26
RITA LEVI-MONTALCINI RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

RITA LEVI-MONTALCINI RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANANEURÓLOGA ITALIANA

intervju sa talijanskom neurologicom intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g.2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g.

Entrevista el 22/12/2005, a

Page 2: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

•    - ¿Cómo celebrará sus 100 años?- ¿Cómo celebrará sus 100 años?  - Ah, no sé si viviré, y además no me   - Ah, no sé si viviré, y además no me placen las celebraciones. ¡Lo que placen las celebraciones. ¡Lo que me interesa y me da placer es lo que hago me interesa y me da placer es lo que hago cada día!cada día!

-¿Y qué hace?-¿Y qué hace? - Trabajo para becar a niñas africanas - Trabajo para becar a niñas africanas para que estudien y prosperen ellas y sus para que estudien y prosperen ellas y sus países. Y sigo investigando, sigo  pensando...países. Y sigo investigando, sigo  pensando...

Premio Novel de Medicina en 1986

- Kako ćete proslaviti svojih 100 g.?- Oh, ja ne znam hoću li ih uopće doživjeti i ne volim

proslave. Ono što me zanima i što me veseli je ono što radim svaki dan!

- A to je?- Radim na dodjeli stipendija za afričke žene kako bi

razvile ponajprije sebe a potom i svoju zemljuJa još uvijek istražujem, još razmišljam…

Page 3: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

    - No se jubila.- No se jubila.  - ¡Jamás! ¡La jubilación   - ¡Jamás! ¡La jubilación está destruyendo cerebros! está destruyendo cerebros! Mucha gente se jubila, y se Mucha gente se jubila, y se abandona... Y eso mata su abandona... Y eso mata su cerebro. Y  enferma.cerebro. Y  enferma.

    - ¿Y cómo anda su cerebro?- ¿Y cómo anda su cerebro?  - ¡Igual que a mis 20 años!   - ¡Igual que a mis 20 años! No noto diferencia en No noto diferencia en ilusiones ni en capacidad. ilusiones ni en capacidad. Mañana vuelo a un congreso Mañana vuelo a un congreso médico...médico...- Nećete u mirovinu?- Nikada! Mirovanje uništava mozakMnogi umirovljeni budu zaboravljeni,to ubija mozak. I razbole se.-A kako je s vašim mozgom?-U odnosu na moje 20-te ja ne primjećujem razliku ni u vizijama ni i u kapacitetu.Sutra, recimo, letim na kongres medicine....

Page 4: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

                      

- Pero algún límite genético - Pero algún límite genético habrá...habrá... - No. Mi cerebro pronto - No. Mi cerebro pronto tendrá un siglo..., pero no tendrá un siglo..., pero no conoce la senilidad. conoce la senilidad. El cuerpo se me arruga, El cuerpo se me arruga, es inevitable, ¡pero no el  es inevitable, ¡pero no el  cerebro!cerebro!

- Ali sigurno postoji neki genetski limit…- Ne. Moj će mozak uskoro imati stoljećeali ne zna za senilnostMoje je tijelo puno bora, to je neizbježno, ali ne i za mozak

Page 5: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

- ¿Cómo lo hace?- ¿Cómo lo hace? - Gozamos de gran plasticidad - Gozamos de gran plasticidad neuronal: aunque mueran neuronal: aunque mueran neuronas, las restantes se neuronas, las restantes se reorganizan para mantener las reorganizan para mantener las mismas funciones, ¡pero para mismas funciones, ¡pero para ello conviene estimularlas!ello conviene estimularlas!

- Ayúdeme a hacerlo. - Ayúdeme a hacerlo. - Mantén tu cerebro - Mantén tu cerebro ilusionado, activo, hazlo ilusionado, activo, hazlo funcionar y nunca se funcionar y nunca se degenerará.degenerará.

- Kako to uspijevate?- Uživamo u velikoj plastičnosti neurona: iako neuroni umiru, ostatak se reorganizira kako bi mogao zadržati iste funkcije, ali treba ga poticati

-Pomozite mi u tome-Držite svoj mozak pobuđenim, aktivnim, neka radi i nikad se neće degenerirati

Page 6: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

- ¿Y viviré más años?- ¿Y viviré más años?- Vivirá mejor los años que viva, - Vivirá mejor los años que viva, que eso es lo interesante. La que eso es lo interesante. La clave es mantener curiosidades, clave es mantener curiosidades, empeños, tener pasiones...empeños, tener pasiones...

- La suya fue la investigación - La suya fue la investigación científica...científica...- Sí, y sigue siéndolo.  - Sí, y sigue siéndolo.  

-I živjet će više godina?-Živjet će bolje te godine koje živi,To je zanimljivo. Ključ svega je zadržati zanimanje, napetost, strast...

-Vaša (strast) je bila znanstveno istraživanje...-Da, i nastavlja biti.

Page 7: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

- Descubrió cómo crecen y se renuevan las células del sistema nervioso...- Descubrió cómo crecen y se renuevan las células del sistema nervioso... - Sí, en 1942: lo llamé “nerve growth factor” (NGF, Factor de - Sí, en 1942: lo llamé “nerve growth factor” (NGF, Factor de Crecimiento Nervioso), y durante casi medio siglo estuvo en  entredicho, Crecimiento Nervioso), y durante casi medio siglo estuvo en  entredicho, ¡hasta que se reconoció su validez y en 1986 me dieron por ello el premio ¡hasta que se reconoció su validez y en 1986 me dieron por ello el premio Nobel!Nobel!

-Otkrili ste kako rastu i obnavljaju se stanice u živčanom sustavu....-Da, 1942: i nazvala to “faktorom rasta živaca” NGF, skoro pola stoljeća to je otkriće bilo osporavano, a tek je 1986 potvrđena njegova vrijednost i za to sam dobila Nobelovu nagradu.

Page 8: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

- ¿Cómo fue que una chica - ¿Cómo fue que una chica italiana de los años veinte se italiana de los años veinte se convirtió en neurocientífica?convirtió en neurocientífica?- Desde niña tuve el empeño - Desde niña tuve el empeño de estudiar. Mi padre quería de estudiar. Mi padre quería casarme bien, que fuese casarme bien, que fuese buena esposa, buena madre... buena esposa, buena madre... Y yo me negué. Me Y yo me negué. Me planté y le confesé que quería planté y le confesé que quería estudiar...estudiar...

Después también fui esposa y Después también fui esposa y madre, dedicandome también madre, dedicandome también a ello por entero.a ello por entero.

              

Page 9: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

- Kako je mlada Talijanka s 20 godina postala neurolog?-Kao dijete, bila je obveza da se obrazujem. Moj je otac želio da sedobro udam, budem dobra žena, majka...što sam ja odbila. Željelasam studirati

Nakon što sam postala supruga i majka, i tome sam se potpuno posvetila

Kako se dogodilo da talijanska djevojka sa 20 g postane znanstvenica?Kako se dogodilo da talijanska djevojka sa 20 g postane znanstvenica?Od malena sam imala volje učiti. Otac me htio dobro udati i da budem Od malena sam imala volje učiti. Otac me htio dobro udati i da budem žena i majka. Ja sam odbijala i uvjerila ga u svoje učenje… Kasnije žena i majka. Ja sam odbijala i uvjerila ga u svoje učenje… Kasnije sam bila i žena i majka, sam bila i žena i majka,   posvećena svemu skupa.posvećena svemu skupa.  

Page 10: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

- Qué disgusto para - Qué disgusto para papá, ¿no?papá, ¿no?

- Sí. Pero es que yo no - Sí. Pero es que yo no tenía una infancia feliz: tenía una infancia feliz:

me sentía patito feo, me sentía patito feo, tonta y poca cosa... tonta y poca cosa...

Mis hermanos mayores Mis hermanos mayores eran muy brillantes, eran muy brillantes,

y yo me sentía tan y yo me sentía tan inferior…inferior…

-To se nije sviđalo vašem ocu?-Da, ali ja nisam imala sretno djetinjstvo: osjećala sam se kao ružno pače, Glupa za razne stvari...Moja starija braća su bila sjajnaali ja sam se osjećala inferiorno

Page 11: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

- Veo que convirtió eso en un - Veo que convirtió eso en un estímulo...estímulo...

- Me estimuló también el - Me estimuló también el ejemplo del médico Albert ejemplo del médico Albert Schweitzer, que estaba en Schweitzer, que estaba en África para paliar la lepra. África para paliar la lepra.

Deseé ayudar a  los que sufren, Deseé ayudar a  los que sufren, ¡ése era mi gran sueño...!¡ése era mi gran sueño...!

-Vidimo da je tako došlo do poticaja.....-Mene je stimulirao primjer liječnikaAlberta Schweitzera koji je htio u Africi pomoći da se riješi problem gube. Pomoći onima koji pate, to je bio moj veliki san...!

Page 12: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

           - Y lo ha hecho... - Y lo ha hecho...

con su ciencia.con su ciencia.- Y, hoy, ayudando a niñas - Y, hoy, ayudando a niñas

de África para que estudien.de África para que estudien.Luchemos contra la Luchemos contra la

enfermedad, sí, ¡pero todo enfermedad, sí, ¡pero todo mejorará si acaba la mejorará si acaba la

opresión de la mujer en opresión de la mujer en esos países islamistas...!esos países islamistas...!

-I to ste postigli sa svojim znanstvenim pristupom.... -I danas pomažem djevojkama Afrike da studiraju. Borimo se protiv bolesti, da, ali i sve drugo bi bilo bolje kad bi prestalo tlačenje žena u muslimanskim zemljama...!

Page 13: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

  - La religión ¿frena el desarrollo - La religión ¿frena el desarrollo cognitivo? (del conocimiento)cognitivo? (del conocimiento) - No la religión bien entendida - No la religión bien entendida no margina a la mujer frente al no margina a la mujer frente al hombre. La mujer ha de saber hombre. La mujer ha de saber valorarse por encima de las valorarse por encima de las normas que le dicta el hombre y normas que le dicta el hombre y una sociedad mercantilista. No la una sociedad mercantilista. No la aparta del desarrollo cognitivo.aparta del desarrollo cognitivo.

            

-A religija? usporava li ona kognitivni razvoj? (znanje)-Ni jedna religija dobro shvaćena ne marginalizira žene pred muškarcima.. Žene moraju shvatiti da je njihova vrijednost iznad pravila koja diktiraju muškarci i potrošačko društvo. Ne odvaja ih od kognitivnog razvoja.

Page 14: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

- ¿Existen diferencias entre - ¿Existen diferencias entre el cerebro del hombre y el el cerebro del hombre y el

de la mujer?de la mujer? - Sólo en las funciones - Sólo en las funciones

cerebrales relacionadas con cerebrales relacionadas con las emociones, vinculadas las emociones, vinculadas al sistema endocrino. Pero al sistema endocrino. Pero en cuanto a las funciones en cuanto a las funciones

cognitivas, no hay cognitivas, no hay diferencia alguna.diferencia alguna.

-Razlikuju li se muški i ženskimozak?-Samo što se tiče funkcije mozgau vezi s emocijama, koja se odnosi na endokrini sustav. No u smislu kognitivnih funkcija, ne postoji razlika

Page 15: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

- ¿Por qué todavía - ¿Por qué todavía hay pocas científicas?hay pocas científicas?- ¡No es así! ¡Muchos - ¡No es así! ¡Muchos hallazgos científicos hallazgos científicos atribuidos a hombres atribuidos a hombres los hicieron en los hicieron en verdad sus hermanas, verdad sus hermanas, esposas e hijas!esposas e hijas!

                      

-Zašto onda tako malo znanstvenih radnica?-Nije tako! Mnoga se znanstvena otkrićapripisuju muškarcima a ona su u stvari od njihovih sestara, supruga, kćeri!

Page 16: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

    - ¿De veras?- ¿De veras? - No se admitía la - No se admitía la inteligencia femenina, y inteligencia femenina, y la dejaban en la sombra. la dejaban en la sombra. Hoy, felizmente, hay más Hoy, felizmente, hay más mujeres que hombres en la mujeres que hombres en la investigación científica: investigación científica: ¡las herederas de Hipatia!¡las herederas de Hipatia!

- La sabia alejandrina del - La sabia alejandrina del siglo IV...siglo IV... - Pero hoy, - Pero hoy, desgraciadamente, existen desgraciadamente, existen otro grupo de mujeres otro grupo de mujeres totalmente mediatizadas totalmente mediatizadas por la sociedad y el por la sociedad y el mercantilismo actual, mercantilismo actual, estereotipadas y sin estereotipadas y sin personalidad .personalidad .

Page 17: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

-Stvarno?-ženska se inteligencija ne podržava, ostavlja ju se u sjeni.Danas, na sreću, ima više žena znanstvenica nego muškaraca, nasljednice Hypatiae

- Aleksandrijska mudrica iz IV stoljeća...-Ali danas, na žalost, egzistira druga skupina žena, koju podržava društvo u smislu komercijalizma, stereotipne i bez osobnosti…

Page 18: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

- Nadie ha intentado asesinarla a usted...- Nadie ha intentado asesinarla a usted... - Durante el fascismo, Mussolini quiso - Durante el fascismo, Mussolini quiso imitar a Hitler en la persecución de judíos... imitar a Hitler en la persecución de judíos... y tuve que ocultarme por un tiempo.y tuve que ocultarme por un tiempo. Pero no dejé de investigar : monté mi Pero no dejé de investigar : monté mi laboratorio en mi dormitorio... ¡y laboratorio en mi dormitorio... ¡y descubrí la apoptosis, que es la muerte descubrí la apoptosis, que es la muerte programada de las células!programada de las células!

                    

-Nitko vas nije pokušao ubiti...-Za vrijeme fašizma, Mussolini je pokušao imitirati Hitlera u progonu Židova...morala samse skloniti na neko vrijemeNo nisam prestala istraživati: smjestila sam laboratorij u svoju spavaću sobu....Otkrila sam apoptozu, programiranu smrt stanica!

Page 19: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

- ¿Por qué hay tan alto - ¿Por qué hay tan alto porcentaje de judíos entre porcentaje de judíos entre científicos e intelectuales?científicos e intelectuales? - La exclusión fomentó - La exclusión fomentó

entre los judíos los trabajos entre los judíos los trabajos intelectivos: pueden intelectivos: pueden

prohibírtelo todo, ¡pero no prohibírtelo todo, ¡pero no que pienses! Y es cierto que que pienses! Y es cierto que hay muchos judíos entre los hay muchos judíos entre los

premios Nobel...premios Nobel...

-Odkud tako visoki stupanj zastupljenosti Židova međuintelektualcima i znanstvenicima?-Isključivanje Židova potiče intelektualni rad: sve vam mogu zabraniti, ne i mišljenje!Istina je, mnogo je Židova među onimakoji su dobili Nobelovu nagradu

Page 20: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

- ¿Cómo se explica usted - ¿Cómo se explica usted la locura nazi?la locura nazi? - Hitler y Mussolini - Hitler y Mussolini supieron hablar a las masas, supieron hablar a las masas, en las que siempre en las que siempre predomina el cerebro predomina el cerebro emocional sobre el emocional sobre el neocortical, el intelectual. neocortical, el intelectual. ¡Manejaron emociones, ¡Manejaron emociones, no razones!no razones! - ¿Sucede eso ahora? - ¿Sucede eso ahora?- ¿Por qué cree que en - ¿Por qué cree que en muchas escuelas de Estados muchas escuelas de Estados Unidos se enseña el Unidos se enseña el creacionismo en vez del creacionismo en vez del evolucionismo?evolucionismo?

Page 21: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

- Kako objašnjavate nacističko ludilo? - Hitler i Mussolini su bili u stanju govoriti masama, u kojima jeemocionalni dio mozga prevladavao nad neokortikalnim, intelektualnim. Upravljali su sa emocijama, a ne sa rezonom!

- Da li se to događa i danas? - Zašto mislite da se u mnogim američkim školama uči kreacionizam umjesto evolucionizma?

Page 22: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

- ¿La ideología es emoción, es sinrazón?- La razón es hija de la imperfección. En los invertebrados todo está programado: son perfectos. ¡Nosotros, no! Y, al ser  imperfectos, hemos recurrido a la razón, a los valores éticos: ¡discernir entre el bien y el mal es el más alto grado de la evolución darwiniana!

           

Page 23: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

- Ideologija je emocionalna, bez razuma?- Razum je kći nesavršenosti.U beskičmenjaka je sve programirano: oni su savršeni. Mi, ne! I, kao nesavršeni, pribjegli smo razumu i procjeni etičkih vrijednosti: izabrati između dobra i zla najviši je stupanj Darwinove evolucije.

Page 24: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

      - ¿Lograremos un día curar el - ¿Lograremos un día curar el alzheimer, el parkinson, alzheimer, el parkinson, la demencia senil...? la demencia senil...? - - Curar... Lo que lograremos Curar... Lo que lograremos será frenar, retrasar, será frenar, retrasar, minimizar todas esas minimizar todas esas enfermedades.enfermedades.

- ¿Cuál es hoy su gran sueño? - ¿Cuál es hoy su gran sueño?- Que un día logremos utilizar - Que un día logremos utilizar al máximo la capacidad al máximo la capacidad cognitiva de nuestros cerebros.cognitiva de nuestros cerebros.

- ¿Cuándo dejó de sentirse - ¿Cuándo dejó de sentirse patito feo?patito feo?- ¡Aún sigo consciente de - ¡Aún sigo consciente de mis limitaciones!mis limitaciones!

Page 25: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

- Hoćemo li uspjeti jednog dana izliječiti Alzheimerovu bolest, Parkinsonovu bolest, senilnu dementnost...?- Ozdraviti?...

Ono što ćemo vjerojatnije postići je te bolesti usporiti, odgoditi, smanjiti

-Što je danas vaš veliki san?-To da ćemo jednog dana moći maksimalno koristiti kognitivne sposobnosti svojeg mozga.

- Kada ćete se prestati osjećati poput ružnog pačeta?- Ja sam još uvijek svjesna svojih ograničenja

Page 26: RITA LEVI-MONTALCINI NEURÓLOGA ITALIANA intervju sa talijanskom neurologicom 2005.g. dobitnicom Nobelove nagr. 86.g. Entrevista el 22/12/2005, a

- ¿Qué ha sido lo mejor de su vida? - ¿Qué ha sido lo mejor de su vida? - Ayudar a los demás. - Ayudar a los demás.

- ¿Qué haría hoy si tuviese 20 años? - ¿Qué haría hoy si tuviese 20 años? - ¡Pero si estoy haciéndolo!- ¡Pero si estoy haciéndolo!

Rita Levi –Montalcini cumplió 100 años

el 22 de abril 2009. ¡FELICIDADES!

C.O.C.O.

-Što je najvažnije u vašem životu-Pomagati drugima

-Što biste radili da danas imate 20 godina?-Pa to što upravo i radim!(napunila je 100 godina 2009.g.)