รศ. ดร. ว�โรจน สารร�ตนะหล�กส�ตรศ�กษาศาสตรด�ษฎ�บ�ณฑ�ตสาขาว�ชาการ

บร�หารการศ�กษา มหาว�ทยาล�ยมหามก�ฎราชว�ทยาล�ย 2556

RESEARCH & DEVELOPMENTR&D

RESEARCH FOR INNOVATION

การว�จ�ยและพ�ฒนา...จ�ดม�#งหมาย การว�จ�ยและพ�ฒนา (Research and

Development: R&D) เป'นการว�จ�ยท�(ม�จ�ดม�#งหมาย เพ)(อพ�ฒนาผลผล�ต (product) ซ�(งผลผล�ตน�-ในทาง

ธ�รก�จอาจเร�ยกว#า “ ” ผล�ตภ�ณฑ ท�(เป'นต�วส�นค2า

ในทางการศ�กษาอาจเร�ยกว#า “ ”นว�ตกรรม ท�(อาจเป'น ว�ตถ� (material) หร)ออาจเป'นหล�กการ (principle)

แนวค�ด (concept) หร)อทฤษฎ� (theory) ท�(สะท2อน ให2เห5นถ�งเทคน�คหร)อว�ธ�การเพ)(อการปฏ�บ�ต�ด2วย

นว�ตกรรม.. บางคณะว�ชา...บางสาขาว�ชา... บางภาคธ�รก�จ... เพ�ยงน�กภาพ ก5เห5น

ได2ช�ดเจน แต#ทางการศ�กษาหร)อทางการ บร�หารการศ�กษา ... ต2องค�ดและต2อง

ท8าความเข2าใจ...

นว�ตกรรมทาง (การบร�หาร) การศ�กษา... จ�ดม�#งหมาย

นว�ตกรรมท�(พ�ฒนาข�-นโดยกระบวนการว�จ�ยและพ�ฒนา(R&D) ม�จ�ดม�#งหมายเพ)(อน8าไปใช2เป'นแนวทางการแก2

ป9ญหาหร)อพ�ฒนาค�ณภาพของงาน ท�(ม�ปรากฏการณหร)อ ข2อม�ลเช�งประจ�กษแสดงให2เห5นว#าม�ป9ญหา (problem) หร)อ

ม�ความต2องการจ8าเป'น(need) เก�ดข�-น ซ�(งอาจเป'นผลส)บเน)(องจากการก8าหนดความคาดหว�งใหม#ท�(ท2าทายของหน#วย

งาน หร)อเก�ดการเปล�(ยนแปลงในกระบวนท�ศนการท8างานจากกระบวนท�ศนเก#าส�#กระบวนท�ศนใหม#ท�(บ�คลากรขาดความ

ร� 2ความเข2าใจ หร)อเก�ดจากการปฏ�บ�ต�งานท�(ไม#บรรล�ผลส8าเร5จ ตามท�(คาดหว�งมาอย#างย)ดเย)-อยาวนาน หร)ออ)(นๆ แล2วแต#

กรณ�

กระบวนการพ�ฒนานว�ตกรรม... R&D

R&D ม�กระบวนการพ�ฒนานว�ตกรรมในร�ปแบบของR1D1..R2D2..R3D3..RiDi ม�ข�-นตอนส�ดท2ายใช2ร�ปแบบการ

ว�จ�ยก�(งทดลอง (quasi-experimental design) ในภาคสนาม จร�ง ม�จ�ดม�#งหมายหล�กเพ)(อทดสอบค�ณภาพของ

นว�ตกรรมในล�กษณะ If X…then Y และเพ)(อการปร�บปร�ง แก2ไขข2อบกพร#องของนว�ตกรรมน�-นด2วย จากน�-นจ�งม�การ

เผยแพร#เพ)(อน8าไปใช2ในวงกว2างต#อไป โดยนว�ตกรรมน�-น อาจม�ล�กษณะเป'นการร�บน8ามาจากท�(อ)(น (adopt) หร)อม�การ

ปร�บมาจากท�(อ)(น (adapt) หร)อม�การร�เร�(มสร2างสรรคข�-นใหม#(create)

จะพ�ฒนานว�ตกรรม... อะไร ...ท8าไม... การท�(จะพ�ฒนานว�ตกรรมอะไร จ�งข�-นก�บว#า

“ อะไรค)อ ป9ญหา (problem) อะไรค)อความ ต2องการจ8าเป'น (need) ของบ�คคล และ/หร)อ

ของกล�#ม และ/ ” หร)อของหน#วยงานน�-นๆ ท�(ควร แก2ไขหร)อตอบสนองด2วยการว�จ�ยและพ�ฒนา

(R&D) ซ�(งโดยท�(วไปจะม�ปรากฏการณหร)อม� “ข2อม�ลเช�งประจ�กษ ท�(แสดงให2เห5นว#า ม�อะไรบ2าง

” ท�(เป'นป9ญหาหร)อเป'นความต2องการจ8าเป'น ด�ง จะเห5นได2ว#า ในการท8าว�จ�ยหร)อในการท8า “ว�ทยาน�พนธ ผ�2ว�จ�ยจะน8าเอา ป9ญหาและความ

” “ต2องการจ8าเป'น มากล#าวถ�งในห�วข2อ ป9ญหา” และความส8าค�ญจ8าเป'นในการว�จ�ย ( บทท�( 1)

“ ” เพ)(อย)นย�นว#า ท8าไมถ�งพ�ฒนานว�ตกรรมน�-นๆ

R&D แตกต#างจาก PAR…. เพราะ การว�จ�ยเช�งปฏ�บ�ต�การ (Action Research:

AR) เป'นการว�จ�ยท�(ม�จ�ดม�#งหมายเพ)(อแก2ป9ญหา ให2เก�ดการเปล�(ยนแปลง ควบค�#ก�บการเร�ยนร� 2

และการพ�ฒนาความร� 2ใหม#จากการปฏ�บ�ต�งาน จร�งของผ�2ว�จ�ยและผ�2ร #วมว�จ�ย ตามหล�กการ

เร�ยนร� 2จากการกระท8า (action learning) ตามวงจรแบบเกล�ยวสว#าน (spiral cycle)

ของก�จกรรมการวางแผน การปฏ�บ�ต� การ ส�งเกตผล และการสะท2อนผล โดยผลจากการ

ว�จ�ยจะม�ข2อจ8าก�ดในการน8าไปเผยแพร#เพ)(อใช2ใน วงกว2าง เน)(องจากเป'นการว�จ�ยในบร�บทเฉพาะ

แต#ก5สามารถใช2เป'นกรณ�ศ�กษาเพ)(อประย�กตใช2 ในบร�บทท�(คล2ายคล�งก�นได2

R&D ม�กระบวนการ

พ�ฒนา

นว�ตกรรมในร�ป

แบบของ

R1D1..R2D2..R3D3..RiDi ม�ข� -น

ตอนส�ดท2ายใช2ร

�ปแบบการว�จ�ยก

�(ง

ทดลอง

(quasi-experimental

design)

ในภาคสนามจร

�ง

กระบวนการหล�กของการว�จ�ยและ พ�ฒนา (R&D)

กระบวนการหล�กของการว�จ�ยและพ�ฒนา (R&D) 3 ข�-นตอน ด�งน�- 1) การก8าหนดนว�ตกรรม 2) การพ�ฒนานว�ตกรรมและ

“ ” น8าไปทดลองในภาคสนาม โดยพ�ฒนาบ�คลากรให2ม� ความร� 2(knowledge) ในนว�ตกรรมเพ)(อน8าไปส�#การปฏ�บ�ต�งานจร�ง(action) ท�(ส#งผลต#อการพ�ฒนาท�-งคนและงาน รวมท�-ง

น�กเร�ยนท�(เป'นเป=าหมายส�ดท2ายของการจ�ดการศ�กษา 3) การ เผยแพร#นว�ตกรรม หากผลการทดลองพบว#านว�ตกรรมน�-นม�

ค�ณภาพตามเกณฑท�(ก8าหนดก8าหนดนว�ตกรร

ม

พ�ฒนานว�ตกรรมและน8าไปทดลองในภาค

สนาม

เผยแพร#นว�ตกรร

ม กระบวนการหล�กของการว�จ�ยและพ�ฒนา (R&D)

การก8าหนดนว�ตกรรมทางการบร�หารการศ�กษา

นว�ตกรรมทางการบร�หารการศ�กษาส#วนใหญ#เป'น “หล�ก ” การ แนวค�ด หร)อทฤษฎ� เพ)(อการบร�หารการศ�กษา โดย

หล�กการ แนวค�ด หร)อทฤษฎ�เหล#าน�-น อาจเป'นน8าเอามาใช2 โดยตรง (adopt) หร)ออาจปร�บเอามาใช2 (adapt) หร)อ

อาจร�เร�(มข�-นมาใหม# (create) แต#ไม#ว#าจะเป'นอย#างไรหากเอามาใช2แล2วท8าให2การท8างานด�ข�-นและส#งผลให2

ค�ณภาพของการศ�กษาไทยด�ข�-น ก5น#าจะถ)อว#าใช2ได2ado

ptadaptcreate

“ ” ต�วอย#าง หล�กการ แนวค�ด หร)อทฤษฎ� เพ)(อการบร�หารการศ�กษา

ในป9จจ�บ�น เน)(องจากความเป'นส�งคมความร� 2(knowledge society) และผลจากการเปล�(ยนแปลงกระบวนท�ศนใหม#ทางการบร�หารการ

“ ศ�กษาหลายประการ ท8าให2ม� หล�กการ แนวค�ด หร)อ” ทฤษฎ� เพ)(อการบร�หารการศ�กษาใหม#ๆ เก�ดข�-น

มากมาย ซ�(งหลายหล�กการ หลายแนวค�ด หร)อหลาย ทฤษฎ� ได2ถ�กน8าไปกล#าวถ�งในพระราชบ�ญญ�ต�การ

ศ�กษาแห#งชาต� แผนการศ�กษาแห#งชาต� นโยบาย ทางการศ�กษาแห#งชาต� หร)อแม2แต#แผนหร)อนโยบาย

ของหน#วยงานส#วนกลางท�(เป'นต2นส�งก�ดของสถาน ศ�กษาในส#วนภ�ม�ภาคหร)อส#วนท2องถ�(น เช#น การ

บร�หารแบบย�ดโรงเร�ยนเป'นฐาน (school-based management) การบร�หารแบบธรรมาภ�บาล(good government management) การ

บร�หารงานแบบโปร#งใส (transparency management) การบร�หารงานท�(เน2นความร�บผ�ด

ชอบ (accountability management) การ บร�หารแบบม�#งเน2นผลส�มฤทธ�? (result-based

management) การบร�หารเพ)(อการเปล�(ยนแปลง(change management) ….. ฯลฯ

เส�ยดาย !! หากส�งคมไทยเป'นส�งคมท�( Fluency in English จะท8าให2บ�คลากรทางการศ�กษา เข2าถ�งหล�กการ แนวค�ด ทฤษฎ� ท�(เป'นสากลมากข�-น ไม#ต2องน8ามาค�ดเพ)(อ R&D ให2เก�ดความ

กระจ#างเป'นภาษาไทยก�นให2เส�ยเวลา

“ ” ต�วอย#าง หล�กการ แนวค�ด หร)อทฤษฎ� เพ)(อการบร�หารการศ�กษา

การจ�ดการความร� 2 (knowledge management) สภาพแวดล2อมเพ)(อการเร�ยนร� 2 (learning

environment) การเร�ยนร� 2แบบรวมพล�ง(collaborative learning) ช�มชนการเร�ยนร� 2(learning community) ว�ฒนธรรมการเร�ยนร� 2(learning culture) ว�ฒนธรรมโรงเร�ยนท�(เข2มแข5ง(strong school culture) บรรยากาศโรงเร�ยนเพ)(อ

การเร�ยนร� 2 (learning school climate) ภาวะผ�2น8า การเปล�(ยนแปลง (transformational leadership)

ภาวะผ�2น8าเช�งย�ทธศาสตร (strategic leadership) ภาวะผ�2น8าทางว�ชาการ (instructional leadership)

ภาวะผ�2น8าแบบกระจายอ8านาจ (distributed leadership) ภาวะผ�2น8าของผ�2บร�หาร (principal leadership) ภาวะผ�2น8าของคร� (teacher leadership) ภาวะผ�2น8าแบบเสร�มพล�ง(empowered leadership) ภาวะผ�2น8าโรงเร�ยน(school leadership) ภาวะผ�2น8าทางการศ�กษา(educational leadership) โรงเร�ยนท�(ม�ประส�ทธ�ผล(effective school) การบร�หารค�ณภาพโดยรวม(total quality management) การบร�หารแบบม�

ส#วนร#วม (participatory management) ฯลฯ

เส�ยดาย !! หากส�งคมไทยเป'นส�งคมท�( Fluency in English จะท8าให2บ�คลากรทางการศ�กษาเข2าถ�งหล�ก การ แนวค�ด ทฤษฎ� ท�(เป'นสากลมากข�-น ไม#ต2องน8ามาค�ดเพ)(อ R&D ให2เก�ดความกระจ#างเป'น

ภาษาไทยก�นให2เส�ยเวลา

“ ” ต�วอย#าง หล�กการ แนวค�ด หร)อทฤษฎ� เพ)(อการบร�หารการศ�กษา

ม� “ นานาท�ศนะต#อการศ�กษาศตวรรษท�( 21” สะท2อนให2เห5นถ�งการเก�ดข�-นของกระบวนท�ศนใหม#ทางการศ�กษา

มากมาย ท�(บ�คลากรทางการศ�กษา โดยเฉพาะในสถานศ�กษา ควร ร�บร� 2 ควรท8าความเข2าใจให2กระจ#าง เพ)(อการต�ดส�นใจส�#การปฏ�บ�ต�ท�(

ม�ประส�ทธ�ผล เช#น Bloom’s Digital Taxonomy of Educational Objective ซ�(งเพ�(งม�การปร�บปร�งแก2ไขในปA 2001 และ 2007 หร)อร�ป

แบบการเร�ยนร� 2 เช#น Project-Based Learning, Problem-Based Learning, Inquiry-Based Learning หร)อร�ปแบบการประเม�นผล(assessment) รวมท�-งหล�กความร#วมม)อ (collaboration) ท�(แม2ม�การ

กล#าวถ�งมาต�-งแต#พระราชบ�ญญ�ต�การศ�กษาแห#งชาต� พ.ศ. 2542 แต#ในช#วงเวลาน�-น ความก2าวหน2าของเทคโนโลย�ด�จ�ตอลย�งไม#เข2ม

ข2นมากเท#าในป9จจ�บ�น เป'นภาพของกระบวนท�ศนแบบเด�มใน ศตวรรษท�( 20 เป'นภาพของการเร�ยนการสอนในห2องเร�ยนแบบ

พบปะก�น (face to face) “ ” “ย�งไม#ม�ภาพของค8าว#า ด�จ�ตอล หร)อ อ” อนไลน มาบ�รณาการอย#างช�ดเจน จนกลายเป'นกระบวนท�ศน

ใหม#ข�-นมา เช#น การประเม�นผลออนไลน โครงการ PBL ออนไลน หร)อแม2แต# Digital Taxonomy of Educational Objective ไม#น�บรวม

แนวค�ดใหม#ๆ อ)(นๆ เช#น ช�มชนการเร�ยนร� 2ออนไลน การสร2างเคร)อ ข#ายท2องถ�(นและโลก การส)(อสารและความร#วมม)อออนไลน เป'นต2น

R&D: KNOWLEDGE + ACTION = POWER หล�กการ แนวค�ด ทฤษฎ� ต#างๆ เหล#าน�-น (ย�งม�อ�กมากมาย) ถ)อเป'น

นว�ตกรรมใหม#ทางการบร�หารการศ�กษา ท�(คาดหว�งว#า หากบ�คลากร ทางการศ�กษา “ ” ม�ความร� 2 (knowledge) แล2วกระต�2นให2พวกเขาน8า

ความร� 2เหล#าน�-ไปส�# “การปฏ�บ�ต�” (action) ก5จะก#อให2เก�ดพล�ง(power) ให2การปฏ�บ�ต�งานในหน2าท�(เป'นไปอย#างม�ประส�ทธ�ภาพและ

“ประส�ทธ�ผลย�(งข�-น ตามแนวค�ด knowledge + action = power” “หร)อตามค8ากล#าวท�(ว#า make them know what to do, then encourage them do what they know” หร)อ “link to on-the-job application”

หล�กการ แนวค�ด ทฤษฎ� รวมท�-งกระบวนท�ศนใหม#ทางการศ�กษาเหล#า น�-น สามารถน8าไปส�#การปฏ�บ�ต�ได2ด2วยกระบวนการ Research and

Development: R&D ใน 6 ข�นตอน – “ข2อส�งเกต ม�ผ�2ออกแบบงานว�จ�ย พ�ฒนาร�ป

แบบ....” ว#าเป'น R&D แต#ขาดการทดลองใช2จร�งใน ภาคสนาม เห5นว#าร�ปแบบน�-นน#าจะเป'น policy

research ท�(ม� 2 ข�-นตอนหล�ก ค)อ ข�-นตอนแรกว�จ�ย เพ)(อให2ได2ร#างต�วแบบ ข�-นตอนท�(สองเอาร#างต�วแบบ

น�-นไปตรวจสอบหร)อย)นย�นด2วยเทคน�คว�ธ�ว�จ�ยอย#างใดอย#างหน�(ง

R&D..6 ข�นตอน

v榤¡´ µ ɺ°ÁÈ� � � � � � � � ¦° ª ·Á¡ºÉ° µ¦ª·¥� � � � � � � w

� � µ� � µ¦«¹� ¬µª¦¦ � � ¦¦¤� ÉÁ� É¥ª� o°� Ä� � � � ÉŚ

1) µ¦ ¦ª °� � � � v榤¡´ µ ɺ°ÁÈ ¦° ª ·Á¡ºÉ° µ¦� � � � � � � � � � � � � �ª·¥� w É¡´ µÅoµ ÉŚ� � � � � � � � �

2) � µ¦ � ¦ � � ¦»� Â� oÅ� � µ¤� o°Á � °Â� ³

� µ¦ � ´� � ε� ¼n¤º°� ¦³� °� Ã� ¦Â� ¦¤ Á¡ºÉ° εš´ µ» µ¦� � � � � � � ³ÁȪ · ·� � � � � � �

µ¦ ¦ª °� � � � � »� £µ¡ � ¼n¤º°� ¦³� °� Ã� ¦Â� ¦¤Â³ µ¦� � ¦ � � ¦»� Â� oÅ� � ) µ¦� ¦ª� � °� £µ� � µ¤Á� ºÊ°� � o� ³� µ¦ � ¦ � � ¦»� Â� oÅ� � ) µ¦� ¦ª� � °� £µ� � µ¤� ¦Ê� ε� ´� ³� µ¦ � ¦ � � ¦»� Â� oÅ� � ) µ¦� ¦ª� � °� Á¡ºÉ°� µ¦¥º� ¥� ³� µ¦ � ¦ � � ¦»� Â� oÅ�

µ¦ ¦oµÁ¦ºÉ° ¤º°Á¡ºÉ° µ¦ °� � � � � � � � 榤Ä� � � £µ µ¤� �

1) µ¦ ° 榤ģµ µ¤� � � � � � � � � � ) æ µ¦¡´ µªµ¤¦¼o� � � � � � Ä®o� ´� � »n¤� � °� � ) Ã� ¦ � � nµ¦ � »n¤� � °� � ε� ªµ¤¦¼o ¼n� µ¦ � � ·� ´� ·

2) ¦» ¨ µ¦ °� � � � � � ³� ¦ � � ¦»� Â� oÅ� Ã� ¦Â� ¦¤

1) µ¦� Á¥ ¦µ¥µ µ¦ª·¥� � � � � � 2) � µ¦Á� ¥Â¡¦n� � µ¦ª·� ¥

� Ê� � °� � É 1

� Ê� � °� � É 2

� Ê� � °� � É 3

� Ê� � °� � ÉŜ

� Ê� � °� � É 5

� Ê� � °� � É 6

การศ�กษาวรรณกรรมท�( เก�(ยวข2องในบทท�( 2 ถ)อเป'น

จ�ดเร�(มต2นท�(ส8าค�ญของการ ว�จ�ยและพ�ฒนา (R&D) ของ

น�กศ�กษา เพราะจะท8าให2ได2“โปรแกรมพ�ฒนา......” ท�(ถ)อเป'นกรอบแนวค�ดเพ)(อ

“การว�จ�ยว#า ม�จ�ดม�#งหมาย เพ)(ออะไร ม�ร�ปร#างหน2าตา

เป'นอย#างไร และจะพ�ฒนา อย#างไร ด�งน�-น ว�ธ�ด8าเน�น

การว�จ�ยในบทท�( 3 จ�งจะเร�(ม “ต2นด2วยการน8าเอา โปรแก

รมพ�ฒนา..... ท�(ถ)อเป'นก” รอบแนวค�ดเพ)(อการว�จ�ย

น�-นเป'นต�วต�-งต2นในข�-นตอน ท�( 1 และการออกแบบว�จ�ย

ภาคสนามจะให2ม�อย#างน2อย2 “โครงการ ค)อ โครงการพ�ฒนาความร� 2ให2กล�#ม

” “ทดลอง และ โครงการกล�#มทดลองน8าความร� 2ส�#การ

” ปฏ�บ�ต�

R&D… ข�นตอนท � 1 การตรวจสอบกรอบแนวค�ดเพ)(อการว�จ�ยและการปร�บปร�งแก2ไข เพ)(อ

ตรวจสอบความสอดคล2องก�บป9ญหา ความจ8าเป'น และบร�บท ประกอบ ด2วย 2 ก�จกรรมหล�ก ค)อ

• การตรวจสอบ “โปรแกรมพ�ฒนา..... ท�(ถ)อเป'นกรอบแนวค�ดเพ)(อการว�จ�ย” ท�(พ�ฒนาได2จากบทท�( 2 โดยว�ธ�การข2างล#างน�-ว�ธ�การใดว�ธ�

การหน�(ง หร)อก8าหนดเพ�(มเต�ม หร)อหลายว�ธ�ผสมก�น เช#น การส�มภาษณเช�งล�ก (in-depth interview) ผ�2ทรงค�ณว�ฒ� ท�-งทาง

ว�ชาการและทางการปฏ�บ�ต� เป'นใครและจ8านวนเท#าไรข�-นก�บเกณฑท�(จะก8าหนด การอภ�ปรายกล�#มเป=าหมาย (focus group discussion) เป'นกล�#มเป=าหมายท�(ม�จ�ดม�#งหมายจะน8าโปรแกรมไปเผยแพร#และใช2ประโยชน

การว�จ�ยเช�งส8ารวจ (survey study) เพ)(อสอบถามความเห5นจากกล�#มต�วอย#างของประชากรท�(เป'นกล�#มเป=าหมายท�(จะน8าโปรแกรมไปเผยแพร#และใช2ประโยชน

• การปร�บปร�งแก2ไขโปรแกรมตามข2อเสนอแนะท�(ได2ร�บ

ผลส)บเน)(องจาก...การศ�กษาวรรณกรรมท�(เก�(ยวข2องในบท

ท�( 2

“โปรแกรมพ�ฒนา.....” อาจก8าหนดเป'นช)(ออ)(นได2ตามความเหมาะสม

R&D… ข�นตอนท � 2 การจ�ดท8าค�#ม)อประกอบโปรแกรม ประกอบด2วยก�จกรรมหล�ก

ค)อ การจ�ดท8าค�#ม)อประกอบโปรแกรม ในโครงการอย#างน2อย 2 โครงการ ค)อ

1. ค�#ม)อประกอบโครงการพ�ฒนาความร� 2ให2ก�บกล�#ม ทดลอง “ ” เป'นความร� 2เก�(ยวก�บ นว�ตกรรม ท�(พ�ฒนาข�-น

“ ” และความร� 2เก�(ยวก�บ งาน ท�(จะให2พวกเขาปฏ�บ�ต� ด2วยว�ธ�การฝCกอบรม การส�มมนา การศ�กษาด�งาน

ต2นแบบ การศ�กษาเป'นกล�#ม การศ�กษาด2วยตนเอง เป'นต2น

2. ค�#ม)อประกอบโครงการกล�#มทดลองน8าความร� 2ส�#การ ปฏ�บ�ต� “on the job developing” ซ�(งอาจเป'นค�#ม)อการ

มอบหมายงานให2ศ�กษาค2นคว2า การส�มมนากล�#มย#อย การเป'นพ�(เล�-ยง เพ)(อนช#วยเพ)(อน การประช�ม การแลก

เปล�(ยนเร�ยนร� 2 การถอดบทเร�ยน หร)ออ)(นๆ ท�(เช)(อมโยงไปถ�งภาระงานท�(ก8าหนดให2ปฏ�บ�ต�เป'นระยะๆ

จ�ดท8าค�#ม)อ...ประกอ

บโปรแกรม

ข�-นตอนน�-ถ)อเป'นภาระงานท�(หน�กส8าหร�บผ�2ว�จ�ย ต2องใช2เวลา ความขย�น อดทน และความพยายามส�ง อย#างน2อยก5ประมาณ 1

ภาคเร�ยน แต#ก5ข�-นก�บผลการท8างานในระยะท�(ผ#านมาของผ�2ว�จ�ย ด2วย หากในบทท�( 2 ผ�2ว�จ�ยได2ศ�กษาวรรณกรรมท�(เก�(ยวข2องไว2ได2ด�

“ ” ก5จะท8าให2ม� ความร� 2 ท�(จะน8ามาจ�ดท8าเป'นค�#ม)อประกอบโปรแกรม “ ” “ท�(เพ�ยงพอ ท�-งในส#วนท�(เก�(ยวก�บ นว�ตกรรม และเก�(ยวก�บ งา

” “ ” น และขอให2ข2อส�งเกตด2วยว#า ค�#ม)อประกอบโปรแกรม น�- อาจเป'นค�#ม)อท�(เป'นเอกสารตามท�(น�ยมใช2ก�นโดยท�(วไป หร)ออาจ

เป'นค�#ม)อเพ)(อ e-learning เช#น แผ#นซ�ด�เพ)(อศ�กษาจาก คอมพ�วเตอร เป'นต2น หร)ออาจผสมก�นหลากหลายล�กษณะ

R&D… ข�นตอนท � 3 การตรวจสอบโปรแกรมและการปร�บปร�งแก2ไข 3 ระยะ ประกอบด2วย

3 ก�จกรรมหล�ก แต#ก5ไม#ตายต�ว ผ�2ว�จ�ยอาจปร�บเปล�(ยนตามความเหมาะ สม โดยย�ดจ�ดม�#งหมายเพ)(อการตรวจสอบและการปร�บปร�งแก2ไข

1. การตรวจสอบภาคสนามเบ)-องต2นและการปร�บปร�งแก2ไข(preliminary field checking and revision) ก�บกล�#มเป=าหมาย ผ�2เก�(ยวข2อง

ผ�2ม�ส#วนได2เส�ย และอ)(นๆ แล2วแต#ความเหมาะสมก�บงานว�จ�ย จ8านวน หน�(ง ด2วยว�ธ�การส�มภาษณเช�งล�ก หร)อการอภ�ปรายกล�#มเป=าหมาย

แล2วแต#กรณ� หร)อท�-งสองว�ธ� ม�จ�ดม�#งหมายในการตรวจสอบค�ณภาพ ของโปรแกรม ท�(อาจใช2เกณฑความถ�กต2อง (accuracy) ความเป'นไปได2

(feasibility) ความสอดคล2อง (congruency) และความเป'นประโยชน(utility)

ตรวจสอบโปรแกรม...และปร�บปร�งแก2ไข... RD..RD..RD..

2. การตรวจสอบภาคสนามคร�-งส8าค�ญและการปร�บปร�ง แก2ไข (main field checking and revision) ก�บกล�#มเป=าหมาย ผ�2เก�(ยวข2อง

ผ�2ม�ส#วนได2เส�ย และอ)(น ๆ แล2วแต#ความเหมาะสมก�บงานว�จ�ย จ8านวน หน�(ง ท�(ไม#ซ8-าก�บข2อ 1 ด2วยว�ธ�การส�มภาษณเช�งล�ก หร)อการอภ�ปราย

กล�#มเป=าหมาย แล2วแต#กรณ� หร)อท�-งสองว�ธ� ม�จ�ดม�#งหมายในการตรวจ สอบค�ณภาพของโปรแกรม ท�(อาจใช2เกณฑพ�จารณาเช#นเด�ยวก�บข2อ 1

ค)อ ความถ�กต2อง ความเป'นไปได2 ความสอดคล2อง และความเป'นประโยชน

3. การตรวจสอบเพ)(อการย)นย�นและการปร�บปร�งแก2ไข(confirmative checking and revision) อาจใช2แบบสอบถามกล�#มเป=าหมาย

ผ�2เก�(ยวข2อง ผ�2ม�ส#วนได2เส�ย และอ)(นๆ จ8านวนหน�(ง ท�(ไม#ซ8-าก�บข2อ 1 และ ข2อ 2 โดยอาจประย�กตใช2เทคน�คการว�เคราะหหาค#าด�ชน�ความสอดคล2อง

(Item Objective Congruence Index: IOC) “ ” ระหว#าง ความร� 2 ท�(ก8าหนดใน ค�#ม)อประกอบโปรแกรมก�บว�ตถ�ประสงคท�(คาดหว�ง ผลจากการตอบ

แบบสอบถาม น8ามาว�เคราะหหาค#า IOC หากรายการใดม�ค#าตามเกณฑท�( ก8าหนด เช#น ส�งกว#า .50 “ ” ก5แสดงว#า ความร� 2 น� -น ม�ความสอดคล2องก�บ

ว�ตถ�ประสงคท�(คาดหว�ง นอกจากน�-น หากในแบบสอบถามน�-น ม�ค8าถาม แบบปลายเปDด และได2ร�บข2อเสนอแนะเพ)(อการปร�บปร�งแก2ไข ก5น8าข2อ

เสนอแนะน�-นไปพ�จารณาปร�บปร�งแก2ไขค�#ม)อประกอบโปรแกรมด2วย

R&D… ข�นตอนท � 4 สร2างเคร)(องม)อเพ)(อการทดลองโปรแกรมในภาคสนาม หากประย�กตจาก

แนวค�ดของ Guskey (2000) ควรม�แบบประเม�น 5 ประเภท ค)อ

1. แบบประเม�นปฏ�ก�ร�ยา (reaction) ของกล�#มทดลองต#อโครงการ แต#ละโครงการหล�งส�-นส�ดการด8าเน�นงานของโครงการน�-นๆ เพ)(อด�

ประส�ทธ�ผลของโครงการและหาข2อบกพร#องในการปร�บปร�งแก2ไข โดย อาจว�ธ�การระดมสมอง การถอดบทเร�ยน หร)ออ)(นๆ เพ)(อให2ได2ข2อม�ลสะท2อน

กล�บตามความเหมาะสม

2. แบบประเม�นความร� 2 (knowledge) ของกล�#มทดลอง โดยเฉพาะ “ ” ความร� 2จากการด8าเน�นตาม โครงการพ�ฒนาความร� 2ของกล�#มทดลอง

ท�-งน�-เพ)(อให2ทราบถ�งระด�บของความร� 2 ความเข2าใจ ท�กษะ และท�ศนคต� ว#าม� มากเพ�ยงพอท�(จะน8าไปส�#การปฏ�บ�ต�ได2หร)อไม# หล�งจากม�การด8าเน�นงาน

ตามโครงการประเภทน�-แล2ว

สร2างเคร)(องม)อเพ)(อ.....การทดลอง

* สร2างเคร)(องม)อ หล�งข�-นตอนท�( 4 “ ” ท�( นว�ตกรรม ได2ร�บการปร�บปร�งจนลงต�วแล2ว

3. แบบประเม�นการน8าความร� 2ส�#การปฏ�บ�ต� (from knowledge to action) ของกล�#มทดลอง เป'นการประเม�นหล�งจากท�(ม�การด8าเน�น

“ ” งานตาม โครงการน8าความร� 2ส�#การปฏ�บ�ต� ไปแล2วระยะหน�(ง โดยอาจ ม�การประเม�นเป'นระยะๆ หร)อเม)(อส�-นส�ดโครงการในตอนท2ายของการ

ว�จ�ย

4. แบบประเม�นการเปล�(ยนแปลง (change) โดยอาจใช2 แบบสอบถาม แบบส�มภาษณ แบบส�งเกต แบบบ�นท�กข2อม�ล

ภาพถ#าย หร)ออ)(นๆ ท�(แสดงให2เห5นถ�งการเปล�(ยนแปลงในม�ต�ต#างๆ เช#น การเปล�(ยนแปลงในงานท�(ปฏ�บ�ต� การเปล�(ยนแปลงในบรรยากาศ

องคการ การเปล�(ยนแปลงในเทคน�คหร)อว�ธ�การท8างาน และอ)(น ๆ โดยอาจเก5บข2อม�ลจากผ�2เก�(ยวข2องหลายฝEาย

5. แบบประเม�นผลการเร�ยนร� 2ท�(เก�ดข�-นก�บน�กเร�ยน(student learning outcome) ในกรณ�ท�(โปรแกรมน�-นส#งผลถ�งน�กเร�ยน

ด2วย อาจเป'นแบบประเม�นความร� 2 ความเข2าใจ ท�กษะ ท�ศนคต� หร)อ อ)(นๆ รวมท�-งความพ�งพอใจของน�กเร�ยนต#อปรากฏการณท�(เก�ดข�-น

R&D… ข�นตอนท � 5 การทดลองโปรแกรมในภาคสนาม (trial) ถ)อเป'นภาระงานท�(หน�ก

ข�-นตอนหน�(ง โดย

การทดลองใช2โปรแกรมในหน#วยงานท�(เป'นกล�#มเป=า หมายการทดลอง ท�(ก8าหนดตาม ร�ปแบบการว�จ�ยก�(งทดลอง

(quasi-experiment) ร�ปแบบใดร�ปแบบหน�(ง เช#น แบบการ ว�จ�ยแบบกล�#มควบค�มไม#ได2ส�#ม แต#ม�การทดสอบก#อนและหล�ง

การทดลอง (nonrandomized control-group pretest-posttest design) แบบว�จ�ยอน�กรมเวลา (time series design) แบบว�จ�ยอน�กรมเวลาแบบม�กล�#มควบค�ม(control-group time series design) เป'นต2น แล2วแต#

ความเหมาะสม

การทดลองโปรแกรม....ใน

ภาคสนาม

ร�ปแบบการทดลอง หากเป'นทาง ว�ทยาศาสตรม�กเป'น pure-experiment แต#

ทางส�งคมศาสตรหร)อศ�กษาศาสตรม�ก เป'น quasi-experiment

การทดลองโปรแกรมในภาคสนาม อาจใช2ระยะเวลา 1 ภาคเร�ยน เพ)(อ ให2ม�เวลาเพ�ยงพอต#อการด8าเน�นงานในโครงการ 2 ประเภท ค)อ

1) โครงการพ�ฒนาความร� 2กล�#มทดลอง ในระยะเร�(มแรกของการทดลอง2) โครงการกล�#มทดลองน8าความร� 2ส�#การปฏ�บ�ต� โดยผ�2ว�จ�ยสามารถ

ก8าหนดช)(อโครงการได2ตามความเหมาะสม สร�ปผลการทดลอง และ ปร�งปร�งแก2ไขโปรแกรม โดยการสร�ปผลน�-นม�จ�ดม�#งหมายเพ)(อด�ว#า

โปรแกรมท�(พ�ฒนาข�-นน�-นม�ค�ณภาพส#งผลต#อการเปล�(ยนแปลงท�(ด�ข�-น ตามเกณฑท�(ผ�2ว�จ�ยก8าหนดในม�ต�ต#างๆ ตามเคร)(องม)อการประเม�นท�(

สร2างข�-นในข�-นตอนท�( 5 หร)อไม#? ในกรณ�การปร�บปร�งแก2ไขน�-น เป'นการปร�บปร�งแก2ไขโปรแกรมโดยพ�จารณาข2อม�ลจากการส�งเกต

การบ�นท�ก การส�มภาษณ การถอดบทเร�ยน และอ)(นๆ ท�(ผ�2ว�จ�ยใช2ในท�ก ระยะของการด8าเน�นการทดลอง

From knowing.. To.. Acting

step by step

R&D… ข�นตอนท � 6 การเข�ยนรายงานการว�จ�ยและการเผยแพร#ผลงานว�จ�ย

• ผลการตรวจสอบกรอบแนวค�ดเพ)(อการว�จ�ยและการปร�บปร�งแก2ไข• ผลการจ�ดท8าค�#ม)อประกอบโปรแกรม• ผลการตรวจสอบโปรแกรมและการปร�บปร�งแก2ไข 3 ระยะ• ผลการตรวจสอบภาคสนามเบ)-องต2นและการปร�บปร�งแก2ไข• ผลการตรวจสอบภาคสนามคร�-งส8าค�ญและการปร�บปร�งแก2ไข• ผลการตรวจสอบเพ)(อการย)นย�นและการปร�บปร�งแก2ไข• ผลการสร2างเคร)(องม)อเพ)(อการทดลองในภาคสนาม• ผลการทดลองโปรแกรมในภาคสนาม (trial) เป'นการบรรยายถ�งเหต�การณ

ทดลองในภาคสนาม แสดงผลจากแบบประเม�นต#างๆ ท�(ใช2• ผลผล�ตส�ดท2ายจากการว�จ�ย ค)อโปรแกรมพ�ฒนาท�(ได2ร�บการปร�บปร�งแก2ไขจาก

ข2อม�ลสะท2อนกล�บท�(ได2ร�บในช#วงการด8าเน�นการทดลองใช2โปรแกรม กรณ�การเผยแพร#ผลงานว�จ�ย เช#น การน8าเสนอผลงานว�จ�ยในการส�มมนาว�ชาการ การ

ต�พ�มพในวารสาร การจ�ดพ�มพเป'นเอกสารหร)อต8ารา การน8าเสนอในเว5บไซดร�ปแบบใดร�ป แบบหน�(ง เป'นต2น

เข�ยน....รายงาน

รายงานผลการว�จ�ย คำ�าแนะน�า ---- การน8าเสนอผลการว�จ�ย ผ�2ว�จ�ยควรน8ามาเสนอ

เป'นระยะๆ หร)อหล�งเสร5จส�-นการท8าว�จ�ยแต#ละข�-นตอน ไม#รอ จนกว#าเสร5จส�-นท�กข�-นตอน ม�ฉะน�-นจะเก�ดสภาพของภ�เขา

ข2อม�ล หร)อสภาพได2หน2าล)มหล�ง อาจม�ผลท8าให2น8าเสนอข2อม�ล ไม#ครบถ2วนสมบ�รณตามท�(ปฏ�บ�ต�จร�ง ม�ความส�บสน อ�น

เน)(องจากความเร#งร�ดของเวลา ความเหน)(อยล2า ความท2อแท2 ใจ ความหลงล)ม และความมากมายของข2อม�ล

ผลล�พธจาก R&D ค)อ ผลการว�จ�ยท�(ได2ร�บการทดสอบย)นย�นในค�ณภาพท�(สามารถน8าไปเผยแพร#ในวงกว2างต#อไปได2....

...ในกล�#มเป=าหมายท�(ม�ค�ณสมบ�ต�เด�ยวก�บกล�#มท�(ใช2ในการ ทดลอง เช#น การว�จ�ยม�#งพ�ฒนานว�ตกรรมเพ)(อใช2ก�บ

บ�คลากรในสถานศ�กษาข�-นพ)-นฐาน...เม)(อด8าเน�นการทดลอง นว�ตกรรมน�-นในสถานศ�กษาข�-นพ)-นฐาน 1 แห#ง (เป'นแหล#ง

ทดลอง) แล2วพบว#านว�ตกรรมน�-นม�ค�ณภาพตามเกณฑท�( ก8าหนด ก5สามารถน8าไปเผยแพร#เพ)(อให2สถานศ�กษาข�-นพ)-น

ฐานอ)(นๆ ท�(วประเทศได2พ�จารณาใช2 โดยเช)(อว#า หากสถาน ศ�กษาเหล#าน�-น ม�การปฏ�บ�ต�ตามค�#ม)อและข�-นตอนต#างๆ ท�(ผ�2

ว�จ�ยจ�ดท8าข�-น ก5จะส#งผลให2เก�ดผลล�พธตามท�(คาดหว�งได2 ผลล�พธของ R&D แตกต#างจากผลล�พธของ PAR --- “ ผลล�พธจาก PAR ม�ข2อจ8าก�ด ในการน8าไปเผยแพร#หร)ออ2างอ�ง เพ)(อใช2ในวงกว2าง เน)(องจากเป'นการว�จ�ยเพ)(อ

ปฏ�บ�ต�จร�งในบร�บทเฉพาะ แต#สามารถน8าเอาประเด5นข2อค�ด หร)อเหต�การณส8าค�ญท�(เก�ดข�-นเป'นข2อเสนอแนะส8าหร�บการน8าไปใช2ในสถานการณอ)(นท�(ม�ล�กษณะคล2ายคล�ง

” ก�น หร)อท�(ก8าล�งม�#งให2เก�ดการเปล�(ยนแปลงในล�กษณะเด�ยวก�นได2

หากท8า R&D ควรเร�(มท8าอะไร

หากต�ดส�นใจท8า R&D ในเร)(องใดเร)(องหน�(ง ส�(งท�(ผ�2ว�จ�ย ควรเร�(มท8าแต#เน�(นๆ ค)อ การ review วรรณกรรมท�(

เก�(ยวข2องก�บนว�ตกรรมท�(จะพ�ฒนาน�-น เพ)(อน8าเสนอไว2 ในบทท�( 2 เป'นวรรณกรรมท�(ใหม#ๆ ไม#ล2าสม�ย ท�-งจาก เอกสาร ต8ารา และจากอ�นเตอรเน5ต ท�(ส8าค�ญต2องเป'น

นว�ตกรรมใหม#ๆ กระบวนท�ศนใหม#ๆ หากย�งหลงต�ดก�บ ของเก#า จะไม#เก�ดประโยชน และจะเส�ยเวลาเปล#า

นอกจากน�-นอาจศ�กษาแนวค�ดเก�(ยวก�บการพ�ฒนา บ�คลากรหร)อการพ�ฒนาว�ชาช�พ แนวค�ดการออกแบบ

โปรแกรม ด2วย เพ)(อเป'นแนวทางในการออกแบบ นว�ตกรรม และแนวทางในการด8าเน�นการทดลองใน ภาคสนาม – หาก review ไว2ด�เพ�ยงใด ก5จะท8าให2ผ�2ว�จ�ย

“ ” ท8า ค�#ม)อ ประกอบนว�ตกรรมในช#วงท8าว�จ�ยได2สะดวกมากข�-นเท#าน�-น

เน2นย8-าเร)(องข2อม�ล ใหม#ๆ แนวค�ดใหม#ๆ

ก�บงานว�จ�ยท�ก ประเภท เพราะส�งคม

ป9จจ�บ�นเปล�(ยนแปลง เร5วมาก ผ�2ว�จ�ยต2อง

ระม�ดระว�ง ก2าวให2ท�น ก�บการเปล�(ยนแปลง ไม#หลงต�ดก�บของเก#า

ข2อม�ลเก#า แนวค�ดเก#า หร)อกระบวนท�ศนเก#า

กรณ ศ�กษาhttp://ednet.kku.ac.th/~edad/OLD/Jintana.pdf

http://ednet.kku.ac.th/~edad/OLD/anan_thesis[1].pdf

http://ednet.kku.ac.th/~edad/OLD/Dissertation_Pdf/Sumat.pdf

http://www.mbuisc.ac.th/phd/thesis/thawon_proposal.pdf

ค�ณล�กษณะผ�2ว�จ�ย R&D

• เป'นน�กสร2างสรรค (creator)

• เป'นน�กนว�ตกรรม (innovator)

• เป'นน�กประด�ษฐค�ดค2น (inventor)

• เป'นน�กพ�ฒนา (developer)

• เป'นน�กเปล�(ยนแปลง (change agent)

• เป'นน�กแก2ป9ญหา (problem solver)

• เป'นน�กทดลอง (experimenter)

• เป'นน�กเผยแพร# (distributor)

• ……………เป'น ..