Rolnictwo Dolnego Śląska –przygotowane na przyszłość

Tomasz PilawkaWydział Obszarów Wiejskich

Departament Obszarów Wiejskich i RolnictwaUrząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego

tomasz.pilawka@umwd.pl

Region Dolnego Śląska

• Region o powierzchni zajmującej 19 947 km2 (6,4% powierzchni kraju);

• Zamieszkany przez 2,88 mln osób, w tym 29% to ludność terenów wiejskich (kraj 38%);

• Zaraz po małopolskim i śląskim, o najwyższym wskaźniku zaludnienia tj. 145 osób/km2;

Warunki agrometeorologiczne, klimat oraz stosunkowo duża urodzajność gleb (tab. 1) sprzyjają rozwojowi rolnictwa w regionie

Grunty orne Użytki zielone

klasa bonitacyjna

powierzchnia (ha)

% udział klasa bonitacyjna

powierzchnia (ha)

% udział

I 5 287 0,6 I 253 0,1

II 70 250 7,9 II 6 237 2,6

IIIa 174 715 19,6 III 57 680 22,9

IIIb 155 532 17,4 0

IVa 180 737 20,3 IV 113 482 45,1

IVb 131 826 14,9 0 0 0

V 129 813 14,6 V 58 377 23,2

VI 40 926 4,5 VI 14 455 5,7

VIRZ 1 672 0,2 VIZ 1 108 0,4

RAZEM 890 758 100,0 x 251 592 100,0

Tabela nr 1: Struktura klas bonitacyjnych użytków rolnych w województwie dolnośląskim

Źródło: Kutkowska B. za Drozd [2006] w: „Charakterystyka rolnictwa i obszarów wiejskich w województwie dolnośląskim”, „Rozwój zrównoważony rolnictwa i obszarów wiejskich na Dolnym Śląsku” IRWiR PAN , Warszawa 2010

Dolny Śląsk posiada bardzo korzystne warunki do produkcji roślinnej – okres wegetacyjny wynosi 225 dni;

Wskaźnik rolniczej przestrzeni produkcyjnej wynosi 74,5

Wskaźniki waloryzacji przyrodniczej rolniczej przestrzeni produkcyjnej Dolnego Śląska w ujęciu powiatowym

Źródło: Witek i inni, [1993].

Mapa 2. Waloryzacja warunków przyrodniczych produkcji roślinnej w województwie dolnośląskim.

Źródło: Witek i inni, [1993].

Gospodarstwa rolne

W 2007 roku na terenie Dolnego Śląska działało 115 tyś. gospodarstw, w tym 64% o areale powyżej 1 ha UR

W regionie dolnośląskim w roku 2007 (w stosunku do 2002) odnotowano spadek liczby gospodarstw o 18%

Wyszczególnienie 2002 2007

ogółem w tym gosp. indywidualne

ogółem w tym gosp. indywidualne

tys. szt. % tys. szt. % tys. szt. % tys. szt. %

do 1 ha 58,0 41,0 58,0 41,3 42,2 36,5 42,2 36,6

1 – 10 ha 65,1 46,0 65,0 46,2 56,1 48,5 56,1 48,7

10 – 20 ha 11,1 7,9 10,8 7,7 9,9 8,6 9,9 8,6

20 – 50 ha 5,1 3,6 5,0 3,6 4,9 4,2 4,8 4,2

powyżej 50 ha 2,1 1,5 1,8 1,3 2,6 2,2 2,2 1,9

Razem 141,4 100,0 140,6 100,0 115,7 100,0 100,0 100,0

Tabela nr 2: Liczba gospodarstw rolnych według grup obszarowych użytków rolnych

Źródło: Wyniki badania struktury gospodarstw rolnych w woj. Dolnośląskim w 2007 roku, US we Wrocławiu, 2008, PSR 2002

Tabela nr 3: Użytkowanie gruntów według grup obszarowych użytków rolnych

Wyszczególnienie 2002 2007

ogółem w tym gosp. indywidualne

ogółem w tym gosp. indywidualne

tys. szt. % tys. szt. % tys. szt. % tys. szt. %

do 1 ha 23,8 2,3 23,8 2,9 18,4 1,9 18,4 2,4

1 – 10 ha 227,9 21,9 227,3 27,8 228,4 23,5 205,9 27,0

10 – 20 ha 151,3 14,6 150,8 18,4 144,9 14,9 137,3 18,0

20 – 50 ha 74,4 7,2 74,0 9,0 146,5 15,1 145,2 19,1

powyżej 50 ha 562,1 54,1 342,6 41,9 433,1 44,6 255,0 33,5

Razem 1039,5 100,0 818,5 100,0 971,3 100,0 761,8 100,0

Źródło: Wyniki badania struktury gospodarstw rolnych w woj. Dolnośląskim w 2007 roku, US we Wrocławiu, 2008, PSR 2002

Rozkład użytków rolnych w subregionach Dolnego Śląska [dolnośląskie = 100%]

Plony na Dolnym Śląsku na tle kraju [dt/ha]

Wyszczególnienie 2007

Dolny Śląsk Polska

Zboża - pszenica

40,943,4

32,539,4

Ziemniaki 234,0 207,0

Buraki cukrowe 535,0 513,0

Rzepak i rzepik 25,8 26,7

Źródło: Rocznik statystyczny woj. dolnośląskiego 2008, US we Wrocławiu.

Pogłowie inwentarza żywego na Dolnym Śląsku (2007)

Wyszczególnienie Ogółem W tym sektor prywatny Na 100 ha UR sztuki fizyczne

% obsady krajowej

Lokata Dolnego Śląska według województw

Razem W tym gospodarstwa indywidualne

W sztukach fizycznych:Bydło 114 507 110 470 88 427 11,8 34,0 13

Trzoda chlewna 464 287 464 287 360 215 60,7 55,0 14

Owce 12 296 11 879 10 868 1,3 62,0 10

Konie 13 054 13 021 12 554 1,3 65,0 12

Źródło: Wyniki badania struktury gospodarstw rolnych w województwie dolnośląskim w 2007 roku, US, Wrocław, 2008.

L.p. Źródła dochodów Dochód z agroturystyki

Dochód osobist

yrolnictwo agroturystyka działalność

gospodarczaPraca

zarobkowarenty i

emerytury

% dochodu osobistego zł/rok

1 61 39 11250 28500

2 12 31 56 15125 48700

3 18 7 75 2900 41825

4 34 8 26 32 6000 76000

5 12 20 67 7400 36652

Ogółem 23 18 11 18 30 7734 42550

Źródło: I. Kurtyka (2010), Agroturystyka jako forma przedsiębiorczości na terenie Parku krajobrazowego „Doliny Baryczy” Warszawa s. 4

Źródła dochodów w gospodarstwach agroturystycznych(2008 r.)

Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich Województwa Dolnośląskiego

W ramach strategii region podzielono na regiony funkcjonalne (subregiony)

Funkcje wsi w sferze konsumpcji - miejsce zamieszkania- rekreacja- usługi turystyczne, socjalne- udostępnienie zasobów przyrody- tworzenie i upowszechnianie kultury

Pozarolnicze funkcji produkcyjne

Produkcja rolna:

czas

- dobra żywnościowe- surowce przemysłowe- surowce energetyczne

Źródło: Wilkin J. „Wielofunkcyjność rolnictwa i obszarów wiejskich”

Cele dla poszczególnych subregionów

Do realizacji wizji wyodrębniono cele z podziałem na poszczególne subregiony tj.:

Modernizacja kompleksu gospodarki żywnościowej

region I

Rozwój turystyki i rekreacjiregion II

Kształtowanie krajobrazu przyrodniczego

region III

Odbudowa krajobrazu przyrodniczego

region V

Podnoszenie dochodu ludności wiejskiej

region IV

1. Podniesienie poziomu życia ludności wiejskiej

2. Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich

Wielofunkcyjny rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich

Wielofunkcyjność rolnictwa jest zagadnieniem społeczno –ekonomicznym i kategorią analityczną. Stała się ona stosunkowo niedawno przedmiotem badań ekonomicznych zarówno w Polsce jak i innych krajach.

W polskiej literaturze dyskutuje się o wielofunkcyjności wsi czy teżobszarów wiejskich, która polega głownie na dywersyfikacji ekonomicznej wsi tj. zwiększaniu możliwości zatrudnienia w działalności pozarolniczej na obszarach wiejskich.

Przyszłość rolnictwa i obszarów wiejskich. Społeczno-ekonomiczna modernizacja

obszarów wiejscich

„Obszary wiejskie Dolnego Śląska w 2020 roku miejscem życia i pracy szeroko akceptowanym i przez to świadomie wybieranym przez społeczeństwo”

Źródło: Wizja obszarów wiejskich Dolnego Śląska w 2020 r. zawarta w „Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich Województwa Dolnośląskiego przyjętej przez Sejmik Województwa Dolnośląskiego w dniu 25 maja 2001 roku – Uchwała Nr XXXV/583/2001”

Wielofunkcyjność a rynek pracy

Źródło: Rosner A., Stany M. „Wykorzystanie zasobów pracy na wsi – uwarunkowania, bariery, nowe rozwiązania instytucjonalne”

Źródło: Rosner A., Stany M. „Wykorzystanie zasobów pracy na wsi – uwarunkowania, bariery, nowe rozwiązania instytucjonalne”

Świadome kreowanie polityki wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich pozwoli kreować ją (wielofunkcyjny rozwój) jako ujęcie przeciwstawne migracjom do miast wiejskich nadwyżek pracy.

Nadwyżki te miały swoje uzasadnienie w okresie industrializacji lat 70tych, obecnie przyczyniłyby się wyludnienia obszarów wiejskich czy też do zaburzenia lokalnych struktur demograficznych.

Dziękuję za uwagę