Revizija ciklusa prodaje

UNIVERZITET ZA POSLOVNE STUDIJE BANJA LUKA FAKULTET ZA POSLOVNE I FINANSIJSKE STUDIJE ODJELJENJE BIJELJINA

Seminarski radNastavni predmet: Analiza finansijskog izvjetaja Tema: Revizija ciklusa prodaje

Student: Sinanovi Emina II-1242/09 Zeki Josipa II-1247/09

Profesor: Doc.dr Predrag Jovievi

1


SadrajUvod...............................................................................................................................3 1. Revizija.......................................................................................................................4 2. Svrha i ciljevi revizije................................................................................................8 3. Revizijski dokazi......................................................................................................10 4. Revizijski postupci...................................................................................................11 5. Radni papiri revizora................................................................................................13 6. Finansijska kontrola.................................................................................................14 7. Finansijska analiza...................................................................................................15 8. Zadaci i ciljevi finansijske analize...........................................................................17 9. Standardi...................................................................................................................19 10. Revizija ciklusa prihoda i prodaje..........................................................................20 11. Definisanje i priznavanje prihoda..........................................................................21 12. Procjena i faktori inherentnog rizika.....................................................................22 12.1. Faktori inherentnog rizika...............................................................................22 12.2. Sloenosti i spornosti priznavanja prihoda......................................................22 12.3. Tekoe pri reviziji dogaaja i salda..............................................................23 12.4. Greke otkrivene u prijanjim revizijama finansijskih izvjetaja....................23 13. Pregled ciklusa prodaje..........................................................................................24 13.1. Glavne vrste poslovnih dogaaja....................................................................28 13.2. Rauni finansijskih izvjetaja na koju utie ciklus prodaje.............................28 13.3. Vrste dokumenata i evidencija.......................................................................29 13.4. Glavni podaci..................................................................................................31 13.5. Glavna podjela dunosti i mogue greke ili nepravilnosti.............................32 Zakljuak......................................................................................................................34 L i t e r a t u r a.............................................................................................................37

2


UvodMenadment savremenog privrednog drutva suoen je sa potrebom donoenja poslovnih odluka u vezi sa ostvarenjem poslovnih ciljeva. Sistem internog nadzora koji ukljuuje sve mjere panje usmjerene na spreavanje greaka prekomjernih trokova i prevare, provjerava i obezbjeuje pouzdanost informacija. Kljuni zadatak internog nadzora jeste da kontrolie sve dijelove preduzea da li dosljedno redukuju poslovnu politiku usvojenu na poetku poslovnog perioda kao i da o tome podnose informaciju menadmentu privrednog drutva. Za pojaano interesovanje za uspostavljanje internog nadzora razlog vie su i prisustvo nelojalne konkurencije, poveane konkurencije i erozije poslovnog morala. Prapoeci revizorske slube nalaze se ve krajem osamnaestog vijeka u Engleskoj koja se i smatra koljevkom revizije. Vremenom se irila i u drugim dravama, a na naim prostorima se organizovano primjenjivala prvo na podruju Slovenije, Istre i Dalmacije, poetkom dvadesetog vijeka. Prve revizije su raene za zadruge, dok se mnogo kasnije pristupilo organizovanju i za nezadrune privredne organizacije (sredinom tridesetih godina dvadesetog vijeka). Kontrola i revizija su oblasti koje se u velikoj mjeri razlikuju, ali se i dopunjuju. Za uspjenost revizije je neophodna tekua, solidna kontrola. Obje vrste delatnosti se mogu posmatrati sa mnogo aspekata, i prema njima izvriti podjela, jer su one same po sebi kompleksne i djelatnosti koje obuhvataju sva podruja poslovanja jednog privrednog sistema. Zahtjeve koje treba da ispune kontrola i revizija zavise od potreba korisnika njihovih informacija a mnoge od njihovih postupaka propisuju i zakoni. Revizija u osiguravajuim drutvima se obavlja pod slinim uslovima kao i kod drugih privrednih subjekata, osim to ima pojaanu kontrolu i nadzor koje vri Narodna banka.

3


1. RevizijaRije revizija vue porijeklo od latinskog glagola koji znai "ponovo vidjeti". Zbog toga se ona obino i odreuje kao funkcija provjere poslovanja jer predstavlja naknadno provjeravanje obavljenih poslovnih dogaaja koje se vri na osnovu postojeih dokumenata. Ima uglavnom kolektivni karakter, za razliku od kontrole. Kontrola i revizija se meusobno dopunjuju da bi se ostvario cilj adekvatnog nadzora nad poslovanjem privrednog subjekta. Uspjeh revizije u velikoj mjeri zavisi od postojanja i funkcionisanja mehanizma kontrole. Neki autori nazivaju reviziju ak i "naknadna kontrola" ili "kontrola kontrole". Revizija se u Zakonu o raunovodstvu i reviziji definie kao "ispitivanje raunovodstvenih iskaza radi davanja miljenja o tome da li oni objektivno i istinito prikazuju stanje imovine, kapitala i obaveza, kao i rezultate poslovanja pravnog lica". Lice koje sprovodi reviziju i odgovara za njegovu istinitost i objektivnost, naziva se revizor. Revizija se obavlja u skladu s Zakonom o raunovodstvu i reviziji, Meunarodnim standardima revizije (MSR) i Kodeksom etike za profesionalne raunovoe. Cilj revizije finansijskih izvjetaja je da omogui revizoru da izrazi miljenje o tome da li su finansijski izvjetaji po svim bitnim pitanjima sastavljeni u skladu sa MRS.Revizija se obavlja na osnovu ugovora koji se zakljuuje u pismenoj formi. Preduzee za reviziju alje pismo o angaovanju svom klijentu pre poetka revizije, u kome ga informie o ciljevima, prirodi i obimu posla koji treba da se obavi. Obaveze revizora su: da izradi izvjetaj o reviziji, da miljenje o istinitosti i objektivnosti iskaza, obavjesti upravu preduzea o svim utvrenim slabostima i da prijedloge za njihovo prevazilaenje, naglasi sve specijalne zahtjeve i drugo. Obaveze klijenta su: da sastavi raunovodstvene iskaze u skladu sa zakonima, da se stara o voenju adekvatnih raunovodstvenih evidencija, da uini dostupnim sve evidencije i odgovarajue podatke revizoru.Kao i u sluaju kontrole, podjela revizije se moe izvriti prema razliitim kriterijumima: predmetu revizije, intenzitetu, periodu za koji se vri, raspoloivom vremenu i drugo. Meutim, u savremenoj strunoj literaturi osnovna podjela se vri prema organima revizije - na internu i eksternu reviziju. Karakter rada internog i eksternog revizora se u mnogome razlikuju ali imaju iste ciljeve - da ocijene i podnesu izvetaj o finansijskim iskazima i pouzdanosti njihovih podataka, da utvrde tanost i integralnost knjigovodstvene evidencije. Interna revizija je ona revizija koju obavljaju lica zaposlena u privrednom subjektu koje je objekt revizije. Najee se organizuje kao posebna funkcija u okviru preduzea, kao odjeljenje pod neposrednim rukovodstvom generalnog direktora (predsjednika kompanije). Ona u veini zemalja, kao i u naoj, nije propisana zakonom, pa njeno osnivanje zavisi od potrebe i odluka odgovarajuih organa upravljanja to je u direktnoj zavisnosti sa veliinom i sloenou preduzea, odnosno njenom decentralizacijom. Eksterna revizijaPod eksternom revizijom se podrazumjeva ona revizija koju obavljaju spoljni organi, tj. lica koja nisu zaposlena u preduzeu gdje se vri revizija. 4


Njen nastanak, kao oblika nadzora nad poslovanjem, je bio uslovljen razvojem privrede koji je doveo do stvaranja krupnih preduzea koja nisu mogla samostalno da kontroliu sva zbivanja u okviru svoje djelatnosti. Ona su prvo stvorila unutranju kontrolu koja je objezbeivala stalan pravilan tok poslovanja u preduzeu, a zatim uvela i eksterne organe koji su povremeno provjeravali da li te kontrole rade u skladu sa postavljenim ciljevima. Glavni razlozi za nastanak ove revizije su: 1) stvaranje korporativnih oblika preduzea, koji su nastali od kapitala mnogobrojnih investitora (akcionara) i koji esto kontroliu velike ekonomske resurse irom svijeta. 2) mnogobrojni pojedinci su poveravali svoje uteevine korporacijama (kupovinom akcija), a bio im je potreban uvid u korienje investiranog kapitala i oekivani prinos. 3) ostvareni znaajan prihod od poreza na profit korporacija je za dravu znaio veliki fiskalni prihod, a rjeavao se i problem nezaposlenosti, kontrola inflacije i uravnoteivanje platnog bilansa. Svi ovi razlozi su uslovili da se u prvi plan istakne pitanje kako dobiti jemstvo da su iskazani podaci u finansijskim izvjetajima realni i korektno prezentirani, na ta je odgovor dat u reviziji izvrenoj od strane nezavisnih javnih raunoispitivaa. Revizija moe da se definie kao sistematian pregled poslovnih knjiga i raunovodstvenih izvjetaja izvren od strane revizora i eksperata sa ciljem da se izrazi kompetentno, struno i nezavisno miljenje o ispravnosti, istinitosti i tanosti istih. Ova definicija se bazira na sljedeim bazinim odrednicama: sistematian pregled poslovnih knjiga- Posao revizije je posao koji zahtjeva planiranje u fazi pripreme i neposrednog obavljanja revizije. Razlog za planski pristup i osmiljavanje treba traiti u kompleksnosti, sloenosti i dugotrajnosti (poslovi jednog revizijskog angamana mogu da traju do jedne godine)i trokovima koje obavljanje revizije uzrokuje. Sistematskim sagledavanjem poslova mogu da se smanje trokovi angaovanja i podigne efikasnost rada cjeline. Racionalizacija poslova revizije je u interesu i korisnika izvjetaja i revizora. Revizor pregleda informativnu dokumentaciju koja je formirana i kompletirana za dokumentovanje poslovnih dogaaja. Kroz pregled poslovne dokumentacije i postupaka obrade istih revizor sagledava da li je stanje u dokumentaciji adekvatno prenijeto u poslovne knjige (naloge za knjienje, dnevnik, glavnu knjigu, pomonu evidenciju, itd.). -

5


-

pregled raunovodstvenih izvjetaja- Pored pregleda poslovne dokumentacije i poslovnih knjiga revizor treba da pregleda i raunovodstvene izvjetaje.

U naim uslovima to su : bilans stanja, bilans tokova gotovine, izvjetaj o promjenama na kapitalu i odgovarajui aneksi. Nuno je konsultovati : da li su raunovodstveni izvjetaji sastavljeni i dostavljeni na uvid revizoru, da li su svi raunovodstveni izvjetaji sastavljeni u skladu sa propisima, domaim i meunarodnim raunovodstvenim standardima, da li raunovodstveni izvjetaji reprezentativno odraavaju stanje u poslovnoj dokumentaciji i poslovnim knjigama, da li se u njima moe formirati i iznijeti revizorsko miljenje, i da su u postupku revizije ispotovana tri osnovna standarda revizije: reviziju treba da obavlja osoba ili osobe koje imaju odgovarajue tehniko i struno obrazovanje za obavljanje revizije, u svim pitanjima vezanim za angaovanje, ili revizori u djelu koji se odnosi na iznoenje stavova i miljenja moraju da budu i ostanu nezavisni, u poslovima obavljanja revizije revizor, ili revizori moraju uvijek da postupaju s dunom profesionalnom panjom. Revizor je struno lice koje u skladu sa kodeksom profesionalne etike revizora obavlja poslove pregleda poslovnih knjiga i druge specijalizovanje revizorske aktivnosti u funkciji davanja miljenja o raunovodstvenim izvjetajima. To je lice koje preuzima zavrnu odgovornost za reviziju i rezultate revizije. Ekspert- je specijalista za odgovarajuu uu strunu oblast koji obavlja odgovarajue uskostrune poslove. Najee se radi o raunovoama, informatiarima, aktuarima, strunjacima za porez, itd... Kompetentno i struno miljenje je preduslov za revizorski posao. Poslovi revizije su elitni ekspertski poslovi u oblasti raunovodstva, finansija, planiranja, kalkulacija, itd...Revizori rade sa poveanom profesionalnom panjom koja u takvom stepenu nije karakteristina za druge strune poslove. Nezavisno miljenje je preduslov da miljenje ima reputaciju kod potencijonalnih korisnika. Obezbjeuje se time da visina revizorove naknade za posao ne smije biti uslovljeno vrstom miljenja. Drugim rijeima, revizor treba da iznese svoje ubjeenje bez mogunosti da bilo koja okolnost utie na njega da se slobodno izjasni o finansijskim izvjetajima. 6

-

-

-


-

Ispravnostje aspekt kojim se utvruje usaglaenost raunovodstvenih izvjetaja sa pozitivnim zakonskim propisima, sa meunarodnim standardima raunovodstva, internom regulativom i uobiajenom poslovnom praksom i procedurom. Istinitost i tanost- su aspekti kojima se potvruje da izmeu raunovodstvenih izvjetaja i stvarnog stanja u preduzeu nema materijalno bitnih razlika. To podrazumijeva da raunovodstveni izvjetaji objektivno iskazuju rezultate i posljedice poslovnih dogaaja i da su sve raunske operacije tano obavljene.

-

Opteprihvatljiva definicija revizije bila bi ona koju je dao Komitet za osnovne revizorske koncepte Amerikog udruenja raunovoa: Revizija je sistematian postupak objektivnog prikupljanja i procjena dokaza, u vezi sa izjavama o poslovnim aktivnostima i dogaajima, da bi se utvrdio stepen podudarnosti izmeu izjave i utvrenih kriterija, kao i prezentiranje rezultata zainteresovanim korisnicima. Aktivnosti na poslovima revizije revizora treba da omogui da zauzme i izloi svoje miljenje o raunovodstvenim izvjetajima. Revizor izraava svoje miljenje u formi fraza , raunovodstveni izvjetaji daju istinit i fer pregled, ili raunovodstveni izvjetaji predstavljaju istinito, u svim znaajnim aspektima, stanje preduzea. Revizorsko miljenje poveava kredibilitet raaunovodstvenih iskaza. Revizorsko uvjeravanje nije apsolutno ve izraava visok nivo pouzdanosti. Razlog za odsustvo apsolutne pouzdanosti, tanosti raunarskih procedura, rizika neobuhvatanja nekih dogaaja, dvostrukog obuhvatanja itd...U nekim sluajevima postoje ogranienja u poslu revizora tako da nije uslijed toga u mogunostima da iskae apsolutan i bezuslovan stav.

7


2. Svrha i ciljevi revizijeVeoma se esto postavlja pitanje: emu slui revizija, ili Zato je potrebna revizija? injenica je da je nastala u kapitalizmu koji se karakterie racionalizacijom svih trokova i ekonominou poslovanja. Nastala je u vrijeme poslije industrijske revolucije kada je nastalo razdavanje funkcije vlasnika preduzea od funkcije menadera preduzea. Kada jedno lice nije bilo vlasnik i onaj koji rukovodi preduzeem nastali su sukobi interesa. Menader ima vie informacija o poslovanju preduzea od vlasnika. Na kraju krajeva, on organizuje sastavljanje raunovodstvenih izvjetaja i na skuptinama vlasnika upoznaje vlasnike o rezultatima poslovanja. Menader ima interese da pobolja ili frizira rezultate poslovanja. Vlasnik ima interese da rezultati budu realni i da se dijeli kao dividenda samo ono to je za raspodjelu bez ugroavanja osnove kapitala preduzea. U svakoj prilici kada se podnosi izvjetaj postoji pitanje realnosti istih i pitanje ugroavanja interesa vlasnika. Funkcija revizora je da pripremi i prezentira nezavisno struno miljenje o tome da li su finansijski izvjetaji koje podnosi menader preduzea istiniti i objektivni. Tek poslije toga mogu da se donose odluke o prihvatanju ili neprihvatanju finansijskih izvjetaja. Svrha revizije je da revizor omogui iznoenje miljenja o finansijskim izvjetajima. Namjena revizorskog miljenja je da finansijskim izvjetajima podigne nivo kredibiliteta i vjerodostojnosti u okviru preduzea i van njega. Revizorsko miljenje je bitno za mnogobrojne korisnike. Revizorsko miljenje u razvijenim trinim privredama moe da interesuje: Dioniare, Zajmodavce, Radnike (insajdere), Analitiare i savjetnike, Poslovne partnere, Vladu, Javnost.

Iako revizor preduzea podnosi miljenje i izvjetaj akcionarima, on treba da ima na umu da ostali mogu s osnovom da se oslone na njegovo miljenje i izvjetaje. Cilj revizije finansijskih izvjetaja je da omogui revizoru izraavanje miljenja o tome da li su isti u svim znaajnim pitanjima sastavljeni u skladu sa uobiajenim standardima finasijskog izvjetavanja. Centralna svrha revizije je da se obezbijedi nezavisna potvrda vlasnicima preduzea da su oni koji upravljaju tim preduzeem ostvarili efekte koji odgovaraju stanju u finansijskim izvjetajima.

8


To, onda, znai da je rezultat iskazan u finansijskim izvjetajima poslije poziitivnog miljenja revizora realno disonibilan za raspodjelu i isplatu dividende. To je aspekt. Drugi aspekt je nagrada rukovodstva ili menadmenta preduzea. Menaderi od vlasnika preuzimaju preduzea sa ciljem da ostvare odgovarajue efekte. Da bi se ocijenilo ispunjenje zadatka menadmenta neophodno je neutralno miljenje revizora. I na kraju, cilj revizije je da svim eksternim subjektima da dovoljno uvjerenja da su finansijski izvjetaji u svim bitnim pitanjima realan odraz stanja u poslovanju preduzea. Ono to je bitno korisnik revizorskog miljenja ne moe da uvjerenje revizora o stanju u neposrednoj prolosti u budunosti shvata u apsolutnoj formi. Stanje u preduzeima i ostvareni uspjeh u poslovanju podloan je svakodnevno promjenama. Uvjeravanje revizora je u odreenim razumnim granicama. U svome poslovanju mora da pristupa sa prilazom profesionalnog skepticizma. Taj skepticizam je doziran prema stepenu procijenjenog rizika. Takvim pristupom revizijske profesije obezbjeuje se vii nivo pouzdanosti finansijskog poslovanja i izvjetavanja. Ali, u poslovanju preduzea mogu nastupiti u kratkom roku nagle promjene koje radikalno mogu promijeniti situaciju i bonitet preduzea. Iz tih razloga i miljenje revizora treba prihvatiti sa izvjesnim stepenom uvjeravanja da e u buduem periodu od godinu dana poslovanja preduzea imati slinosti sa poslovanjem koje oslikava finansijski izvjetaj i revizorsko miljenje za protekli period. Uslovi za obavljanje poslova revizije je posjedovanje velikog i kvalitetnog strunog znanja, jer revizor mora da bude kompetentan i odlino poznaje: finansijsko raunovodstvo, pozitivne propise, standarde raunovodstva i revizije u najmanjoj mjeri koliko to poznaje najstruniji od njegovih klijenata.

Nadalje, revizor mora da ima sposobnost donoenja pravovremenih i valjanih odluka koji se odnose na posao revizije koji obavlja. Revizor treba da posjeduje i odgovarajue vjetine koje su specifine za revizijski rad. Vrlo je vjerovatno da e pored standardnih finansijskih u doglednoj budunosti postojati i izvjetaji menadmenta, izvjetaji generalnog menadera o voenju preduzea sa svim relevantnim aspektima podrujima. Isto tako, moe se oekivati da e revizori biti odgovorni i za finansijske i nefinansijske informacije i performanse.

9


3. Revizijski dokaziPrema Meunarodnim standardima revizije, revizijski dokaz predstavlja informacije koje je revizor pribavio u vezi sa izvoenjem zakljuaka na kojima se zasniva miljenje revizora. Da bi se neka informacija mogla smatrati dokazom, ona mora zadovoljiti sljedee kriterijume: a) dovoljnost b) relevantnost i c) pouzdanost. Dovoljnost- Dovoljnost dokaza je kvantitativno obijeleje tj. mjerilo obima pribavljenih dokaza. Procjena koliine dokaza koja se moe smatrati dovoljnom za formiranje miljenja o finansijskim izvetajima klijenta je rezultat subjektivnog rasuivanja revizora. Relevantnost- Pod relevantnou revizijskih dokaza se podrazumijeva mogunost dokaza da utiu na revizijsko miljenje. Informacija se moe smatrati revizijskim dokazom samo ako je u stanju da rasvjetli da li su raunovodstvene informacije (u smislu tvrdnji u finansijskim izvjetajima) istinite i objektivne. Pouzdanost- Relevantnost dokaza moe da postoji jedino ako je dokazni materijal pouzdan. Razliite informacije nemaju isti stepen pouzdanosti. Osnovna pravila u vrednovanju pouzdanosti dokaza su sljedea: 1) revizijski dokaz iz eksternih izvora je daleko pouzdaniji od dokaza iz internih izvora (izvod banke o stanju na raunu klijenta revizije je, na primjer,daleko pouzdaniji od prodajne fakture), 2) dokazi koje revizor kreira vlastitim istraivanjem je pouzdaniji od dokaza koji su pribavljeni iz drugih izvora, 3) dokumentovani revizijski dokaz je pouzdaniji od usmenog izlaganja, 4) revizijski dokaz je pouzdaniji ukoliko su dijelovi dokaza koji su prikupljeni iz razliitih izvora, meusobno saglasni. Suprotno, nekonzistentnost dokaza prikupljenih iz jednog izvora sa dokazima iz drugih izvora smanjuje njihovu pouzdanost.

10


4. Revizijski postupciPostupci koje revizor razvija sa ciljem prikupljanja revizijskih dokaza nazivaju se revizijski postupci. Revizor prikuplja revizijske dokaze kombinovanjem postupaka: a) inspekcije, b) posmatranja, c) ispitivanja (i konfirmacije), d) ponovnog izvoenja (i raunske kontrole) i e) analitikih postupaka. a) Inspekcija- Inspekcija predstavlja pregled (lini uvid) raunovodstvene evidencije, dokumenata i materijalnih sredstava preduzea klijenta. Koristi se za prikupljanje revizijskih dokaza ukoliko postoji dokumentacioni dokaz o poslovnim dogaajima. b) Posmatranje- Posmatranje se sastoji od prisustvovanja izvoenju aktivnosti drugih osoba. Za razliku od inspekcije koja predstavlja linu proveru od strane revizora, kod posmatranja revizor samo nadgleda aktivnosti, i to prije svega one iza kojih ne ostaje trag u dokumentaciji koji revizor moe naknadno verifikovati (npr. prisustvo inventaru). Posmatranje se koristi za provjeru funkcionisanja internih kontrola. c) Ispitivanje i konfirmacija- Ispitivanje ukljuuje usmeno ili pismeno prikupljanje informacija od strunih lica u okviru ili van preduzea. Konfirmacija je specifina forma ispitivanja koja omoguuje revizoru da prikupi informacije direktno od nezavisnih izvora izvan organizacije klijenta. d) Ponovno izvoenje- Ponovno izvoenje je postupak provjere raunske tanosti podataka iz izvornih dokumenata i raunovodstvenih evidencija i tanosti usaglaavanja evidencije ponovnim raunanjem od strane revizora (to predstavlja raunsku kontrolu), kao i izvoenje kontrolnih postupaka radi linog uvida revizora u njihovu efektivnost. e) Analitiki postupci- Analitiki postupci obuhvataju analizu znaajnih pokazatelja i trendova, ukljuujui i istraivanje fluktuacija. Ovdje je vano napomenuti da analitiki postupci nisu direktan dokaz o postojanju pogrenih iskaza u finansijskim izvjetajima ve samo ukazuju na povean rizik postojanja pogrenih knjienja. Aktivnosti na prikupljanju revizijskih dokaza se prema namjeni mogu grupisati u dve kategorije revizijskih testova.

11


To su: 1) kontrolni testovi i 2) sutinski testovi Kontrolni testovi se vre radi dobijanja revizijskih dokaza o efikasnosti strukture sistema interne kontrole, tj. da li je taj sistem struktuiran na nain koji je pogodan za spreavanje ili otkrivanje i ispravku materijalno znaajnih greaka; kao i funkcionisanja sistema internih kontrola tokom itavog perioda. Sutinski testovi su provjere koje se vre u cilju pribavljanja revizijskih dokaza radi otkrivanja materijalno znaajnih greaka u finansijskim izvjetajima. Postoje dvije vrste ovih testova: 1) provjera poslovnih dogaaja (transakcija), 2) provjera stanja na raunima (testovi detalja) i 3) analitiki postupci.

12


5. Radni papiri revizoraRadni papiri (dokumentacija) predstavljaju materijal koji revizor prikuplja ili priprema u toku obavljanja revizije. Obaveze revizora u pogledu radnih papira regulisana su Meunarodnim standardom revizije . Namjena radnih papira: 1) pomau u planiranju i obavljanju revizije (npr. radni papiri prethodnih revizija), 2) slue za evidentiranje revizijskih dokaza, 3) kao dokaz da je revizija obavljena u skladu sa MSR, 4) pomau u nadzoru, pregledu i koordinaciji posla, 5) za konano formiranje miljenja. Obim radnih papira treba da bude toliki da obuhvati ono to bi omoguilo nekom drugom revizoru (koji nema iskustva u reviziji datog klijenta) da razumije obavljeni posao, ali da radni papiri ne budu previe detaljni. Standardizacija i automatizacija radnih papira Korienje dokumentacije pripremljene od strane klijenta Organizacija radnih papira: 1. Stalni dosije. Stalni dosije treba da sadri dokumente iz prethodnih revizija kod odreenog klijenta koje se mogu koristi kao izvor informacija i u tekuoj reviziji. 2. Tekui dosije. Tekui dosije sadri dokumente koji imaju znaaj samo za tekuu reviziju.

13


6. Finansijska kontrolaFinansijska kontrola predstavlja skup mjera i aktivnosti za provjeru djelatnosti preduzea u finansijskom smislu uz primjenu specijalnih formi i metoda. Finansijska kontrola predstavlja aktivnost kojom se potvruju injenice da finansijska politika, marketing i menadment postiu postavljene ciljeve ili se otkrivaju finansijski problemi (kritina neusaglaenost izmjenu eljenog i tekueg stanja). Postoje dva tipa finansijskih problema: a) kada se ne ostvaruju postavljeni finansijski ciljevi, i b) kada se ne koriste postojee trine mogunosti. Kontrola moe da ima kako interni tako i eksterni karakter. Eksternu kontrolu vre razni inspekcijski i drugi dravni organi, banke i druge institucije. Internu kontrolu vre sopstvene kontrolno-nadzorne slube i dr. Finansijska kontrola je forma kroz koju se realizuje kontrolna uloga finansijske funkcije preduzea. Finansijska funkcija preduzea odreuje namjenu i sadraj finansijske kontrole. Za vrenje finansijske kontrole organizuju se posebni konkretni organi u kojima rade visokokvalifikovani strunjaci. Sferu finansijske kontrole ine praktino sve operacije koje se vre uz korienje novca. Prilikom finansijske kontrole provjerava se: potovanje zakona i drugih propisa u vezi korienja finansijskih sredstava, raspodjela prihoda privrednih subjekata, raspolaganje budetskim sredstvima (budetska kontrola), finansijsko stanje, ispravnost obraunavanja i plaanja poreza, provjera ispravnosti voenja raunovodstva, otkrivanje i objektivno ispitivanje mogue odgovornosti menadmenta i dr. U okviru finansijske kontrole vri se i kontrola racionalne upotrebe novanih sredstava. Pri ovoj kontroli posebna panja se obraa na injenice: 1) da li se koriste novana sredstva u poslovanju preduzea u skladu sa zakonom i aktima poslovne politike preduzea, i 2) da li se koriste novana sredstva racionalno u svim fazama procesa reprodukcije. Prije svakog disponiranja novanih sredstava vri se kontrola novanih dokumenata. U okviru finansijske kontrole posebno treba voditi rauna o pribavljenim i izdatim instrumentima osiguranja plaanja, rokovima dospjea obaveza i izmirenja prema dobavljaima, naplati potraivanja od kupaca, blagajnikom poslovanju preduzea i sl.

14


7. Finansijska analizaFinansijska analiza se bavi analizom finansijskog stanja preduzea i mogunostima promjena u eljenom pravcu. Znatan dio analize vri se stavljanjem u odnos odreenih vrijednosti iz bilansa stanja i bilansa uspjeha. Finansijskom analizom se stavljaju u odnos raspoloivi podaci i informacije u cilju produbljenijeg saznanja o znaajnim faktorima, a u cilju utvrivanja vjerovatnih greaka i trendova i djelovanja u pravcu njihovog pomjeranja u eljenom pravcu. Na ovaj nain se uveava korisnost raspoloivih podataka, jer se preko njih dublje spoznaje sadanje stanje preduzea i procjenjuje budue. Za obavljanje sloenih finansijskih analiza koriste se sloenije matematike metode. Finansijska analiza predstavlja nain sakupljanja i korienja informacija finansijskog karaktera sa ciljem da se: a) ocijeni tekue finansijsko stanje preduzea; b) ocijeni mogui i svrsishodan tempo razvoja preduzea sa pozicije njegovog finansijskog obezbjeenja; c) prognozira perspektivno finansijsko stanje preduzea; d) otkriju dostupni izvori sredstava i ocijeni mogunost i svrsishodnost njihove mobilizacije; e) prognozira poloaj preduzea na tritu kapitala i dr. Postoje dve etape analize, i to: a) ekspres-analiza finansijskog stanja i b) detaljna analiza finansijskog stanja. a) Ekspres-analiza se vri kroz tri etape: 1) pripremnu etapu, 2) prethodni pregled knjigovodstvenog obrauna i 3) ekonomski referat i analizu obrauna. Cilj pripremne etape je da se donese odluka o svrsishodnosti analize finansijskog izvetaja. Ova etapa poinje sa upoznavanjem sa revizorskim zakljukom. Razlikuju se standardni i nestandardni revizorski zakljuak. Standardni revizorski zakljuak predstavlja pripremljen unificiran i kratak dokument koji sadri pozitivnu ocijenu revizora ili revizorske firme o vjerodostojnosti pojedinih informacija u izvetaju i njihove podudarnosti sa vaeim normativnim dokumentima. Nestandardni revizorski zakljuak je obino obimniji od standardnog i po pravilu sadri neke dopunske informacije koje mogu posluiti korisnicima obrauna. Ove zakljuke razmatraju revizorske firme. Druga etapa analize je prethodni pregled knjigovodstvenih obrauna. 15


Cilj te etape je da se ocijene uslovi rada u obraunskom periodu, da se odrede tendencije osnovnih pokazatelja djelatnosti, kao i kvalitativne promjene u imovinskom i finansijskom poloaju preduzea. Trea etapa ekspres-analize je ''ekonomski referat i analiza obrauna''. Njen cilj je opta ocijena rezultata privredne aktivnosti i finansijskog stanja preduzea. Detaljna analiza finansijskog stanja, u odnosu na ekspres-analizu, vri se sa veim stepenom detaljizacije u interesu razliitih korisnika.

16


8. Zadaci i ciljevi finansijske analizeFinansijsko stanje preduzea moe se ocjenjivati sa take gledita dugorone i kratkorone perspektive. Kod ocjene kratkorone perspektive polazi se od likvidnosti i solventnosti. Pod likvidnou neke aktive podrazumijeva se njena sposobnost da se trasformie u novana sredstva. Stepen likvidnosti odreuje se trajanjem vremenskog perioda u toku koga ta transformacija moe da bude ostvarena po cijenama priblinim prosjenim trinim. Solventnost je sposobnost da se blagovremeno i u punom obimu izvre dospjele obaveze. Zadatak finansijske analize je: 1) ocjena aktive preduzea i izvora njegovog finansiranja; 2) ocjena veliine i sastava resursa potrebnih za odravanje postignutog ekonomskog potencijala preduzea i proirivanje njegove djeletnosti; 3) ocjena izvora dopunskog finansiranja; 4) analiza sistema kontrole stanja i efikasnosti korienja finansijskih resursa; 5) prouavanje forme finansiranja (dugoroni i kratkoroni krediti, robnih krediti, gotovina), i 6) ispitivanje rizika koji nastaje sa datim izvorima sredstava. Uspjenost ekonomske svrsishodnosti funkcionisanja preduzea mjeri se apsolutnim i relativnim pokazateljima. U finansijskoj analizi razlikuju se pokazatelji ekonomskog efekta i ekonomske efikasnosti. Ekonomski efekat je apsolutni pokazatelj koji karakterie rezultat djelatnosti. Ekonomska efikasnost je relativni pokazatelj koji uporeuje dobijeni efekat sa trokovima ili resursima koji su korieni za postizanje tog efekta. Takav pokazatelj ve moe da se koristi u prostorno-vremenskim upozorenjima. Preduzee redovno vri analizu svog finansijskog rezultata. Finansijski rezultat je razlika izmeu finansijskih prihoda i rashoda. Ovaj rezultat pokazuje uticaj finansijskih odluka na ist rezultat preduzea. Elementi i uzroci dobijenog rezultata su veoma raznorodni. Komponente tog rezultata treba da se analiziraju posebno. Izmjenu eljenog i stvarnog stanja moe da nastupi nesklad. Kritini nesklad izmjenu eljenog i realnog finansijskog stanja predstavlja finansijski problem.

17


Kao izvori finansijskih problema mogu da se pojave: a) finansije i finansijski menadment kao takvi, b) naruavanje i problemi sistemskog karaktera: tehnologija, sredstva proizvodnje, upravljanje personalom, otsustvo kontrole i dr. Finansijskoj analizi treba da prethodi optesistemska analiza. Za vrijeme optesistemske analize moe da se koristi metod morfoloke analize. Prednost ovog metoda se sastoji u tome to je ostvarljiv pri prisustvu malog obima informacija o problemu koji se prouava. Ovaj metod se najee koristi kod prognoziranja mogueg ishoda fundamentalnih istraivanja. Korienje ovog metoda je mogue kod pronalaenja novih trita. Pri korienju morfolokog pristupa svi subjekti se dijele na grupe, od kojih se svaka podvrgava detaljnom prouavanju. Takav pristup omoguava sakupljanje podataka za kasnija istraivanja. Morfoloki prilaz je povezan sa strukturnim uzajamnim vezama meu objektima, pojavama i koncepcijama. Jedan od njegovih principijelnih aspekata je sveoptost. Ta sveoptost pretpostalja korienje cjelishodnog znanja o objektu. Osnovu informacijskog obezbjeivanja sistema finansijske analize ini bilo koja informacija finansijskog karaktera: 1) knjigovodstveni obraun; 2) izvetaji finansijskih organa; 3) informacije institucija bankarskog sistema; 4) informacije sa berzi; 5) dopunske informacije (analitiki rauni, reklamacije, planovi, dokumentacija prihoda-rashoda i dr.). Analiza informacija moe da se vri u cilju: 1) kontrole i dijagnostike stanja, i 2) prognoziranja razvoja preduzea, pri emu kod prognoziranja treba ostvariti dijagnostiku stanja ustanovivi uzrok pojave problema.

18


9. StandardiPoto revizorski izvetaji predstavljaju zavrni in u radu eksternih revizora, njihova vrijednost ne zavisi samo od toga da li su prilikom njihovog sastavljanja potovani odreeni zahtjevi, ve i da li je ispitivanje, na osnovu koga se sastavljaju, izvreno u skladu sa standardima revizije. Postoje jugoslovenski standardi, a standardi koje je izdao Komitet za reviziju (AICPA) prihvaeni su kao meunarodni. Prema njima standardi mogu biti: a) Opti standardi zasnovani su na nezavisnosti i nepristrasnosti revizora u pogledu stavova o predmetima revizije, revizorskoj strunosti (ovlaenosti), profesionalnoj etici i pruanju dune profesionalne panje, to treba da iskljui svaku nemarnost ili materijalni propust revizora. b) Standardi koji se odnose na obavljanje rada podrazumevaju adekvatan plan rada, detaljno prouavanje i ocjena interne kontrole i pribavljanje kompetentnih dokaza putem inspekcije, posmatranja i raspitivanja. c) Standardi koji se odnose na izvetavanje podrazumijevaju da su izvjetaji sainjeni prema standardnim principima (i provjeru da li su oni konzistentno primijenjeni), prihvatiti obrazloenja iz finansijskih izvetaja, ako se slau sa revizorskim nalazima, i unijeti u izvjetaj miljenje o finansijskim izvjetajima ili tvrdnju da se miljenje ne moe izraziti (razlozi moraju da se iznesu u tom sluaju). Standardi treba da omogue to bolje poslovanje revizorskih kua, kao i preduzea u kojima vre reviziju - poboljanjem efikasnosti poslovanja i smanjenjem trokova, veom aurnou i drugo. Meunarodni standardi su posebno znaajni, jer bi njihova primjena omoguila uporeivanje izvjetaja iz nae zemlje sa izvetajima iz inostranstva i laku meunarodnu komunikaciju. Njihova primjena omoguava postizanje i odravanje jednoobraznog visokog kvaliteta revizorskog rada kroz njihovu praktinu i teorijsku obuenost, da reviziju mogu obavljati sa panjom i profesionalnim rasuivanjem.

19


10. Revizija ciklusa prihoda i prodajeRevizori obino cjelokupan informacijski sistem preduzea dijele u cikluse poslovnih dogaaja. Ta podjela omoguava revizoru prikupljanje dokaza ispitivanjem povezanih poslovnih dogaaja od njihovog nastanka pa do krajnje evidencije u dnevniku, pomone i glavne knjige. U ovom se poglavlju za procjenu inherentnog i kontrolnog rizika ciklusa prodaje primjenjuju opisana naela i tehnike iz prijanjih poglavlja. Ciklus prodaje usmjerava se na prodaju robe i usluga. Praktini ciklus prodaje i ciklus nabave svih organizacija su dva najvanija raunovodstvena ciklusa koji utiu na finansijske izvjetaje. Rad zapoinje pregledom temeljnih naela priznavanja prihoda. Zatim slijedi objanjenje posebnih faktora koji utiu na procjenu inherentnog rizika ciklusa prodaje. Nakon toga daje se pregled ciklusa prodaje. U ovom radu opisan ciklus prodaje moe se jednako dobro primjeniti na proizvodne, veletrgovake i uslune organizacije. U istom ovom dijelu rada govori se o revizorskoj procjeni kontrolnog rizika. U vezi sa procjenom govori se o postupku odluivanja revizora.

20


11. Definisanje i priznavanje prihodaNa poetku rada daje se kratak pregled priznavanja prihoda jer se ciklus prodaje ne moe revidirati bez poznavanja naela na kojima se temelji. Pored toga, ako se eli pozitivno miljenje revizora, prihod se mora priznavati u skladu sa raunovodstvenim naelima. Poslovni dogaaj koji stvara prihod obino se sastoji od prodaje proizvoda ili izvravanja usluga. FASB-ov standard o naelima finansijskog raunovodstva br.6, elementi finansijskih izvjetaja (FASB Statment of Financial Accouting Concepts No.6, Elements of Financials Statements) (CON&) definie prihod kao: ,,priljev ili drugo poveanje imovine preduzea ili smanjenja obaveza (ili spoj jednog ili drugog) nastalih opremom ili proizvodnjom robe, izvravanjem usluga ili drugih aktivnosti koje ine osnovno ili najvanije poslovanje preduzea." Prihod se procjenjuje zamjenskom vrijednou odreene robe i usluga. Uopte, preduzee prima novac ili potraivanja za odreenu robu ili uslugu. Pod potraivanjem novca obino se misli na izdane trgovake raune . FASBov Standard o naelima finansijskog raunovodstva br.5, Priznavanja i mjerenja u finansijskim izvjetajima (FASB Statement of Businnes Enterpises) CON5) l.83) propisuje da se prihod prije priznavanja (evidencije) mora realizovati i zaraditi. Prihod se realizuje u trenutku kada se proizvod ili usluga zamjenjuje za novac, za obeanje da e se novac platiti ili za drugu imovinu koja se moe pretvoriti u novac. Prihod se smatra zaraenim u trenutku kada je preduzee zavrilo postupak zaraivanja, to uglavnom znai da je proizvod otpremljen ili da je usluga izvrena. Veina preduzea priznaje prihode u kratkom razdoblju, ali u nekim podrujima, kao to su izgradnja ili odbrana, priznavanje prihoda moe trajati nekoliko godina. Politika priznavanja prihoda preduzea utie i na obraunavanje poslovnih dogaaja u finansijskim izvjetajima. Prema tome, za reviziju ciklusa prodaje revizor mora poznavati politiku priznavanja prihoda.

21


12. Procjena i faktori inherentnog rizikaIstraivaki ciklusi prodaje revizor razmatra faktore inherentnog rizika koji mogu uticati na poslovne dogaaje u vezi sa prihodima i primanjima koji se obrauju u ciklusu i raune finansijskih izvjetaja na koje poslovni dogaaji utiu. Faktori inherentnog rizika razvrstavaju se u tri skupine : faktori uprave, faktori poslovanja i djelatnosti i faktori revizije. Faktori uprave su sveproimajui i vjerovatno utiu na sve raunovodstvene cikluse. Faktori inherentnog rizika koji mogu uticati na ciklus prodaje jesu: faktori djelatnosti, organizacijska kontrola nad upravljanjem marketingom i novcem, sloenosti i spornosti pitanja priznavanja prihoda, tekoe pri reviziji poslovnih dogaaja i salda, pogreke otkrivene u prijanjim revizijama finansijskih izvjetaja.

12.1. Faktori inherentnog rizika Faktori kao to su profitabilnost djelatnosti, nivo konkurencije unutar djelatnosti i stope tehnolokih promjena u djelatnosti mogui su uzroci greaka u ciklusu prodaje. Naprimjer, ako je u nekoj djelatnosti smanjena potranja proizvoda, preduzee se moe suoiti sa smanjenjem prihoda od prodaje, to moe biti uzrok poslovnim gubicima i smanjenju prihoda. Isto tako, konkurencija unutar djelatnosti moe uticati na politiku cijena, uslove kreditiranja te garancije na proizvode. Ako faktori djelatnosti postoje, uprava moe pokuati iskriviti istiniti prikaz finansijskih izvjetaja. Isto tako, na prodaju neke djelatnosti moe uticati nivo dravnog regulisanja. Iako zanonodavstvo regulie sve djelatnosti radi omoguavanja nelojalnog naina trgovanja, kao to je zamrzavanje cijena, veliki broj djelatnosti podlijee jo jaim propisima koji mogu ograniiti njihovo poslovanje. Konano, mnoge drave propisuju zakone za zatitu potroaa to moe uticati na duinu garancija za proizvode, na povrat prodanih proizvoda te na finansijske i proizvodne obaveze. Faktori djelatnosti utiu neposredno na revizorsku procjenu inherentnog rizika u odnosu na ciljeve kao to su odobrenje i procjena. 12.2. Sloenosti i spornosti priznavanja prihoda Za veinu preduzea priznavanje prihoda nije najvaniji problem jer se prihod priznaje u trenutku otpreme proizvoda ili izvravanja usluge. Meutim, neka preduzea knjie priznavanje prihoda na sloeniji nain. Priznavanje prihoda od dugoronih ugovora o izgradnji, dugoronih ugovora o pruanju usluga, ugovora o najmu i obraune prodaje primjeri su

22


sloenog obrauna priznavanja prihoda. U tim se sluajevima revizor moe sporiti s upravom oko trenutka priznavanja prihoda, rashoda i povezanog profila. U takvim okolnostima revizor treba utvrditi da je velika mogunost znaajne greke. Priznavanje prihoda moe takoe znaajno uticati na pravovremenost i procjenu ciljeva interne kontrole. 12.3. Tekoe pri reviziji dogaaja i salda

Rauni koji se teko revidiraju mogu revizoru prouyrokuvati probleme oko inherentnog rizika. Pored ve spomenutih problema o priznavanju prihoda, teko se provodi revizija ispravka za sumljiva i sporna potraivanja jer je zapravo rije o subjektivno procjenjenom iznosu. Prema tome, procjena ovog rauna neposredno utiu na procjenu potraivanja kupaca. Na rizik znaajne greke u procjeni rauna ispravka takoe utie faktor kao to su sloenosti salda konta kupaca i pouzdanosti raspoloivih informacija na kojima se moe testirati ispravka. Naprimjer, jedini raspoloivi dokaz za odreivanje naplativosti rauna moe se koristiti iskustvo o prijanjim plaanjima ili izvjetaj agencije za davanje informacija o bonitetu preduzea. Ovaj dokaz nije tako pouzdan kao to su plaanja kupaca. 12.4. Greke otkrivene u prijanjim revizijama finansijskih izvjetaja Kao to je ve reeno, otkrivene greke u prijanjim revizijama finansijskih izvjetaja pokazatelj su da e se greke vjerovatno pojaviti i u tekuoj reviziji. Revizor treba stalnim angamanom pomou rezultata prijanjih revizija procijeniti mogue greke ciklusa prodaje.

23


13. Pregled ciklusa prodajeOvdje prikazani pregled ciklusa prodaje poinje narudbom kupca, nastavlja se zamjenom robe ili usluga za obeanje plaanja te zavrava primanjem novca. Sl. 1. prikazuje grafikon umjereno sloenog ciklusa prodaje i daje okvir za raspavu o spomenutim kontrolama i testovima kontrole. Meutim, za zadovoljavanje posebnih potreba preduzea raunovodstveni se sistem mora dobro ustrojiti. Zbog toga se itatelji trebaju usmjeriti na razumijevanje prikazanih temeljnih naela kako bi ih mogli primjeniti na posebne cikluse prodaje. Primjeuje se da se ciklus prodaje slike 10-1 mijea sa ciklusom zaliha. U mnogim raunovodstvenim sistemima ciklusi su meusobno povezani (prodaja, nabavka, plate i zalihe). Na grafikom prikazu navedenih ciklusa vide se dodirne take u kojima se ciklusi meusobno povezuju. Elektronska obrada podataka preduzea olakava povezivanje podataka razliitih raunovodstvenih ciklusa. Slijedi tanki opis sljedeih tema iz ciklusa prodaje: glavne vrste poslovnih dogaaja, povezani rauni finansijskih izvjetaja, vrste dokumenata i evidencija, glavni postupci, glavna podjela dunosti.

24


Sl.1 Tablica, Fakturisanje, Elektronska obrada podatataka

25


Odjel novanih primanja

Elektronska obrada podataka

Sl.2. Tablica (nastavak sl.1.)

26


Sl.3. Tablica, Grafikon ciklusa prodaje

27


13.1. Glavne vrste poslovnih dogaaja U ciklusu prodaje postoje tri vrste poslovnih dogaaja: prodaja robe ili pruanje usluga za novac ili uz odgodu plaanja, primanje novca od kupca za plaanje robe ili usluga, povrat prodane robe uz odobrenje ili plaanje.

U daljem dijelu rada govorit e se o nainu raunovodstvenog obrauna tih poslovnih dogaaja, kao i o kontrolama svakog od tih poslovnih dogaaja. Prodaja sredstava u otpad, meukompanijska prodaja i prodaja izmeu povezanih stranaka neki su primjeri drugih vrsta poslovnih dogaaja koji se mogu pojaviti u ciklusu prodaje. Iako u ovom radu takvi poslovni dogaaji nisu posebno opisani, revizor treba poznavati nain njihovih knjienja i povezani postupak kontrole ako je rije o znaajnim poslovim dogaajima.

13.2. Rauni finansijskih izvjetaja na koju utie ciklus prodaje Ciklus prodaje utie na veliki broj rauna u finansijskim izvjetajima. Tipine vrste poslovnih dogaaja utie na sljedee raune: 1. poslovni dogaaji u vezi s prodajom potraivanje od kupca, prihod od prodaje, ispravak za sumljiva i sporna potraivanja, rashod za sumljiva i sporna potraivanja.

2. Poslovni dogaaji u vezi s primanjima novac, potraivanja od kupca, gotovinski popust.

3. poslovni dogaaji u vezi s povratom prodate robe i popustima povrat prodane robe, popust, potraivanja od kupaca.

28


13.3. Vrste dokumenata i evidencija Tablica 1 sadri popis najvanijih dokumenata i evidencija koji se obino javljaju u ciklusu prodaje. Svaka stavka tablice potanko opisuje. Treba imati na umu injenicu da su u sistemu elektronske obrade podataka neki dokumenti i evidencije dostupni samo u kratkom razdoblju.

29


Dokumenti evidencije ciklusa prodaje Tablica 1.

-

narudbenica, obrazac za odgodu plaanja, izvjetaj o nerijeenim narudbenicama, otpremica, izlazna faktura, dnevnik prodaje, izvod otvorenih stavki, pomona knjiga potraivanja od kupca, starosna lista svih potraivanja od kupaca, obavjetenje o plaanju, dnevnik novanih primanja, obavijest o odobrenju, odobrenje otpisa.

30


13.4. Glavni podaci Glavni cilj ciklusa prodaje je prodaja robe ili usluga po cijeni i uslovima koji su dosljedni politici uprave. U Tablici 2 nalaze se tipine slube ciklusa prodaje.

Funkcije ciklusa prodaje Tablica 2.

Unos informacija u narudbi

Prihvat i unos narudbenica za robu i usluge u skladu s mjerilom uprave. Odgovarajue odobravanje narudbenice s obzirom na bonitet kupca. Odobravanje otpreme robe.

Odobravanje odgode plaanja

Otprema

Fakturisanje

Izdavanje fakture za otpremljenu robu ili izvrene usluge, takoe, ispravak faktura za popust i povrat prodane robe. Obrada naplate od kupaca.

Naplata

Obrada potraivanja od kupaca

Evidentiranje svih izlaznih faktura, naplata i obavjesti o odobrenju na pojedinanim raunima kupaca. Kumuliranje i klasifikacija prihoda, primanje i potraivanje u raunima finansijskih izvjetaja.

Glavna knjiga

31


13.5. Glavna podjela dunosti i mogue greke ili nepravilnosti Tablica 3. Podjela dunosti. Pogreke ili nepravilnost koja moe nastati zbog konflikta dunosti. odvaja od Ako osoba koja kupcu moe odobriti odgodu plaanja odgovara i za fakturisanje, mogue je da e se roba prodati onim kupcima koji nisu sposobni platiti kupljenu robu uz odgodu plaanja. od Ako osoba koja je odgovorna za otpremu robe sudjeluje u radu fakturne slube, mogue je da e doi do neodobrene otpreme i do spreavanja uobiajenog fakturisanja. Tako se moe izbjei evidencija poslovnih dogaaja u vezi sa prodajom, a roba se moe ukrasti.

Kreditna se sluba fakturne slube.

Sluba otpreme fakturne slube.

odvaja

se

Sluba za evidenciju potraivanja Ako osoba koja je odogovorna za odvaja se od slube za unos evidenciju potraivanja od kupaca podataka u glavnu knjigu. takoe unosi podatke u glavnu knjigu, mogue je zatajiti neodobrene otpreme. Time nastaju neevidentirani poslovni dogaaji u vezi s prodajom i kraom robe. Naplata sluba odvaja se od slube Ako neko ima pristup i podacima o za evidenciju potraivanja. podacima o potraivanjima, mogue je da e preusmjeriti novani tok i prikriti manjak novca. Posljedica toga moe biti kraa novca.

32


Glavna podjela dunosti Jedna od glavnih kontrola svakog raunovodstvenog sistema je pravilna podjela dunosti. Ona je posebno vana u ciklusu prodaje zbog mogue krae i prevare. Zato osoba koja je odgovorna za unos podataka iz narudbenice, odobravanje, otpremu ili fakturisanje ne treba imati pristup evidenciji potraivanja, glavnoj knjizi ili bilo kojim informacijama. Ako se svi poslovni dogaaji u vezi s prodajom vode sistemom elektronske obrade podataka, potrebno je odjelu za elektronsku obradu podataka izvriti pravednu podjelu dunosti, kao to je reeno . Tablica 3 pokazuje neke glavne podjele dunosti u ciklusu prodaje, kao i primjer greaka ili nepravilnosti koji mogu nastati zbog konflikta dunosti.

33


Zakljuak

Revizija danas predstavlja obavezni dio zakonodavstva svih zemalja svijeta. Svaka kompanija koja dri do ispravnosti poslovanja i iskoriavanja svih pogodnosti koje revizorski standardi nude bi uvela obavezu revizije raunovodstvenih iskaza i bez zakonske regulative. Revizija omoguava svim zainteresovanim licima (vlasnicima, menaderima, dravi) da imaju sigurnost u iskazu koje primanju od odnosnih kompanija i na osnovu njih donose svoje budue odluke, kao i obezbijediti odgovarajuu saradnju unutar privrednog subjekta. Jedan od njih su i interne raunovodstvene kontrole koje se definiu kao sistem kontrole. finansijskih i drugih, koje uspostavljaju rukovodstvo kompanije da bi se poslovanje preduzea odvijalo na pravilan i efikasan nain, tj. sprovodila politika rukovodstva, ouvala sredstva i da bi se u to veoj mjeri sauvala potpunost i tanost evidencije. Dobar sistem internih kontrola smanjuje rizik pogrenih knjienja ili nepravilnosti u raunovodstvenim evidencijama. Ukoliko se te kontrole dobro smiljene i pravilno funkcioniu, revizor moe pretpostaviti da je rizik pojave greke smanjen. Glavni kvalitet revizije u odnosu na kontrolu i inspekciju je taj to revizija slui preduzeu da se ocijeni kvalitet i funkcionisanje internih raunovodstvenih kontrola i daje prijedlog za otklanjanje uoenih nepravilnosti i slabosti u tim sistemima. Raunovodstveni iskazi treba da obezbijede nezavisne i strune potvrde da su dodaci u raunovodstvenim iskazima objektivni i istiniti i na taj nain snabdjeju korisnika potrebnim informacijama, uklone odreene poremeaje i primjenom Meunarodnih raunovodstvenih standarda uporedivim sa stranim finansijskim izvjetajima. Revizori obino cjelokupan informacijski sistem preduzea dijele u cikluse poslovnih dogaaja. Ta podjela omoguava revizoru prikupljanje dokaze ispitivanjem povezanih poslovnih dogaaja od njihovog nastanka pa do krajnje evidencije u dnevniku, pomone i glavne knjige. U ovom se poglavlju za procjenu inherentnog i kontrolnog rizika ciklusa prodaje primjenjuju opisana naela i tehnike iz prijanjih poglavlja. Ciklus prodaje usmjerava se na prodaju robe i usluga. Praktini ciklus prodaje i ciklus nabave svih organizacija su dva najvanija raunovodstvena ciklusa koji utiu na finansijske izvjetaje.

34


Politika priznavanja prihoda preduzea utjee i na obraunavanje poslovnih dogaaja u finansijskim izvjetajima. Prema tome, za reviziju ciklusa prodaje revizor mora poznavati politiku priznavanja prihoda.

35


Prihod se procjenjuje zamjenskom vrijednou odreene robe i usluga. Uopte, preduzee prima novac ili potraivanja za odreenu robu ili uslugu. Pod potraivanjem novca obino se misli na izdane trgovake raune . FASBov Standard o naelima finansijskog raunovodstva br.5, Priznavanja i mjerenja u finansijskim izvjetajima (FASB Statement of Businnes Enterpises) CON5) l.83) propisuje da se prihod prije priznavanja (evidencije) mora realizovati i zaraditi. Prihod se realizuje u trenutku kada se proizvod ili usluga zamjenjuje za novac, za obeanje da e se novac platiti ili za drugu imovinu koja se moe pretvoriti u novac. Prihod se smatra zaraenim u trenutku kada je preduzee zavrilo postupak zaraivanja, to uglavnom znai da je proizvod otpremljen ili da je usluga izvrena . Veina preduzea priznaje prihode u kratkom razdoblju, ali u nekim podrujima, kao to su izgradnja ili odbrana, priznavanje prihoda moe trajati nekoliko godina. Politika priznavanja prihoda preduzea utie i na obraunavanje poslovnih dogaaja u finansijskim izvjetajima. Prema tome, za reviziju ciklusa prodaje revizor mora poznavati politiku priznavanja prihoda. Rad zapoinje pregledom temeljnih naela priznavanja prihoda. Zatim slijedi objanjenje posebnih faktora koji utiu na procjenu inherentnog rizika ciklusa prodaje. Nakon toga daje se pregled ciklusa prodaje. U ovom radu opisan ciklus prodaje moe se jednako dobro primjeniti na proizvodne, veletrgovake i uslune organizacije. U istom ovom dijelu rada govori se o revizorskoj procjeni kontrolnog rizika. U vezi sa procjenom govori se o postupku odluivanja revizora.

36


Literatura1. Dr S. Vuka, Z. Babi Revizija, Banja Luka 2007 2. Internet

37

Documents

Revizija ciklusa prodaje