Upload
melissa-peters
View
225
Download
5
Embed Size (px)
Citation preview
Remi : Referentiebudgetten voor een menswaardig inkomen, een webapplicatie
Ilse Cornelis, Nele Peeters, Jean-François Reynaert en Peter Thijs Marie-Thérèse Casman, Laurent Nisen en Bérénice Storms
Dit onderzoek kon uitgevoerd worden dankzij de financiele steun van de POD Maatschappelijke Integratie
Overzicht
• Situering en probleemstelling• Vier onderzoeksvragen
– Financiële impact?– Werking?– Administratieve belasting?– Versterkend voor cliënten, maatschappelijk
werkers en raadsleden?• Conclusies en discussie
Situering en probleemstelling
• Grote verschillen in de toekenning van aanvullende steun tussen (en binnen) OCMW’s
• Dezelfde grote verschillen m.b.t. de bepaling van het noodzakelijke leefgeld in het kader van schuldhulpverlening
• Referentiebudgetten1 werden ontwikkeld voor:– Alle mogelijke typegezinnen, levend in diverse socio-economische
situaties (niet werkend/werkend, samenwonend/ gescheiden, op actieve/bejaarde leeftijd, gezond/ziek, eigenaar/huurder)
– Door groot aantal variaties: nood aan een gemakkelijk hanteerbaar instrument
1 Storms, B., Van den Bosch, K., (2009), Wat heeft een gezin minimaal nodig? Een budgetstandaard voor Vlaanderen, Leuven: Acco.Van Thielen, L., Deflandre, D., Baldewijns, K., Boeckx, H., Leysens, G., Casman, M.-T., Storms, B., Van den Bosch, K. (2010). Minibudget. Wat hebben gezinnen nodig om menswaardig te leven in België? Antwerpen: Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck.
Situering en probleemstelling
• REMI = webapplicatie waarin de referentiebudgetten op maat van OCMW’s/CAW’s worden aangeboden.
• Geen rekenmachine (dat leidt naar één bedrag), maar wel een tool, op maat van de cliënt, die resulteert in richtnormen waaraan individuele situaties kunnen worden getoetst.
• Autonomie van OCMW’s wordt gerespecteerd: ze kunnen vrij kiezen op welke wijze ze ervoor zorgen dat mensen met een te laag inkomen volwaardig kunnen deelnemen aan de samenleving:– Door besteedbare inkomens te verhogen (uitputten van
rechten, vergoeden van kosten, verminderingen op gemeentelijke retributies, aanvullende steun,…)
– Door uitgaven te verlagen (sociale huisvesting, energiebesparende maatregelen, vrije tijdscheques, ….)
REMI
- Online webapplicatie- referentie-budgetten op maat van
iedere cliëntsituatie- Output: een haalbaar budgetoverzicht
van noodzakelijke:- vaste kosten- leefkosten- reserveringsuitgaven
- Verschaft inzicht in welke inspanningen door de cliënt en het OCMW kunnen geleverd worden met het oog op het garanderen van een menswaardig inkomen
REMI
REMI
REMI
REMI Inkomen – totaal= 1200 –
1251.39
Webapplicatie uitgetest
Studie gefinancierd door POD mi (2012): uittesten van de werking, effectiviteit en administratieve en financiële draaglast van REMI in een aantal Vlaamse, Waalse en Brusselse OCMW’s
Studie POD mi: vier onderzoeksluiken
• 1. Financiële impact van hanteren referentiebudgetten voor OCMW
• 2. Technische werking en gebruiksvriendelijkheid van instrument
• 3. Administratieve belasting van gebruik webapplicatie
• 4. Versterkende werking voor cliënten, maatschappelijk werkers en raadsleden
Deelnemende OCMW’s
OCMW’s MW Cliënten Raadsleden
Vlaanderen 5* 31 (11) 28 (21) 21 (9)
Wallonië 6** 39 (22) 26 (24) 23 (19)
Brussel 2*** 5 (2) 5 (5) -
TOTAAL 13 75 (35) 59 (50) 44 (28)
* = 3 OCMW’s werkten niet mee aan deel 3 (administratieve belasting)** = 1 Waals OCMW nam enkel deel aan deel 1 (financiële impact)*** = 1 Brussels OCMW nam niet deel aan deel 4 (versterkende werking en effectiviteit)Cijfers tussen haakjes zijn aantal deelnemers in de nameting
Luik 1. Financiële impact
• Wat is het verschil in financiële middelen die worden ingezet voor aanvullende steun binnen een OCMW– op dit moment?– op basis van REMI (referentiebudgetten voor een
menswaardig inkomen)?
Luik 1. Financiële impact
Methode:• Simulatiestudie• Per OCMW ca 20 lopende dossiers AFS (aanvullende
financiële steun) => in totaal 242 dossiers• Elk volledig dossier verwerken met webapplicatie REMI
+ gegevens over huidig toegekende AFS• Voor verschillende types gezinnen (alleenstaanden,
gezinnen met en zonder kinderen, ...)• Voor diverse inkomstenbronnen (leefloon, pensioen,
werkloosheidsuitkering, ...)
N Leefloon Werkloosheids-uitkering
Loon uit arbeid
Invaliditeits- of ziekte-uitkering Pensioen Andere
Alleenstaande 79 33 15 1 25 5
Alleenstaande met 1 kind 32 12 6 5 8 1
Alleenstaande met 2 kinderen 25 14 5 2 3 1
Alleenstaande met 3 kinderen 4 1 3
Alleenstaande met 4 kinderen 1 1
Alleenstaande met 5 kinderen 1 1
Alleenstaande met 6 kinderen 1 1
Koppel 39 12 7 6 6 7 1
Koppel met 1 kind 30 11 8 6 3 1 1
Koppel met 2 kinderen 17 8 2 5 2
Koppel met 3 kinderen 10 4 1 4 1
Koppel met 4 kinderen 2 1 1
Koppel met 6 kinderen 1 1
Totaal 242 99 48 30 48 15 2
EUR/ maand
NGemiddelde aanvullende steun
Gemiddelde aanvullende steun volgens REMI
Meerkost REMI tov huidige aanvullende steun
Meerkost REMI bij behouden huidige steun
Financiële impact: min
Financiële impact: max
Alleenstaande 79 59 169 110 120 -98 711
Alleenstaande met 1 kind 32 54 290 238 248 -265 731
Alleenstaande met 2 kinderen 25 29 334 305 308 -43 638
Alleenstaande met 3 kinderen 4 61 441 381 380 16 725
Koppel 39 56 308 253 260 -200 853
Koppel met 1 kind 30 84 450 366 389 -96 1100
Koppel met 2 kinderen 17 60 565 505 509 -72 1432
Koppel met 3 kinderen 10 70 618 548 557 -81 1627
0
100
200
300
400
500
600
700
Alleen
staan
de
Alleen
staan
de m
et 1
kind
Alleen
staan
de m
et 2
kind
eren
Alleen
staan
de m
et 3
kind
eren
Koppe
l
Koppe
l met
1 ki
nd
Koppe
l met
2 ki
nder
en
Koppe
l met
3 ki
nder
en
Gemiddelde aanvullende steun Gemiddelde aanvullende steun volgens REMI
0
200
400
600
800
1000
1200
Alle
enst
aand
eAl
leen
staa
nde
- Lee
floon
Alle
enst
aand
e - W
erkl
oosh
eids
uitk
erin
gAl
leen
staa
nde
- Loo
n ui
t arb
eid
Alle
enst
aand
e - Z
iekt
e- o
f inv
alid
iteits
uitk
erin
gAl
leen
staa
nde
- Pen
sioen
Alle
enst
aand
e m
et 1
kin
dAl
leen
staa
nde
met
1 k
ind
- Le
eflo
onAl
leen
staa
nde
met
1 k
ind
- W
erkl
oosh
eids
uitk
erin
gAl
leen
staa
nde
met
1 k
ind
- Lo
on u
it ar
beid
Alle
enst
aand
e m
et 1
kin
d -
Ziek
te- o
f inv
alid
iteits
uitk
erin
gAl
leen
staa
nde
met
1 k
ind
- Pe
nsio
enAl
leen
staa
nde
met
2 k
inde
ren
Alle
enst
aand
e m
et 2
kin
dere
n - L
eeflo
onAl
leen
staa
nde
met
2 k
inde
ren
- Wer
kloo
shei
dsui
tker
ing
Alle
enst
aand
e m
et 2
kin
dere
n - L
oon
uit a
rbei
dAl
leen
staa
nde
met
2 k
inde
ren
- Zie
kte-
of i
nval
idite
itsui
tker
ing
Alle
enst
aand
e m
et 2
kin
dere
n - P
ensio
enAl
leen
staa
nde
met
3 k
inde
ren
Alle
enst
aand
e m
et 3
kin
dere
n - L
eeflo
onAl
leen
staa
nde
met
3 k
inde
ren
- Wer
kloo
shei
dsui
tker
ing
Alle
enst
aand
e m
et 4
kin
dere
n - L
eeflo
onAl
leen
staa
nde
met
5 k
inde
ren
- Lee
floon
Alle
enst
aand
e m
et 6
kin
dere
n - L
eeflo
on Kopp
elKo
ppel
- Le
eflo
onKo
ppel
- W
erkl
oosh
eids
uitk
erin
gKo
ppel
- Lo
on u
it ar
beid
Kopp
el -
Ziek
te- o
f inv
alid
iteits
uitk
erin
gKo
ppel
- Pe
nsio
enKo
ppel
- An
dere
Kopp
el m
et 1
kin
dKo
ppel
met
1 k
ind
- Lee
floon
Kopp
el m
et 1
kin
d - W
erkl
oosh
eids
uitk
erin
gKo
ppel
met
1 k
ind
- Loo
n ui
t arb
eid
Kopp
el m
et 1
kin
d - Z
iekt
e- o
f inv
alid
iteits
uitk
erin
gKo
ppel
met
1 k
ind
- Pen
sioen
Kopp
el m
et 1
kin
d - A
nder
eKo
ppel
met
2 k
inde
ren
Kopp
el m
et 2
kin
dere
n - L
eeflo
onKo
ppel
met
2 k
inde
ren
- Wer
kloo
shei
dsui
tker
ing
Kopp
el m
et 2
kin
dere
n - L
oon
uit a
rbei
dKo
ppel
met
2 k
inde
ren
- Zie
kte-
of i
nval
idite
itsui
tker
ing
Kopp
el m
et 3
kin
dere
nKo
ppel
met
3 k
inde
ren
- Lee
floon
Kopp
el m
et 3
kin
dere
n - W
erkl
oosh
eids
uitk
erin
gKo
ppel
met
3 k
inde
ren
- Loo
n ui
t arb
eid
Kopp
el m
et 3
kin
dere
n - Z
iekt
e- o
f inv
alid
iteits
uitk
erin
gKo
ppel
met
4 k
inde
ren
Kopp
el m
et 4
kin
dere
n - W
erkl
oosh
eids
uitk
erin
gKo
ppel
met
4 k
inde
ren
- Loo
n ui
t arb
eid
Kopp
el m
et 6
kin
dere
n - L
eeflo
on
Gemiddeldeaanvullendesteun
Gemiddeldeaanvullendesteun volgensREMI
EUR / maand NGemiddelde aanvullende
steun
Gemiddelde aanvullende
steun volgens REMI
Meerkost REMI tov huidige
aanvullende steun
Meerkost REMI bij
behouden huidige steun
Financiële impact:
min
Financiële impact:
max
Alleenstaande met 1 kind 32 53,65 290,41 237,76 248,32 -265,32 730,78
Leefloon 12 24,02 299,90 275,88 275,88 0 553,49
Werkloosheidsuitkering 6 37,81 287,11 249,31 249,31 0 730,78
Loon uit arbeid 5 8,3 212,35 204,05 204,05 0 624,97
Ziekte- of invaliditeitsuitkering 8 111,05 260,50 149,45 191,67 -265,32 551,85
Pensioen 1 240 826,04 586,04 586,04 / /
Luik 1. Financiële impact
Resultaten en conclusies• Huidige aanvullende steun ligt in de drie regio’s
meestal lager dan de referentiebudgetten• Grotere tekorten te vinden bij gezinnen met meerdere
kinderen• Onvoldoende rekening gehouden met impact op
gezinsbudget bij berekening steun• Minimale en maximale financiële impact loopt sterk
uiteen voor gelijkaardige gezins- en inkomenssituaties• Grote variaties op vlak van AFS tussen en binnen OCMW’s• Grote variatie in individuele kenmerken van gezinnen
Luik 1. Financiële impact
Resultaten en conclusies• Meerkost afhankelijk van meerdere factoren
• Bijvoorbeeld huisvesting, huidige aanvullende steun, sociaaleconomische positie gezin, kindergeld, alimentatie, andere inkomsten …
• Extrapolatie naar alle OCMW-dossiers quasi onmogelijk• Te weinig gegevens beschikbaar over cliëntenbestand
OCMW• Te grote diversiteit
Luik 2. Werking
• Technische werking en correct gebruik / gebruiksvriendelijkheid van het instrument REMI?
• Methode:– Oplijsting en correctie bugs en problemen door de
maatschappelijk werkers die instrument gebruiken– Correct gebruik nakijken door invoer in
simulatiestudie (luik 1) te controleren
Luik 2. Werking
Resultaten en conclusies• Aantal aanpassingen nodig• REMI is nuttig als leidraad om basisdossier aan
te maken • Systematische manier om zicht te krijgen op inkomsten
en uitgaven cliënten
Luik 3. Administratieve belasting
Vergelijken van de administratieve belasting van de huidige procedure die gangbaar is binnen het OCMW met een fictieve procedure waarbij REMI gebruikt wordt. • Tijdsregistratie voor beide procedures• Identificeren welke informatie door REMI wordt gevraagd, maar niet beschikbaar is wanneer de huidige procedure wordt gevolgd
Luik 3. Administratieve belasting
Methode:• Simulatiestudie• Per OCMW ong. 6 nieuwe dossiers => in totaal 26
dossiers• Elk dossier verwerken met huidige procedure +
gedetailleerde timing door MW• Elk dossier invoeren in de webapplicatie REMI +
gedetailleerde timing door MW• Aangeven welke informatie op dit moment nog
ontbreekt maar in REMI ingevuld zou kunnen worden
Luik 3. Administratieve belasting
Resultaten en conclusies• Tijdsregistratie:
• Kleine tijdswinst (4 minuten) door gebruik REMI ipv huidige software
• Extra administratieve belasting door het opvragen van ontbrekende gegevens?• Aantal gegevens die nu vaak ontbreken in dossier (kosten
verzekeringen, provinciebelasting, ...)• Kunnen makkelijk worden opgevraagd tijdens opstellen
van dossier: geen extra administratieve belasting door bijkomend onderzoek
• Indien ontbrekend: referentiebedragen overnemen
Luik 4. Effectiviteit
Werkt REMI (en het gebruik van referentiebudgetten) als educatief instrument voor:
• Cliënten? • Versterkend: attitudes over persoonlijke financiën, gedrag,
ervaren empowerment, en subjectieve evaluatie• Maatschappelijk werkers?
• Versterkend: eigen ervaren effectiviteit begeleiding, empowerment in werk, subjectieve ervaring individuele begeleiding
• Beoordelen leefsituaties• Raadsleden?
• Andere houding tegenover minimale inkomens na vorming• Beoordelen leefsituaties
Luik 4. Effectiviteit
Methode• Cliënten:
• 6 cliënten per OCMW => 50 cliënten volledige data• Interventie : 4x individuele begeleidingssessie met draaiboek
REMI/referentiebudgetten/zelfcontrole• Vragenlijst voor en na interventie
• Maatschappelijk werkers• Vorming + Interventie• Vragenlijst voor en na interventie
• Raadsleden• Vorming• Vragenlijst voor en +- 5 maanden na vorming
• Belangrijk • Kleine steekproeven• Beperkte interventie• Geen controlegroep
Luik 4. Effectiviteit cliënten
Nameting Niet sparen Sparen Totaal
Voormeting Niet sparen 17 13 30Sparen 0 20 20
Totaal 17 33
McNemar p<.01
Gedrag: sparen
Luik 4. Effectiviteit cliënten Nameting
Helemaal eens of eens
N %De individuele begeleiding vond ik nuttig 43 91,5%Door de individuele begeleiding slaag ik er beter in om een goed zicht te krijgen op mijn inkomsten en uitgaven 41 87,2%
Het opschrijven van mijn uitgaven helpt me om een goed zicht te krijgen op wat ik maandelijks kan uitgeven 37 80,4%
Door voor mezelf doelstellingen te formuleren slaag ik er beter in om met mijn geld om te gaan 33 73,3%
Ik zou in de toekomst nog willen gebruik maken van deze individuele begeleiding indien mogelijk 38 82,6%
Ik zou deze begeleiding aanraden aan anderen 40 88,9%
Luik 4. Effectiviteit
Resultaten en conclusies: cliënten• Beperkte evolutie merkbaar na de interventie
• Zaken waaraan in begeleiding werd gewerkt:• Spaargedrag /geld opzij zetten: zie voorbeeld• Langetermijndoelen stellen
• Zelfvertrouwen mbt budget beheer• Begeleiding zeer positief geëvalueerd: zie
voorbeeld
Luik 4. Effectiviteit
Resultaten en conclusies: maatschappelijk werkers:• Beperkte evolutie na vorming en interventie
• Eigen functioneren: effectiviteit om:• toekomstige problemen te voorkomen • het gedrag van cliënten te veranderen
• Matig positief over individuele begeleiding• Beoordeling leefsituaties
• Veel variatie • Veel verschillende interpretaties, afhankelijk van
individuele kenmerken • => voordeel REMI: houdt hier in grote mate rekening mee
Beoordeling leefsituaties
• Case 2: Gezin met 2 kinderen• Een echtpaar waarvan de man 34 jaar is en de vrouw 35 jaar. • Zij hebben 2 kinderen; een jongen van 5 jaar en een meisje van 3 jaar. Zij
ontvangen een gewaarborgde kinderbijslag van 319 Euro per maand• Zij ontvangen een leefloon van 1.026 Euro. De man heeft een zeer onregelmatig
arbeidsverleden. De vrouw heeft vroeger korte periodes gewerkt als poetsvrouw. Noch de man, noch de vrouw hebben recht op werkloosheidsvergoeding aangezien zij geen van beide voldoende arbeidsdagen kunnen bewijzen. Zowel de man als de vrouw willen werken. De trajectbegeleider ziet een tewerkstelling binnen de 6 maanden echter niet mogelijk.
• Het gezin heeft geen spaargelden, wel ongeveer 5000 Euro schulden (er werd geld geleend o.a. om waarborg van het appartement te kunnen betalen).
• Betrokkenen huren een appartement met 3 slaapkamers aan een huurprijs van 550 euro. De rekening voor elektriciteit en gas zal maandelijks 170 euro bedragen.
• Gemiddeld hebben zij een apothekerskost van 140 euro per maand.
Beoordeling leefsituaties
• Case 2: Gezin met 2 kinderen- volgens REMI 514€ nodig
OCMWVoormeting
Case 2: nu toegekendNameting
Case 2: nu toegekend Avg SD Min Max N Avg SD Min Max N8-Vl 107 62 0 151 5 167 46 115 205 310- Vl 367 53 288 397 4 346 0 346 346 211- Vl 26 19 0 50 5 0 0 0 19 –Vl 200 200 200 1 122 149 17 227 212-Vl 263 0 263 263 2 244 31 222 266 25 0 013-B 160 57 120 200 2 07-W 0 0 0 0 2 50 71 0 100 24-W 210 119 0 310 6 140 128 0 250 32-W 204 127 100 500 9 125 150 0 300 46-B 0 140 140 140 11-W 160 125 0 350 5 124 76 70 250 53-W 259 100 150 400 5 361 63 300 445 5TOTAAL 182 128 0 500 46 184 132 0 445 30
Beoordeling leefsituaties• Case 2- volgens REMI 514€ nodig
OCMW
VoormetingCase 2: nodige AFS
Nameting Case 2: nodige AFS
Avg SD Min Max N Avg SD Min Max N8 531 247 200 1000 11 693 227 450 900 310 442 44 397 500 4 425 35 400 450 211 159 139 20 300 5 250 250 250 19 278 173 155 400 2 364 193 227 500 212 567 375 350 1000 3 380 170 260 500 25 683 76 600 750 3 200 0 200 200 213 375 177 250 500 2 07 183 112 100 310 3 310 269 120 500 24 403 148 250 600 6 438 120 300 515 32 450 220 250 1000 11 350 173 200 500 46 0 400 400 400 11 278 183 170 600 5 192 119 100 400 53 520 241 150 800 5 470 233 200 800 5TOTAAL 423 232 20 1000 60 379 201 100 900 32
Luik 4. Effectiviteit
Resultaten en conclusies: raadsleden• Weinig evolutie in visie op minimale inkomens en
beoordelen leefsituaties• Slechts 1 enkel vormingsmoment• Opnieuw onderschatting kosten kinderen
• Positief over introductie referentiebudgetten• Wijzen zelf op verandering in inzicht/visie• Toekomst: bijna de helft: beleid AFS herbekijken
Conclusies
Financiële impact• Grote kloof tussen huidige toestand en referentiebudgetten voor
menswaardig inkomen• Vooral impact kinderen wordt onderschat• REMI kan hier voor bewustmaking zorgen
• Berekende meerkost enkel gebaseerd op ontvangen dossiers van OCMW’s• Meerkost kan nog toenemen wanneer alle personen die een inkomen
hebben dat lager uitvalt dan het referentiebudget, komen aankloppen voor AFS
• AFS sterk afhankelijk van zeer specifieke kenmerken dossiers => verklaart ook grote variabiliteit• REMI: uniforme criteria op maat van elke individuele cliëntsituatie
• REMI veronderstelt aanwezigheid competenties om met geld en budget om te gaan bij cliënten• REMI als educatief middel: budgetteringsvaardigheden van cliënten
versterken
Conclusies
Werking en administratieve belasting• Geen bijkomende administratieve belasting door REMI
• Gelijkaardige administratieve stappen en kleine tijdswinst• Een systematisering van de benodige informatie kan
een bijkomende tijdswinst opleveren• Dossiers niet steeds volledig aan inkomsten – of
uitgavenkant• REMI: systematiseert inkomensonderzoek en
informatieverzameling rond uitgaven• REMI: dwingt tot nadenken en expliciteren beleid rond
AFS
Conclusies
Effectiviteit• Bruikbaarheid als educatief instrument voor de
cliënten:• Zeer voorzichtig positief• Tijdsintensief: groepswerking levert niet alleen tijdswinst,
werkt ook versterkend• Educatief en bewustmakend instrument voor
maatschappelijk werkers en raadsleden:• Doet nadenken• Zeer beperkte introductie referentiebudgetten =>
harmonisatie kan niet verwacht worden
Take Home
Meerwaarde REMI• Uniforme criteria voor berekening menswaardig
inkomen op maat van individuele cliëntsituaties• Leidraad voor gestructureerde
informatieverzameling en aanleggen cliëntdossier• Educatief instrument dat ingezet kan worden in
begeleiding cliënten en sensibilisering maatschappelijk werkers en raadsleden omtrent referentiebudgetten voor een menswaardig inkomen
Discussie
• Bedankt voor uw aandacht!• Vragen?
• Meer lezen:– Ilse Cornelis, Nele Peeters, Jean-François Reynaert en Peter Thijs, Marie-Thérèse Casman, Laurent Nisen en Bérénice
Storms (2012). Referentiebudgetten als maatstaf voor de effectiviteit van de sociale bescherming (2012). REMI: referentiebudgetten voor een menswaardig inkomen, een webapplicatie
– Storms, B., Peeters, N., Cornelis, C., Reynaert, J-F, Thijs, P., Nisen, L., (2013). Referentiebudgetten als maatstaf voor de effectiviteit van de sociale bescherming. Ook getest op mensen. In: in: Vranken, J., Lahaye, W., Saffre, S., Pannecoucke, I., (red.) Armoede en sociale uitsluiting. Jaarboek 2013 (te verschijnen)