RİSK azaltmak rİsk azaltma metoTlarI NEREYE KADAR rİsk azaltmaK ?

© Selçuk Nas

RİSK azaltmakrİsk azaltma metoTlarINEREYE KADAR rİsk azaltmaK ?

HAZIRLAYAN SELÇUK NAS

© Selçuk Nas

ZZ TT TT II II II

YY NN NN TT II II

XX NN NN TT TT II

WW NN NN NN TT TT

11 22 33 44 55

R İ S K M A T R İ S İR İ S K M A T R İ S İRISK MATRISRISK MATRIS

OLAYIN OLMA OLASILIĞIOLAYIN OLMA OLASILIĞIPROBABILITY OF OCCURRENCEPROBABILITY OF OCCURRENCE

I I Kabul Edilemez Kabul Edilemez Bölge Bölge …...…...Intolerable RegionIntolerable Region

T T Kabul Edilebilir Kabul Edilebilir Bölge Bölge .... …Tolerable Region …Tolerable Region

N N Önemsiz BölgeÖnemsiz Bölge

……..…Neligible Region..…Neligible Region

OL

AY

IN E

TK

İLE

Rİ V

EY

A Ş

İDD

ET

İO

LA

YIN

ET

KİL

ER

İ VE

YA

ŞİD

DE

Tİ

CO

NS

EQ

UE

NC

ES

CO

NS

EQ

UE

NC

ES

Olayın Etkileri veya Olayın Etkileri veya ŞiddetiŞiddeti (C)(C)

TanımTanım Description Description

Ağırlık DüzeyiAğırlık Düzeyi

Weighting Weighting ValueValue

Felaket (Çok ciddi) Felaket (Çok ciddi) CatastrophicCatastrophic ZZ

Tehlikeli etki (Ciddi) Tehlikeli etki (Ciddi) Hazardous Hazardous effecteffect YY

Büyük etki (Orta) Büyük etki (Orta) Major effectMajor effect XX

Küçük etki (Hafif) Küçük etki (Hafif) Minor effectMinor effect WW

Çok küçük etki (Çok hafif) Çok küçük etki (Çok hafif) Little Little effecteffect VV

Olayın Olma Olayın Olma OlasılığıOlasılığı (P)(P)

Tanım Tanım DescriptionDescription

DüzeDüzey y

ÖlçeÖlçeğiği

ScaleScale

İhtimal İhtimal DağılımıDağılımı

RangeRange

Sık Sık FrequentFrequent 55 1010-0 ----0 ---1010-3-3

Orta derece olasıOrta derece olası

Reasonably probableReasonably probable44 1010-3 ----3 ---1010-5-5

Pek az Pek az RemoteRemote 33 1010-5 -5 --- --- 1010-7-7

Aşırı derecede az Aşırı derecede az Extremely Extremely remoteremote 22 1010-7 --- -7 --- 1010-9-9

İmkansız derecedeİmkansız derecede

Extremely improbableExtremely improbable11

1010-9 -9 dan dan az az

NİTEL RİSK DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ

© Selçuk Nas

rİsk azaltmak

ZZ TT TT II II II

YY NN NN TT II II

XX NN NN TT TT II

WW NN NN NN TT TT

11 22 33 44 55OLAYIN OLMA OLASILIĞIOLAYIN OLMA OLASILIĞI

PROBABILITY OF OCCURRENCEPROBABILITY OF OCCURRENCE

OL

AY

IN E

TK

İLE

Rİ V

EY

A Ş

İDD

ET

İO

LA

YIN

ET

KİL

ER

İ VE

YA

ŞİD

DE

Tİ

CO

NS

EQ

UE

NC

ES

CO

NS

EQ

UE

NC

ES

I Kabul Edilemez BölgeI Kabul Edilemez Bölge

Intolerable RegionIntolerable Region

T Kabul Edilebilir BölgeT Kabul Edilebilir Bölge

Tolerable RegionTolerable Region

N Önemsiz N Önemsiz BölgeBölge Neligible RegionNeligible Region

© Selçuk Nas

ZZ TT TT II II II

YY NN NN TT II II

XX NN NN TT TT II

WW NN NN NN TT TT

11 22 33 44 55

OLAYIN OLMA OLASILIĞIOLAYIN OLMA OLASILIĞIPROBABILITY OF OCCURRENCEPROBABILITY OF OCCURRENCE

OL

AY

IN E

TK

İLE

Rİ V

EY

A Ş

İDD

ET

İO

LA

YIN

ET

KİL

ER

İ VE

YA

ŞİD

DE

Tİ

CO

NS

EQ

UE

NC

ES

CO

NS

EQ

UE

NC

ES

I Kabul Edilemez BölgeI Kabul Edilemez Bölge

Intolerable RegionIntolerable Region

T Kabul Edilebilir BölgeT Kabul Edilebilir Bölge

Tolerable RegionTolerable Region

N Önemsiz N Önemsiz BölgeBölge Neligible RegionNeligible Region

rİsk azaltmak

© Selçuk Nas

Tehlike Kabul Edilemez Bölgede iseTehlike Kabul Edilemez Bölgede ise

Bu bölgede risk seviyesini düşürebilmek için uygun Bu bölgede risk seviyesini düşürebilmek için uygun yöntemler kullanılmalı. Eğer risk azaltma maliyeti efektif yöntemler kullanılmalı. Eğer risk azaltma maliyeti efektif

değilse projeden aktiviteden veya sistemden vazgeçilmeli değilse projeden aktiviteden veya sistemden vazgeçilmeli veya diğer alternatifleri düşünülmeli.veya diğer alternatifleri düşünülmeli.

Tehlike Kabul Edilebilir Bölgede iseTehlike Kabul Edilebilir Bölgede ise

Bu bölgede risk seviyesini düşürebilmek için iki önemli soru Bu bölgede risk seviyesini düşürebilmek için iki önemli soru yanıtlanmalı.yanıtlanmalı.

-Tehlike Tehlike Kabul edilemez bölgeyeKabul edilemez bölgeye ne kadar yakın? ne kadar yakın?-Risk azaltmak maliyeti efektif olabilir mi?Risk azaltmak maliyeti efektif olabilir mi?

Tehlike Göz Ardı Edilebilir Bölgede iseTehlike Göz Ardı Edilebilir Bölgede ise

Bu bölgede tehlike yalnız başına bırakılabilir.Bu bölgede tehlike yalnız başına bırakılabilir.

rİsk azaltmak

© Selçuk Nas

Risk Azaltma TercihleriRisk Azaltma Tercihleri

- Ektinin büyüklüğünü azaltmak ( C ) - Ektinin büyüklüğünü azaltmak ( C ) Bu yöntem genellikle proje süresinin ilk veya tasarlama Bu yöntem genellikle proje süresinin ilk veya tasarlama

safhasındasafhasındamümkündür.mümkündür.

- Meydana gelme olasılığını azaltmak ( P )Meydana gelme olasılığını azaltmak ( P )Bu yöntem proje süresince her safhada gerçekleştirilebilir.Bu yöntem proje süresince her safhada gerçekleştirilebilir.

-İkisini birden azaltmakİkisini birden azaltmakBu yöntem büyük bir esneklik sağlamaktadır.Bu yöntem büyük bir esneklik sağlamaktadır.

rİsk azaltmak

© Selçuk Nas

• Yönetim Metotları

• Mühendislik Metotları

• Operasyonel Metotlar

rİsk azaltma metoTlarI

© Selçuk Nas


Yönetim Metotları

Yönetim metodunda en önemli çözüm, örgüt içerisinde Yönetim metodunda en önemli çözüm, örgüt içerisinde güvenlik kültürününgüvenlik kültürünün oluşturulmasıdır. Çözümde temel unsur oluşturulmasıdır. Çözümde temel unsur

insandır. Emniyet ile ilgili insan davranışları, tutumları ve insandır. Emniyet ile ilgili insan davranışları, tutumları ve kararları risk azaltma yönteminin temel unsurlarıdır.kararları risk azaltma yönteminin temel unsurlarıdır.

Bu yöntemde diğer çözüm, emniyet faktörünün eğitimler Bu yöntemde diğer çözüm, emniyet faktörünün eğitimler sayesinde bireysel olarak hissettirilmesi ve istekliliğin sayesinde bireysel olarak hissettirilmesi ve istekliliğin

arttırılması olarak ifade edilmektedir.arttırılması olarak ifade edilmektedir.

Faydaları:Faydaları:

- Ana problemin içerisindeki insan faktörünün yeri tespit Ana problemin içerisindeki insan faktörünün yeri tespit edilebilir.edilebilir.

- Örgütteki güvenlik kültürü ve gelişimi pozitif yönlü Örgütteki güvenlik kültürü ve gelişimi pozitif yönlü liderliğin de oluşması sağlar.liderliğin de oluşması sağlar.

© Selçuk Nas


Yönetim Metotları

Sakıncaları:Sakıncaları:

- Örgütteki güvenlik kültürünün oluşması çok zaman Örgütteki güvenlik kültürünün oluşması çok zaman alabilir.alabilir.

- Yapılmış olanların ölçülmesindeki güçlükler.Yapılmış olanların ölçülmesindeki güçlükler.- Çok kültürlü ve çok dilli bir tayfa yelpazesi içerisindeki Çok kültürlü ve çok dilli bir tayfa yelpazesi içerisindeki

gemilerde efektif bir iletişim kurmanın çok zor olması.gemilerde efektif bir iletişim kurmanın çok zor olması.Örnek:Örnek:

- Dover’de High Speed Craft hizmete sokacak bir firma 40 Dover’de High Speed Craft hizmete sokacak bir firma 40 Knots luk bir hızla yoğun trafikte sefer yapacak olan Knots luk bir hızla yoğun trafikte sefer yapacak olan

gemisinin çatışma riskini kabul edilemez bölgede gemisinin çatışma riskini kabul edilemez bölgede olduğunu görmektedir. Yönetim metotlarını kullanarak olduğunu görmektedir. Yönetim metotlarını kullanarak

riski azaltmak istemektedir.riski azaltmak istemektedir.Çözüm:Çözüm:

- Tüm zabit ve kaptanlara simülatör destekli eğitim aldırtır.Tüm zabit ve kaptanlara simülatör destekli eğitim aldırtır.- Gemide tim yönetim eğitimleri verdirtir. (Bridge Team Gemide tim yönetim eğitimleri verdirtir. (Bridge Team

Management)Management)

© Selçuk Nas


Mühendislik Metotları


- Çözümlerin mevcut gemilere uygulanması zordur.Çözümlerin mevcut gemilere uygulanması zordur.- Yeni risk azaltıcı seçeneklerin mevcut gemilere Yeni risk azaltıcı seçeneklerin mevcut gemilere

uyarlanması yeni inşaya göre daha masraflıdır.uyarlanması yeni inşaya göre daha masraflıdır.- Çözümler gerçek problemin çözümü olmayabilir. Çözümler gerçek problemin çözümü olmayabilir.

Mühendislik metotlarında gemi yapı elemanlarının dizaynı Mühendislik metotlarında gemi yapı elemanlarının dizaynı veya mevcutların uyarlanması veya yenilerinin ilavesi gibi veya mevcutların uyarlanması veya yenilerinin ilavesi gibi

yöntemler kullanılır. yöntemler kullanılır.


- Çözümler net olarak gözlemlenebilir. Örnek olarak double Çözümler net olarak gözlemlenebilir. Örnek olarak double hull tankerlerin deniz kirliliği riskini azaltması.hull tankerlerin deniz kirliliği riskini azaltması.

- İnşa aşamasındaki gemilerde yeni çıkacak olan risk azaltıcı İnşa aşamasındaki gemilerde yeni çıkacak olan risk azaltıcı seçenekler bunlara ilave edilebilir.seçenekler bunlara ilave edilebilir.

© Selçuk Nas


Mühendislik Metotları

Çözüm:Çözüm:

- Teknenin özel usturmaçalarla donatılması.Teknenin özel usturmaçalarla donatılması.- Hız ve yaklaşım sensörü takılması.Hız ve yaklaşım sensörü takılması.

Örnek:Örnek:

- High speed craft bir gemi, yanaşma kalkma sırasında, High speed craft bir gemi, yanaşma kalkma sırasında, rıhtıma normalden fazla bir hız ile çarpası sık karşılaşılan rıhtıma normalden fazla bir hız ile çarpası sık karşılaşılan bir durumdur. Bu da gemilerde hasarlara neden olmakta bir durumdur. Bu da gemilerde hasarlara neden olmakta

ve hasarın giderilmesi için teknenin kızağa alınarak ve hasarın giderilmesi için teknenin kızağa alınarak bakımının yapılması gerekmektedir. Bu zaman kaybı bakımının yapılması gerekmektedir. Bu zaman kaybı

geminin kar etmesini engellemektedir. Firma buradaki geminin kar etmesini engellemektedir. Firma buradaki riski mühendislik metotları kullanarak azaltmak riski mühendislik metotları kullanarak azaltmak

istemektedir.istemektedir.

© Selçuk Nas


Operasyonel Metotlar


- Bu yöntem ile insan faktörünün etkisi azaltılabilir.Bu yöntem ile insan faktörünün etkisi azaltılabilir.- Güvenlik standardı sağlanabilir.Güvenlik standardı sağlanabilir.

Operasyonların tasarlanması ve emniyet yönlü kritik işlem Operasyonların tasarlanması ve emniyet yönlü kritik işlem sırasının belirlenmesi için hazırlanan prosedürler metodun sırasının belirlenmesi için hazırlanan prosedürler metodun

başlıca unsurudur.başlıca unsurudur.Bu sayede personelin görevlerini yerine getirime sırasında Bu sayede personelin görevlerini yerine getirime sırasında

standart emniyet kurallarının uygulanması sağlanır. Prosedür standart emniyet kurallarının uygulanması sağlanır. Prosedür geliştirme ve bu prosedürler üzerinde yapılacak çalışmalar geliştirme ve bu prosedürler üzerinde yapılacak çalışmalar

operasyonel risk azaltma metodunun kapsamını operasyonel risk azaltma metodunun kapsamını oluşturmaktadır.oluşturmaktadır.


- Operasyon prosedürleri inisiyatif kullanmayı Operasyon prosedürleri inisiyatif kullanmayı engelleyebilir.engelleyebilir.

- Bu yöntem geniş kapsamlı bir eğitimi gerektirir.Bu yöntem geniş kapsamlı bir eğitimi gerektirir.

© Selçuk Nas


Operasyonel Metotlar

Örnek:Örnek:

- Muhtemel karaya oturma riski, tanınmayan sularda, gel git Muhtemel karaya oturma riski, tanınmayan sularda, gel git etkilerinin yoğun olduğu yerlerde oldukça yüksektir. Bu etkilerinin yoğun olduğu yerlerde oldukça yüksektir. Bu riski azaltmak için operasyonel metotlar kullanılacaktır.riski azaltmak için operasyonel metotlar kullanılacaktır.

Çözüm:Çözüm:

- Karaya oturmanın önlenmesi ile ilgili prosedür geliştirmek.Karaya oturmanın önlenmesi ile ilgili prosedür geliştirmek.

© Selçuk Nas


Bütünleşik Metot


- Probleme neden olan gerçek olayların tanımlanmasını Probleme neden olan gerçek olayların tanımlanmasını sağlar.sağlar.

- Problemin başarıyla çözümü için tam bir çözümdür.Problemin başarıyla çözümü için tam bir çözümdür.

Genellikle daha önce bahsedilen Yönetim, Mühendislik ve Genellikle daha önce bahsedilen Yönetim, Mühendislik ve Opreasyonel metotları birlikte kullanılmaktadır. Emniyet Opreasyonel metotları birlikte kullanılmaktadır. Emniyet

ihtiyaçlı olarak yeni bir ekipmanın gemiye uyarlandığı zaman ihtiyaçlı olarak yeni bir ekipmanın gemiye uyarlandığı zaman bu ekipman ile ilgili eğitim gerektirdiği gibi, bunu kullanmak bu ekipman ile ilgili eğitim gerektirdiği gibi, bunu kullanmak

için de prosedürlerin de oluşturulması gerekebilir. (Fast için de prosedürlerin de oluşturulması gerekebilir. (Fast rescue boat)rescue boat)


- Kullanılacak üç yöntemin arasındaki dengenin sağlanması Kullanılacak üç yöntemin arasındaki dengenin sağlanması zordur.zordur.

- Bu yöntem üç yöntemin bir arada tartışılarak çözüm Bu yöntem üç yöntemin bir arada tartışılarak çözüm bulunmasını gerektirdiği için diğerlerine göre daha fazla bulunmasını gerektirdiği için diğerlerine göre daha fazla

zaman ve maliyet unsurları oluşturur.zaman ve maliyet unsurları oluşturur.

© Selçuk Nas


Bütünleşik Metot

Örnek:Örnek:

- Yolcu gemilerinin mutfaklarında meydana gelebilecek Yolcu gemilerinin mutfaklarında meydana gelebilecek yangın riski için bütünleşik risk azaltma metodunu yangın riski için bütünleşik risk azaltma metodunu

kullanınız.kullanınız.Çözüm:Çözüm:

- Yangın ve yangınla mücadele eğitimiYangın ve yangınla mücadele eğitimi- Hassas yangın algılama sistemleriHassas yangın algılama sistemleri

- Yangınla mücadele edebilmek için prosedür oluşturmakYangınla mücadele edebilmek için prosedür oluşturmak

© Selçuk Nas

“ALARP”(As Low As Reasonably Practicable)

Mümkün Olduğu kadar Makul ve YapılabilirMümkün Olduğu kadar Makul ve Yapılabilir

NEREYE KADAR rİsk azaltmaK

Risk azaltma metotlarında tehlike ve ve bu tehlikeyi Risk azaltma metotlarında tehlike ve ve bu tehlikeyi düşürmek için verilen gayret veya çaba ölçek üzerinde düşürmek için verilen gayret veya çaba ölçek üzerinde

dengelenmeye çalışılmalıdır. Bu çaba veya gayret kimi zaman dengelenmeye çalışılmalıdır. Bu çaba veya gayret kimi zaman parasal maliyeti ifade ederken kimi zaman harcanan zamanı parasal maliyeti ifade ederken kimi zaman harcanan zamanı

kimi zaman da ikisini birden ifade eder.kimi zaman da ikisini birden ifade eder.

Risk miktarı ve çabası dengeli oluşmalıdır. Yapılacak her Risk miktarı ve çabası dengeli oluşmalıdır. Yapılacak her işlem makul ve yapılabilir olmalıdır (ALARP).işlem makul ve yapılabilir olmalıdır (ALARP).

© Selçuk Nas

“ALARP”(As Low As Reasonably Practicable)

Mümkün Olduğu kadar Makul ve YapılabilirMümkün Olduğu kadar Makul ve Yapılabilir


A Bölgesi

ALARP

B Bölgesi C Bölgesi

Risk Azaltma Miktarı

Gayre

t veya Ç

aba

Maliyet Fırlama Bölgesi

Maliyet Etkin Bölge

Maliyet Artış Bölgesi

© Selçuk Nas

Maliyet - Fayda Analizi Metodu


Riskin azaltılması için öncelikli hedefin kabul edilemez Riskin azaltılması için öncelikli hedefin kabul edilemez bölgedeki risklerin azaltılması olduğunu görmüştük. Bu bölgedeki risklerin azaltılması olduğunu görmüştük. Bu

bölgede veya daha alt bölge olan kabul edilebilir bölgedeki bölgede veya daha alt bölge olan kabul edilebilir bölgedeki risk seviyeleri azaltılırken katlanılmak zorunda olunan risk seviyeleri azaltılırken katlanılmak zorunda olunan

maliyetin miktarı karar vermede en önemli unsurdur. Bu maliyetin miktarı karar vermede en önemli unsurdur. Bu metodun en kullanışlı tarafı insan unsuru dahil her değer metodun en kullanışlı tarafı insan unsuru dahil her değer

sisteme sayısal olarak girebilmektedir. sisteme sayısal olarak girebilmektedir.

Burada kullanılacak risk azaltma metotları ve alternatif Burada kullanılacak risk azaltma metotları ve alternatif çözüm yöntemlerinin maliyetlerinin hesaplanması kolaydır. çözüm yöntemlerinin maliyetlerinin hesaplanması kolaydır.

İnsan hayatının değer maliyeti için kabul edilen iki yaklaşım İnsan hayatının değer maliyeti için kabul edilen iki yaklaşım vardır.vardır.

-İnsan sermayesi

-Ödemeye İsteklilik

© Selçuk Nas

Maliyet - Fayda Analizi Metodu


-İnsan sermayesi : İnsan sermayesi : Vaktinden önce arızalanan bir ekipmanın kaybının hesabı ile Vaktinden önce arızalanan bir ekipmanın kaybının hesabı ile

aynı yaklaşımı taşır.aynı yaklaşımı taşır. İnsanın bireysel değer maliyeti, İnsanın bireysel değer maliyeti, potansiyel olarak kazanabileceği miktar ile acı ve ızdırabın potansiyel olarak kazanabileceği miktar ile acı ve ızdırabın

bedeli olarak hesaplanmıştır. 200.000 sterling.bedeli olarak hesaplanmıştır. 200.000 sterling.

-Ödemeye İsteklilik:Ödemeye İsteklilik:Yüksek seviyeli risk ortamlarında insanların risk azaltmaya

mı yoksa tazmin etmeye mi istekli oldukları ile ilgilidir. 1.000.000 sterling.sterling.

© Selçuk Nas

TEŞEKKÜRLER

Documents

RİSK azaltmak rİsk azaltma metoTlarI NEREYE KADAR rİsk azaltmaK ?