Upload
others
View
8
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
RENCANA PEMBELAJARAN SEMESTER (RPS)
BLOK 10
RESPIRASI dan KARDIOVASKULAR KLINIS
Dosen:
Dr. dr.'feuku Heriansyah, Sp.JP(K)-FIHA, dr. Nurrahmah Yusuf, M.Ked (Paru)., Sp.P, dr. Novita Andayani. Sp.P, dr. Novita. Sp.JP.
Dr. dr. Bakhtiar, Sp.A.M.Kes, Dr. dr. Hetlina Dimiati, Sp.A(K), Prof. Dr. Kartini Hasballah, MS., AlT, dr. Husnah, M.P.H., FlSPll., FISCM,
dr. Fachrul Jamal, Sp.An, Dr.dr. Azhari Gani, Sp.PD.KKV, FCIC, FINASiM, dr. Muhammad tudwan, MApplSc., Sp.JP(K)-FIIA, dr. Nurkhalis, Sp.JP,
dr. Sakdiah, M.Sc, dr. Nudannah, MPH., Ph.D, dr. Hijra Novia Suardi, Sp.F.K, Suryawati, S.Si., APT, M. Sc, dr. Rjma Novirianthy, Sp.Onk.Rad,
Dr. dr. Fauzul Husna, M.Biomed, dr. Marisa, M. Gizi., Sp.G.K,Dr.dr. Nirwana Lazuardi Sary, M.Kes, dr. Nanda Ap Puspita, M.Kes.. Ph.D,
dr. Teuku Romi Imansyah Putra, M.K.T, dr. Hafni Andayani, M.Kes, dr. Ika Waraztuty, M. Biomed, dr. Illan Nauval, M.SclH,
dr. Zahratul Aini. M. Biomed, dr. Haris Munirwan, Sp.J.P, dr. C),ithia Wahlu Asrizal, M.Si. Dr. dr. Budi Yanti, Sp.P
PROGRAM STUDI PENDIDIKAN DOKTER
FAKULTAS KEDOKTERAN
T]NIVERSITAS SYIAH KUALA
2020
Rf NCANA PEMBELA.IARAN SEMESTER (RPS)
Mata Kuliah : RespirasiDan Kardiovash. arKlinis
Semeste. | 4
Kode :PPD 202
SKS :5Program Studi : Pendidikan Dokter
Dosen :
I
Dr. dr. Teuku Heriansyah, Sp.JP(K)-FIHA, dr. Nunahmah Yusul M.Ked (Paru)., Sp.P, dr. Novita Andayani, Sp.P, dr. Novita, Sp.JP,
Dr. dr. Bakhtiar, Sp.A.M.Kes, Dr. dr. Herlina Dimiati, Sp.A(K), Prot Dr. Kadini Hasballah, MS., APT, dr. Husnah, M.P.H., !lSPH., FISCM,
dr. Fachrul Jamal, Sp.An, Dr.dr. Azhari Gani, Sp.PD.KKV, FCIC, FINASiM, dr. Muhammad Ridwan, MApplSc., Sp.JP(K)-FIllA.
dr. Nurkhalis, Sp.JP, dr. Sakdiah, M.Sc, dr. Nurjannah, MPH., Ph.D, dr. Hijra Novia Suardi, Sp.F.K, Suryawati, S.Si., APT, M. Sc,
dr. Rima Novirianthy, Sp.Onk.Rad, Dr. dr. Fauzul Husna, M.Biomed, dr. Marisa, M. Gizi., Sp.G.K,Dr.dr. Nrwana Lazuardi Sary, M.Kes,
dr. Nanda Ayu Puspita, M.Kes., Ph.D, dr. Teuku Romi Imansyah Putra. M.K.T, dr. Hafni Andayani, M.Kes, dr. Ika Waraztuty. M. Biomed,
dr. Illan Nauval, M.SclH, dr. Zahratul Aini, M. Biomed. dr. llaris Mrrnirwan, Sp.J.P, dr. Cynthia Wah),u Asrizal, M.Si.
Dr. dr. Budi Yanti, Sp.P
( aliaiaIll'eiilhclajarsn l'r(,gr)tnr \tu{li Iiri -O, ( l'l-)
l. Komponen Sikrp
2. Komponen Pengetahuan
opritnal.
konrprehensii
3. Kornponcri Ke(erempil,rn Khusus
pasicn- kesclanraun diri sendin Jun i.csrl:r:ratrr rrr.rr\ ara\;r.
. l\'larnpu melaliulan proxdur diagnosis 1--nlakir larJio\askular & rcsfirJir utantJ.
o \lelaliuko prosedur l^-nltelaksanaan Tils!lah k(.s('h3rln l3rdioraskular & r!'sfirasi sacitra hoiistiL dan konrprch.-nsil's!'suai dcngan lirgkal
kompetensinra
( .tpaianl'rnrhclajaran \Iatr Xuliah ( ( l'tIK/( LO )
l Komponeo Sikap
. Bcrkomunikasi dan berperilaku sccara haik dan eris terhadap pe:i::. dcngan pcnyakir kardio\askular dan respirasi. leluar-la dan ntasyarakat sekitar.
. \,lenilai dan menghadapi secara baik dan elis sehinsga seriap rtlnons taJiL'n rr'rhadap f'('n) akilnl a terurama pada siluasi khusus alaupun terhadap
pela)'anan kesehatan saat mengelola pasien dengaD pc:rlaliii kaldjoraskullr dan respirasi.
. Berperilaku. berkomunikasi- berdiskusi dan bekt'rja sama sc-cara baik drn.'lis d.nSan sesanla p.-rulas profesi kes('h3lalr laitul)a.
. Berpcrilaku professional dalan prakck kedoktcran. bemroral. hr'r.'rika s.'nr nrenrahanri isu etil maupun aipck m.dikol.'gal dalatrr praktek kedokreran
dihidang lardior astular dan respirari.
2. l,onrponin Prngrlxiruin
I \1cnjc'iaskan penrrl:i1 kiirdrorasiular& respir:rsi be kul penna:iiithannla
a. l:pideniioloSi- eliok,gi. pat,rgen.'sis- nr.'nililtasi klinis & penlng:tnan Fen)alit )ang diperlukan uotuk menegakkan diagiosis & dil..nosa ba.dins
dari pen\ aliir lardio\ askular dar r('snirasi uutna.
sr'suai kompal(,nsi dokler untum.
2. \lt'lakukan promosi k('s.h.rlan. penritrl,Irlan ciarr rshabiiitasi penlakii lardio\askular & respirasi pada irrdividu. keluarga dan masl'aralal.
3. krrnrpontn Kctcrarnpil.{r Hh!ru\
ic:'l'iri:si .
r. \1.'hkulirn in.rnrrlsi:- p.'lr.'rik:ear: lisil t.'rh:;.lap kelainar) si:!enl l.trdio\ askular & l('spirasi.
leSorarorir,m spc:.iti!.
l. \lampunrcntgal:lardirrnrsisd:nJilrnr,:rhanJingterh.rdafr.nlaLilkardio\askular&respiresi utanra berdasark&n -€cjala. tanda & hasil
pcnlcriks:ran penurrian..: Jasar
,i. \l('nrhLrilan peng(rhir3n Iamrakologis Can non innak(-.lo!rs das?r. mr'nenlukan rindalan nledis lainnla )ang Ciperluka-r terhadap kelainan prnlakii
lardioraskuiar ttan rc:f irasi utantl
{. \'lcrencalalan tatar lals3na pesien s.su3i dcnrrr lar3r belakeng. laklor-ta}ilc., risiko Jang ada pada pasien. keluarga dan nias}amkat
5. \lt'nelakkan diagB)sis Lega\\ar daruralan bidang \ardio\ askular dari respirasi sena mengelol,rDla sebelum dirujuk.
6. l\4t'rujuk ke pusat p('h\inran k.s.haran vang lcbjh ringgi unluk kelainan kardiolaskular dan respirasil'ang tidak dapat dikelola sendiripada le\el
kompetensi dokter untunt.
7. \'lelakulan tindak laljut pasien lang dilelola sendiri alau \ang kcnlbali selelai dirujuk.
8- \'lelakukan usaha penccgahan. pendidikan dan p('ningkaran lerhadap kes.'haran indi\idu. keluarga & masyaraliat )ang seha( maupun )'ang dengan
penlakir kerdrorasluler dan re>pir.l. r
Nrilcria Prnilxirn : Peirl.iirn Acuan Parokin KonlF_lrnsi Scdang
Iut1,t_ __I
honr crsi\ii;ri:87
78,86 .rl]6e-77 i U I
-.,].l 60 - 6ll
-l B(
I):(.
I -:91l - :tr'
.ll
l)i.Lu.i tu()rirliSi rr o r
Prakr ilunirll)o o r
Irtnr I'tnil:ri:rn
\ilri a\irir r.'r.iiri alrs
i.ii)\\'ri.. l li.\l.ih r!.\li.ir.1 l) \\ Ki ( il \ L\\ l)i:Riit'l I\li\\\ I inggu
he-
hrnraorpuan
Akhir
\ ang Dihrrapkan
(2)
\'lahasisua mampu
menganalisa
Penrakii ir-rlelsi
0rd! llu13n lr:i,J:
\l(lotlc,Sl r:rl rgi
I'(nrhrlaj.rrn
Kulieh
l'rr,SiLlnran [iciaj a r\hhasirs a
ali,Jr;rik Crie:-': l.iJer; r;n;nieni?Ji r.-tpik nr3s:ri?:t : Jn!
dibahas d:tla Jislusi .ian
tun:rial-1.--uliah f'alar scfi rin-!:.:u
dairil .crirn3surs : - lI"Jli,
h('nujuan urtul nlcr::rSsan_s
scnlua mahasis\\ a asar
anlusias dalanr nlencari dan
nlen!'nlukan ja\ah3n
tcrhadap masalah lan!dihadapi. -lau aban terhadap
nlasalah \ang didan3lkin
nrclalui ptos.s diskusi ,lan
l,'claiar nlandiri.l)iskusi
bersanra tulor s!'han\ak I \ l
F. rir t ria
i'enihi!n( Indikator)
it,,h(lr
\il.rillrhan Nrjian
( )I alrriPclajaran)
(.1)
Il(l,rjr r
(l) (.1) (5r (6)
: \ 50 Kuiiah pakar diberilan oieh
seorang l arrg dianggap
nr.'miliki'\onineranii
l?) (,1)
lnleksi Saluran
Natas Pada
..\nak
\iengikuti
Fni irian di
lnli'i.si I'lr,,r ! Kuiiah pal,.rr I \:(l
Kuliah palar ]rj0l'c;rr rrlit l'.rru( )i).lr uililK ii)ni\
Keganasan
llon!ga Torals
Kuliah pal:ar
di ruan! iuliah.Kulrah pakar
ini dii;rnas dai:nr b,:rtr.ii,
;a: l:onrunika.i dua grah. Kuliah
paliar in; aii:, nienrhini,r
mahasis\\ a n1.'rUinr.'srasik:in
pangclahuan ) an! diJrPaln)3
mclalui lros(':. t'.'laral manJrri.
lilunr nrau ..;:::-,.....
iPneunronia
Pada.,\nak
I)iskusi
k.'lorrpok.
tutorial dan pleno
skenario l
enluan l
6ri0
I)ncurironiil
I'ada Anak
Diskusi
kclonrpok.
lulorial dan plclx)
slcnario l(pc'n.nluan 2)
6r50
I
rfI.J qerln)l
rsrlrdsiuULlltr\\Ilia\
rrlr iuir{l
JDie e\\slseqeul EnLLl.rs
;[rEs;uerJru Inlun uEnfnueq 0i \ 9
rsn:ls r P
r)Lu tUI|lrt:1
'urpu€nr rElel!q sasord
rnietJLu eiuledEprp ;uEiuenqelaau!d uEllsrr;.)luISuaLu
e.\srseqeu nluEqluaur,.rr{c ru!]f,lrd qrrln_\ 'qelE
enp lselrunluo] lnluaq urelEP
sEur!\rp rur r?'IDd qErln:l'qerlnl juEnr !n ll.I j-a
iunsi;_uclrrq t;J.p niiutLu:srr:eJ r1rttn 11'lru.rint
trEp Iinlilp irrflEi i.ll]q!piuai qr)la\rlu lriot lfeau.tu
a^xD( :ulor,r Lu.lrF lrtu)iE'ltriuit.:dul.r\ t\rl(ll:til
den_iuc!p i-ut i iuEril.iqrlo utjuiqtp rr]]Pd qPrln)
ralrJ qcrln\ ; iux(t rs.l..tul
sEteu
lintnlts lpr,J rs1.r-1ur
t tr'r r rrteirr..Jq\rl:lIDituJtu
o!l(ru(l D\srjrqer\ l
zniaurr{
r!\:
tr! \: irlfJ l1. rln )l
?llr\ l:ilIEnr?(r lr.{aiuad
ro riDrI uJJ
tLlilats
rin\r;ir)l\
,!\:
1tt\- rryr'.1 qrrlny - nrild r\):1lul
'tla\!l!)lalrP
riti:ri ;ue i o!r?urI! iirrritr.:l
\uleqiu:r ':nlil(i _ LitF )
qEr;utl utlresair iu.r(u uE'lP
"np.r{ leuolu rsnlsrp cped
eiuinfuPlas '( - | qeliuDi
uElUeleluaut e (uuq oueuals
d€rt ueFp erueuld lEuolnl
rsnlsro.llln/ _ ,)r/, ueI;uel
i drsuud,-rDluriEiil.i.u
!:ti.-:rC iriiullu Jr iuri
W'rodruotsr i I
rsnlsr(I i Eruournrud I
sglE
IP UEIEIIUJd
tualsts
ltn\r3rr.rr,i
enp lse)lrunuo\ In)u.1q lu.lup
sErurlrp rur lelcd qPlln)'qrrlnl8uEru rp'rlel
L-- a
;unsaueFaq ledep niiur(tI.sleled qErln) lruotnl
UEP rsnlsrp uelep sEqDqrp
iue.( qeleseru lldol rplr fu u
.iue.{ Sueprq urelep Illu.pelersueladurol r)irlrruaLu
dei.iuetp 3ue ( itnlro-'s
qalo ue)ir.rJqrp r[]ud llirln)unldcr.rr
0!\i
0; \. rr".i !uln\
:ry:J qer1n.,t !trr)rPuli
lie.rds.r uEp
rilnls[ \orpJEI
lrleiuadIS!ta\alJ
urP rzrr)qtlf,P
qnlnqturd uep
iunrueltrleiuad
esll€uE;u u
nJrrrrru r lrs rsr: ql-. g1
s
niiurhl
0!\; -rryr:J i1r'r1r y
\r-lru
urrI]lrs llrqar
rii,,l,iIrLlL r l
!P
rIIr ial;tmi orrr(r.l{ ;trrltr:rl
seqPqu.tu rsnlsr0 I utp 9qe\iuei uelrPsiiit iir:!(u uetI]
e p.I leuotnl rin )ir p rleJ
eiulnl-uelas i I te:i;!!rluelliiriPlu:rru P (uc(l ,)ulrliili
deri iu:llep cLUruaJ rruolnl
rsr:lsrc i/xrrl - .1/,/ ,qPI;uPl
i dtsuttd utrlut:l0lir.r',u
ut.iu.rp niiioru drtt iuEi
z \ z IsiuEqrs ioln) tLuusi.iq
rsnlsro urpucru JEIsleq
uep lsnlsrp srsord rnlElrur
usllcdeprp iur.i rFlEse(u
tlepuqiot uEqe.\\eJ rdnpcqrp
iuei quleseru dPprqr.l
rJEqE\1Pf UIrlnUlilliLll
i:uP i-lairliiiu LUitirl .i-'rslliiaI I i:riru.:t1.1J )
: r:l.i'rla!ii
i,,)rori(r Jkui :rr.ji, Lr:liliir pi.i,li ii!i :Lr,L
] nrenrbariiu mahasissa
Kuliah pakar 2 x 50 rncnginlrgrsikan pen!.tilirurn
Diskusi
kelompoi.
iillorinl dan l)lcr)oslcnhii,r l(perl.nruan I )
6r50 ixro.r juan uniui n)emnsr.:r:
Keiainan Pada
Pleurl
Pncunronia
semil! rrahesis\\a aliranlusiri dJlern nr.rceri Jrr
' mcncnruLan iir\\rbrn.
tsnru Diskusi
keionrptrii-
tutorial dLn pi!lro
slenario lii<fi.'Diran l)
lcrhadrp masalah ]ar1g
<iihnd.pi. Ji.r:t an rcrir.rJ.,p
fiasalih )ar! diCa|?Ikarr
melaiui pros:: ciiskusi d:,rr
bc jaiar nraldiri.i)i:iu.ibersanra tut..r seharJal I r ljam tiap rringgu d.rrgan
nlenjalankan prinsip llangkah r/r,' ',;rrar,l; Di:lu::i
tuiorial penanra dalanr tiap
skenario han!a nrcnialankan
lang:kah I 5. sclanjutn\a
pada diskusi turorial kedua
akan men)elesaikan lanBkah
6 dan T.Diskusi membahas
lentang skenario )?ng telah
ditetapkan.
Krrliah pakar dihc'rikan olch
saoralg \ang diangqaf
6r:0
r n!s-Lr\t \lahasis\3 ntampu
nl.'n!ranaiisa
Cagal Jantung
\kur dan
Krtuil
IlcngikutiKuliah paler ls501
nrc'miliki
lang didapatnla nrelah:i
pros.-: hclaiar matidrn.prakiiLtrn, rnaupLrn d
'
sli.r. i ,_
peniiaian di
lcu\ ti\il.i.util;:l!
clan penrt,uluh
darah
S\ol dan Il.nri Kuliah palier
lkadcrilk J!ll:r t iJ;i,S :."i!---\:0 n1e[i.di lofrii' Dasaiah )arii:
.lanluDg JiSahar d.rlenr dislusr Jrrrulorirl Ku!i3ir pakar
Ilipcnensi Ku!i:h priar dapat hsrl:rn,.:sui:r:
(lanu!uan
lrlnra JantLrnt
Kuiilh p,ri,rr
: \ i(l sci-rlinllu
Ir5r)
{. \ :r-l
6\5()
l-l leli. di ruang kuiish
Kuliah pa!:ar ini oileirasdalanr b.'nluk loniuniiaii duiaral; Kuliai palar irri :Lrrnl('n)l'iiiii! nrallasi::\\ lntcirrlrle!rasilan Fengat.ihuari
)an! iiidrJrrh\ a nlelajui
flroscs hahJrr ni.indiri.
Dislu:ilelonrpr,t
turorial derr fL'nosianario:
r'!alrlu] I I
Dislusikelonr|oi..
tutor;al dJn pleno
skenario itlencmuan I )
herluj!ran ua!.rl mara I::.ln1l
it]rlir:iJ: d.l.:!:i rur,i;;ri i.,r-,
mene rukan ja\ahan
larlr:]d3f as3lah ]3n!dihn.iirti. J!\ rhan l.'rha.[lnra:rlah \ar! didaperlan
nr('lxlui pr.rj.'! diikusi d3n
belajar nrandiri.l)iskusi
bersama lulor scianlal: \ l.ianr tiap nringgu dcngan
nlenjalanlan prinsip 7
langkah/ r,/,., - lllr,p Diskusi
tuhrial penanra dalanr ti:r;'
skcnario han) J rnenialarlJn
langkah I 5. selanjutnra
lada diskusi lulorial kedur
I
I \lahasissa nranrpr;
nrenginlecril3sikan
seluruh
pcnIctahuarr\ 3n!tt'lah rlidanatl:l;r
,lil.[,i ini
lnfek-ri Janlung Kuliuh ptL:rr
dan Kelainan
Pericariiiunr
al:ui rilrr::,j!.'saiiat lnngkih
6 dJn T.Diskusi m.nrbah:rs
lenilrnS slcrario !arg telah
dit.'tapkan.
Kulieh pekar diberikan oleh
seorlnr T ang dianggap
rnrnrilil:i koft pelensi
aLrJcnriL dalam bitiang langnrr'ri;rdi r.,tii nrasalah \rr_!.iiSahrs J:rien dislusi ,lan
1 i,n ial. Ku;iah piikiir
:.cnrin.:!u iiepal b<'rla n r.rsu n::
l-i leli Ji nrang kLrlir.h.
Kulielr p.rier ini rjiicr:r:rs
Jiism h.'ntul lotrunikasi Ju!3rrir iiuir!i Firier ini aian
lrairhitnlLr irl i+I3: is \\ e
nrcnsinlcgrasilan p.ngruhuan
\ ailS diJrnlrrla nrclaluipiL.s.'s ht-laiar mandin.
lrai.likunr nraupun diskus;
l\50 l\r0.l \ i()
I,(.x\.*iiI)c:rrhuli,h
i)arah P(ril.rd]n I ir]rli'
l\u]iiih irlrr :\:(l
l). ),rlil K uli.llr lr:i1".lr
\'linucus
!'e: ) 3lil-l:;tunr KeiLrp
.i an Perrakit
-lairtuns
Renratik
GaSaljanrums
akur
\
Diskusi
keloorpok.
turoriitl Jan f1l!'noskcnario.l(pen.nruan I )
b(-nuiuan unluk meEnssang
senrua nrah3sis\\a aga,
anrusias d3lafi mencaridail
nr('nemuiian .ja\\ aban
Sindronra
Koroner Akul
Diskusi
kelonrpk.tutori!l dan plL'nrl
skena.io 5
rcrhadap masalah lang
dihldapi .l as ahan terhcdap
n)nsalah \ ang didapatkan
nrelalui f,roses diskusi dan
lr rl)
muan I )
h:i:irr rrariliri.Diskus;
bersama tr.rttrr scbanrek I r ljam tiap nringgu dengan
menjalanlian prinsip 7
l:ngkal-/ r,[c 7j?rrrp. Diskusi
tulorial pcnama dalairl tiap
skenario hanl a mt'r,jalarkarr
iangkah I 5. selarriutnrr
nade dis',iusi Iuioiiai \edur
akan rrenlelesaikar irnglirh
6 dan T.Diskusi m.nrhahas
t(,!1o g sk('Iario \dn! l.lirhdir.-tafkan.
\i-:l:.r.:.\.,,. .,- .,.
:l:!::-:: :r- ... . ._'
:.1-,-ur:
lcrrr:ctririr.'n...,;rir ('iii li diJ.rf.ri'^r:ii
,l it lok i;r r
Kuliah oakar diteriiian olch
saor3n! \an_! diar)lgalnrcn,)iliiii Lonlpcrensi
akadt'nrik Calam bidang langnrenjatii topil nrasalah \an!dihahas dalanr diskusi dan
tutorial. Kuliah pakar
semingSu dapat berlanssung
2-i kaji. di ruang kuliah.
Kulial pakar ini dikemas
dalam benruk komunikasi dua
arah. Kuliah pakar ini akan
nlenlbaniu nlahasis\'a
mensinleerasikan penselahuan
lang didapatnla melaluiproses belaiar nlandiri.prakriku maupundiskusi
\linggu6
I
S i)isi.Lr.iikclon)poi..
luiorial dan pleno
skenario 5
(penemuan:)
irc(rtiuan inrltli, nta!.rir:rsrn!
scmua mahssis\\a 3gar
antusiar dala,rr mcnc.rri drn
mencmukan .jarrah:n
terhadap nrasalah lang
dihadapi. Jau ahan lcrharJap
nrasola} larg didapatkrn
nreliilui prosls dlsku-ri J.rn
L'ti: t.r: !rr:n(liil ili:h,.iI tcrsarll, tulor ).'i.rx)a-k I \ -l: jam tiap minggu J.ng.ur
nrer:iahnkan p;!nsi;' ilanllrh Ir( - ira:;,1;;-1u-'tuloriai r'an!m! oalanr tiin
skenaiio ha,l) 3 ni.'lr:l.ir:l.r:r
iangkah I - 5. s.ianjuiir\a
pa.!a dishrsi tulori3i LcJua
alan nrenlel!'saikar) larrsl.ih
6 dan T.Diskusi memhahas
lcntang skenario )ang l.'lah
ditetapkan.
Koron.-r Akut
Sumber Belajar/ Referensi
l. Alsagaff H, Wibisono MJ, Winariani. 2004. Buku Ajar llnu Peh)akit Par . Bagian llmu Pen!.tkit Paru. FK Unair-RSU dr. Soetomo. Surabaya
Perhimpunan DokterParu Indonesia.Tuberkulosisi.20l I2 Carolyn J. Hildreth,et.al. Pleural Effusion. The Joumal of the American Medical Association. JAMA, January 21, 2009-Vol 301,No.3
3. Kasper, Braunwald, Et A1.2005. Harison's Pdnciples Of lntemal Medicine Vol Il. l6'hEd. Mcgraw-Hill: NewYork
4 Ligbt Rw, et al. 2OO'7, Pleural Disease, 5h Ed. Ch.2, Ph)siolog) of the Pleural Space. Tennessee : Lippincott Williams &Wilkins.5. Price, SA.2005. P&tofisiologi : Konsep Klinis Proses-Proses Penyakit. Edisi ke-6, Jakana:EGC.
6 Stev€n A. Sahn. The Pathophysiologt of Pleural Efu.vbr.r. Depanment of Medicine,Division of Pulmonary and Critical Care Medicine, MedicalUniversity of South Carolina, Charleston, South Ca.olina29425
7 Muholland K, WeberM. Pneumonia in Children: Epidemiologi, prevention and t.eatment. London: TALC and Pinter & Martin Ltd 2016.
I Said M. Pneumonia. Dalam:Rahajor NN, Supriyatno B, Setyanto DB, pen)unting. Buku Ajar Respirologi anak. Jakarta: lkatan Dokter Anaklndonesia 2010;h.350-365.
9 WHO. Buku saku pelayanan kesehatan anak di rumah sakit: Pedoman bagi rumah sakit rujukan tingkat pertama di kabupaten kota. Jakarta: WHOCountri OIIice lndonesia 2009.
l0 Carter ER, Marshall SG. Sistem respirasi. Dalam: Mardanate KJ, Kliegman RM, Jenson HB, Behrman RE, editor. Nelson: Ilmu keseharan anak
esensial. Singapore: Elsevier Pte Ltd 2014;501-558.
11. Setyanto DB. Kaidsh terapi dan Tatalaksana pneumonia pada anak. Dalam: Djer MM, Sekartini & Handryastuti RAS, Hidayati EL, Juniar I,penlunting. Pendidikan Kedokteran Berkelanjutan LXVII: Cunent evidence in pediatric practices, Jakarta: Departemen llmu Kesehatan AnakFakultas Kedokteran Universitas Indonesia, 2014. h. I l0-120.
12 Lee PI, Chiu CH, Chen PY, Lee CY, Lin 1 Y. Guidelines lbr the management of community acquired pneumonia in children. Acta Pediatr Taiwan2007;48.h.167- 180.
Mengetahui,
Ketua Prodi Pendidikan Dokter.
Fakultas Kedokteran Unsyiah
dr. Dedy S
Banda Aceh, 27 februari 2020
Koordinator/ Penanggungj awab,
Fakultas Kedokteran Unsyi ah
Dr. Teuku Heriansyah, Sp.JP(K)-FIHA
IP. I9791201 2 l00l NIP. 19721226r99903 r00r