การแปลความหมายภาพดาวเทยมดวยสายตาการแปลความหมายภาพดาวเทยมดวยสายตา(Remote Sensing Interpretation)

1

1. เพ�อใหผอานเขาใจหลกการของการแปลตความภาพถายจาก

ดาวเทยมดวยสายตา

2. เพ�อใหผอานฝกทกษะในการจาแนกประเภทการใชประโยชนท�ดน

โดยการแปลตความภาพถายดาวเทยมดวยสายตา โดยการแปลตความภาพถายดาวเทยมดวยสายตา

3. เพ�อใหผอานสามารถบรณาการเทคโนโลยรโมตเซนซงกบระบบ

สารสนเทศภมศาสตร ในการผลตแผนท� การใชประโยชนท�ดนอยาง

เปนรปธรรม

2

33. . คณลกษณะของขอมลภาพถายคณลกษณะของขอมลภาพถายดาวเทยมดาวเทยม

44. . การแปลตความภาพถายจากดาวเทยม การแปลตความภาพถายจากดาวเทยม

3

66.. ลกษณะความแตกตางทางพ%นท' ลกษณะความแตกตางทางพ%นท' ((Spatial PropertiesSpatial Properties))

88..คณลกษณะของนกแปลตความ คณลกษณะของนกแปลตความ ((Interpreter Characteristics)Interpreter Characteristics)

99..คณสมบตของภาพ คณสมบตของภาพ

1010. . ข%นตอนในการแปลภาพถายจากข%นตอนในการแปลภาพถายจากดาวเทยมดวยดาวเทยมดวยสายตา สายตา

การตความหมายภาพรโมทเซนซง ม 2 วธการ คอ

1. การแปลตความภาพดวยสายตา

2. การวเคราะหขอมลภาพดวยคอมพวเตอร

การแปลตความภาพน6น หมายถง “การวนจฉย (Identification) หรอพสจน

ส�งท�ปรากฏอยในภาพน6นควรจะเปนอะไร” ข6นอยกบคณสมบตเฉพาะตวของ

4

http://www.english-heritage.org.uk/professional/research/landscapes-and-areas/aerial-survey/archaeology/

ส�งท�ปรากฏอยในภาพน6นควรจะเปนอะไร” ข6นอยกบคณสมบตเฉพาะตวของ

ผแปลวามประสบการณและความชานาญในการเรยนรลกษณะพ6นท�ท�ศกษา

และลกษณะของขอมลภาพดาวเทยมท�ปรากฏในภาพ

เพ�อเนนการจาแนกประเภท (Classification) ของวตถประเภทตางๆ ท�มอย

ในภาพออกจากกน โดยวธการแปลตความขอมลภาพดาวเทยมดวยสายตา

(Visual Interpretation) ใหเกดทกษะ

5http://www.geog.umd.edu/homepage/courses/372/Fall2007/Lecture%206%20-%20Principles%20of%20Image%20Int.pdf

6http://www.geog.umd.edu/homepage/courses/372/Fall2007/Lecture%206%20-%20Principles%20of%20Image%20Int.pdf

โดยท �วไปแลวการแปลตความภาพถายดาวเทยมจะมงเนนท�การ

ตความหมายของกลมจดภาพ (Group of pixel) ท�รวมกนอย ซ�งอาจ

แสดงรปรางท�มขนาด (Size and Shape) แตกตางกน ตลอดจนความ

แตกตางกนในเร�องของระดบสหรอส (Tone or Color) ลกษณะเน6อ

ภาพ (Texture) รปแบบการจดเรยงตวของวตถ (Pattern or

7

ภาพ (Texture) รปแบบการจดเรยงตวของวตถ (Pattern or

Structure) และความแนนทบท�ตางกน

ดงน6นการแปลภาพดวยสายตาจงมความจาเปนท�จะตอง

พจารณาถงองคประกอบท�กลาวมา เพ�อใหการแปลตความภาพถาย

ดาวเทยมดวยสายตามความถกตองแมนยามากท�สด

8

9

1) ลกษณะการสะทอนชวงคล'นแมเหลกไฟฟาของวตถ ซ'งสมพนธกบความยาวชวงคล'นแสงในแตละแบนด โดยวตถประเภทตางๆ จะมการสะทอนแสงในแตละชวงคล'นไมเทากน จงทาใหสของวตถในภาพแตละแบนดแตกตางกนในลกษณะของระดบสขาว-ดา (Tone) ซ'งทาใหเกดสท'แตกตางกนในภาพสผสม (Color

10

(Tone) ซ'งทาใหเกดสท'แตกตางกนในภาพสผสม (Color

composite image) ดวย

http://vcharkarn.com/magazine/issue3/issue003_observatory02.php

2) ลกษณะรปรางของวตถท'ปรากฏในภาพ แสดงถงความแตกตางของวตถตามมาตราสวนและรายละเอยดภาพ

จากดาวเทยม เชน ขอมลระบบ Panchromatic ของดาวเทยม SPOT ท'มรายละเอยด 10 เมตร จะแสดงรปรางของวตถไดชดเจนกวา ภาพจากระบบ ETM+ ท'มรายละเอยด

11

ของวตถไดชดเจนกวา ภาพจากระบบ ETM+ ท'มรายละเอยด 30 เมตร เปนตน เน'องจากวตถหรอปรากฏการณบางอยางมลกษณะรปรางและมโครงสรางท'เฉพาะตว อาทเชน รปรางของทาอากาศยาน สนามฟตบอล หรอ นาขาว เปนตน

3) ลกษณะการเปล'ยนแปลงของวตถตามชวงเวลาท'ดาวเทยมบนทกภาพ ทาใหสามารถตดตามและศกษา

เหตการณท'เกดข%นแบบตอเน'องได เชน ดาวเทยม SPOT

สามารถกลบมาบนทกภาพบรเวณเดมทก 5 วน (การบนทกภาพแนวเฉยง: Off nadir viewing) จงเหมาะสม

12

บนทกภาพแนวเฉยง: Off nadir viewing) จงเหมาะสมสาหรบใชในการตดตามสถานการณภยธรรมชาตตางๆ ไดเปนอยางด เชน การตดตามการลกลามของไฟปา สภาพน%าทวม เปนตน ซ'งลกษณะการเปล'ยนแปลงตามชวงเวลาดงกลาว ทาใหมความแตกตางของระดบสในภาพขาวดาและภาพสผสม

การสรางภาพสผสมจากชวงคล'นท'เหมาะสม 3 แบนด รวมท%งทาการปรบปรงคณภาพขอมลเชงรงสและเชงพ%นท' (Radiometric and spatial enhancement)

13

http://academic.emporia.edu/aberjame/student/hu1/Bohai_bay.

4.1การตรวจสอบความถกตองของผลการแปลตความ

เปนการเปรยบเทยบวาบรเวณท'ถกจาแนกเปนขอมลของการใชประโยชนท'ดนแตละประเภทมความถกตองตรงกบสภาพความเปนจรงอยางไร ซ'งการตรวจสอบความถกตองในการจาแนกประเภทขอมลภาพดาวเทยมทาได โดยการส มตวอยางผลการแปลตความแลวเปรยบเทยบกบการตรวจสอบ

14

ตวอยางผลการแปลตความแลวเปรยบเทยบกบการตรวจสอบ

สภาพพ%นท'จรงในภาคสนาม (Ground truth) ดวยตาราง Confusion matrix หลงจากน%นขอมลท'เกบรวบรวมไดในภาคสนามจะถกนามาแกไขผลการจาแนกประเภทการใชประโยชนท'ดนใหถกตองสมบรณย'งข%น

15

16

171. แบบ BIP

182. แบบ BIL

193. แบบ BSQ

1) แปลตความจากส'งท'เหนชดเจน เขาใจและวนจฉยงายท'สดไปหายากท'สด (Easy to difficulty) เพ'อหลกเล'ยงความร สกทอใจเบ'อหนายในการแปลตความ โดยส'งท'ยากและสงสยควรแปลตความในภายหลง

2) แปลตความจากส'งท'ค นเคยหรอพบเหนในชวตประจาวนหรอ

20

2) แปลตความจากส'งท'ค นเคยหรอพบเหนในชวตประจาวนหรอส'งท'อย ใกลตวกอน แลวลงมอแปลส'งท'ค นเคยนอยภายหลง (Around to far) ท%งน% ข%นอย กบประสบการณและความร พ%นฐานของผ แปลตความ

3) แปลตความจากกล มใหญกอน แลวจงพจารณาแยกรายละเอยดในแตละประเภท ซ'งเรยกวาแปลตความจากหยาบไปหาละเอยด (Zone to Sub-Zone) ควรเร'มจาก

ประเภทการใชท'ดนระดบ I (level I) เชน พ%นท'อย อาศย, พ%นท'ทาการเกษตร, พ%นท'ปาไม และแหลงน%า แลวจง

21

พ%นท'ทาการเกษตร, พ%นท'ปาไม และแหลงน%า แลวจง

จาแนกออกเปนการใชท'ดนระดบ II (level II) เชน จาแนกพ%นท'ทาการเกษตรออกเปน นาขาว พชไร และพช

สวน หลงจากน%นจงจาแนกออกเปนระดบ III (level III)

เชนจาแนกพชสวนออกเปน เงาะ ทเรยน มะมวง ตอไป

4) แปลตความเรยงลาดบเปนระบบใหครบวงจร (Complete

cycle) ในแตละประเภท ไมควรสลบไปมาปะปนกน เพราะจะทาใหรายละเอยดของขอมลไมตอเน'องกน หรออาจจะขาดหายไปได

5) แปลตความโดยใชปจจยหรอขอมลท'มความสมพนธกนอนเปน

22

5) แปลตความโดยใชปจจยหรอขอมลท'มความสมพนธกนอนเปน

พ%นฐานท'จะวนจฉยขอมลไดอยางถกตอง (Data association)

เชน การแปลตความของแหลงน%า ซ'งมวตถประสงคสรางไวเพ'อการเพาะปลกจะมความสมพนธกบพ%นท'ตองการน%า เชน หากเปนท'เนนพ%นท'รบน%าควรเปนพชสวน หากเปนพ%นท'ราบพ%นท'รบน%าควรจะเปนนาขาวหรอพชผกสวนครว เปนตน ซ'งเปนไปตามวตถประสงคของการสรางอางเกบน%า

23

Black spruce forests

1

24

Aspen orbirch forests

2

25

http://www.english-heritage.org.uk/professional/research/landscapes-and-areas/aerial-survey/archaeology/lidar/

A lidar image of three of the Priddy Circles on Mendi p looking approximately east. © English Heritage. The lidar im age is used courtesy of Mendip Hills AONB – Original source Unit for Landscap e Modelling (ULM) Cambridge University.

26

Aerial view of Assateague Island, from an Airborne NASA LIDAR Mission (Ocean City in distance).

LIDARimagery canhelp visitorsunderstandthe shiftingbeach

27

beachmorphology ofAssateagueIsland.

http://landsat.gsfc.nasa.gov/pdf_archive/RS4interp.pdf

Assateague Island Before and After Feb. 1998Nor’Easters (data from LIDAR)

Overwash area before1998 Nor’Easters

28

Overwash area after1998 Nor’Easters

Landsat Repeat Images Show Glacial Retreat on

a Large Scale

29

Between Sept. 1973 and Sept. 1986, the MuirGlacier retreated more than 7 km.

Saharan Dust Storms Affect Coral Reefs

30SeaWiFS image taken Saturday, 26 February 2000

This particular storm reached over 1000 miles into the Atlantic.

Landsat 7ETM+ Image of Montana fires, August14, 2000

Dull red pixels show recent burn scars, bright red pixels depict the flamingportions of the burn. Green

31SeaWiFS image taken Saturday, 26 February 2000

pixels depict unburnedvegetation.

In this Aug. 30,2000 MODIS image,

firesseen bythermalinfrareddetectorsappear as red

32SeaWiFS image taken Saturday, 26 February 2000

appear as reddots.Burned areasshow up asblack areasunderneaththe purplesmoke.

In this Aug. 30,2000 MODIS image,

33

These Landsat scenes are of the confluence of the Mi ssouriand Grand Rivers. Notice the farmland in the river flood plain.Bare soil and plowed land appears red, vegetation a ppearsgreen, and water is dark blue.

September 1992 September 1993

การแปลตความขอมลภาพจากดาวเทยม คอนขางจะแตกตางจากการแปลภาพถายทางอากาศ ซ'งบนถายภาพในระดบต'า ทาใหมองเหนส'งตางๆ ตามลกษณะรปรางของส'งน%นๆ ในขณะท'ภาพจากดาวเทยมไดจากการโคจรบนทกขอมลท'ระดบสงมาก ซ'งส'งท'ปรากฏในภาพคอคาการสะทอนพลงงานหรอการแผรงสของส'งน%นๆ ท'แตกตางไป

34

ภาพคอคาการสะทอนพลงงานหรอการแผรงสของส'งน%นๆ ท'แตกตางไปจากส'งท'อย ขางเคยง เม'อนาคาการสะทอนพลงงานท'ชวงคล'นตาง ๆ มาประกอบกนเพ'อดคาการสะทอนแสงเชงคล'น (Spectral reflectance)

องคประกอบท'สาคญอกประการหน'งท'จะชวยใหการแยกแยะทาไดดข%น คอ รายละเอยดเชงพ%นท'หรอขนาดของจดภาพ (Spatial

resolution or Pixel size) ย'งขนาดของจดภาพเลกเทาไรการตความจะทาไดดและมความถกตองมากย'งข%น

5.1 ลกษณะความแตกตางทางแสง (Spectral Properties)

1) ระดบความเขมของสและส (Tone and Color)

สาหรบในกรณของภาพขาว-ดา (Black & White photo) เปนความ

แตกตางในระดบความเขมสเทา (Radiometric grey scale) จากสขาวซ�งมการสะทอนสง (255) จนถงสดา (0) จากระดบความเขม

35

256

แตถานาขอมลภาพขาวดาในแตละแบนดจานวน 3 แบนด (3 ชวงคล�น)

มาแทนดวยแมสหลก 3 ส (น6าเงน, เขยว และแดง/ BRG) จะได

ภาพสผสมซ�งทาใหเกดเปนความแตกตางของสตางๆ (Shade or

Color) ซ�งจะทาใหจาแนกส�งตางๆ ไดเดนชดกวาขอมลภาพขาว-ดา

พจารณาถงชวงเวลาท�บนทกภาพดวยวา ดวงอาทตยโคจรอยใน

ตาแหนงใด, สภาพภมประเทศเปนเขาสงชนหรอท�ราบ, ความช6นมมาก

หรอนอยเพยงใด และการลาง-อด-ขยายภาพไดระดบมาตรฐานหรอไม

ซ�งส�งเหลาน6จะมอทธพลตอความถกตองของการแปลตความภาพจาก

ดาวเทยม

36

ดาวเทยม

http://sciencebitz.com/?page_id=238

2) ระดบความหยาบละเอยดหรอเน%อภาพ (Texture)

เปนความแตกตางตามสภาพของพ%นผว ซ'งมท%งลกษณะราบเรยบ (Smooth) ขรขระ (Rough) ตลอดจนความสม'าเสมอท'ปรากฏในความราบเรยบและขรขระน%นๆ ลกษณะท'เหนบนภาพจะสมพนธโดยตรงกบระดบความเขมชวยในการแยกพ%นผวหรอวตถท'มระดบความเขมหรอสเหมอนกน แตมความหยาบละเอยดตางกน

37

ตางกน คาการสะทอนแสง (DN values) ในแตละ Pixel ของขอมลภาพ จะถกแทนท�ดวยระดบความเขมสเทาเพ�อแสดงเปนภาพ Gray scale image

1 คอ พ#นท�แหลงน#า 2 คอ พ#นท�ปาไม

3 คอ พ#นท�เปดโลง

12

3ภาพแสดงชวงคล'นเดยว (Single band display) ท'แสดงใหเหนถงระดบการสะทอนพลงงานแสงอาทตยท'แตกตางกนของวตถปกคลมพ%นผวดนแตละประเภท

แสดงลกษณะความหยาบละเอยดของเน6อ

ภาพ บรเวณพ6นท�เกษตรกรรมของภาพ

ดานซายมอมลกษณะราบเรยบมากกวา

ภาพดานขวามอ (Bruno, 2001)

38

3. การเกดเงา (Shadow )

เปนปรากฏการณท'สมพนธกบมมของดวงอาทตย ทาใหพ%นผวบางสวนไดรบแสงสวางจากดวงอาทตยนอยมาก หรอถกบดบงจนไมไดรบแสง เกดจากความแตกตางของลกษณะภมประเทศ ทาใหเหนความสงต'าของภมประเทศ จงมประโยชนสาหรบการศกษาดานธรณสณฐานและสภาพภมประเทศ แตในขณะ เดยวกนกจะเกดการสญเสยรายละเอยดของภาพในสวนท'ถกบดบงดวยเงาน%น

39

ภาพถายจากดาวเทยม IKONOS

บรเวณฐานทพอากาศ Vandenberg

Air Force Base, California

บนทกภาพเม�อวนท� 11 พฤศจกายน 2542

เงาของตกท'เกดข%นในภาพถาย ทาใหสญเสยรายละเอยดของภาพบรเวณน%น

เดยวกนกจะเกดการสญเสยรายละเอยดของภาพในสวนท'ถกบดบงดวยเงาน%น

66.. ลกษณะความแตกตางทางพ%นท' ลกษณะความแตกตางทางพ%นท' ((Spatial Properties)Spatial Properties)

1 : แมน$านาน

1) รปราง (Shape) เปนลกษณะท'ปรากฏตามรปรางของสภาพพ%นผว เชน ลกษณะคดเค%ยว

ของแมน%าหรอลาน%าตามธรรมชาตท'แตกตางไปจากลกษณะเสนตรงของคลองชลประทานหรอเสนทางถนน (รปดานลาง) ตลอดจนลกษณะเปนแปลงของพ%นท'เพาะปลก, หรอความแตกตางระหวาง ท งหญาธรรมชาตกบสนามฟตบอล หรออาจเปนรปรางของส'งกอสรางท'เปนเอกลกษณะ เชน ทาอากาศยาน เปนตน

40

1 : แมน$านาน

2 : คลองชลประทาน

3 : ถนน

โดยท�วไป ส� งท�มนษยสราง (Manmade object) ข$นมกมลกษณะรปรางเปนเรขาคณต (Geometrical shapes) และขอบเขตท�แยกจากวตถประเภทอ�นอยางชดเจน (Distinct boundaries)

สาหรบส� งท�เกดข$นตามธรรมชาต (Natural objects) มกจะมรปรางท�ไมสม�าเสมอและไมแนนอน (Irregular boundaries)

อาจเปนรปรางของส'งกอสรางท'เปนเอกลกษณะ เชน ทาอากาศยาน เปนตน

12

3

2) ขนาด (Size) การแปลตความภาพถายจากดาวเทยมจาเปนตองทราบถงมาตรา

สวนของภาพดาวเทยมซ'งเปนส'งท'สาคญมาก เน'องจากวตถท'ปรากฏในภาพจะปรากฎในลกษณะทางดานความยาว ความกวาง ความสง และเน%อท' ซ'งจะเปนสดสวนท'สมพนธกบระดบความสงในการโคจรของดาวเทยมและการผลตภาพในมาตราสวนขนาดตางๆ (ภาพดานลาง) อกท%งการแปลตความยงตองพจารณาถงรปรางของวตถประกอบกนดวย เชน ความแตกตางระหวางทะเลสาบกบสระน%า หรอ โรงงานกบอาคารพาณชย เปนตน

41

ระหวางทะเลสาบกบสระน%า หรอ โรงงานกบอาคารพาณชย เปนตน

3) รปแบบการจดเรยงตว (Pattern or Structure) เปนลกษณะการจดเรยงตวของวตถหรอการจดโครงสรางของ

พ%นผวประเภทตางๆ ท'มลกษณะคอนขางเฉพาะตวและมความสมพนธกน (ภาพท' 7.7 และภาพท' 7.8) เชน พ%นท'นาขาว สวนปา เปนตน หรอลกษณะภมประเทศอ'นๆ เชน รปแบบการระบายน%า, ดนตะกอนรปพด และท'ราบชายฝ' ง เปนตน อกท%งรปแบบการจดเรยงตวจะชวยในการวเคราะหหาประเภทการใชประโยชนท'ดนไดเปนอยางดวา เปนส'งท'เกดข%นตามธรรมชาตหรอเปนส'งท'มนษยสรางข%นมา

42

หรอเปนส'งท'มนษยสรางข%นมา

First level structure การจดเรยงตวของวตถมเพยงองคประกอบ

(Textural element) เดยวเทาน#น

Second level structure เปนการแสดงความสมพนธอยางตอเน�องระหวางองคประกอบของวตถชนดเดยวกน

Third level structure เปนการแสดงถงระบบการจดเรยงตวท� ซบซอนมากข#นของวตถหลายๆ ประเภท รปแบบการจดเรยงตวเชงพ �นท�ของวตถ (Spatial arrangement of object) ใน

หลายระดบ ท�มา: ดดแปลงมาจาก Bruno Thollet (2001)

ตวอยางรปแบบการจดเรยงตวเชงพ%นท'ของพ%นท'เกษตรกรรม

จากภาพ Panchromatic และภาพ RADAR (Bruno, 2001)

43

4) ความสมพนธกบตาแหนงและส'งขางเคยง (Location and

Environmental) เน'องจากสภาพของส'งตางๆ บางประเภทจะพบอย ในลกษณะภมประเทศหรอสภาพท'เฉพาะของส'งเหลาน% เทาน%น เชน ความแตกตางของชนดปาตามระดบความสงของพ%นท', หรอปาชายเลนท'พบตามปากแมน%าและชายฝ' ง โดยจะไมพบบนภเขา, หรอความสมพนธระหวางแหลงแรกบโครงสรางทางธรณวทยา เปนตน ซ'งสภาพแหลงท'ต%งทางภมศาสตรท'

44

แรกบโครงสรางทางธรณวทยา เปนตน ซ'งสภาพแหลงท'ต%งทางภมศาสตรท'เฉพาะเจาะจงเหลาน% จะชวยในการวเคราะหส'งท'ปรากฏในภาพวาควรจะเปนอะไรไดถกตองย'งข%น

การมองความสมพนธของส'งตางๆ ในภาพรวมท%งระบบน%น จะเนนใหทราบถงความใกลชดและความสมพนธกนระหวางวตถหรอปรากฏการณตางๆ ซ'งชวยเพ'มความม'นใจใหผ แปลตความวาวตถท'อย ในบรเวณน%นควร

เปนอะไร

1 คอ พ�นท� ปาชายเลน

2 คอ ชายฝ� งทะเลน�าต�น

หรอ มตะกอน

3 4

45

3 คอ ทะแลน�าลกมตะกอน

นอยกวา

4 คอ บรเวณสถานท�

เพาะเล�ยงกง

1

2

ภาพจากดาวเทยม SPOT ระบบ MLA (321:RGB) บรเวณแหลมตะลมพก จงหวดนครศรธรรมราช บนทกภาพเม�อ

วนท� 23 เมษายน 2532 (ดดแปลงมาจาก: สานกงานคณะกรรมการสภาวจยแหงชาต, 2538)

การโคจรกลบมาบนทกภาพของบรเวณเดมอยางเปนระบบและ

สม�าเสมอ ทาใหสามารถนาภาพแตละระยะเวลามาศกษาเปรยบเทยบ

เพ�อนาไปเทยบเคยงกบลกษณะของพ6นผวและทรพยากรตามปจจย

ตางๆ ได

46

ดงน6นการคดเลอกภาพในชวงระยะเวลาท�เหมาะสมจะชวยให

สามารถจาแนกประเภททรพยากรท�อยในสภาพแวดลอมท�คอนขาง

ซบซอนได และยงมประโยชนในการตรวจดการเปล�ยนแปลงของ

ทรพยากรหรอการเปล�ยนแปลงการใชประโยชนท�ดน

เข�อนปาสกชลสทธ

47

ภาพบรเวณเข'อนปาสกชลสทธJ บรเวณกอนการกอสราง ป พ.ศ. 2537 (ภาพซายมอ) และหลงการกอสรางเข'อน 1 ป ใน ป พ.ศ. 2544 (ภาพขวามอ) (สานกพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ, 2546)

เข�อนปาสกชลสทธ

88..คณลกษณะคณลกษณะของนกแปลตความ ของนกแปลตความ ((Interpreter Characteristics)Interpreter Characteristics)

8.1 ความร ภมหลง (Background)

8.2 ความสามารถของสายตา (Visual Activity)

8.3 ความสามารถของจตใจ (Mental Activity)

8.4 ประสบการณ (Experience)

48

8.4 ประสบการณ (Experience)

99..คณสมบตคณสมบตของภาพ ของภาพ

9.1 รายละเอยดขอบภาพ (Annotation)

9.2 ความสามารถของสายตา (Visual Activity)

1) วน เดอน ป ท'ทาการบนทกภาพ

วนท�บนทกขอมลทาใหทราบถงฤดกาลขณะท�ทาการบนทกภาพน6น ฤดกาลม

49

วนท�บนทกขอมลทาใหทราบถงฤดกาลขณะท�ทาการบนทกภาพน6น ฤดกาลม

ผลตอทศทางและลกษณะของแสงอาทตยท�ตกกระทบบนพ6นโลก ทาใหขอมลท�ปรากฏ

บนภาพมลกษณะท�แตกตางกน เชนลกษณะการทอดเงา นอกจากน6 ฤดกาลยงมผลตอ

การใชท�ดนอกดวย โดยเฉพาะอยางย�ง หากบรเวณน6นเปนพ6นท�เกษตรกรรม

2) ตาแหนงท'ต%งของภาพ

คาพกดตาง ๆ ไมวาจะเปนคาพกดของจดก'งกลางภาพ (Center

point) หรอจดบนทกภาพแนวด'ง (Nadir point) ท'แสดงเปนคาละตจดและลองตจด ทาใหผ แปลทราบตาแหนงท'ต%งของบรเวณท'ภาพน%นบนทก ชวยใหผ แปลหา ขอมลภมหลงเก'ยวกบบรเวณน%นไดงายข%น เชน การใชแผนท'แสดงการ

50

แปลหา ขอมลภมหลงเก'ยวกบบรเวณน%นไดงายข%น เชน การใชแผนท'แสดงการใชประโยชนท'ดน (Land use map) หรอ แผนท'ภมประเทศ (Topographic

map) เปนขอมลพ%นฐานของบรเวณท'บนทกภาพจากดาวเทยม

3) ระบบการบนทกภาพ

ผ แปลสามารถเขาใจรายละเอยดของขอมลท'ปรากฏบนภาพดข%น หากผ แปลมความร และเขาใจคณลกษณะการทางานของระบบการบนทกขอมลน%นๆ เชน ความแตกตางกนในดานรายละเอยดเชงพ%นท'ระหวาง

51

ขอมลน%นๆ เชน ความแตกตางกนในดานรายละเอยดเชงพ%นท'ระหวาง

ขอมลภาพระบบ TM กบ ขอมลภาพระบบ MSS จากดาวเทยม LANDSAT

5 หรอ ความแตกตางกนในดานรายละเอยดเชงคล'น (Spectral resolution)

ระหวางขอมลภาพท'บนทกดวยระบบ Multispectral (บนทกในพสยชวงคล'นท'แคบ) กบขอมลภาพท'บนทกดวยระบบ Panchromatic (บนทกในพสยชวงคล'นท'กวาง) เปนตน

4) ชวงคล'นท'ใชในการบนทกภาพ

ระบบบนทกขอมลภาพดาวเทยมจะมหลายชวงคล'น เชน ดาวเทยม

LANDSAT 7 ระบบ ETM+ ม 8 ชวงคล'น (ระบบ Multispectral 7 ชวง

52

LANDSAT 7 ระบบ ETM+ ม 8 ชวงคล'น (ระบบ Multispectral 7 ชวงคล'น และ Panchromatic 1 ชวงคล'น) ซ'งส'งตางๆ บนพ%นโลกมลกษณะการสะทอนแสงท'แตกตางกนในแตละชวงคล'น เชน พชมการสะทอนแสงนอยในแบนด 3 แตมการสะทอนแสงมากในแบนด 4 ดงน%นผ แปลจาเปนตองมความร และเขาใจลกษณะการสะทอนของส'งตางๆ ในแตละชวงคล'นเปนอยางด

5) ตาแหนงของดวงอาทตย (Sun Elevation และ Sun Azimuth)

ตาแหนงของดวงอาทตยในขณะบนทกขอมลภาพ ทาใหผแปลทราบ

ทศทางของแสงอาทตยและลกษณะการทอดของเงา โดยเฉพาะเม�อพจารณาควบค

กบวน-เดอน-ป มประโยชนมากสาหรบการแปลในดานธรณวทยา

53

6) ขดแสดงตาแหนงคาพกด หรอ mark ตาง ๆ

การเช�อมโยงขดบงตาแหนงคาพกดเขาดวยกน เพ�อทาใหมลกษณะเปน

Grid จะชวยใหผแปลสามารถหาตาแหนงคาพกดไดงายข6น โดยเฉพาะเม�อทาการ

ถายทอด (Transfer) จด หรอทาการซอนภาพตางๆ หรอ ซอนภาพกบแผนท�

เขาดวยกน (Overlay)

7) แถบระดบความเขมสเทาและแมสปฐมภมของภาพ

เปนการเปรยบเทยบระดบความเขมของสในภาพกบระดบส

มาตรฐานวามความถกตองหรอไม นอกจากน6ยงสามารถแสดงถง

ความแตกตางกนในดานความเขมของสแตละส โดยปกตระดบความ

54

ความแตกตางกนในดานความเขมของสแตละส โดยปกตระดบความ

เขมของสบรเวณขอบภาพ จะมความเขมในระดบตางๆ 15 ถง 16

ระดบ

เน�องจากโดยท �วไปสายตาของมนษยสามารถแบงแยกระดบ

ความเขมของสเทาไดประมาณ 15 ถง 16 ระดบเทาน6น

8. ความคมชดของภาพ (Contrast)

ความคมชด (Contrast) ของภาพ คอ อตราสวนระหวางสวนท'สวางท'สดและสวนท'มดท'สดของภาพ ผ แปลสามารถเหนส'งใดส'งหน'งบนภาพไดชดเจนหากส'งน%นมความสวางหรอมดท'แตกตางจากบรเวณ

55

บนภาพไดชดเจนหากส'งน%นมความสวางหรอมดท'แตกตางจากบรเวณรอบขางอยางชดเจน เชน เสนทางน%า ถงแมจะมขนาดความกวางหรอพ%นท'นอยกวาความละเอยดเชงพ%นท' (Spatial resolution) ของระบบบนทกขอมล แตถามรปรางหรอคาการสะทอนแสงแตกตางไปจากบรเวณรอบขางอยางมาก กสามารถท'จะถกบนทกใหปรากฏเดนชดได

9. มาตราสวนของภาพ (Image Scale)

ผ แปลจาเปนตองทราบมาตราสวนของภาพท'ใชในขณะน%น เพ'อพจารณาไดถกตองวาส'งท'เหนบนภาพคออะไร เชน แหลงน%าท'เหน จะเปนเพยงอางเกบน%า หรอทะเลสาบ มาตราสวนท'ใชโดยท'วไป คอ 1:250,000 ถง 1:50,000 เพราะมาตราสวนท'ใหญกวาน%จะทาให

56

1:250,000 ถง 1:50,000 เพราะมาตราสวนท'ใหญกวาน%จะทาใหภาพพรามวได

นอกจากน%ผ แปลตความควรระลกไวเสมอวารายละเอยดเชงพ%นท'ของภาพน%นมขนาดเทาใด ซ'งจะมความสาคญในการเลอกมาตราสวนของภาพดาวเทยมท'เหมาะสม

10. ขอมลเสรมประกอบ

(1) แผนท'ตาง ๆ

แผนท'ท'เปนแผนท'ฐาน คอ แผนท'ภมประเทศ (Topographic

maps) ในมาตราสวน 1:5,000 และ 1:250000 ซ'งเปนแผนท'ท'จะใชอางองพกดตาแหนง เพ'อการปรบแกความผดพลาดเชงเรขาคณตของขอมลดาวเทยม

57

ขอมลดาวเทยม

(2) ภาพถายทางอากาศ

ภาพถายทางอากาศ (Aerial photography) เปนขอมลท'มมาตราสวนใหญ จงใหรายละเอยดเชงพ%นท'สงและมองเหนรายละเอยดของวตถตางๆ ไดชดเจนมากข%น ซ'งสามารถชวยในการแปลตความและแยกแยะวตถตาง ๆ ไดเปนอยางด

(3) ขอมลจากระบบดาวเทยมบอกพกดโลก (Global Positioning

System; GPS)

(4) ขอมลระบบภมสารสนเทศ (GIS data)

(5) ขอมลสถตและขอมลสารวจอ'น ๆ

58

(5) ขอมลสถตและขอมลสารวจอ'น ๆ

1010. . ข%นตอนข%นตอนในการแปลภาพถายจากในการแปลภาพถายจากดาวเทยมดาวเทยมดวยดวยสายตา สายตา

1. การเตรยมการ (Preliminary Stage)

กาหนดแนวทาง วตถประสงคของการแปลภาพ ขอบเขตของพ%นท'ศกษา และวธการในการศกษา หลงจากน%นกทาการรวบรวมขอมลเบ%องตน (Raw data)

2. การเตรยมแผนท'ฐาน

3. การสารวจภาคสนาม

59

3. การสารวจภาคสนาม

การสารวจภาคสนาม (Field survey) เปนการเกบรวบรวมขอมลท'ไดจากการออกไปตรวจสอบสภาพเปนจรง ซ'งขอมลท'ไดจะตองมความถกตองและนาเช'อถอมากท'สด

4.การแปลตความภาพถายจากดาวเทยม (Interpretation) วธการแปลตความขอมลภาพถายดาวเทยม ข%นอย กบประเภทของภาพถายดาวเทยมท'ใช ในกรณท'เลอกใชภาพพมพขาว-ดา หรอภาพพมพสผสม (Color composite

image)

5. การตรวจสอบการปะปนกนระหวางขอมล

6 . การตรวจสอบความนาเช'อถอของผลการแปลตความ การตรวจสอบภาคสนาม (Ground truth) ในพ%นท'จรงเปนส'งจาเปนท'ขาดไมไดกอนการสรปผลการแปลตความ เพ'อนาขอมลท'เกบรวบรวมไดในภาคสนามมาทาการตรวจสอบแกไขผลการแปลภาพใหสมบรณย'งข%น

60

ตรวจสอบแกไขผลการแปลภาพใหสมบรณย'งข%น

7. การประมวลผลข%นสดทาย (Finalization)

ภาพดาวเทยม เปนภาพท'เกดจากการบคาสะทอนพลงงานในชวง

คล'นท'หลากหลาย การแปลตความหมายภาพดาวเทยมทาได 2 ลกษณะคอ การแปลดวยสายตาและการแปลดวยเคร'อง อยางไรกตามในการแปลภาพดาวเทยมน%นมหลกการและข%นตอนท'กาหนดไวแลว คณสมบตของ

ผ แปลภาพดาวเทยมตองมประสบการณ ความเช'ยวชาญ ความร ในศาสตรน%นๆ มความสามารถในการตดสนใจ มสายตาด มความร

61

ในศาสตรน%นๆ มความสามารถในการตดสนใจ มสายตาด มความร ทางดานรโมทเซนซง และการไดมาซ'งขอมลภาพดาวเทยม รวมถงพนธกจของดาวเทยมแตละชนด เปนตน อนจะสงผลถงการแปลขอมลภาพดาวเทยมไดอยางถกตอง แมนยา และมประสทธภาพในการนาไปใชประโยชนตอไป

http://www.sveng.rmutk.ac.th/dw/rs_manual_classifier.pdf

http://landsat.gsfc.nasa.gov/pdf_archive/RS4interp.pdf

http://www.geog.umd.edu/homepage/courses/372/Fall2007/

62

http://www.geog.umd.edu/homepage/courses/372/Fall2007/

Lecture%206%20-%20Principles%20of%20Image%20Int.pdf

http://gers.uprm.edu/geol6225/pdfs/04_image_interpretation.pdf