Requirements of ISO 22000:2005

اهداف دوره آموزشی : شرکت کنندگانی که دوره را با موفقیت طی نمایند قادر خواهند بود تا

درک ISO 22000تا اهداف و نیازمندی های سیستم مدیریت ایمنـی را بـر اسـاس اسـتاندارد .نمایند

.را تشریح نمایند نیازمندی ها و الزامات استاندارد .وظایف، محدودیتها و خواسته های از یک ممیز داخلی و نحوه اجرای ممیزی داخلی درک نمایند تاریخچه استاندارد ایمنی مواد غذایی را برای ناسا طراحی و اجرا HACCP شرکت پیلزبری مفاهیم -1959 .می کند . در صنایع امریکا آشکار و بکار گرفته می شودHACCP توانمندی -1971 مورد توجه سازمان بهداشت جهانی قرار HACCP استاندارد -1980 .می گیرد . انتشار یافتCodex Alimentarius اولین ویرایش استاندارد توسط -1981 . را در اروپا توصیه می نمایندHACCP نمایندگان اروپایی سازمان بهداشت جهانی، -1983 تاریخچه استاندادر ایمنی مواد غذایی ــا انتشــار اســتاندارد HACCPیری اجبــاری مفــاهیم بکــارگ-1993 ــا ب ــه اروپ توســط اتحادی

93/43/EEC کدکس مرجـع WTO در اجالس مذاکرات تجاری چند جانبه اروگوئه و تاسیس سازمان -1995

.برای تعیین نیازمندی های بین المللی ایمنی غذا شناخته می شود انتشـار مـی 97/13ان اسـتاندارد تحت عنوCodex Alimentarius دومین ویرایش – 1997

.یابد . منتشر گردیدISO توسط سازمان جهانی ISO 22000 استاندارد -2005 دالیل استقبال جهانی از استاندارد ایمنی و بهداشت مواد غذایی آگاهی مصرف گنندگان نسبت به خطراتـی کـه مـواد غـذایی اهمیت نقش غذا در جامعه وافزایش

و ناقل آن باشند در اثر افزایش عمومی سطح دانش عمومی در اجتماعناسالم می تواند حامل روند صنعتی شدن تولید غذا ارتباطات گسترده جوامع گستردگی چرخه تولید تا مصرف بروز بیماری های ناشناخته لزوم کنترل افزودنی ها در تولید مواد غذایی ISOسازمان جهانی

ISO ) یـک اتحادیـه جهــانی متشـکل از نماینــدگان ) دســازی سـازمان بــین المللـی استاندار توسـط کمیتـه هـای "آماده سازی استانداردهای بین المللی معموال . استانداردهای ملی می باشد

هر عضو عالقمند به یک موضوع که برای آن یک کمیته فنـی تشـکیل . فنی ایزو صورت می گیرد سازمان های بین المللی مرتبط با ایزو اعم . د شده است حق اظهارنظر در آن کمیته را دارا می باش

.از دولتی و غیر دولتی نیز در این فعالیت مشارکت می کنند ISOسازمان جهانی ISO بــا کمیســیون بــین المللــی الکتروتکنیکــال )IEC ( در کلیــه اســتاندارد ســازی هــای

. الکتروتکنیکال همکاری نزدیکی دارد طراحی ISO/IEC احکام 2 در بخش شده المللی مطابق قوانین ارائه بین استانداردهای

بـین المللـی مـی فنی آماده کردن اسـتانداردهای کمیته های وظیفه اصلی .و تهیه می شوند جهت کمیته های فنی اقتباس می شوند که توسط بین المللی پیش نویس استانداردهای . باشد

بـه استانداردها جهت انتشار این. ذاشته می شودگ رای گیری ضو بهاخذ رای بین نمایندگان ع رای موافق اعضـای نماینـدگان عضـو دارای حـق رای از% 75عنوان استاندارد بین المللی حداقل

. می باشدالزم ISO 22000 محصوالت غذایی فنی کمیته توسطISO/TC 34 است شده تهیه.

ISO 22000

کلیدی این استاندارد بین المللی الزامات یک سیستم مدیریت ایمنی غذا را که به ترکیب موارد

نهـایی مـی تا مرحله مصـرف غذایی غذا در طول زنجیره جهت حصول اطمینان از ایمنی ذیل : پردازد را مشخص می کند

ارتباط متقابل - مدیریت سیستم - برنامه های پیش نیازی - HACCP اصول - ISO 22000 ارتباط در زنجیره غذایی باید شناسایی کلیه مخاطرات مربوط به ایمنی غـذا و کنتـرل کـافی و

.مناسب در هر مرحله از زنجیره غذایی را تضمین نماید ن موضوع به معنای ارتباط بین سازمانها اعم از سازمانهای باالتر و پایین تر در زنجیره غـذایی ای

ارتباط با مشتریان و تامین کننـدگان راجـع بـه مخـاطرات شناسـایی شـده و اقـدامات . می باشد

به عنوان مثال ارتبـاط . ( کنترلی در شفاف نمودن الزامات مشتری و تامین کننده کمک می کند )رای امکان سنجی و نیاز به این الزامات و تاثیر آنها بر محصول نهایی ب ISO 22000 سازمانهایی که در چارچوب سیستم مدیریت ساختاری و هم ردیف با کلیه فعالیتهای مـدیریتی

سازمان ایجاد ، اجرا و به روزآوری می شوند، اثربخش ترین سیستمهای مدیریت ایمنـی غـذا مـی . باشند

ایـن اسـتاندارد . این موضوع حداکثر منفعت را برای سازمان و طرفهای ذینفع فراهم مـی نمایـد

در یک ردیف قرار گرفته است تا سازگاری ایـن دو اسـتاندارد افـزایش ISO 9001بین المللی با .یابد

ISO 22000 . مدیریت بـه کـار رود این استاندارد بین المللی می تواند مستقل از سایر استانداردهای سیستم

مدیریت موجـود بـرای ) سیستمهای(اجرای این استاندارد زمانی که ، سازمان می تواند از سیستم استقرار یک سیستم مدیریت ایمنی غذا در تطابق بـا الزامـات ایـن اسـتاندارد بـین المللـی اسـت

.وطه موجود باشداستفاده نماید می تواند هم ردیف یا پیوسته با الزامات سیستم مدیریت مرب این استاندارد بین المللی با اصول سیستم تجزیـه و تحلیـل مخـاطره و کنتـرل نقـاط بحرانـی

)HACCP ( و گامهای اجرایی توسعه یافته توسـط کمیتـهCodex Alimentarius یکپارچـه . است

یش نیـازی را بـا برنامـه پـ HACCP این استاندارد با استفاده از الزامات قابل ممیـزی ، طـرح )PRP ترکیب می کند) ها. ISO 22000 تجزیه و تحلیل مخاطره کلیدی به سوی یک سیستم اثربخش مدیریت ایمنی غذا می باشد، زیرا

اجرای تجزیه و تحلیل مخاطره در سازماندهی دانش مورد نیاز جهت استقرار یک ترکیب اثـربخش د بین المللی الزام مـی کنـد کلیـه مخـاطراتی کـه از اقدامات کنترلی کمک می کند، این استاندار

امکان وقوع منطقی آنها در زنجیره غذایی انتظار می رود، شامل مخاطراتی که ممکن است مـرتبط . با نوع فرایند و تسهیالت به کار رفته باشند شناسایی و ارزیابی شوند

ISO 22000 بـه عنـوان ( سایر جنبه های ویژه غـذا می توان جهت سازماندهی و جوابگویی سازمان نسبت به

.استفاده کرد) مثال مسائل اخالقی و آگاهی مشتری ) مثل یک سازمان کوچک و یا کمتـر توسـعه یافتـه ( این استاندارد بین المللی به یک سازمان

این اجازه را می دهد که یک سیستم توسعه یافته ترکیبی خارجی را بـه منظـور انجـام اقـدامات .لی اجرا نمایدکنتر

ISO 22000 هدف از این استاندارد بین المللی این است که الزامات مـدیریت ایمنـی غـذا بـرای تجـارت در

.خالل زنجیره غذایی را بصورت جهانی هماهنگ کند این استاندارد بین المللی بصورت خاص برای استفاده سازمانهایی که تمایل به توجه بیشـتر بـه

مدیریت ایمنی غذایی یکنواخت و با ارتباط منطقی تر نسبت به آنچه که توسط قانون یک سیستم .الزام شده است را دارند ، پیش بینی شده است

این استاندارد بین المللی سازمان را ملزم به بر آورده نمودن هر نوع الزام قابل اجرای قـانونی و

.یت ایمنی غذا می نمایدمقرراتی مرتبط با ایمنی غذا در سیستم مدیر ISO 22000 الزامات دامنه کاربرد - 1 این استاندارد بین المللی الزامات مورد نیاز را برای یک سیستم مدیریت ایمنی غذا در شرایطی

که سازمان مستقر در زنجیره غذایی تمایل به اثبات توانایی خود در کنترل مخـاطرات مربـوط بـه حصول اطمینان از ایمن بودن غذا هنگام اسـتفاده توسـط انسـان دارد را تعیـین ایمنی غذا جهت

. می نماید این الزامات برای کلیه سازمانهایی که درگیر با یکی از جوانب زنجیره غذایی می باشند و تمایل

نـدازه به اجرای سیستمهایی دارند که همواره باعث تولید محصوالت ایمن می شوند، صـرفنظر از ا .سازمان قابل کاربرد می باشد

ISO 22000 الزامات جهت برآورده نمودن الزامات این استاندارد بین المللی می توان از منابع داخلی و یـا خـارجی

. استفاده کرد این استاندارد بین المللی الزاماتی را مشخص می کند که با استفاده از آنها سازمان در

:وانا می گردد موارد ذیل تدرخواست گواهینامه و یا ثبت سیستم مدیریت ایمنـی غـذایی سـازمان توسـط یـک سـازمان -1

خارجی و یا انجام خودارزیابی یا خوداظهاری سازمان مبنی بر انطباق با این استاندارد بین المللیسـتقر در زنجیـره کلیه الزامات این استاندارد بین المللی عمومی بوده و در کلیـه سـازمانهای م -2

این الزامـات شـامل . غذایی بدون در نظر گرفتن اندازه و پیچیدگی سازمان قابل استفاده می باشد سازمانهایی می شود که به صورت مستقیم و یا غیر مسـتقیم در یـک یـا چنـد مرحلـه از زنجیـره

. غذایی مشغول به فعالیت می باشند ISO 22000 الزامات ـ , ه صـورت مسـتقیم فعالیـت مـی کننـد شـامل تولیدکننـدگان خـوراک دام سازمانهایی که ب

خرده فروشـها , کارخانه های مواد غذایی , تولید کنندگان مواد متشکله , کشاورزان , دروکنندگان

، سازمانهای ارائه کننده خدمات مربـوط بـه مـواد پـاک )سرو(خدمات تهیه غذا خدمات غذایی،, .اما محدود به این موارد نمی شود, نقل ، انبارش و توزیع می باشند کننده ، بهداشتی ، حمل و

سازمانهای دیگری که به صورت غیر مستقیم فعالیت می کنند شامل تامین کنندگان تجهیـزات مواد بسته بندی و سایر مـواد در تمـاس بـا غـذا مـی شـود امـا , پاک کننده ها و مواد بهداشتی ,

.گردد محدود به این موارد نمی ISO 22000 الزامات به عنوان مثال ( این استاندارد بین المللی این امکان را به سازمانی کوچک و کمتر توسعه یافته

یک خرده فروش کوچک و یا – یک توزیع کننده بسته بندی کننده کوچک –یک مزرعه کوچک از اقـدامات کنترلـی اجـرا می دهد که یک ترکیب توسعه یافته خارجی ) فروشگاه خدمات غذایی

.نماید ــادآوری ــی در : یـــ ــین المللـــ ــتاندارد بـــ ــن اســـ ــاربرد ایـــ ــای کـــ راهنمـــ

ISO/TS 22004 آمده است . استانداردهای مرجع مراجـع در مـورد . و الزم االجرا می باشـند مراجع ذیل برای استفاده از این مدرک ضروری

در . شده اند اسـتفاده مـی شـود طریق مراجع ذیصالح تأیید از ویرایش هایی که تاریخ دار فقط بـا در نظـر گـرفتن کلیـه ( ویـرایش مـدرک مرجـع تاریخ آخـرین بدون مراجع مورد

.معتبر است ) اصالحات سیستمهای مدیریت کیفیت واژگان- استاندارد ISO 9000:2000مبانی و اصطالحات و تعاریف ISO9000 و تعـــاریف ارائـــه شـــده در اصـــطالحات , مقاصـــد ایـــن مـــدرک بـــرای

برخـی از تعـاریف , برای راحتی کاربران این استاندارد بین المللـی .و موارد ذیل به کار می روندISO 9000 همراه با یاد آوری های تکمیلی که فقط برای این کاربرد خاص قابل استفاده هستند .نقل شده اند

تعاریف زنجیره غذایی جایی یک ماده غذایی و مواد بانبارش و جا , توزیع , پردازش , ترتیب مراحل و عملیات در تولید

.متشکله آن از تولید اولیه تا مصرف این موضوع شامل تولید خوراک دام برای حیوانات مولد غذا و همچنـین حیوانـاتی : 1یادآوری

. می باشد تفاده می شود،که از آنها برای تهیه غذا اس

همچنین زنجیره غذایی شامل تولید موادی می شود که برای تماس با غذا یا مـواد :2یادآوری

.خام در نظر گرفته شده اند تعاریف مخاطرات ایمنی غذا شیمیایی و یا فیزیکی در غذا و یا حالتی در غـذا کـه بصـورت بـالقوه بـرای –عناصر بیولوژیکی

.سالمت مصرف کننده مضر باشد انواع مخاطرات :برخی از خطرات میکربی عبارتند از .....باکتری های بیماری زا گرم منفی نظیر سالمونال شیگال،اشرشیا کلی و باکتری های بیماری زا گرم مثبت نظیر کلستریدیوم بولینیـوم، کلسـتریدوم پرفرینژنس،باسـیلوس

....سرئوس و ویروس ها و پروتوزاهاانگل ها قارچ ها و سموم ناشی از فعالیت آنها انواع مخاطرات :برخی از خطرات شمیایی عبارتند از باقی مانده شوینده های شیمیایی آفت کش ها ترکیبات حساسیت زا فلزات سمی نیتریت ها و نیترات ها انواع مخاطرات نفوذ برخی ترکیبات مواد بسته بندی بقایای دارو های دامی افزودنی های شیمیایی

انواع مخاطرات :برخی از خطرات فیزیکی عبارتند از شیشه فلزات خرده های سنگ، شن

چوب پالستیک تعاریف که در ایمنی غذا به مفهوم عملکرد “ ریسک ” نباید با اصطالح “ مخاطره ” اصطالح : یادآوری

, بسـتری شـدن , مـرگ (و شدت این تاثیر ) مثل بیمار شدن ( احتمال یک تاثیر مضر بر سالمتی . پس از تبدیل به یک مخاطره خاص می باشد اشتباه گرفته شود ) غیبت از کار و غیره

بصورت ترکیـب احتمـال وقـوع یـک آسـیب و شـدت آن 51 راهنمای ISO/IECریسک در

.تعریف شده است تعاریف . شوندمی ت زاها مخاطرات ایمنی غذا شامل حساسی : 3یادآوری مخاطرات ایمنی غذایی مربوطه شـامل , در زمینه خوراک دام و مواد متشکله آنها :4یادآوری

مواردی می شود که ممکن است در خوراک دام و مواد متشکله آن و یا همراه آنهـا وجـود داشـته نتیجه امکان ایجاد یـک با مصرف حیوانات از این خوراک به غذا منتقل شده و در "باشد و متعاقبا

.تاثیر مضر بر سالمتی انسان را داشته باشند تعاریف به جابجایی غذا و خوراک دام مربوط می شوند "غیر از عملیاتی که مستقیما , در مورد عملیات

مخـاطرات ایمنـی غـذایی , ) مـواد پـاک کننـده و غیـره , مثل تولیدکنندگان مواد بسته بندی ( راتی می باشند که می توانند به صورت مستقیم یـا غیرمسـتقیم از طریـق مصـرف مخاط, مربوطه

مورد انتظار محصوالت تهیه شده و یا خدمات به غذا منتقل شوند و در نتیجـه امکـان ایجـاد یـک .تاثیر مضر بر سالمتی انسان را داشته باشند

تعاریف :خط مشی ایمنی غذا کـه بـه صـورت رسـمی ) 1-3 (ایمنی غذا ان در ارتباط با کلیه اهداف و جهت گیری یک سازم

. توسط مدیریت ارشد بیان شده است : محصول نهایی3-5 .محصولی که پردازش و یا تغییر شکل دیگری توسط سازمان روی آن انجام نخواهد شد تعاریف مان دیگـری انجـام آن توسط ساز محصولی که پردازش و یا تغییر شکل بیشتری بر : یادآوری

در سـازمان اول و یـک مـاده خـام یـا جـز ترکیبـی در سـازمان دوم می شود یک محصول نهایی . محسوب می شود

: نمودار جریان نمایش نموداری و سیستماتیک ترتیب و تعامالت مراحل

تعاریف :اقدامات کنترلی و یـا ) 3-3(مخاطره ایمنـی غـذا یـک کار یا فعالیتی که می تواند جهت پیشگیری یا حذف

.کاهش آن به یک سطح قابل قبول بکار رود فیتعار PRP برنامه پیش نیازی : شرایط و فعالیتهای پایه ای که برای حفظ یک محیط بهداشـتی در زنجیـره غـذایی مناسـب

برای مصرف انسـان جابه جایی و فراهم نمودن محصوالت نهایی ایمن و غذای ایمن , برای تولید . ضروری می باشد

های مورد نیاز به بخشهایی از زنجیره غذایی که سازمان در آن فعالیـت مـی PRP : یادآوری .کند و همچنین به نوع سازمان بستگی دارد

روشـهای ) GAP(روشـهای مطلـوب کشـاورزی : مثالهایی از اصطالحات متعـادل عبارتنـد از ، روشـهای مطلـوب بهداشـتی ) GMP(روشـهای مطلـوب سـاخت , ) GVP(مطلوب دامپزشکی

)GHP ( , روشهای مطلوب تولید)GPP ( , روشهای مطلوب توزیع)GDP ( و روشـهای مطلـوب )GTP(داد و ستد

تعاریف PRP برنامه پیش نیاز عملیاتی-عملیاتی : PRP بـرای کنتـرل شناسایی شده بوسیله تجزیه و تحلیل مخاطره بعنوان یـک وجـه ضـروری

( یـا آلـودگی یـا ازدیـاد مخـاطرات ایمنـی غـذا در محصـول /احتمال ایجاد مخاطرات ایمنی غذا و .و یا در محیط پردازش) محصوالت

تعاریف CCP - نقطه کنترل بحرانی : مرحله ای که در آن، کنترل می تواند و الزم است جهت پیشگیری یا حذف یک مخاطره ایمنی

.به یک سطح قابل قبول به کار گرفته شود غذا و یا کاهش آن :حد بحرانی .معیاری که پذیرفتنی را ازنپذیرفتنی جدا می کند تعاریف کنترل باقی می ماند یا خیر تعیین مـی تحتCCP حدود بحرانی جهت تعیین اینکه آیا یک

متـاثر بـه عنـوان محصـوالت , اگر از یک حد بحرانی تجاوز شود و یـا از آن تخطـی گـردد . شوند . محصوالت بالقوه غیرایمن در نظر گرفته می شوند

اجرای یک ترتیب طرح ریزی شده از مشاهدات و اندازه گیری ها برای ارزیابی اینکه آیـا پایش

. مطابق انتظار می باشند یا خیراقدامات کنترلی تعاریف

: اصالح .شده اقدامی جهت حذف یک عدم انطباق یافته بالقوه با محصوالت به برخورد ، اصالح, استاندارد بین المللی برای مقاصد این :1یادآوری

. و بنابراین می تواند به پیوست یک اقدام اصالحی تهیه شود می شود مربوط , غیرایمنحـذف و یـا پردازش بیشـتر , یک اصالح به عنوان مثال می تواند پردازش مجدد : 2یادآوری

) همچون وارهایی برای یک استفاده دیگر یا برچسب گذاری خاص ( نتایج مضر عدم انطباق باشد ــالحی ــدام اصــــــــــــــــــــــــ : اقــــــــــــــــــــــــ

ــر ــامطلوب دیگ ــرایط ن ــا ش ــده ی ــه ش ــاق یافت ــدم انطب ــک ع ــت ی ــذف عل ــت ح ــدامی جه . اق .ممکن است برای یک عدم انطباق بیش ازیک علت وجود داشته باشد : 1یادآوری

تعاریف اقدام اصالحی شامل تجزیه و تحلیل علت می باشد و باید بـا هـدف پیشـگیری از : 2یادآوری

. وقوع مجدد باشد : صحه گذاری هـای PRP و HACCP کـه بوسـیله طـرح اقدامات کنترلی کسب شواهدی دال بر اینکه

. باشند مدیریت می شوند قابلیت اثربخش بودن را دارا میعملیاتی :تصدیق .تأیید اینکه الزامات مشخص شده توسط شواهد عینی برآورده شده اند : به روز آوری فعالیت فوری و یا طرح ریزی شده جهت اطمینان از بکارگیری آخرین اطالعات سیستم مدیریت ایمنی غذا-4 الزامات عمومی 1- 4 اجرا و نگهـداری و در , سازمان باید یک سیستم مدیریت ایمنی غذایی اثربخش را ایجاد مستند

. صورت نیاز آن را مطابق الزامات این استاندارد بین المللی به روز آوری نماید دامنـه کـاربرد بایـد . ف نمایـد سازمان باید دامنه کاربرد سیستم مـدیریت ایمنـی غـذا را تعریـ

فرآیندها و محلهای تولید را که توسط سیستم مـدیریت ایمنـی , محصوالت یا گروه های محصول .مشخص نماید غذا شناسایی می شوند

سیستم مدیریت ایمنی غذا-4

: سازمان باید نها به صورت منطقـی در اطمینان حاصل نماید که مخاطرات ایمنی غذا که احتمال وقوع آ -الف

ارزیابی و کنترل شده است ، به نحـوی کـه , محصوالت دامنه کاربرد سیستم وجود دارد شناسایی .محصوالت سازمان به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به مصرف کننده آسیبی نمی رساند

محصوالت اطالعات مناسب در طول زنجیره غذایی با در نظرگرفتن مسائل ایمنی مربوط به -ب

.مبادله می شوند سیستم مدیریت ایمنی غذا-4 اجرا و به روز آوری سیستم مدیریت ایمنی غذا را در سـازمان , اطالعات مربوط به توسعه _ج

اسـت شـده نماید تا از ایمنی غذایی که توسط این استاندارد بین المللی الـزام تا حد لزوم مبادله .نماید حاصل اطمینان

جهت کسب اطمینان از , سیستم مدیریت ایمنی غذا را بصورت دوره ای در مواقع مورد نیاز _د اینکه سیستم فعالیتهای سازمان را منعکس و آخرین اطالعات در مورد مخاطرات ایمنی غذا جهت

.کنترل ثبت می نماید، ارزیابی و به روز آوری نماید نه فرآیند تاثیرگذار بر تطـابق محصـول نهـایی را بـه غیـر چنانچه سازمان تصمیم بگیرد هر گو

کنترل این گونه فرآینـدها . فرآیندهایی اطمینان حاصل نماید باید از کنترل چنین واگذار نماید .و مستند شود مدیریت ایمنی غذا شناسایی باید در سیستم

سیستم مدیریت ایمنی غذا-4 الزامات مستند سازی4-2 کلیات 4-2-1 :مستندات سیستم مدیریت ایمنی غذا باید شامل موارد ذیل باشد )2-5ک .ر( بیانیه های مدون خط مشی ایمنی غذا و اهداف مرتبط با آن) الف .روشهای اجرایی مدون و سوابقی که از طرف این استاندارد بین المللی الزام شده اند) ب تنداتی که توسط سازمان برای حصول اطمینان ازاثربخشی توسعه ، اجرا و بـه روزآوری مس )ج

.سیستم مدیریت ایمنی غذا الزام شده اند سیستم مدیریت ایمنی غذا-4 کنترل مستندات4-2-2

ع خاصـی از سـوابق نـو . مستندات الزام شده در سیستم مدیریت ایمنی غذا باید کنترل شـوند . تحت کنترل قرار گیرند3-2-4مستندات هستند و باید مطابق الزامات ارائه شده در بند

کنترلها باید از بازنگری کلیه تغییرات پیشنهادی قبل از اجرا جهت تعیین تاثیر ایـن تغییـرات بـر

.ایمنی غذا و سیستم مدیریت ایمنی غذا اطمینان حاصل نماید ایمنی غذا سیستم مدیریت -4 :یک روش اجرایی مدون به منظور تعریف کنترلهای مورد نیاز زیر باید ایجاد گردد ازصدور تصویب مستندات از نظر کفایت ، پیش) الف بازنگری و در صورت نیاز، به روز درآوردن و تصویب مجدد مستندات) ب شده اند شناسایی وضعیت فعلی ویرایش مستنداتحصول اطمینان از اینکه تغییرات و ) ج سیستم مدیریت ایمنی غذا-4 اسـتفاده حصول اطمینان از اینکه ویرایشهای معتبر مستندات مربوطه در محل هـای ) د

در دسترس می باشند انندحصول اطمینان از اینکه مستندات خوانا و قابل شناسایی باقی می م) ه حصول اطمینان از اینکه مستندات با منشا برون سازمانی شناسایی شده و توزیع آنها تحت ) و

کنترل است از پیشــگیری از اســتفاده ناخواســته مســتندات منســوخ شــده و حصــول اطمینــان) ز

اند یی شدهشناسا هرمنظوری به طورمناسب نگهداری به اینکه این مستندات در صورت سیستم مدیریت ایمنی غذا-4 کنترل سوابق 4-2-3 سوابق باید ایجاد و نگهداری شوند تا شواهد انطباق با الزامات و شواهد اجرای اثربخش سیسـتم

ا ، به راحتی قابل شناسایی و قابل بازیـابی بـاقی سوابق باید خوان . مدیریت ایمنی غذا فراهم گردد یک روش اجرایی مدون جهت تعریف کنترل های مورد نیـاز بـرای شناسـایی ، بایگـانی ، . بمانند

.حفاظت ، بازیابی ، مدت نگهداری و تعیین تکلیف سوابق باید ایجاد گردد مسئولیت مدیریت-5 تعهد مدیریت5-1

واهدی دال بر تعهد خود نسبت به توسعه و اجرای سیستم مدیریت ایمنـی مدیریت ارشد باید ش : غذا و بهبود مستمر اثربخشی آن از طریق موارد ذیل فراهم نماید

.نشان دادن اینکه ایمنی غذا توسط اهداف تجاری سازمان حمایت می شوند ) الف بـین المللـی ، کلیـه الزامـات قـانونی و ابالغ اهمیت برآورده نمودن الزامات این اسـتاندارد ) ب

مقرراتی ، همچنین الزامات مشتری مرتبط با ایمنی غذایی در سطح سازمان مسئولیت مدیریت تعیین خط مشی ایمنی غذا) ج هدایت بازنگری های مدیریت) د حصول اطمینان از در دسترس بودن منابع) ه مسئولیت مدیریت ا خط مشی ایمنی غذ5-2 .مدیریت ارشد باید خط مشی ایمنی غذایی اش را تعریف ، مستند و ابالغ نماید :مدیریت ارشد باید اطینان حاصل نماید که خط مشی ایمنی غذا متناسب با نقش سازمان در زنجیره غذایی می باشد) الف ــوافقی ) ب ــات ت ــی و الزام ــانونی و مقررات ــات ق ــا الزام ــی ب ــورد ایمن ــتریان در م ــا مش بــذا مطابقــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــت دارد غــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــد ) ج ــداری شـــ ــرا و نگهـــ ــالغ ، اجـــ ــازمان ابـــ ــطوح ســـ ــه ســـ ــته در کلیـــ اســـ )8-5. ک.ر( بــــه منظــــور تــــداوم تناســــب مــــورد بــــازنگری قــــرار مــــی گیــــرد ) د ) 6-5. ک.ر(ارتباطــــــات را بــــــه نحــــــو مناســــــب مشــــــخص مــــــی نمایــــــد ) و یله اهداف قابل اندازه گیری حمایت می شودبوس) ه مسئولیت مدیریت طرح ریزی سیستم مدیریت ایمنی غذا3- 5 :مـــــدیریت ارشـــــد بایـــــد اطمینـــــان حاصـــــل نمایـــــد کـــــه

ایـن اسـتاندارد و 1-4طرح ریزی سیستم مدیریت ایمنـی غـذا در تطـابق بـا الزامـات بنـد ) الف .ایمنی غذا انجام شده استهمچنین اهداف سازمان در بر آورده سازی

یکپارچگی سیستم مدیریت ایمنی غذا آنگاه که تغییرات در سیستم مـدیریت ایمنـی غـذا ) ب .طرح ریزی و اجرا می شوند حفظ می گردد

مسئولیت مدیریت

: مسئولیت و اختیار5-4 ل اطمینـان از مدیریت ارشد باید اطمینان حاصل نماید که مسئولیتها و اختیارات بـرای حصـو

. عملکرد اثربخش و حفظ سیستم مدیریـت ایمنی غذا در داخل سازمان تعریف و ابالغ شده اند کلیه کارکنان می بایست مسؤول گزارش دهی مشکالت مربوط به سیستم مدیریت ایمنـی غـذا

. بـــــــــــه شـــــــــــخص یـــــــــــا اشـــــــــــخاص منتخـــــــــــب باشـــــــــــند .ه برای اجرا و ثبت سوابق باشند افراد منتخب باید دارای مسئولیت و اختیار تعریف شد

مسئولیت مدیریت 5– سرپرست تیم ایمنی غذا 5 : مدیریت ارشـد بایـد یـک فـرد را بـه عنـوان سرپرسـت تـیم ایمنـی غـذا ، صـرفنظر از سـایر

ــد ــوب نمایــــ ــل منصــــ ــارات ذیــــ ــئولیت و اختیــــ ــا مســــ ــئولیتهایش بــــ :مســــ ندهی کار این تیمو سازما ) 2-3-7. ک.ر(مدیریت یک تیم ایمنی غذا )الف

) 1-2-6. ک.ر(حصول اطمینان از تناسب آموزشها و تحصیالت اعضای تیم ایمنی غذا ) ب حصول اطمینان از استقرار ، اجرا ، نگهداری و به روز آوری سیستم مدیریت ایمنی غذا) ج مسئولیت مدیریت سیستم مدیریت ایمنی غذاگزارش دهی به مدیریت ارشد در مورد اثربخشی و تناسب) د مسئولیت سرپرست تیم ایمنی غذا می تواند شامل ارتباط با طرفهای برون سـازمانی : یادآوری

.در خصوص مسائل مربوط به سیستم مدیریت ایمنی غذا باشد مسئولیت مدیریت ارتباطات 5-6 ارتباطات برون سازمانی 5-6-1 ز در دسترس بودن اطالعات کافی در مورد مسائل مربـوط سازمان باید جهت حصول اطمینان ا

به ایمنی غذا در زنجیره غذایی ، ترتیبات اثربخش برای ارتباط بـا بخشـهای ذیـل ایجـاد ، اجـرا و . نگهداری نماید

تامین کنندگان و پیمانکاران ) الف شـامل ( حصـول در ارتبـاط بـا اطالعـات م "مشتریان یا مصـرف کننـدگان ، خصوصـا ) ب

دستورالعمل های مربوط به مصرف مورد انتظـار محصـول ، الزامـات خـاص انبـارش و در صـورت تحقیقات ، قراردادها یا سفارش حمـل شـامل اصـالحات و بـازخورد ) مقتضی ، عمر مفید محصول

مشتری شامل شکایات مشتری مسئولیت مدیریت مراجع قانونی و مقرراتی) ج سازمانهایی که موثر یا متاثر از اثربخشی یا به روزآوری سیستم مدیریت ایمنی غذا می سایر ) د

. باشند

مـی را کـه سازمان محصوالت غذایی ارتباطات باید اطالعات مربوط به جنبه های ایمنی این ضـوع مو ایـن . زنجیره غـذایی مربـوط باشـند تـامین نمایـد در توانند به سازمانهای دیگری

سازمانهای دیگـری در مورد مخاطرات شناخته شده ایمنی غذا که نیاز به کنترل توسط "خصوصا . در زنجیره غذایی دارند قابل به کار گیری است

. سوابق ارتباطات باید نگهداری شوند مسئولیت مدیریت افـراد . در دسـترس باشـد الزامات ایمنی غذا از سوی مراجع قانونی و مقرراتی و مشتریان بایـد

منتخب باید مسئولیت و اختیارات تعریف شده جهت تبادل هر نوع اطالعات مربوط به ایمنی غـذا . با خارج از سازمان را داشته باشند

( روز آوری سیسـتم اطالعات حاصل از ارتباطات برون سازمانی باید به عنوان ورودی به . در نظر گرفته شوند ) 2-8-5. ک.ر ( ازنگری مدیریتو ورودی ب) 2-5-8به .ک.ر مسئولیت مدیریت ارتباطات درون سازمانی5-6-2 سازمان باید ترتیبات اثربخش برای ارتباط با کارکنان در مورد مسائل تاثیرگذار بر ایمنـی غـذا

. ایجاد ، اجرا و نگهداری نماید سیستم مدیریت ایمنی غذا ، سازمان باید اطمینان حاصل نماید تغییـرات جهت حفظ اثربخشی

تغییرات محدود به ایـن . در موارد ذیل در یک زمان تعریف شده به اطالع تیم ایمنی غذا می رسد . موارد نمی شود

محصوالت یا محصوالت جدید) الف مسئولیت مدیریت ت مــــــــــــواد خــــــــــــام ، مــــــــــــواد متشــــــــــــکله و خــــــــــــدما) ب

ــزات ) ج ــد و تجهیــــــــــــــــــــ ــتمهای تولیــــــــــــــــــــ سیســــــــــــــــــــــون ) د ــیط پیرامــــــ ــزات و محــــــ ــل تجهیــــــ ــد ، محــــــ ــیط تولیــــــ محــــــ برنامـــــــــــــــــه هـــــــــــــــــای نظافـــــــــــــــــت و بهداشـــــــــــــــــت ) ذ ــع ) ه ــارش و توزیـــــــــ ــدی ، انبـــــــــ ــته بنـــــــــ ــتمهای بســـــــــ سیســـــــــ سطح تخصص کارکنان و یا تفویض مسئولیت ها واختیارات ) ر

الزامـــــــــــــــــــــــات قـــــــــــــــــــــــانونی و مقرراتـــــــــــــــــــــــی ) ز مخاطرات ایمنی غذا و اقدامات کنترلیدانش مربوط به ) س

مسئولیت مدیریت

ــد ) ش ــی کنـ ــازمان رعایـــت مـ ــه سـ ــاتی کـ ــایر الزامـ ــتری ، بخـــش و سـ ــات مشـ الزامـ تحقیقــــــــات مــــــــرتبط از طرفهــــــــای ذینفــــــــع بــــــــرون ســــــــازمانی ) ص شــــــکایات نشــــــانگر مخــــــاطرات ایمنــــــی وابســــــته بــــــه محصــــــول ) ض

ندشرایط دیگری که بر ایمنی غذا تاثیرگذار) ع مـدیریت سیسـتم روزآوری تیم ایمنی غذا باید اطمینان حاصل نماید که این اطالعات در به

.می شوند گرفته ر نظ در ایمنی غذا مسئولیت مدیریت تیم ایمنی غذا باید اطمینان حاصل نماید که ایـن اطالعـات در بـه روزآوری سیسـتم مـدیریت

) 2-5-8. ک.ر( . می شوند ایمنی غذا در نظر گرفته مدیریت ارشد باید اطمینان حاصل نماید که اطالعات مرتبط به عنوان ورودی بازنگری مدیریت

) 2-8-5. ک.ر( در نظر گرفته می شوند مسئولیت مدیریت آمادگی و واکنش در شرایط اضطراری 5-7 وادث اضطراری بالقوه کـه مـی مدیریت ارشد باید روشهای اجرایی را جهت مدیریت شرایط و ح

تواند بر ایمنی غذا تاثیرگذار باشند و شرایطی که مرتبط با نقـش سـازمان در زنجیـره غـذا اسـت .ایجاد، اجرا و نگهداری نماید

مسئولیت مدیریت بازنگری مدیریت8- 5 کلیات5-8-1 طرح ریزی شده بـه منظـور یمدیریت ارشد باید سیستم مدیریت ایمنی غذا را در فواصل زمان

. اطمینان از تداوم تناسب ، کفایت و اثربخشی آن مورد بازنگری قرار دهد این بازنگری باید شامل ارزیابی فرصتهای بهبود و نیاز به اعمال تغییـرت در سیسـتم مـدیریت

( ی شـود ایمنی غذا ، شامل خط مشی ایمنی غذا باشد سوابق بازنگری های مدیریت باید نگهـدار ) 3-2-4. ک.ر مسئولیت مدیریت وروردی های بازنگری 5-8-2 : ورودی بازنگری مدیریت باید حاوی اطالعات ذیل باشد اما محدود به این موارد نمی شود پیگیری اقدامات مربوط بازنگری های مدیریت قبلی ) الف )3-4-8. ک.ر (تجزیه وتحلیل نتایج حاصل از فعالیتهای تصدیق) ب )2-6-5. ک.ر( تغییر شرایطی که می تواند بر ایمنی غذا تاثیرگذار باشد ) ج )4-10-7. ک.ر( و جمع آوری ها) 7-5. ک.ر( شرایط اضطراری ، حوادث ) د

مسئولیت مدیریت ) 2-5-8.ک.ر(بازنگری نتایج حاصل از فعالیتهای به روزآوری سیستم ) ه ) 1-6-5. ک.ر( نگری فعالیتهای ارتباطات ، شامل بازخورد مشتری باز) ر ممیزی های خارجی و یا بازرسی ها) ز .مـــــی شـــــود “ فراخـــــوان “ شـــــامل “ جمـــــع آوری “ اصـــــطالح :یـــــادآوری

داده ها باید به نحوی ارائه شوند که مدیریت ارشد را قادر به مـرتبط نمـودن اطالعـات بـا اهـداف .مدیریت ایمنی غذا نمایندمدون سیستم

مسئولیت مدیریت خروجی بازنگری8-3- 5 :خروجی از بازنگری مدیریت باید تصمیمات و اقدامات مربوط به موارد ذیل را شامل شود ) 1-4. ک.ر( تضمین ایمنی غذا ) الف )1-6. ک.ر( نیاز به منابع ) ج ) 5-8. ک.ر( بهبود اثربخشی سیستم مدیریت ایمنی غذا ) ب )2-5. ک.ر( بازنگری خط مشی ایمنی غذایی سازمان و اهداف مرتبط با آن) د منابع انسانی6-2 کلیات6-2-1 بایـد که فعالیتهای تاثیرگذار بر ایمنی غذا انجـام مـی دهنـد و سایر کارکنانی تیم ایمنی غذا

.ربه مناسب داشته باشندو تحصیالت ، آموزش ، مهارتها و تج دارای صالحیت بودهچنانچه برای توسعه ، اجرا ، عملکرد یا ارزیابی سیستم مدیریت ایمنی غذا همکاری کارشناسـان

و اختیـارات کـه مسـئولیت سـوابق توافـق نامـه یـا قراردادهـا برون سازمانی مورد نیـاز باشـد . در آنها تعریف شده اند باید در دسترس باشد خارجی متخصصین

صالحیت ، آگاهی و آموزش6-2-2 ــد ــازمان بایـــــــــــــــــــــــــ : ســـــــــــــــــــــــــ

صالحیت های الزم را برای کارکنانی که فعالیتهای موثر بر ایمنی غذا انجام می دهند تعیین ) الف نماید

صالحیتهای الزم را آموزش و یا فعالیتهای دیگری جهت حصول اطمینان از اینکه کارکنان) ب انجام دهد دارا می باشند

اقــدامات اصــالحی در سیســتم و ، اصــالحات پــایش مســئول کارکنــانی کــه از اینکــه ) ج می باشند آموزش دیده اند اطمینان یابد غذا ایمنی مدیریت

ب و ج را ارزیـــــــابی نمایـــــــد -اجـــــــرا و اثربخشـــــــی بنـــــــدهای الـــــــف ) د صالحیت ، آگاهی و آموزش : 6-2-2

کنان از ارتباط و اهمیت فعالیتهای فردی شان در کمک به ایمنی اطمینان حاصل نماید که کار ) ه غذا آگاهند

کارکنـانی کـه فعالیتهـای توسـط ) 6-5.ک.ر( اطمینان از اینکه الزام برای ارتباط اثـربخش ) ر

. غذا انجام می دهند درک شده است تاثیرگذار بر ایمنی .ر بند ب و ج را نگهداری نماید سوابق مناسب آموزش و اقدامات تعریف شده د) ز زیرساخت6-3 سازمان باید منابع الزم را جهت استقرار و نگهداری زیرساخت مورد نیاز جهت اجرای الزامات این

.استاندارد بین المللی فراهم نماید محیط کار6-4 د نیـاز بـرای اجـرای سازمان باید منابع الزم را جهت ایجاد، مدیریت و نگهداری محیط کـار مـور

.الزامات این استاندارد بین المللی فراهم نماید طرح ریزی و تحقق محصوالت ایمن-7 سازمان باید فرآیندهای مورد نیاز برای تحقق محصوالت ایمن را طـرح ریـزی نمـوده و توسـعه

را اجـرا نمـوده و از سازمان باید اقدامات طرح ریزی شده و هرگونه تغییـر در ایـن اقـدامات . دهد . اثربخشی آنها اطمینان حاصل نماید

هـای عملیـاتی و یـا PRPبـه عـالوه ) برنامه هـای پـیش نیـاز ( ها PRP این اقدامات شامل

. می باشند HACCPطرحهای طرح ریزی و تحقق محصوالت ایمن-7 ) ها PRP( برنامه های پیش نیاز 7-2 هایی را جهت کمک به کنترل موارد ذیل ایجاد ، اجرا و نگهداری PRP باید سازمان : 7-2-1

.نماید احتمال ایجاد مخاطرات ایمنی غذا در محصول از طریق محیط کار) الف آلودگی بیولوژیکی ، شیمیایی و فیزیکی محصول یا محصوالت ، شامل تقاطع آلودگی بین ) ب

محصوالت ه ایمنی غذا در محصول و محیط فرآوری محصول سطوح مخاطر) ج طرح ریزی و تحقق محصوالت ایمن-7 7-2-2 PRP ها باید:

.مناسب با نیازهای سازمان با توجه به ایمنی غذا باشند) الف توزیع شده (یا جابه جا شده / مناسب با اندازه و نوع عملیات و ماهیت محصوالت تولیدی و ) ب

.دباشن) در کل سیستم تولید اجرا شوند ، یا به عنوان برنامه های اجرایی کلی و یا به عنوان برنامـه ) ج

.های اجرایی برای یک محصول خاص یا یک خط تولید . توسط تیم ایمنی غذا تصویب شده باشند ) د نماید سازمان باید الزامات قانونی و مقرراتی مرتبط با موارد فوق را شناسایی طرح ریزی و تحقق محصوالت ایمن-7 ها ، سازمان باید اطالعات مناسب را در نظر گرفته و PRPهنگام انتخاب و یا استقرار : 7-2-3

.از آنها استفاده نماید به عنوان مثال الزامات قانونی و مقرراتی ، الزامات مشتری ، راهنماهای مشخص شـده ،قـوانین (

، آئــین نامــه هــای اجرایــی ، ) Codex Alimentarius Commission( کمیتــه کــدکس ) استانداردهای ملی ، بین المللی یا بخش

طرح ریزی و تحقق محصوالت ایمن-7 : سازمان در هنگام استقرار این برنامه ها باید موارد ذیل را در نظر بگیرد و مکان یابی ساختمانها و تاسیسات مرتبط ساختار) الف فضای کار و امکانات کارکنان جانمایی محیط کار شامل ) ب هوا، آب، انرژی و سایر تاسیسات)منابع(محلهای تامین ) ج خدمات پشتیبانی شامل دفع ضایعات و فاضالب) د طرح ریزی و تحقق محصوالت ایمن-7 دسترسی به آنها برای نظافت ، نگهداری و نگهداری پیشگیرانه تناسب تجهیزات و) ه به عنوان مثال مواد خام ، مـواد متشـکله ، مـواد شـیمیایی و ( مدیریت مواد خریداری شده ) ر

بـه ( ، دور ریزهـا ) به عنوان مثال آب هوا ، بخـار و یـخ ( ]منابع [محلهای تامین ) بسته بندی ) به عنوان مثال انبارش و حمل و نقل ( و جابجایی محصوالت ) ضالب عنوان مثال ضایعات و فا

طرح ریزی و تحقق محصوالت ایمن-7 اندازه گیری هایی برای پیشگیری از تقاطع آلودگی) ز نظافت و بهداشت) س کنترل حیوانات موذی) ش بهداشت کارکنان) ص ضی سایر جنبه ها در صورت مقت) ض

ها باید در صـورت لـزوم تغییـر PRPو ) 8-7. ک.ر(ها باید طرح ریزی شوند PRPتصدیق . سوابق تصدیق و تغییرات باید نگهداری شوند ) . 7-7.ک.ر( یابند

.ها چگونه مدیریت می شوند PRP مستندات باید مشخص نمایند که فعالیتهای موجود در میسرساختن تجزیه و تحلیل مخاطره گامهای مقدماتی جهت -7-3 کلیات 7-3-1 کلیه اطالعات مربوطه مورد نیاز جهت انجام تجزیه و تحلیل مخاطره باید جمع آوری ، نگهداری

. سوابق باید نگهداری شوند . ، به روزآوری و مستند شوند تیم ایمنی غذا 7-3-2 . یک تیم ایمنی غذا باید تعیین شود تیم ایمنی غذا باید ترکیبی از دانش و تجربیات مختلف در توسعه و اجـرای سیسـتم مـدیریت

.ایمنی غذا را داشته باشند گامهای مقدماتی جهت میسرساختن تجزیه و تحلیل مخاطره -7-3 سیستم این موضوع شامل محصوالت سازمان ، فرآیندها و مخاطرات ایمنی غذا در دامنه کاربرد

. ایمنی غذا می باشد اما محدود به این موارد نمی شودمدیریت سوابق دال بر اینکه تیم ایمنی غذا دانش و تجربه مورد نیاز را دارا می باشند باید نگهداری شوند

) 2-2-6. ک.ر( مشخصه های محصول7-3-3 مواد خام ، مواد متشکله و مواد در تماس با محصول7-3-3-1 د خام ، مواد متشکله و مواد در تماس با محصول باید تا حد لزوم جهت اجرای تجزیه و کلیه موا

شامل اطالعات در موارد ذیل ) . 4-7. ک.ر( تحلیل مخاطره در مستندات تشریح شوند ، در صورت مقتضی

مشخصات بیو لوژی ، شیمیایی و فیزیکی) الف وله شده شامل افزودنی ها و موادی که به فرآوری کمک می کنندترکیب مواد متشکله فرم) ب منشا) ج روش تولید) د مشخصه های محصول7-3-3 روشهای بسته بندی و ارسال) ذ شرایط انبارش و عمر مفید) ر یا جابجایی قبل از مصرف یا فرآوری/ تهیه و) ز نی غذا یا مشخصه هـای مـواد و ترکیبـات خریـداری شـده معیارهای پذیرش مربوط به ایم ) ه

مصرف مورد انتظار متناسب با

سازمان باید الزامات قانونی و مقرراتی ایمنی غذا را که مرتبط به موارد فوق می باشند شناسایی . به صورت به روز شده نگهداری شوند7-7توصیفات باید در مواقع نیاز ، مطابق . نماید

خصه های محصول مش7-3-3 مشخصه های محصوالت نهایی 7-3-3-2 مخـاطره بایـد تـا حـد لـزوم جهـت اجـرای تجزیـه وتحلیـل مشخصه های محصـوالت نهـایی

) 4-7. ک.ر( درمستندات تشریح شود : شامل اطالعات در موارد ذیل در صورت مقتضی نام محصول یا شناسایی مشابه) الف ترکیب) ب شیمیایی و فیزیکی مرتبط با ایمنی غذا, مشخصه های بیولوژیکی ) ج مشخصه های محصول7-3-3 عمر مفید و شرایط انبارش مورد نظر) د بسته بندی) ذ تهیـه و , برای جابه جـایی یا دستورالعمل هایی / برچسب زنی مرتبط با ایمنی غذا و ) ر

مصرف توزیع) ایروشه(روش ) ز سازمان باید الزامات قانونی و مقرراتی ایمنی غذایی مرتبط با موراد فوق را شناسایی نماید مشخصه های محصول7-3-3 . به صورت به روزشده نگهداری شوند 7-7مطابق , توصیفات باید در مواقع نیاز مصرف مورد انتظار7-3-4 قی مورد انتظار برای محصول نهـایی، و هـر نـوع جابجـایی و جابجایی منط , مصرف مورد انتظار

مصرف نادرست ناخواسته اما معقول محصول نهایی باید در نظر گرفته شوند و در مستندات تا حد )4-7. ک.ر( مورد نیاز جهت اجرای تجزیه و تحلیل مخاطره تشریح شوند

, کنندگان باید برای هر محصول گروههای استفاده کننده و در صورت تناسب گروههای مصرف

شناسایی شوند و به گروههای مصرف کننده که به طورخاص نسبت به مخاطرات ویژه ایمنـی غـذا مطـابق , توصیفات باید در مواقـع نیـاز . دارای آسیب پذیری شناخته شده هستند باید توجه شود

.به صورت به روز شده نگهداری شوند7-7 مراحل فرآیند و اقدامات کنترلی , نمودارهای جریان 7-3-5 نمودارهای جریان 7-3-5-1 نمودارهای جریان باید برای محصوالت یا گروههای فرآیند که تحت پوشش سیسـتم مـدیریت

, نمودارهای جریان باید مبنایی برای ارزیابی احتمال وقـوع , ایمنی غذا قرار می گیرند تهیه شوند . یمنی غذا فراهم نمایندافزایش یا ایجاد مخاطرات ا

.دقیق و به اندازه کافی مشروح باشند , نمودارهای جریان باید واضح مراحل فرآیند و اقدامات کنترلی , نمودارهای جریان 7-3-5 :شامل موارد ذیل باشند, در صورت تناسب , نمودارهای جریان باید ترتیب و تعامل کلیه مراحل در عملیات) الف هر گونه فرآیند واگذار شده به غیر و هر فعالیت پیمانکاری) ب مواد متشکله و محصوالت حین تولید وارد جریان می شوند, جایی که مواد خام ) ج جایی که دوباره کاری و بازیافت اتفاق می افتد) د شمراحل فرآیند و اقدامات کنترلی , نمودارهای جریان 7-3-5 محصوالت جانبی و ضایعات ایجـاد یـا , محصوالت حین تولید , جایی که محصوالت نهایی ) ذ

. حذف می شوند تیم ایمنی غذا باید صحت نمودارهای جریان را از طریـق کنتـرل در محـل تولیـد , 8-7مطابق

.نمودارهای جریان تصدیق شده باید به عنوان سوابق نگهداری شوند. تصدیق نماید تشریح مراحل فرآیند و اقدامات کنترلی 7-3-5-2 یا , پارامترهای فرآیند و یا شدتی که این پارامترها با آنها به کار می روند , اقدامات کنترلی موجود

باید تا حـد لـزوم جهـت تجزیـه و , روشهای اجرایی که ممکن است بر ایمنی غذا تاثیرگذار باشند ) 4-7. ک.ر. ( تحلیل مخاطره تشریح شوند

کـه ممکـن ) به عنوان مثال برگرفته از مراجع قـانونی یـا مشـتریان ( همچنین الزامات خارجی

. است بر انتخاب و شدت اقدامات کنترلی تاثیرگذار باشند باید تشریح شوند . به روزآوری شوند 7-7توصیفات باید مطابق 4-7 تجزیه و تحلیل مخاطره کلیات 7-4-1 م ایمنی غذا باید یک تجزیه وتحلیل مخاطره جهت تعیـین اینکـه کـدام مخـاطرات نیـاز بـه تی

درجه کنترل مورد نیاز جهت اطمینان از ایمنی غذا و اینکه کدام ترکیب از اقدامات , کنترل دارند . کنترلی الزم است انجام دهد

شناسایی مخاطره و تعیین سطوح قابل قبول 7-4-2 کلیه مخاطرات ایمنی غذا که احتمال وقوع آنها به صورت منطقی در تناسب با نـوع 7-4-2-1

.نوع فرآیند و تسهیالت واقعی فرآوری انتظار می رود باید شناسایی و ثبت شوند , محصول 4-7 تجزیه و تحلیل مخاطره :شناسایی باید بر اساس موارد ذیل باشد 3-7ای جمع آوری شده مطابق اطالعات اولیه و داده ه) الف

تجربه) ب اطالعات خارجی در حد امکان شامل داده های رایج در بین عوام و سایر داده های سنتی) ج اطالعات از زنجیره غذایی در مورد مخاطرات ایمنی غذا که می تواند در تناسـب بـا ایمنـی ) د

ذایی در زمان مصرف باشندمحصوالت حین تولید و مواد غ, محصوالت نهایی که در آن هر مخاطره ایمنی غذا مـی توانـد ) توزیع , فرآوری , از مواد خام ) ( مراحلی( مرحله

. ایجاد شود باید مشخص شوند 4-7 تجزیه و تحلیل مخاطره :هنگام شناسایی مخاطرات باید به موارد ذیل توجه شود : 7-4-2-2 ذکر و متعاقب عملیات مشخص شدهمراحل سابق ال) الف تاسیسات و خدمات و اطراف, تجهیزات فرآیند ) ب ارتباطات سابق الذکر و متعاقب در زنجیره غذایی ) ج سطح قابل قبول مخاطره , برای هر کدام از مخاطرات ایمنی غذایی شناسایی شده :7-4-2-3

سطح تعیـین شـده بایـد الزامـات . امکان تعیین شود ایمنی غذا در محصول نهایی باید در صورت مصرف مورد انتظار مشـتری و سـایر , الزامات ایمنی غذایی مشتری , قانونی و مقرراتی ایجاد شده

.توجیه و نتیجه تعیین شده باید ثبت شود . داده های مرتبط را در نظر بگیرد ارزیابی مخاطرات7-4-3 کلیه مخاطرات شناسایی شده انجام شود تا مشخص کردد آیا حذف ارزیابی مخاطره باید برای

یا کاهش این مخاطرات شناسایی شده تا سطوح قابل قبول برای تولید مواد غذایی ایمن الزم است و اینکه آیا کنترل کلیه مخاطرات ایمنی غذایی شناسایی شده برای ایجـاد امکـان جهـت , یا خیر

.ل تعریف شده مورد نیاز است یا خیربرآورده نمودن سطوح قابل قبو هر مخاطره ایمنی غذا باید مطابق شدت احتمالی تاثیرات مضر بر سالمتی و احتمـال وقـوع آن

رویه استفاده شده باید تشریح شده باشد و نتایج ارزیابی مخاطره ایمنـی غـذا بایـد . ارزیابی شود .ثبت شود

ارزیابی مخاطرات7-4-3 مخاطره باید برای کلیه مخاطرات شناسایی شده انجام شود تا مشخص کردد آیا حذف ارزیابی

یا کاهش این مخاطرات شناسایی شده تا سطوح قابل قبول برای تولید مواد غذایی ایمن الزم است و اینکه آیا کنترل کلیه مخاطرات ایمنی غذایی شناسایی شده برای ایجـاد امکـان جهـت , یا خیر

.دن سطوح قابل قبول تعریف شده مورد نیاز است یا خیربرآورده نمو هر مخاطره ایمنی غذا باید مطابق شدت احتمالی تاثیرات مضر بر سالمتی و احتمـال وقـوع آن

رویه استفاده شده باید تشریح شده باشد و نتایج ارزیابی مخاطره ایمنـی غـذا بایـد . ارزیابی شود .ثبت شود

یابی اقدامات کنترلی انتخاب و ارز7-4-4

ترکیب مناسبی از اقدامات کنترلی باید انتخاب شوند که , 3-4-7بر اساس ارزیابی مخاطره در حذف یا کاهش این مخاطرات ایمنی غذایی به سطوح قابل قبول تعریف شده را , قابلیت پیشگیری

.داشته باشند باید با توجه به اثربخشی 2-5-3-7 شده در هر یک از اقدامات کنترلی تشریح , در این انتخاب

. اش در مقابل مخاطرات ایمنی غذایی شناسایی شده بازنگری شوند های عملیـاتی نیـاز PRPاقدامات کنترلی انتخاب شده باید بر اساس اینکه به مدیریت توسط

. دسته بندی شوندHACCPدارند یا توسط طرحهای دامات کنترلی انتخاب و ارزیابی اق7-4-4 انتخاب و دسته بندی باید با به کارگیری یک رویکرد منطقی که شامل ارزیابی با توجه به موارد

: ذیل می باشد صورت پذیرد هتاثیر آن بر مخاطرات ایمنی غذایی شناسایی شده متناسب با شدت های بکار رفت) الف یش با استفاده از روش زمـانی جهـت ایجـاد امکـان به عنوان مثال قابلیت پا ( امکان پایش ) ب

)اصالحات فوری جایگاه آن در سیستم در ارتباط با سایر اقدامات کنترلی) ج انتخاب و ارزیابی اقدامات کنترلی7-4-4 احتمال شکست در عملکرد یک اقدام کنترلی یا ناپایداری قابل توجه در فراوری) د واقع شکست بر عملکرد آنشدت پیامدها در م) ذ ( آیا اقدام کنترلی به صورت خاص جهـت حـذف یـا کـاهش قابـل توجـه سـطوح مخـاطره ) ر

بکار رفته است یا خیر استقرار یافته و) مخاطرات یا چند نتیجه اندازه گیری اتفاق مـی افتـد 2از طریق تعاملی که بین ( اثرات تشدید کننده ) ز

) رکیب با هم بیشتر از مجموع اثرات تک تک آنهاستوقتی اثرات آنها در ت انتخاب و ارزیابی اقدامات کنترلی7-4-4 6-7 مـی باشـند بایـد مطـابق HACCPاقدامات کنترلی دسته بندی شده که متعلق به طرح

رویـه . اجرا شوند 5-7 های عملیاتی مطابق PRPسایر اقدامات کنترلی باید در قالب . اجرا شوند تشـریح شـود و نتـایج ارزیـابی , پارامترهای به کار رفته برای این دسته بندی باید در مستندات و

.باید ثبت شوند ) ها (PRP استقرار برنامه های پیش نیاز عملیاتی7-5 PRP های عملیاتی باید مستند شوند و حاوی اطالعات ذیل برای هر برنامه باشند : )4-4-7.ک.ر( کنترل شوند , باید با استفاده از برنامه مخاطرات ایمنی غذا) الف

)4-4-7.ک.ر( کنترلی ) اقدامات (اقدام) ب های عملیاتی باشندPRPنشان دهنده اجرای روشهای اجرایی پایشی که) ج ها(PRP استقرار برنامه های پیش نیاز عملیاتی7-5 های عملیـاتی تحـت کنتـرل نیسـتند اصـالحات و PRP در صورتی که پایش نشان دهد که) د

) به ترتیب 2-10-7 و 1-10-7( اقدامات اصالحی باید در نظر گرفته شوند مسئولیتها و اختیارات ) ذ پایش) سوابق(سابقه ) ر HACCPاستقرار طرح 7-6 : HACCPطرح 7-6-1 ) CCP( باید مستند شده و برای هر نقطه کنترل بحرانی HACCPطرح : شناسایی شده، حاوی اطالعات ذیل باشد ) 4-4-7.ک.ر( کنترل شوندCCP مخاطرات ایمنی غذا باید در) الف )4-4-7. ک.ر( کنترلی )اقدامات ( اقدام ) ب )3-6-7.ک.ر( حد یا حدود بحرانی ) ج HACCPاستقرار طرح 7-6 )4-6-7. ک.ر( روشهای اجرایی پایش ) د صورتیکه از حدود بحرانی تجاوز شده است باید اصـالحات و اقـدامات اصـالحی در نظـر در) ذ

)5-6-7. ک.ر( گرفته شوند مسئولیتها و اختیارات) ر پایش) سوابق (سابقه ) ز 7-6-2 شناسایی نقاط کنترل بحرانی اقـدامات بـرای ) هـا ( CCP, کنتـرل شـود HACCPبرای مخاطره ای که باید توسط طـرح

)4-4-7. ک.ر( . کنترلی تعیین شده باید شناسایی شوند تعیین حدود بحرانی برای نقاط کنترل بحرانی7-6-3 حـدود بحرانـی بایـد . تعیین شوند CCPحدود بحرانی باید برای پایشهای ایجاد شده برای هر

ی از حد قابل قبول تعیین شده جهت حصول اطمینان از اینکه مخاطره ایمنی غذا در محصول نهای . حدود بحرانی باید قابل اندازه گیری باشند . تجاوز نکرده است تعیین شوند ) 2-4-7. ک.ر(

.دلیل منطقی برای انتخاب حدود بحرانی باید مستند شود , همچـون بازرسـی چشـمی محصـول ( حدود بحرانی که بر اساس داده های ذهنی می باشند

باید از طریق دستورالعمل ها یا مشخصه هـا و یـا تحصـیالت و . . . ) غیره و , جابه جایی ,فرآیند .آموزش پشتیبانی شوند

7-6-4 سیستم برای پایش نقاط کنترل بحرانی . ایجـاد شـود CCP جهت اثبات تحـت کنتـرل بـودن CCP یک سیستم پایش باید برای هر

یا مشاهدات طرح ریزی شـده مربـوط بـه حـد یـا حـدود سیستم باید شامل کلیه اندازه گیری ها .بحرانی باشد

دستورالعمل ها و سوابق مرتبطی باشـد کـه مـوارد , سیستم پایش باید شامل روشهای اجرایی

.ذیل را پوشش دهد اندازه گیری ها و یا مشاهداتی که نتایج را در یک چارچوب زمانی مناسب فراهم می کند) الف وسایل پایش استفاده شده)ب 7-6-4 سیستم برای پایش نقاط کنترل بحرانی )3-8. ک.ر( روشهای کالیبراسیون قابل اجرا ) ج تواتر پایش) د مسئولیت و اختیار مربوط به پایش و ارزیابی نتایج پایش) ه الزامات سوابق و روشها ) ر اینکه چه زمانی از حدود بحرانی تجاوز شـده اسـت جهـت تعیینروشهای پایش و تواتر باید در

جداسازی محصول قبل از استفاده یا مصرف توانا باشد اقدامات در مواقعی که نتایج پایش از حدود بحرانی تجاوز می کنند: 7-6-5 انجام اصالحات و اقدامات اصالحی طرح ریزی شده ای که باید در مواقع تجاوز از حدود بحرانی

این اقدامات باید از اینکه علت عدم انطباق شناسایی . مشخص شوند HACCPشود باید در طرح کنترل می شوند به حالت تحت کنترل بازگشته اسـت و از تکـرار CCPپارامترهایی که در , شده

) 2-10-7. ک.ر. ( مجدد آن پیشگیری شده است اطمینان حاصل نماید د باید جهت برخورد مناسـب بـا محصـوالت بـالقوه غیـر ایمـن ایجـاد و روشهای اجرایی مستن

)3-10-7.ک.ر. ( نگهداری شوند تا از عدم ترخیص آنها قبل از ارزیابی اطمینان حاصل شود به روز آوری اطالعات مقدماتی و مستندات مشخص کننده 7-7 PRPها و طرح HACCP سازمان بایـد ) 6-7.ک.ر( HACCP یا طرح/و) 5-7. ک.ر( های عملیاتی PRP پیرو استقرار

. اطالعات ذیل را در صورت نیاز به روزآوری نماید

) 3-3-7. ک.ر( مشخصه های محصول ) الف )4-3-7.ک.ر( مصرف مورد انتظار ) ب )1-5-3-7.ک.ر( نمودارهای جریان ) ج کنندهبه روز آوری اطالعات مقدماتی و مستندات مشخص 7-7 PRPها و طرح HACCP )2-5-3-7. ک.ر( مراحل فرآیند ) د )2-5-3-7. ک.ر(اقدام کنترلی ) ه و روشهای اجرایی و دستورالعمل های مشـخص ) 1-6-7.ک.ر ( HACCPدر صورت لزوم طرح

.باید اصالح شوند) 2-7. ک.ر( ها PRPکننده

طرح ریزی تصدیق7-8 تواتر و مسئولیت ها را برای فعالیتهای تصـدیق تعریـف , روشها , یزی تصدیق باید هدف طرح ر

.فعالیتهای تصدیق باید موارد ذیل را تایید نماید. نماید ) 2-7.ک.ر( ها اجرا شده اند ) PRP الف بصورت مستمر به روز آوری می شود ) 3-7. ک.ر( ورودی به تجزیه و تحلیل مخاطره )ب HACCPو عناصر طرح ) 5-7. ک.ر( های عملیاتی ) PRP ج اجرا شده و اثربخش می باشند) 1-6-7. ک.ر( طرح ریزی تصدیق7-8 سطوح مخاطره در محدوده سطوح قابل قبول تعیین شده است ) د )2-4-7. ک.ر( . اثربخش استسایر روشهای اجرایی الزام شده توسط سازمان اجرا شده و ) ذ .خروجی این طرح ریزی باید دارای شکل مناسب برای روشهای عملیاتی سازمان باشد نتایج تصدیق باید تهیه شوند تا امکـان . نتایج تصدیق باید ثبت و به تیم ایمنی غذا ابالغ شوند

)3-4-8. ک.ر. ( تجزیه و تحلیل نتایج فعالیتهای تصدیق وجود داشته باشد طرح ریزی تصدیق7-8 اگر تصدیق سیستم بر اساس آزمون نمونه های محصول نهایی باشد، و چنانچه ایـن نمونـه هـای

، بـا )2-4-7. ک.ر( آزمون عدم انطباق را با سطح قابل قبـول مخـاطره ایمنـی غـذا نشـان دهـد . د بصورت بالقوه غیر ایمن برخورد شو3-10-7محموله های محصول متاثر باید مطابق با

سیستم ردیابی 7-9

سازمان باید یک سیستم ردیابی که شناسایی محموله های محصول و ارتباط آنهـا را بـا سـوابق . می سازد ایجاد و اجرا نماید فرآوری و تحویل ممکن, محموله های مواد خام

و مسـیر اولیـه سیستم ردیابی باید توانایی شناسایی مواد ورودی از تامین کننـدگان بالواسـطه . توزیع محصول نهایی را داشته باشد

سوابق ردیابی باید برای یک دوره زمانی تعریف شده جهت ارزیابی سیستم نگهـداری شـوند تـا

.امکان برخورد با محصوالت بالقوه غیرایمن در صورت جمع آوری محصول وجود داشته باشد سیستم ردیابی 7-9 ا الزامات قانونی و مقرراتی و الزامات مشتری باشـد، بـرای مثـال براسـاس سوابق باید در تطابق ب

. شناسایی محموله محصول نهایی باشد کنترل عدم انطباق7-10 اصالحات 7-10-1 ( تجاوز شـود ) ها ( CCPسازمان باید اطمینان حاصل نماید که وقتی از حدود بحرانی برای محصوالت متاثر بـا توجـه بـه , عملیاتی ایجاد شود ) های (PRPترل ، یا فقدان کن )5-6-7. ک.ر

. مصرف و ترخیص شناسایی و کنترل می شوند .یک روش اجرایی مستند باید جهت تعریف موارد ذیل ایجاد و نگهداری شود کنترل عدم انطباق 7-10 شناسایی و ارزیابی ) 3-10-7 .ک.ر( محصوالت نهایی متاثر برای تعیین برخورد مناسب ) الف

شده اند از اصالحات انجام شده است یک بازنگری )ب , بصـورت بـالقوه محصوالت تولید شده در شرایطی که از حـدود بحرانـی تجـاوز شـده اسـت

محصـوالت تولیـد شـده . با آنها برخورد شـود 3-10-7 محصوالت غیرایمن هستند و باید مطابقعـدم انطبـاق و ) علـل ( های عملیاتی منطبق نباشند باید با توجه به علت PRPکهتحت شرایطی

بـا آنهـا برخـورد 3-10-7پیامدهای آن بر ایمنی غذا ارزیابی شوند و در صورت نیاز مطـابق بنـد . ارزیابی باید ثبت شودنتایج.شود

کنترل عدم انطباق7-10 مـورد در ول تصویب شوند و همراه بـا اطالعـاتی مسئ) افراد ( کلیه اصالحات باید توسط فرد

) پیامدهای ( )دالیل ( دلیل ,عدم انطباق ماهیت . آن، شامل اطالعات الزم برای اهداف ردیابی مربوط به محموله های نامنطبق ثبت شوند اقدامات اصالحی 7-10-2 بـا منتخـب )افـراد ( وسط فـرد ها باید تCCP های عملیاتی و PRPداده های حاصل از

کافی اختیارات و )2-6. ک.ر ( کافی دانش . جهت شروع اقدامات اصالحی ارزیابی شوند )4-5. ک.ر(

می نماید تجاوز بحرانی حدود از زمانیکه باید اصالحی اقدامات .لیاتی وجود ندارد آغاز شوندی عم)ها ( PRPیا وقتی تطابق با) 5-6-7. ک. ر( اقدامات اصالحی 7-10-2 سازمان باید روشهای اجرایی مستند که اقدامات مناسب جهـت شناسـایی و حـذف علـت عـدم

پیشگیری از وقوع مجدد، و برگرداندن سیستم یا فرآیند به کنترل پس از , انطباق های یافته شده . ایجاد و نگهداری نماید ,مواجهه با عدم انطباق را مشخص می کنند

: این اقدامات شامل )شامل شکایات مشتری ( بازنگری عدم انطباقها ) الف .بازنگری روندها در نتایج پایش که میتواند نشانگر توسعه به سمت فقدان کنترل باشد ) ب اقدامات اصالحی7-10-2 عدم انطباق ها) علل ( تعیین علت ) ج ارزیابی نیاز برای اقدامی جهت حصول اطمینان از عدم وقوع مجدد عدم انطباقها) د تعیین و اجرای اقدامات مورد نیاز) ذ ثبت نتایج اقدامات اصالحی انجام شده) ر بازنگری اقدامات اصالحی انجام شده جهت حصول اطمینان از اثربخشی آنها) ز .ونداقدامات اصالحی باید ثبت ش اقدامات اصالحی 7-10-2 کلیات 7-10-3-1 سازمان باید با محصوالت نامنطبق از طریـق درنظرگـرفتن اقـداماتی جهـت پیشـگیری از ورود

محصول نامنطبق به زنجیره غذایی برخورد نماید مگر اینکه امکان حصول اطمینان از مـوارد ذیـل . وجود داشته باشد

ایمنی غذایی مربوط به حدود قابل قبول تعریف شده کاهش یافتـه ) اطرات مخ( مخاطره ) الف

است اقدامات اصالحی7-10-2 قبل از ورود به زنجیره غذایی به سـطوح قابـل ،ایمنی غذایی مربوطه) مخاطرات ( مخاطره ) ب

محصـول , با وجود عـدم انطبـاق ) کاهش خواهندیافت ، یا ج ) 2-4-7. ک.ر( قبول تعریف شده ایمنـی غـذایی مربوطـه را ) مخاطرات ( قابل قبول تعریف شده مخاطره ) سطوح ( همچنان سطح

.برآورده می سازد کلیه محموله های محصول که ممکن است تحت تاثیر یک شرایط نامنطبق قرار گرفتـه باشـند

.باید تا زمان ارزیابی تحت کنترل سازمان باشند الحی اقدامات اص7-10-2

اگر محصوالتی که از کنترل سازمان گذشتند به عنوان غیر ایمن شناخته شوند، سـازمان بایـد ) 4-10-7. ک.ر. ( طرفهای ذینفع مرتبط را آگاه ساخته و جمع آوری را آغاز نماید

. می شود"فراخوان" شامل " جمع آوری"اصطالح : یادآوری و اختیار برای نحوه برخـورد بـا محصـوالت بـالقوه غیـرایمن، بایـد کنترلها و واکنشهای مرتبط

.مستند شوند ارزیابی برای ترخیص 7-10-3-2 در یکی از شرایط ذیل به صورت یک محصول هر محموله محصول متاثر از عدم انطباق باید تنها

.ایمن ترخیص شود قدامات کنترلی اثربخش بوده اندسابقه دیگری غیر از سیستم پایش نشان دهد که ا) الف سابقه نشان دهد که تاثیر ترکیبی اقدامات کنترلی برای آن محصـول خـاص در تطـابق بـا ) ب

عملکرد مورد انتظار است )2-4-7بوسیله سطوح قابل قبول تعیین شده مطابق ( ارزیابی برای ترخیص 7-10-3-2 یا سایر اقدامات تصـدیق اثبـات نمایـد کـه محمولـه /تجزیه و تحلیل و, نتایج نمونه گیری ) ج

ایمنی غذایی ) مخاطرات ( محصول متاثر در تطابق با سطوح قابل قبول تعیین شده برای مخاطره .مربوطه می باشد

تعیین تکلیف محصوالت نامنطبق 7-10-3-3 بایـد بـا یکـی در صورتیکه محموله محصول بـرای تـرخیص قابـل قبـول نباشـد , پیرو ارزیابی

:ازاقدامات ذیل با آن برخورد شود فرآوری مجدد یا فرآوری بیشتر داخل یا خارج سازمان جهـت حصـول اطمینـان از اینکـه ) الف

مخاطره ایمنی غذا حذف شده و یا به سطوح قابل قبول کاهش یافته است یا وارهایی به عنوان ضایعات/ انهدام و) ب جمع آوری7-10-4 رای ایجاد امکان و تسهیل جمع آوری کامل و به موقع محموله های محصـولی کـه بـه عنـوان ب

: غیرایمن شناسایی شده اند مدیریت ارشد باید کارکنانی را دارای اختیار شروع جمع آوری و کارکنـانی مسـئول بـرای ) الف

.اجرای جمع آوری منصوب نماید تند برای موارد ذیل ایجاد و نگهداری نمایدسازمان باید روشهای اجرایی مس) ب مشتریان , به عنوان مثال مراجع قانونی و مقرراتی ( اطالع رسانی به طرفهای ذینفع مرتبط ) ج

)و یا مصرف کنندگان جمع آوری7-10-4

برخورد با محصوالت جمع آوری شده و همچنین محموله های محصوالت متاثر که هنوز در -2 . موجود است انبار

ترتیب اقداماتی که باید انجام شود و محصوالت جمع آوری شده باید تا زمان انهدام، استفاده -3

یـا ( بـرای همـان مصـرف غیر از مصرف واقعی مورد انتظار، تعیین ایمن بودن مقاصد دیگر برایحاصـل آن اطمینـان پردازش مجدد به روشی که از ایمن شـدن مصارف مورد انتظار ، یا ) سایر

.شود محفوظ نگاه داشته شده یا تحت نظارت باشند جمع آوری7-10-4 مـدیریت بـازنگری برای علت، وسعت و نتیجه یک جمع آوری باید ثبت شده و به عنوان ورودی

)2-8-5.ک.ر(د شو ارشد گزارش مدیریت به مثـل جمـع آوری ( شی برنامه جمع آوری را با به کارگیری تکنیکهای مناسب سازمان باید اثربخ

.نماید تصدیق و ثبت) فرضی یا تمرینی صحه گذاری ، تصدیق و بهبود سیستم مدیریت ایمنی غذا -8 ت کلیا8-1 یا ترکیبات اقـدام / گذاری اقدامات کنترلی و صحه تیم ایمنی غذا باید فرایندهای مورد نیاز برای

را طرح ریزی و اجرا نماید ، و سیستم مدیریت ایمنـی غـذا را تصـدیق نمـوده و بهبـود کنترلی ، .بخشد

گذاری ترکیبات اقدام کنترلی صحه8-2 قبل از اجرای اقدامات کنترلی که PRP ی عملیاتی و طرح )ها ( HACCP پس از هر گونه تغییر در آنها و می شوند گرفته ر نظر د نماید گذاری صحه را ذیل موارد باید سازمان ) 2-5-8. ک. ر ( )15-3. ک. ر( ( انتظـار مخـاطره مـورد کنتـرل کنترلی انتخاب شده توانـایی دسـتیابی بـه اقدامات )الف

.دارا می باشند ایمنی غذایی برای موارد تعیین شده را ) مخاطرات ی صحه گذاری ترکیبات اقدام کنترل8-2 ( مخاطره کنترل از اقدامات کنترلی اثربخش بوده و در ترکیب ، جهت حصول اطمینان) ب

محصوالت نهـایی کـه سـطوح قابـل غذایی شناسایی شده جهت دستیابی به ایمنی )مخاطرات . قبول تعریف شده را برآورده می نمایند توانا باشند

یا / اگر نتیجه صحه گذاری نشان دهد که یک یا هر دو مورد فوق تایید نمی شوند، اقدام کنترلی و

)4-4-7. ک. ر( ترکیبات آن باید تغییر یافته و مجدداً ارزیابی شوند گذاری ترکیبات اقدام کنترلی صحه 8-2

یـا / از طریق پارامترهـای فراینـد، شـدت و ( تغییرات می تواند شامل تغییر در اقدامات کنترلی در مواد خام، تکنولوژی های تولید، مشخصـه هـای محصـول ) تغییرات ( یا تغییر / و) ترکیب آنها

. باشدیا مصرف مورد انتظار محصول نهایی/ نهایی، روشهای توزیع و کنترل پایش و اندازه گیری 8-3 هر گاه چنین استانداردهایی موجود نبود مبنای مورد استفاده برای کالیبراسیون یا تصدیق بایـد

.ثبت گردد .در صورت نیاز باید تنظیم یا تنظیم مجدد شوند) ب .باید برای امکان تعیین وضعیت کالیبراسیون شناسایی شوند) ج .باید از تنظیماتی که نتایج اندازه گیری را مخدوش می نماید، محفوظ نگاه داشته شوند) د .باید از آسیب و خرابی حفظ شوند) ه کنترل پایش و اندازه گیری 8-3 .سوابق مربوط به نتایج کالیبراسیون و تصدیق ، باید نگهداری شوند ه گیری قبلی را وقتی که تجهیز یا فراینـد در تطـابق بـا به عالوه ، سازمان باید اعتبار نتایج انداز

اگر تجهیز اندازه گیری نامنطبق باشد، سازمان بایـد اقـدام مناسـب را . الزامات نباشد ارزیابی نماید سوابق این ارزیابی و اقـدامات حاصـل بایـد نگهـداری . برای تجهیز یا هر محصول متاثر انجام دهد

.شوند و اندازه گیری الزامات مشخص شده از نرم افزار رایانه ای استفاده می شود هنگامی که در پایش

این تایید باید قبـل از . توانایی آن نرم افزار برای برآورده کردن مصرف مورد انتظار باید تایید گردد .اولین استفاده انجام شده و در صورت لزوم مجدداً تایید شود

تصدیق سیستم مدیریت ایمنی غذا 8-4 ممیزی داخلی8-4-1 سازمان باید ممیزی های داخلی را در فواصل زمانی برنامه ریزی شده هدایت نمایـد تـا تعیـین

شود آیا سیستم مدیریت ایمنی غذا مطابق با ترتیبات طرح ریزی شده ، الزامات ایجـاد شـده توسـط سـازمان بـرای سیسـتم ) الف

اندارد بین المللی ، می باشدمدیریت ایمنی غذا ، و الزامات این است بصورت اثربخش اجرا شده و به روزآوری می شود) ب تصدیق سیستم مدیریت ایمنی غذا 8-4 یک برنامه ممیزی باید با در نظر گرفتن اهمیت فرایندها و حوزه های مورد ممیزی ، همچنـین

) 2-8-5و 2-5-8. ک. ر ( هر نوع اقدامات به روزآوری که از ممیزی های قبلی منـتج شـده اسـت انتخاب ممیزین و هـدایت . معیارها، دامنه کاربرد، تواتر و روشها باید تعریف شوند . طرح ریزی شود

.ممیزی باید از هدفمند بودن و بی طرف بودن فرایند ممیزی اطمینان حاصل نماید تصدیق سیستم مدیریت ایمنی غذا 8-4

.دممیزین نباید کار خود را ممیزی نماین نگهـداری نتـایج و دهـی هدایت ممیزی هـا، و گـزارش مسئولیتها و الزامات برای طرح ریزی و

. باید در یک روش اجرایی مستند تعریف شود ، سوابق غیر موجه دون تاخیر ب ، باید اطمینان حاصل نماید که اقدامات حوزه تحت ممیزی مدیر مسئول

باید شامل پیگیری فعالیتهای .رفع عدم انطباق های یافته شده و علل آنها انجام می شود جهت .تصدیق اقدامات انجام شده و گزارش دهی نتایج تصدیق باشند

صدیق فردی ارزیابی نتایج ت8-4-2 ( تیم ایمنی غذا باید نتایج تصدیق فردی طرح ریزی شده را بصورت سیستماتیک ارزیابی نماید ) 8-7. ک. ر اگر تصدیق، تطابق با ترتیبات طرح ریزی شده را اثبـات ننمایـد، سـازمان بایـد اقـدامی جهـت

نگری موارد ذیل باشد، اما محـدود این اقدام باید شامل باز . دستیابی به تطابق مورد نیاز انجام دهد .به این موارد نمی شود

ارزیابی نتایج تصدیق فردی8-4-2 ) 7-7 و6-5. ک. ر( روشهای اجرایی و کانالهای ارتباطی موجود ) الف ی عملیاتی استقرار یافتـه )ها (PRP ،)4-7.ک. ر( نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل مخاطره) ب

)1-6-7.ک.ر (HACCP و طرح )5-7.ک.ر( ) جPRP) 2-7. ک.ر) ( ها ( )2-6. ک. ر( اثربخشی مدیریت منابع انسانی و اقدامات آموزشی ) د تجزیه و تحلیل نتایج اقدامات تصدیق8-4-3 غذا باید نتایج اقدامات تصدیق شامل نتایج ممیزی های تیم ایمنی رجی را تجزیه و تحلیل نماید، تجزیـه و تحلیـل بایـد انجـام و ممیزی های خا ) 1-4-8. ک.ر(

:شود تا عملکرد کلی سیستم جهت برآورده سازی ترتیبات طرح ریزی شـده و الزامـات سیسـتم ) الف

.مدیریت ایمنی غذا ، ایجاد شده توسط سازمان ، تایید شود .شناسایی شود غذا ی نیاز برای به روز آوری یا بهبود سیستم مدیریت ایمن) ب تجزیه و تحلیل نتایج اقدامات تصدیق8-4-3 .روندهایی که نشان دهنده وقوع بیشتر محصوالت بالقوه غیرایمن هستند شناسایی شوند)ج

خلی با در نظر گرفتن وضعیت و اهمیـت حـوزه اطالعاتی برای برنامه ریزی برنامه ممیزی دا ) د .هایی که باید ممیزی شوند ایجاد شود

.سابقه اثربخشی اصالحات و اقدمات اصالحی انجام شده فراهم گردد) ه تجزیه و تحلیل نتایج اقدامات تصدیق8-4-3 -5. ک.ر( دیریت نتایج تجزیه و تحلیل و اقدامات منتج باید ثبت و به عنوان ورودی بازنگری مـ

.به روش مناسب، به مدیریت ارشد گزارش شوند ) 8-2 این نتایج همچنین باید به عنوان ورودی برای به روز آوری سیستم مدیریت ایمنی غذا بـه کـار

)2-5-8. ک.ر ( .روند بهبود8-5 بهبود مستمر 8-5-1 ت مستمر اثربخشی سیستم مـدیریت مدیریت ارشد باید اطمینان حاصل نماید که سازمان بصور

( ، ممیزی داخلی )8-5. ک.ر( ، بازنگری مدیریت )6-5. ک. ر( ایمنی غذا را با استفاده از ارتباط ، تجزیـه و تحلیـل نتـایج اقـدامات ) 2-4-8. ک.ر( ، ارزیابی نتایج تصدیق فـردی )1-4-8. ک.ر

( ، اقـدامات اصـالحی )2-8. ک.ر ( ، صحه گذاری ترکیبات اقدام کنترلـی )3-4-8. ک.ر( تصدیق .بهبود می بخشد ) 2-5-8. ک.ر( و به روز آوری سیستم مدیریت ایمنی غذا ) 2-10-7. ک.ر

بهبود8-5 . بهبود مستمر اثربخشی سیستمهای مدیریت کیفیت را معرفی می کندISO 9001: یادآوری

ISO 9004ای مـدیریت کیفیـت را فراتـر از راهنمای بهبود مستمر اثربخشی و کفایت سیستمه .می نماید معرفی شده است ارائه ISO 9001آنچه در

به روز آوری سیستم مدیریت ایمنی غذا 8-5-2 مدیریت ارشد باید اطمینان حاصل نماید که سیستم مدیریت ایمنی غـذا بصـورت مسـتمر بـه

.روزآوری می شود منی غذا باید سیستم مدیریت ایمنی غـذا را در دوره ، تیم ای ) دستیابی به این هدف (برای این

سپس تیم باید به ایـن موضـوع توجـه نمایـد کـه آیـا . های زمانی طرح ریزی شده ارزیابی نماید -7. ک.ر( ی عملیاتی ایجاد شده ) ها ( PRP، )4-7. ک.ر( بازنگری تجزیه و تحلیل مخاطره

5 ( .د نیاز است یا خیرمور) 1-6-7. ک.ر ( HACCPو طرح به روز آوری سیستم مدیریت ایمنی غذا 8-5-2 :اقدامات ارزیابی و به روزآوری باید بر مبنای موارد ذیل باشند

6-5ورودی از ارتباط خارجی و داخلی مطابق روش ارائه شده در ) الف سیستم مدیریت ایمنی غذاورودی از سایر اطالعات با توجه به تناسب ، کفایت و اثربخشی) ب )3-4-8. ک.ر( خروجی از تجزیه و تحلیل نتایج اقدامات تصدیق ) ج )3-8-5. ک.ر( خروجی از بازنگری مدیریت ) د به روز آوری سیستم مدیریت ایمنی غذا 8-5-2 نگری اقدامات به روز آوری سیستم باید ثبـت شـده و بـا روش مناسـب بـه عنـوان ورودی بـاز

)2-8-5.ک.ر. ( مدیریت گزارش دهی شود