1

PRZYGOTOWANO W KATEDRZE ONKOLOGII AKADEMII MEDYCZNEJ, WROCŁAW 2008 r.

WYKONANO W RAMACH NARODOWEGO GRANTU: „MODYFIKACJA I WDROŻENIE PROGRAMU NAUCZANIA ONKOLOGII W POLSKICH UCZELNIACH MEDYCZNYCH”

REHABILITACJA PO LECZENIU ONKOLOGICZNYM

2

REHABILITACJA

MEDYCZNA

SPOŁECZNA

ZAWODOWA

PRZYWRACANIE SPRAWNOŚCI PSYCHOFIZYCZNEJ

3

POWSZECHNA

WCZESNA

CIĄGŁA

KOMPLEKSOWA

CECHY REHABILITACJI

4

CIĄGŁOŚĆ REHABILITACJI

ETAP SZPITALNY

ETAP SANATORYJNY

ETAP AMBULATORYJNY

5

CZY W ONKOLOGII POTRZEBNA JEST REHABILTACJA ?

DUŻA LICZBA ZACHOROWAŃ NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE

RADYKALNOŚĆ LECZENIA ONKOLOGICZNEGO

DUŻA CZĘSTOŚĆ POWIKŁAŃ PO LECZENIU ONKOLOGICZNYM

CZYNNOŚCIOWE ZABURZENIA PO LECZENIU ONKOLOGICZNYM

OBNIŻENIE JAKOŚCI ŻYCIAODWRACALNY CHARAKTER ZABURZEŃ

6

CZYNNOŚCIOWE NASTĘPSTWA PO LECZENIU ONKOLOGICZNYM

ZMNIEJSZENIE AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ o 11 – 50%

ZMNIEJSZENIE SPRAWNOŚCI RUCHOWEJ o 50%

ZMNIEJSZENIE WYDOLNOŚCI FIZYCZNEJ do 18 ML/MIN/KG ( 2-4 METs)

ZMĘCZENIE u 40 – 100% CHORYCH

7

RUCHOMOŚĆ W STAWACH PO LECZENIU ONKOLOGICZNYM

NormaZaburzenie

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

Strzałkowa Czołowa Horyzontalna Poptrzeczna

8

RUCHOMOŚĆ BARKU PO LECZENIU RAKA PIERSI

MASTEKTOMIA

NORMAZABURZENIA

LECZENIE OSZCZĘDZAJĄCE

NORMAZABURZENIE

9

CZYNNOŚĆ MIĘŚNI PO LECZENIU ONKOLOGICZNYM

0102030405060708090100

SIŁA PRACA MOC

OnkologiaKontrolna

10

SIŁA MIĘŚNI RAMIENIA PO LECZENIU RAKA PIERSI

MASTEKTOMIA

NORMAOSŁABIENIE

LECZENIE OSZCZĘDZAJĄCE

NORMAOSŁABIENIE

11

OBRZĘKI CHŁONNE PO LECZENIU ONKOLOGICZNYM

NormaObrzęk

0%5%

10%15%20%25%30%35%40%45%50%

Nieznaczny Umiarkowany Znaczny

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA

12

OBRZĘK CHŁONNY PO LECZENIU RAKA PIERSIMASTEKTOMIA

NORMAOBRZĘK

LECZENIE OSZCZĘDZAJĄCE

NORMAOBRZĘK

13

CZYNNOŚĆ PŁUC PO LECZENIU ONKOLOGICZNYM

NORMAZABURZENIA

0%5%

10%15%20%25%30%35%40%45%50%

Obturacja Restrykcja Mieszane

RODZAJE ZABURZEŃ

14

ZDOLNOŚĆ WYSAIŁKOWA PO LECZENIU ONKOLOGICZNYM

0

5

10

15

20

25

30

35

CZAS POBÓR TLENU METS

ONKOLOGIAKONTROLNA

15

WPŁYW RADIOTERAPII NA ZABURZENIA CZYNNOŚCI

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

RUCHOMOŚĆBARKU

CZYNNOŚĆPŁUC

OBRZĘKCHŁONNY

WYDOLNOŚĆFIZYCZNA

-XRT+XRT

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA ZABURZEŃ

16

PRZEBIEG ZABURZEŃ CZYNNOŚCIOWYCH W CZASIE

-30%-20%-10%

0%10%20%30%40%50%

ZABURZENIA CZYNNOŚCIPŁUC

OGRANICZENIERUCHOMOŚCIKRĘGOSŁUPA

<24mc-e25-59 mc-y>60 mc-y

17

CZYNNIKI ZWIĘKSZAJĄCE RYZYKO ZABURZEŃ

CZYNNOŚCI BRAK AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ

NADMIERNY WYSIŁEK FIZYCZNY

NADMIERNE CIEPŁO

URAZY I STANY ZAPALNE

18

PSYCHICZNE NASTĘPSTWA LECZENIA W ONKOLOGII

DEPRESJA

NIEPOKÓJ

LĘK

DRAŻLIWOŚĆ

NISKA SAMOOCENA

OBNIŻENIE JAKOŚCI ŻYCIA U 70% CHORYCH

19

REHABILITACJA W ONKOLOGII

PROFILAKTYCZNA

ZAPOBIEGANIE POWIKŁANIOM I CZYNNOŚCIOWYM NASTĘPSTWOM LECZENIA

LECZNICZA

USUWANIE CZYNNOŚCIOWYCH ZABURZEŃ LECZENIA NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH

PALIATYWNA

ŁAGODZENIE OBJAWÓW TERMINALNEGO OKRESU CHOROBY I POPRAWA JAKOŚCI ŻYCIA

20

PODSTAWĄ REHABILITACJI

MEDYCZNEJ JEST

FIZJOTERAPIA

21

FIZJOTERAPIA

Kinezyterapia

Fizykoterapia

Masaż

22

ĆWICZENIA RUCHOWE

PODSTAWA

REHABILITACJI MEDYCZNEJ

W ONKOLOGII

23

PRZYCZYNY UNIKANIA ĆWICZEŃ PO LECZENIU

ONKOLOGICZNYMPRZEŚWIADCZENIE O IMMUNOSUPRESYJNYM

DZIAŁANIU WYSIŁKU FIZYCZNEGO, ZWŁASZCZA O DUŻEJ INTENSYWNOŚCI

PRZEŚWIADCZENIE O ZWIĘKSZENIU KARDIOTOKSYCZNOŚCI PO WYSIŁKU FIZYCZNEGO

OBAWA PRZED ZŁAMANIAMI PATOLOGICZNYMI

NIECHĘĆ CHORYCH WYNIKAJĄCA Z ICH ZŁEGO STANU PSYCHICZNEGO I FIZYCZNEGO

24EFEKTY UNIKANIA AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ PO LECZENIU ONKOLOGICZNYM

ZMĘCZENIE⇓

OSZCZĘDZAJĄCY TRYB ŻYCIA⇓

UNIKANIE WYSIŁKÓW FIZYCZNYCH⇓

OGRANICZENIE AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ⇓

OGRANICZENIE AKTYWNOŚCI ŻYCIOWEJ⇓

ZMNIEJSZENIE ZDOLNOŚCI WYSIŁKOWEJ⇓

NASILENIE OBJAWÓW ZMĘCZENIA

25ĆWICZENIA RUCHOWE W ONKOLOGII

ODDECHOWE

BIERNEROZLUŹNIAJĄCE

CZYNNE

WSZYSTKIE RODZAJE ĆWICZEŃ

OPOROWE

26

ZASADY ĆWICZEŃ PO LECZENIU ONKOLOGICZNYM

ĆWICZENIA SĄ WSKAZANE W KAŻDEJ FAZIE CHOROBY I METODZIE LECZENIA

NATURALNE FORMY RUCHU (MARSZ, BIEG, JAZDA NA ROWERZE)

WSZYSTKIE RODZAJE TRENINGU WYTRZYMAŁOŚCIOWY (CIĄGŁY I INTERWAŁOWY)OPOROWYMIESZANY

INTENSYWNOŚĆ UMIARKOWANA CZAS TRWANIA 20 - 30 MINUTCZĘSTOTLIWOŚĆ 3 - 5 RAZY W TYGODNIU

27

PRZYKŁADY RÓŻNYCH TRENINGÓW FIZYCZNYCH W

ONKOLOGIIRODZAJ

NOWOTWORURODZAJ TRENINGU CZAS

TRWANIAINTENSYWNOŚĆ OBCIĄŻENIE/

POWTÓRZENIAGUZY LITE I CHŁONIAKI

TLENOWYINTERWAŁOWY

BIEŻNIA RUCHOMA

6 TYGODNI 85% HRMAX 5X3,4X5,3X8,3X102X15

1X30 MIN.

GUZY LITE I CHŁONIAKI

TLENOWYINTERWAŁOWY

CYKLOERGOMETR LEŻĄC

B.D. 50% HREZ 32 W15X1MIN WYSIŁKU

+15X1 MIN. PRZERWY

RAK PIERSI TLENOWYCIĄGŁY

CYKLOERGOMETR LEŻĄC

15 TYGODNI 70-75% VO2MAX 1X15 MIN. PRZEZ 3

TYGODNIEWZROST O 5 MIN.

DO 35 MIN.RAK

PROSTATYOPOROWY 12 TYGODNI 60-70% MAX 2 SERIE X 8-12

POWTÓRZEŃWZROST O 2,5 KG

RAK WĄTROBY

TLENOWY 6 TYGODNI NISKA/ŚREDNIA 2/TYDZIEŃ

28

PRZECIWWSKAZANIA DO ĆWICZEŃ W ONKOLOGII

ANEMIA – STĘŻENIE HEMOGLOBINY < 8 g/dl

LICZBA GRANULOCYTÓW OBOJĘTNOCHŁONNYCH

< 0,5 X 10 do 9/l

LICZBA PŁYTEK KRWI < 50 X 10 do 9/l

CIĘŻKIE WYNISZCZENIE – UTRATA > 35% MASY CIAŁA

STAN ZAPALNY - TEMPERATURA > 38 stopni C

DUSZNOŚĆ, BÓLE KOŚCI, SILNE NUDNOŚCI, ZNACZNE OSŁABIENIE MIĘŚNI, SKRAJNE ZMĘCZENIE

29

PRZECIWWSKAZANIA DO ĆWICZEŃ W ONKOLOGII

ANEMIA – UNIKANIE WYSIŁKÓW WYMAGAJĄCYCH DUŻEGO TRANSPORTU TLENU NP. WYSIŁKÓW CIĄGŁYCH I ZASTĄPIENIE ICH TRENINGIEM INTERWAŁOWYM

NEUTROPENIA – UNIKANIE FORM AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ ZWIĄZANEJ ZE ZWIĘKSZONYM RYZYKIEM INFEKCJI NP. ĆWICZEŃ W GRUPIE LUB W OSTRYCH WARUNKACH KLIMATYCZNYCH

MAŁOPŁYTKOWOŚĆ - UNIKANIE FORM AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ ZWIĄZANEJ ZE ZWIĘKSZONYM RYZYKIEM URAZU NP.SPORTY KONTAKTOWE, GRY ZESPOŁOWE

30

SKUTKI UBOCZNE ĆWICZEŃ RUCHOWYCH PO LECZENIU

ONKOLOGICZNYMBRAK POWAŻNYCH POWIKŁAŃ LUB NIEPOŻĄDANYCH

SKUTKÓW ZWIĄZANYCH Z TRENINGIEM FIZYCZNYM

BRAK ZMIAN PATOLOGICZNYCH W ULTARSONOGRAFICZNYM BADANIU SERCA ORAZ SPOCZYNKOWYM I WYSIŁKOWYM ELEKTROKARDIOGRAMIE

BRAK ROZWOJU OBJAWÓW KARDIOTOKSYCZNOŚCI

31FIZYKOTERAPIA I MASAŻ PO LECZENIU ONKOLOGICZNYM

ELEKTROTERAPIA

LASEROTERAPIA

MAGNETOTERAPIA

DRENAŻ CHŁONNY

RĘCZNY

PRZYRZĄDOWY

MASAŻ WIROWY

32

STOSOWANIE FIZYKOTERAPII PO

LECZENIU ONKOLOGICZNYM

• OBAWA PRZED BODŹCOWYM DZIAŁANIEM ZABIEGÓW FIZYKALNYCH

• Z REGUŁY PRZECIWWSKAZANE ZE WZGLĘDU NA OBAWĘ PRZED ZWIĘKSZENIEM RYZYKA NAWROTU CHOROBY LUB JEJ ROZWOJU

• BRAK JEDNOZNACZNYCH DOWODÓW NAUKOWYCH

33

ZASADY STOSOWANIA FIZYKOTERAPII PO LECZENIU

ONKOLOGICZNYMNALEŻY UWZGLĘDNIĆ RODZAJ I LOKALIZACJĘ

NOWOTWORU ORAZ STOPIEŃ JEGO ZAAWANSOWANIA I ZŁOŚLIWOŚCI

NALEŻY UWZGLĘDNIĆ CZAS PO ZAKOŃCZENIU LECZENIA

NIE NALEŻY STOSOWAĆ METOD O DUŻYM OGÓLNOUSTROJOWYM ODDZIAŁYWANIU BODŹCOWYM NP. SAUNA, KRIOKOMORA

NIE NALEŻY STOSOWAĆ ZABIEGÓW FIZYKALNYCH W OBRĘBIE LECZONEGO OBSZARU ORAZ PRZYLEGŁYCH KWADRANTÓW

34

ZAPOBIEGANIE CZYNNOŚCIOWYM

ZABURZENIOM PO LECZENIU ONKOLOGICZNYM

WCZESNE ROZPOZNANIE I LECZENIE

„DELIKATNE” LECZENIE

WCZESNA REHABILITACJA

UNIKANIE CZYNNIKÓW SPRZYJAJĄCYCH ZABURZENIOM

35

ETAP WCZESNY (SZPITALNY)

ZAPOBIEGANIE POOPERACYJNYM POWIKŁANIOM I ZABURZENIOM

PŁUCNE KRĄŻENIOWEFIZJOTERAPIA KLATKI PIERSIOWEJĆWICZENIA RUCHOWESZYBKIE URUCHOMIENIE

POZYCJE UŁOŻENIOWEZEWNĘTRZNY UCISKDRENAŻ CHŁONNYĆWICZENIA RUCHOWESZYBKIE URUCHOMIENIE

36

ETAP WCZESNY (SZPITALNY)ZAPOBIEGANIE NASTĘPSTWOM LECZENIA

NASTĘPSTWO METODA

OGRANICZENIE RUCHOMOŚCI

OBRZĘKI CHŁONNE

OSŁABIENIE MIĘŚNI

OBNIŻENIE SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ

ĆWICZENIA RUCHOWE

POZYCJE UŁOŻENIOWE

DRENAŻ CHŁONNY

37

PROFILAKTYCZNE ZNACZENIE RĘCZNEGO DRENAŻU

CHŁONNEGOOBRZĘK CHŁONNY

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

PRZED 2 DNI 14 DNI 3 mc-e 6 mc-y

DREN AŻ BEZ DREN AŻU

38

ZGINANIE

020406080

100120140160180

Przed 2dzień

14dzień

3 mc 6 mc

ODWODZEN IE

020406080

100120140160180

Przed 2dzień

14dzień

3 mc 6 mc

DrenażBez drenażu

PROFILAKTYCZNE ZNACZENIE RĘCZNEGO DRENAŻU

CHŁONNEGO

39

REHABILITACJA POSZPITALNA WCZESNA I PÓŹNA

ZAPOBIEGANIE PÓŹNYM NASTĘPSTWOM LECZENIA ONKOLOGICZNEGO

PRZYWRACANIE UTRACONEJ SPRAWNOŚCI PSYCHOFIZYCZNEJ

RÓŻNE RODZAJE TRENINGU FIZYCZNEGO ZALEŻNIE OD WYDOLNOŚCI

ZABIEGI FIZYKALNE I MASAŻ WEDŁUG WSKAZAŃ

POWRÓT DO PEŁNEJ AKTYWNOŚCI ŻYCIOWEJ

40

WPŁYW ĆWICZEŃ NA SPRAWNOŚĆ LUDZI PO

LECZENIU ONKOLOGICZNYM

ZWIĘKSZENIE SIŁY I SPRAWNOŚCI MIĘŚNI O 32 - 52%ZWIĘKSZENIE WYDOLNOŚCI DO POZIOMU 8 METsWYDŁUŻENIE MAKSYMALNEGO DYSTANSU O 100%

(Z 1600 DO 3300 M)ZMNIEJSZENIE CZĘSTOŚCI AKCJI SERCA PODCZAS

WYSIŁKU SUBMAKSYMALNEGO Z 138 DO 113/MINUTĘ

ZMNIEJSZENIE STĘŻENIA MLECZANÓW PODCZAS WYSIŁKU SUBMAKSYMALNEGO Z 2,6 DO 1,3 MMOL/L

41

POPRAWA CZYNNOŚCI KOMÓREK NK I MONOCYTÓW

WZROST PROPORCJI KRĄŻĄCYCH GRANULOCYTÓW

SKRÓCENIE CZASU NEUTROPENII

WPŁYW ĆWICZEŃ NA ODPORNOŚĆ LUDZI PO

LECZENIU ONKOLOGICZNYM

42

ZMNIEJSZENIE ZMĘCZENIAZMNIEJSZENIE DEPRESJI, NIEPOKOJU I LĘKUWZROST POCZUCIA SZCZĘŚCIA O 17%

(1 DZIEŃ W TYGODNIU)WZROST POZIOMU SAMOOCENYLEPSZA KONTROLA UCZUĆ I ZACHOWAŃ POPRAWA JAKOŚCI ŻYCIA

WPŁYW ĆWICZEŃ NA PSYCHIKĘ LUDZI PO

LECZENIU ONKOLOGICZNYM

43

ZASADY REHABILITACJI PO RADIOTERAPII

OGRANICZENIE KONTAKTU Z INNYMI PACJENTAMI OSTROŻNE STOSOWANIE ELEKTROTERAPII (TENS,

FES) – ELEKTRODY POZA OBSZAREM NIEDOCZULICY I NADŻEREK

STOSOWANIE FIZJOTERAPII KLATKI PIERSIOWEJSTOSOWANIE ĆWICZEŃ CZYNNYCH STOSOWANIE POZYCJI UŁOŻENIOWYCHSTOSOWANIE UMIARKOWANYCH ĆWICZEŃ

ROZCIĄGAJĄCYCHSTOSOWANIE POMOCY W CZASIE CHODZENIA

44

PRZECIWWSKAZANIA DO REHABILITACJI PO

RADIOTERAPIIENERGIA CIEPLNA I SŁONECZNA NA

NAPROMIENIANY OBSZAR

MASAŻ NAPROMIENIANEJ OKOLICY

TERAPIA MANUALNA W OBRĘBIE NAPROMIENIANEGO OBSZARU

JAKIEKOLWIEK SUBSTANCJE NA NAPROMIENIANY OBSZAR W CZASIE RADIOTERAPII (PUDRY, OLEJKI, EMULSJE)

45

ROZCIĄGANIE NAPROMIENIANYCH STAWÓW I MIĘŚNI Z UŻYCIEM DUŻEJ SIŁY

DUŻY OPÓR, ZWŁASZCZA NA DŁUGIEJ DŹWIGNI (PODCZAS ĆWICZEŃ I TESTOWANIA MIĘŚNI)

ĆWICZENIA RUCHOWE W PRZYPADKU NISKIEJ MORFOLOGII

PŁYTKI < 50 000/mm3

HEMOGLOBINA < 10 g/dl

LEUKOCYTY< 3 000/mm3

PRZECIWWSKAZANIA DO REHABILITACJI PO

RADIOTERAPII

46

REHABILITACJA PSYCHOLOGICZNA PO

LECZENIU ONKOLOGICZNYMPSYCHOEDUKACJAPSYCHOTERAPIAWIZUALIZACJARELAKSACJATRENING ODDECHOWYMASAŻ RELAKSACYJNYMUZYKOTERAPIATERAPIA ZAJĘCIOWAMETODA SIMONTONA

47

REHABILITACJA SPOŁECZNA PO LECZENIU

ONKOLOGICZNYMFORMY POMOCY

ORGANIZACJE SAMOPOMOCOWE

GRUPY WSPARCIA

WOLONTARIUSZE

ASYSTENCI SOCJALNI

NASTĘPSTWA

IZOLACJA SPOŁECZNA

ROZPAD WIĘZI RODZINNYCH

ROZPAD WIĘZI TOWARZYSKICH

48

OBRZĘK CHŁONNY PO LECZENIU ONKOLOGICZNYM

NAJPOWAŻNIEJSZE NASTĘPSTWO PO LECZENIU ONKOLOGICZNYM

49

NASTĘPSTWA OBRZĘKU CHŁONNEGO

•STAN ZAPALNY

•SŁONIOWACIZNA KOŃCZYNY

•NIEDOWŁADY I PORAŻENIA

•NACZYNIAKOMIĘSAK LIMFATYCZNY

50FIZJOLOGICZNE PODSTAWY LECZENIA OBRZĘKÓW CHŁONNYCH

UKŁAD CHŁONNY STANOWI CAŁOŚĆ

CZYNNIKI ZMNIEJSZAJĄCE TWORZENIE SIĘ PŁYNU TKANKOWEGO

EFEKTYWNE CIŚNIENIE FILTRACJI

CZYNNIKI ZWIĘKSZAJĄCE ODPŁYW CHŁONKI

LIMFANGIOMOTORYKA

POMPA MIĘŚNIOWA

51

CZYNNIKI PRZEPŁYWU CHŁONKI

WPŁYWAJĄCE NA TWORZENIE SIĘ PŁYNU TKANKOWEGO

WARUNKUJĄCE PRZEJŚCIE PŁYNU TKANKOWEGO DO NACZYŃ CHŁONNYCH

ODDZIAŁUJĄCE NA RUCH CHŁONKI W NACZYNIACH CHŁONNYCH

52

CZYNNIKI TWORZENIA SIĘ PŁYNU TKANKOWEGO

EFEKTYWNE CIŚNIENIE FILTRACJIECF = (CHK + CKP) – (CHP + CKK)ECF DLA TĘTNICZEGO KOŃCA KAPILARÓWECF = (30 + 6) – (0 + 28) = + 8 MM HGECF DLA ŻYLNEGO KOŃCA KAPILARÓWECF = (15 + 6) – (0 + 28) = - 7 MM HG

CHK – CIŚNIENIE HYDROSTATYCZNE KRWI

CKP – CIŚNIENIE KOLOIDOOSMOTYCZNE PŁYNU TKANKOWEGO

CHP – CIŚNIENIE HYDROSTATYCZNE PŁYNU TKANKOWEGO

CKK – CIŚNIENIE KOLOIDOOSMOTYCZNE KRWI

53

CZYNNIKI ODPŁYWU PŁYNU TKANKOWEGO

POMPA TKANKOWA – RUCHY TKANEK

POMPA CHŁONNA – SKURCZE ŚCIANY NACZYNIA CHŁONNEGO

FALA TĘTNA

54

CZYNNIKI PRAWIDŁOWEGO PRZEPŁYWU CHŁONKI

RUCHY CZĘŚCI CIAŁA

RUCHY ODDECHOWE KLATKI PIERSIOWEJ

TŁOCZNIA BRZUSZNA

CZYNNOŚĆ SSĄCA SERCA

TĘTNIENIE NACZYŃ

CZYNNOŚĆ PRZEPONY

55

CZYNNIKI WZMAGAJĄCE PRZEPŁYW CHŁONKIWZROST CIŚNIENIA TĘTNICZEGO

WZROST CIŚNIENIA ŻYLNEGO

ZWIĘKSZONA PRZEPUSZCZALNOŚĆ NACZYŃ

WZMOŻONA CZYNNOŚĆ NARZĄDU

NADMIERNY WYSIŁEK MIĘŚNIOWY

56

CELE LECZENIA OBRZĘKÓW CHŁONNYCH

POBUDZENIE TWORZENIA SIĘ KRĄŻENIA OBOCZNEGO I REGENERACJI UKŁADU CHŁONNEGO

PRZYWRÓCENIE RÓWNOWAGI ODPŁYWU CHŁONKI

57FIZJOTERAPIA⇓

ODPROWADZENIE NADMIARU PŁYNU⇓

ZMNIEJSZENIE ROZCIĄGNIĘCIA TKANEK⇓

ZWIĘKSZENIE CIŚNIENIA HYDROSTATYCZNEGO⇓

ZMNIEJSZENIE CIŚNIENIA KOLOIDOOSMOTYCZNEGO

⇓PRZYWRÓCENIE WYDOLNOŚCI ZASTAWEK

⇓URUCHOMIENIE NIEWYKORZYSTANYCH NACZYŃ

CHŁONNYCH⇓

LEPSZE WARUNKI ODŻYWIANIANACZYŃ CHŁONNYCH

⇓TWORZENIE KRĄŻENIA OBOCZNEGO

⇓REGENERACJA UKŁADU CHŁONNEGO

58

WPŁYW UCISKU NA NACZYNIA CHŁONNE

ODRUCHOWY SKURCZ LUB USZKODZENIE NACZYŃ CHŁONNYCH

80 G/CM2 (60 mm HG)

BEZPIECZNY UCISK

100 G/CM2 (75 mm HG)

LUB

60 G/CM2 (45 mm HG)

59

METODY LECZENIA OBRZĘKU CHŁONNEGO

RĘCZNY DRENAŻ CHŁONNY

PRZERYWANA KOMPRESJA PNEUMATYCZNA

ĆWICZENIA RUCHOWE

BANDAŻOWANIE

ELASTYCZNE RĘKAWY/POŃCZOCHY

POZYCJE UŁOŻENIOWE

ZABIEGI FIZYKALNE

EDUKACJA PACJENTA

60

KOMPLEKSO7WA TERAPIA UDRAŻNIAJĄCA

RĘCZNY DRENAŻ LIMFATYCZNY

LECZENIE KOMPRESYJNE

PIELĘGNACJA SKÓRY

ĆWICZENIA RUCHOWE

61

FAZY KOMPLEKSOWEJ TERAPII UDRAŻNIAJĄCEJ

FAZA I

CODZIENNY DRENAŻ CHŁONNY

CODZIENNE BANDAŻOWANIE KOMPRESYJNE

FAZA II

1 - 2/TYDZIEŃ DRENAŻ CHŁONNY

POŃCZOCHY/RĘKAWY KOMPRESYJNE

62

ĆWICZENIA RUCHOWE

RUCH MA DECYDUJACE ZNACZENIE W TRANSPORCIE CHŁONKI W

KOLEKTORACHORAZ

POWROCIE ŻYLNYM

63

WPŁYW ĆWICZEŃ RUCHOWYCH NA UKŁAD CHŁONNY

WZROST SKUTECZNOŚCI „POMPY MIĘŚNIOWEJ”DZIAŁANIE SSĄCEZWIĘKSZONE OPRÓŻNIANIE ZBIORNIKA MLECZUWZROST SPRAWNOŚCI PRZEPŁYWU CHŁONKI W

DUŻYCH NACZYNIACHWSPOMAGANIE POWROTU ŻYLNEGOWZROST PRZEPŁYWU CHŁONKI NA JEDNOSTKĘ CZASU

64

SKURCZ MIĘŚNIA⇓

ZWIĘKSZENIE CIŚNIENIA TKANKOWEGO⇓

PRZEKAZANIE CIŚNIENIA NA ŚCIANĘ NACZYNIA ŻYLNEGO

I CHŁONNEGO PRZEZ WŁÓKNA⇓

UCISK ŻYŁ POWIERZCHOWNYCH PRZEZ POWIERZCHNIĘ SKÓRY

⇓WYRZUT KRWI W DOŚRODKOWYM KIERUNKU

PODCZAS SKURCZU MIĘŚNI⇓

POWTÓRNE NAPEŁNINIANIE NACZYŃ PODCZAS ROZLUŹNIENIA MIĘŚNI

⇓ZMNIEJSZENIE PRZEKRWIENIA

POMPA MIĘŚNIOWA

65

ĆWICZENIA RUCHOWE

WSZYSTKIE RODZAJE ĆWICZEŃ

66

NAJBARDZIEJ WSKAZANE RODZAJE ĆWICZEŃ RUCHOWYCH

CZYNNE WSPOMAGAJĄCE POMPĘ MIĘŚNIOWĄ

BIERNE WSPOMAGAJĄCE POMPĘ STAWOWĄ

ODDECHOWE

ROZLUŹNIAJĄCE

67

ĆWICZENIA ODDECHOWE

WDECH – REDUKCJA CIŚNIENIA W ŻYŁACH BLISKO SERCA TOWARZYSZĄCYCH WPŁYWOWI CHŁONCE DO KĄTÓW ŻYLNYCH. PRZYSPIESZONE KRĄŻENIE W TYCH ŻYŁACH DZIAŁA SSĄCO PODOBNIE JAK W POMPIE WODNEJ

WYDECH – OPRÓŻNIANIE ZBIORNIKA MLECZU DO PRZEWODU PIERSIOWEGO, CO POZWALA NA DRENAŻ CHŁONKI Z KOŃCZYN DOLNYCH DO ZBIORNIKA MLECZU (EFEKT SSĄCY)

68

ĆWICZENIA ZMNIEJSZAJĄCE PRZEKRWIENIE

PRZED I PO ĆWICZENIACH STYMULACJA WŁAŚCIWYCH WĘZŁÓW CHŁONNYCH I DUŻYCH DRÓG CHŁONNYCH (AUTOMASAŻ)

ROZGRZEWKA – 20 - 30 POWTÓRZEŃ RUCHÓW W DUŻYCH STAWACH Z GŁĘBOKIMI ODDECHAMI

ĆWICZENIA ZMNIEJSZAJĄCE PRZEKRWIENIE – OD CZĘŚCI DYSTALNYCH W KIERUNKU PROKSYMALNYM. SKURCZ MIĘŚNI KKG POŁĄCZONY Z WDECHEM, A KKD Z WYDECHEM

ROZCIĄGANIE MIĘŚNI PRZEZ 20 - 30 SEKUND

69

ĆWICZENIA UŁATWIAJĄCE ODPŁYW CHŁONKI

ROZLUŹNIAJĄCECZYNNE MIĘŚNI SZYIIZOMETRYCZNE MIĘŚNI SZYICZYNNE OBRĘCZY BARKOWEJODDECHOWE TOREM PRZEPONOWYMIZOMETRYCZNE MIĘŚNI BRZUCHAODDECHOWE TOREM ŻEBROWYMCZYNNE KOŃCZYN GÓRNYCH (RAMIĘ, PRZEDRAMIĘ,

RĘKA)IZOMETRYCZNE KOŃCZYN GÓRNYCHROZLUŹNIAJĄCE

70

ZASADY STOSOWANIA ĆWICZEŃ RUCHOWYCH W OBRZĘKACH CHŁONNYCH

OPTYMALNA INTENSYWNOŚĆ

POZYCJA UŁOŻENIOWA

WOLNE RUCHY

KOLEJNOŚĆ ĆWICZEŃ

71

RĘCZNY DRENAŻ CHŁONNY (RDCH)

SPECJALNY RODZAJ DELIKATNEGO

MASAŻU WYKONYWANY W

KIERUNKU DOŚRODKOWYM OD CZĘŚCI BLIŻSZYCH

DO DALSZYCH KOŃCZYNY

72

RĘCZNY DRENAŻ CHŁONNY⇓

ZWIĘKSZONE WYTWARZANIE CHŁONKI⇓

ZWIĘKSZENIE PRZESUWANIA PŁYNU TKANKOWEGO

W PRZEDLIMFATYCZNYCH KANAŁACH ŁĄCZNOTKANKOWYCH

⇓WZROST CZĘSTOTLIWOŚCI WYPEŁNIANIA I

OPRÓŻNIANIA POCZĄTKOWYCH NACZYŃCHŁONNYCH

⇓ROZCIĄGNIĘCIE ŚCIANY LIMFANGIONU

⇓PODWYŻSZENIE LIMFANGIOMOTORYKI

(MECHANIZM FRANKA STARLINGA)⇓

WZROST OBJĘTOŚCI CZASOWEJ CHŁONKI

WPŁYW RDCH NA CZYNNOŚĆ UKŁADU CHŁONNEGO

73

ZASADY RĘCZNEGO DRENAŻU CHŁONNEGO

KIERUNEK DOŚRODKOWYKOLEJNOŚĆ OD CZĘŚCI BLIŻSZYCH DO

DALSZYCHPOWOLNE WYKONYWANIE

(CZĘSTOTLIWOŚĆ SKURCZÓW ZDROWYCH KOLEKTORÓW 6/MIN W SPOCZYNKU I 20/MIN PODCZAS RUCHU)

ODPOWIEDNIA SIŁA CHWYTÓW (ZBYT DUŻY USZKADZA WŁÓKNA KRATKOWATE)

ODPOCZYNEK PO DRENAŻU(UTRZYMYWANIE SIĘ PODWYŻSZONEJ AKTYWNOŚCI LIMFANGIONU)

RODZAJE CHWYTÓW(STAŁE OKRĘŻNE, OBROTOWE, POMPUJĄCE, CZERPIĄCE)

FAZY DRENAŻU(PRZESUWANIA, ODPRĘŻANIA)

74

WSKAZANIA DO RĘCZNEGO DRENAŻU CHŁONNEGO

OBRZĘK CHŁONNY PIERWOTNY I WTÓRNY

OBRZĘK ŻYLNO - LIMFOSTATYCZNY

OBRZĘKI POURAZOWE I POOPERACYJNE

ZAPOBIEGANIE OBRZĘKOM CHŁONNYM ?

75

PRZECIWWSKAZANIA DO RĘCZNEGO DRENAŻU

CHŁONNEGOBEZWZGLĘDNE

NIEWYRÓWNANA NIEWYDOLNOŚĆ SERCA

OSTRE STANY ZAPALNE (BAKTERIE, GRZYBY, WIRUSY)

WZGLĘDNE

OBRZĘKI SPOWODOWANE PRZEZ NOWOTWORY ZŁOŚLIWE

76

PRZERYWANA KOMPRESJA PNEUMATYCZNA

PRZERYWANY UCISK OBRZĘKNIĘTEJ KOŃCZYNY ZA

POMOCĄ RĘKAWA LUB NOGAWICY

STEROWANYCH AUTOMATYCZNĄ

POMPĄ

77PRZERYWANA KOMPRESJA PNEUMATYCZNA (IPC)

UZNANA METODA FIZJOTERAPII W CHOROBACH NACZYŃ

UCISK OBRZĘKNIĘTEJ KOŃCZYNY

REGULOWANY CZAS UCISKU I PRZERWY

REGULOWANA WYSOKOŚĆ CIŚNIENIA UCISKU

RÓŻNE RODZAJE RĘKAWÓW I NOGAWIC

78

WPŁYW IPC NA UKŁAD NACZYNIOWY

ZMNIEJSZENIE CIŚNIENIA ŻYLNEGO

ZWIĘKSZENIE PRZEPŁYWU TĘTNICZEGO

ROZSZERZENIE NACZYŃ

ZMNIEJSZENIE LEPKOŚCI KRWI

AKTYWIZACJA FIBRYNOLIZY

STYMULOWANIE WYDZIELANIA CZYNNIKÓW ŚRÓDBŁONKOWYCH I HUMORALNYCH

79

HIPOTETYCZNE MECHANIZMY DZIAŁANIA

IPC

WSPOMAGANIE „POMPY MIĘŚNIOWEJ”?

ZMNIEJSZENIE FILTRACJI KAPILARNEJ?

80

PRZECIWWSKAZANIA DO IPC

OSTRE STANY ZAPALNE NACZYŃOSTRE ZAKRZEPOWE ZAPALENIE ŻYŁNIEWYDOLNOŚĆ KRĄŻENIAZESPÓŁ NERCZYCOWYNIEDOBÓR BIAŁKADUŻE DEFORMACJE KOŃCZYNCIĘŻKIE NIEDOKRWIENIE KOŃCZYN NOWOTWÓR ZŁOŚLIWY W OBRĘBIE OBRZĘKNIĘTEJ

KOŃCZYNY

81

STAŁY UCISK

ZWIĘKSZENIE CIŚNIENIA HYDROSTATYCZNEGO

TKANEK PROWADZĄCE

DO

OBNIŻENIA EFEKTYWNEGO CIŚNIENIA

FILTRACYJNEGO

I

ZMNIEJSZENIA FILTRACJI KAPILARNEJ

ELASTYCZNEPOŃCZOCHY

ELASTYCZNERĘKAWY

82

WSKAZANIA DO ELASTYCZNYCH RĘKAWÓW

KLASA UCISKU

WYSOKOŚĆ CIŚNIENIA

MM HG

WSKAZANIA

I

20-30

ZAPOBIEGAWCZO

ZAGRAŻAJĄCY OBRZĘK

II

30-40

NIEWYDOLNOŚĆ ŻYLNA

III

40-50

ODWRACALNY OBRZĘK CHŁONNY

IV

50-60

NIEODWRACALNY OBRZĘK CHŁONNY

83

INNE METODY STOSOWANE W LECZENIU OBRZĘKU CHŁONNEGOELEKTROTERAPIA

LASEROTERAPIA

ULTRADŹWIĘKI

HYDROTERAPIA

KINESIO TAPING

MASAŻ KLASYCZNY

84

ELEKTROTERAPIA

PRĄD STAŁY – PRZECIWWSKAZANY (SILNY EFEKT PRZEKRWIENNY)

WSKAZANY PRĄDY MAŁEJ CZĘSTOTLIWOŚCI NP. TENS

PRĄD INTERFERENCYJNY

85

LASER BIOSTYMULACYJNY

Pobudza lymfangiomotorykę

Pobudza lymfangiogenezę

Pobudza makrofagi

Redukuje zwłóknienie

Ochrania drogi chłonne

Pobudza tworzenie nowych dróg chłonnych

9 sesji (3/tydzień)

904 nanometry

5 miliwat

0,2 cm2

Kontakt głowicy ze skórą

Nad pachą i ramieniem

86

UTRADŹWIĘKI

NIEWIELKI EFEKT PRZEKRWIENNY

EFEKT „MIKROMASAŻU”

WSKAZANE PRZY ZWŁÓKNIENIU

87

KONTROWERSYJNE ZASTOSOWANIE MASAŻU WIROWEGO (CZAS KONTAKTU Z WODĄ I POZYCJA ZABIEGU)

WSKAZANE PŁYWANIE ( CIŚNIENIA ↑HYDROSTATYCZNEGO) W WODZIE O TEMPERATURZE 22 – 30 stopni C

HYDROTERAPIA

88

DZIAŁANIE

PRZECIWBÓLOWE

PRZECIWZAPALNE

ROZLUŹNIAJACE

ODRUCHOWE PRZEKRWIENIE

W OBRZĘKACH CHŁONNYCH

KRIOTERAPIA

↓

ZWOLNIENIE LIMFANGIOMOTORYKI

↓

PRZECIWWSKAZANA

KRIOTERAPIA

89

CZYNNIKI CIEPLNEDZIAŁANIE CIEPŁA

CIEPŁO

↓PRZEKRWIENIE

↓WZROST OBCIĄŻENIA

LIMFATYCZNEGO

↓ZMNIEJSZENIE

CZASOWEJ OBJĘTOŚCI LIMFY (>

41 stopni C)

W OBRZĘKACH

PRZECIWWSKAZANE W OBSZARZE OBRZĘKOWYM I PRZYNALEŻNYCH KWADRANTACH TUŁOWIA

PRZECIWWSKAZANE CIEPŁO OGÓLNOUSTROJOWE

MOŻLIWE POZA OBSZAREM OBRZĘKOWYM

90

ZNACZNE PRZEKRWIENIE

PRZECIWWSKAZANY W OBSZARZE OBRZĘKOWYM I PRZYNALEŻNYCH KWADRANTACH TUŁOWIA

MASAŻ KLASYCZNY

91

NORMALIZACJA NAPIĘCIA MIĘŚNIOWEGO?

POPRAWA MIKROKRĄŻENIA?

EFEKT UNOSZENIA SKÓRY?

DZIAŁANIE PODOBNE DO DRENAŻU LIMFATYCZNEGO?

KINESIO TAPING

92

POSTĘPOWANIE W CZASIE I PO ZAKOŃCZENIU SESJI ZABIEGÓW

UNIKANIE CZYNNIKÓW ZWIĘKSZAJĄCYCH RYZYKO OBRZĘKU

STOSOWANIE METOD WSPOMAGAJĄCYCH ODPŁYW CHŁONKI

EDUKACJA CHOREGO

93

ZMNIEJSZENIE ROZMIARU OBRZĘKÓW CHŁONNYCH

0%5%10%15%20%25%30%35%40%45%

Nieznaczny Umiarkowany Znaczny

94WYNIKI REDUKCJI ZNACZNEGO OBRZĘKU

CHŁONNEGO

ROZMIAR OBRZĘKU 86% 51% 25%

ROZMIAR OBRZĘKU PRZED REHABILITACJĄ = 86%

BEZPOŚREDNIO = 51% ROZMIAR OBRZĘKU PO REHABILITACJI 6 MIESIĘCY = 25%

95

SKUTECZNOŚĆ RÓŻNYCH METOD W REDUKCJI OBRZĘKU

CHŁONNEGO

-50% -45% -40% -35% -30% -25% -20% -15% -10% -5% 0%

KOMPLEKSOWA TERAPIA UDRAŻNIAJĄCA

KOMPLEKSOWA FIZJOTERAPIA

RĘCZNY DRENAŻ CHŁONNY

IPC

LASER

KOMPRESJOTERAPIA

ĆWICZENIA

LECZENIE UŁOŻENIOWE

AUTOMASAŻ

Annals of Oncology, 2007

96

CELE REHABILITACJI W TERMINALNYM OKRESIE

CHOROBY NOWOTWOROWEJ

POPRAWA JAKOŚCI ŻYCIA

ŁAGODZENIE BÓLU

ZMNIEJSZANIE DUSZNOŚCI

REDUKCJA OBRZĘKU CHŁONNEGO

ZAPOBIEGANIE ODLEŻYNOM

ZMNIEJSZANIE DEFICYTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ

UTRZYMYWANIE AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ

97

METODY REHABILITACJI W TERMINALNYM OKRESIE

CHOROBY NOWOTWOROWEJ

FIZJOTERAPIA KLATKI PIERSIOWEJ

DRENAŻ CHŁONNY

ĆWICZENIA RUCHOWE

ZABIEGI FIZYKALNE I MASAŻ

ZAOPATRZENIE ORTOPEDYCZNE

PSYCHOTERAPIA

RELAKSACJA

98

NIEZBĘDNY WARUNEK ZDROWIA

AKTYWNOŚĆ

---------------------------

ODPOCZYNEK

99

ZWIĄZEK AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ Z NOWOTWORAMI

ZŁOŚLIWYMIUMIEJSCOWIENIE

NOWOTWORUPRAWDOPODOBIEŃSTWO

ODDZIAŁYWANIAJELITO GRUBE PEWNE

PIERŚ PRZYPUSZCZALNEPROSTATA PRZYPUSZCZALNE

MACICA PRZYPUSZCZALNE

JAJNIK NIEPEWNE

JĄDRO NIEPEWNE

100

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA NOWOTWORÓW ZALEŻNIE OD

UPRAWIANIA SPORTU RODZAJ

NOWOTWORUKOBIETY

TRENUJĄCEKOBIETY

NIETRENUJĄCEPIERSI 9,2 16,2

UKŁAD ROZRODCZY 3,4 10,1UKŁAD POKARMOWY 0,0 1,8

TARCZYCA 1,1 2,2UKŁAD

KRWIOTWÓRCZY1,1 2,2

CZERNIAK 3,1 3,6SKÓRY 14,5 16,6

101

AKTYWNOŚĆ RUCHOWA W PREWENCJI CHOROBY

NOWOTWOROWEJRak jelita grubego – zależność pewna

Zmniejszenie ryzyka o 50%

Rak piersi – zależność przypuszczalna

Zmniejszenie ryzyka o 30 - 40%

Rak prostaty – zależność przypuszczalna

Zmniejszenie ryzyka o 10 - 30%

Rak macicy – zależność przypuszczalna

Zmniejszenie ryzyka o 0 - 90% ?

102

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA RAKA JELITA GRUBEGO

ZALEŻNIE OD AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ

SIEDZĄCY TRYB ŻYCIA

24,6/100 TYS.

UMIARKOWANA AKTYWNOŚĆ RUCHOWA

21,6/100 TYS.

WYSOKA AKTYWNOŚĆ RUCHOWA

13,4/100 TYS.

103

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA RAKA PIERSI ZALEŻNIE OD AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ

WZROST RYZYKA O 1/3 U KOBIET O NISKIEJ AKTYWNOŚCI RUCHHOWEJ PO MENOPAUZIE

WZROST RYZYKA U KOBIET Z WYŻSZYM BMI

REDUKCJA O 30 - 40% U AKTYWNYCH RUCHOWO

REDUKCJA O 67% U KOBIET POWYŻEJ 50 ROKU ŻYCIA O WYSOKIEJ AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ

104

PROTEKCYJNE ODDZIAŁYWANIE

AKTYWNOŚCI RUCHOWEJINTENSYFIKACJA IMMUNOLOGICZNYCH MECHANIZMÓW

HAMUJĄCYCH POWSTANIE NOWOTWORÓW (WZROST LICZBY I AKTYWNOŚCI MAKROFAGÓW, LIMFOCYTÓW NK)

OBNIŻENIE STĘŻENIA INSULINY I CZYNNIKA INSULINOPODOBNEGO

OBNIŻENIE STYMULATORÓW MITOZY NORMALNYCH KOMÓREK I INHIBITORÓW APOPTOZY

WZROST STĘŻENIA BIAŁKA WIĄŻĄCEGO IGF

105

OBNIŻENIE SYNTEZY I WYRZUTU HORMONÓW PŁCIOWYCH

ZMNIEJSZENIE WRAŻLIWOŚCI TKANKI NA HORMONY PŁCIOWE

ZWIĘKSZENIE SYNTEZY GLOBULINY WIĄŻĄCEJ HORMONY PŁCIOWE (OBNIŻENIE STĘŻENIA WOLNEJ, CZYNNEJ ICH POSTACI)

PRZYSPIESZENIE PASAŻU JELITOWEGO

PROTEKCYJNE ODDZIAŁYWANIE

AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ