de representantes de organizaciones sociales y GAD de toda la provincia.

- Intercambio con las otras organizaciones que trabajan con Ayuda en Acción y visita de sus proyectos.

- Intercambio y espacio formativo promovido por Protos para todos sus aliados, sobre los temas de derecho humano al agua y cambio climático

- Intercambio de productores de cacao de la UOPROCAE a la ciudad de Guayaquil a la organización UNOCACE.

- Intercambios con miembros del GADPE, ACRA y socios/as de la UOPROCAE a plantaciones altamente productivas en el cantón Quininde – Provincia de Esmeraldas.

Evaluatie 2016 Idem 2013. Als concrete voorbeelden noemen we het volgende:

- Deelname van leden JAAP en AGB aan de derde Latijns-Amerikaanse vergadering van OCSAS (Community Organizations voor Water en Sanitatie Services), en met een link naar de Latijns-Amerikaanse organisatie.

- Het toevoegen van leden van de JAAP van Esmeraldas in de ROSCGAE (netwerk van maatschappelijke organisaties en de communautaire Waterbeheer Ecuador).

- Strategische allianties voor de uitwisseling van ervaringen tussen gemeenten van Ecuador (Rio Verde en Muisne) en België (Berlare)

- Meeting tussen de begunstigde landen van Oost-Vlaanderen (Rwanda, Filippijnen, Ecuador)

- PSAS - samenwerkingsovereenkomst voor de bouw van drinkwatersystemen in Muisne

- CEFODI presenteerde het Strategisch Plan 2014-2018 met de deelname van vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties en AGB in de hele provincie Esmeraldas.

- Uitwisseling met andere organisaties die met ayuda en Accion werken en bezoek aan hun projecten.

- Exchange en training ruimte onder impuls van Protos voor al partners over vraagstukken van mensenrecht op water en klimaatverandering

- Uitwisseling van cacaoproducenten UOPROCAE in de stad Guayaquil en bezoek aan UNOCACE organisatie.

- Uitwisseling met leden GADPE, ACRA en partners van UOPROCAE en bezoek aan zeer productieve plantages in het kanton Quinindé - provincie Esmeraldas.

3.2 Cuáles? Informe 2002 Ver punto 3.1.

3.2 Zo ja, welke? Verslag 2002 Zie paragraaf 3.1.


3.3 Como se ha vivido estas iniciativas? Informe 2002 Ver punto 3.1.

3.3 Hoe werden deze initiatieven ervaren? Verslag 2002

Zie paragraaf 3.1. 3.4 De qué manera se ha creado el tiempo para eso, punto fijo en la

agenda? Integrado en la planificación anual? Informe 2002 Todas las acciones mencionadas estaban inscritas en las POAs y contaban con presupuesto. Un punto débil en la plataforma es la falta de capitalización de las experiencias de trabajo en redes. CEFODI prevé en 2002 una sistematización de sus experiencias en el trabajo con redes, pero tocará identificar más financiamiento para poder hacerlo bien. Evaluación 2013 La mayoría de las acciones están establecidas en los POAs y planificaciones a excepción de las pasantías de los estudiantes de los colegios agropecuarios y los voluntariados de estudiantes extranjeros, los cuales se asumen desde las mismas personas y en parte desde las organizaciones donde se realizan los trabajos. Evaluación 2016 Todas las acciones mencionadas estaban inscritas en las POAs y contaban con presupuesto. En el caso de los intercambios que fueron promovidos por Protos y por Ayuda en Acción, estos están dentro de los presupuestos de estas organizaciones. El programa tiene una línea definida de fortalecimiento de las capacidades del equipo y los actores locales en la que se identifica y prioriza los espacios que pueden ser de valor agregado para asegurar la participación.

3.4 Op welke manier wordt hiervoor tijd vrijgemaakt? Vast punt op de agenda? Ingewerkt in de jaarplanning?

Verslag 2002 Al de vernoemde acties waren opgenomen in de operatieve jaarplannen en waren dus voorzien van budget. Een zwak punt van het platform is het gebrek aan de kapitalisatie van de werkervaringen in netwerken. CEFODI voorziet in 2002 een systematisering van hun werkervaringen in netwerken, maar om dit goed te kunnen uitvoeren moet men op zoek gaan naar meer financiering. Evaluatie 2013 Het merendeel van de acties zijn vastgelegd in de operatieve jaarplannen en planningen, met uitzondering van de stages van de leerlingen van de landbouwscholen en het vrijwilligerswerk van buitenlandse studenten. Dit wordt echter door de studenten zelf bekostigd en ook deels door de organisaties waar het werk wordt uitgevoerd. Evaluatie 2016 Alle bovenstaande acties werden ingeschreven in de operatieve jaarplannen en planningen. In het geval van de uitwisselingen, werden deze gepromoot door Protos en Ayuda en Accion, deze zijn gerealiseerd binnen de budgetten van deze organisaties. Het programma heeft een duidelijke lijn in het versterken van de capaciteiten van het lokale team en de lokale actoren, geidentificeerd en prioritair door en voor het programma, en voorwie de ruimte wordt gecreerd om actief deel te nemen.

Función social del espacio de concertación regional Maatschappelijke functie van het regionaal overleg 3.2. El espacio de concertación regional tiene vínculos con los

gobiernos locales, regionales? Cuáles? Informe 2002

4.1 Heeft het regionale overleg enige relatie met regionale/lokale besturen? Welke?

Verslag 2002


Sí, con las Juntas parroquiales y los gobiernos municipales. La idea es luego llegar a los niveles provinciales y nacionales, pero no de inicio por el gran tamaño y la diversidad. Además, existe una gran distancia entre el consejo provincial y la población, lo que dificulta participación, involucramiento, rendición de cuentas. El consejo provincial mantiene estrechas relaciones con el partido político a lo cual pertenece y eso impide contacto fácil con otros niveles de gobierno. Evaluación 2013 Si, la primera Instancia es con los Gobiernos Autónomos Municipales y Parroquiales para la coordinación de acciones y cofinanciamiento principalmente en temas de agua potable y Saneamiento. Con el Gobierno Autónomo Descentralizado provincial para la coordinación de las acciones en temas como la cadena de cacao, el manejo de cuencas hidrográficas y el tema del cambio climático. Evaluacion 2016 Idem 2013, pero el programa 2014-2016 ha conocido una cooperación más fuerte al nivel provincial y nacional. Vea figura bajo capítulo 1.4. El gobierno provincial tiene entre sus competencias las de fomento productivo y en su estrategia de planificación y articulación territorial, recogió la experiencia de la mesa de cacao para las distintas temáticas de su responsabilidad. Esto permitió una intensificación y mayor coordinación con este nivel de gobierno.

Ja, met de parochieraden en gemeentebesturen. Het is de bedoeling om daarna de provinciale en nationale niveaus te bereiken, maar niet van in het begin omwille van de grote omvang en diversiteit. Er bestaat bovendien een grote afstand tussen de provincieraad en de bevolking, waardoor de deelname, betrokkenheid en de financiële verantwoording belemmerd worden. De provincieraad heeft een nauwe band met de politieke partij waartoe het behoort en dit verhindert de contacten met de andere bestuursniveaus. Evaluatie 2013 Ja, in eerste instantie met de autonome gemeente- en parochiebesturen voor de coördinatie van acties en co-financiering, voornamelijk inzake drinkwater en sanitatie. Met het autonome gedecentraliseerde provinciebestuur voor de coördinatie van acties inzake cacaoketen, beheer van waterbekkens en klimaatsverandering. Evaluatie 2016 Idem 2013, maar het programma 2014-2016 heeft een sterkere samenwerking met het provinciaal en nationaal niveau gekend. Zie figuur onder hoofdstuk 1.4. De provinciale overheid is bevoegd de productieve ontwikkeling en strategie planning en territoriale articulatie, en nam de ervaringen van het cacaoforum voor andere thema’s binnen haar bevoegdheid. Dit gaf aanleiding tot een intensievere en grotere coördinatie met dit niveau van de overheid.

3.3. De qué manera se organiza la comunicación con los gobiernos locales, regionales?

Informe 2002 El directorio y la estructura coordinadora constituyen el puente político e estratégico hacia los gobiernos locales mientras que el equipo de CEFODI está más bien en asuntos operativos (formación, apoyo a la concertación,…)

4.2 Op welke manier verloopt de communicatie met de lokale/regionale overheden?

Verslag 2002 De raad van bestuur en de coördinatiestructuur vormen de politieke en strategische brug naar de lokale overheden. Het team van CEFODI daarentegen houdt zich eerder bezig met operatieve zaken (vorming, steun aan het overleg, ...).


Evaluación 2013 El comité de coordinación Interinstitucional es el espacio en que se informa y se toma decisiones en torno a los avances, problemas, inversiones y soluciones a algunos temas principalmente en temas de agua potable y saneamiento. Luego, se trabaja de manera más operativo con técnicos de los gobiernos locales en el seguimiento a los compromisos, la concretización de aportes, y reflexiones y acciones para llegar a más sostenibilidad en el sector. Evaluacion 2016 Comité de pilotaje es el espacio en que se informa y se toma decisiones en torno a los avances, problemas, inversiones y soluciones a algunos temas principalmente en temas de agua potable y saneamiento. Luego, se trabaja de manera más operativo con técnicos de los gobiernos locales en el seguimiento a los compromisos, la concretización de aportes, y reflexiones y acciones para llegar a más sostenibilidad en el sector. Con el gobierno provincial: se trabaja de manera coordinada en las mesas por cada uno de los temas, en el caso del programa la mesa de cacao y la de recursos naturales y agua, pero también existe una coordinación y trabajo directo con los técnicos y funcionarios del gobierno provincial para la coordinación de las acciones específicas y para asegurar la participación y relacionamiento con las contrapartes del programa.

Evaluatie 2013 Tijdens het interinstitutionele coördinatiecomité informeert men en neemt men beslissingen rond vorderingen, problemen, investeringen en oplossingen rond bepaalde thema´s, voornamelijk in het thema water en sanitatie (W&S). Daarna werkt men op een operatievere manier met het technisch personeel van de lokale overheden om opvolging te geven aan de afspraken, bijdragen concreet te maken, en samen na te denken over acties die de duurzaamheid van de sector garanderen. Evaluatie 2016 Tijdens de stuurgroepvergaderingen worden de rapporten en de besluiten over de voortgang, problemen en oplossingen voor een aantal thema’s voorgelegd en besproken. Vervolgens wordt er op meer operationele wijze samengewerkt met de technici van de lokale overheden bij het toezicht op de overeenkomsten, de concretisering van de bijdragen, en reflecties en acties om meer duurzaamheid te bereiken in de sector. Met de provinciale overheid: werken op een gecoördineerde manier aan de fora voor elk van de thema's, in het geval van programma cacaoforum en natuurlijke hulpbronnen en water, maar er is ook de coördinatie en directe samenwerking met technici en ambtenaren van de provinciale overheid om concrete acties te coördineren en om de participatie en relaties met de partners van het programma te verzekeren.

4.3 El espacio de concertación regional tiene alguna relación con la población o con la sociedad civil organizada?

Informe 2002 Sí, considerando que las ONGs miembros de la estructura coordinadora, tienen representación en la sociedad civil. Un ejemplo claro es el foro de mujeres. Con la revista “Guacharaca” se refiere a toda la sociedad porque es una iniciativa abierta a todos. Evaluación 2013

4.3 Heeft het regionale overleg enige relatie met de bevolking of met de georganiseerde civiele maatschappij?

Verslag 2002 Ja, want de NGO´s, die lid zijn van de coördinatiestructuur zijn vertegenwoordigd in de civiele maatschappij. Een duidelijk voorbeeld hiervan is het vrouwenforum. Met het tijdschrift “Guacharaca” verwijst men naar gans de maatschappij, want dit is een initiatief dat openstaat voor iedereen.


Los espacios mencionados en el punto 2.2 son las instancias de relacionamiento con las comunidades ya que en estos espacios participan ONGs que operan localmente, organizaciones de productores y Juntas de agua. En el espacio de dialogo provincial participan Instituciones, organizaciones, gobiernos locales, cooperación internacional, universidades, pero la participación de las organizaciones es todavía débil. El reto es de hacer estos espacios más confluyentes y que los actores comunitarios tengan una voz fuerte con propuestas y capacidades. Evaluacion 2016 Además de la participación de las organizaciones en los espacios mencionados en el punto 2.2, desde el programa se ha buscado intensificar la relación con las organizaciones de base a nivel provincial, y con organizaciones de la sociedad civil a nivel nacional como la Roscgae, asociaciones de productores de otras provincias en alianza con ayuda en acción, y fortalecer los espacios provinciales como el de UOPROCAE. El programa siempre ha priorizado la relación y contacto directo con las organizaciones de base, pero también su articulación en plataformas provinciales y nacionales que potencie su sostenibilidad y disminuya el trato clientelar que a veces les dan los gobiernos.

Evaluatie 2013 De overlegmomenten die vermeld werden in paragraaf 2.2 zijn instanties die in contact staan met de gemeenschappen, aangezien hier lokale NGO´s, productieverenigingen en drinkwatercomités aan deelnemen. Instituten, organisaties, plaatselijke besturen, internationale samenwerking en universiteiten nemen deel aan de provinciale dialoog. De deelname van de (basis)organisaties is echter nog zwak. Het is de bedoeling dat deze momenten integrerender worden en dat de communautaire actoren meer stem krijgen met projectvoorstellen en capaciteiten. Evaluatie 2016 In aanvulling op de deelname van organisaties aan de fora genoemd in paragraaf 2.2, heeft het programma ingezet op het verbeteren van de relaties met organisaties op provinciaal niveau, en het maatschappelijk middenveld op nationaal niveau zoals Roscgae, associates van producenten op provinciaal niveau in samenwerking met Ayuda en Accion, en de versterking van de provinciale overlegplatformen zoals UOPROCAE. Het programma heeft altijd veel belang gehecht aan het directe contact met organisaties van de civiele maatschappij, maar ook aan de articulatie op provinciale en nationale platformen om de duurzaamheid te verbeteren en clientelisme te verminderen.

4.4 De qué manera se organiza la comunicación con la población? A través los aliados del espacio de concertación? Boletín, foro temáticos…

Informe 2002 Sí, ver punto 4.3 Evaluación 2013 Espacio de discusión, reuniones, foros, ferias, intercambios. Movilización social durante intervenciones concretas (AP-San). En realidad, la metodología de ingeniería social establece varios instrumentos tal como el diagnostico participativo, la negociación que resulta en un convenio firmado, varios momentos de formación,

4.4 Op welke manier verloopt de communicatie met de bevolking? Via de partners uit het overleg, tijdschrift, overlegfora,...?

Verslag 2002 Ja, zie paragraaf 4.3 Evaluatie 2013 Overlegfora, vergaderingen, fora, beurzen, uitwisselingen. Sociale opkomst tijdens concrete interventies (W&S). De methodologie “Sociale Ingenierie” omvat eigenlijk verschillende instrumenten zoals participatieve diagnostiek, onderhandelingen die tot ondertekende overeenkomsten leiden, verschillende vormingsmomenten, transparent


transparencia en la gestión financiera… Evaluación 2016 Ídem 2013 En 2015 se elaboró un video sobre el rol de la sociedad civil en la gestión del agua, y la cultura del pueblo esmeraldeño frente al agua, esto permitió conocer más de cerca un conjunto de actores locales vinculados con la cultura y el arte, y será un herramienta importante para la sensibilización sobre la problemática ligada al agua desde una nueva visión. Se ha intensificado la elaboración de material edu-comunicacional que pueda transmitir un mensaje concreto pero que las familias y organizaciones puedan usarlo de manera sistemática y ratificar el mensaje con otros actores. Se realizaron un conjunto de programas radiales para la sensibilización sobre la temática del agua, herramienta que también es usada en las ferias y eventos más amplios.

geldbeheer, enz. Evaluatie 2016 idem 2013 In 2015 werd een video opgemaakt over de rol van het maatschappelijk middenveld in het waterbeheer en de cultuur van Esmeraldeense volk ten opzichte van water. Dit liet toe om kennis te vergaren van de link van water met cultuur en kunst, en deze zullen op hun beurt een belangrijke rol spelen in bewustmaking van de problemen in verband met water vanuit een ander perspectief. Men heeft geinvesteerd in de opmaak van educatief promotie materiaal dat een concrete boodschap kan overbrengen, en dat ook kan gebruikt worden door families en organisaties om op een systematische wijze te sensbiliseren. Ook via de radio werden sensbiliserende boodschappen uitgestuurd over water, de radio is een instrument dat ook wordt gebruikt om beurzen en evenementen brederbekend te maken.

4.5 El espacio regional de concertación toma iniciativas para representar la sociedad civil y para defender los intereses de la población frente a los gobiernos locales/regionales?

Informe 2002 Sí, los espacios mencionados son utilizados para canalizar las preocupaciones, cuestiones y deseos de la sociedad civil. Evaluación 2013 Los espacios mencionados son el medio para analizar la problemática, ver posibles vías de solución y coordinar acciones futuras para proponer a las entidades gubernamentales competentes. La sociedad civil está representada por sí misma en estos espacios, y en los que no se encuentra presente, justamente CEFODI intenta ubicar en la agenda estas demandas. Evaluacion 2016

4.5 Neemt het regionaal overleg initiatieven om de civiele maatschappij te vertegenwoordigen en de belangen van de bevolking te behartigen t.a.v. de lokale/regionale overheden?

Verslag 2002 Ja, de vermelde overlegmomenten worden gebruikt om de bekommernissen, vragen en noden van de civiele maatschappij te behandelen. Evaluatie 2013 De vermelde instanties zijn een middel om de problematiek te analyseren, mogelijke oplossingen te zoeken en toekomstige acties te coördineren om deze dan voor te stellen aan de bevoegde gouvernementele entiteiten. De civiele maatschappij vertegenwoordigt zichzelf op deze overlegmomenten en als ze toch niet aanwezig zijn, dan probeert CEFODI hun vragen op de agenda te plaatsen. Evaluatie 2016


ídem 2013 Adicional a lo planteado es necesario destacar que tanto en la mesa del cacao como en la asamblea de JAAP y la ROSCGAE se ha construido una agenda para la incidencia que ubica los cambios que se quieren conseguir, define un conjunto de acciones para hacerlo y establece una hoja de ruta. Esta herramienta es fundamental para que las demandas de los distintos actores no se dispersen y se pueda tener una actuación colectiva.

idem 2013 In aanvulling op wat eerder werd vermald, is het belangrijk aan te stippen dat zowel op het Cacaoforum als bij waterforum van de JAAP en ROSCGAE een agenda is opgemaakt om te pleiten voor een aantal gewenste veranderingen, alsook een reeks maatregelen die nodig zijn om dit te bereiken en een stappenplan. Dit instrument is essentieel om te vermijden dat de eisen van de verschillende actoren niet divergeren en dat de collectieve actie impact kan hebben.

4.6 El espacio regional de concertación o los partes de este espacio toman iniciativas para estimular y/o fortalecer los gobiernos locales?

Informe 2002 Sí, cada actor del directorio y de la estructura coordinadora ha tomado sus propias iniciativas en relación con temas de concertación y de desarrollo local, a través una serie de debates y discusiones tenidos en los mencionados foros. Los gobiernos cantonales (salvo Quinindé, Esmeraldas y Atácames) no participan en incidencia política nacional, no hacen parte de redes de información, son invisibles fuera de las fronteras provinciales. Si aceptamos la premisa que es más fácil en pequeños territorios de llegar a acuerdos, el rol de las Juntas parroquiales es fundamental. El posible motor económico más fuerte a nivel de las Juntas parroquiales es la producción agrícola. En zonas de extrema pobreza están presentes muchos agentes que a veces compiten y no tienen resultados. Se debe llegar a coordinación con la participación directa de las comunidades. Por estas razones, CEFODI privilegia su relación con las juntas parroquiales como gobiernos locales, y con las comunidades como ciudadanos que debe construir su propia identidad. CEFODI quiere apoyar a las Juntas parroquiales y las comunidades para adquirir instrumentos y capacidades de planificación y de negociación, para facilitar la relación de las Juntas parroquiales con sus pares a nivel nacional, para asegurar mecanismos de comunicación y de información sobre el desarrollo con los actores pertinentes.

4.6 Worden er door het regionaal overleg, of door de partners afzonderlijk initiatieven genomen om lokale besturen te stimuleren en te versterken?

Verslag 2002 Ja, elke partner van de raad van bestuur en de coördinatiestructuur heeft eigen initiatieven genomen in verband met de thema´s van overleg en plaatselijke ontwikkeling, nadat een reeks debatten en discussies werden gehouden in de vermelde fora. De kantonale besturen (behalve Quinindé, Esmeraldas en Atácames) nemen niet deel aan nationale beleidsbeïnvloeding, ze maken geen deel uit van informatienetwerken en ze zijn onzichtbaar buiten de provinciale grenzen. Als we ons aansluiten bij de veronderstelling dat het gemakkelijker is om tot akkoorden te komen in kleine gebieden, dan is de rol van de parochieraden fundamenteel. De landbouwproductie is mogelijk de sterkste, economische drijfkracht op niveau van de parochieraden. In gebieden van extreme armoede zijn vele agenten aanwezig die soms onderling concurreren en geen resultaten behalen. Men moet proberen om het werk te coördineren met de directe deelname van de gemeenschappen. Daarom schenkt CEFODI veel aandacht aan de relaties met de parochieraden als plaatselijke besturen en met de gemeenschappen als burgers die hun eigen identiteit moeten opbouwen. CEFODI wil de parochieraden en gemeenschappen steunen om instrumenten en


Evaluación 2013 Las diferentes instancias dialogan y coordinan acciones con las diferentes entidades de gobierno tales como Gobiernos Provincial, Municipal, Parroquial para poder buscar soluciones a los diferentes problemas. Para cada intervención concreta, se elabora un convenio específico entre los actores involucrados (Municipio-JAAP-JP-consorcio) que sirven de marco para la cooperación. Es muy difícil conseguir que los GAD municipales asuman su rol de responsables de los temas de agua potable y saneamiento y que sean ellos los que propongan las soluciones y que los demás actores nos sumemos a apoyar en la solución o ejecución de estas obras , resulta más fácil coordinar con los Gobiernos Parroquiales para llevar a cabo las actividades, pero no podemos dejar de lado la responsabilidad que tienen los GAD Municipales en este tema, además los recursos disponibles desde los Gobiernos Parroquiales resultan insuficientes para la realización de las acciones planificadas. Es posible coordinar con el GADPE ya que ellos han asumido adecuadamente sus competencias en los temas de Desarrollo productivo de la provincia pero algunas veces los recursos y el personal disponible en esta instancia resulta insuficiente para brindar apoyos a las organizaciones. Desde el consorcio CEFODI-Protos, existe un buen relacionamiento con las diferentes instancias de gobierno aunque toca hacer mucha incidencia a través de los beneficiarios para que ellos asuman adecuadamente el rol que les compete en el desarrollo territorial. En esta línea se trabaja fuertemente para que las destrezas en el manejo de la metodología de ingeniería social se consoliden en los municipios, y se trabajó en procesos formativos sobre gestión concertada de cuencas, tanto con GADs como con organizaciones comunitarias y representantes de entidades del estado central.

capaciteiten van planning en onderhandeling te verwerven, om de relatie tussen de parochieraden en hun gelijken op nationaal niveau te vergemakkelijken, om communicatie- en informatiemechanismen te verzekeren over ontwikkeling met pertinente actoren. Evaluatie 2013 De verschillende instanties bespreken en coördineren de acties met verschillende overheidsinstellingen, zoals de provinciale, gemeentelijke en parochiale besturen om samen oplossingen te zoeken voor verschillende problemen. Voor elke concrete actie wordt een specifieke overeenkomst getekend tussen de betrokken actoren (gemeente-drinkwatercomité-parochieraad-consortium). Dit dient als kader voor de samenwerking. Het is moeilijk om de gemeentelijke AGB´s te overtuigen om hun verantwoordelijkheden in de thema´s drinkwater en sanitatie op zich te nemen en dat zij oplossingen voorstellen en de andere actoren zich dus enkel aansluiten om de oplossing of uitvoering van deze werken te steunen. Het is gemakkelijker om rechtstreeks met de parochieraden te coördineren om deze activiteiten uit te voeren, maar we mogen de verantwoordelijkheid die de gemeentelijke AGB´s in dit thema hebben niet opzij schuiven. Bovendien zijn de financiele middelen, die beschikbaar zijn vanuit de parochieraden vaak onvoldoende voor de verwezelijking van de geplande acties. Het is mogelijk om met het provinciale AGB van Esmeraldas te coördineren, aangezien zij op doeltreffende wijze haar bevoegdheden in het thema productieve ontwikkeling van de provincie op zich neemt. Soms zijn de beschikbare middelen en personeel in deze instantie echter onvoldoende om steun te kunnen bieden aan de organisaties. Vanuit het consortium CEFODI-Protos bestaat er een goede relatie met de verschillende overheidsinstanties, hoewel er veel invloed moet uitgeoefend worden via de begunstigden opdat zij de rol die hen toebedeeld is in de territoriale ontwikkeling, aanvaarden. Op dit vlak werkt men hard opdat de gemeenten vaardigheden verwerven zoals bvb


de methodologie “sociale ingenierie”. Er werd ook gewerkt rond vormingsprocessen over integraal water- en stroombekkenbeheer, zowel met de AGB´s als met communautaire organisaties en vertegenwoordigers van centrale overheidsinstellingen.

Evaluación 2016 Desde el consorcio Protos Cefodi, se realiza un aporte importante a los gobiernos locales, que se basa en un convenio específico de colaboración con cada uno y que busca que estos gobiernos puedan asegurar la sostenibilidad de las acciones y estrategias, asumiendo con mayor capacidad sus competencias. Se realizan procesos formativos específicos para los Gobiernos locales como se señaló anteriormente, en una amplia variedad de temas. Conjuntamente con el GADPE y ACRA se han realizado procesos de capacitación a los técnicos tanto de CEFODI y otras instituciones aliadas en temas como manejo integrado del cacao, metodologías de capacitación innovadoras, manejo de procesos de certificación, cambio climático, ...

Evaluatie 2016 Het consortium Protos CEFODI doet een belangrijke bijdrage aan de lokale overheden, op basis van specifieke samenwerkingsovereenkomsten en waarin wordt gezocht naar een zo hoog mogelijke duurzaamheid van de acties en strategieën, en waarbij de overheden zo goed mogelijk hun bevoegdheden kunnen opnemen. Specifieke opleidingen werden georganiseerd voor de lokale overheden in verschillende thema’s. Samen met de GADPE en ACRA werden trainingen gegeven aan de technische equioe van CEFODI, en andere aanverwante instellingen over onderwerpen zoals geïntegreerde beheer van cacao, innovatieve methodologieën, process management certificering, klimaatverandering, ...

5 La sociedad civil como motor para el cambio sustentable 5 Civiele samenleving als motor voor duurzame verandering 5.1 La colaboración regional entre socios locales y socios en el Norte (la

provincia FLO y las ONGs flamencas) ha resultado en un posicionamiento más fuerte de las organizaciones locales?

El programa regional pone mucho énfasis en el fortalecimiento de las organizaciones locales, tanto en la ONG local CEFODI como en las organizaciones locales que forman el grupo meta de las intervenciones.

- A nivel comunitario se han fortalecido y posicionando las JAAP en cada una de sus comunidades.

- Se ha fortalecido la articulación y apoyo institucional entre los GADM, GADP y las JAAP.

- Se han realizado alianzas entre las JAAP cantonales (Muisne y Rioverde).

- Se ha posicionado las organizaciones de productores/as de cacao de 4 cantones de la provincia.

- Se ha creados redes y alianzas entre organizaciones, ONGs y

5.1 Heeft de regionale samenwerking tussen lokale partners en partners in het Noorden (Oost-Vlaanderen en Vlaamse NGO´s) geleid tot een positieversterking van de lokale organisatie(s)?

Het regionale programma legt veel nadruk op de versterking van de plaatselijke organisaties, zowel van de plaatselijke NGO CEFODI als van de plaatselijke organisaties die deel uitmaken van de doelgroep van de acties.

- Er werden drinkwatercomités opgericht en/of versterkt in elk van de dorpen war interventie splaatsvonden.

- De relaties en institutionele steun tussen de gemeentelijke en provinciale AGB´s en de drinkwatercomités werden versterkt.

- Er werden banden gelegd tussen de kantonale drinkwatercomités (Muisne en Rioverde).

- In de 4 kantons van de provincie werden er organisaties voor cacaoproducenten opgericht.


Gobiernos Parroquiales, Provinciales, Cooperación Internacional (Mesa de cacao)

- Se ha fortalecido la ayuda del MAGAP para el apoyo a la cadena de cacao a través la incidencia generada por medio de la mesa de cacao.

- A través el trabajo en consorcio, y desde apoyos específicos como la consultoría de evaluación y fortalecimiento institucional (realizado por SENDAS), CEFODI sigue fortaleciendo su posición como actor local de desarrollo, con más dominio y experiencia en sus temas determinados, tomando más fuerza y reconocimiento a nivel provincial.

- Er werden netwerken gecreëerd en verdragen afgesloten tussen organisaties, NGO´s, parochiale en provinciale besturen, internationale samenwerking (ronde tafel van cacao).

- De steun van MAGAP aan de cacaoketen werd verhoogd door middel van beleidsbeïnvloeding van de ronde tafel van cacao.

- Dankzij de samenwerking met het consortium en de specifieke supports zoals de consultancy rond evaluatie en institutionale versterking (uitgevoerd door SENDAS), slaagt CEFODI erin om zijn positie als plaatselijke ontwikkelingsactor te versterken, met betere kennis van en meer ervaring in bepaalde thema´s. CEFODI plaatst zich sterker op de markt en wordt meer erkend op provinciaal niveau.

5.2 La colaboración ha resultado en un fortalecimiento de las

organizaciones locales? Gracias al programa emprendido en conjunto se ha logrado tener varios avances:

- Las JAAP han logrado un mayor reconocimiento legal en sus comunidades.

- Las JAAP a nivel cantonal han logrado encontrar un fin común y formado una Asociación de JAAP cantonales lo que les permite incidir con mayor representatividad en los GADM.

- Los/as productores/as de cacao han logrado dar importancia al producto símbolo del país que representa la principal fuente económica de las familias campesinas, se ha logrado formas y consolidar procesos organizativos a nivel cantonal y provincial que es la base para alcanzar un mejor bienestar de las familias y comunidades. Como ejemplo tenemos a las APROCAs, UOPROCAE, Mesa de Cacao.

- Las organizaciones comunitarias, tanto las de agua como las productivas fortalecieron sus capacidades técnicas y administrativas, lo que les permite un mejor manejo de sus responsabilidades internas, y una participación más activa en los

5.2 Heeft de samenwerking geleid tot versterking van de lokale organisaties?

Doordat het programma in samenwerking wordt uitgevoerd, heeft men vooruitgang geboekt op verschillende vlakken:

- De drinkwatercomités verkregen een grotere legale erkenning. - Op kantonaal niveau slaagden de drinkwatercomités erin om een

gemeenschappelijk doel te hebben en stichtten ze een associatie voor kantonale drinkwatercomités, waardoor ze meer inspraak en vertegenwoordiging hebben in de gemeentelijke AGB´s.

- De cacaoproducenten slaagden erin om betekenis te geven aan het symboolproduct van het land, dat de belangrijkste bron van inkomen is voor de plattelandsfamilies. Men heeft manieren gevonden om de organisatorische processen op kantonaal en provinciaal niveau te consolideren. Dit is de basis om het welzijn van de families en gemeenschappen te kunnen verbeteren. Als voorbeeld hebben we de APROCA´s, UOPROCAE, ronde tafel van cacao. De communautaire organisaties, zowel die van water als productie, hebben hun technische en administratieve capaciteiten versterkt, waardoor ze hun interne


espacios colectivos.

verantwoordelijkheden beter kunnen opnemen en op een actievere manier kunnen deelnemen aan de collectieve overlegmomenten.

5.3 La alianza ha resultado en una base más amplia para un desarrollo sostenible?

Los procesos implementados y las metodologías aplicadas han permitido que los actores locales se empoderen de su desarrollo a mediano plazo y que sean partícipes de las decisiones que se tomen en las instancias de los Gobiernos Parroquiales, Municipales y Provinciales.

5.3 Heeft het partnerschap geleid tot een lokaal breder draagvlak voor duurzame ontwikkeling? De ingevoerde processen en toegepaste methodologiën zorgden ervoor dat de plaatselijke actoren op middelmatige termijn hun ontwikkeling in handen nemen en ze betrokken zijn bij de beslissingen die op niveau van de parochiale, gemeentelijke en provinciale besturen genomen worden.

5.4 La colaboración local entre actores ha resultado en un proceso participativo en lo cual la población fue consultado en la planificación?

Para tomar decisiones y promover acciones se requiere que la población esté informada y que sea participe de las planificaciones realizadas basadas estas en las necesidades locales. Como ejemplos tenemos los siguientes:

- Los convenios de apoyo institucional entre el GADP, GADM y las JAAP han permitido la representatividad y participación con voz y voto de los beneficiarios directos y previo a esto se hizo un diagnóstico en la comunidad para ver las necesidades en agua y saneamiento y la pertinencia y predisposición de la gente para organizarse y llevar adelante la metodología planteada.

- Los convenios realizados con las asociaciones de cacao son socializados conjuntamente con la planificación y resultados a alcanzar y son modificados o adaptados de acuerdo a las necesidades locales.

- Las comunidades para intervenir en temas de agua potable son definidas en conjunto con los Gobiernos Municipales y Parroquiales mediante un plan de priorización de comunidades a intervenir, realizado por el Gobierno Municipal en conjunto con los Gobiernos Parroquiales y comunidades.

- Los GADs de todos los niveles en la elaboración de sus planes

5.4 Heeft de lokale samenwerking tussen actoren geleid tot een participatief proces waarbij de bevolking geraadpleegd wordt bij planning?

Om beslissingen te nemen en acties in gang te zetten, moet de bevolking geïnformeerd zijn en deel uitmaken van de planningen die opgemaakt worden op basis van de plaatselijke noden. We hebben de volgende voorbeelden:

- De overeenkomsten van institutionele steun tussen de provinciale en gemeentelijke AGB´s en de drinkwatercomités zorgden voor representatie en deelname van de begunstigden met spreek- en stemrecht. Hiervoor werd een diagnose in de gemeenschap opgemaakt om te zien wat hun noden w.b. water en sanitatie zijn, alsook de relevantie en bereidheid van de mensen om zich te organiseren en de voorgestelde methodologie eigen te maken.

- De overeenkomsten die gesloten werden met de cacaoverenigingen werden samen met de planning en de te behalen resultaten bekend gemaakt, en ze werden gewijzigd en aangepast naargelang de plaatselijke noden.

- Het gemeentebestuur in samenwerking met de parochieraden en de gemeenschappen stelde een prioriteitenlijst op van de gemeenschappen waar moet ingegrepen worden in het thema drinkwater.


impulsaron espacios de consulta a las organizaciones sociales, si bien este es un ejercicio inicial y con pocos resultados, es la puerta para un diálogo serio y que transforme la gestión pública.

- Voor de uitwerking van hun plannen hebben de AGB´s van alle niveaus overlegmomenten met de sociale organisaties georganiseerd. Hoewel dit een eerste oefening met weinig resultaten was, opent het deuren voor een serieuze dialoog en verandert het het overheidsbeleid.

5.5 La colaboración ha resultado en cambios estructurales? La colaboración ha permitido generar una evolución en los enfoques globales del desarrollo y en sintonía con los planes de desarrollo locales y el plan del buen vivir del gobierno nacional. Hay más articulación entre actores, más interrelación entre los municipios y las instituciones provinciales, la Mesa de cacao tiene más fuerza y potencialidad para aportar al desarrollo de la cadena de cacao. A nivel de la sostenibilidad de los sistemas de AP-San, hay más conciencia que es necesario evolucionar a estructuras mixtas y que los municipios deben asumir su competencia. Quizá el principal cambio en la estructura es que los espacios de consulta y participación ciudadana ya no son de libre arbitrio de los gobernantes, están establecidos y regulados y se los debe implementar como requisito para la aprobación de planes y proyectos.

5.5 Heeft de samenwerking geleid tot structurele veranderingen? De samenwerking heeft geleid tot het ontstaan van een evolutie in de algemene aanpak van ontwikkeling en in het afstemmen van de plaatselijke ontwikkelingsplannen en het plan van welzijn van de nationale overheid. Er bestaat een betere articulatie tussen de actoren, een betere band tussen de gemeenten en provinciale instellingen, de ronde tafel van cacao verwierf meer kracht en potentieel om bij te dragen aan de ontwikkeling van de cacaoketen. Op het vlak van duurzaamheid van de drinkwater- en sanitatiesystemen, bestaat er een groter bewustzijn, dat men moet evolutioneren naar gemengde structuren en dat de gemeenten hun bevoegdheden moeten opnemen. De belangrijkste verandering is waarschijnlijk het feit dat de overlegmomenten en de momenten van burgerdeelname niet meer overgeleverd zijn aan de willekeur van de leiders, maar dat ze vastgelegd en genormeerd zijn. Ze zijn trouwens een vereiste om plannen en projecten te kunnen goedkeuren.

6 Perspectivas de futuro 6 Toekomstperspectief 6.1 Ven posibilidades de crecimiento (dar un paso más hacia el proceso de

cambio) en cuanto a: - fortalecimiento de la sociedad civil, - incidencia política, - ampliación de la base, - mejoramiento de condiciones de vida de lo más pobres - Al tener conocimiento de los derechos que tienen al acceso al

agua y saneamiento como un derecho universal de la sociedad y quienes tienen las respectivas competencias, permitirá organizar y fortalecer los grupos de base y por ende estas herramientas les permitan incidir en los GADs con conocimiento de causa, permitiendo desarrollarse en un ambiente sano, mejorando la

6.1 Zie je groeimogelijkheden (stap verder zetten in proces naar verandering) inzake: - versterking civiele samenleving - beleidbeïnvloeding - verbreding duurzaam draagvlak - welzijnsverbetering van de armsten? - Met de kennis over rechten die men heeft inzake toegang tot

water en sanitatie als een universeel recht van de maatschappij en over wie deze respectievelijke bevoegdheden op zich moet nemen, kunnen basisgroepen georganiseerd en versterkt worden. En deze instrumenten zullen het mogelijk maken om invloed uit te oefenen in de AGB´s met verstand van zaken,


salud y las condiciones de vida de los más vulnerables. - En temas de la cadena de cacao y soberanía alimentaria que son

los otros aspectos de importancia para poder vivir de manera digna y sana, ya que sin que se movilicen y crezcan las economías familiares difícilmente se podrá alcanzar mejorar la calidad de vida de la población y esto enlazado con el rescate de las formas de producción de alimentos locales donde no se tenga que depender de externos para asegurar una alimentación adecuada para las familias.

Si estás iniciativas no se unen a procesos organizativos y trabajo en redes se perderían en el tiempo y más aún si no se los enlaza a programas de gobierno que les permita dar continuidad a los procesos emprendidos. El rol que deben jugar los gobiernos locales y seccionales es muy importante y debe ser más protagónico del desarrollo de su territorio, para eso necesitamos tener una base social organizada que obligue a las diferentes instancias de gobierno a cumplir con los roles para los cuales fueron creadas. Es necesario intensificar los procesos de fortalecimiento de las organizaciones de la sociedad civil en temas técnicos y políticos para que sus acciones pasen del plano clientelar a un verdadero proceso de interacción con las entidades del sector público. A la par de esto es necesario fortalecer sus niveles de integración y asociatividad para que de manera colectiva puedan convertirse en un contrapoder de las decisiones públicas y un pilar de una democracia participativa. Las capacidades de los GADs para asumir sus competencias siguen siendo un reto, al que hay que sumarle destrezas en la movilización de recursos, formulación de proyectos y construcción de política sectoriales, que les permitan impulsar los procesos de desarrollo local. Los retos por consolidar cambios políticos con un enfoque de derechos en los temas de agua y saneamiento y soberanía alimentaria dentro de un modelo de gestión territorial, en el que los actores comunitarios jueguen un papel central, aún están vigentes. Estos dos grandes visiones guían el trabajo, las actividades y la

waardoor ontwikkeling kan gebeuren in een gezonde omgeving en waarbij de gezondheid en de levensomstandigheden van de meest kwestbaren kunnen verbeterd worden.

- De thema´s cacaoketen en voedselsoevereiniteit zijn andere belangrijke aspecten om op een waardige en gezonde manier te kunnen leven, want als de economie van de families niet beweegt en groeit, is het moeilijk om een betere levenskwaliteit van de bevolking te bekomen. Dit alles moet hand in hand gaan met de recuperatie van de productiemanieren van plaatselijke voedingsmiddelen, want zo is men niet afhankelijk van derden om een gepaste voeding voor de families te verzekeren.

Als deze initiatieven niet opgenomen worden in organisatorische processen en netwerken, dan zullen ze mettertijd verloren gaan. Het is nog belangrijker om ze te koppelen aan overheidsprogramma´s die de continuïteit van de in gang gezette processen verzekeren. De rol die de plaatselijke en sectorale besturen hierin moeten uitoefenen is heel belangrijk en moet een voorbeeld zijn op het vlak van ontwikkeling van hun gebied. Hiervoor is een georganiseerde maatschappelijke basis noodzakelijk, die de verschillende overheidsinstanties kan verplichten om de verantwoordelijkheden die ze toegewezen kregen, op zich te nemen. Het is noodzakelijk om de processen rond versterking van de organisaties van de civiele maatschappij te intensiveren op technisch en politiek gebied, opdat hun handelen overgaat van “cliënt zijn” naar een werkelijk interactieproces met de overheidsinstanties. Tegelijk moet er gewerkt worden op de versterking van hun capaciteiten op vlak van integratie en associativiteit, zodat ze in groep kunnen groeien tot een tegenmacht van de overheidsbeslissingen en een pijler van een participatieve democratie. De versterking van de capaciteiten van de AGB´s opdat ze hun bevoegdheden op zich zouden nemen blijft een uitdaging. Hier moeten ook vaardigheden in fondsenverwerving, projectformulering en ontwikkeling van sectoraal beleid aan toegevoegd worden, die hen in


metodología, “esto quiere decir que las apuestas del programa no se refieren entonces a procesos económicos cualquiera de incremento de ingresos, ni a dotación de infraestructura como el fin, se refiere a procesos con contenido que buscan el bienestar y la sostenibilidad como objetivos primordiales.” En este proceso se ha dado hasta el momento pasos importantes, sin embargo la complejidad de consolidarlos requiere aun de un accionar sólido en el espacio local.

El conjunto de elementos que intervienen en estos cambios como se muestra en el esquema, son retos en los que deben confluir además de los esfuerzos de los actores locales, la concreción de marcos legales nacionales y de verdaderos procesos de descentralización y desconcentración del estado que aún están en gestación.

staat stellen om de processen van lokale ontwikkeling te bevorderen. De uitdaging om politieke veranderingen te consolideren vanuit een benadering van rechten in de tema’s drinkwater en sanitatie, en voedselzekerheid binnen een model van territoiriale ontwikkeling, en waarin de communautaire actoren een centrale rol spelen, blijft van kracht. Deze twee grote visies sturen het werk, de activiteiten en de methodologie. Dit wil zeggen dat de uitdagingen van het programma dus niet verwijzen naar eender welke economische processen die de inkomsten verhogen, noch naar de schenking van infrastructuur als doel, maar het verwijst naar processen met een inhoud, die het welzijn en de duurzaamheid nastreven als fundamentele doelstellingen. Er werden belangrijke stappen gezet in dit proces, maar de complexiteit van consolidering vereist dat er nog stevig gewerkt wordt op lokaal niveau.

Het geheel van elementen die meespelen in deze veranderingen wordt


weergegeven in de bovenstaande figuur. Het zijn uitdagingen die met elkaar moeten versmelten, alsook met de inspanningen van de plaatselijke actoren, het concreet maken van het nationale wettelijke kader en de werkelijke decentralisatie- en deconcentratie van de overheid, die nog tot stand moeten komen.

6.2 Ven nuevos aliados? en Ecuador? en Flandes? Existen algunas posibilidades de hacer alianzas en las diferentes acciones del programa, y como posibles aliados de CEFODI, entre los que tenemos:

- Ayuda en Acción: esta ONG española trabaja en procesos de desarrollo integral y ha manifestado su interés en arrancar un programa a mediano plazo en la provincia de Esmeraldas, eventualmente con CEFODI como socio local.

- FIE, el Fondo Ítalo-ecuatoriano quien abre convocatorias para trabajar algunos temas de desarrollo: este tipo de convocatorias es abierta y por montos superiores a los 100.000 dólares, en la provincia se han financiado algunas iniciativas productivas.

- VECO está trabajando nuevamente su interés en apoyar a la cadena de cacao, aunque quieren poner el énfasis en un apoyo directo a las asociaciones de productores, eso no excluye un posible rol para CEFODI como prestador de servicios.

- MAGAP: a través del fuerte apoyo que está dando a la cadena de cacao brinda una oportunidad a CEFODI para ser prestador de servicio, dependiendo de los rubros planteados.

- SENAGUA como ente rector del agua jugará un importante rol en la regulación del sector y en el apoyo al sector comunitario, además con la Estrategia nacional de agua y saneamiento se crearán oportunidades de articulación y trabajo en fortalecimiento de capacidades y mecanismos de gobernabilidad

6.2 Zie je nieuwe partners? In Ecuador? In Vlaanderen? Er bestaan enkele mogelijkheden om nieuwe banden te smeden op de verschillende actiegebieden van het programma. De mogelijke partners van CEFODI worden hier opgesomd: - Ayuda en Acción: deze Spaanse NGO werkt op integrale

ontwikkelingsprocessen en heeft belangstelling getoond om op halflange termijn een programma te starten in de provincie Esmeraldas, eventueel met CEFODI als lokale partner.

- FIE, Italiaans-Ecuadoriaans Fonds, lanceert oproepen om rond enkele ontwikkelingsthema´s te werken: dit soort calls staat voor iedereen open en de bedragen liggen hoger dan 100 000 USD. In de provincie werden hiermee enkele productieve initiatieven gefinancierd.

- VECO heeft opnieuw belangstelling getoond om de cacaoketen te steunen, hoewel ze eerder de nadruk leggen op rechtstreekse steun aan de producentenverenigingen. Dit sluit echter niet uit dat CEFODI een mogelijke rol als dienstverlener kan spelen.

- MAGAP: door de sterke steun dat het programma geeft aan de cacaoketen, biedt dit opportuniteiten aan CEFODI als dienstverlener.

- SENAGUA als het bestuursorgaan van water zal een belangrijke rol spelen bij de regulering van de sector en in de ondersteuning van de gemeenschappen, samen met de nationale strategie van water en sanitatie, creert opportuniteiten om articulatie te faciliteren en om aan capaciteitsopbouwte doen en mechanismen van bestuur te versterken.

7 Relación con Flandes Orientales 7 Relatie met Oost-Vlaanderen 7.1 Se han establecido relaciones con organizaciones, municipios,

agrupaciones en Flandes orientales? Eso ha resultado en alianzas permanentes?

7.1 Kwamen er relaties tot stand met organisaties, gemeenten, groepen in Oost-Vlaanderen? En resulteerde dit in blijvende banden?


En caso afirmativo han contribuido al fortalecimiento de las organizaciones en el Sur y constituyen una base de solidaridad internacional en el Norte? Que modelos de colaboración han funcionado bien, que modelos no funcionaron bien? Protos ha iniciado en 2008, en colaboracion con la provincia de Flandes Orientales y el servicio provincial de la cupula de 11.11.11, la idea de alianzas en agua en el marco de las noches de formacion para los municipios intituladas “Municipios desplazan sus fronteras: tiempo para la colaboración municipal al desarrollo”. Una alianza en agua es una alianza de colaboración entre un municipio de la provincia de Flandes Orientales y un municipio de la provincia de Esmeraldas, que enlaza al programa regional provincial entre Flandes orientales y Esmeraldas. En concreto se manifestaron 2 municipios de Flandes Orientales para esta invitación: Berlare inicio una alianza con el cantón Rioverde, y Oosterzele con el cantón Muisne. A través de acciones específicas, la población de los municipios de Flandes Orientales está informada de las alianzas en agua y de la colaboración provincial con Esmeraldas. Eso se hizo entre otros a través exposiciones, presentación y debates en reuniones municipales, unas actividades de sensibilización y de educación en escuelas básicas, y un informe cada 4 meses en el periódico informativo municipal que todos los ciudadanos reciben. También hubo un pequeño intercambio directo entre los municipios de Flandes y de Esmeraldas a través un boletín informativo. Berlare hizo una película sobre un alumno del pueblo, y Rioverde hizo una película sobre el mismo tema. En 2012, Berlare realizó una visita a Rioverde para poder concretar aún más el relacionamiento, visitaron las obras realizadas en agua potable y saneamiento en varias comunidades, y se reunieron con funcionarios del Gobierno Municipal en el cual se expusieron las expectativas de los 2 municipios hacia el relacionamiento presente y futuro. Con Muisne, no se logró la misma dinámica, sobre todo por un conflicto político local y un cambio de alcalde, lo que ha limitado mayor fluidez y

Zo ja, hebben die bijgedragen tot versterking van de organisaties in het Zuiden en draagvlak voor internationale solidariteit in het Noorden? Welke modellen van samenwerking hebben goed gewerkt en welke niet? Protos, in samenwerking met de provincie Oost-Vlaanderen en de provinciale dienst van de koepelorganisatie 11.11.11, kwam in 2008 op het idee om waterschappen op te starten in het kader van de vormingsnachten voor de gemeenten genaamd “Gemeenten verleggen hun grenzen: tijd voor gemeentelijke ontwikkelingssamenwerking”. Een waterschap is een samenwerkingsverband tussen een gemeente van de provincie Oost-Vlaanderen en een gemeente van de provincie Esmeraldas, dat aansluit op het regionale, provinciale programma tussen Oost-Vlaanderen en Esmeraldas. Concreet houdt dit in dat 2 Oost-Vlaamse gemeenten ingingen op deze uitnodiging: Berlare begon een verbroedering met het kanton Rioverde en Oosterzele met het kanton Muisne. Door middel van specifieke acties wordt de bevolking van de Oost-Vlaamse gemeenten op de hoogte gebracht van de waterschappen en de provinciale samenwerking met Esmeraldas. Dit gebeurde o.a. door middel van tentoonstellingen, voorstelling en debatten in gemeentevergaderingen, enkele bewustmakings- en onderwijsactiviteiten op de lagere scholen, en om de 4 maanden een verslag in het informatiekrantje van de gemeente dat alle bewoners ontvangen. Er vond ook kleine een rechtstreekse uitwisseling plaats tussen de gemeenten van Vlaanderen en Esmeraldas met een informatiebrochure. Berlare maakte een film over een leerling uit het dorp en Rioverde maakte ook een film over hetzelfde thema. In 2012 ging Berlare op bezoek naar Rioverde om zo de verbroedering nog concreter te maken: ze bezochten de drinkwater- en sanitatiewerken die verwezenlijkt werden in verscheidene gemeenschappen en in de vergaderingen met de ambtenaren van het gemeentebestuur werden de verwachtingen van de 2 gemeenten rond het huidige en toekomstige partnerschap besproken. Met Muisne bereikte men niet dezelfde dynamiek, omwille van een


continuidad de la relación. También en el período 2014-2016, continúa la alianza en agua entre Berlare y Rioverde de manera exitosa. Un grupo de trabajo ha preparado y elaborado una caminata de agua para adultos durante un proceso de 6 meses. Ese grupo de trabajo consistió no sólo de los miembros GROS sino también por representantes de organizaciones locales como las guías, defendores de la naturlesa, … Ese paseo tiene un folleto y esta señalizado con letreras alrededor del Donkmeer (lago). Le paseo relaciona una situación local en Berlare con la vida en Esmeraldas, a través del programa de la provincia de Flandes Orientales y fue inaugurado primera el 22 de marzo de 2015. También hay una versión de paseo para niños, en lo cual también colaboro Protos. Este paso impone la relación con el hecho de que los niños (especialmente las niñas) tienen que ir a buscar agua a la fuente o en el rio. Durante el paseo en Berlare, los niños llevan un balde con un poco de agua en su camino. Que no puede ser puesto en el suelo durante la caminata. Un grupo de cuatro o cinco personas se preocupan por el balde, lo cual produce una discusión fascinante después. Hay interés en la elaboración de un segundo paseo del agua en otra zona húmeda (medio ambiente) en Berlare. También en este período, Berlare publica cada cuatro meses una actualización del programa en Rioverde en la revista municipal, y también la alianza en agua esta demostrada cada año durante la exposición de la cultura en Berlare, a finales de septiembre. La alianza de agua entre Oosterzele y Muisne se "diluye", debido a la limitada dedicación de GROS y el apoyo del gobierno municipal limitado a una sola persona. Otra colaboración se estableció con Djapo, se han desarrollado un modulo de formación alrededor de Ecuador para la escuela primaria.

plaatselijk politiek conflict en de verandering van burgemeester. Dit heeft de vlotheid en continuïteit van de relatie verhinderd. Ook in de periode 2014-2016 blijft het Waterschap Berlare – Rio Verde een succes. Een werkgroepje heeft gedurende 6 maanden een waterwandeling voor volwassenen voorbereid en uitgewerkt. Dat werkgroepje bestond niet alleen uit de GROS-leden maar ook uit afgevaardigden van de gidsenbonden en van een natuurvereniging. Die wandeling is verwerkt in een brochure en staat ook rond het Donkmeer is ook met borden aangegeven. Die waterwandeling linkt een lokale situatie uit Berlare met het leven in Esmeraldas, via het programma van de provincie Oost-Vlaanderen en werd voor het eerst ingewandeld op 22 maart 2015. Er is ook een wandelversie gemaakt voor kinderen waaraan Protos ook heeft meegewerkt. Die wandeling legt duidelijk linken naar het feit dat kinderen ( = vooral meisjes) water moeten halen aan de bron / aan de rivier. In Berlare dragen de kinderen tijdens hun waterwandeling een emmer met een beetje water mee. Die mag dan tijdens de wandeling niet op de grond gezet worden gezet. Ze zijn met vier of vijf die de zorg hebben over één emmer met wat water, wat een boeiend nagesprek oplevert. Er is interesse om een tweede waterwandeling uit te werken in een andere waterrijke gebied (omgeving) binnen Berlare. Ook in deze periode verschijnt een update van het programma in Rioverde elke 4 maanden in het gemeentelijk tijdschrift, en ook jaarlijks wordt het waterschap in de kijker gezet tijdens de tentoonstelling van de cultuur en heemkring op Berlare Kermis einde september. Het waterschap tussen Oosterzele en Muisne is “verwaterd”, door een te beperkte steun vanuit de GROS en de gedragenheid binnen de gemeentelijke overheid beperkte zich tot 1 persoon. Een andere samenwerking kwam tot stand met Djapo, ze hebben een lessenreeks uitgewerkt en gegeven rond Ecuador voor de lagere school.

7.2 Ven posibilidades para fortalecer las relaciones entre la provincia FLO y la región?

7.2 Zie jij mogelijkheden om de relatie tussen Oost-Vlaanderen en de regio's te versterken ?


Desde la dinámica local, hay mucho interés en tener intercambios en cuanto a cómo fortalecer la sociedad civil desde el trabajo con jóvenes y como asegurar que los GADs cumplan de mejor manera los roles a ellos asignados. Se podría tener a otras alianzas con más municipios de Flandes Orientales, tomando en cuenta que se trata entonces de relaciones entre niveles cantonales en Bélgica, y parroquiales en Esmeraldas, ya que el programa es sobre todo activo en 2 municipios. El apoyo del gobierno provincial a los municipios esta reconocido: su presencia en la Fiesta Latina, cada ano en la fiesta de Berlare y durante las reuniones de coordinación de la alianza en agua.

Vanuit de plaatselijke dynamiek bestaat er veel interesse om meer uitwisselingen te organiseren rond hoe je de civiele maatschappij kan versterken door te werken met jongeren en hoe verzekerd kan worden dat de AGB´s op een verantwoordere manier hun functies opnemen. Men zou meer verbroederingen kunnen aangaan met andere gemeenten uit Oost-Vlaanderen. Het gaat hier om relaties tussen kantonale niveaus in België en parochiale niveaus in Esmeraldas, aangezien het programma vooral actief is in 2 kantons. De ondersteuning van het provinciale niveau aan de gemeenten wordt gewaardeerd: aanwezigheid op Fiesta Latina, op jaarlijkse opening van de Berlare Kermis en op de coordinatievergaderingen van het waterschap.

7.3 Ven posibilidades para visibilizar más a la colaboración tanto en el Norte como en el Sur?

Se podría generar más intercambios, boletines informativos, videos, relacionamientos mediante medios informáticos (Skype, video conferencias), campañas de ayuda social donde puedan participar en conjunto personal de Ecuador y Bélgica para apoyo de los sectores más desprotegidos. Se podrá enfocar en disminuir las brechas económicas, raciales, de género que existen en Ecuador y disminuir la mortalidad por altos grados de contaminación ambiental e la incidencia de estos en aspectos sociales, culturales y de salud. Es importante la concienciación de la población a través de campañas locales para demostrar la importancia de cuidar lo que nos queda y en lo posible mejorar las condiciones de vida personal, familiar, comunitaria con la participación activa de todos los extractos de la población (niños, jóvenes, adultos, adultos mayores).

7.3Zie je mogelijkheden om de samenwerking meer zichtbaar te maken zowel hier als in het Zuiden? Men zou meer uitwisselingen, informatieve flyers, video´s en contacten kunnen genereren d.m.v. informaticamiddelen (skype, video conferenties), alsook campagnes van sociale hulp, waar het personeel van Ecuador en België tesamen aan kunnen deelnemen om zo de meest kwetsbare sectoren te steunen. Men zou meer aandacht kunnen besteden aan het verkleinen van de economische, rassen- en genderkloven die in Ecuador bestaan en aan het verminderen van sterfte door hoge graad van milieuvervuiling en impact daarvan op sociaal, cultureel en gezondheidsvlak. Het is belangrijk te werken rond bewustmaking van de bevolking door middel van plaatselijke campagnes om aan te tonen hoe belangrijk het is om hetgeen ons nog overblijft te beschermen en in de mate van het mogelijke de levensomstandigheden van het individu, de familie en de gemeenschap te verbeteren met de actieve deelname van de verschillende bevolkingslagen (kinderen, jongeren, volwassen en ouderen).

Cifras en base anual Cijfers op jaarbasis

7.4 Cuantas personas están implicadas en el programa (colaboradores) 7.5 Hoeveel mensen zijn betrokken bij de werking (medewerkers)?


La evolución de los colaboradores implicados desde el año 2003 es presentado en el siguiente gráfico. Se ha hecho la distinción entre: - El personal de CEFODI, que ha ido variando entre 19 y 8 personas a

tiempo completo. Desde 2011, el personal administrativa y de dirección de CEFODI ya no ha sido pagado a 100% por el programa regional pero se ha ido disminuyendo este porcentaje

- Un apoyo directo a las organizaciones, sobre todo las asociaciones de productores de cacao, donde se ha pagado un tiempo parcial a técnicos (comunitarios), el número ha variado de 2 a 4 personas.

Voluntarios tal como pasantes nacionales e internacionales para los ejes de

cacao y CEFFA. El número ha ido variando entre 2 y 8. A eso podíamos

sumar unas 2 personas por organización que se ha apoyado (APROCAS,

mesa de cacao, JAAPs), porque los dirigentes de estas organizaciones

trabajan igual de manera voluntario. Eso aumentará el número de

voluntarios a 112 (66 organizaciones apoyadas, ver punto 8.2).

De evolutie van de medewerkers die betrokken zijn sinds 2003 worden weergegeven in de volgende grafiek. Er werd een onderscheid gemaakt tussen: - Het personeel van CEFODI, dat varieerde tussen 19 en 8 personen die

voltijds werken. Sinds 2011 wordt het administratieve en directiepersoneel van CEFODI niet meer 100% betaald door het regionale programma, maar dit percentage neemt af met de tijd.

- Rechtstreekse steun aan organisaties, vooral aan verenigingen van cacaoproducenten, door (dorps)technici deeltijds te betalen. Het aantal varieerde van 2 tot 4 personen.

Vrijwilligers zoals nationale en internationale stagiaires voor de werkgebieden cacao en CEFFA. Het aantal varieerde tussen 2 en 8. We kunnen hier 2 personen per organisatie, die gesteund werd (APROCA´s, ronde tafel van cacao drinkwatercomités), aan toevoegen, want de bestuurders van deze organisaties werken ook op vrijwillige basis. Dit brengt het aantal vrijwilligers op een totaal van 112 (66 ondersteunde organisaties, zie punt 8.2).

7.6 Cuantas organizaciones están implicadas en la implementación del programa?

A lo largo del programa han participado en los procesos emprendidos por el programa los siguientes grupos de organizaciones:

Detalle Cantidad Observaciones Cajas de Ahorro y Crédito 24 Programa SIFARU-Micro

Créditos Bancomunales 14 Programa SIFARU-Micro

Créditos CEFFAS en Atácames, Muisne y Rioverde

3 Actualmente existe un CEFFA, pero por cambios en políticas gubernamentales se encuentra paralizado hasta ver otras formas de participación

7.7 Hoeveel organisaties zijn betrokken bij de uitvoering van de programma's?

In de loop van het programma hebben de volgende organisaties/groepen deelgenomen aan de processen die opgezet werden door het programma.:

Omschrijving Hoeveel-heid

Opmerkingen

Spaar- en kredietbanken 24 Programma SIFARU-Microkredieten

Bancomunales 14 Programma SIFARU-Microkredieten

CEFFA´s in Atácames, Muisne en Rioverde

3 Momenteel bestaat er een CEFFA, maar door veranderingen in het overheidsbeleid ligt het centrum stil, totdat


Organizaciones de Productores de cacao: APROCA, APROCAR APROCAM, Cooperativa de Velasco Ibarra, ECOCACAO, Nueva Esperanza

6 A través de la mesa de cacao se relacionan 26 organizaciones productoras de cacao incluida las 6 mencionadas

Juntas de Agua Potable de Chontaduro, Chumundé, San Vicente, El Salto, Galera-Galerita-San Enrique, Cabo San Francisco, Estero de Plátano, Tres Vías – Correntada – Mamey, Zapallo-Zapallito. Walte Milagro Palmar, Altamira Chunguillo Guariche, Montalvo, Lagarto

12 A través de la Asociación de Juntas de agua de Muisne y Rioverde se involucran 8 Juntas de agua más y con la Asamblea provincial y ROSCGAE Esmeraldas cerca de 100

Gobiernos Parroquiales de Chontaduro, Chumundé, Montalvo, Lagarto, Cabo San Francisco, San Gregorio, Daule, Unión de Atacames.

8 Los gobiernos parroquiales son un nivel en el que se puede articular los temas de agua y saneamiento con los productivo ambientales

Gobiernos Municipales de Rioverde, Muisne, Atácames y Quinindé

4 Ahora se trabajó con todos los GAD municipales

Gobierno Provincial de Esmeraldas

1 Principalmente en temas de la cadena de cacao, gestión de cuencas, riego

Entidades Gubernamentales: MAGAP, MIES, Ministerio de Finanzas, SENAGUA PSAS

5 La Articulación con estas instancias se ve afectada por los constantes cambios de personal y debilitamiento

andere manieren van deelname gevonden worden

Organisaties van cacaoproducenten: APROCA, APROCAR, APROCAM, Cooperativa de Velasco Ibarra, ECOCACAO, Nueva Esperanza

6 Op de ronde tafel van cacao komen 26 organisaties van cacaoproducenten bijeen, de 6 vernoemde organisaties inbegrepen.

Drinkwatercomités van Chontaduro, Chumundé, San Vicente, El Salto, Galera-Galerita-San Enrique, Cabo San Francisco, Estero de Plátano, Tres Vías – Correntada – Mamey, Zapallo-Zapallito, Walte Milagro Palmar, Altamira Chunguillo Guariche, Montalvo, Lagarto

12 Met de vereniging voor drinkwatercomités van Muisne en Rioverde worden er hier nog 8 comités aan toegevoegd, met de provinciale overlegplatformen en de ROSCGAE komen we tot 100 in Esmeraldas.

Parochieraden van Chontaduro, Chumundé, Montalvo, Lagarto, Cabo San Francisco, San Gregorio, Daule, Unión de Atácames.

8 Op niveau van de praaochiale overheden kunnen de sectoren water en productie samen gebracht worden.

Gemeentebesturen van Rioverde, Muisne, Atácames en Quinindé

4 Nu werkt men met alle kantonale AGB

Provinciebestuur van Esmeraldas

1 Voornamelijk in de thema´s cacaoketen, waterbekkenbeheer, irrigatie

Overheidsinstellingen: MAGAP, 5


Entidades no gubernamentales: GIZ, FEPP, MCCH, Fundación Ternura, FUSCADHE, FUNDESHE, ALTERFIN, Intermon – Oxfam, Foro de la Mujer, VECO, Intercooperation, Ayuda en Acción, Avina, Sendas, ROSCGAE

13 Principalmente a través de la mesa de cacao y el proyecto CLASE.

MIES, Ministerie van Financiën, SENAGUA, PSAS Niet-gouvernementele organisaties: GIZ, FEPP, MCCH, Fundación Ternura, FUSCADHE, FUNDESHE, ALTERFIN, Intermon – Oxfam, Vrouwenforum, VECO, Intercooperation, Ayuda en Acción, Avina, Sendas, ROSCGAE

13 Ronde tafel van Cacao of cacaoforum en het porject CLASE.

7.8 Número de participantes (ej miembros de Juntas, asociaciones…) Ver punto 8.2

7.9 Aantal participanten (bv leden van coöperatieve) - Zie paragraaf 8.2

7.10Número de beneficiarios Los beneficiarios del programa regional desde el inicio, se les puede estimar de la manera siguiente:

Detalle Beneficiarios

Cajas de Ahorro y Crédito 308 personas

Bancomunales 495 personas

CEFFAS 216 alumnos

432 padres de familia

Organizaciones de

Productores de cacao

1.000 productores/as directos

25 Asociaciones /UOPROCAE / PRODUORGANIC

Sistemas de Agua potable 1.504 familias o 7.520 personas

Saneamiento 548 estudiantes y maestros

117 familias o 585 personas

Gobiernos 50 funcionarios

TOTAL DIRECTO 11.000 personas

En la página siguiente, se presenta un cuadro con la evolución de los montos gestionados desde CEFODI en la implementación de sus programas.

7.11 Aantal begunstigden Het aantal begunstigden van het regionale programma van in het begin, kan men op de volgende manier schatten:

Omschrijving Begunstigden

Spaar- en kredietbanken 308 personen

Bancomunales 495 personen

CEFFA´s 216 leerlingen

432 ouders

Verenigingen van

cacaoproducenten

1.000 directe producenten

25 Associaties /UOPROCAE / PRODUORGANIC

Drinkwatersystemen 1.504 families of 7.520 personen

sanitatie 548 leerlingen en leerkrachten

117 families o 585 personen

Gemeentebesturen 50 ambtenaren

TOTAAL DIRECTE 11.000 personen

Op de volgende bladzijde wordt een tabel weergegeven met de evolutie van de bedragen die CEFODI mobiliseerde om zijn programma´s te kunnen uitvoeren.


TABEL VAN DE EVOLUTIE VAN DE FINANCIERINGEN VAN CEFODI VAN 2003 TOT 2016

Naam: Corporación Esmeraldeña para la Formación y el Desarrollo Integral - CEFODI

Adres: Guayas 2682 y Colón, Esmeraldas. Telefoonnummers: 593+6+2454-017 / 2453-852

E-mail - website [email protected] www.cefodi.org.ec

Institutionele vertegenwoordiger: Ir. Daysi Corazón Rodríguez Rojas – Uitvoerende directrice

Totale institutionele budget 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

FO - DGCD via VECO: Ontwikkeling van plaatselijk talent in

Burgerdeelname, Groei van de plattelandseconomie en Duurzaam

beheer van de natuurlijk helpbronnen in de provincie Esmeraldas

208.326 201.400 202.683 201.980 201.400 198.236 185.007

FO - DGD via Protos: “ Gericht op een participatief en duurzaam

waterbeheer in de kuststreek van Ecuador” 12.500 42.820 156.640 206.433 296.375 206.741 315.777 428.251 327.927 343.844

Intermon Oxfam : Project van burgerdeelname 9.899 118.055 1.095

SINT GUMMARUS COLLEGE: Steun aan CEFFA 3.053

Onderwijs zonder grenzen: Vorming van jongeren in alternatief

onderwijs CEFFA 16.840

ACDI-VOCA: Verbetering van de productie- en

vermarktingssystemen van cacao in organisatie van kleine

producenten in Atácames, Rioverde en Muisne

15.904 22.873 78.400

PRONORTE: Opleiding van cacaoproducenten in het beheer van

plantages, naoogst met de methodologie van “les op het veld” 45.000 48.000

CCD: Trainingsprogramma gebaseerd op de methodologie van “les

op het veld” voor landbouwers 16.275 16.695 41.476

GTZ-ECUACOCOA: Steun aan het consolideringsproces van de

ronde tafel van cacao en de actoren die verbonden zijn aan de

ontwikkeling van de cacaoketen geassocieerd aan behoud, zoals

het overleg voor burgerdeelname, enten van cacaoplanten

12.000 7.200 5.194 7.790

AVSF: Begeleiding, opvolging en vorming van APROCA en

aangesloten organisaties rond processen van organisatie,

productie en verkoop van cacao

7.000

INNFA: Vorming van jongeren rond geïnformeerd beslissen 30.742

PRODEL: In- en uitvoering van het vormingsprogramma voor

landbouwproducenten, rond plattelandsbedrijven 60.625 11.161 12.589

Ministerie van coördinatie en erfgoed: Vorming van culturele

ondernemingen van PDC in de provincies Sucumbíos, Chimborazo

en Esmeraldas

35.000

Ayuda en Accion 159.609 160.000

TOTAAL (bedragen in USD) 2.350.655 319.455 203.778 275.384 318.146 499.293 468.760 345.051 223.096 371.156 428.251 487.536 503.844


Annexo 1: raad van bestuur van CEFODI 2016 DIRECTORIO CEFODI 2016 Nombre Representación Ámbito de influencia Perfil profesional Edgar Lemos Título personal Cantón San Lorenzo

Cantón Eloy Alfaro Ing. Zootecnista, con experiencia en procesos de desarrollo rural. Actual trabajador del FEPP

Víctor Grueso Título personal Cantón San Lorenzo Lcdo. profesor secundario, con buena experiencia en implementación de procesos de permacultura

Raúl Rojas Regional FEPP Esmeraldas Provincia Esmeraldas Ing. Zootecnista, experiencia en programas de desarrollo rural, actual Coordinador del FEPP en Esmeraldas

Edith Carvache Personal Cantón San Lorenzo Maestra, trabajo con la niñez Ramón Estupiñan Personal Provincia Esmeraldas Economista; ha coordinado proyectos de Desarrollo en Esmeraldas Junto a los

GIZ, PRODEL – USAID, destrezas en procesos de desarrollo, temas de comercialización asociativa, fortalecimiento organizacional, género.

Alfredo Dueñas Personal Provincias Esmeraldas, Amazonia, Quito

Ing. en Administración de Empresas, Especializado en Gestión Socio Ambiental, Responsabilidad Social Empresarial y Desarrollo Sostenible, destrezas en diseño, implementación y manejo de proyectos de desarrollo socio ambiental

Esperanza García Personal Provincia Esmeraldas Varios años de experiencia en trabajos de Desarrollo rural con énfasis en defensa del medio ambiente y los derechos de mujeres y niños, ex funcionaria del MIES en el régimen actual.

Estrella Saldarriaga Personal Provincia Esmeraldas Varios años de experiencia en procesos de Desarrollo en temas productivos y ambientales

Graciela Pila Representación de los trabajadores de CEFODI

Provincia Esmeraldas Egda. de Finanzas. Actual administradora de CEFODI, capacitadora en los actuales procesos de venta de servicios.

Daysi Rodríguez CEFODI, directora ejecutiva Provincia Esmeraldas/Quito

Ing. Zootécnista, Diplomado en Agroecología y Desarrollo Rural y gestión estratégica de negocios. Magister en Proyectos.


Annexe 2

Documents

Regionaal Noord Zuid Programma van de Provincie Oost … · 2017. 12. 8. · Cefodi- Protos evaluacion evaluatie POV CEFODI Protos 20160509 ESPNED 1 Regionaal Noord Zuid Programma