31

Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe
Page 2: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – w co wierzymy,

jak odżywiamy się my i inni?

Opracowanie: mgr Tuulika Sooväli-Rosin, mgr Tiina Treibold

Spis treści

1. Przyporządkowanie do ramowego planu lekcji

2. Timeline

3. Informacja dla nauczyciela

3.1. Komentarz dydaktyczny

3.2. Wskazówki dydaktyczne

3.3. Wskazówki dotyczące mediów

3.4. Ewaluacja formatywna

3.5. Schemat struktury ewaluacji formatywnej (FoBe)

3.6. Techniczne aspekty ewaluacji formatywnej

3.7. Co to jest Open Badge?

4. Planowanie lekcji

5. Jednostka lekcyjna

5.1. Lekcja 1 – Religia i społeczeństwo

5.1.1. Wprowadzenie

5.1.2. Opracowanie

5.1.3. Prezentacja

5.2. Lekcja 2 – Święta w religiach świata

5.2.1. Wprowadzenie

5.2.2. Opracowanie

5.2.3. Prezentacja

5.3. Lekcja 3 – Święta i tradycyjne potrawy w religiach świata

5.3.1. Wprowadzenie

5.3.2. Opracowanie

5.3.3. Prezentacja

Page 3: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

5.4. Lekcja 4 – Co to jest animacja?

5.4.1. Wprowadzenie

5.4.2. Opracowanie

5.4.3. Prezentacja

5.5. Lekcja 5 – Jak zrobić animację?

5.5.1. Wprowadzenie

5.5.2. Opracowanie

5.5.3. Prezentacja

5.6. Lekcja 6 – Tworzenie animacji

5.6.1. Wprowadzenie

5.6.2. Opracowanie

5.6.3. Prezentacja

5.7. Lekcja 7 – Prezentacja animacji

5.7.1. Wprowadzenie

5.7.2. Opracowanie

5.7.3. Prezentacja

6. Źródła

Page 4: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

1. Przyporządkowanie do ramowego planu lekcji

Zagadnienie:

Kultura jedzenia.

Zakres tematyczny:

„Europa na talerzu”

Problematyka lekcji:

Uuczniowie tworzą krótki film animowany dotyczący cech charakterystycznych i zwyczajów

kulinarnych pośród wyznawców różnych religii w Europie.

Produkt:

Film animowany dotyczący tradycji kulinarnych związanych z konkretnym świętem

religijnym, np. https://youtu.be/cXbXQhnLfx4

Cele lekcji:

Uczniowie …

… poszukują w Internecie ważnych informacji związanych z różnymi religiami i

rozpoznają związki pomiędzy religią a zwyczajami kulinarnymi; umiejscawiają religie na

mapie Europy i tworzą na podstawie zebranych informacji film animowany.

Metody:

Linia socjometryczna

Wykład

Mindmapping

Wyszukiwanie w Internecie

Brain storming

Dyskusja

Praca w grupie

Ewaluacja formatywna

Page 5: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

2. Timeline

Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – w co wierzymy,

jak odżywiamy się my i inni?

I. Wprowadzenie

Zadanie:

Kto nie chce stracić swoich przyjaciół, będących wyznawcami różnych religii, musi dziś

bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole.

Czy w dzisiejszych czasach w Europie dyskutuje się o religii?

Te pytania poruszymy w formie krótkiego filmu. Waszym zadaniem jest stworzyć krótki film

animowany, który przedstawi zwyczaje związane z jedzeniem w różnych religiach świata.

LI 20; LI 25; LI 28

AB 1; AB 1.2; AB 1.3; AB 8; AB 23; AB 24; AB 26.

II. Praca na projektem

Poprzez szczegółowe pytania i za pomocą wielu kart pracy oraz Internetu uczniowie

nabywają potrzebną wiedzę o religiach świata i znaczeniu jedzenia w tych religiach. Tę

wiedzę przekładają na krótki film animowany. Lekcja zawiera dokładne wskazówki, jak

osiągnąć dobrą animację i dźwięk. Całemu procesowi pracy towarzyszy samoewluacja i

ewaluacja grupy.

AB 2; AB 3; AB 4; AB 5; AB 6; AB 9; AB 10; AB 11; AB 12; AB 13; AB 14; AB 15; AB 17; AB

18; AB 19; AB 21; AB 27

MB 16

III. Utrwalanie i podsumowanie

Prezentacja i ocena filmów oraz pracy w grupach ma uświadomić uczniom 8

najważniejszych europejskich kompetencji jak również pokazać drogę zdobywania i

rozwijania ich.

AB 7; AB 22; LP

Film http://youtu.be/cXbXQhnLfx4

LI – informacja dla nauczyciela

AB – karta pracy

MB – materiał

LP – produkt

Page 6: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

3. Informacja dla nauczyciela

3.1. Komentarz dydaktyczny

Lekcja ma na celu zapoznanie uczniów z różnymi religiami i związanymi z nimi zwyczajami

kulinarnymi. Na zakończenie lekcji uczniowie powinni potrafić odpowiedzieć na następujące

pytania:

Które religie są uznawane za religie światowe? Dlaczego?

Jak są rozprzestrzenione te religie w Europie i na świecie?

Jakie zwyczaje kulinarne cechują daną religię?

Czy mogę moją muzułmańska koleżankę zaprosić w czasie ramadanu na imprezę lub do

Mc`Donalda? Czy mogę mojemu żydowskiemu przyjacielowi zaproponować kiełbaskę z

rożna? Czy mojej hinduskiej przyjaciółce smakowałby stek? W poniższej jednostce lekcyjnej

chodzi między innymi o aktualność niektórych zwyczajów żywieniowych uwarunkowanych

religijnie. Czy człowiekowi we współczesnym świecie w XXI wieku potrzebna jest religia?

Jednostka lekcyjna ma zwrócić uwagę uczniów na fakt, ze człowiek zawsze zadawał sobie

pytania związane z religią i zawsze należało to do istoty człowieczeństwa. Religia jest

również w XXI wieku jednym z aspektów życia współczesnego człowieka. Jedną z form, w

której się przejawia są tradycje kulinarne. Tematyką tą zajmą się uczniowie przygotowując

krótki film animowany. Poznają przy tym 3 techniki filmowe.

Istotnym jest również zwrócenie uwagi uczniów na 8 europejskich kompetencji kluczowych.

A najważniejsza jest atmosfera współpracy i wzajemnego wspieranie się w klasie podczas

pracy nad filmem.

Jednostka lekcyjna rozwija następujące kompetencje kluczowe:

1) porozumiewanie się w języku ojczystym;

2) porozumiewanie się w językach obcych;

3) kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne;

4) kompetencje informatyczne;

5) umiejętność uczenia się;

6) kompetencje społeczne i obywatelskie;

7) inicjatywność i przedsiębiorczość; oraz

8) świadomość i ekspresja kulturalna.

3.2. Wskazówki dydaktyczne

W grupach są tworzone i prezentowane krótkie filmy animowane o różnych religiach świata.

Podczas lekcji są stosowane różne metody pracy i przede wszystkim praca w grupach.

Formatywna ewaluacja następuje w czasie zajęć poprzez 8 najważniejszych kompetencji

europejskich z Zalecenia Unijnego dot. uczenia się przez całe życie.

Osiąganie celów ewaluacji formatywnej prowadzi do zdobywania cyfrowych odznak,

wysyłanych do uczniów drogą mailową, w których wykazanych jest 8 kompetencji

europejskich.

Page 7: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

3.3. Wskazówki dotyczące mediów

Podczas lekcji będzie wykorzystywanych wiele stron/platform internetowych, dlatego

wychodzi się z założenia, że każdy uczeń ma do dyspozycji swój komputer. Jednak istnieje

również możliwość przeprowadzenia prawie wszystkich kroków prowadzących do animacji

jako kart pracy, jeśli nauczyciel posiada własny komputer podłączony do projektora.

W każdej jednostce lekcyjnej jest wykorzystywanych wiele linków, dlatego poleca się

nauczycielom założenie platformy dla swojego kursu/zespołu uczniów. Jedną z możliwości

jest wykorzystanie platformy MOODLE, również ze względu na możliwość tworzenia odznak.

Możliwe jest jednak wykorzystywanie wszystkich innych platform, stron internetowych,

blogów, na których można zapisywać linki i które są ławo dostępne dla uczniów.

Jeśli grupa wybrała platformę, która nie umożliwia tworzenia odznak, można do tego

wykorzystać samodzielną Plattform Credly https://credly.com/. Jest to samodzielna i

bezpłatna strona, na której nauczyciele muszą utworzyć konto i wpisać adresy mailowe

swoich uczniów. Potem można już tworzyć odznaki i je rozsyłać. Na platformie Credly z

istniejących już obrazów można tworzyć odznaki, jak również ściągnąć zdjęcia 8 głównych

kompetencji europejskich.

Po ściągnięciu zdjęć tych kompetencji nauczyciel dodaje do każdej jako dodatkowe kryterium

opis kompetencji i jej ważność. Po kliknięciu na link z adresem mailowym ucznia, odznaka

jest wysyłana. Po osiągnięciu celu kursu, każdy uczeń może ją ściągnąć i pokazać.

Jako przykład może posłużyć tutaj platforma Mozilla Backpack:

https://backpack.openbadges.org/backpack/welcome, gdzie należy utworzyć własne konto i

gdzie zbierane są odznaki z różnych kursów. Uczeń może je prezentować na innych

stornach internetowych. Gdy kliknie się na określoną odznakę, można zobaczyć jej opis, za

co i przez kogo została przyznana oraz jej ważność. W ten sposób można obserwować

zdobywanie i rozwój wiedzy i umiejętności uczniów na określonych polach.

3.4. Ewaluacja formatywna (nazywana dalej w tekście FoBe)

Ewaluacja formatywna na lekcji „Europa na talerzu” jest przeprowadzana poprzez

kompetencje główne. Zarówno w Estonii jak i w Niemczech jest 8 kompetencji głównych,

które są jednakowe. Przy ewaluacji formatywnej poprzez zastosowanie tych kompetencji są

brane pod uwagę zarówno samoocena ucznia jak i ocena przez innych w ramach jednej

grupy. Na koniec zgodnie z tymi kompetencjami są oceniani uczniowie. Dużą i ważną rolę

odgrywają przy ewaluacji formatywnej wypełniane przez ucznia notatki o ewaluacji

formatywnej, przy czym szczególna uwaga powinna być poświęcona tym uczniom, którzy

przy jednej z kompetencji otrzymali od innych uczniów trzy lub więcej punktów. Jeśli

nauczyciel zgadza się z oceną współuczniów, dany uczeń osiąga cel i tym samym otrzymuję

odznakę.

Page 8: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

3.5. Schemat struktury ewaluacji formatywnej (FoBe)

1. Samoocena poprzez 8 kompetencji głównych

2. Bazująca na kompetencjach ocena w zespole klasowym

3. Bazująca na kompetencjach ocena w grupie

4. Bazująca na kompetencjach ocena

5. Bazująca na kompetencjach ocena w zespole klasowym

6. Ocena ucznia przez nauczyciela, który w ramach kompetencji otrzymał od innych uczniów trzy lub więcej punktów.

Wydanie Open Bages

Page 9: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

3.6. Strona techniczna ewaluacji formatywnej

Przed rozpoczęciem lekcji nauczyciel przygotowuje notatnik/zeszyt/segregator o ewaluacji

formatywnej.

W nim zawartych musi być tyle kart pracy (A 26), ilu uczniów jest w klasie. Karty powinny być

włożone do segregatora ewaluacji formatywnej.

Oprócz tego trzeba wydrukować dla każdej grupy kartę pracy AB 23 z 8 odznakami i

uzupełnić je imionami i opisami, żeby potem ułatwić uczniom ocenianie.

Potrzebne są również 4 różnokolorowe punkty, które uczniowie przy ocenianiu będą

rozdawać swoim współuczniom. Dla każdej grupy należy przygotować trzy razy więcej

punktów niż jest uczniów w grupie.

Jako przygotowanie do ewaluacji formatywnej uczniom pokazywana jest i udostępniana

ankieta formatywnej ewaluacji w postaci Google Forms Netz (AB 14).

Należy przemyśleć, czy oprócz odznak cyfrowych nie przygotować ich w postaci papierowej

(fizycznej). W takim przypadku trzeba je wydrukować na grubym papierze lub znaleźć firmę,

która produkuje takie odznaki.

Gotowe odznaki

Wskazówki do wydawania cyfrowych odznak (Open Badges) są podane wyżej. Najprościej

jest robić to poprzez platformę MOODLE (nie potrzeba wtedy żadnej dodatkowej platformy)

lub poprzez Credly, na której uczeń zapisuje je w Mozilla Backpack.

Open Badges znajdują zastosowanie najczęściej na zajęciach nieformalnych, tzn. poza

szkołą, zgodnie z zaleceniami UE uczenia się przez całe życie, np. podczas lekcji

muzealnych, na różnych kursach międzynarodowych, przy udziale w szkoleniach i

egzaminach.

Page 10: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

Notatnik ewaluacji formatywnej i fizyczne odznaki (Backpack Open Badges)

8 europejskich kompetencji kluczowych narysowanych przez uczniów jako Open Badges.

Page 11: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

3.7. Co to jest Open Badge?

Open Badges jest systemem cyfrowych dyplomów/certyfikatów czy też odznak, które zostały

wspólnie stworzone przez Mozilla Foundation i MacArthur Foundation.

Udział w szkoleniach, zdane egzaminy czy ogólnie potwierdzenie posiadanych umiejętności i

znajomości jakiegoś obszaru wiedzy jest zwyczajowo potwierdzane certyfikatami lub

zaświadczeniami. Z Open Badges takie zaświadczenia otrzymują charakter cyfrowy.

Jako Badges określa się odznakę, dowód, odznaczenie. Jej użytkownik ma możliwość

poinformować, czego się nauczył, jakie umiejętnościami posiada, niezależnie od tego , gdzie

je zdobył. Wystawić może je praktycznie każda organizacja czy też osoba. W coraz

większym stopniu odznaki te są stosowane w obszarze edukacji (szkoły, uniwersytety).

Wszystkie Open Badges opierają się na wspólnym standardzie i mogą być uzupełniane

przez kolejne, obojętnie czy są przyznawane przez tę samą organizację, czy też przez różne.

Posiadacze odznak Open Badges Mozilla Backpack mogą je zaprezentować w obojętnie

jakim miejscu, ponieważ software używane do Open Badges jest ogólnie dostępny.

Technicznie realizowane są one przez pliki PGN. Platforma MOODLE wspiera Open Badges

od wersji 2.5.

Open Badges są tam nazywane „odznakami”.

https://de.wikipedia.org/wiki/Open_Badges

Page 12: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

Open Badges przyznane uczniom w systemie Moodle i przesłane mailem.

Open Badge pomaga uczniom w dzieleniu się umiejętnosciami w Internecie

http://www.badgealliance.org/why-badges/

Page 13: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

Wykorzystanie Open Badges w ewaluacji formatywnej w kształceniu ogólnym.

Page 14: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

4. Planowanie lekcji

Lekcja Opis / komentarz Metoda Materiał / Media

I Wprowadzenie do tematu;

zadania do uprzedzeń;

zadania do obszarów

występowania religii na

świecie i w Europie

analiza obrazka

Linia

socjometryczna

dyskusja

praca w grupach

ewaluacja

formatywna

„Wyjściówka“

(Exit ticket)

AB1; AB8; AB1.2; AB1.3; LI20;

AB23 AB24; LI25; AB26;

mapa Europy i świata

Prezentacja:

https://www.slideshare.net/f

odeult/8-

europischenschlsselkompetenzen-

undopen-badges

II Aktualność religii w życiu

człowieka w 21 wieku

Idź i zapytaj!

okno

problemowe

dyskusja

praca w grupach

ewaluacja

formatywna

AB4; AB23;AB2; AB3; MB16

III Święta w religiach świata:

chrześcijaństwo, judaizm,

islam, buddyzm, hinduizm –

każda z grup pracuje nad

jedną religią

„Mrucząca

runda“

Internetrecherc

he

pisanie - Haiku

praca w grupach

ewaluacja

formatywna

AB4; AB5; AB6; AB26; AB23

hasła z 5 religii;

Tablica

Ipad; Computer;

Tabela religii świata, zwyczaje i

jedzenie świąteczne;

notatnik z ewaluacją

formatywną (AB26)

3 naklejki /Badges

Page 15: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

IV Wprowadzenie do tworzenia

filmu, prezentacja technik

animacji

Prezentacja

wyszukiwanie w

Internecie

dyskusja

praca w grupach

ewaluacja

formatywna

AB9; AB10; AB11; AB12; AB27;

prezentacja PP:

https://www.slideshare.net/fodeult/

animation-prsentation-1

podręcznik animacji 2013

estońskiego autora

(Animationshandbuch 2013 dr

Rao Heidmets

http://failid.koolibri.ee/koduleht/lehi

tseja/animaopik/index.html#/12/zo

omed

Animationsnet “PAUN” z

przykładami prac uczniów (do

podręcznika animacji)

http://www.paun.ee/en/vaata/19/a

nima

Ramadan (przykładowa

animacja do lekcji / produkt):

https://youtu.be/cXbXQhnLf x4

V Przygotowanie i plan

scenariusza krótkiego filmu:

„Jak przygotować

animację?”

Mindmapping

praca

indywidualna

wyszukiwanie w

Internecie

praca w grupach

Brain storming

ewaluacja

formatywna

AB 14; AB 17; AB 19; AB 18;

AB13; AB15

FoBe/ segregator z ewaluacja

formatywną (AB26)

3 naklejki /Badges

VI Stworzenie filmu do jednej z

religii świata

praca w grupach

tworzenie filmu

dyskusja

ewaluacja

formatywna

AB15; AB21

komputer, kamera, tablet

papier, karton, pisaki, nożyczki,

klej – zależnie od wybranej

animacji, kamera.

przykłady różnych figur /

Page 16: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

charakter

FoBe/ segregator z ewaluacja

formatywną (AB26)

3 naklejki /Badges

VII Prezentacja wyników,

samoocena, ocena

współpracy z innymi

uczniami

dyskusja

praca w grupach

prezentacja

ewaluacja

formatywna

Hamburger

Feedback

AB 22; AB7

projektor, tablet, komputer

papier, pisak, tablica,

FoBe/ segregator z ewaluacja

formatywną (AB26)

3 naklejki /Badges

Plattformy dla Open Badges:

Moodle, Credly

:https://credly.com/

https://openbadges.org/ Digitaler

Rucksack Mozilla Backpack:

https://backpack.openbadg

es.org/backpack/welcome

ściągnięcie animacji:

http://www.paun.ee/et/liitu

Page 17: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

5. Lekcja

Ta sekwencja lekcji składa się z 7 różnych jednostek lekcyjnych, z których każda zawiera

fazę wstępną, fazę opracowania i utrwalenia materiału. Poniżej opisano każdą pojedynczą

lekcję wraz z zastosowanymi w niej metodami i materiałami (Karty pracy - AB).

5.1 1. Jednostka lekcyjna. Społeczeństwo i religia

5.1.1 Wstęp

Metoda:

Analiza ilustracji

Materiał: AB1; AB26; AB23.

Koncepcja lekcji/treść:

Wprowadzenie do lekcji przez nauczyciela/nauczycielkę.

Ilustracja: Na co zwracamy uwagę charakteryzując ludzi z naszego otoczenia? Możliwe

odpowiedzi: płeć, wiek, narodowość itp.

Jednym z kryteriów jest „religia”.

AB 1. Zadanie 1. Na co zwracamy uwagę charakteryzując ludzi z naszego otoczenia?

Wymień 5 cech widocznych na ilustracji.

Przed rozpoczęciem lekcji nauczyciel/nauczycielka przygotowuje dziennik potrzebny do

oceniania kształtującego. Ponadto powinien skopiować karty pracy AB 26 w liczbie

wystarczającej dla każdego ucznia na lekcji. Karty pracy zbierane są w folderze z ewaluacją

bieżącą.

5.1.2 Opracowanie

Metoda:

Miejsce przekonań. Określanie własnego stanowiska;

Dyskusja;

Ocenianie kształtujące :FoBe/OK – samoocena w zakresie 8 kompetencji kluczowych;

Materiał: AB 8; AB1.2; AB1.3; LI20; AB23; LI25; AB26;

Kartka na pytania

Prezentacja przygotowana przez nauczyciela/nauczycielkę na podstawie:

https://www.slideshare.net/fodeult/8-europischen-schlsselkompetenzen-und-open-badges

Page 18: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

Koncepcja /Treść:

Opinie i uprzedzenia na temat religii, religijności, tradycji, oceny grup społecznych.

Zadania:

1. Połącz liczbę zwolenników danej religii z nazwą religii (na tablicy).

2. Miejsce przekonań. Określanie własnego stanowiska (AB 8).

3. Na mapie pokaż obszary rozprzestrzeniania się 5 światowych religii, stwórz legendę dla

samej mapy (AB1.2).

4. Jaki jest udział wyznawców religii światowych w Europie? Jakie religie są reprezentowane

w Europie? Zaznacz kolorem zgodnie z legendą najbardziej popularne religie w Europie.

(AB1.3)

Ocenianie kształtujące Id(w dalszej części tekstu określane jako FoBe/OK). Wskazówki

dydaktyczne (LI 20) oraz opis 8 kompetencji kluczowych leżą na stole (AB 23). Prezentacja i

dyskusja na temat 8 europejskich kompetencji kluczowych “Co to jest kompetencja? 8

kompetencji kluczowych i 8 odpowiadających im odznak. Czym jest odznaka Open Badges?”

(LI25)

Dyskusja. Nauczyciel/-ka (AB 23) przygotował/-a prezentację na temat każdej z kompetencji.

Prezentacja przygotowana przez nauczyciela/-kę:

https://www.slideshare.net/fodeult/8-europischen-schlsselkompetenzen-und-open-badges

5.1.3 Utrwalenie materiału

Metoda:

Exit-tickets/Wyjściówka;

Ocena kształtująca/FoBe/OK;

Samoocena w zakresie 8 kompetencji kluczowych.

Materiał: AB 23 FoBe/OK Ocena kształtująca.

8 kompetencji kluczowych i odpowiadające im odznaki Open Badges

AB24 FoBe/OK: Samoocena według skali Likerta (w miarę możliwości na arkuszach Google

Forms)

Koncepcja lekcji/treść:

Każdy uczeń formułuje jedno pytanie na temat: religii, aktualności religii w życiu

codziennym; rozprzestrzenienia religii na świecie / w Europie; zapisuje to pytanie na kartce i

kieruje je do swoich koleżanek i kolegów.

FoBe/OK. Nauczyciel rozkłada na każdym stole materiał z opisem kompetencji (AB 23).

Page 19: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

Prowadzący przenosi dane z arkusza samooceny do programu (AB 24) Google Forms (wg.

skali Likerta) i podaje adres strony/link uczniom.

W przypadku, gdy uczniowie nie dysponują tabletami lub komputerami, nauczyciel drukuje

formularze a uczniowie/uczennice wypełniają je na papierze.

5.2 2. Lekcja: Święta w światowych religiach

5.2.1 Wstęp

Metoda:

Idź, zapytaj!

Ocenianie kształtujące

Materiał: AB4: AB23; MB16

Koncepcja lekcji/treść: Powtórzenie materiału z poprzedniej lekcji.

Pytania uczniowskie są napisane na kartkach. Uczniowie chodząc po klasie stawiają

sobie wzajemnie pytania z kartki, odpowiadają na nie, wymieniają sie kartkami z

pytaniami i idą pytać kolejne osoby z grupy.

Podział na grupy metodą losową.

Na tablicy widoczne są serduszka, które równocześnie wskazują przydział do grupy. Na

każdej kartce w formie serduszka widnieje sentencja pochodząca z jednej z 5 światowych

religii (AB4).

FoBe/OK. Nauczyciel przypomina uczniom, że później dokonywać będą samooceny i oceny

koleżeńskiej swoich koleżanek i kolegów w zakresie kompetencji kluczowych. Z tego powodu

powinni przyglądać się i analizować pracę w grupie. (MB16; AB23).

5.2.2 Opracowanie

Metoda:

4 Okna

Materiał: AB2; AB3.

Koncepcja lekcji/treść:

Czytanie i opracowanie tekstów. Artykuł z gazety/ czasopisma (AB2).

Karta pracy do 4 Okien. Metoda 4 kroków (AB3).

Poszukaj odpowiedzi na pytanie:

Dlaczego współczesny człowiek potrzebuje religii?

Page 20: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

5.2.3 Utrwalenie

Metoda:

Dyskusja

Materiał: Tablica

Koncepcja lekcji/treść:

Prezentacja wyników 4Okna na tablicy.

5.3.3. Lekcja: Święta i jedzenie w religiach świata

5.3.1 Wstęp

Metoda:

Buzz-group/grupa dyskusyjna

Materiał: AB 4; Znane sentencje z 5 religii świata; tablica.

Koncepcja lekcji/treść:

Odkrywanie różnorodności światowych religii poprzez sentencje i poszukiwania w Internecie.

Każdy student prezentuje swoją sentencję (serduszko z poprzedniej lekcji) sąsiadowi, Buzz-

group z sąsiadem/sąsiadką z ławki.

5.3.2 Opracowanie

Metoda:

Praca w grupie

Wyszukiwanie w Internecie

Materiał: AB 5; tablet; komputer; tabela z światowymi religiami, zwyczaje i jedzenie

świąteczne.

Koncepcja lekcji/treść: Każda grupa poszukuje w Internecie informacji o jednej z światowych

religii, związanych z nią tradycji żywieniowych a następnie wpisuje wyniki pracy do tabeli.

Poszukiwanie w zasobach internetowych na tablecie lub komputerze, w leksykonach i

książkach.

5.3.3 Utrwalenie

Metoda:

Haiku

Ocenianie kształtujące

Materiał: AB6; AB26; AB23

Page 21: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

Ewaluacja: Dziennik oceniania kształtującego. Odznaki.

Koncepcja lekcji/ treść:

Pisanie Haiku: Co to jest Haiku? Jak się pisze Haiku?

Każdy uczeń pisze Haiku na temat "Jedzenie z muzułmanami / Żydami / chrześcijanami /

hinduistami / buddystami"

FoBe. AB26 Opis kompetencji. Folder z nazwiskami uczniów i siatką kompetencji

Beschreibung der Kompetenzen.

Ewaluacja: Naklejki. Dziennik oceniania kształtującego.

AB23 Ocenianie kształtujące/Ewaluacja. 8 europejskich kompetencji kluczowych i ich

odznaki Open Badges.

Nauczyciel założył folder, w którym dla każdego ucznia przewidziana jest karta z 8

kompetencjami - patrz AB26. Nauczyciel rozkłada na każdym stole materiał z opisem

kompetencji i wyjaśnieniem znaczenia odznak- AB23. Każdy uczeń otrzymuje 3 naklejki.

Uczniowie oceniają kolegów i koleżanki zgodnie z ich kompetencjami. W folderze naklejki

odpowiadające danym kompetencjom przyklejane są przy nazwiskach uczniów. FoBe/OK

Ocenianie kompetencji w grupie klasowej.

5. 4. Lekcja. Co to jest animacja?

5.4.1 Wstęp

Metoda:

Placemat/serwetka

Prac w grupie

Dyskusja

Materiał: AB 9;Tablica.

Koncepcja lekcji/treść:

Klasa jest podzielona na czteroosobowe grupy.

Czym charakteryzuje się dobra animacja?

1. Zadanie:

Podaj 3 elementy, które powinien zawierać dobry film animowany. Wpisz je w swoje

„okienka”- patrz AB 9. Wybierzcie w grupie 3 najważniejsze spośród napisanych przez Was

elementów i zapiszcie je w środkowym okienku karty AB 9.

Page 22: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

2. Zadanie:

Każda grupa uzasadnia w klasie swój wybór. Jakie są najważniejsze cechy dobrej animacji?

Nauczyciel pisze 3 najważniejsze cechy z każdej grupy na tablicy. Krótka dyskusja, co jest

najważniej że przy dobrej animacji?

5.4.2 Opracowanie

Metoda:

Wykład

Praca w grupie

Wyszukiwanie w Internecie

Materiał:

AB10; AB11; AB12; AB27;

Prezentacja Power Point: https://www.slideshare.net/fodeult/animation-prsentation-1

Podręcznik animacji 2013;

Autor: estoński animator i wykładowca Rao Heidmets

http://failid.koolibri.ee/koduleht/lehitseja/animaopik/index.html#/12/zoomed

Sieć animatorów “PAUN” z przykładami prac uczniowskich (do podręcznika animacji)

http://www.paun.ee/en/vaata/19/anima

Projektor, komputer; smartfon, tablet, pisak, papier

Expert lub nauczyciel:

a) Pierwsza animacja na świecie: Emile Cohl “Fantasmagorie” 1908

Prezentacja Power Point.

b) Dziecięce studio animacji prezentuje różnorodne techniki animacji:

https://www.slideshare.net/fodeult/animation-prsentation-1

c) Animowanie: http://www.paun.ee/et/video/84

d) Rytm: http://www.paun.ee/et/video/90

1. Film lalkowy z lalkami płaskimi: König Olav II

https://youtu.be/eTTqnT6_wSI

2. Film rysunkowy

Ramadan (przykładowa animacja do tej lekcji):

https://youtu.be/cXbXQhnLfx4

3. Animacja w piasku http://www.paun.ee/en/video/110

Page 23: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

4. Animacja pikselowa, 3D

http://www.paun.ee/en/video/163

https://youtu.be/2_HXUhShhmY

https://en.wikipedia.org/wiki/Pixilation

5. Animacja z plasteliny http://www.paun.ee/en/video/76

6. Animacja lalkowa http://www.paun.ee/en/video/109

7.Time Lapse/ animacja fotografia-film http://www.paun.ee/en/video/60

e) Materiał pomocniczy do rozdania:

AB 10. Porady

AB 11. 2D ja 3D Ustawienia kamery:

Komputer, tablica, smartfon, papier

f) Poradnik dla uczniów i nauczycieli:

Poradnik animacji 2013

Autor: estoński animator i wykładowca Rao Heidmets

http://failid.koolibri.ee/koduleht/lehitseja/animaopik/index.html#/12/zoomed

Sieć animatorów “PAUN” z przykładami prac uczniowskich (do podręcznika animacji).

http://www.paun.ee/en/vaata/19/anima Animacje z wykorzystaniem różnych materiałów:

http://www.paun.ee/en/video/118 i http://www.paun.ee/en/video/80

Źródła:

http://www.filmworkshop.com/making-animation-in-the-classroom/

http://www.teachingideas.co.uk/multimedia/animation-ideas

http://www.the-flying-animator.com/animation-techniques.html

http://tiigrihypeharidustehnoloog.blogspot.com.ee/search/label/kunst

Koncepcja lekcji/treść:

Wykład nauczyciela lub wykład zewnętrznego eksperta od animacji.

Wymień różne techniki animacji! Czego potrzebujemy, gdy chcemy stosować różne techniki

animacyjne?

Page 24: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

1. Fil lalkowy – lalki płaskie, 2D

2. Film rysunkowy, 2D

3. Animacja w piasku, 2D

4. Animacja pikselowa, 3D

5. Animacja z plasteliną, 3D

6. Film rysunkowy, 3D

7. Time Lapse/ Animacja fotografia-film 3D

Nauczyciel rozdaje uczniom i uczennicom karty pracy (AB 10) i dodatkowo każdej grupie

karty pracy (AB 11).

Jak się robi animację?

Zadanie:

Poszukaj w Internecie, skorzystaj z podanych źródeł (stron internetowych) (AB27) i własnych

notatek. Wynotuj, które materiały mogą zostac jeszcze użyte do animacji i jakie są kolejne

kroki przy tworzeniu animacji.

Zadanie:

Nauczyciel rozdaje kazdej grupie karte pracy (AB 12).

Wypełnij kartę pracy. Skorzystaj z własnych notatek, stron internetowych, podanych źródeł.

Odpowiedz na pytanie: Czym jest animacja i jak się ją tworzy?

5.4.3 Utrwalenie

Metoda

Dyskusja

Materiał: AB 12; Tablica, pisak, papier.

Koncepcja lekcji/treść:

Jak się tworzy animację?

Uczniowie i uczennice dzielą się zdobytymi informacjami na temat treści animacji i sposobów

jej tworzenia. Nauczyciel zwraca uwagę na najważniejsze informacje.

5.5. 5. Lekcja. Jak tworzę animację?

5.5.1 Wstęp

Metoda:

Mapa myśli

Praca individualna

Page 25: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

Materiał: AB13; AB15

Komputer lub tablet, smartfon, pisak, papier

Programy w Internecie do tworzenia map myśli:

https://www.mindmeister.com/

https://www.mindomo.com/

Koncepcja lekcji/treść:

Nauczyciel pisze na tablicy pytania a uczniowie i uczennice odpowiadają na nie tworząc

mapy myśli w Internecie lub na papierze – kartach pracy.

AB13; AB15

Odpowiedz na 3 pytania:

1.W oparciu o Twoje Haiku i wypełnione tabele sformułuj główna myśl- przesłanie Twojej

animacji.

2. Która z technik animacyjnych nadaje się najlepiej do tego, by przekazać główną myśl -

przesłanie Twojej animacji?

3. Jakimi symbolami, znakami posłużysz się w tym celu?

Zadanie:

Projekt animacji. Przesłanie animacji, techniki, znaczniki, figury, symbole.

Zadanie:

Przedstaw swoje pomysły na schemacie (AB13).

5.5.2 Opracowanie

Metoda:

Wyszukiwanie w Internecie

Praca w grupie

Burza myśli

Materiał: AB 14; AB 17; AB 19; AB 18;

Komputer, tablet, smartfon, pisak, papier

Portal w Internecie pomocny w technice „burza myśli”:

https://answergarden.ch/

Portal przydatny do tworzenia historyjek obrazkowych:

https://www.pixton.com/schools/edit/group/406530

Page 26: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

Koncepcja lekcji/treść:

Religie świata – Jedzenie – Tradycje

AB14 Koncepcja/Przesłanie/ technika, język obrazów

AB17 Harmonogram

AB19 A4 biała karta papieru, scenariusz

AB18 arkusz scenopisu obrazkowego Storyboard Form

Uczniowie i uczennice pracują w poprzednich grupach. Każda grupa otrzymuje karty pracy

AB14 i AB15.

Zadanie:

Sformułuj przesłanie – główna myśl swojego filmu na temat tradycyjnego świątecznego

jedzenia w wybranej religii. Jakie środki wyrazu zastosujesz?

Te wskazówki mogą Wam pomóc:

1.Uwzględnijcie wskazówki i informacje od wszystkich członków grupy (AB 13) i opracuj

scenariusz swojej animacji.

2. Wybierzcie w grupie technikę animacji i rozwiązania techniczne (AB13 i AB15).

3. Wybierzcie w grupie figury, symbole, znaki i obrazy zgodnie z karta pracy AB13.

Harmonogram

Zadanie:

Wypełnijcie kartę pracy z harmonogramem AB17

Kto co robi w Waszej grupie?

Projekt scenariusza (AB19)

Opracowanie/ tworzenie scenopisu obrazkowego/Storyboard, rysowanie (AB18).

5.5.3 Utrwalenie

Metoda:

Ocenianie kształtujące FoBe/OK

Materiał: Folder oceniania kształtującego(AB26)

Page 27: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

Koncepcja lekcji/treść: FoBe/OK

Wewnątrzgrupowa ocena kompetencji.

Nauczyciel rozdaje każdemu uczniowi 3 czerwone naklejki w celu oceny 8 kompetencji

kluczowych u swoich koleżanek i kolegów z grupy. Uczniowie wypełniają w grupach folder

oceniania kształtującego. Na podstawie obserwacji poczynionych w czasie 4 i 5 lekcji

uczniowie oceniają wzajemnie swoje kompetencje przyklejając naklejki na karty uczniów w

odpowiednich miejscach tabeli.

5.6 6. Lekcja. Tworzenie animacji

5.6.1 Wstęp

Metoda:

Praca w grupie

Materiał: Papier, karton, pisaki, nożyczki, klej – stosownie do wybranej techniki pracy,

kamera/aparat. Modele postaci/ charakterów

https://www.pinterest.com/pin/17381148537409880/

Koncepcja lekcji/treść:

Nauczyciel udostępnia niezbędne materiały do pracy przy tworzeniu filmu

animowanego/animacji.

Zadanie:

Zastanówcie sie i przygotujcie wszystkie niezbędne komponenty do stworzenia własnej

animacji: lalki, tło, tekst, muzyka, światło itp. Pamiętajcie o harmonogramie.

5.6.2 Opracowanie

Metoda:

Praca w grupie

Tworzenie filmu

Materiał: AB15; AB21; Komputer, tablet, aparat fotograficzny, kamera.

Koncepcja lekcji/treść:

AB20. Instrukcja- Jak korzystać z Movie Maker i innych bezpłatnych programów do

tworzenia filmów/animacji. AB21.

Warto używać programów takich, jak Movie Maker lub Mokey Jam do animacji. Do

udźwiękawiania filmów polecamy program Audacity-d. W załączniku 21 można znaleźć

Page 28: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

jeszcze dodatkowe wskazówki.

Zadanie:

Stwórz tło, wprowadź lalki, światło i dźwięk, zdjęcia itd. do swojego filmu. Zmontuj cały film

AB15. Dodaj dźwięk lub przeczytaj tekst (AB21).

5.6.3 Utrwalenie

Metoda:

Praca w grupie

Dyskusja.

Ocenianie kształtujące

Materiał: Folder oceniania kształtującego

Koncepcja lekcji/treść:

Zadanie:

Zastanówcie się i omówcie w grupie:

Czy udało nam się zrealizować ten pomysł, który wyznaczyliśmy jako nasz cel na początku?

Co moglibyśmy poprawić w filmie?

FoBe. Ocena kompetencji w grupie. Nauczyciel daje każdemu uczniowi 3 zielone naklejki w

celu oceny kompetencji w grupie. Folder oceny kształtującej jest przekazywany od grupy do

grupy.

Na podstawie obserwacji poczynionych w czasie 6 lekcji uczniowie oceniają wzajemnie

swoje kompetencje przyklejając naklejki na karty uczniów w odpowiednich miejscach tabeli.

5.7. 7.Lekcja. Prezentacja filmu/animacji

5.7.1 Wstęp

Metoda:

Dyskusja

Materiał: Papier, pisak, tablica,

Koncepcja lekcji/treść:

Pytanie do klasy: Co powinna zawierać dobra prezentacja? Jaka jest struktura dobrej

prezentacji? Nauczyciel pisze na tablicy odpowiedzi?

Page 29: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

5.7.2 Opracowanie

Metoda:

Prezentacja

Materiał: Projektor, tablica, kreda, komputer

Koncepcja lekcji/treść: Przedstawienie efektów pracy.

5.7.3 Utrwalenie

Metoda:

Praca w grupie

Informacja zwrotna - „Hamburger”

Ocenianie kształtujące

Materiał: AB22; AB7

Folder oceniania kształtującego. Moodle, Credly : https://credly.com/ https://openbadges.org/

Wirtualny plecak, w którym uczniowie, po załozeniu konta na platformie, mogą zbierać

wirtualne odznaki. Odznaki te mogą zostać także wydrukowane z tej strony:

https://backpack.openbadges.org/backpack/welcome

Koncepcja lekcji/treść:

Zapisanie filmu na portalu, informacja zwrotna

Udane produkcje uczniowskie można zapisać na stronie: http://www.paun.ee/et/liitu

AB22: Ankieta z informacją zwrotną dot. filmu animowanego

AB7: Informacja zwrotna- „Hamburger”

Zadanie:

Oceń filmy autorstwa innych grup wykorzystując do tego podany schemat.

Dobra informacja zwrotna jest jak dobry hamburger – treściwy i soczysty, składa się z wielu

warstw.

FoBe/OK. Ocenianie kompetencji w zespole klasowym.

Ocena przez nauczyciela ucznia, który w kompetencjach kluczowych uzyskał trzy lub więcej

punktów od swoich koleżanek i kolegów.

Ocena kształtująca w klasie. Nauczyciel rozdziela 3 żółte naklejki na każdego ucznia w celu

oceny kolegów z całej klasy (nie tylko z jego grupy). Na podstawie obserwacji

Page 30: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

przeprowadzonych na lekcji 7 każdy uczeń powinien ocenić swoich kolegów w klasie,

przyklejając naklejki do siatki kompetencyjnej na karcie danego ucznia.

FoBe/OK:

Nauczyciel sprawdza folder oceny kształtującej i ocenia uczniów, którzy otrzymali od swoich

kolegów co najmniej trzy naklejki z jednej lub większej liczby kompetencji. Nauczyciel ocenia

kompetencje ucznia.

Cyfrowe i fizyczne świadectwa osiągnięć są przekazywane uroczyście po zakończeniu lekcji

wraz z certyfikatem kompetencji. Świadectwa osiągnięć się mają ważność 1 rok.

Cyfrowe świadectwa osiągnięć można przesłać przez platformę Moodle lub Credly,

automatycznie na pocztę elektroniczną uczniów i uczennic.

5. Źródła

Schüler DUDEN “Die Religionen”, Hrsg. Duden, Mannheim 1977

Jürgen Tibusek „Ein Galube, viele Kirchen“

Die christlichen Religionsgemeinschaften- Wer sie sind und was sie glauben Brunnen

Verlag Giessen, 1994.

Harenberg Lexikon der Religionen, Die Religionen und Glaubensgemeinschaften der

Welt; Ihre Bedeutung in Alltag, Geschichte und Gesellschaft.

Harenberg Verlag, 2002.

Leben leben 7/8, Hrsg. Richard Breun, Ernst Klett Verlag 2013

Materiał informacyjny dot. tradycji żywieniowych i religii światowych:

http://www.islam-pedia.de/index.php5?title=Ern%C3%A4hrung_im_Islam

(dostęp 20.12.2016, 19:34)

https://de.wikipedia.org/wiki/Hal%C4%81l

(dostęp 20.12.2016, 19:34)

http://library.islamweb.net/grn/index.php?page=articles&id=151512

(dostęp 20.12.2016, 19:35)

http://sciencev2.orf.at/stories/1765040/index.html

(dostęp 20.12.2016, 19:35)

http://www.religionen-entdecken.de/lexikon/e/essen-den-religionen

(dostęp 20.12.2016, 19:36)

https://www.unilu.ch/fileadmin/forschung/regie/dok/SMRE__Working_paper__2012.pdf

(dostęp 20.12.2016, 19:37)

http://othes.univie.ac.at/21941/1/2012-08-21_0406029.pdf

(dostęp20.12.2016, 19:37)

https://www.umweltbildung.uni-

osnabrueck.de/pub/uploads/Baikal/fischer08esskulturen.pdf

(dostęp20.12.2016, 19:37)

http://www.gmu.ac.ir/download/booklibrary/e-

library/Encyclopedia%20of%20Food%20and%20Culture,%20Volume%201.pdf

(dostęp 20.12.2016, 19:37)

Page 31: Religie świata i zwyczaje żywieniowe w Europie – Spis treści · bardzo uważać na to, jakie danie i o jakiej porze stawiane jest na stole. ... Poznają przy tym 3 techniki filmowe

https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_foods_with_religious_symbolism

http://www.imagineeducation.com.au/files/CHC30113/Food_Culture_and_Religion.pdf

(dostęp 20.12.2016, 19:37)

http://www.encyclopedia.com/religion/dictionaries-thesauruses-pictures-and-press-

releases/food-and-religion

(dostęp 20.12.2016, 19:37)