Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku - Genealogia.lt · 7 Przedmowa Zainteresowanie własną przeszłością wśród szlachty było zawsze duże, okre-ślało bowiem tożsamość

Czesaw Malewski

Rodziny szlacheckie na Litwie

wXIX wieku

FUNDACJALANCKORONSKICH`


wXIX wiekuPowiaty lidzki, oszmiaski iwileski

Czesaw Malewski


wXIX wiekuPowiaty lidzki, oszmiaski iwileski

Warszawa 2016

KorektaJolanta Rudziska

Opracowanie grafi czne i projekt okadkiDariusz Grski

Copyright by Czesaw Malewski

ISBN 978-83-63352-75-2

Publikacja dofi nansowana przez Fundacj Lanckoroskich

Wydanie I, Warszawa 2016

Instytut Historii PANRynek Starego Miasta 29/31

00-272 Warszawa22 831 02 61-62, w. 44

[email protected]

Druk i oprawaFabryka Druku

5

Spis treci

Mapa guberni wileskiejPrzedmowa (Tadeusz Epsztein) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7Wykaz skrtw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14Wstp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Terytorium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16Szlachta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17rda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19Rodziny szlacheckie na Litwie... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

Aneks. Spis wielkich wacicieli ziemskich powiatu wileskiego okoo 1885r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Spis tabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30Rodziny szlacheckie na Litwie wXIX wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31Powiat lidzki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33Powiat oszmiaski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .236Powiat wileski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .383Bibliografi a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .888Abstract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .957

7

Przedmowa

Zainteresowanie wasn przeszoci wrd szlachty byo zawsze due, okre-lao bowiem tosamo grupy, wyrniao j spord innych warstw spo-ecznych. Bardzo wanym przejawem celebrowania historii by przekaz ustny, utrwalajcy podstawowe fakty z ycia najbliszej i dalszej rodziny. Nie zawsze dostrzegano konieczno spisywania ustnej tradycji, ale te nie-rzadko nie posiadano ku temu odpowiednich moliwoci. Spora cz dro-biazgu szlacheckiego bya niepimienna do ostatnich dni Rzeczypospolitej. Oczywicie zamoniejsze rodziny bardziej dbay odokumentowanie swo-jej historii, i to nie tylko ze wzgldu na posiadane wyksztacenie i rodki materialne, ale te wiksze potrzeby ekonomiczne. Silnym bodcem do roz-woju bada genealogicznych wczasach staropolskich byy bowiem kwestie prawno-gospodarcze. Szlachta procesowaa si ipotrzebowaa do tego odpo-wiednich dokumentw. Gromadzono nie tylko papiery wasnych krewnych, ale te ssiadw zamieszkujcych okoliczne wsie imajtki. Do potwierdze-nia praw wasnociowych lub ich wykluczenia niezbdne byy szczegowe kwerendy itworzone na ich podstawie obszerne opracowania genealogiczne. Oczywicie wymiar praktyczny zainteresowa historycznych nie by jednym, ale warto te onim pamita.

Okres rozbiorw bardzo przyspieszy postp wstudiach genealogiczno--heraldycznych. Po czci staa za tym konieczno wylegitymowania si ze szlachectwa w zaborze rosyjskim. Do koca XVIII w. wiele rodzin nie posiadao adnych materiaw rkopimiennych na temat swojej przeszoci. Dopiero przymus legitymacji wytworzy unich potrzeb systematycznego pochylenia si nad histori rodziny. Wszyscy musieli odkurzy posiadane dokumenty, a jeeli ich nie posiadali zamwi wypisy z dokumentw znajdujcych si w archiwach publicznych. Nie rezygnowano wwczas zpomocy krewnych, ktrzy mogli zawiadczy, e dana osoba bya urzd-nikiem, wojskowym lub posesorem w czasach Rzeczypospolitej. Niektre rodziny zaczy zamawia genealogie uzawodowych badaczy. WWarszawie uznanym heraldykiem i genealogiem by Wojciech Wieldko, do ktrego udawao si wiele rodzin, take zLitwy iRusi, aby zamwi swj rodowd. Wieldko nie mia specjalnych oporw, aby opracowywane przez siebie drzewka rodowe wzboga o fantastyczne koligacje i koicje, niemajce adnego oparcia wrzeczywistoci. Awszystko to robi, aby dogodzi swoim klientom. O jego dziaalnoci wiemy nieco wicej dziki zachowanej jego spucinie ipracom, ale nie ma wtpliwoci, e na tym polu iwpodobny

8 Przedmowa

sposb dziaali take inni badacze przeszoci szlacheckiej1. Zachoway si dowody innych faszerstw dokonywanych w tym czasie: podrabiania dokumentw czy wrcz uzupeniania wpisw do ksig grodzkich iziem-skich, itp.2 Nieprawidowoci byy moliwe, gdy przy pierwszych legityma-cjach, przeprowadzanych na przeomieXVIII iXIX w. przed urzdnikami samorzdu szlacheckiego, patrzono na dostarczane dokumenty wiadczce oprzynalenoci do stanu szlacheckiego zdu tolerancj. Czasami zeznanie jednego wiadka wystarczao do potwierdzenia praw. Nikt te nie prbo-wa wwczas weryfi kowa przedstawianych tablic genealogicznych i za-czanych do nich herbw. Czy bya to ostatnia okazja do atwego wnikni-cia do stanu szlacheckiego? Nie przeceniabym tych moliwoci3. Pamita musimy jednak, e petenci stawali przed swoimi ssiadami, ktrzy ich wietnie znali, nie mogli wic przynosi poda zzupenie faszywymi infor-macjami, szczeglnie dotyczcymi wspczesnoci czy nieodlegej przeszo-ci. Powaniejsze niecisoci mogy by wychwycone na etapie kancelarii i zakwestionowane. Osobom bardziej znanym atwiej byo przeprowadzi legitymacje, gdy sami urzdnicy, nie zagldajc do dokumentw, mogli zawiadczy o ich rodowodzie. Z drugiej strony, dla licznego drobiazgu szlacheckiego zamieszkaego na ziemiach litewsko-ruskich przejcie nawet przez t wmiar agodn procedur byo przedsiwziciem niemoliwym do zrealizowania. Po pierwsze, drobna szlachta nie miaa przewanie ad-nych dokumentw, ani rodkw, aby je zdoby (przeprowadzi kwerend, zamwi wypisy itd.). Bya niepimienna, musiaa wic korzysta wurz-dach zpomocy osb trzecich. Trzeba te podkreli, e nawet gdyby kto zdoby rodki na wyszukanie iskopiowanie odpowiednich akt, zamwiona kwerenda moga przynie efekt zerowy, gdy drobny szlachcic trafi a do akt publicznych rzadko. Nie zmienia to faktu, e cz rodzin przystpia ju do pierwszej legitymacji zpenym wyborem dokumentw izawiadcze sigajcych dalekiej przeszoci.

Wadze rosyjskie zdaway sobie spraw zpobaliwoci pierwszej wery-fi kacji szlachectwa, dlatego przystpujc do kolejnej akcji legitymacyjnej po powstaniu listopadowym narzuciy wasne reguy kontroli dokumentacji isurowsze zasady przyznawania peni praw szlacheckich. Wbrew pozorom urzdnikw rosyjskich mniej interesoway dowody potwierdzajce przyna-leno do stanu szlacheckiego wzamierzchych czasach. Nie badano szcze-

1 Materiay genealogiczne Wojciecha Wieldka znajduj si w Archiwum Gwnym Akt Dawnych w Warszawie, sygn. 9; zob. te T. Epsztein, Faszerstwa genealogiczno-heraldycz-ne na przykadzie dziejw rodzin Dunin-Borkowskich zWoynia, Podola iUkrainy, Biule-tyn Polskiego Towarzystwa Heraldycznego 1991, z. 5, s.710.2 J.Sikorska-Kulesza, Deklasacja drobnej szlachty na Litwie iBiaorusi wXIX wieku, War-szawa 1995, s.7576; W.Dworzaczek, Genealogia, Warszawa 1959, s.34.3 T. Perkowski, Legitymacje szlachty polskiej w prowincjach zabranych przez Rosj, Mie-sicznik Heraldyczny 1938, nr5, s.76.

9 Przedmowa

gowo bo te nie posiadano do tego odpowiednich rde ikompetencji dokumentw staropolskich, powiza genealogicznych, koligacji itd., ale skupiono si na weryfi kacji danych z ostatnich dziesicioleci, sigajcych do wiekuXVIII. Ju nie wystarczay opinie ssiadw lub innych wiadkw, konieczne byy powiadczone, urzdowe kopie przetumaczonych na jzyk rosyjski dokumentw archiwalnych, metryk, patentw itd. Osoby zamo-niejsze nie miay przewanie problemw zpotwierdzeniem wpisu do ksig szlacheckich. Dotyczyo to nie tylko szlachty ziemiaskiej, ale take osiadej wmiastach ina prowincji, wyksztaconej, wykonujcej wolne zawody czy piastujcej urzdy publiczne bd zatrudnionej na wyszych stanowiskach subowych wdobrach ziemskich.

Starania o weryfi kacj praw szlacheckich mogo wpyn na wzrost zainteresowa przeszoci, gdy uruchomione wwczas poszukiwania nie-wtpliwie owocoway dostpem do nowych informacji o historii wasnej rodziny. Ale na wyrane efekty tych zainteresowa trzeba byo czeka jesz-cze dugie dziesiciolecia. Dopiero od ostatnich dekadXIX w. widzimy na ziemiach polskich eksplozj pasji genealogiczno-heraldycznej. Wwczas dopiero zaczynaj ukazywa si oglnopolskie iregionalne herbarze, atake monografi e poszczeglnych rodzin. Rwnoczenie wychodz drukiem urz-dowe spisy szlachty dla poszczeglnych guberni. Publikacjom tym towa-rzysz take inne wydawnictwa informacyjne, zawierajce spisy wacicieli ziemskich, urzdnikw itd. Dla interesujcych nas ziem litewsko-biaoru-skich take mamy ztego okresu cay szereg wanych publikacji powico-nych miejscowym elitom4. Jeeli chodzi orda iopracowania dotyczce szlachty, opieray si one cakowicie lub wduym stopniu na danych zebra-nych podczas procesu legitymacyjnego od kocaXVIII do poowyXIX w.

4 M.in.: F.Piekosiski, Herbarz szlachty witebskiej, Krakw 1898; Oranskj gerbovnik, red. D.I.Dovgllo, Vitebsk 1900; Alfavitnyj spisok dvornskih rodov grodnenskoj guberni, vne-sennyh v dvornsku rodoslovnu knigu, Grodna 1900; Alfavitnyj spisok dvornskim rodam minskoj guberni, vnesennym v dvornsku knigu po 1 l 1903 goda, Minsk 1903; Alfavit-nyj spisok dvornskih rodov, vnesennyh v rodoslovnye dvornske knigi mogilevskoj guberni, sostavlen v 1909 godu, Mogilev 1909; take urzdowe wykazy wacicieli ziemskich dla r-nych guberni, np. dla wileskiej: Spisok volostej iselskih obestv po mirovym uastkam vi-lenskoj guberni 1873 goda, Vilna 1873; dla grodzieskiej: P. Dikov, Spisok zemlevladnj v grodnenskoj guberni, Grodna 1890; Polnyj spisok krupnyh zemlevladlcev grodnenskoj guberni, Grodna 1904; dla miskiej: Spisok zemlevladlcev minskoj guberni za 1876 i1888 god, Minsk 1877 i 1889; Alfavitnyj spisok zemlevladlcev Kovenskoj guberni po 1-e Sen-tbr 1881 goda, Kovno 1882; dla witebskiej: Alfavitnyj pouzdnyj spisok zemlevladelcam vitebskoj guberni, w: Pamtna knika vitebskoj guberni na 1878 god, Vitebsk 1878, s.260409; Zemlevladne izemlevladlcy vitebskoj guberni v 1905 gody, red. A.P.Sapunov, Vi-tebsk 1907; Spisok naselnnyh mst vitebskoj guberni, red. A.P. Sapunov, Vitebsk 1906. W1992r. zosta wydany przedruk spisw szlachty opublikowanych na przeomieXIX iXXw.: Spis szlachty wylegitymowanej w guberniach grodzieskiej, miskiej, mohylewskiej, smole-skiej iwitebskiej, oprac. S.Dumin, S.Grzyski, Warszawa 1992.

10

Mona spokojnie stwierdzi, e bez dokumentacji zgromadzonej wwyniku weryfi kacji tytuw szlacheckich nasza wiedza oelicieXIX w. byaby bar-dzo skromna, awkadym razie wymagaaby ogromnych nakadw pracy.

Od kocaXIX w. ukazao si te wiele opracowa naukowych powi-conych szlachcie ziem litewskich i biaoruskich. Znaczna cz publikacji wychodzcych zarwno wXIX,XX, jak iXXI w. skupia swoje zainteresowa-nie na czasach przedrozbiorowych5. Wydawnictw rdowych iopracowa zajmujcych si losami szlachty wXIX w. jest znacznie mniej.

Trzeba wspomnie o herbarzu Jana Ciechanowicza Rody rycerskie Wielkiego Ksistwa Litewskiego (t. 16, RzeszwWilno 20012006), cho jego pena ocena nie jest prosta, gdy z jednej strony niektre fragmenty tego dziea nie mieszcz si wkategorii opracowania naukowego, azdru-giej s w nim informacje niepozbawione wartoci, zaczerpnite ze r-de rkopimiennych idrukowanych. Praca Ciechanowicza obejmuje cay obszar Wielkiego Ksistwa, siga okresu przedrozbiorowego, ale dotyczy takeXIX, anawetXX w., jednak zawarte wniej hasa (ukad alfabetyczny) s bardzo nierwne, jedne maj charakter niewielkich monografi i rodzin, inne zawieraj nieliczne i skpe informacje. Porwnujc Rody rycerskie zniniejszym opracowaniem nietrudno zauway, e dla powiatw: lidzkiego, oszmiaskiego iwileskiego praca Czesawa Malewskiego jest dokadniej-sza izawiera znacznie wiksz liczb rodzin. Malewski nie tylko przejrza obszerniejszy materia rdowy, ale take wynotowa zniego wiele infor-macji, ktrych uCiechanowicza jest mao lub wogle nie ma, np. danych o osadnictwie (nazwy miejscowoci), opisw majtkw i szczegowych informacji biografi cznych dotyczcych elity szlacheckiejXIX w.

Prac Czesawa Malewskiego wyrnia zakres i rzetelno poszuki-wa archiwalnych. Zajmie ona niewtpliwie wan pozycj whistoriogra-fi i, zarwno polskiej, jak i litewskiej. Tym bardziej zasuguje na uwag, e autor zaj si nie tylko wybranymi rodzinami, ale te podj prb objcia swoj uwag bardzo duej zbiorowoci oniejednorodnej strukturze spoecz-nej. WXIX w. przynaleno do dawnego stanu szlacheckiego nie musiaa wskazywa konkretnej grupy spoecznej. Mimo e szlachta zachowaa pewne przywileje, szczeglnie wzaborze rosyjskim, to jednoczenie utracia dawn pozycj polityczn. Szlachcicem by ziemianin, posiadacz tysicy hektarw ijego sucy, ktry mu podawa do stou. Powane rnice wobrbie tej

5 Nie mam moliwoci poda tu nawet waniejszych publikacji zajmujcych si elitami spo-ecznymi w Wielkim Ksistwie Litewskim, nie mona jednak pomin zasug na tym polu zespou prof. Andrzeja Rachuby (z Instytutu Historii PAN w Warszawie), ktry od kilku-dziesiciu lat zajmuje si przygotowywaniem iedycj rde oraz opracowa powiconych szlachcie Wielkiego Ksistwa Litewskiego. Niemae te zasugi na tym polu maj badacze li-tewscy, np. wydawcy kolejnych czci Metryki Litewskiej. Znajnowszych publikacji niewt-pliwie cenn pozycj jest Herbarz szlachty mudzkiej Grzegorza Baszczyka (t.16, Warsza-wa 20152016).

Przedmowa

11

zbiorowoci wystpoway take wczeniej, mona powiedzie, e wiekXIX je jedynie zakonserwowa6. Wprezentowanym wykazie nie wida wszystkich rnic, ale wystarczy porwna wacicieli kilku dziesicin (np. Podejkowie zpow. lidzkiego) zich ssiadami, ktrzy mieli ich kilka tysicy (np. Adam Rymsza zGojcieniszek, pow. lidzki 3300 dz.).

Jak zdefi niowa zbiorowo opisan przez Malewskiego, gdzie j umie-ci w stratyfi kacji spoecznej XIX w.? Odpowied na to pytanie nie jest prosta iwymaga pogbionej analizy, na ktr nie ma miejsca wkrtkim wprowadzeniu. Zwrc uwag tylko na skal problemu. Nawet nie prze-prowadzajc gbszej analizy w zbiorowoci opisanej przez Malewskiego, mona wyrni przynajmniej trzy grupy spoeczne ozupenie odmiennym statusie spoecznym. Po pierwsze, drobnych wacicieli ziemskich, ktrych gospodarstwa nie przekraczay ok. 50dz. Wielu znich, gospodarujcych na niewielkich kawakach ziemi, wniewielkim stopniu rnio si od swoich ssiadw chopw, azamonoci nawet mogo im ustpowa. Po drugie, wikszych wacicieli ziemskich (ziemian), ktrych majtki obejmoway powierzchni powyej ok. 100dz. Po trzecie wreszcie, urzdnikw, wojsko-wych, osoby wykonujce wolne zawody, pracownikw najemnych wwik-szych majtkach ziemskich, czyli spoeczno, ktr mona zaliczy do inteligencji. Czonkowie tej grupy generalnie nie posiadali ziemi, anawet jeeli byli wacicielami niewielkich nieruchomoci ziemskich, ich rdem utrzymania bya praca zawodowa, anie gospodarstwo rolne. Do wyjanie-nia pozostaje status grupy poredniej: posesorw majtkw o wielkoci pomidzy 50 a100dz. obszaru cakowitego. Tego typu posiadacze ziemscy nie byli przewanie czonkami wsplnoty ziemiaskiej, ale te znacznie odrniali si od drobnych posesorw, choby tym, e do momentu znie-sienia paszczyzny korzystali zpracy chopw paszczynianych, apniej zpracy najemnej7. Jednak poziomem ycia, wyksztaceniem oraz prestiem

6 Jak wielkie byy rnice wnarodzie szlacheckim wXIX w. pokazuje Jzefa Ignacego Kra-szewskiego (Wspomnienia Woynia, Polesia iLitwy, oprac. S.Burkot, Warszawa 1985, s.59) opis Sernik (pow. piski), w ktrych obok majtku Skirmuntw bya take osada drobnej szlachty, osadzonej tu za wysug wojenn w XVI lub XVII w.: Osada ta liczca do 240 dymw szlachty zatrudniajcej si rolnictwem, najmem do robt gospodarskich itd., siedzi usamego brzegu rzeczki. Wioska p. Skirmunta za mostem, przedzielona od niej rzeczk, jest porzdnie pod sznur zbudowana, a nawet nieco wykwintnie; osada za szlachecka nie ma prawie ulic, kady wniej mieszka ibuduje si, gdzie chce, na swoim zagonie, kada obrka winn si stron obraca, kady dom gdzie indziej patrzy, kady dziedziniec winny bok si otwiera, prawdziwy obraz nieadu i swobody szlacheckiej. Wrd tego kafarnaum budow-li wcz si postaci podobne wieniakom zubioru, aczasem i twarzy, kobiety bose, te, chude, dzieci p nagie to s wszystko panowie szlachta!; zob. te SGKP, t.10, s.453.7 Wbadaniach nad wielk wasnoci ziemsk wPolsce powszechnie wcza si do niej take dziedzicw gospodarstw opowierzchni ok. 50100 ha, respektujc urzdowe kryteria praw-no-ekonomiczne narzucone jeszcze w XIX w., nie zmienia to faktu, e spraw dyskusyjn jest nazywanie caej tej grupy drobnych posiadaczy ziemskich ziemiastwem. Zastanawiam

Przedmowa

12

nie dorwnywali swoim zamoniejszym ssiadom. Oniedoskonaoci zapro-ponowanego podziau wiadczy take przypuszczenie, e grupa szlachty zakwalifi kowanej do inteligencji te moga by dodatkowo zrnicowana pod wzgldem spoecznym. Wrd uytkownikw ziemi autor wymienia wacicieli, ale te dzierawcw, ktrych nie mona automatycznie w-czy do adnej z wymienionych duych klas. Dzierawcy rekrutowali si zrnych rodowisk ireprezentowali odmienn pozycj spoeczn iekono-miczn, cz znich lokowaa si wrodowisku ziemiaskim, innym bliej byo do drobnych posiadaczy ziemskich. Jednoczenie prowadzc obserwacj wduszym przedziale czasowym, moemy zauway, e miedzy wymienio-nymi grupami by pewien przepyw ludzi bariery nie byy szczelne. Nawet przedstawiciele najzamoniejszego ziemiastwa tracili majtki, przenosili si do miasta na posady urzdnicze, zostawali nauczycielami czy ofi cerami warmii carskiej. Pewien ruch by rwnie zdrugiej strony, zamoni miesz-kacy miast kupowali (dzierawili) ziemi izostawali rolnikami.

Dzieo Malewskiego nie jest typowym herbarzem. Mamy wnim wykaz alfabetyczny rodzin, podane herby, ale zamiast dugich spisw imion ikoli-gacji autor przekazuje nam nazwy majtkw, przysikw, okolic szlachec-kich, karczem itd. Mona powiedzie, e jest to swego rodzaju przewodnik po osadnictwie na LitwieXIX w. Autora mniej interesuj koligacje, nie zasy-puje nas informacjami, kto ikogo rodzi. Swoj uwag skupia na pokaza-niu geografi cznego rozmieszczenia szlachty na terenie Litwy, na wasnoci ziemskiej i sytuacji ekonomicznej szlachty. Nie zastanawia si nad pokre-wiestwami midzy poszczeglnymi wacicielami majtkw noszcych to samo nazwisko, raczej wskazuje nam, jak kryy rodziny, jak zmieniay si ich gniazda, jak ewoluowaa zamono szlachty. ledzi te kariery swo-ich bohaterw, wskazujc na jednostki bardziej zasuone (przypisy). Nie mona jednak zanegowa przydatnoci opracowania Malewskiego do bada genealogicznych, gdy znajdziemy tu take informacje opokrewiestwach, nazwiska panieskie kobiet itd.

Na jakie pytania odpowiada autor w swojej pracy? Przede wszystkim pokazuje zasig wystpowania poszczeglnych rodzin na badanym obszarze, ale nie tylko skal rozproszenia, lecz te rozrodzenia. Maa liczba przyka-dw, odesa do konkretnych miejscowoci moga by wynikiem trzymania si danego rodu jednej okolicy, ale te ograniczonej liczebnoci wsplnoty rodzinnej. Warto te zwrci uwag, e rodziny uywajce rnych her-bw, ktre de facto mogy by rnymi rodami, czciej wykazuj szersz ekspansj, ni domy piecztujce si jednym klejnotem.

si take, czy nie powinno si dolnej granicy wasnoci ziemiaskiej dla tego obszaru przesu-n jeszcze wyej, do 150200 dz.?; por. T.Epsztein, Wok defi nicji ziemiastwa, w: Opol-skich elitach raz jeszcze. Studia ofi arowane Profesor Janinie Leskiewiczowej zokazji dziewi-dziesiciolecia urodzin: uczniowie iprzyjaciele, Warszawa 2007, s.63.

Przedmowa

13

Praca bdzie przydatna dla badaczy zajmujcych si rnym dziedzi-nami. Znajdzie tu informacje poszukiwacz korzeni rodzinnych, ale take badacz struktur spoecznych i historyk zajmujcy si trwaoci osadnic-twa szlacheckiego, onomastyk na Litwie, zarwno nazw geografi cznych, jak iosobowych.

Na zakoczenie warto doda, e pewne rozwizania zastosowane przez autora mog budzi wtpliwoci. Wedug mnie brakuje troch odesa do rde wzasadniczej czci tekstu, umieszczono je wycznie pod notkami biografi cznymi wprzypisach. Oczywicie czytelnik moe si domyla, e podstawowa dokumentacja znajduje si waktach metrykalnych wymienio-nych parafi i whasach danej rodziny, ale mimo wszystko brakuje bardziej szczegowych wskazwek na temat wykorzystanych rde. Dodatkowe przypisy czy zbiorcza informacja rdowa pod kadym hasem zwik-szyyby objto opracowania, ale chyba warto o tym pomyle w trakcie przygotowania kolejnych tomw. Osoby interesujce si nazewnictwem geografi cznym iosobowym zapytaj, jak autor poradzi sobie zprzekadem iwyborem waciwych nazw raczej nie s podawane wariantowe brzmie-nia terminw, na jakiej zatem podstawie przyjto jednolity zapis?

Kilka drobnych uwag nie moe przeway walorw caego opracowania, dlatego pozostaje mi wycznie namawia autora do kontynuowania podjtej pracy i yczy mu dalszych niezwykych odkry naukowych wbadaniach nad szlacht ziem litewsko-biaoruskich.

Tadeusz Epsztein

Przedmowa

14

Wykaz skrtw

alias inaczej (ac.) asesor kol. asesor kolegialnyb. byybp biskupc. crkachor. chorycm. cmentarz cz. czd.m. dusz mskichd.. dusz eskichDeputaci Deputaci Trybunau Gwnego Wielkiego Ksistwa Litewskiego Trybunau (15821696). Spis, red. A.Rachuba, oprac. H.Lulewicz, Gwnego WXL A.Rachuba, Warszawa 2007dr / dr med. doktor / doktor medycynydyr. dyrektor dz. dziesicina (1 dziesicina = 1,09 ha)folw. folwark franc. francuskigen. genera gub. gubernia, gubernator, gubernialny h. herb hr. hrabia, hrabina, hrabiowieinw. inwentarz archiwalny in. inynierj. jzyk JCM Jego Cesarskiej MociJKM Jego Krlewskiej MociKojaowicz-Wijuk, ks. W.Kojaowicz-Wijuk, Herbarz rycerstwa W.X.Litewskiego Herbarz rycerstwa tak zwany Compendium, Krakw 1897Kojaowicz-Wijuk, ks. W. Kojaowicz-Wijuk, Herbarz szlachty Wielkiego Herbarz szlachty Ksistwa Litewskiego zwany Nomenclator, Krakw 1905kpt. kapitan ks. ksidzlit. litewskiLVIA Pastwowe Archiwum Historii Litwy w Wilnie (Lietuvos

valstybs istorijos archyvas)m. miasto, miasteczko maj. majtek marsz. marszaek, marszaek szlachtymgr magister mjr major

15

Morawski S.Morawski, Kilka lat modoci mojej wWilnie (18181825), wyd. A.Czartkowski, H.Mocicki, Warszawa 1924

nob. nobilitacjaodm. odmianaok. okolica (okolica szlachecka), okoopar. parafi a pk / ppk pukownik / podpukownikpodchor. podchorypodkom. podkomorzy, podkomorzowiepol. polskipor. / ppor. porucznik / podporucznikpow. powiat, powiatowy prof. profesor pw. pierwsza legitymacja i pniejsze potwierdzenia szlachectwaradca tyt. radca tytularnyregistrator kol. registrator kolegialnyros. rosyjskis. synsekr. gub. sekretarz gubernialny sekr. kol. sekretarz kolegialnySGKP Sownik geografi czny Krlestwa Polskiego i innych krajw so-

wiaskich, t. 115, red. B. Chlebowski, Warszawa 18801902st. sp. wstanie spoczynkuliwowska, Syberia W.liwowska, Syberia wyciu ipamici Gieysztorw zesa-

cw postyczniowych: Wilno Sybir Wiatka Warszawa, Warszawa 2000

w. wityUruski S. Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. 115,

Warszawa 19041931UW Uniwersytet Wileskiv verso (odwrocie karty) (ac.) vol. jednostka archiwalna, poszytwicegub. wicegubernatorwicemarsz. wicemarszaekwoj. wojewdztwo, wojewdzki WSB Wileski sownik biografi czny, red. H. Dubowik, L.J. Mali-

nowski, Bydgoszcz 2002WXL Wielkie Ksistwo Litewskiezast. zastpca zac. zacianekzesp. zesp archiwalny. ona ? informacja wtpliwa* data urodzin data mierci

Wykaz skrtw

16

Wstp

Niniejsza praca jest plonem kwerend archiwalnych prowadzonych wzbio-rach Pastwowego Archiwum Historii Litwy wWilnie (Lietuvos valstybs istorijos archyvas, LVIA) od blisko dwudziestu lat. Pierwszym efektem poszukiwa byo opracowanie powicone szlachcie dawnego powiatu lidz-kiego1. Zachcony przychylnymi opiniami na temat Rodw szlacheckich wpowiecie lidzkim na Litwie wXIX wieku zdecydowaem si kontynuowa poszukiwania i rozszerzy moje zainteresowania na kolejne powiaty daw-nej guberni wileskiej: wileski ioszmiaski. Do tomu wczyem rwnie poprawione iuzupenione opracowanie powicone powiatowi lidzkiemu.

Terytorium

Za czasw Rzeczypospolitej obszar objty pniej granicami guberni wile-skiej znajdowa si zasadniczo wgranicach trzech wojewdztw: wileskiego, trockiego ipoockiego, aczciowo wchodzi wskad dwch innych woje-wdztw: miskiego i nowogrdzkiego. Dosta si pod wadz Rosji pod-czas drugiego itrzeciego rozbioru Polski w1793 i1795r. Gubernia wile-ska zostaa utworzona 3 V 1795 r. i podzielona na 11 powiatw: wileski, zawilejski, trocki, brasawski, oszmiaski, kowieski, upicki (poniewieski), wikomierski, telszewski, rossieski iszawelski. Rok pniej (12XII 1796r.) poczono j w jedn cao z guberni sonimsk pod mianem guberni litewskiej. W 1801 r. podzielono j ponownie, przywracajc poprzednie granice, wreszcie w1843r. odczono od niej utworzon wwczas guberni kowiesk, aprzyczono powiat lidzki zguberni grodzieskiej oraz powiaty wilejski idzinieski zguberni miskiej. Wtych granicach gubernia wile-ska przetrwaa a do Iwojny wiatowej, podzielona na siedem powiatw: wileski, dzinieski, lidzki, oszmiaski, wiciaski, trocki iwilejski2.

Ludno guberni w1843r. wynosia 694 776 osb (wtym szlachty 70 834)3,w1857r. 841 0954, w1874r. 1 087 705 (wtym szlachty 47 248), w1902r.

1 Pierwsz wersj Rodw szlacheckich wpowiecie lidzkim na Litwie wXIX wieku opubliko-waem w 2002 r. w Internecie: http://pawet.net/library/history/city_ district/data_people/ahulnaie/01/Malewski_ Czeslaw._Rody_szlacheckie_w_ powiecie_lidzkim_na_ Litwie_w_XIX_wieku.html (8 I 2016), nastpnie drukiem: Rody szlacheckie na Litwie w XIX wieku. Powiat lidzki, Wilno 2005.2 SGKP, t.10, s.825; t.13, s.526.3 Pamtna knika vilenskoj guberni na 1845 god, Vilna 1845, s. 168171; ok. 1847 r.: 792465, zob. Voenno-statistieskoe obozrne Rossjskoj Imperi, t.9, cz. 2: Vilenska gubern, Sankt Peterburg 1848, s.22.

17

1 728 961 (w tym szlachty 44 430), w 1912 r. 1 966 455 osb, ktre zamieszkiway w7 miastach powiatowych, 186 miasteczkach i12 551 wsiach, na powierzchni 41 981 km2. 4

Powiat wileski w1912r. zajmowa obszar 6196 km2, na ktrym zamiesz-kiwao 460,6 tys. osb. Na terenie powiatu byo 1 miasto, 40 miasteczek i 35 parafi i katolickich poza Wilnem5. Powiat lidzki mia powierzchni 5616 km2 i ludno liczc 259,4 tys. osb. W powiecie byo 1 miasto, 12miasteczek i25 parafi i katolickich6. Wpowiecie oszmiaskim, zajmuj-cym powierzchni 6897 km2 i liczcym 287,4 tys. ludnoci, byo 1 miasto, 23miasteczka i26 parafi i katolickich7. Ludno polska wguberni wileskiej stanowia, wedug ofi cjalnych rosyjskich statystyk, ok. 15% (1867 i 1909). Przyjmuje si jednak, e rzeczywista liczebno polskiej mniejszoci bya znacznie wiksza8.

Szlachta

Przedmiotem moich zainteresowa jest szlachta ziem dawnego Wielkiego Ksistwa Litewskiego. Nie mam jednak moliwoci irde do badania caej spoecznoci szlacheckiej. Swoje poszukiwania ograniczyem przede wszyst-kim do szlachty posesorskiej iosiadej. Interesuj mnie zarwno waciciele ziemscy pochodzenia szlacheckiego, jak elity mieszczaskie, duchowni, woj-skowi czy studenci wywodzcy si zrodzin szlacheckich. Brakuje dokad-nych szacunkw na temat oglnej liczebnoci szlachty na tym terenie przed

4 Wedug 10 rewizji (1857r.). Wtym czasie ludno wyznania katolickiego wynosia: 594tys., wmiastach yo 92 tys. osb, wtym wWilnie mieszkao 58 tys.; zob. Materaly dl geografi i istatistiki Rossi, sobrannye ofi cerami generalnogo taba. Vilenska gubern, oprac. A.Ko-reva, Sankt Peterburg 1861, s.304, 307, 315.5 Miasteczka wpow. wileskim (oprcz Wilna): Bogusawiszki, Bujwidze, Bystrzyca, Cudze-niszki, Czabiszki, Dubinki, Dukszty, Giedrojcie, Giewany, Gierwiaty, Inturki, Janiszki, Ja-szuny, Kiernw, Korwie, awaryszki, Malaty, Mejszagoa, Michaliszki, Mickuny, Miedniki, Muniki, Niemenczyn, Nowa Wilejka, Ostrowiec, Podbrze, Porudomino, Rudomino, Ru-kojnie, Rzesza Wielka, Soleczniki Mae, Soleczniki Wielkie, Suderwa, Szeszole, Szumsk, Szyr-winty, Taboryszki, Turgiele, Widziniszki, Worniany.6 Miasto powiatowe Lida, miasteczka: Bielica, Ejszyszki, Nowydwr, Orla, Ostryna, Radu, Ranka, Szczuczyn, Wasiliszki, Werenw, oudek, yrmuny.7 Miasto powiatowe Oszmiana, miasteczka: Bienica, Boruny, Derewna, Dziewieniszki, Gie-ranony, Grauyszki, Hermaniszki, Holszany, Iwje, Krewo, Lipniszki, osk, Mikoajw, Na-liboki, Smorgonie, Soy, Subotniki, Traby, Wiszniew, Wooyn, Zabrze, Zakiewlcze, u-prany. Dane z 1912 r. na podstawie: A. Krzyanowski, K. Kumaniecki, Statystyka Polski, Krakw 1915, s.50.8 Wskazuj na to spisy ludnoci wykonane przez Niemcw podczas Iwojny wiatowej; por. R.Jurkowski, Ziemiastwo polskie Kresw Pnocno-Wschodnich 18641904. Dziaalno spo-eczno-gospodarcza, Warszawa 2001, s.29.

Wstp

18

kocemXVIII w., ale take pniejsze dane s niedokadne. Oglnie przyj-muje si, e na przeomieXVIII iXIX w. na ziemiach litewsko-biaoruskich zamieszkiwao kilkaset tysicy szlachty, wtym wikszo stanowia szlachta drobna. Przyjmuje si, e blisko 7090% szlachty nie posiadao poddanych. Administracja rosyjska po przejciu wschodnich ziem Rzeczypospolitej podja prb uporzdkowania statusu stanu szlacheckiego. Pierwszym krokiem byo spisanie szlachty. W1795r. zostaa przeprowadzona wRosji pita zkolei tzw. rewizja ludnoci (ludnoci osobicie opodatkowanej), ale przy okazji zarzdzono ewidencj caej szlachty. Osobno spisano szlacht drobn, dla ktrej przygotowano zblione arkusze lustracyjne jak dla ludno-ci chopskiej. Natomiast spisem szlachty posesorskiej zajli si marszakowie szlachty9. Wtym samym roku rozcignito na szlacht zachodnich guberni przepisy Dworianskiej Gramoty (1785), nadajcej polskiej szlachcie prawa iprzywileje rosyjskiego dworianstwa. Zaczto (ju po Irozbiorze) wymaga od szlachty urzdowego potwierdzenia przynalenoci do stanu. Na inte-resujcym nas obszarze konieczno przeprowadzenia legitymacji staa si faktem na przeomie wiekw. Pocztkowo procedura legitymacyjna nie bya szczeglnie opresyjna, gdy pozostawaa wrku przedstawicieli miejscowej szlachty, czyli samorzdu szlacheckiego, powoanego do ycia na badanym obszarze po III rozbiorze Rzeczypospolitej.

Ale ju pierwszy etap weryfi kacji szlachty pokaza, e spora cz dro-biazgu szlacheckiego w ogle nie przystpia do legitymacji ze wzgldw formalnych (brak dokumentw i funduszy). Jednoczenie osoby wylegity-mowane nie miay gwarancji zachowania swoich praw iprzywilejw, gdy wkrtce administracja zacza wprowadza kolejne bariery dzielce spo-eczno szlacheck. Nowe linie podziau dotyczyy posiadanego majtku. Peny dostp do samorzdu szlacheckiego zosta zarezerwowany tylko dla osb oodpowiednio wysokim cenzusie majtkowym. Po powstaniu listopa-dowym zaostrzono przepisy legitymacyjne izmuszono szlacht do powtr-nego przedstawienia dowodw swojego pochodzenia, wykrelajc z ksig szlacheckich wszystkich, ktrzy nie przeszli weryfi kacji. Polityka caratu wymierzona wszlacht, szczeglnie drobn, przyspieszya proces deklasa-cji drobiazgu szlacheckiego, ale te ostatecznie wprowadzia nowe, trwae bariery prawne wdawnej spoecznoci stanowej. Wdrugiej poowieXIX w. liczebno szlachty stopniowo si zmniejszaa. Na pocztkuXX w. wguberni wileskiej szlachty dziedzicznej byo ok. 53,2 tys., wtym 10,7 tys. mieszkao wmiastach imiasteczkach10.

9 J.Sikorska-Kulesza, Deklasacja drobnej szlachty na Litwie iBiaorusi wXIX wieku, War-szawa 1995, s.9.10 Warto doda, e wtym czasie ju do liczna bya wgub. wileskiej, szczeglnie wmia-stach, szlachta osobista, liczca ok. 14 tys. osb; zob. Pamtna knika vilenskoj guberni 1904 g., cz. 2, Vilna 1904, s.2.

Wstp

19

Tabela 1. Szlachta wguberni wileskiej wpoowieXIX w. (1854r.)

Miasto powiatowe ipowiat Szlachta ogem

Szlachta bez prawa wyboru do samorzdu

szlacheckiego

Szlachta majca prawo wyboru do samorzdu

szlacheckiegoWilno 6856 6856 Powiat wileski 6917 6807 110Lida 34 31 3Powiat lidzki 9949 9877 72Dzisna 74 50 15Powiat dzinieski 5817 5690 106Oszmiana 135 120 15Powiat oszmiaski 10 489 10 422 67wiciany 212 209 3Powiat wiciaski 3084 3024 60Troki 26 20 6Powiat trocki 4452 4273 179Wilejka 52 48 4Powiat wilejski 3600 3555 45Razem 51 697 50 982 685

rdo: obliczenia wasne na podstawie: LVIA, zesp. 388, inw.1, vol.137.

Zacznie dokadniejsze informacje mamy o wacicielach ziemskich, szczeglnie oposiadaczach duych majtkw. W1863r. wguberni wile-skiej byo 3849 wikszych wacicieli ziemskich, do ktrych naleao 4098 majtkw ooglnej powierzchni 1727,9 tys. dz., w1897r. obszar dbr zie-miaskich stopnia do 1494 tys.dz. Dua cz majtkw prywatnych pozo-stawaa do pocztku XX w. w rku polskich ziemian, mimo e w latach 18631909 stan posiadania Polakw zmniejszy si wguberni wileskiej z91 do 60% oglnej powierzchni prywatnych dbr ziemskich11.

rda

Do zebrania materiau prezentowanego w niniejszej pracy posuyy mi rnego typu rda, w wikszoci zgromadzone obecnie w Pastwowym Archiwum Historii Litwy w Wilnie (LVIA). Najwaniejszym rdem do sporzdzenia mapy osadnictwa szlacheckiego wXIX w. wpowiatach lidz-kim, oszmiaskim iwileskim s metryki kocielne (urodze-chrztu, lu-bw izgonw), atake spisy mieszkacw parafi i12. Wdokumentach tych znajdujemy z reguy informacje o pochodzeniu spoecznym oraz przyna-

11 R.Jurkowski, op. cit., s.38, 5756.12 Spisy parafi an wykorzystano tam, gdzie brakowao ksig metrykalnych, np. spisy z1909r. zIszczony, Naczy, Ossowa, Oszmiany, Trab, Werenowa oraz z1908r. zupran iz1911r. zIwia.

Wstp

20

lenoci terytorialnej. Na ich podstawie atwo mona ustali miejscowoci gniazdowe danej rodziny (rodu)13. Metryki pozwalaj te porwna zmiany zamieszkania.

Kwerend wrdach metrykalnych utrudniaj nieco zmiany wadmi-nistracji kocielnej i pastwowej, jakie dokonyway si na terenie Wileszczyzny wXIX w.14 Pewien problem stanowi rwnie stan zachowania ksig wposzczeglnych parafi ach. Najwicej ksig parafi alnych zachowao si z Wilna i powiatu wileskiego. Z lat 17971914 dysponujemy dla tego obszaru wikszoci akt. Wiksze braki wystpuj wparafi ach powiatu lidz-kiego ioszmiaskiego. Wtabelach poniej zamieszczam spis zachowanych ksig metrykalnych dla poszczeglnych parafi i, ktre udao mi si odszuka wzbiorach LVIA.

Tabela 2. Wykaz zachowanych ksig metrykalnych z parafi i lecych na terenie powiatu wileskiego wXIX w.

Nr

Dekanat wice Wilnaa Dekanat wileskib Dekanat giedrojcki

parafi e

zachowane ksigi

parafi alne za lata

parafi e

zachowane ksigi

parafi alne za lata

parafi e

zachowane ksigi

parafi alne za lata

1. Czabiszki od 1849r.

18031914 Bujwidy 17981926 Bijuciszki 17981799, 18011810, 18171818, 18281830, 18321834, 18361839, 18431864

2. Kiernw od 1849r.

17981914 Bystrzyca do 1865r.

17971865 Bogusa-wiszki

18021847

3. Mejszagoa od 1849r.

17981801, 18191846, 18481915

Cudzeniszki 17971865 Dubinki 17981914

4. Muniki od 1849r.

17981915 Dukszty Pijarskie 18491868

17981846, 18481868

Giedrojcie 17981801, 18191914

5. Niemenczyn od 1848r.

17981801, 18191915

Gierwiaty 17691890 Giewany 17981914

13 Widoczne to jest wnazwach okolic, np. wKorkucianach (pow. lidzki) zamieszkiwali Kor-kuciowie ju wXVII w., podobnie wMalewskiem (pow. lidzki) Malewscy przybyli zMa-zowsza, wSonginiszkach (pow. lidzki) Songinowie odXVI w.14 Oorganizacji parafi alnej diecezji wileskiej zob. J.Skarbek, Organizacja parafi alna wdie-cezji wileskiej wlatach 1772/31914, Studia Teologiczne 19871988, nr56, s.118143; wykaz parafi i podaje S. Litak, Struktura terytorialna Kocioa aciskiego w Polsce w 1772 roku, Lublin 1980, s. 267286; http://kresy.genealodzy.pl/zbior/pdf/podzial_diecezji_wilen-skiej_1853.pdf (4 VII 2016r.).

Wstp

21

6. Nowa Wilejka

19061915 awaryszki 17981890, 18941896

Inturka 17981914

7. Rudomino 17981865, 19091915

Michaliszki 17971890 Janiszki 17981914

8. Suderwa od 1848r.

18021915 Miedniki 17981801, 18191832, 19171919

Kiewlany 18461914

9. Suany od 1850r.

18051807, 18111818, 18271865, 18801915

Ostrowiec 17001865 Korwia 18431914

10. Werki od 1848r.

17981915 Rukojnie 18021811, 18131865, 19081926

Malaty 18481914

11. Soleczniki do 1843r.

17981811, 18131842

Podbrzezie 17981865, 19051914

12. Szumsk 17981865, 19081926

Szeszole 17981914

13. Taboryszki 17981926 Szyrwinty 1798191414. Turgiele 17981926 Widziniszki 1798191415. Worniany 17981890,

18991903

a) Cz dekanatu wileskiego miejskiego, nazywanego rwnie dekanatem zamiejskim; b) Inaczej deka-nat wileski powiatowy.

Tabela 3. Wykaz zachowanych ksig metrykalnych z parafi i lecych na terenie powiatu lidzkiego wXIX w.

NrDekanat lidzki Dekanat raduski

parafi a zachowane ksigi parafi alne za lata parafi azachowane ksigi parafi alne za lata

1.Biaohrud 17981874 Bieniakonie do

1842r. do dekanatu lidzkiego

17971866, 18691877

2.Bielica 17971827, 18321837 Butrymace do

1842r. fi lia parafi i bieniakoskiej

18321842

3.

Dziembrw wlatach 18291844 do dekanatu radu-skiego

17971818, 18211864 Dubicze 1915

4.Hermaniszki 18411874 Dziewieniszki od

1875r.17981864, 18731874, 18751915

5.Jelna 17981801, 18281864,

1874Ejszyszki do 1842r.do dekanatu lidzkiego

17971939

6. Lack wlatach 18291844 do dekanatu raduskiego

17971808, 1821, 18241864, 1874

Iszczona do 1829r.do dekanatu lidzkiego

17971818, 1821, 18241877

Wstp

22

7. Lida 17971864, 1874 Koleniki do 1842r.do dekanatu lidzkiego

18021809, 18111814, 18161832, 19041915

8. Nieciecz 17971821, 18231864, 1874

Mae Soleczniki 18631915

9. Nowy Dwr wlatach 18291844 do dekanatu radu-skiego

17971818, 18241864, 1874

Nacza do 1829r. do dekanatu lidzkiego

17961801, 1821, 18241877

10. Roanka wlatach 18291844 do dekanatu raduskiego

17971818, 1821, 18241864, 1874

Ossowo do 1843r.do dekanatu lidzkiego

17971801, 18191843, 18451877

11. Szczuczyn wlatach 18291844 do dekanatu raduskiego

17971801, 18031818, 18211864, 1874

Radu do 1829r. do dekanatu lidzkiego

17911802, 1821, 18241877

12. Trokiele 18411865 Soleczniki do 1843r. do dekanatu wileskiego

18431915

13. oudek wlatach 18291844 do dekanatu radu-skiego

17971801, 18211864, 1874

Szejbakpole do 1829r. do dekanatu lidzkiego

17971818, 18251832

14. yrmuny 17971864, 1874 Wasiliszki do 1829r. do dekanatu lidzkiego

17971802, 18171818, 1821, 18281877

15. Wawirka do 1843r. do dekanatu lidzkiego

17971801, 18191843, 18451877

16. Werenw do 1843r. do dekanatu lidzkiego

17291818, 18211843, 18451877

17. Zabocie do 1829r. do dekanatu lidzkiego

17971818, 18241877

Tabela 4. Wykaz zachowanych ksig metrykalnych z parafi i lecych na terenie powiatu oszmiaskiego wXIX w.

NrDekanat oszmiaski Dekanat wiszniewski

parafi a zachowane ksigi parafi alne za lata parafi azachowane ksigi parafi alne za lata

1. Bienica 18001864 Bakszty 1831

2. Bohdanw 1832 Derewna 17971864, 18721874, 1895

3. Dereczyn 17971865 Dudy17971808, 18191864, 18721874, 1895

4. Dokszyce 18071863, 18731874Dziewieniszki do 1874r.

17981864, 18731874

Wstp

23

5. Holszany 17971864, 18731874 Geranony17971864, 18721874, 1895

6. Grauyszki 17971864, 18731874Hruzdw (Hruz-dowo Oborek) 17331864, 1895

7. Gudogaje 17981832 Horodziw (Horodziowo)17971803, 18091839, 18421864

8. Hermaniszki do 1841r. 17981839 Iwje17011864, 18721874, 1895

9. Krewo 17341756, 17971864 Klewica 18361841

10. Murowana Oszmianka 18111864, 18731874 Lipniszki17971864, 18721874, 1895

11. Oszmiana 17971864, 18731874 azduny17981818, 18291864, 18721874, 1895

12.Sobdka po 1854r. do dekanatu wileskiego

18161853 osk 17971864

13. Smorgonie 17971864 Naliboki 17201864, 18721874, 1895

14. Soy 17941864, 18731874

Narwiliszki do 1833r. do dekanatu oszmiaskiego

17981832, 18341835

15. Surwiliszki17081801, 18271864, 18721874, 1895

Oborek 1840

16. uprany 17981864, 18731874 Smolisk18101864, 18721874, 1895

17. Subotniki17971801, 18191864, 18721874, 1895

18. Traby 17731864, 18721874, 189519. Trokiele 17971839

20. Wiszniew 16961801, 18191864, 18721874

21. Wooyn 17981839, 18421864

22. Zabrze 18191864, 18721874, 1895

Do bada nad dziejami szlachty ziem dawnego Wielkiego Ksistwa Litewskiego niezwykle wane materiay znajduj si w zespole Kancelarii wileskiej deputacji szlacheckiej (Kancelarija Wilenskogo Dieputatskogo Sobranija) wLVIA, instytucji powstaej w1795r., ktrej celem by nadzr nad procesem legitymacji. Kancelaria zajmowaa si przyjmowaniem iroz-trzsaniem wywodw szlacheckich, decydowaa ouznaniu lub zanegowaniu szlachectwa danej osoby. Wreszcie moga zadecydowa owpisaniu szlachcica

Wstp

24

do jednej zszeciu ksig szlacheckich (dworianskaja rodosownaja kniga). WLVIA znajduje si 19 731 jednostek Kancelarii, zawierajcych akta r-nych rodzin szlacheckich, ktre zoyy dokumenty do legitymacji iobjte zostay weryfi kacj. Materiaem uzupeniajcym do bada nad rodami szla-checkimi ziem litewskich jest rkopimienny Herbarz litewski Jana Piotra Dworzeckiego-Bohdanowicza z lat 18171840, przechowywany w LVIA15.

Kolejnym rdem wykorzystanym wniniejszym opracowaniu s inwen-tarze majtkw. Ukaz carski z 15 IV 1844 r. zapocztkowa tzw. reform inwentarzow, ktrej celem byo uporzdkowanie stosunkw spoeczno--ekonomicznych na wsi na terenie guberni zachodnich. Przede wszystkim zamierzano ustali rzeczywisty wymiar paszczyzny i innych zobowiza wsi wobec dworu. Wtym celu przeprowadzono szczegow inwentaryza-cj majtkw ziemiaskich, zbierajc rnorodne dane na temat wielkoci dbr, liczby poddanych (rnych kategorii), zakresu paszczyzny iinnych suebnoci, budynkw mieszkalnych igospodarczych itd. Polacy odnieli si do reformy inwentarzowej wrogo, traktujc j jako atak na polsk wa-sno. Po czci reforma uderzya wziemiastwo, gdy porzdkujc wymiar paszczyzny, ograniczya samowol szlachty na tym polu, uniemoliwia-jc powikszanie powinnoci inarzucanie dodatkowych prac oraz innych zobowiza ludnoci wiejskiej. Jednoczenie naley pamita, e inwen-tarze objy wszystkie majtki prywatne, nie tylko polskie. Dokumentacja powstaa wtrakcie realizacji reformy jest niezwykle cennym materiaem na temat sytuacji wasnoci ziemskiej wtym czasie. WLVIA zachowao si 5909 inwentarzy zguberni wileskiej, zpowiatu wileskiego 401, lidzkiego 1288, oszmiaskiego 667.

Korzystaem rwnie z zachowanych w archiwum w Wilnie 171 rie-wizskich skazek16 dotyczcych guberni wileskiej. rda te s wane, lecz niepene idostarczaj wycznie fragmentarycznych wiadomoci odrobnej szlachcie ztych terenw.

Peny spis wykorzystanych rde rkopimiennych podaj wzaczo-nej bibliografi i.


Zebrany materia dotyczcy rodzin szlacheckich na Litwie zosta uoony alfabetycznie wedug brzmienia nazwisk opisanych rodzin. Jeeli udao si ustali herb, zosta on take umieszczony na pocztku hasa powiconego

15 R.Mienicki, Jan Piotr Dworzecki-Bohdanowicz, korektor Drukarni Uniwersytetu Wileskie-go, zapomniany heraldyk (17731840), w: Ksiga pamitkowa ku uczczeniu 350. rocznicy zaoenia Uniwersytetu Wileskiego, Wilno 1929, s.307.16 LVIA, zesp. 515, inw.15, vol.1171.

Wstp

25

danej rodzinie. Biorc pod uwag, e niektre rody uyway tego samego nazwiska, apiecztoway si rnymi herbami, wymieniam wszystkie herby wystpujce zdanym nazwiskiem. Obok nazwiska iherbu (herbw) umiesz-czono dat (-y) (jeeli s znane) przeprowadzonej legitymacji ze szlachectwa.

Wdalszej kolejnoci wymieniane s miejscowoci, wktrych zamieszki-wali (lub posiadali na ich terenie majtki ziemskie) czonkowie danej rodziny (rodzin). Nazwy osad poprzedzono okreleniem charakteru nomenklatury, np. m. (miasto, miasteczko), wie, dwr, maj. (majtek), folw. (folwark), ok. (okolica), zac. (zacianek), karczma. W przypadku wikszych majt-kw dodano nazwy poszczeglnych nomenklatur wchodzcych w skad dbr. Opis dbr ziemskich uzupeniono o imiona wacicieli i dane na temat liczby posiadanych przez nich poddanych (dusz, dusz mskich, rzadziej pojawiaj si informacje oduszach eskich) oraz powierzchni dbr17. Dla niektrych majtkw udao si take zdoby nazwiska zamiesz-kujcych tam chopw (czsto wywodzcych si z drobnej, zdeklasowanej przez administracj carsk szlachty, na co wskazuj ich nazwiska) zostay one wpisane w nawiasach kwadratowych po podaniu nazwy miejscowo-ci zapisanej kursyw i podkrelonej, np. Zwierbliszki [chopi: Laskowski, Miekin, Sadowski]. Daty roczne po nazwach geografi cznych, np. folw. Pobienka (1843) czy Derwinie (18351841) potwierdzaj obecno przed-stawicieli rodziny wdanej miejscowoci wpodanym roku lub latach. Przy kadej lub ostatniej wymienionej miejscowoci umieszczono nazw parafi i, na terenie ktrej znajdowaa (-y) si wspomniana (-e) miejscowo (-ci). Nazwy parafi i pominito dla Wilna. Czciowo nierozczytane nazwy miej-scowoci oznaczono znakiem zapytania, np. zac. Pawa?, Po?, W?

Wprzypisach umieszczono krtkie notki biografi czne obardziej znanych przedstawicielach poszczeglnych rodzin. Najwicej znajdziemy tu urzdni-kw samorzdu szlacheckiego, ale take duchownych, wojskowych, uczest-nikw powsta narodowych, studentw Uniwersytetu Wileskiego itd. Wsumie wtrzech powiatach opisana zostaa grupa liczca kilka tysicy osb. Dla orientacji whierarchii tytuw urzdniczych wystpujcych wnotach biografi cznych podaj niej tabel rang obowizujc w carskiej Rosji. Waneksie umieszczono wykaz wikszych wacicieli ziemskich wguberni wileskiej dla poowy lat 80. XIX w., znajdujcy si w LVIA w zespole Kancelarii wileskiej deputacji szlacheckiej.

Tabela 5. Tabela rang suby obywatelskiej wRosji18

Klasy Nazwa wjzyku rosyjskim Nazwa wjzyku polskimI. kanclerz II. rzeczywisty radca tajny

17 Powierzchni majtkw podano wdziesicinach lub morgach.18 Svod zakonov Rossijskoj Imperi wpiati knigah, t.2, Sankt Peterburg 1912, s.165.

Wstp

26

III. radca tajnyIV. rzeczywisty radca stanuV. radca stanuVI.

radca kolegialnyradca wojenny

VII. radca dworuVIII. asesor kolegialnyIX. radca tytularnyX. sekretarz kolegialnyXI. sekretarz okrtowyXII. sekretarz gubernialnyXIII.

sekretarz prowincjonalnysekretarz senacki

XIV. registrator kolegialny

Do penego wykorzystania opracowania konieczne s indeksy lub mo-liwo elektronicznego przeszukiwania tekstu. Wykonanie tych pierwszych okazao si przedsiwziciem rwnie skomplikowanym jak przygotowanie samej pracy. Wykonanie obu indeksw (osb i miejscowoci) wizaoby si z koniecznoci weryfi kacji i opisania wielu tysicy hase i odsyaczy. Ich objto zatem byaby bliska wielkoci samej pracy. Dlatego na etapie wydawniczym podjto decyzj orezygnacji zzestawiania indeksw na rzecz doczenia pyty CD, pozwalajcej na wszechstronne przeszukiwanie tekstu.

* * *

Koczc, chciabym serdecznie podzikowa wszystkim osobom, dziki ktrym niniejsz prac mogem doprowadzi do koca. Wpierwszej kolej-noci sowa wdzicznoci kieruj do Fundacji Lanckoroskich, na rce pana Prezesa Piotra Piniskiego oraz Czonkw Rady Fundacji: pani Jadwigi Czartoryskiej i pana Jakuba Borawskiego. Bez wsparcia Fundacji ksika ta nie zostaaby ukoczona i opublikowana. Dzikuj Dyrekcji Instytutu Historii PAN wWarszawie za wczenie mojej pracy do planu wydawni-czego Instytutu, aprof. Andrzejowi Rachubie iprof. Henrykowi Lulewiczowi za wnikliwe recenzje, ktre pozwoliy mi na lepsz prezentacj caoci mate-riau. Odrbne sowa wdzicznoci kieruj do prof. Tadeusza Epszteina, za cenne wskazwki irady oraz napisanie wstpu do niniejszej ksiki. Za ycz-liwo ipomoc wdotarciu do niezbdnych rde dzikuj pani dyrektor Wirginii ijunskien oraz Rucie rubnien iJadwidze Rudzis, pracownicz-kom Pastwowego Archiwum Historii Litwy wWilnie. Szczeglne podzi-kowania za wsparcie ipomoc wwydaniu ksiki skadam panu Markowi Komorowskiemu.

Wstp

27

AneksSpis wielkich wacicieli ziemskich powiatu wileskiego okoo 1885r.

1. Aleksandrowicz Antoni, s.Antoniego, maj. Pospieszka iWierszuba 1487 dz.

2. Buturlin Dymitr, s. Sergiusza (genera-lejtnant), maj. Bujwidziszki 2000 dz.

3. Balte Gogenbach Gwido von, s.Hugona, maj. Zameczek 2000 dz. 4. Borowski Jzef, s.Wadysawa, maj. Trybace 1100 dz. 5. Baliski Jan, s.Konstantego, maj. Jaszuny 3950 dz. 6. Wcawowicz Wadysaw, s.Antoniego, maj. Galin 300 dz. 7. Wrblewski Bronisaw, s.Ludwika, maj. Wiulany 730 dz. 8. Wagner Witold, s.Olgierda, maj. Soleczniki 4720 dz. 9. Wiszkower Micha (kupiec), maj. Krasny Bor 1110 dz. 10. Wenckowicz Eugeniusz, maj. Rakice 550 dz. 11. Wakowicz Stanisaw, maj. Petesza 1525 dz. 12. Wrblewski Wadysaw, s.Adama, maj. Soleniki 1561 dz. 13. Wrblewski Emilian, s.Adama, maj. Soleniki 1561 dz. 14. Wrblewski Micha, s.Jzefa, maj. Kotwka 533 dz. 15. Grabowiecki Ryszard, s.Cypriana, maj. Ramucie iMiszkaniszki 448 dz. 16. Houwalt Witold, s.Witolda, maj. Mejszagoa 913 dz. 17. Giedroj Antoni, ksi, s.Edwarda, maj. Antoninowo 409 dz. 18. Gan Jerzy, s.Mikoaja, maj. Juraciszki 434 dz. 19. Hurczyn Jan, s.Ildenfonsa, maj. Kazimierzowo 753 dz. 20. Hurczyn Onufry, s.Ildefonsa, maj. Podbrzezie 632 dz. 21. Goszkiewicz Jzef, s.Jzefa, maj. Mali 740 dz. 22. Dianin Mikoaj, s.Pawa (radca dworu), maj. Biry 790 dz. 23. Dowgiao Jzef, s.Maurycego (oraz jego ony Marii zZajczkowskich),

maj. Biebrusy 345 dz. 24. Dauksza Jzef, s.Adama, maj. Rubno 344 dz. 25. Domejko Wacaw, s.Kazimierza, maj. Gierwiaty 1076 dz. 26. Dziakoski Micha, s.Antoniego, maj. Witki 382 dz. 27. Jeleski Bolesaw, s.Kazimierza, maj. Wielki Dwr 1160 dz. 28. Jeleski Jzef, s.Kazimierza, maj. Anowil iGlinciszki 3418 dz. 29. Zajczkowski Leon Filip, s.Wadysawa, maj. Szerejkiszki 355 dz. 30. Zajczkowski Adolf, s.Aleksandra, maj. Bjuny 435 dz. 31. Iwanow Josif, s.Mitrofana (pk), maj. Antonowo 382 dz. 32. Iszora Ludwik, s.Jana, maj. Inkietry 384 dz.

28

33. Iliaszenko Aleksander, s. Jefi ma (nadworny radca), maj. Pietropol 321dz.

34. Kutorga Damian, s.Sergiusza (pk), maj. Mazuryszki 300 dz. 35. Koncza Pawe, s.Medarda, maj. Szeszolki 628 dz. 36. Kossakowski Micha hr., s.Jarosawa, maj. Lukojni 5361 dz. 37. Kwiatkowski Alfons, s.Antoniego, maj. Poligle? 601 dz. 38. Korablikow Bazyli, s.Wawrzyniec (kupiec), maj. Oszkiny 327 dz. 39. Klatco? Artur, s.Michaa (kupiec), maj. owiectwo Baranowskie 3976 dz. 40. Kruszyski Leonard, maj. Rubenka 344 dz. 41. Kotwicz Jan, s.Ksawerego, maj. Tury Michaliszki iin. 4738 dz. 42. Kurkowski Jzef, s.Konstantego, maj. Rymdziuny 428 dz. 43. Korecki Mikoaj, s.Jerzego, maj. Olesin 433 dz. 44. Korecki Mikoaj, s.Jzefa, maj. Merecz Michnowski 684 dz. 45. Kulwiski Antoni, s.Bronisawa, maj. Wojdaciszki 369 dz. 46. Lipkin Andrzej, s.Ksenofonta, maj. Antowil 474 dz. 47. Ledchowski Ignacy hr., s.Jzefa, maj. Poszerwincie 778 dz. 48. ukaszewicz Wiktor, s.Jzefa, maj. Wybracy 664 dz. 49. ski Wodzimierz, s.Hilariona, maj. Biaa Waka 655 dz. 50. Markiewicz Wodzimierz o., duchowny szumskiej cerkwi, Szumsk

918dz. 51. Maculewicz Kazimierz, s.Justyna, maj. Bobrykowszczyzna 403 dz. 52. Mazaraki Adrian, s.Eliasza, maj. Poszerwincie 600dz. 53. Minejko Ludwik, s.Bronisawa, maj. Dubniki 2153 dz. 54. Minejko Jzef, s.Bronisawa, maj. Osinwka 2000 dz. 55. Mianowski Aleksander, s.Konstantego, maj. Soleczniki 800 dz. 56. Mczyski Bolesaw, s.Tadeusza, maj. Onadowo 449 dz. 57. Mczyski Witold, s.Kazimierza, maj. Marcinowo 330 dz. 58. Maksimow Bazyli, s.Wodzimierza, maj. Merecz-Wilkiszki 1080 dz. 59. Narbutt Edward, maj. Europa 500 dz. 60. Naruszewicz Jan, s.Wincentego, maj. Pogolany 363 dz. 61. Pearski Bogusaw, s.Wadysawa, maj. Kiemiey 406 dz. 62. Parczewski Stanisaw, s.Antoniego, maj. Czerwony Dwr 459 dz. 63. Parczewski Ignacy, s.Antoniego, maj. Staszkuniszki 2336 dz. 64. Piasecki Wacaw, s.Kazimierza, maj. Szyrwinty 972 dz. 65. Pimonowy 2655 dz. 66. Plater Gustaw hr., s.Stefana, maj. Giewany 1623 dz. 67. Podbereski Stanisaw, s.Michaa, maj. Muniki 636 dz. 68. Pisanko Stanisaw, s.Ludwika, maj. Kowszadoy 391 dz. 69. Powstaski Ludomir?, s.Jana, maj. Czuy 1178 dz. 70. Potocki Wawrzyniec? hr., maj. Rybiszki 335 dz. 71. Pillar Pilchau von, maj. Mickuny 518 dz. 72. Pusowski Zygmunt, s.Wadysawa, maj. Puksztany 1603 dz.

Aneks

29

73. Rzewuski Jzef, s.Eustachego, maj. Wierszuliszki 829 dz. 74. Ruszczyc Zygmunt, s.Zygmunta, maj. Biekupie 710 dz. 75. Ruszczyc Ignacy, s.Zygmunta, maj. Jodziszki 608 dz. 76. Rutkowski Adolf, s.Adolfa, maj. Mariampol 572 dz. 77. Ruk Oskar, s.Franciszka, maj. Porudomina 559 dz. 78. Sienkiewicz Bronisaw, s.Stanisawa, maj. Czerwony Dwr 2000 dz. 79. Slizie Jan, s.Augustyna, maj. Lubowo 3400 dz. 80. Siesicki Leonard, s.Leonarda, maj. Muniki 345 dz. 81. Stieblin Kamieski Jegor, s.Jegora, maj. Bijuciszki 506 dz. 82. Steckiewicz Tomasz, s.Konstantego (mjr wst. sp.), maj. Jodzieniany

645 dz. 83. Sokoowski Edward, maj. Korejwiszki 600 dz. 84. Sielanko Ignacy, s.Wiktora, maj. Swiniec 402 dz. 85. Sielanko Wadysaw, s.Juliana, maj. Bogumiliszki 800 dz. 86. Steckiewicz Jzef, s.Adama, maj. Jzefowo-Posolcze 304 dz. 87. Sidorowicz Jzef, s.Stanisawa (rzeczywisty radca stanu), maj. Miedniki,

folw. Sobodka iin. 2009 dz. 88. Sopoko Ludwik, s.Leopolda, maj. Dubniczki 400 dz. 89. Sokoowski Stanisaw, s.Leona, maj. Misiuczany 408 dz. 90. Sawiski Wojciech, s.Piotra, maj. Kiena 465 dz. 91. Tymiski Leon o., duchowny cerkwi bystrzyckiej, maj. Bystrzyca 838 dz. 92. Trautfi ter Ernest von, s. Hugona (radca tajny), maj. Jelnokumpie

[Elnokumpie] 300 dz. 93. Tyszkiewicz Benedykt hr., s.Michaa, maj. Dubniki 5505 dz. 94. Trzaskowski Adolf, s.Wadysawa, maj. Akuliszki 900 dz. 95. Tyszkiewicz Antoni hr., s.Jzefa, maj. Kojrany 2754 dz. 96. Tyszkiewicz Benedykt hr., s. Henryka, maj. Niemie, Szwajcary

3358dz. 97. Fezi Eugeniusz, s.Wodzimierza, maj. Bogdaniszki 624 dz. 98. Chomski Justyn, s.Gustawa, maj. Rymdziuny 526 dz. 99. Cierpiski Zygmunt, s.Konstantego, maj. Zacharyszki 700 dz. 100. Czerniecki Micha, s.Jana, maj. Powidoki 350 dz.101. Sztein Teodor, s.Hadriana (radca stanu), maj. Kiejtutany 960 dz.102. Szymaski Antoni, s.Henryka (in. technik), owiectwo Baranowskie

9226 dz.103. Szyszko Antoni, s.Juliana, maj. Trokieniki 942 dz.104. Jasieski Wadysaw, s.Ignacego, maj. Szeszoli 2076 dz.rdo: LVIA, zesp. 391, inw.7, vol.440.

Aneks

30

Spis tabel

1. Szlachta wguberni wileskiej wpoowieXIX w. (1854r.)2. Wykaz zachowanych ksig metrykalnych z parafi i lecych na terenie

powiatu wileskiego wXIX w.3. Wykaz zachowanych ksig metrykalnych z parafi i lecych na terenie

powiatu lidzkiego wXIX w.4. Wykaz zachowanych ksig metrykalnych z parafi i lecych na terenie

powiatu oszmiaskiego wXIX w.5. Tabela rang suby obywatelskiej wRosji

Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku

33Adamowicz h. wasny odm. Leliwa

AAbakanowiczzac. Podborce (1863) par. s o l e c z n i c k a.AbramickiFolwarszczyzna par. w a s i l i s k a. Abrahamowicz Kaleczyce (1840) par. l a c k a.Abramowicz1 h. Leliwafolw. Tosumace (1795) par. b i e n i a -k o s k a; Kaleczyce (1840) par. l a c k a; ok. Krupa (1808) par. l i d z k a; ok. Milkuce par. r a d u s k a;m. Ranka (1830), Balicze (1814) par. r a n k o w s k a; m. Szczuczyn (18261832) par. s z c z u -c z y s k a;ok. Rozniatycze (1789), wie Bojary, Krasna (1839) par. w a s i l i s k a.Achmatowicz (Tatar) folw. Pozgrynda (1789r. Mustafy Achmato-wicza, mjr. JKM) par. e j s z y s k a;ok. Talkuce (18581905; 150dz. Macie-ja s.Aleksandra w1891) par. r a d u s k a.

1 Hieronim Abramowicz wojski lidzki do 1601r., potem tego powiatu kwestorem ustawiony (Ko-jaowicz-Wijuk, Herbarz szlachty, s.4); Jan Abra-mowicz, woyski wileski, starosta lidzki (Kojao-wicz-Wijuk, Herbarz rycerstwa, s.78); Hieronim Abramowicz wojski lidzki w 1614 r. (Deputa-ci Trybunau Gwnego WXL, s. 151); Andrzej Abramowicz rotmistrz Kawalerii Narodo-wej w 1789 r. (LVIA, SA 2404, s. 165); Tomasz Abramowicz ekonom wfolw. Tosumace Ry zKociakowskich Narbutowej wojskiej lidzkiej w1795r. (LVIA, zesp. 515, inw.15, vol.153, s.62).

Powiat lidzki

Adamowicz2 h. wasny odm. Leliwa pw. 2 III 1798, 8 XII 1816, 8 V 1824, 8 X 1835r.Orlanka (1836) par. b i a o h r u d z k a;ok. Koniuszany Mae (18161832; w1816r. Apolinarego), Ostrouchy (1824), zac. uczki par. b i e l i c k a;folw. uszczykowszczyzna (18441905; z wsi uszczyki, 366 dz., 25 d.m., 27 d.. Emilii Adamowicz w 1844 r.; 309 dz. w 1905 r.), Hamernia (1816) par. b i e -n i a k o s k a;folw. Fienkowo (1832), ok. Chodziejowsz-czyzna (1807), abanowszczyzna (1829) par. d z i e m b r o w s k a;m. Ejszyszki (18351863), Chomicze (1921), maj. Konstanciszki (18311905; zwsi Po-jedubie, 275 dz., 11 d.m., 17 d.. Leoka-dii z Mrokowskich oraz jej ma Gaspra w 1844), odaciszki (18281905; 240 dz.,

2 Jerzy Adamowicz, sdzia grodzki, deputat iwice-marsz. Trybunau Gwnego WXL od pow. lidzkie-go w1791/92r.; Apolinary Adamowicz, komisarz cywilno-wojskowy na pisarza, deputat Trybunau Gwnego WXL od pow. lidzkiego w1792; Jerzy Adamowicz rejent ziemski lidzki w17791780 (LVIA, SA3698, t.1, s.437, 445); rotmistrz lidzki w1789r. (LVIA, zesp. 11, inw.2, vol.67, s.88v); Jerzy Adamowicz sdzia grodzki pow. lidzkie-go w1789r. zOeliszek (LVIA, zesp. 11, inw.2, vol.67, s.300); Apolinary Adamowicz rotmistrz lidzki, waciciel folw. Kaczanowo w1789r. (LVIA, F 11-2-67, s.14v), sdzia grodzki lidzki w1795r. zKaczanowa (LVIA, zesp. 515, inw.15, vol.150, s.185); Jan Adamowicz skarbnik lidzki w1745, 1751, 1752, 1768, 1770r. (LVIA, SA2686, s.748; SA 2439, s. 211; SA 2692, s. 87; SA 2705, s. 880, 1060; SA2439, s.896897; SA3043, s.125, 131v; SA 3093, s. 135v); Jan Adamowicz mjr. wojsk ros., 21 IV 1831 r. w Klepcowszczynie, lat 45 (LVIA, zesp. 604, inw.48, vol.51, s.47v, nr54); Stanisaw Dominik Adamowicz por. wst. sp., lat 68, 16 IX 1900 r. w swoim maj. odaciszki (LVIA, zesp. 604, inw.51, vol.207, s.360, nr218).

34 Adamowski

11 d.m., 11 d.. Leokadii zMrokowskich c. Jzefa i Zuzanny z Wrzoskw w 1844), Rynkuny (17751804) par. e j s z y s k a; maj. Koniuszany (18441858; z wsi Ko-niuszany, 400 dz., 31 d.m., 27 d.. Gaspra s.Apolinarego w1844), wie uczki (1831) par. j e l n e s k a;dwr odociszki, wie Cybace (1818) par. k o l e n i c k a;dwr Starodworce (1827), folw. Marysin (1844) par. l a c k a;folw. Klepcowszczyzna (1831), Miele-chowszczyzna (18441858; z wsi Sporci-kowszczyzna, 323 dz., 35 d.m., 25 d.. Leo-narda s.Ignacego w1844), ok. Perepeczyce (16901795), Parcikowszczyzna, maj. Ka-czanowo (17361870; kupili od Zaleskich w 1736 r.; z wsi Kaczanowo, 302 dz., 25d.m., 13 d.. Feliksa s.Adama w1845), maj. Klepowszczyzna (17901858; 140dz., 14 d.m., 13 d.. Gaspra s. Apolinarego w 1844), Mielegowo (18451870; z wsia-mi: Misiury, Pomostki, Mikulicze, Korni-ki, Onacki, Uzbootna, Czerewki oraz zac. Kozieliczyn, 2286dz. Leonarda iGaspraw1845), maj. Kossowszczyzna (18161838), ok. Worniszki (1814) par. l i d z k a;folw. owkiszki (18411843), Nackiewicze (1845), Pikiszki (1789), Poddubicze (1855), Sundzikowszczyzna (z wsi Sundzikowsz-czyzna, 100 dz., 13 d.m., 13 d.. Eliasza s.Mustafy w1844; 17891844), Uanowsz-czyzna (1795), wie Majak (1864), Nowo-sioki (1861) par. n a c k a;wie Mae Brzozowce (18421845) par. n o w o d w o r s k a;ok. Mickiszki (18251830), Giesztowty, Du-bicze, Janowicze (1834), Kiemejsze (Jzef Teodor s.Jerzego arenduje 10 dz., Bolesaw s.Jerzego arenduje 20dz. w1891), Niekra-szuce (1782), Paszkiewicze (18041833), wie Posada (1832) par. r a d u s k a;ok. Niewisza (16681866; 52 morgi Mikoa-ja s.Jana oraz jego .Marianny zChmielew-skich i Jakuba s. Jerzego Agaty N.oraz je-go .Izabeli zRodziewiczw w1848), folw. Wierch Lebiodka (1844) par. w a s i l i s k a;ok. Koomyckie, folw. Wierzch Wawirka (1844), Wincze par. w a w i r s k a;

zac. Krasula (1863) par. o u d z k a;folw. Oeliszki (w 1789r. Jerzego sdzie-go grodzkiego pow. lidzkiego), ok. Bielewi-cze (1819), Bienkiewicze (17751860), Han-cewicze (1843), Kowki (1825), Krupowicze (1828), Poyma (1795) par. y r m u -s k a.Adamowski m. Nowy Dwr (1840) par. n o w o d w o r -s k a.Alchimowicz m. Dziembrw3 (1840), Zawaki (1838) par. d z i e m b r o w s k a;m. Werenw par. w e r e n o w s k a.Alechnowiczok. Bocewicze (1841) par. n o w o d w o r -s k a.Aleksandrowicz4 h. Kosy, h. wasnypw. 29X 1817, 8XI 1819r.

3 Dziembrw Tadeusza ze Skrzetuszewa Waw-rzeckiego, wojskiego pow. brasawskiego w1777r. (LVIA, SA2442, s.12471250).4 Uruski, t.1, s.23, 26. Franciszek, kasztelan lidzki 1798; ukasz Antoni, chor. lidzki 1718, pose na sejmy, trzykrotnie deputat na trybunay lit., marsz. sdw kapturowych lidzkich 1733r.; Franciszek, podkom. 17721778 (LVIA, SA 2393, s. 153), aw1793r. kasztelan lidzki; Dominik, por. pety-horski, pisarz ziemski lidzki w1754r. ukasz Ale-xandrowicz, stolnik, deputat Trybunau Gwnego WXL od pow. lidzkiego w1705r.; ukasz Alexan-drowicz, skarbnik, deputat Trybunau Gwnego WXL od pow. lidzkiego w1709r.; ukasz Alexan-drowicz chor. lidzki w1837r. (LVIA, zesp. 604, inw. 1, vol. 7239, s. 53); Kazimierz Alexandro-wicz, skarbnik, deputat Trybunau Gwnego WXL od pow. lidzkiego w1711r.; Stefan Dominik Ale-xandrowicz, skarbnik, deputat Trybunau Gw-nego WXL od pow. lidzkiego w1715r.; [ukasz Antoni] Alexandrowicz, chor., deputat TrybunauGwnego WXL od pow. lidzkiego w1716r.; Kazi-mierz Alexandrowicz, podczaszy, deputat Trybu-nau Gwnego WXL od pow. lidzkiego w1717r.; Kazimierz Alexandrowicz, podczaszy, deputat Trybunau Gwnego WXL od pow. lidzkiego w 1725, 1732 r.; Franciszek Antoni Alexandro-wicz, czenik, marsz., deputat Trybunau Gw-nego WXL od pow. lidzkiego w 1746 r.; Fran-ciszek Alexandrowicz czenik pow. lidzkie-go w 1751 r. (LVIA, SA 3068, s. 9); Franciszek Alexandrowicz chor. pow. lidzkiego w1753 r.

35Aleksandrowicz h. Kosy, h. wasny

maj. Kmitowszczyzna (1690), folw. Du-ciszki (1789 r. Dominika), Jodkiszki alias

(LVIA, SA3074, s.10; SA3076, s.52); Eliasz Ale-xandrowicz skarbnik pow. lidzkiego w1753 r. (LVIA, SA3074, s.187), rotmistrz pow. lidzkiego w 1760 r., waciciel maj. Niewisza (LVIA, zesp. 1282, inw. 1, vol. 4878, s. 1); Dominik Alexan-drowicz, choryc, pniej sdzia grodzki, depu-tat Trybunau Gwnego WXL od pow. lidzkiego w1750r.; [Dominik] Alexandrowicz, pisarz, de-putat Trybunau Gwnego WXL od pow. lidz-kiego w1761r.; Dominik Alexandrowicz, pisarz ziemski lidzki, deputat Trybunau Gwnego WXL od pow. lidzkiego w 1770/71 r.; Franciszek An-toni Alexandrowicz, podkom., deputat Trybuna-u Gwnego WXL od pow. lidzkiego w1777/78, 1781/82, 1782/83, 1783/84 r.; Franciszek Anto-ni Alexandrowicz, marsz., deputat Trybunau Gwnego WXL od pow. lidzkiego w 1784/85, 1786/87r.; Franciszek Alexandrowicz podkom. pow. lidzkiego w1777r. (LVIA, SA3142, s.11v); Franciszek Alexandrowicz podkom. pow. lidz-kiego w 1781 r. (LVIA, SA 3143, s. 11v); Stani-saw Alexandrowicz, pk petyhorski, starosta wasi-liski, deputat Trybunau Gwnego WXL od pow. lidzkiego w1782/83; Antoni Alexandrowicz, chor. husarski, deputat Trybunau Gwnego WXL od pow. lidzkiego w1783/84; Micha Jan Alexandro-wicz skarbnik lidzki w 1679 r. (Deputaci Try-bunau Gwnego WXL, s.339); Micha Jan Ale-xandrowicz pisarz ziemski w 1688 r. (Deputa-ci Trybunau Gwnego WXL, s.370); Stefan Ale-xandrowicz marsz. grodzieski zmaj. yczkowo w1692r. (SA 3430, s.17); Micha Alexandrowicz marsz. lidzki w1704r. (LVIA, SA2419, s.69); Micha Benedykt Alexandrowicz stolnik lidz-ki w1737 r. (LVIA, SA 2435, s. 448); Kazimierz Alexandrowicz podczaszy pow. lidzkiego ista-rosta cyberski w 1738 r. (LVIA, SA 2436, s. 3233); Micha Alexandrowicz skarbnikowicz lidzki, 17791783 (LVIA, SA3526 Komisja Skarbu WXL, s. 44; SA 3698, t. 1, s. 276); Tekla i Franciszek Aleksandrowiczowie podkom. pow. lidzkiego w 17781780 (LVIA, SA 3698, t. 1, s. 428v, 433, 436, 441); Antoni Aleksandrowicz sdzia ziem-ski lidzki w1787r. (LVIA, SA3704, s.81); Fran-ciszek Antoni Aleksandrowicz podkom. pow. lidzkiego w1776 r., kawaler orderu w. Stanisa-wa, pk petyhorski wojsk WXL, starosta wasiliski, koniawski.; Franciszek Alexandrowicz podkom. pow. lidzkiego w1878r. (LVIA, SA3252, s.65v); Franciszek Alexandrowicz podkom. pow. lidz-kiego w1779r.; Stanisaw (ojciec Franciszka)

Siaduny (1789 r. Dominika), Towzgi -

pk w wojsku WXL w 1779 r. (LVIA, SA 2443, s. 1458); Stanisaw Alexandrowicz pk pety-horski wojsk WXL, starosta wasiliski ikoniawski w1779r. (LVIA, SA3142, s.152v); Tadeusz Alek-sandrowicz sdzia graniczny pow. grodzieskie-go. (LVIA, SA 3724, s. 42); Starostwo wasiliskie w 1765 r., posesorowie Franciszek i Tekla z Ma-tusewiczw Alexandrowiczowie, chorowstwo pow. lidzkiego (LVIA, SA 3808, s. 14v); Franci-szek Aleksandrowicz chor. pow. lidzkiego, staro-sta koniawski idubiski w1753r. (LVIA, SA2693, s.219); Micha Aleksandrowicz pisarz ziemski w 1690 r. (LVIA, SA 2672, s. 116); Micha Jan Alexandrowicz pisarz ziemski lidzki w1690r. zyczkowa, marsz. lidzki w1712r.; w1721r. ju nie y (LVIA, SA2419, s.724, 810, SA2424, s.56; SA 3435, t. 2, s. 2362); Stefan Alexandrowicz skarbnik pow. lidzkiego w1721r. (LVIA, SA2424, s. 56); Tadeusz Aleksandrowicz sdzia ziem-ski i komisarz pow. lidzkiego w 1789 r. (LVIA, zesp. 11, inw. 2, vol. 67, s. 66); Franciszek An-toni Aleksandrowicz podkom. pow. lidzkiego w 1776 r. (LVIA, SA 2875, s. 12); Micha Alek-sandrowicz skarbnik pow. lidzkiego w 1789 r. (LVIA, zesp. 11, inw. 2, vol. 67, s. 70); Antoni Aleksandrowicz sdzia ziemski pow.lidzkiego w1789r. (LVIA, zesp. 11, inw.2, vol.67, s.136); Kajetan Aleksandrowicz rotmistrz pow. lidz-kiego w 1789 r. (LVIA, zesp. 11, inw. 2, vol. 67, s. 143); Dominik Aleksandrowicz koniuszy WXL w 1789 r. (LVIA, zesp. 11, inw. 2, vol. 67, s.328); ukasz Aleksandrowicz podkom. lidz-ki w1737r. (H.owmiaski, Rys historyczny wo-jewdztwa nowogrdzkiego wjego dzisiejszych gra-nicach (do r. 1795), Wilno 1935, s. 102); ukasz i Konstancja Alexandrowiczowie chor. lidz-cy w 1738 r. (LVIA, SA 2436, s. 7778); Fran-ciszek Aleksandrowicz chor. pow. lidzkiego w 1753 r. (LVIA, SA 2693, s. 1752); Franciszek iTekla zMatusewiczw Aleksandrowicz chor. pow. lidzkiego w1767r.; od grudnia 1766r. staro-stowie wasiliscy (LVIA, SA2789, s.1415); Fran-ciszek Alexandrowicz podkom. pow. lidzkie-go, starosta wasiliski ikoniawski w1773r. (LVIA, SA2705, s.2331); Franciszek iTekla zMatusewi-czw Aleksandrowiczowie, podkom. lidzcy, sta-rostowie wasiliscy i koniawscy w 1777 r.; Stani-saw Alexandrowicz s.Franciszka iTekli zMa-tusewiczw szambelan JKM i pk petyhorski WXL (LVIA, SA2790, s.73); Franciszek iTekla zMatusewiczw Aleksandrowiczowie podkom. lidzcy, starostowie wasiliscy ikoniawscy w1784r. (LVIA, SA2447, s.29); Nikodem Aleksandrowicz

36 Alijewicz

niany (1789r. Dominika, koniuszego WXL), ok.Posolcze (1804) par. b i e n i a k o s k a;m. Dziembrw (1834) par. d z i e m -b r o w s k a;folw. Jassowszczyzna (1831), wie Tawsiu-ny (17951891; Machmet s. Aleksandra dzierawi 25 dz., Jan s.Mustafy dzierawi 6dz. w1891r.; bez ziemi Dawid s. Jana w1891 r.; Adam s. Jana dzierawi 12 dz., Aleksander s.Mustafy dzierawi 6 dz., Cha-lil s.Dawida dzierawi 12,5dz. w1891r.; bez ziemi Jzef s.Jana w1891) par. e j -s z y s k a;dwr Starodworce (17751848; zwsi Staro-dworce, 184 dz., 52 d.m., 40 d.. Ry Aleksandrowicz z rawskich w 1844 r.; 382,5 dz., 48 d.m., 39 d.. Ksawerego Ignacego s. Antoniego i Ry rawskiej w1848), folw. Byczkowszczyzna (Francisz-ka w1790) par. l a c k a;m. Lida (18501851), maj. Gurnofel (wa-sno Ludwika w1795) par. l i d z k a;ok. Jasowszczyzna (18021858; 250 dz., 10 d.m., 6 d.. Faustyna s. Jzefa (mjr. wojsk pol.) i Barbary z Kuncewiczw oraz 2. jego .Ry zrawskich w1845r.), Ja-kubowszczyzna (1803) par. n a c k a;dwr Plotki (1830), maj. Raczkowszczyzna (17891818, Antoniego sdziego ziemskie-go pow. lidzkiego w1789r.), folw. Gbo-kie (w1789 Jzefa) par. n o w o d w o r s k a;maj. Rudowszczyzna (1863), folw. Suci-niec (1784 r. wasno), wie Rohoysz-ki (1830), karczma Rakudka i Smolanka (1784r. wasno) par. s o l e c z n i c k a;maj. yczkw (1685 r. Pawa, 1738 r. ukasza iKonstancji chor. pow. lidzkie-go, 1789r. Dominika, koniuszego WXL, 1795 r. Klary z Platerw, 1816 r. Bry-

skarbnik pow. lidzkiego w 17841785 (LVIA, SA 2447, s. 83); Stanisaw Alexandrowicz pk petyhorski wwojsku WXL, starosta wasiliski iko-niawski w1790r. (LVIA, SA2749, s.77); Wady-saw Aleksandrowicz s.Faustyna zmaj. Jasowsz-czyzna ksztaci si w1847/49r. wszkole powia-towej wLidzie (LVIA, zesp. 567, inw.2, vol.5978, s.95v, nr1); Ksawery Aleksandrowicz maj. Nie-wisza 500dz. skonfi skowany 17 IV 1864r. (LVIA zesp. 381, inw.16, vol.918, s.1, nr4).

gidy), Niewisza (16851866, 17811788 Michaa skarbnika lidzkiego, 17851786 Nikodema, skarbnika lidzkiego), dwr Sa-sowszczyzna (17951844; w1795r. wasno Franciszka sdziego grodzkiego pow. lidz-kiego; z wioskami: Doliniany, Joskiewicze, Korewicze, 348 dz., 69 d.m., 59d.. spadko-biercw Franciszka Aleksandrowicza iMa-gorzaty zRomerw w1844), Hoowiczpole (1795r. Ludwika); Stanisaww (wasno Ludwika koniuszyca WXL w1795); Szej-bakpol (17751795 Franciszka podko-morzego lidzkiego; 17901791 marsz. pow. lidzkiego), folw. Lebiodaka (wasno Fran-ciszka kasztelana pow. lidzkiego w1795), Rohaczowszczyzna 1795 r. wasno Lud-wika), Talkowszczyzna (wasno Ludwika w1795) par. w a s i l i s k a;dwr Werenowo (17891834; w 1789 Do-minika koniuszego WXL w 1789), wie Bojarska (1784 r. wasno), Bolciniki (1784 r. wasno), Bolsie (1784 r. wa-sno), Jodkiszki (1784r. wasno), Klet-kieniki (1784r. wasno), Kodzie (1784r. wasno), azaryszki (1784 r. wasno), wie Ramucie (1784 r. wasno), Stanisze (1784r. wasno) par. w e r e n o w s k a;folw. Fiedorowszczyzna (1789 r. Kajeta-na, rotmistrza pow. lidzkiego), Starodwor-ce (1839) par. z a b o c k a.Alijewicz (Tatar)ok. Tawsiuny (bez ziemi Chalil s.Sa muela w1891) par. e j s z y s k a.Ambroewicz, pw. 25 II 1834r. ok. Zawaki (1829) par. d z i e m b r o w s k a;ok. Janopol (1804) par. r a d u s k a.Ambroszkiewicz, pw. 25 IX 1818r.ok. Siemionkowszczyzna (18291839) par. d z i e m b r o w s k a;wie Brzozowce (1853) par. n o w o -d w o r s k a;Mae Brzozowce par. o u d z k a.Amortowicz m. Lida (1830) par. l i d z k a.Anciuszko ok. Starka (1853), Wersoka (1870) par. e j s z y s k a;ok. Gierwielace (1807), Lubiace (16531865), Podubicze (1808) par. n a c k a;

37Assanowicz (Tatar) h. Aksak

folw. Husznie (1843) par. z a b o c k a.Ancuta h. wasnyAndradzki (Andracki) h. Bonarowam. Ejszyszki (1828) par. e j s z y s k a.Andruszkiewicz h. wasnego, Mogiadwr Tarnowszczyzna par. b i a o -h r u d z k a; Posolcze (1691) par. b i e n i a k o s k a; wie Istoki (18251826) par. b i e l i c k a; ok. Siemiankowszczyzna (1825) par. d z i e m b r o w s k a;ok. Wiszkuce (1905) par. e j s z y s k a;maj. Wikowce (1850) par. j e l n e s k a;Szarkinie (1850) par. l a c k a;m. Lida (18351864) par. l i d z k a;ok. Brzozowce (1864) par. n o w o -d w o r s k a;maj. Anuliszki (1870), ok. Gasciewicze (1864), Songiaowszczyzna (17751863; w1783r. Wadysawa) par. s o l e c z n i c k a;m. oudek (1888) par. o u d z k a.Andrzejewski5 h. Prus I, nob. 1601r.pw. 27 XI 1806, 9 VI 1820, 10 VIII 1835, 14 I1837r.maj. Podzitwa (1876) par. e j s z y s k a;ok. Dowgiaowicze par. o s s o w s k a; ok. Lipkucy (1804), Sapuce (16901854) par. r a d u s k a;wie Chodorowce (1833) par. o u d z k a.Andrzejkowicz h. Lubicz, Gryfpw. 25 II 1834r.dwr Dzitwa (1825), Olew Wielki (1845), maj. Tarnowszczyzna (z folw. Biaohruda i Szczytniki oraz wsiami: Porzeczany, Mo-siewicze, Chodziuki, Gorniaty, Bancewicze, 3910 dz., 460 d.m., 508 d.. Juliusza s.Fe-liksa w 1845), ok. Poubniki (1836) par. b i a o h r u d z k a; ok. Ginele (40 dz., 7 d.m., 7 d.. Tadeusza w1849) par. e j s z y s k a;m. Lida (18541860), maj. Olew (18161848; z wsiami: Olewo, Dudary, Tuka-owszczyzna, Dalekie, Paubniki, 3694 dz., 305 d.m., 252 d.. Ryszarda s. Feliksa w 1848, w 1816 r. Tadeusza), Koyszki (18511870) par. l i d z k a;

5 Jan Andrzejewski s.Dominika pk w1854r. (LVIA, zesp. 604, inw.51, vol.42, s.262, nr238).

Pustelnictwo (1827) par. n o w o d w o r s k a;Bohdanowszczyzna (1822) par. w a -w i r s k a;folw. Pla.? (1859) par. z a b o c k a;Dwr yrmuski (1831) par. y r m u -s k a.Ankudowicz ok. Montwilowszczyzna (1892) par. s o -l e c z n i c k a.Antoniewicz, pw. 19XII 1819r.folw. Posolcz (1834), ok. Kalikace (1836) par. b i e n i a k o s k a; ok. Bodzie (1891), Chomicze (1838), Michnokiemie (1843) par. e j s z y s k a;m. Werenw par. w e r e n o w s k a;myn Horodyszcze (1873) par. o u d z k a.Antonowicz h. Jelita, pw. 1837r.m. Lida par. l i d z k a;ok. Songiaowszczyzna (1828) par. s o -l e c z n i c k a.Antogiski h. LisApolski wie Kunieje (1846) par. z a b o c k a.Arasimowicz zob. Harasimowicz ok. Kierbiedzie, Jodki par. l i d z k a.Arawinko Gurynowicz h. KalinowaArbanowiczok. Gornie par. l i d z k a.Arciszewski ok. Niewisza (1852) par. w a s i l i s k a.Arukiewicz ok. Dzieyszki (1885) par. e j s z y s k a;ok. Gumbiszki (1850) par. n a c k a;ok. Bartoszuce par. r a d u s k a.Aryszemowicz wie Lubarty (1827) par. b i e n i a k o s k a. Apanowicz h. Gozdawa, pw. 1700r.par. d z i e m b r o w s k a; zac. Porzeczkowszczyzna (1919) par. e j -s z y s k a.Apsztelorok. Giesztowty, Daugieliszki par. r a -d u s k a.Assanowicz (Tatar) h. Aksakpw. 17XII 1819r.m. Bielica par. b i e l i c k a;ok. Tawsiuny (25dz. Abrahama s.Musta-fy w1891) par. e j s z y s k a;

38 Astasewicz

folw. Helenw alias Piaski (10dz. Macie-ja s.Stefana, 10dz. Dawida s.Jana, 10dz. Hipolita s. Jana, 10 dz. Jzefa s. Jana, 10dz. Jakuba s.Jana, 10dz. Stefana s.Ja-na w1891) par. l i d z k a;m. Radu (bez ziemi Adam s.Aleksandra, bez ziemi Aleksander s.Dawida w1891) par. r a d u s k a;maj. Kopciowszczyzna (18911905; 527dz. Amurata s. Janusza w 1891) par. z a -b o c k a.Astasewicz wie Raki (1843) par. z a b o c k a.Awgustowicz (Augustowicz) Mae Soleczniki par. s o l e c z n i c k a;m. Werenowo (1827) par. w e r e n o w s k a.Augustowski wie Gudeki (1818) par. s o l e c z n i c k a.Azulewicz6 h. Alabanda nob. 1768folw. Montwiliszki (1795) par. e j s z y s k a.

BBabiaskidwr Sokoleszczyzna (1838), wie Kulkisz-ki (1841) par. b i e n i a k o s k a.Babiski h. Dbno dwr Zubiszki par. k o l e n i c k a;Tarakace (1818) par. s o l e c z n i c k a.Baczyski dwr Nieciecz (1842) par. n i e c i e c k a.Badar wie Krakle (1830) par. n a c k a.Bagdanowski maj. Poradu (1858) par. n a c k a;folw. Adolfi n (1849) par. w e r e n o w s k a.Bagiskim. Lida (1795) par. l i d z k a.Bajnowski

6 Dominik Azulewicz rotmistrz wojsk pol. z Montwiliszek w 1795 r. (LVIA, zesp. 515, inw.15, vol.162, s.214).

ok. Wilkace alias Przystanowicze (1844) par. e j s z y s k a.Bajkowski m. Lida (1795) par. l i d z k a;ok. Pa.? (1854) par. o u d z k a.Balcewicz ok. Pojedubie (1836) par. e j s z y s k a.Balewicz wie Strzelce (1837) par. b i e n i a k o s k a;ok. Giejsmonty (1873), Pojedubie (1840) par. e j s z y s k a;ok. agory (1829), wie Pozgrynda (18301831) par. k o l e n i c k a;maj. Czepieuny (1845) par. n a c k a;zac. Pozgrynda Maa (1837) par. o l k i e -n i c k a;wie Gudeki (1850), Pobierza (1849) par. s o l e c z n i c k a;wie Chodzionie par. z a b o c k a.Balukiewicz h. Trzaska, h. Dbrowa ok. Raubiszki (1810) par. e j s z y s k a;ok. Bohdzie alias zac. Zajelszczyzna (18371891;26dz. Mieczysawa s. Jana iBene-dykty zMichalskich w1891) par. l i d z k a.Baabaski dwr Unichowszczyzna (1834) par. r - a n k o w s k a.Baniewicz h. Bocza, pw. 6X 1800r.wie wirbuty (18401891; 28 dz. Jana s.Antoniego w1891) par. b i a o h r u d z -k a ( n i e c i e c k a ); m. Ejszyszki (1860) par. e j s z y s k a;dwr Siedziejmy (1837) par. l i d z k a;dwr Hodowo (1843) par. n i e c i e c k a;ok. Cierbuty (1839), Radziwoniszki (16dz. Stefana s.Jana w1891) par. w a w i r s k a;ok. Gudy (18351838) par. y r m u s k a.Bakowski (Bankowski)7 h. Znin, Ostojapw. 5 II 1804, 19XII 1819, 13XII 1832r.m. Ejszyszki (1839), ok. Bieniuny (18421846), Boondzie (1888), Bujwidy (18401842), Honckiewicze (17951967), Jurele, Korkuciany (1837), Lebiedniki (1856), Po-

7 Kazimierz Bakowski sdzia graniczny lidz-ki w 1834 r. (LVIA, zesp. 604, inw. 48, vol. 58, s.96, nr132).

39Baranowski h. Grzymaa

jedubie (1839), Porzeczkowszczyzna (1829), Pstoki (18021805), folw. Zachowszczyzna (1838), aobiszki (1837) par. e j s z y s k a;karczma Jelna (1855) par. j e l n e s k a;ok. Powersocze (1916) par. k o l e n i c k a;m. Lida (1832), maj. Czechowce (18161866; z wsiami: Czechowce, Ciaby, Wierzchlida, owczyowicze, Jancewicze, 587 dz., 53 d.m., 59 d.. Kazimierza iRudolfa s.Mateusza iTeresy ebrowskiej w1846r.; w1816r. Mateusza) par. l i d z k a;ok. Gierwielace (18311891; bez ziemi Antoni s. Antoniego Tomasza i Anieli zRoubw w1891), Jurele (1834), Lubiace (1853), Maciuce (1887), Talmonty (18271829) par. n a c k a;wie Falkowszczyzna (1853) par. n i e -c i e c k a; maj. Narwidziszki (1864), ok. Zachary (17461859) par. o l k i e n i c k a;wie Koniuchy (1900) par. o s s o w s k a;ok. Jurele (1834) par. r a d u s k a;ok. Milwidy (1859) par. s o l e c z n i c k a.Barancewicz h. Junosza pw. 19XII 1819, 14 VIII 1835, 7 V 1848r.ok. Sakowicze (1833) par. o s s o w s k a.Baranowicz8 h. Junosza, pw. 15 XII 1800r.maj. Nowe Rakliszki (1915) par. b u t r y -m a s k a;maj. Rohaczewszczyzna (1789r. Kazimie-rza) par. l a c k a;maj. Rohaczewszczyzna (18161844; 170 dz., 22 d.m., 23 d.. Ludwika s. Ka-zimierza oraz jego . Lucji z Berdowskich w 1844 r.; w 1816 r. Kazimierza) par. d z i e m b r o w s k a;wie Paleckiszki (bez ziemi Jan s.Andrze-ja w1896) par. e j s z y s k a;

8 Konstanty dworzanin krlewski, towarzysz husarski, walczy pod Beresteczkiem w 1651 r., podstoli lidzki, podpisa elekcj 1674 r. (Uruski, t.1, s.23, 86); Konstanty Baranowicz podstoli lidzki w1676r. zLacka (LVIA, SA3430, s.123); Adam Baranowicz podczaszy lidzki w 1778 r. (LVIA, SA3698, t.1, s.104); Jzef Baranowicz podczaszy grodzieski w1779r. (LVIA, SA3698, t.1, s.433).

ok. Poyma (18321841; 5dz. Dominika s.Onufrego) par. h e r m a n i a s k a;ok. Wismonty (1835) par. l i d z k a; ok. Dowgiay Wielkie (12dz. Jana s.Do-minika w1891), Wojdagi (1824), wie Pod-warzace (1835) par. o s s o w s k a;ok. Nosowicze (1844), wie Sobodka (1833) par. r a d u s k a;ok. Milwidy (1878) par. s o l e c z n i c k a;zac. Kreckowszczyzna (1861) par. t r o -k i e l s k a;folw. Kapuny (1795), Starodworce (1840) par. w a s i l i s k a;ok. Poyma (18351891; 5dz. Dominika s.Onufrego w1852r.; 5dz. Jana s.Domi-nika w1891) par. w e r e n o w s k a;m. Zabo (1840) par. z a b o c k a;ok. Poyma (17951811) par. y r m y -s k a.Baranowski9 h. Grzymaa, pw. 29 IV 1820r.ok. Miany (16901798), Wojsiaty, Nowo-kuce (18041808), Czyuny (1827), Mich-nokiemie (18101841) par. e j s z y s k a;folw. Byliniszki (1826) par. k o l e n i c k a;folw. Nowosady (1789r. Antoniego), La-dowszczyzna (1789) par. l a c k a;m. Lida (18091841) par. l i d z k a;ok. Gierwielace (18151825), Puziele (1816) par. n a c k a;Piszczowce par. n i e c i e c k a;posesja Jachnowicze (17851891; zwsi Pu-snikowszczyzna 330 dz., 14 d.m., 15 d.. Walentego s. Ignacego iMarianny ze-browskich w1844r.; 44dz. Albina s.Igna-cego w1891r.; w1789r. wasno Ignace-go obonego trockiego), Baranicha (1836), Bocewicze (1837), Kobrowce (18301891; 20dz. Albina s.Ignacego w1891), Maciu-ki (1814), Paudziszki, Rodziewicze (18381850) par. n o w o d w o r s k a;ok. Niewojniace (17471789), Zachary (1830) par. o l k i e n i c k a;

9 Florian Baranowski rotmistrz lidzki 1787 r. (Uruski, t. 1, s. 23, 90); Walenty Baranowski sdzia graniczny pow. lidzkiego w 18351837 (zesp.604, inw.51, vol.19, s.71, nr133; vol.25, s.63, nr79).

40 Barszczewski

dwr Horodno (18321833), ok. Wojdagi (18261828) par. o s s o w s k a;m. Szczuczyn (18331836), dwr Rotkiewi-cze (1839), folw. Mozelowce (1836) par. s z c z u c z y s k a;m. Wasiliszki (1843), ok. Dogiele (1840), yczkw (18391849), Szlachtowszczyzna (1831) par. w a s i l i s k a;dwr Stara Pielasa (1828), ok. Radziwonisz-ki (1836) par. w a w i r s k a;maj. Wowszczyzna (1828) par. z a -b o c k a;ok. Rekcie (1838) par. y r m u s k a.Barszczewski m. Bieniakonie (18101819), wie Butry-mace (1843), Kue (18411842) par. b i e n i a k o s k a;wie Dojlidy, Popiszki (1847) par. e j s z y -s k a;ok. Jasiace (1831), Dowgiay (1829) par. o s s o w s k a;Dworzyszcze (18551863) par. t r o k i e l -s k a;maj. Stare Wasiliszki (1876) par. w a s i -l i s k a;wie Porojcie (1824) par. w e r e n o w s k a;maj. Dziku.? (1851) par. o u d z k a.Bartoszewicz h. Bocza, h. Samsonpw. 29 V 1800, 24XI 1819, 13 II 1833, 4III 1820, 18 I1821r.folw. Caplowszczyzna (1835) par. b i e -l i c k a;m. Bieniakonie (1809) par. b i e n i a k o -s k a;folw. Dzimitry, Korsaki (1857), Woro-niszki (1885), ok. Boondzie (16901886), Dzimitry (18951900), Jacewicze (18841920), Jurszyszki (18321839), Karmanisz-ki (bez ziemi Franciszek Ksawery s.Jzefa w1891), Kijucie (1795), Korkliny (10dz. Aleksandra s.Antoniego iMartyny Nowo-kuskiej oraz jego .Rozalii z Jakowickich w1891r.; 17891891), Korkuciany (18031839), Krupowiesy (1840), Michnokiemie (18431846), Mongieliszki (1864), Pojedu-bie (18511881), Poniedziel (17071926; 35dz. Aleksandra s.Antoniego iMarty-ny Nowokuskiej oraz jego .Rozalii zJa-kowickich w1891), Paszkiewicze, Pojedubie,

Poniezdziel (1795), Pstoki (1863), Prysz-monty (1843), Serafi niszki (1781), Trabuszki (1831), Wilkace (1856), Wiszkuce (18341926), Wojdagi (1849), wie Dojlidy (18411847), Jcze (1873), Podwarace (1881) par. e j s z y s k a;m. Lida (1795), ok. Bohdzie (1824) par. l i d z k a;maj. Rukace (nabyte w 1670 od Macieja Rukaca), ok. Kijucie (17841837; w1784r. naleay do par. e j s z y s k i e j ), Powersocze (1805), zac. Pozgrynda (1914), Wojdagi (20dz. Apolonii w1847), agory (17751912; 17751795 naleay do par. e j s z y -s k i e j) par. k o l e n i c k a;m. Lida (1831), ok. Bohdzie (1824), Czer-niki (1824), Kierbiedzie (1835), Kolesisz-cze (1861), Warniszki (1824) par. l i d z k a;m. Nacza (1832), maj. Szawry (1840), folw. Kijuciszki (1860), Soopiaciszki (1855), Soboluce (18621871), ukany (1836), ok.Dormoogi (1861), Jagieowicze (1818), Jurele (1812), Lubiace (18131926), Mic-kace (18041926), Mieszkodace (1789), Smilginie (18631869), Szkiondzie (17891811), wie Sotaniszki (18371855), To-ciszki (18371841) par. n a c k a;ok. Szemiaki (18111853; 10 dz. Jzefata s.Marcina ijego .Franciszki zTomkiewi-czw w1848), Niewisza (bez ziemi Micha Antoni s.Wincentego w1891) par. n o -w o d w o r s k a;ok. Niewojniace (1789), Powersocze (1836), agory (18371859) par. o l k i e -n i c k a;ok. Dowgiay (18421891; bez ziemi Bro-nisaw s.Andrzeja w1891), Jasiace (18061847) par. o s s o w s k a; ok. Bartoszuce (16851859), Ejdziatowsz-czyzna (1789), Janowicze (18411863), Krzeczewicze (1856), ok. unki (17891891; 15dz. Wincentego i Jzefa s. Stanisawa iJzefaty zRoubw w1848r.; 7dz. Jana s. Jzefa, 10dz. Jzefa s. Jzefa w1891), Pacieluce (1789), Paszkiewicze (17751847; 31dz. Sylwestra s.Sylwestra iRozalii zPu-zielewiczw w 1847), Pietraszucy (1839), Pielasa, Rukace (1784), Skirejki (1784), Surkonty (1840), Talkucy (18251849),

41Berdowski h. lepowron

Wilbiki (17891844), Wodaciszki (1850), Zapaniki (1850), wie Lipkuce (1830) par. r a d u s k a;wie Gimbuty (1842), Miergice (1840) par. t r o k i e l s k a;ok. Czaple (1789), Radziwiowce (17751852), Mae Wincze (17751790) par. w a w i r s k a;ok. Dramowicze (1775), Piaszczyzna par. w a s i l i s k a;wie Poroj (1824) par. w e r e n o w s k a;m. Zabo (1830), maj. Dolina (1830), ok. Chodzionie (1825), Jodelowce (18391842), Przeckie (1863), wie Dzietki (1831), Jodelowce (18281836), Kozlany (18411844), Szowiece (18291850), Zapaniki (18341891; 4dz. Ksawerego s.Antonie-go iMarianny zZapanikw w1891), Zie-niapisze (1832) par. z a b o c k a;ok. Krupowicze (17891837), Kurminy (1795) par. y r m u s k a.Basiuk m. Lida par. l i d z k a.Bejnarowicz h. lepowron, pw. 10 X 1817, 20X 1832, 4 IX 1840, 10 II 1848, 10II 1861r.Bejnarowicz h. Nowina, pw. 16X 1817r. maj. Zabrzezie (1901) par. e j s z y s k a;ok. Choryce (1802), Kijuciszki (19051926) par. k o l e n i c k a;ok. Bohdzie (1834) par. l i d z k a;ok. Hoodziszki (1891), Jureli (18301850), Lubiace (18491853), Stamierowszczyzna (1863), Wodzbuniszki (1845), wie Hrysza-niszki (1806) par. n a c k a;dwr Hlinkowszczyzna (1828), ok. Rewia-tycze (1824), Smolicha (1816), Szemiaki (1846), wie Brzozowce Mae (18411854) par. n o w o d w o r s k a;ok. Lipkuce (18041805) par. r a -d u s k a;maj. Niewisza (17081905; zwsiami: Doli-niany, Ragieowce, Prymany, Kozy, Szarmi-cze, Kowalewicze, 432 dz., 65 d.m., 73 d.. Szczepana s.Antoniego oraz jego .Ma-rianny N.w1844 r; 36dz. Jzefa s.Fran-ciszka w1848r.; 45dz. Antoniego s.Fran-ciszka i Antoniny z Adamowiczw, 11 dz. Antoniego, Zygmunta iKsawerego s.Apo-

linarego iKatarzyny zKrajewskich w1891), ok. Piaszyce, Piaszczyzna (18301926), Sta-rodworce (1839) par. w a s i l i s k a.Bekiesz m. Lida (1858) par. l i d z k a.Bendlewski folw. Rakliszki10 (1834) par. b i e n i a -k o s k a;ok. Perechody (1837) par. w a s i l i s k a.Benrod Wersoka Borodzicza (1831) par. k o l e - n i c k a.Berdowski11 h. lepowron, pw. 17 V 1829r.m. Ejszyszki (18851892) par. e j s z y s k a;maj. Moejkw Wielki (1851), folw. Gierni-ki alias Berdowce (17891836), ok. Talmon towszczyzna (17891869; 61 mrg Hi-polita s.Jana iKrystyny zNiecieckich oraz jego . Julii ze Szczukw, 61 mrg Fran-ciszka s.Augustyna iFelicjanny zDogielw w 1848 r.; 24 dz. Stanisawa s. Francisz-ka w 1851), Gerniczki (18451870; 32 dz., 2 d.m., 3 d.. Macieja s.Tadesza iAnto-niny zDogielw w1845), wie Romanowce (18491850) par. i s z c z o n s k a;ok. Baranowszczyzna (18391842), Berdow-ce (1775), Lejki (18281874; Andrzej iFran-ciszka Berdowscy kupili folw. od Franciszka Lejki w1828), Krzywosioki (1850), Nowo-sady (1840), Starodworce (18391869), wie Andruszowce (1830) par. l a c k a;m. Lida (18511891; bez ziemi Antoni Rafa s.Jana iJoanny zRoubw w1891), maj. Ber-dwka (odXVI w., 16851863) par. l idzka;ok. Talmonty (66 dz. Jana s. Hipolita w1891) par. n a c k a;

10 Maj. Rakliszki w1779r. nalea do Szrettera, pk. wojsk WXL (LVIA, SA2774, s.12v).11 Stanisaw Berdowski w1550r. by chor. lidz-kim (Uruski, t. 1, s. 23, 137); Edward Berdow-ski por. wojsk ros. w1851r. (LVIA, zesp. 604, inw.51, vol.39, s.339, nr100); Adolf Berdowski por. w1858r. (LVIA, zep. 604, inw.51, vol.46, s.333, nr10), powstaniec 1863r., maj. skonfi sko-wany (LVIA zesp. 381, inw. 16, vol. 918, s. 20, nr22); Jan Berdowski s.Kazimierza lat 23 re-gistrator kol. w 1853 r., . Joanna Rouba (LVIA, zesp. 391, 9, vol.71, s.3, nr6).

42 Bereznicki

maj. Samsonowo (18371891; 71 dz., 5d.m.,7 d.. Samsona s. Andrzeja i Francisz-ki z Lejkw w 1844 r.; bez ziemi Ed-mund s. Stanisawa w 1891), Niepracha (18631905; 535dz. Kazimierza Telesfo-ra s.Edwarda w1891), ok. Brzozowce Ma-e (1789), Rodziewicze (1853), Zobie (18151839), wie Brzozowce (1853), Smolicha (1828) par. n o w o d w o r s k a;ok. ahoda (17891840) par. r a n -k o w s k a;ok. Kaziliszki (1840), Talmontowszczy-zna (17081852; 24dz. Stanisawa s.Fran-ciszka oraz jego .Petroneli zSakowiczw w1852), Rudowo (18301926; 33dz. Ksa-werego s. Ludwika i Katarzyny z Roubw oraz jego . Giertrudy z ukaszewiczw; 33dz. Wojciecha s.Ludwika iKatarzyny zRoubw oraz jego .Kunegundy zRew-kowskich w 1852 r.; 29 dz. Andrzeja s.Wojciecha; 29dz. Adolfa s.Wojciecha; 35 dz. Cypriana s. Ludwika Ksawerego; 35 dz. Adolfa s. Jzefa w 1891), Staro-dworce (18281891; 26 dz. Aleksandra i Jana s.Dionizego iFranciszki z Jastrzb-skich, 33 dz. Andrzeja s. Ludwika z . Teofi l z Dowgierdw w 1848 r; 10 dz. Aleksandra s.Dionizego, 10,5dz. Romu-alda s. Jana w 1891), Szorkinie, Rozniaty-cze (18301891; 20dz. Idziego s.Ludwika iKatarzyny zRoubw oraz jego .Antoni-ny zRoubw w1852 r.; 18dz. Henryka s.Idziego w1891), Wojniowce (18291863; 24 dz. Samuela s. Ludwika i jego . Pe-troneli z Wojsiatw w 1848), Szostakowce (bez ziemi Wiktor s.Antoniego Andrze-ja iKrystyny N., bez ziemi Antoni Augu-styn s.Antoniego iKaroliny zZubowiczw w1891), folw. Grabniki (bez ziemi Micha s.Jzefa w1891) par. w a s i l i s k a;m. Wawirka (1873), ok. Wincze (18631891; 7 dz. Piotra s. Tadeusza w 1891), Widwka (1926), Siewruki (1853), wie Dragucie (18391926 r.; 60 dz. Stanisa-wa, Karola iAleksandra s.Karola iFrancisz-ki zWyzgw w1848r.; 20dz. Stanisawa

Documents

Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku - Genealogia.lt · 7 Przedmowa Zainteresowanie własną przeszłością wśród szlachty było zawsze duże, okre-ślało bowiem tożsamość