70
ROMANOS 1:1 1 ROMANOS 1:1 ROMANOS Paulo Kata Inweniby Roma Donro Modoram Xirâ kata wâgâ inwenily Paulo nhangahu odaji iemâmy Deus. Awylygue Deus itaumbyrylâ xirâ Paulo inweniby. Jesus einwânni modoram myakâwândy inwenily-ro warâ. Unâ Jesus Cristo wâgâ agueim koendâ akaemo nhutudyze myakâwândy Paulo. Romaram nâtâba tawyly umelâ myakâwândy xirâ kata inwenily. Awylygue myarâ tâtâdyze tawyly wâgâ inwenily, eyanmo IU ise. Xirâ kata wâgâ Paulo tywenize âdara kydâsemaguely awyly. Idânârâ kurâ Deus izepa ato adyese lelâ kurâ. Awylygue Deusdâ iwague kydawyly. Jesus iguely myakâwândy, inakanhe aguitobyry xygakehoem. Toenzepa kywynedylygue Deus kâmakely. Jesus kieinwântuo lelâ kydâsemaguely, âdy kydâsemaguehoem aguienkyly lâpeba. Deus nhemakeybyem kydawylygue; Satanás aguiendyse ato aguientaymba kurâ iwerâ. Deus Ispiritury kagâlâ awylygue, Deus kieinwândyly, ize ato aguiendyly warâ. Jesus einwânniem kituo, Moisés tâzezewenry inweniby amaymba kidyly. Kata xypyryem, Paulo tywenize, âdara Jesus einwânni modo tagonro agâ âzedyly awyly wâgâ, pymâdo aguehobyry kiankabyra kydawyly wâgâ warâ. Paulo xunâry adaguho 1 Urâ Paulo, xirâ kata âyanmo iweninri, Cristo Jesus emary. Mâkâ wâgâ aguenriem igonotyby urâ. Deuslâ uduakeim, ygâseni warâ, tâinkâ lelâba unâ iwâkuru tâdâsemagueho kâengatuhoem.

ROMANOS PauloKataInwenibyRomaDonro Modoram · 2019-03-12 · ROMANOS1:21 5 ROMANOS1:26 modo,kauwogonromodo,paikanomodowarâkientuo, tutuzekurâ,Deuslâidânârâxugunipyryawyly.Awylygue

Embed Size (px)

Citation preview

ROMANOS 1:1 1 ROMANOS 1:1

ROMANOSPaulo Kata Inweniby Roma DonroModoram

Xirâ kata wâgâ inwenily Paulo nhangahu odaji iemâmyDeus. Awylygue Deus itaumbyrylâ xirâ Paulo inweniby.Jesus einwânni modorammyakâwândy inwenily-ro warâ.Unâ Jesus Cristo wâgâ agueim koendâ akaemo nhutudyzemyakâwândy Paulo. Romaram nâtâba tawyly umelâmyakâwândy xirâ kata inwenily. Awylygue myarâtâtâdyze tawyly wâgâ inwenily, eyanmo IU ise.

Xirâ kata wâgâ Paulo tywenize âdara kydâsemaguelyawyly. Idânârâ kurâ Deus izepa ato adyese lelâ kurâ.Awylygue Deusdâ iwague kydawyly. Jesus iguelymyakâwândy, inakanhe aguitobyry xygakehoem.Toenzepa kywynedylygue Deus kâmakely. Jesuskieinwântuo lelâ kydâsemaguely, âdy kydâsemaguehoemaguienkyly lâpeba. Deus nhemakeybyem kydawylygue;Satanás aguiendyse ato aguientaymba kurâ iwerâ. DeusIspiritury kagâlâ awylygue, Deus kieinwândyly, izeato aguiendyly warâ. Jesus einwânniem kituo, Moiséstâzezewenry inweniby amaymba kidyly. Kata xypyryem,Paulo tywenize, âdara Jesus einwânni modo tagonro agââzedyly awyly wâgâ, pymâdo aguehobyry kiankabyrakydawyly wâgâ warâ.

Paulo xunâry adaguho1 Urâ Paulo, xirâ kata âyanmo iweninri, Cristo Jesus

emary. Mâkâ wâgâ aguenriem igonotyby urâ. Deuslâuduakeim, ygâseni warâ, tâinkâ lelâba unâ iwâkurutâdâsemagueho kâengatuhoem.

ROMANOS 1:2 2 ROMANOS 1:82Deus aguewândymy: “Unâry koendonro tâinkâ lelâba

ise âzegatuoly” kewândy. Saguhoem mâkâ itaumbyryegatuwâni modolâ mykâinane xirâ unâ egatuim, Jesussaindyly iraynâlâ, Deus itaumbyry awo wâgâ iwenibyem.3 Jesus Cristo Deus imery kywymâryem idyly wâgâ. Onroanaynlâ iazely karalâ. Davi iwerypyry mâkâ; saguhoemjudeu domodo iwymâry tynrenseim myakâwândy Davi.4 Kurâem wâne myakâwâm Jesus, Deus lâpylâ olâ mâkâ.Tunwym agâ âzekiba, eon-honru, enomegu, xynru warâ;âdaunloenlâDeus izepa ato anientaymba. Iguewâm lelâlâ,toenzepa ton-honruguelâ olâ Deus, kurâem ietonmâ.Deus imerylâ lelâlâ Jesus awyly xutuholâ myakâwâmmârâ. 5 Deus yagâ koendâ tawyly nhenehonly, mâkâiemakelywarâ, âdy agânhetybywâgâ inkâba, yagâ koendâtâidyse tawylygue. Cristo wâgâ ani Deus ugonodyly judeukeba modoram xurâem agueze. Idânârâ âtâ anakonromodo tytaumbyry indadyly, tâinwândyly, adâkehobyryanhedylymo warâ mâkâ ize awyly. 6 Âmaemo Romadonro modo myakâwândy Deus ingâseguyly, Jesus Cristoxurâem mitomoem.

7 Awylygue xirâ kata âyanmo kâinwenily. Toenzepaâwynedylymogue, Deus âduakelymo xurâem mitomoem.

Âynynâmo Kunwym Deusram, Kywymâry JesusCristoram warâ kâenkadyly koendâ nhetomoem,akaladânimo peba nhetoem warâ.

Paulo Deus agâ aguehobyry8Warâ kely ise ygatary kanguho. Tâinkâ lelâba âmaemo

Roma donro modo toenzepa Jesus mâinwândylymo kelyegary. Awylygue, Jesus Cristo kurâem anhetyby kâe-nanâguelygue inanry, Deus agâ âwâgâmo auguely kâin-moly wipyra wawyly: “Toenzepa womaru, âynynonroRoma donro modo egary kâindatuo. Koendâ inanry

ROMANOS 1:9 3 ROMANOS 1:15eagâmomawyly, Pabai” uguely inanry. 9 Idânârâ yangahuoday unâry tutuze Deus; âkealâ auguely awyly tutuze.Tutuze Deus, kopaelâgâembaba âynynâmo eagâ auguelyawyly. Inanânehonwâbyramo urâ. Tygüigue kehoeminanry Deus imery Jesus Cristo wâgâ unâ iwâkuru kâen-gatuly auguedyse wawylygue kehoem.

10 Deusram auguely: “Udâdyse winase Romaram,tonlo modo âynynonro modoram adakobâze, nudupaolâ inanry. Âmâlâ udâdyse donro watay, inepaudâhoem kâenkadyly” uguely inanry eyam. 11 Toenzepanhedysemo wawyly, Deus Ispiritury ienomedâdobyrygueinomedâdomoem, ton-honre lelâ Jesusmâinwântomoem,Deus aguehobyry aiese ton-honre mitomoem warâ.12 Arâ kagonro agâ kydâzeon-hondâne, koendâ lelâ Deusaguiendyse ato aguientoem. Ton-honre lelâlâ ise Jesusmâinwândylymo, urâem anhetyby egary mâindatuomo.Ton-honre lâpylâ ise kâinwândyly, âmaemoem anhetybyegary kâindatuo.

13 Cristo eynynâ ypemugudo, mâuntudyzemo urâ,toenzepa lelâlâ udâdyse wawyly, aunlolâ udâpa witoemaienehoimbe olâ. Ywâgâlâ, Jesus mâinwânsezedo-moem Deus anhenehondyze urâ, tâinkâ lelâba judeukeba modo agâ aitobyry ara. Xirâ mawânrâ iewanumâkâ xurâem. 14 Tâinkâ lelâba iwâgâ auguehoemugonomâ Jesus Cristo. Awylygue idânârâam kâengat-uly tonomegueim modoram, tonomeguenry modoram,pape itainly, iwenilywarâ xutuwânimodoram, xutudânrymodoram alelâ. 15 Awylygue Romaram udâdyse wawyly,unâ koendonro Jesus wâgâ kâengatuhoem, âmaemoatonlo modo koendâ mâuntuhomoem lâpylâ.

Kydâsemaguehoem unâ iwâkuru Jesus wâgâ kyjidane

ROMANOS 1:16 4 ROMANOS 1:2016 Tâinwânse urâ, âkeá lelâlâ, unâ iwâkuru Jesus

wâgâ einwânni modo tâmakeze Deus awyly. Ton-honrugue mâkâ kâmakely. Awylygue tywypazebaxunâry kâengatuly; tadawize urâ xirâ kâengatulygue.Waunroem kuru xirâ unâ âzegatuoly myakâwâmjudeu domodoram, ilâpyryem pylâ judeu kebamodoran-ro warâ. 17 Jesus wâgâ egatuyby kindatuolelâ mawânrâ âdara Deus xurâem tâwentâguezebakydawyly kiuntuly. Mâkâlâ mawânkâ wakeim: “Jesuseinwânni modo lelâ kâenmakely” keim. Aituo mâkâJesus einwânni nheinwânsezedyly-ro watay, Deusramnâzewentâowâbyra ise. “Deus tâwentâguezeba kâendyly,mâkâ kieinwândylygue lelâ, âdaunloenlâ eagâpakydâiehowâbyra ise kurâ-ro warâ, onro anaym kydawylyume, kyigueduo alelâ” kely iwenibyem Deus itaumbyrywâgâ.

Deus izepa ato aiedyly wâgâ agueho18 Toenzepa kurâdo inakanhe aidylygue Deus tyewiâky

enehonze. Awylygue âsenagazedomoem anhenehonly,âdalâ kulâ aidylymogue, aguelymogue, nhangahumooday xunâgomo wâgâ warâ. Deus itaumbyry âkealonrotâinwânseim tindadysebamo, mâkâ izepa ato aiedylytimodyzeba tawylygue, kurâ domodo unâ indadysebamolâpylâ warâ. Indadylymo-ro watay, tutuzemo tâise âdaratâsemaguely awyly Jesus tyeinwântuo. 19 Tâlâ tawyly,koendonro tawyly, ton-honru, tonomegu warâ xutuen-honwânlâ Deus, xirâ anano modo olâ tiuntudyzeba.Awylygue ise Deusram âzenagazeolymo.

20 Kaudyly umelâ, tiungutyby modo wâgâlâ Deusâdaunloem tawyly nhutuen-honly. Tâenseim keba lelâlâwâne, nhugutyby kientuo olâ, tutuze kurâ, toenzepa ton-honreim awyly, âdaunloem awyly warâ. Onro wogonro

ROMANOS 1:21 5 ROMANOS 1:26modo, kau wogonro modo, paikano modo warâ kientuo,tutuze kurâ, Deuslâ idânârâ xugunipyry awyly. Awylygueânguy, “Âdaunloem tawyly kiuntuhoem nenehonwâbyraDeus” kehoem nuduwâpyra. 21 Deus tâlâ awyly, tutuze-molâ wâne, xurâ keba modo olâ nyrempyramo. “Koen-donro lelâlâ âmâ; koendonro adyese âmâ xina xurâem”kepamo warâ Deusram. Tâkuâguemolâ Deus wâgâ imâemkehoem; âdakulâ nhangahumo oday xunârymo. Iamuoday adakobâni âdykâingâ tâtâly awyly xutudânry aramo,koendâ Deus wâgâ nutuba tawylymogue.

22 Tonomegue wâne âdutulymo, tuândyem lelâlâmoolâ. Deus wâgâ koendâ tutuze wâne, tânanajimo, iozepakulâ arâ tyangahu oday xunâgumo. 23 Deus Iguedânrytâise nhehogueguylymo, ânguydo imeom ekudo xy-gatyby kulâ olâ nhehogueguylymo; kurâ ekudo, konopioekudo, onwâgâ ârahujini ekudo warâ kulâ nhehogueguy-lymo. “Deus merâ” tâkeze tyngapygueduomo.

24 Tynrempyramo awyly tientuo myakâwândy Deusaguely: “Auguehobyry lelâ aniempyra awylymogue,tâwâlâ inakai, kywypadowarâ adiendyse tato aniendâmo.Adâitobyry aralâ ise âsebywadylymo” kely. Awylyguemawânkâ akaemo toenzepa kywypado tagonro agâ an-hedylymo. 25 Deus idânârâ tâlânro modo xugunipyrytâise nhehogueguylymo. Aypa olâ, tâwâlâ tyngatybymodo kulâ nhehoguedylymo. Iozeno Deus agueho nein-wâmpyramo, iozepaom tyeinwântoem. Deus mawânkâaunloenlâ tohoguezeim kuru.

26 Arâ aidylymogue myakâwâm Deusram ododoke-olymo. Aguely myakâwâm: “Tâwâlâ kywypado, ty-wykeim warâ adiendyse tato aniendâmo. Âdaito-byry arâlâ ise âsebywadylymo” kely. Awylygue ky-wypado anhedylymo. Pekodo modo, uguondo lelâwaypa nhynanâguylymo; pekodo, pekodo agâ kulâ idyly.

ROMANOS 1:27 6 ROMANOS 1:32

27 Kywypado adyese lâpylâ uguondo modo. Uguondo,uguondo agâ kulâ idyly warâ. Peto ehoru nhântânryemyenrope ioday-ro waunlo ara akaemo. Awylyguepekodo lelâ waypa nhynanâguylymo awyly. Kywypadokulâ anhekylymo; todo kulâ olâ inakanhe nhekylymo.Arâ adâidylymogue tâwâlâ tâsenagazedo kulâ ise anheky-lymo. Ewâmasemo mawânkâ inakai adientyby wâgâ.

28 “Tuândy lelâ Deus wâgâ tiuntudyzedo; kyzenanâne-honre mâkâ” kelymo. Aituo Deus âdakepa idyly: “Tâwâlâkywypado, inakai kehoem adiendyse tato aniendâmo.Adâitobyry aralâ ise âsebywadylymo” kely. 29 Toenzepalelâlâ inakaigumo. Toenzepa inakanhe adâito timodyze-bamo. Pymâ domodo, Deus warâ aiedyseba ato adi-endysemo. Toenzepa âdyem tâidysemo. Tâdâtyzedylykelymo. Tâdâdyâly kelymo. Iduekumo; aunlolâ âji-hogulymo. Iozepa aguelymo, konokudylymo. Inepakehoem iewiâpadylymo adâkely einwântânry modo agâ.Âkelomo kulâ nhoraguekylymo, tynynonro keba kulââtynanâdomo. 30 Âkelomo nhunâguedylymo. Âdaun-loenlâ Deus izepamo. Inwykelymo, tyewiâse lelâ tâji-tanru in-hogulymo. Sawoem idylymo. Tywâgâ toenzepaaguelymo; “Tutuzeim xina” kelymo. Toenzepa inakaiadienkyly wâgâ kulâ âpaunzedylymo. Tunwym, tyzewarâ aguely neinwâmpyramo. 31 Koendonro tiuntudyze-bamo; koendonro watay, xurâmoem inakai; inakai pylâxurâmoem koendonro-ro warâ. “Aiese urâ” tâkehobyryaniempyramo. Ânguy izetonro kebamo. Turâem in-akanhe aityby nenanânehombamo, tâpeânzemo. Ânguynityembyramo. 32“Arâ kulâ aitaynrimmodo âsenagazeze.Tyigueduo, ydâ iwaguemo ise” keypyem, Deus awylytutuzemolâ. Arâlâ olâ, Deus izepa ato aiedyly nimopaawylymo. Adâito ara âkelo modo aituo iomarumo lelâ.

ROMANOS 2:1 7 ROMANOS 2:72

Izepa tato aieni modo enagazenehonze Deus1 Âmaemo xirâ kâinweniby itainrim modo, “Inakai

aieni modo tâwâlâ nâsenagazedâmo” tâkeze wâneâmaemo. “Tâwâlâ nâsenagazedâmo” mygueduomo,inwentâdomo lâpylâ olâ amyguehomo, earamo lâpylâmawylymogue. Akaemo inakanhe aito araba wâneilema-ro. 2 Izepa tato aieni modo nhenagazenehonduo,tutuze kurâ, Deus iozeno lelâ aieni awyly. 3 “Akaemoinakanhe aito ara ini modo akaemo alelâ ise Deusnhewentâguyly. Urâma ise kâsenagazebyra” tâkezeâmaemo. Tâdâsenagazedo amaymba mâsemaguebaolâ ise âmaemo, Deus mâinwâmpyra matomobyrywâgâ. 4 “Izepa wato anhedylymogue kulâ inepa kehoemkâenagazenehonlymo witaymba ise urâ” kepyem Deus.Awylygue mawânkâ mâkâ agâmo koendâ awyly, alâ kulânewiâpabyra awyly warâ, izepa ato amânhetuomo. Arâawyly, xurâem modopâdomoem, inakanhe amitomobyrywâgâ mâjityendylymo mawânkâ ize ato, amânhepyramidylymo-ro warâ. Âmaemo olâ mâuntubamo, âdaitoemDeus inepa inagazenehombamo awyly. Awylygueamyguelymo: “Deus izepa ato aguyjiesezene lelâ;kânagazenehomba awylylâ ise mâkâ” myguelymo.

5 Toenze kulâ tâeganeim keba olâ âmaemo. Izewen-rymo Deus izepa ato aiedyly mâinmodyzeba âmaemo.Inakanhe amisezedylymogue, mâsenagazedomo imâemmânhesezedylymolâ. Xypyry etay, âdaunloem kydawylyDeus nhetay, ioze lelâ ise mâkâ aidyly, tâinwântân-rybyry modo nhenagazenehonly, tynynonro modoramise koendonro nhuduly warâ. 6 Onro anaym aguito-byry ara, aguykehobyry ara warâ ise kydâsebywadyly.7 Tâlâ Deus ize ato aiedyly imodânry modo. Mâkâ

ROMANOS 2:8 8 ROMANOS 2:15aguehobyry tiankadyze inkâbamo. Iweloem tâitondylyize atomo, imâem Jesus Cristo ara tâitomoem. “Koen-donro âmaemo” tâkehonduzemo Deusram. Deus tâ-makedyzemo, typygueba kehoem eagâ tâitomoem. 8 Tâlâolâ Deus ize ato adiendysebaom modo. Deus itaum-byry âkealonro tyeinwândyse inkâbamo. Adiendyse tatokulâ anhekylymo; adienkyly Deus ize, izepa warâ awylytiuntudyzemo inkâba. Arâ kulâ aitaynrim modo agâtyewiâseba nitaymba Deus, enagazenehonzemo-ro warâ.

9 Idânârâ adâkehobyry sakanibyry modo enagazene-honze Deus. Adahulizemo, âjityenzemo warâ, judeu do-modo, judeu kebamodo alelâ. 10Tâinwânnimodo xurâemolâ ise Deus nhuduly ehogumo, iomarumo, ekobyzegue-lymo warâ, Jesus Cristo ara itomoem, judeu, judeu kebaalelâ. 11 Âzekiba lelâ mawânkâ Deus idânârâ nhedyly,âkeloem mâkâ nhedyly, mâkâ âkeloem warâpa.

12 Deus, Moisésram tâzezewenry inwenien-hoymbylâpeba judeu keba modo. Alâ olâ ise Jesus einwântânrywatay, aunloenlâ Deus agâpa âieholy. Judeu domodomamârâ tâzezewenry iwenibybe. Alâpylâ ise Moisés in-weniby nhakadomobyry wâgâ Jesus einwântânry watay,aunloenlâ ise Deus agâpa âieholy warâ. 13Aguely idadylykulâ âdymâkeba Deus xurâem. Ize ato aiedyly koendonrokuru. Arâ mawânkâ kâwentâbyra awyly, aguely.

14 Judeu domodo ezewenry inweniby nâduduopamyakâwâm judeu keba modoram. Arâlâ olâ aguiakaemo ewy âwâlâ anhedylymo Deus ize ato. Nhangahuodaylâ mârâ tâzezewenry iwenibyem awyly-ro waunloara, Deus ize ato nhutuhomoem, tywenizebalâ.15 Idânârâ kurutobyry kuodaxi ienipyryem Deus.Deus ezewenry iweniby pebaom modo Deus ize atoanhetuo, tânehonzemo, mâkâ aguehobyry tutuzetawyly. Aidylymolâ mawânrâ enehoim. Akaemolâ

ROMANOS 2:16 9 ROMANOS 2:22xutuim, âdara Deus ize ato adiendyly awyly, aniempyratawyly warâ. 16 Idânârâ aguientaymby modo,kyangahu oday kunâgobyry modo warâ xutuze Deus.Xypyry etay, âdaunloem kydawyly Deus nhetuo iseaguitobyry, aguykehobyry warâ Cristo Jesus wâgâlâkydâsebywadoem, Deus anhenehonly, koendonro,inakai alelâ. Xirâ inanry unâ iwâkuru tâdâsemaguehokâengatuday, augueho.

Judeudomodo ezewenryDeusMoisésram inwenien-hoymby17 Âmaemo judeu domodo, tohomaenze âmaemo.

“Xina iDeusryma Deus lelâlâ. Deus xurâem koen-donro xina, xina idamudoram lelâmawânkâmyakâwândytâzezewenry nhuduly” tâkeze âmaemo. 18 Âdara Deusize awyly tutuze mawylymo, âdy iozeno, iozepaom warâawyly, tâzezewenry Moisés inwenibygue tâsenomedâzemawylymogue.

19 “Judeu keba modo Deus itaumbyry nutuwâbyra.Xina lelâ koendâ xuturim. Epy sakobâni emyenroxina, iamu odano iajimanâni, iajinu emyenro warâ xina”tâkeze âmaemo. 20 “Xina lelâ Deus itaumbyry xutudânrymodo enomedâni. Xina lelâ iamudo ara âdy xutudânrymodo enomedâni. Deus xinaem tâzewenry inwenibybetawylygue, idânârâ tutuze xina, mâkâ wâgâ tutuze xina,iozeno lelâ-ro warâ” tâkeze âmaemo. 21 Âkelo modo tu-ruse âmaemo; âwâlâ mâturubyra olâ âmaemo. “Iwâkurukeba tâzemagaguy” myguelymo âmaemolâ tâmagazeim.22 “Eagâmohogüin-homobyry lelâ xynanâdaungâ” tâkezeâmaemo. Âmaemolâ eagâmohogüin-homobyry keba kulâxynanâni. “Deus lelâ xina nhehogueguyly; ekudybymodoetyguedyly tumoze xina” tâkeze âmaemo. Agueypyenlâxygahudâdyby modo ehoguedo âtâ odaji igawândy-lymo, xurâem satyby modo mâenmagazedylymo. Awârâ

ROMANOS 2:23 10 ROMANOS 2:29arâ amidylymo, xygatyby modo ehoguedyly mâinmopamawylymo tânehonze.

23 “Xina idamudoram lelâ Deus tâzewenry nhuduly”tâkeze âmaemo. Tâzezewenry agueho ara amipyra olââmaemo. Arâ kulâ amidylymogue, Deus âwankuemâieholy eynynâbaom modoram. 24 Deus itaumbyryawo wâgâ iwenibyem: “Inakanhe amidylymo tientuo,judeu kebamodo Deus âwankuem nhedylymo, itaumbyryâdyem nipyra waunlo ara tyenehonzemo mawânkâ” kelyiwenibyem.

25Deus, Moisésram tâzezewenry inwenien-hoymby aralelâ judeu domodo aidylymo watay lelâ judeuem awylyxutuhogue satâly koendâ awyly. Koendonro anhekylywâgâ mawânkâ nhenehonly, Deus xurâ tawyly. Mârâtâzezewenry Deus inwenien-hoymby ara lelâ anipyra-rowatay, adatâoly kulâ mâkâ. Judeu domodo xutuhoguesatâybyem lelâlâ wâne, inakanhe kulâ aito olâ tânehonzeDeus xurâ keba awyly. 26 Judeu domodo ara tatâdunebajudeu keba modo. Deus aguehobyry ara anhedylymowatay olâ satâyby modo ara lelâ Deus xurâem awylymo.27 Awylygue ise judeu keba modo aguely: “Deus xurâmodo xutuho peba, judeu domodo ezewenrymo iwenibypeba warâ lelâlâ wâne xina, Deus aguehobyry ara lelâolâ xina aidyly. Satâybyem lelâlâ wâne, judeu domodoezewenry iwenibybe warâmo wâne, Deus aguehobyryaniempyramo olâ. Awylygue ise âzenagazeolymo” ke-lymo.

28 Judeuem kuru tadawyly Deus xurâem kuru tâjidylywarâ, Deus einwântuo lelâ. Ilery ety iopiry satâybyemlelâlâ wâne judeu domodo, Deus neinwâmpyramo watayolâ, adatâoly kulâ. 29Deus xurâ modo kurumâkâ iweloemietyby, saguhobyry ara anipyra waunlo. Tuoday Deusxurâem Deus Ispiritury iweloem nhetybyem warâ tawyly

ROMANOS 3:1 11 ROMANOS 3:6xuturim. Ilery ety iopiry satâybyembawâne Deus xurâemtawyly tutuze olâ waunlo. “Koendonro akaemo” tâkezeDeus. Idânârâ Deus einwânni modo xurâlâ, judeu, judeukeba alelâ.

31 Tâlâ warâ tunâgueim tyangahu oday: “Idânârâ Je-

sus einwânni modo Deus xurâ lelâ watayma âdyem ni-taymba judeuem, ilery ety iopiry satâybyem tadawyly-ro” keim. 2 Âdyem nipyra nitaymba! Judeuemtadawyly koendonro lelâlâ. Waunroem kuru Deus itaum-byry egatuhobyry myakâwândy judeu domodo idamudo.Deuslâ myakâwândy judeu keba modoram nhegatuho-moem aguenri. 3 “Tâlâ olâ myakâwândy judeu domodoidamudo ewy mâkâ aguehobyry ara lelâ aitânry. Akaemotâinwâmpyra atobyry wâgâ keanra Deus judeu domodoagâ koendâpa awyly” tâkeze keanra âmaemo. 4 Aypa olâ,aypa lelâlâ. Adienkylyem adâkehobyry aiesezelâ Deus.Idânârâ onro anakonro modo konokudâ lelâ, Deus olâkonokuni keba! Deus itaumbyry awo wâgâ iwenibyem:“Deus, amygueduo idânârâ tutuzemo, âkealâ amyguely

awyly.Inwentâdyzemo wâne, âdygue inwentâdo peba olâ âmâ.Koendonro lelâlâ idânârâ amânhekyly modo”warâ iwenibyem awyly.

5 Aguehobyry kiankaduo, Deus kânagazenehonlywatay, toenzepa ise: “Iozelâ Deus aidyly, adâjitobyrynhenagazeduo” keim modo. Awylygue, tâlâ ise wakeim:“Inakanhe aguitobyry Deus tâgaenehonze wataymakoendâ inkâba mâkâ kânagazenehonly aguehobyrykiankaduo. Inakanhe aguitobyrygue lakuru mawânkâojiomaeonly kuru” keimpe. Arâ mawânkâ kurâdo aguely.6 Aypa olâ, aypa lelâlâ! Kewâdyly kulâ aguehomo.

ROMANOS 3:7 12 ROMANOS 3:12Koendonro keba mâkâ-ro watay, xirâ onro anaymaguitobyry modo wâgâ kâpywaniem nitaymba tâisexypyry etay.

7 Ânguylâ wâne keanra warâ tunâgue: “Uguewâdylykulâ watay, idani modo aguezemo: ‘Kewâdyly kulâ awâkâ,Deus olâ âkealâ aguely, kewâdyly kulâ waypa. Koen-donro Deus’ kezemo. Awylygue tâwâlâ kienokudylymo,Deus wâgâ koendâ aguehomoem. Arâ-ro watay, koendâinkâbaDeus ienagazenehonly uguewâdyly kulâ-rowatay”tâkewâzemo keanra. 8 Tâlâ keanra: “Inakanhe aguine,Deus koendonro awyly xutuhoem”keim. Âdaunloenlâ arâaguykewâbyra kine! Tâlâ arâ auguely egaenimodo, âdykâarâ auguepa olâ urâ. Awârâ wâgâ nhewentâgueni modoâsenagazezemo, enagazedomo keho ara kehoem.

Ânguy koendonro aieni lâpeba, idânârâ inakai aieni kurâ9 Tâlâ keanra wakeim: “Judeu domodoma judeu keba

modo takaze koendonro Deus xurâem?” keim. Aypaolâ! Idânârâ Deus aguehobyry sakanibyryem lelâ kurâ.Aguientoem Deus aguehobyry takaze lelâ kurâ Idânârâ,judeu, judeu keba alelâ. 10 Warâ iwenibyem awyly Deusitaumbyry awo wâgâ:“Idânârâ kurâ xirâ anano modo Deus aguehobyry

sakanibyryem lelâ;ânguy âdaitânry lâpeba!

11 Ânguy âdy koendonro, inakai warâ awyly xutuimlâpeba kurâ.

Ânguy Deus koendâ tiuntudyzedonro lâpeba warâ.12 Idânârâ Deus tânanânehonzemo,

mâkâ ânwa iozeno imyimbyry xuzatyby ara,arâ lâpylâ idânârâ Deus ize ato tiuntudyzeba

awylymo.Ânguy koendonro aieni lâpeba, ipa lelâlâ.

ROMANOS 3:13 13 ROMANOS 3:20

13Tâzeguepybyry etadâdyby enahungueduo, inwânry in-akanhe kulâ,

kywilupanâdâ kehoem, ânguy nhemaenlyemba,myara kehoem aguehomo inakanhe awyly.

Tâdâsenogudyly nimopamo.Âgâu kâtobyry inakanhe kyetâ kyiguehoem kehoem,

myara aguehomo inakanhe kyedyly.14 Toenzepa itanrumo iwyku;

ânguy izepamo warâ.Awylygue aunlolâ Deusram nhekazezedylymo, izepa

tato modo nhenagazenehon-hoem.15 Tyewiâpadyly-ro watay, inepa kânagazedylymo, kyâ-

lymo warâ.16Âdyam idâhomobyrydâ inakai adyesemo.Tuomaruneim modo tuomareba tyenehonzemo;

tytynwanânehonzemo inakanhe kyetâmo lelâlâ-rowarâ.

17 Âdaunloenlâ Deus agâ koendâ tadawyly nutubamo, izeato aiedyly warâ.

18 Deus âwankuem tyesemo, âdy Deus anhekyly tiun-tudyzemo inkâba”

warâ iwenibyem awyly Deus itaumbyry awo wâgâ.19 Tutuzelâ kurâ, idânârâ tâzezewenry Moisésram

Deus inwenien-hoymby, judeu domodo nheinwântoemawyly. Itaumbyry tâlâ awyly, âdara aguidyse Deusawyly idânârâ kiuntuhoem. Ânguy olâ Deus ize atoaunlolâ anhedyly nipyra. Awylygue judeu, judeu kebaalelâ âzenagazeoze Deusram neinwâmpyra atobyry wâgâ.20Mârâgue tâdâsemaguehoem inkâba myakâwândy Deustâzezewenry Moisésram inwenien-honly. Mâkâ izeato ara aguipyra kydawyly kiuntuhoem myakâwândyinwenien-honly.

ROMANOS 3:21-22 14 ROMANOS 3:27Jesus kieinwântuo lelâ kydâsemaguely

21-22 Iwerâma Deus nutuen-ho tâwentâzeba kâento.Judeu domodo ezewenry Moisésram inwenien-hoymbyDeus kâwentâbyra itoem anienehonwâbyra. Saguhotâzezewenry kintainlygue, saguhoem Deus itaumbyryegatuwâni modo inweniby kintainlygue tutuze kurâ,âdara Deus kâmakely awyly. Jesus Cristo nheinwân-tuo lelâ mawânkâ Deus idânârâ Jesus einwânni modonhemakely, judeu, judeu keba alelâ. Deus xurâem idânârââzekiba lelâ kurâ.

23 Idânârâ Deus izepa ato adyese lelâ warâ. AwylygueJesus kieinwândyly iraynâ Deus koendonrodâ iwaguelâkydawyly. 24 Inakanhe aguitobyry xygakeze myakâwâmCristo Jesus iguely. Awylygue Jesus kieinwântuolelâ Deus tywykeba kâendyly, koendonro emakerin-emba kydawyly umelâ. Kydâsemaguehoem âdykiempywaguyly lâpeba. Jesus kâmakely, kâmakedyzetawylyguelâ. 25-26 Deusmy aienehonwâm Jesus tunutyapâze Jesus iguehoem, Deus agâpa kydâiehobakitoem. Jesus iguely myakâwâm, inakai aguienkylyDeus nhygakehoem, Jesus kieinwântuo. “Inakanhetadawyly ebyryem tâjiguely” kewânmy Deus. “Aiese urâ”tâkehobyry aiemâ. Kurâlâ tâise Deus ingueânehonlyinakanhe aguitobyry wâgâ, Jesuslâ olâ myakâwâmkâtaybyay ingueânehonly. Saguhoem adâkely sakanibyrymodo newentâbyra myakâwâm Deus, kâmakerin-emaguehobyry nigonopyra tawylygue. Iwerâ olâ, Jesusiguehobyry wâgâ saguhoem Deus einwânnipyry modoinakanhe aitobyry xygakeybyem awyly.

27 Kurâem kruz wâgâ Cristo aitobyry wâgâ tâwen-tâguezeba Deus kâendyly, kydâsemaguehoem aguitobyrywâgâ inkâba. Mâkâ kieinwândylygue lelâ kydâsemaguely.Awylygue kywâgâ koendâ aguykeho lâpeba kurâ, ky-

ROMANOS 3:28 15 ROMANOS 4:7dâsemaguehoem. 28 Augueondyly. Deus tâwentâzebakâendyly, Jesus Cristo kieinwândylyguelâ, judeu domodoezewenryem inwenien-hoymby aguiendylygue inkâba.29 Judeu domodo iDeusry kulelâ mâkeba Deus, judeu kebamodo iDeusry alelâ.

30Tokalelâ Deus idânârâ xurâem. Deus xurâem, idânârâJesus einwânni modo inakanhembamo, judeu, judeukeba alelâ. 31 Warâ olâ, “Jesus kieinwântuo lelâ ky-dâsemaguely awylygue, âdyem nitaymba judeu domodoezewenry Moisésram Deus inwenien-hoymby” kykebakine. Deus aguehobyry kieinwântuo, Moisés iwenibykiankadyly mâkeba, Deuslâ mawânkâ myakâwândy in-wenihoem agueim.

4Ewentâdo lâpeba Abraão Deus xurâem

1-2 Abraão-ro? Judeu domodo idamu myakâwândymâkâ. Mâkâmyakâwândywaunroemkuru ilery ety iopirytatâzeim. Awârâ wâgâpa olâ myakâwândy mâkâ tâwen-tâguezeba awyly, Deus xurâem. Awârâ wâgâ-ro watay,Abraão sawoem tise tâise: “Tâwentâzeba Deus iedyly,koendonro wawylygue” tâkeze tâise. Awârâ wâgâpa olâmyakâwândy Deus xurâem ewentâguedo peba awyly.3 Iwenibyem Deus itaumbyry awo wâgâ: “Abraão enraDeus tâinwânse. Nheinwândylygue, Deus xurâem ewen-tâguedo peba awyly” warâ iwenibyem awyly.

4 Kydâsewanily-ro watay, xuduly mâkeba mârâ ky-dâzepywaoho. Kâwanopyry ebyrylâ kienmakely. 5 Deusemaymba kienmakely olâ tâbygueim keba. Koendâaguientyby wâgâ inkâba Deus tâwentâgueba kâendyly,Jesus kieinwântuo lelâ. 6 Arâlâ myakâwândy Davi aguelyadienkyly wâgâba tâmakely Deus einwânni modo iomaruwâgâ. 7Aguely myakâwândy:

ROMANOS 4:8 16 ROMANOS 4:13“Tuomareim mâkâ, inakanhe aitobyry Deus nhygakeyby,

nhenanânehoymby warâ.8 Tuomareim mâkâ,

‘Âdy inwentâguedo lâpeba âmâ’ Kywymâry keho”warâ myakâwândy Davi inwenily.

9 Judeu domodo satâhobyry ara satâwâdyby modolelâ wânkâ tuomareim, kykely? Ainkâba! Tatâzenrymodo Jesus einwânni tuomaremo lâpylâ. Iwenibyemmawânrâ Deus itaumbyry awo wâgâ: “Abraão Deus tâin-wânse awylyguemyakâwândy, ‘Âdy inwentâguedo lâpebaâmâ’ kehonly Deusram” warâ iwenibyem awyly. 10 Deusmâkâ tâwentâzeba awyly nhedyly myakâwândy satâlyiraynâlâ. 11 Deus nhewentâguedo peba aguepygueduomyakâwândy Abraão satâly-ro warâ. Nheinwândylyguemyakâwândy mâkâ adatâoly. Arâ tadatâoduo, tânehonzemyakâwândy Deus tâinwânse lelâ tawyly. Arâ awylyguejudeu keba modo idamuem lâpylâ awyly, Deus tâin-wânse mawânkâ akaemo. Tâwentâguezebamo-ro warânadatâobamolâ, tadatâly iraynâlâ Abraão nheinwânto-byry ara.

12Alâpylâ judeu domodo Jesus nheinwândylymowatay,tâwentâgueduneba akaemoDeus xurâem. Âdygue tâwen-tâguezeba awyly aguehoymbyenmo, Jesus nheinwânto-mobyry wâgâ, satâybyem awylymogue inkâba. Abraãoakaemo idamuem awyly, eara satâybyem awylymogueinkâba, mâkâ Deus nheinwântobyry ara, nheinwânto-mobyry wâgâ.

Deus, “Xuduze urâ” kehobyry kienmakely, kieinwântuo lelâ13 Iweâpalâ myakâwândy Deus aguely Abraãoram:

“Koendâ ise agâ wawyly. Tâinkânro modo lelâbaiwaunroru ise âmâ. Pymâem ise lâpylâ âweompyrydowarâ” kely. Deus, Abraãoram arâ aguely myakâwândy,

ROMANOS 4:14 17 ROMANOS 4:18Deus nheinwântobyry wâgâ, âdygue tâwentâguezebaawyly wâgâ warâ, Moisés tâzezewenry inwenibyara aidylygue inkâba. 14 Judeu domodo ezewenryeinwântaynrim modo lelâ Deus aguehobyry emakeimwatayma iguely kulâ myakâwâm Jesus-ro. Ânguy Deustâzezewenry aguehobyry idânârâ kehoem aieni pebamawânkâ. 15 Tâzezewenryem adâkehobyry aietânrymodo enagazenehonze. Deus mârâ tâzezewenryMoisésram niweniehomba-ro watay, kiuntuwâbyra tâisekurâ mâkâ izepa ato adyese kydawyly. Kurupyra Deus-rowatay, “Auguehobyry mankadylymo awârâ” kewâpyratâise mâkâ kyam.

16 Koendonro Deus. Awylygue myakâwândy Abraão-ram aguely: “Koendâ ise agâ wawyly” kely. Adienky-lyem adâkehobyry adyese lelâlâ Deus. Abraãoram lelâba,idânârâ tâinwânni modoram, koendonro modo xuduzeDeus, judeu domodoram, judeu keba modoram alelâ.Deus tâinwânse myakâwândy Abraão, tâinwânse lâpylâkurâ. Aituo Deus xurâem, idânârâ kurâ Jesus einwânnimodo Abraão iwerypyry lelâ kurâ, eara satâyby, tatâzenryalelâ. 17 Abraão wâgâ iwenibyem Deus itaumbyry awowâgâ: “Toenzepa kurâdo âkelo modo ‘Tako’ keze âyam”kely iwenibyem. Deus, aunlolâ adâkehobyry ara lelâaidyly. Deuslâ myakâwândy Abraão nheinwânkyly kuru.Mâkâ mawânkâ igueypy modo kurâem ietoni, saguhoemipaombyry modo tâlâ ienehoimbyry warâ. 18 Deus ein-wânsezelâ myakâwândy Abraão. Deus aise kehobyryanipyra awyly umelâ, Deus aguehobyry einwândyly ni-mopa myakâwândy mâkâ. “Toenzepa ise âepadyly.Toenzepa âweompyry iepanânehonze urâ” kewândymyDeus mâkânra. Neinwâmpyra nipyra myakâwândyAbraão, tymezely tynwânwânse myakâwândy, agaityon-em tawyly umelâ.

ROMANOS 4:19 18 ROMANOS 5:119 Cem anu ioseaji myakâwândy Abraão. Âpaunzedyly

myakâwândy: “Agaityon-em urâ, ymezehoem. YwydySara adamyim keba, aripiem warâ” kely. Deusaguehobyry ara aise awyly tâinwânseze olâ myakâwândy.20 Deus einwândyly âdaunloenlâ inmoly nitaymbamyakâwândy. Adâkehobyry aieniem Deus awylytâinwânsezelâ myakâwândy. Nheinwânto imâemisezedyly lakuru. Deus koendonroem awyly wâgâ,eon-honru wâgâ warâ adâkely nimopa myakâwândy.21 “Tutuze urâ, Deus kymezehoem aienehonze awyly,aguehobyry ara” adâkely nimopa mykâinane tywydyagâ. 22 Einwândyly nimopa myakâwândy, adâkehobyryaieniem Deus awyly tiuntulygue. Arâ awylygue Deusxurâem ewentâguedo peba myakâwândy mâkâ. 23 WarâDeus itaumbyry awowâgâ iwenibyemawyly: “Urâem, âdyinwentâguedo lâpeba âmâ” kewândymyDeus, Abraãoramkulelâ inkâba Deus aguely.

24 Kyam lâpylâ myakâwândy aguely kiuntuhoem.Tâinwândylygue myakâwândy Deus mâkâtâwentâguezeba awyly nhedyly, arâ lâpylâ mâkâtâwentâguezeba kâendyly, Jesus kieinwândylygue.Kywymâry Jesus igueduo kurâem ietonibyrylâ Deus.25 Arâ aitoem agueypyenlâ myani Deus, Jesus iguehoeminakanhe aguitobyry xygakehoem. Deus, Jesus igueduo,kurâem tyenehondonze myani, tâwentâguezeba xurâemkydawyly tienehon-hoem.

5Deus xurâem, kâwentâguedo lâpeba

1 Tâwentâgueduneba Deus kâendyly iwerâ, KywymâryJesus Cristo tâinwânse kydawylygue. Saguhoem inakanhekulâ kydawylygue Deusram kaintaymba akâwâm kurâ.Inakanhe kydawyly xygakeze Cristo kruz wâgâ aitobyry

ROMANOS 5:2 19 ROMANOS 5:10wâgâ olâ, Deus agâ iwaguepa ietybyem kydawyly; âdapalelâ mâkâ agâ kydawyly. 2 Jesus einwânnipyryenlâ kurâ.Awylygue Deus agâpa tyeseba kydawyly. Jesus kurâemanhetyby wâgâ, Deus koendâ lelâ kâendyly, arâ tâensein-emba kydawyly umelâ. Kurâ kydohomaendyly, mâkâ agâkidyly tutuze kydawylygue, eon-honru kiendyly ise warâ.

3 Xirâ onro anaym kydawyly ara, mâkâ xurâ kebamodo âwankuem kyetâmo, kânagazedâmo. Ton-honrelelâlâ wâne kurâem, tohomaenze lelâ olâ kienmaenly;kydâsenagazedyly odaylâma kiuntuzezedyly âdara Je-sus einwândyly awyly kinmopa kitoem kienmaen-hoem.4 Einwândyly kinmopalâ kienmaenduo, kagâ tuomareDeus. Kagâ tuomare awylygue, “Xuduze urâ” kehobyrykienmakely kinwânwândyly. 5 Awârâ wâgâ kytynwâ-daymba ise kurâ, adâkehobyry adyese lelâlâ mawânkâDeus. Tyispiriturylâ Deus ingonokyly kagonroem, Deustoenzepa kywynedâ tutuen-honze mâkâ Ispiritury.

6 Âwâlâ kydâsemaguehoem ton-honremba akâwâmkurâ. Awylygue Deus aitoem aguehobyry odaji ituo,Jesus Cristo kurâem iguely myakâwâm, koendonro kebakulâ aieni modoem. 7-8 Ânguy tâeganuneba kâzewenryeinwânni etaybyay tyiguehoem. Tâlâ keanra tâise kurâkoendonro etaybyay igueze tâeganeim ilema-ro. Cristoolâ iguewâm inakai aieni modo etaybyaji. Toenzepakywynedâ tawyly tienehon-hoem, Deus, Cristo tugonosemyakâwâm kurâem iguehoem, izepa ato aguiendylyumelâ.

9 Jesus Cristo tunu tyapâze, kurâem iguehobyry wâgâ,Deus tâwentâguezeba kâendyly. Awylygue ise xypyryetay Deus tynynâbaom modo nhenagazenehonday, ky-dâsemaguely, Cristo kurâem anhetyby wâgâ. 10 Deusiduery akâwâm kurâ, tataen-hoem kyetâ olâ akâwâm,

ROMANOS 5:11 20 ROMANOS 5:15tymery Jesus Cristo iguehobyry wâgâ. Iwerâ Deus eataen-hoem kydawylygue, âsemagueze kydawyly tutuze lelâkurâ, Jesus mawânkâ kurâem tâitonze, igueypyembaiwerâ-ro warâ. 11 “Yataen-ho âmaemo, âwymârymoJesus Cristo âmaemoem anhetyby wâgâ” tâkeze Deuskyam. Awylygue toenzepa kuomazely, koendâ Deus agâkydawylygue.

Adão ara Deus aguehobyry kiankadyly; Cristo wâgâ olâkydâsemaguely

12 Adão myakâwândy waunro uguondo Deus ague-hobyry sakani. Mâkâ arâ aitobyry wâgâ Deus izepa atoadyese lâpylâ kurâ idânârâ. “Auguehobyry sakanibyrymodo idânârâ iguewâse” kewânmy Deus. Awylyguemyakâwândy Adão iguely, kyiguely lâpylâ warâ, Deusizepa ato aieni kydawylygue. 13 Judeu domodo idamudoezewenry inwenien-honly iraynâ, idânârâ xirâ ananomodo Deus aguehobyry takazemo lelâ myakâwândy.Tâzewenry nhakadybymo wâgâ inkâba myakâwândyDeusram âzewentâolymo, mârâ tâzezewenry Moisésraminwenien-hoymby peba mawânrâ myakâwândy ilâem.14 Toenzepa myakâwândy kurâdo, toenzepa lelâlâ, Adãoumenobyryem, Moisés iazeho odaji. Idânârâ kehoenmyiguewânmo, Adão inakanhe aitobyry ara kehoem aitânrymodo alelâ.

Âkelo myakâwândy Adão, Messias Deus ingonotybyagâ. Adão aitobyry wâgâ mawânrâ inakanhe tadawyly,ânguy nâseinwâmbyra awyly warâ adaguly. Jesus, Mes-sias keho, anhetyby wâgâ einwânni modo âsemaguelyadaguly. 15Adão aitobyry emyenro mâkeba Kâmakeim Je-sus Cristo aitobyry. Adão inakanhe aitobyry wâgâ iguein-em kydawyly. Jesus Cristo koendâ atobyry wâgâ, Deusxurâem, tâwentâguezeba Jesus einwânni modo awyly

ROMANOS 5:16 21 ROMANOS 5:20warâ. Inakanhe aitaynrim modo agâ koendâ lelâ Deusawylygue, tâbyguepalâ nhemakelymo. 16 Augueondyly.Adão aitobyry emyenro mâkeba Kâmakeim Jesus Cristoaitobyry. Adão tâinwâmpyra itobyry wâgâ, “Idânârâtâwentâgueduneim modo lelâ” kewândymy Deus. Aguiolâ Deus nhemakely modo, Jesus nheinwântuomo. Xirâmawânrâ Deus tâbyguepalâ kurâem anhekyly, emakerin-emba kydawyly umelâ, itaumbyry sakanibyryem ky-dawylygue.

17 Âkealâ xirâ, tokalâ uguondo, Adão, myakâwândyDeus aguehobyry sakani. Mâkâ aitobyry wâgâ mawânrâtâjiguely adaguly. Ânguy iguedânry lâpeba. Tokalâuguondo, Jesus Cristo, aitobyry wâgâ olâ koendonrokienmakely, Awylygue mawânkâ Deus xurâem tâwen-tâguezeba Jesus einwânni modo awyly, tâbyguepalâ kâ-makely warâ. Xurâ kydawylygue, aunloenlâ ise Deus agâkydawyly, Jesus agâ ise pymâem kydawyly-ro warâ.

18 Tokalâ uguondo, Adão, myakâwândy Deusaguehobyry sakani. Adão Deus neinwâmpyra atobyrywâgâ idânârâ tâzewentâoze lelâ kurâ. Deus xurâem,Adão iweompyry mawânkâ kurâ. Tokalâ uguondo olâmyakâwâm koendonro, ioze lelâ Deus xurâem aini, JesusCristolâ. Inakanhe aguitobyry epywaze Jesus iguehobyrywâgâ, inakanhe aguitobyry Deus xygakewânmy. Deusxurâem, kâwentâguedo lâpeba kurâ. Kyigueduo Jesusagâlâ ise kurâ, âdaunloenlâ kydadaimpa kitoem. 19Tokalâuguondo Deus neinwâmpyra atobyry wâgâ inakanhetadawyly adaguly; iwerâ Deus izepa ato adyese lelâ kurâidânârâ. Tokalâ uguondo Deus nheinwântobyry wâgâolâ tâwentâzeba Deus kâendyly, Jesus Cristo kurâemiguehobyry wâgâ.

20Adãopygueduo, iweâpa lelâlâmyakâwândy judeudo-

ROMANOS 5:21 22 ROMANOS 6:5modo ezewenry Deus Moisésram inwenien-honly. ÂdaraDeus ize ato ara lelâ adâidyly awyly inwenien-honly.Deus aguehobyry takazezemolâ olâ myakâwândy. Arâlâolâ Deus koendâ awyly; imâem isezedyly tâmakezein-emba tutuzeim modo agâ. 21 Deus agueho kiankadylykinmopa kydawylygue mawânrâ kyiguely. Deus koendâato olâ iwâkuru kuru; kagâ koendâ lelâ olâ Deus, koendâato emakerin-emba kydawyly umelâ. Kywymâry Je-sus Cristo inakanhe aguitobyry tygakeze, Deus xurâemtâwentâguezeba kitoem adyenehonze warâ. Awârâ wâgâmawânrâ ise Deus agâ aunloenlâ kydawyly.

6Jesus kieinwântuo, iweloem kydâiehondyly

1 Kagâ koendâ lelâ Deus, izepa ato aguiendyly umelâ.Tâlâ keanra ânguylâ warâ tunâgueim: “Deus izepa atoaguyjiesezene lelâ, imâem lelâlâ mâkâ kagâ koendâ awylyitoem” keim. 2 Arâ inkâba! Igueypy wâne xirâ ananomodo wâgâ nâtynanâbyra, myara lâpylâ Deus izepaatogue kulâ kydâtynanâdaymba kine. Nuduwâpyra, Deusaguehobyry kiankazezedoem.

3 Batiza kydâiehoduo, kienehonly Cristo Jesus agâtokaleoem kydawyly. Deus izepa ato imoimbyryenlâkurâ, igueypy xirâ anano modo imoho ara. Xirâ tu-tuzelâ âmaemo. 4 Jesus Cristo iguepygueduo, eguepybyryetadâdybyem awyly ume, kurâem tyetonze myakâwâmKunwym Deus. Arâ lâpylâ Deus iweloem kyetondyly. Izekydato, kyangahu oday kunâry warâ iweloem ietondy-byem. Deus izepa ato aguiendyse kydawyly tumozekurâ. Batiza kituo, iweloem ietaymbyem kurâ, kâzewenrysaguhobyry imoimbyryem kydawyly tânehonze warâ.

5 Jesus Cristo agâ tokaleoem kydawylygue, Cristo igue-duo, kyiguely lâpylâ waunlo ara. Cristo agâ on-hoam

ROMANOS 6:6 23 ROMANOS 6:14lelâ kydawylygue, kyigueduo kurâem kyetonze Deus,Jesus kurâem tientondobyry ara, mâkâ agâ aunloenlâkitoem. 6 Cristo xurâem kidyly iraynâ, Deus izepa atoaiedyly kinmowâbyra akâwâm kurâ. Inakai aguiendysekydato aguientoem aguykehonly waunlo ara, tâwaneimwâne tywymâry aguehobyry adyese lelâ myara, awârâmodo saimpyem olâ. Jesus agâlâ kruz wâgâ adainwâm.Awylygue iwerâ Deus aguehobyry kiankadyze kidyly-rowatay, aguientaymba kine. 7 Igueypy Deus izepa atoadiendyse tawyly tumoze. Awylygue Deus izepa atoaguientaymba kine.

8 Cristo agâlâ igueypyem kydawyly-ro waunlo ara,mâkâ kurâem itondobyry wâgâ, mâkâ agâ on-hoam ity-byem lâpylâ kurâ, âdaunloenlâ mâkâ agâpa kipyra ki-toem. 9Deus, Cristo igueduo kurâem ietonmâmy. Âdaun-loenlâ nigueompyra ise-ro warâ. Ânguy âdaunloenlâJesus Cristo peba itoem anienehonwâbyra. 10 Inakanheaguitobyry xygakeze myakâwâm Jesus iguely tokalelâ.Awylygue âdaitoem igueondyly nitaymba. Igueypyembamâkâ iwerâ Deus ize ato aiesezelâ. 11 Igueypy xirâ ananomodo wâgâ nâtynanâdaymba; ara lâpylâ, Cristo Jesusagâ igueypyem mawylymogue, âdydo imeom Deus izepaato akâiedaundâ. Cristo agâ tokalelâ mawylymo. Deusemaryem, iomaeniem warâ.

12 Deus izepa ato akâiedaundâ, amânhedysemawylymo umelâ. Deus izepa ato aiedyly kebaâuturimo nidâ. 13 Odomo ewy inakanhe amitomoemakâiedaundâ. Deusram âtuwâdaungâ, koendonro modolelâ amânhetomoem. Iweloem ietondybyem âmaemo.Igueypy ara akâwâm âmaemo saguhoem, iwerâ olâ,Jesus mâinwântuomo, kurâem itondybyem âmaemo.14Deus xurâem, tâwentâgueduneba âmaemo iwerâ, Jesusmâinwândylymogue. Saguhoem tâzezewenry Moisésram

ROMANOS 6:15 24 ROMANOS 6:19inwenien-hoymby ara lelâ amidylymogue inkâba arâmawylymo. Aituo Deus ize ato ara lelâ aguine iwerâ, kagâkoendonro mâkâ awylygue, koendâ ato emakerin-embakydawyly umelâ.

Deus xurâem kydawylygue ize ato lelâ aguyjiene15 Iwerâ ise-ro? Koendonro tawylygue Deus kâmakely,

tâzezewenry ara aguidylygue inkâba. Arâ awylygue âdalâkulâ aguidyly kitoemba lâpylâ olâ. 16 Tutuzelâ âmaemo,ânguyanlâ tâbyguepa tâwaneinhemâtulymowatay, mâkâxurâem mawylymolâ. Mâkâlâ ise âuturimo. Arâ lâpylâSatanás aguehobyry mâinwântomoem emaxi mâtulymo-ro watay, âiguelymolâ ise ibyrymo. Deus aguehobyrymâinwântomoem emaxi mâtulymo watay olâ imakezemoipywadomoem.

17 Saguhoem Deus izepa ato amânhedyse matomo kulâakâwâm amânhekylymo. Unâ iozeno, Jesus kieinwântuotâdâsemaguely wâgâ agueim tydase olâ âmaemo, tâin-wânse ani âmaemo warâ. Egatuyby mâindatomobyryara lelâ iwerâ amidyse mawylymo. Awylygue: “Koen-donro lelâlâ âmâ, akaemo Roma donromodo âmâ xurâemmânhetobyry wâgâ” xina kely inanry Deusram. 18 Deusimakelymo ani, saguhoem inakanhe amitomobyry amân-hepyra mitondomoem. Inakanhe tadawyly mâkeba âu-turimo iwerâ. Deus xurâem âmaemo iwerâ, ize ato lelâamânhetomoem. 19 Cristo xurâem midylymo iraynâ,Satanásram ani mâtulymo, “Aiekâ” kehobyry amânheto-moem. Idânârâ odomo wogonro tâwanize ani âmaemoDeus izepa ato amânhetomoem. Inakanhe tadawyly aniâuturimo. Awylygue inakanhe amidyse matomo aralâakâwâm amidylymo. Iwerâ olâ Deusram lelâ âtuwâ-daungâ, “Aiekâ” kehobyry amânhetomoem, iozeno, koen-donro warâ amânhetomoem.

ROMANOS 6:20 25 ROMANOS 7:320 Saguhoem inakanhe tadato âuturimo awyly ume,

mâtynanâdaymba ani âmaemo koendonro modo wâgâ,Deus izepa ato kulâ ize matomo. 21 Inakanhe amito-mobyry âmaemoem koendonro nuduwâpyra ani, mârâamitomobyry tywypazeze âmaemo iwerâ. Mârâ ebyrytâjiguely lelâ, aunloenlâ Deus agâpa tâjidyly warâ.22 Inakanhe tadawyly mâkeba âuturimo iwerâ. Deusizepa ato amânhedysemawylymomâinmohomoemaiety-byem. Jesus xurâem mitomoem Deus imakelymo, ague-hobyry aieniem. Emakeybyemmawylymogue, aunlolâ iseDeus agâ mawylymo; âdaunloenlâ eagâpa tyetuneba iseâmaemo. 23 Inakanhe tadawyly epywado, tâjiguely; Deusnhuduly olâ aunloenlâ eagâ kydawyly, Kywymâry JesusCristo agâ tokaleom kydawylygue.

7Deus kuturim, judeu domodo ezewenry iweniby mâkeba

1 Cristo eynynâ ypemugudo, pymâ domodotâzezewenry inweniwâdyby tutuzelâ âmaemo. Kyiguepakydawyly ara kulâ mârâ tâzezewenry ara aguidyly.Kyigueduo olâ, mârâ tâzezewenry modo âdyem nipyra.2 Pekodo ohogüimby wâgâ ise auguely, âdara Deusagâ kydawyly wâgâ kâenomedâdo mâuntuhomoem.Kâzewenry agueho ara, pekodo ohogüimby iso xurâenlâ.Eagonro agâ tohogüin-hoem, mâkâ inmoly nitaymba.Tuso igueduoma tâwâlâ eagonro agâ ohogüinly,tâzezewenry nhakadyly keba mawânkâ. 3 Mâkâ pekodo,uguondo eagonroram âdynanâoly, tusonu umelâ watayolâ tâzewentâgueoze mâkâ, tâzezewenry iwenibywâgâ agueho ara. “Iso igueduo olâ tâwâlâ ohogüinly”tâkeze tâzezewenry iweniby. Arâ watay, eagonro agâohogüinduo, inakanhe idyly mâkeba.

ROMANOS 7:4 26 ROMANOS 7:74 Mârâ tâzezewenry Moisésram inwenien-hoymby

wâgâpa mâsemaguelymo awyly wâgâ ise iwerâkâinwenily, âdara iweloem mitondylymo awylymâuntuhomoem. Kyigueduo, tâzezewenry amaymbatâise kurâ; arâ lâpylâ Jesus einwânniem kituo,tâzezewenry amaymba kidyly. Cristo agâ tokaleomkydawylygue, mâkâ agâlâ kydâdyoly. Awylygue Cristoxurâ kurâ, igueypyem awyly ume, Deus kurâemnhetondyby. Iweloem kydâiehondyly myani, Deusaguiendyse ato aguientoem. 5 Iweloem tyeseba kydawylyume, inakanhe aguidyly kulâ ani ize kydato. Tâzezewenrytydase ani kurâ, mârâ aguiendyseba ato aguiendyse lelâolâ ani kurâ. Idânârâ kodo wogonrogue ani Deus izepaato aguiendyly, Deus kintywanânehon-hoem. Tâjiguelyawârâ nhuduly-ro warâ, se tâwiseim tâwilylâ nhuduhoara.

6 Judeu domodo xurâem tâzezewenry inwenien-hoymby ani aiese kykewâdo saguhoem. Arâ Deus xurâemtâwentâguezeba kydawyly waunlo ara ani kânanaji,idânârâ mârâ aguientoem nudupa olâ ani. Toenzepawâne ani kieinwândyse kydawyly, toenzepa lâpylâ olâani adyesenry aguiendyly. Iwerâ, kydâsemaguehoem,mârâ saguho tâzezewenry aguientaymba kurâ.Kâtadâdobyrydâ kydâzekâjigueoly waunlo ara. Cristoigueduo, kyiguely lâpylâ waunlo ara akâwâm. Tutuzekurâ, iwerâ Deus “Aiekâ” kehobyry aguiendyly, DeusIspiritury aguientoem aguehobyry wâgâ.

Judeu domodo ezewenry wâgâ iwenihobyry7 Tâlâ keanra warâ tunâgueim modo: “Arâ atayma

judeu domodo ezewenryem, Moisésram inwenien-hoymby koendonro mâkeba-ro” keim. Arâ adâkezebaitaungâ! Koendonrolâ mârâ tâzezewenry. Mârâ peba-rowatay, kâuntuwâbyra tâise urâ, Deus izepa ato ara kulâ

ROMANOS 7:8 27 ROMANOS 7:13awidyly awyly. Ywâgâlâ wâne auguely, idânârâ olâ inakaiaguiendyly. Warâ tâzezewenry wâgâ iweniby: “Âkelomoxurâ tâlâ mawyse tâiseba ikâ” kely. Aguely peba-rowatay, kâuntuwâbyra tâise urâ, âkelo xurâpe widysewituo, Deus izepa ato ara kulâ awidyly awyly. 8 Xirâkâenanâgueduo, âkelo isejiguy emyenrobe widyse tâiselâpylâ urâ. Inakai modo kulâ agânhedyse witoem adyeselâpylâ ani. Tâzezewenry peba-ro watay, awârâ kâuntubalâpylâ tâise urâ; tâwentâguezeinhe kulâ tâise urâ.

9 Deus xurâem uguondo koendonro urâ-ro waunlo araani ienanaji saguhoem. Tâzezewenry iweniby kâuntuduoolâ ani Deus izepa ato ara kulâ awidyly awyly kâuntuly.Deus aguehobyry takaze wawylygue, xurâem koendâpawawyly tutuze ani urâ. 10 Deus xurâem iwague aniurâ, idânârâ tâzezewenry iweniby kâinwântoem nudupaawylygue. Aituo, Deusdâ iwaguepa yenehoin-em iweniby,mâkâ agâpa kâiehohoem adyenehonze ani. 11 Enokudybyurâ; tâzezewenry kâinwântuo, kâsemaguely waunlo araani ienanaji. Judeu domodo ezewenry inwenien-hoymbyagueho ara awituo aunloenlâ Deus agâ widyly, warâ aniyangahu oday unâry. Idânârâ kehoem mârâ tâzezewenryiweniby agânhepyra wawyly, tutuze olâ ani urâ. Tâjigue-lygue, aunloenlâ eagâpa kydâieholy warâ mawânrâ Deusaguehobyry sakaduo ebyry.

12Deus, Moisésram judeu domodo ezewenry inwenien-hoymby olâ iozeno, Deuslâ mawânkâ xuduim, mâkâlelâ mawânkâ iozeno. Iozeno, koendonro warâ mâkâaguehobyry, Deus itaumbyrylâ mawânrâ. 13 Aituo, tâlâwarâ keim: “Mârâ tâzezewenry inwenien-hoymby koen-donroka Deus agâpa witoem aienehoim?” keim. Arâinkâba! Kâinwâmpyra watobyrylâ Deus agâpa witoemaienehoim. Deus izepa ato agânhetuo, Deus aguehobyrykâenanâguely: “Xirâ akâiedâ. Awârâ akâiedâ” kehobyry.

ROMANOS 7:14 28 ROMANOS 7:22Arâ tâzezewenry nhenanâguen-honly inakanhe awitayn-hobyry modo. Deus xurâem inakanhe kehoem kâin-wâmpyra watobyry nhenanâguen-honly.

Deus ize ato ara aguidyse kydawyly umelâ, izepa atoaguiendyly

14 Tutuze kurâ, Tyispirituryenlâ Deus, Moisésramtâzezewenry inwenien-honly awyly. Kurâ kulâ urâ;won-honruguelâ mâkâ koendonro agânhedyse ato agân-hetaymba urâ. Tâwaneim, tywymâry aguehobyry adi-endyseba tawyly umelâ, adyese. Arâ lâpylâ urâ, Deusizepa ato agânhedyseba wâne urâ, adyese olâ urâ.15 Koendonro agânhepyra urâ-ro watay, âwâlâ inanryauguely: “Âdaituoka enra agânhedyse wato agânhep-yra wawyly?” uguely. Deus izepa ato agânhedylywatay, âwâlâ inanry auguely: “Âdaituoka enra agân-hedyseba wato agânhedyly?” uguely. 16Deus aguehobyrykankadyly watay, âwâlâ inanry auguely: “ ‘Inakai kulâawârâ agânhetyby awyly’ adâkeze Deus.” Deus itaumbyryiozeno, iozeno lelâlâ. 17 Urâlâ ize wawylygue inkâba,Deus izepa ato agânhedyly. Wodaylâ agânhedyse wawylyâtugudyly. Mârâlâ utunri-ro waunlo ara ayedyly.

18 Kurâ kulâ urâ; xirâ onro ananolâ urâ, inakai modoaieni urâ. Awylygue won-honruguelâ, koendonro agân-hedyly wipyra wawyly. Agânhedyse wâne urâ, agân-hetoem nudupa olâ. 19 Inakai agânhedyseba wato adyeseurâ; koendonro agânhedyse wato olâ urâ agânhepyra.20 Inakai agânhedyseba wato agânhedyly watay, tâne-honze awârâ, won-honrugueba Deus izepa ato agân-hedyly awyly. Wodaylâ Deus aguehobyry kankadyzewawyly âtugudyly, ize ato agânhepyra widyly-ro warâ.

21 Tutuze urâ, arâ yagâ aidyly awyly. Koendonro agân-hedyse wâne urâ, inakai aiedyly lelâ olâ kâuntuly. 22 Ize

ROMANOS 7:23 29 ROMANOS 8:3wato Deus tâzezewenry aguientoem inwenien-hoymby.23 Agânhetoem Deus agueho ize wato, iweloem yetondâmawânkâ mâkâ; iwelo modo iwerâ ize wato, yangahuoday unâgo warâ. Tâlâ olâ woday Deus aguehobyry arapaayenehorim. Koendonro agânhedyse wato, inakanheagânhedyse wato agâ woday âtuebadylymo-ro waunloara. Etadâdyby, kadeia oday tâeni ize ato anhekyly, izetato mâkeba, arâ lâpylâ urâ, inakanhe awidyse urâ-rowatay, awidyseba wipyra urâ.

24Tuomareimmâkeba urâ! Âwâlâ inanry kadapâiguely:“Ânguy wânkâ ise Deus izepa ato aiedyly kâinmo-hoem aienehoim, yigueduo, âji tâdâsenagazedoam udâpawitoem?” uguely inanry. 25 Kywymâry Jesus Cristolâmawânkâ kâmakeim! Inakanhe awidysewato agânhepyrawitoem won-hondâdâ mâkâ. Awylygue inanry, “Yagâkoendonro lelâlâ âmâ, Jesus Cristo anhekylywâgâ” uguelyDeusram.

Arâ urâ iwerâ. Toenzepa Deus ize ato agânhedysewawyly. Jesus Cristo yagâpa-ro watay, Deus izepa ato lelâtâise agânhekyly. Arâ lelâ olâ kurâ idânârâ.

8Deus Ispiritury Kuturim

1 Awylygue Cristo Jesus agâ tokaleom modo âdaun-loenlâ Deusram ewentâdo peba awyly. 2 Cristo Je-sus xurâem kidyly iraynâ, Deusdâ iwague kydawyly.Awylygue Deus izepa ato aiedyly kinmohoem nudupaawyly. Deus olâ kâmake. Iweâma Deus Ispiriturykagâlâ. Deus izepa ato aiedyly kinmohoem kon-honrutuduze mâkâ, Jesus Cristo agâ tokaleom ara itybyemkydawylygue. 3 Ton-honre Moisésram inwenien-hoymbyidânârâ aguientoem. Awylygue mârâ tâzezewenry wâgâ

ROMANOS 8:4 30 ROMANOS 8:10kulâ kydâsemaguehoem nudupa awyly. Deus lelâ ton-honreim, inakanhe aguitobyry xygakeze. Tymery Je-sus Cristo igonomâ. Karalâ akâwâm iazely xirâ onroanaym. Kâmyenro lelâlâ wâne, âdaunloenlâ Deus izepaato aniempyra olâ. Deus imery iguely myakâwâm, in-akanhe aguitobyry xygakehoem. Inakanhe tadawylyemaym kurâ-ro waunlo ara akâwâm, mâkâ olâ inakanhetadawyly emaymba kâmakedâ, Satanás “Aiekâ” kehobyryaguiempyra kitoem.

4 Mâkâ iguely myakâwâm, Deus aguehobyry kiank-abyra kitoem. Deus Ispiritury kurutobyry ara lelâaguidyly iwerâ, ize kydato ara kulâ inkâba. AwylygueDeus aguehobyry adyese lelâ kydawyly. “Aikâ” ke-hobyry aralâ aguidyly. 5 Ize tato aralâ adâidysedo mod-oma mârâanlâ âdutuolymo. Deus Ispiritury aguehobyryara aini modo olâ mâkâranlâ âdutuolymo. 6 Ize tatoaralâ adâidysedonro modo aunloenlâ ise Deus agâpaâieholymo, igueduomo. Deus Ispirituryam âdutuoim olâise nadahulibamo, xurâmoem koendâpa awyly umelâ.Tyigueduo Deus agâ isemo eydâ atodâ. 7 Ize tato aralâadâidysedo modo Deus iduerylâ akaemo. Deus aguehoneinwântaymbamo; mâkâ ize ato aiedyly nutubamolelâlâ. 8 Ize tato aralâ adâidysedo modo Deus niomazeân-daymba; nuduwâpyra Deus ize ato ara aitomoem.

9 Âmaemo olâ aunlo keba. Agâmolâ kuru DeusIspiritury-ro watay, amânhetomoem aguehobyry adyeseâmaemo. Inakanhe amidyse matomo amânhetaymbaâmaemo. Deus Ispiritury agâpaom, Cristo xurâ mâkeba.10 Cristo agâmo awylygue, iweloem ietondybyemmawylymo, âdaunloenlâ Deus agâpa mâiehobamitomoem. Igueze âmaemo inakanhe amitomobyrywâgâ. Arâlâ olâ ise Deus agâpa tyeseba mawylymo.Târâ Deus eydâ atodâ, kurâem âenehondonzemo Deus

ROMANOS 8:11 31 ROMANOS 8:17Ispiritury, Deus xurâem, âdy inwentâguedomo pebamawânrâ. 11 Deus Ispiritury, Jesus Cristo igueypyemawyly ume, kurâem itondoem adyese myakâwâm,tâkanâdobyrydâba egasehoem. Arâ lâpylâ, mâkâkieinwândyly watay, xypyry etay kurâem kitondoemaiese mâkâ, kâpyâdobyrydâpa kâgasehoem. Tyispirituryagonromoguelâ ise Deus awârâ anhedyly.

12 Cristo eynynâ ypemugudo, ize kydato ara inkâbakine. 13 Ize kydato aralâ aguidyly-ro watay, kyigueduo iseeagâpa kydawyly. Deus Ispiritury kagâlâ awylygue, mâkâizepa ato aiedyly kinmoly-ro watay olâ âdaunloenlâ Deusagâpa kydâiehoba ise kurâ, xirâ onro anaym kydatay,kyigueduo alelâ.

14 Deus Ispirituryam âdutuoim Deus imerylâ.15 Saguhoem Deus aguehobyry aiese kykewâdyly,kânagazenehonly kiyntadylygue kulâ. Tâwaneim,tânagazezeba tâitoem tywymâry aguehobyry aieni arakulâ ani kurâ. Iwerâ olâ âwâlâ kyenehorimbyryemDeus Ispiritury; saguhobyry ara inkâba kurâ iwerâ.Deus Tyispiritury ingonotyby kagâlâ awylygue,tyanunepa kurâ. Tutuzema kurâ, inakanheaguituo kydâsemaguehobe awyly; aunloenlâ Deuskânagazenehomba awyly warâ. Deus Ispiritury kyamtutuen-honze, Deus imery kydawyly. Awylygue, Deus agâaguykeday, “Kunwym” kykely.

16 Deus imeryem kydawyly, tutuze kurâ, mâkâ Ispir-iturylâ mawânkâ awârâ xutuen-hoim; “Âkealâ” tâkezemâkâ. 17 Deus imery kydawylygue ise, tynynonro mo-doem nhekanâdyby kienmakely. Cristo agâlâ ise koen-donrope kidyly. Xirâ onro anaym kydawyly ara, Deusxurâ keba modo kânagazezemo, Cristo tienagazedobyryara. Cristo pymâem awyly ume, âdyren-honly ume warâ,

ROMANOS 8:18 32 ROMANOS 8:24pymâem ise, âdyren-honze warâ lâpylâ olâ kurâ mâkâagâlâ.

Deusram kytâduo ise kuomaru kuru18 Inakanhe lelâlâ wâne, tarâ onro anaym

kydâsenagazedyly, sakani kulâ olâ awârâ. Târâ Deuseydâ kydawyly ume, kurâem aini olâ ise sakani keba,typygueim keba warâ. Kydâsenagazedaymba ise kurâtârâ. 19 Idânârâ Deus nhugutaymby modo tynwânwânsexypyry etay Deus tynynonro modo nhutuen-honly.20 Adaguday, idânârâ koendâ lelâ myakâwândy.Ilâpyryem olâ idânârâ tâlânro modo inakanhe isezedyly.Idânârâ iguewâdyly. Âwâlâ kulâ inkâba arâ aidyly,arâlâ Deus aguehobyry awylygue, waunroem xugutybyiso, iwydy warâ mâkâ itaumbyry nhakabygueduolâ.Awylygue, idânârâ iweloem tyedyly inwânwândyly.

21 Idânârâ xirâ onro anano modo inakanhe itaynlyiwerâ; iguezemo, iwânzezemo warâ. Xypyry etay,tynynonro modo, idânârâ tiungutaymby modo warâiweloem ienehonze Deus. Mâkâ ize ato ara lelâise akaemo, âdaunloenlâ inakanhe nipyra tâitomoem,niguepa, niwânzepa warâ tâitomoem. 22 Idânârâ xirâonro ananomodo tâsenagazeze, iweloem tyetondyly enu-enze, pekodo tymery iazely tienuenday saenlu wânemyara. 23 Awârâ modo kulelâba ise iweloem tye-seim. Kurâ idânârâ koendonro “Xuduze urâ” kehobyryemakeze kydawyly kiuntuhoem Deus Tyispiritury in-gonotobyry modo tynwânwânse lâpylâ kurâ. Toenzepaiweloem kydâieholy kinwânwândyly mârâ kodo âdaun-loenlâ iguedânrygue. Kuodaylâ kydâpyneândyly, inepakehoem aidyse.

24 Inakanhe aguitobyry, Jesus kieinwântuo, xygakeinheDeus awyly tynwânwânse ani kurâ, awylygue mâkâ

ROMANOS 8:25 33 ROMANOS 8:31kâmakely. Kâmakely tâinwânse lelâlâ wâne kurâ,awârâ âdypygueândyly kuru olâ ise xypyry etay, kodoiwelo âdaunloenlâ adaindânrygue iweloem kydâiehoduo.Awârâ mawânrâ kinwânwânkyly. Iwerâ tâlâ kydato kin-wânwântaymba kurâ. 25 Kinwânwânsezedyly lakuru olâiweloem kydâieholy. Tâmaenze kurâ, emakeze kydawylykieinwândyly kinmopalâ Deus aguehobyry.

26 Deus agâ aguykely kiuntuba kurâ-ro watay, DeusIspiritury kagâlâ konomedâze, aguykely kiuntuhoem.Kunwyn-am kytaumbyry nhadyly; tutuzenryem kehoemeagâ aguely. 27 Âdy Deus ize ato tutuze Deus Ispiritury.Awylygue, Deus xurâ modo eynynâ eagâ agueduo, Deusize ato aralâ nhekadyly.

28 Idânârâ tinwyneguyly modo xurâem koendonromodo, inakai modo alelâ koendâ itoenlâ Deus anhene-honly, ize ato anhentomoem ingâsedyby awylygue.29 Onro tiungudyly iraynâlâ myakâwândy Deus ânguy,ânguy warâ tynynonroem ini modo nhutuly. Akaemotuduakeze myakâwândy. “Ymery Jesus Cristo ara koen-donroem itomoem igâseze urâ. Iwaigorumo ise mâkâ,kâinduakewâdyby modo ise iukonodo, eaundudo warâ-ro” kewândymy Deus. 30 Tinduakewâdyby modo Deustynynonroem igâsemâ. Ingâsedylymo kulâ warâpaolâ, turâem ewentâguedomo peba tyenehonze lâpylâmyakâwâm Deus. Tâwentâguezeba nhedylymo kulelâmâkeba myakâwâm; xypyry etay Deus imery agâ kyn-roem, koendâ kitoem warâ aiemâ lâpylâ mâkâ.

Cristo wâgâ Deus kywynedyly31 Deus Ispiritury kagâlâ awyly kiuntulygue, xypyry

etay inakanhe tadawyly wâgâ kâwentâguebyra Deusitoem, kydadahuliwâbyra kurâ. Kynynâ Deus awylygue,

ROMANOS 8:32 34 ROMANOS 8:37ânguy âda kyetaymba ise. 32 Tymery Jesus Cristo âse-nagazedyly nimanâbyra myakâwâm Deus. Âsenagaze-doem, kruz wâgâ iguehoem warâ adyenehonze lelâmyakâwâm mâkâ, kurâ idânârâ mâkâ einwânni modomâkâ agâpa kydâiehoba kitoem. Toenzepa kywynedy-lygue myakâwâm Deus tymery kywâgâ iguehoem in-gonodyly; tâinwânseim kuru koendonro kyam nhudulyadâkehobyry ara.

33Kurâ Deus induakewâdybymodo ânguy kâwentâgue-daymba ise. Tâwentâguezeba kydawyly wâgâ adâkezeDeus, mâkâlâ mawânkâ inakanhe aguitobyry xygakeim.34 Cristo Jesus iguely myakâwâm, inakanhe aguitobyryxygakehoem. Tyigueduo, kurâem tâitonze myakâwâm.Igueypyem inkâba iwerâ. Kunwym Deus ezay mâkâ,târâ pymâem awyly, kurâem Deusram nhekadyly warâ.Awylygue ise xypyry etay, ânguy kygonopyra awyly âjitâdâsenagazedoam. 35 Toenzepa lelâlâ Jesus Cristo ky-wynedyly. Âdy kulâ mâkâ kywynebyra itoem anienehon-wâbyra! Takalague, tâsenagazeze, xurâ keba modoramtâzenagazeoze, typynigueba tâise, âdy peba tâise, kâmay-noem tâise, tyigueze lelâlâ warâ wâne kurâ. Arâlâ olâ, âdyJesus kywynebyra itoem anienehomba awyly. Idânârâaitaynrim modo wâgâ Jesus kâempyra nitaymba. 36 Deusitaumbyry awo wâgâ iweniby ara lelâ aidyly:“Âmâ xurâem tawylygue,

kopaelâgâembaba xina âdyoze kely.Kaneru domodo tyâhoram idâim ara kulâ xina âzenagaze-

oly âmâ xurâ keba modoram”kely myakâwândy Deus inwenien-honly.

37 Arâ wâne aguydâieholy, âdy Jesus kieinwâmpyrakitoem aienehoim peba olâ. Tâegane lelâ kienmaenly,kywynebyra nipyra mawânkâ Cristo. Sodadu tuduery

ROMANOS 8:38 35 ROMANOS 9:4modo samuneni ara kurâ. 38Ton-honre kehoem xirâ Deuskywynebyra nipyra ise, uguely. Tâwâlâ ise igueypyem,kyiguepa warâ kydawyly, kywynebyra nipyra olâ ise.Anju domodo, kadopâ modo, awâkâ modo kulâ ky-wynebyra itoem anienehonwâbyra ise. Iwerâ aitayn-rim modo, waunroem aitaynrim modo warâ kulâ ky-wynebyra nienehonwâbyra ise. 39 Kau wogonro modo,onwogonro modo warâ Deus kywynebyra itoem aniene-honwâbyramo. Deus nhugutyby ewy, Deus kywynedylynekuâdâdaymba. Kywymâry Cristo Jesus wâgâlâ mâkâkywynedyly nhenehonly, mâkâ agâlâ kydawylygue.

9Deus induakeyby modolâ judeu domodo

1-2 Cristo xurâ wawylygue, uguewâdyly kulâ witaymbaurâ. Woday tutuze urâ, âkealâ awyly. Inokubyramowawyly kâuntuhoem, yam tutuen-honze lâpylâ DeusIspiritury. Toenzepa lelâlâ kâjityendyly, agui mawânkâypemugudo ewy Cristolâ kâmakeim awyly einwântânrymodo. Toenzepa akaemo Cristo nheinwândyse wawyly.Ydamudo iweom lâwâne akaemo; tokalelâma xina idamu.3 Auguely tâise Kunwyn-am: “Urâlâ nhewentâguegâ,judeu domodo âsemaguehoem. Tuduzelâ watay, urâlâCristo agâpa yenehongâ, ypemugudomâkâ agâpa tyesebaitomoem” warâ tâise Deusram auguely.

4 Ypemugudo judeu domodo Deus iduakewâm turâemitomoem. Eagâmolâ myakâwândy Deus, ton-honru, to-hogu warâ enehonwânmy eyanmo. “Toenzepa koen-donro âyanmo xuduze urâ. Toenzepa ise âepady-lymo. Onro iwerâ eydâ matomodâ sodolâ ise âmaemo”warâ iweâpa lelâlâ Deus Abraãoram aguezesedobyry sak-abygueduo myakâwândy Moisésram Deus ypemugudo

ROMANOS 9:5 36 ROMANOS 9:10ezewenry inwenien-honly, ize ato ara adâidyly nhutuho-moem. Deusram âduruholymo, âdara tohoguedomoemaidylymo nhutuhomoem. “Igonose urâ Messias âyanmo,imakehomoem”kewândymyDeus. 5 Iweâpa lelâlâ Abraão,Isaque, Jacó (Israelgue tâzekeim lâpylâ) warâ umepamyakâwâm Jesus iazely judeuenlâ akaemo ewypyryawylygue. Uguondo tynrenseimmodo iwerypyrylâmâkâ.Deus mâkâ, idânârâ xuturim, eni, aunlolâ tohoguezeimwarâ.

6 “Urâ xurâ ise Israel domodo. Aunloenlâ ise kâendyly”kewândymy Deus. Idânârâpa olâ israelita domodo Je-sus einwânni, aguipa kulâ. “ ‘Aiese urâ’ tâkehobyryanientaymba Deus” kykeba olâ kine. Idânârâpa mawânkâisraelita iunupeom modo Deus induakeybyem awyly.7Agui myakâwândy Abraão iweom, idânârâpa olâ Abraãoiweompyry Deus xurâem awyly. Warâ myakâwândy Deusaguely: “Âpemugu ewy enday, âmery Isaque iweompyrylelâ ise kâenmawyadâguyly, kâenkyly warâ, âmeom-byry eagonrodo iweompyry mâkeba” kewândymy Deus,Abraãoram.

8 Awylygue kiuntuly, idânârâpa Abraão iweompyryDeusram iduakeyby awyly. Tâlâ myakâwândy Abraãoimeom eagonrodo, akaemo agâ koendâ tawyly keba olâmyakâwândy Deus agueho. Sara, Abraão iwydy adamylyiraynâlâ, Deus aguely myakâwândy Abraãoram: “Âmâ,Sara warâ imezeze âmaemo” kely. Deus aguehobyryara myakâwândy imery Isaque iazely. Awylygue Isaqueiweompyry lelâ Deus koendâ nhekyly awyly; akaemo lelâDeus “Kâinduakeyby” keho. 9 Aguewâm mawânkâmyDeus Abraãoram: “Auguehobyry odaxi ituo, won-honruenehonze urâ. Anu iwelo âeni wâgâ, âwydy Sara imeryuguondo iazeze” kewândymy.

10 Agueypyem tawylygue myakâwândy Deus, Isaque,

ROMANOS 9:11-12 37 ROMANOS 9:20Rebeca agâ imeom ewy tokalelâ induakely; azagonromyakâwândy imeomo, âzetaylâ iazeypy. 11-12 Akaemoiamimeom azagonro iazely iraylâ, Deus aguewânmy ise-moram: “Âmery azagonro xutulymo-ro watay, iukonoise tywaigoru xutuim” kewândymy. Mâkâ arâ aguelymyakâwândy, tyze idâhu oday awylymo umelâ, koen-donro, inakai warâ aniempyra awylymo umelâ. Arâ Deusadâkehobyry nhonwa kuru nhedyly myakâwândy arâ izetawylyguelâ, âdalâ idyly wâgâ inkâba. 13 IwenibyemDeus itaumbyry awo wâgâ, mâkâlâ aguehobyry: “Jacó,tâjiukono, kâinduakeyby; Esaú, tâjiwaigoru olâ kâin-metyby” kewândymy.

14 Ânguylâ wâne keanra warâ tâkeze: “Koendâ inkâbaDeus, tokalâ induakely, eagonro pylâ imekyly-ro warâ”tâkeze. Aypa olâ! 15 Saguhoem myakâwândy Deus aguelyMoisésram: “Koendâ wawyly, eagâ koendâ wawyse watoagâlâ. Eagâ koendâ wato iduakeim urâ” kely. 16AwylygueDeus kuduakely, ize kydawylyguepa, aguienkyly wâgâpawarâ. Ize tawylygue lelâ Deus kuduakely. 17 Deus itaum-byry awo wâgâ iwenibyem mâkâ lelâlâ Faraóram ague-hobyry: “Urâlâ akâwâm âduakenri, tarâ Egitodâ pymâemmitoem, aitaynrim modo wâgâ won-honru kâeneho-hoem. Arâ awidyly, tâinkâ lelâba urâ lelâ Deus awylynhutuhomoem” kewândymy Deus. 18 Deus ânguy agâlâkoendonroem tâidyse watay, adâise mâkâ. Ânguylâ tâe-ganeinhe tiendyse watay, adyese lâpylâ.

Deus induakeyby modo, imetyby modo warâ19 Tâlâ ise âmaemo ewy wakenri: “Deus aise kehobyry

ara lelâ idânârâ aidyly watayma, koendâ inkâba Jesuseinwântânry modo infernuram ingonodyly-ro. ÂnguyDeus ize ato anipyra itoem anientaymba.” 20 Arâ inkâba,yataen-ho domodo, aguewâni modo! Âdy mâkeba kurâ;

ROMANOS 9:21 38 ROMANOS 9:27Deus agâ kydâjihoguhoem ton-honruneba kurâ. Âmugâxyganilâ âdaunlo tyngakyly awyly xutuim, “Warâ ise”tâkehobyry aralâ nhygadyly. Âmugâ tyganipyryram:“Arâpa tâise ayedyly” kewâpyra. 21Âmugâ xygani ize tatoaralâ nhynanâdyly. Ikila tiamitybygue âmugâ iwâkurukehoem adyese, iwâkudâdobe kehoem warâ, eagonroiwâkudâdo peba adyese aunloem kulâ tâwanizeinhe.Mâkâlâ xuturim, âmugâ keba.

22 Arâ lâpylâ Deus kuduakely, kurâ mâkâ nhugutybymâkeba iduakeim. Tyewiâky, ton-honru warâ tiene-hondyze tâinwântânry modoran-ro watay, arâ adyeselelâ mâkâ. Arâ awylygue, âdanipyralâ inakanhe ait-omo nhemaenly. Mârâ xypyry etay olâ, infernu-ram igonosemo âsenagazedomoem arâ atomobyry wâgâ.23 Toenzepa tywâkuru, tohogu, ton-honru, koendonrotawyly warâ tienehondyze mâkâ tâinwânni modoramwatay, tânehonze lelâ. Toenzepa akaemo tytyenzemâkâ. Adaguly umelâ xutuwânmy mâkâ, akaemotârâ tuomareinhe awyly, “Xuduze urâ” kehobyry koen-donro emakerin-em awyly warâ. 24 Deus kygâsedylymyakâwândy xurâem kitoem, judeu, judeu keba alelâ.25 Saguhoem Deus aguewâm tytaumbyry iweninribyryOséias iwapery wâgâ:“ ‘Ynynâbaombyry modo ynynonroem isemo.

Kâinwynedânrybyry modo toenzepa isekâinwynedylymo’ kely Deus.”

26 Warâ lâpylâ myakâwândy Oséias inwenily Deusitaumbyry:“Âmaemo judeu keba modo watâkehonze:

‘Deus eynynonro mâkeba âmaemo’ tâkehonze ani.‘Deus iguedânry imery’ kehonze olâ âmaemo” kely.

27 Saguhoem Deus itaumbyry iweniwâm lâpylâmyIsaías:

ROMANOS 9:28 39 ROMANOS 9:31“ ‘Aguiom lelâlâ judeu domodo.Sagunu sapâguehoem nudupa wâne

myara lâpylâ akaemo agui awyly sapâguehomoemnudupa.

Tuduakeze kulâ olâ ise âsemaguerim modo, idânârâpa’kely.

28Aunlolâ nhemaenzesedyly nitaymba ise Deus,xirâ anaym tynynonro keba modo âdalâ kulâ

aisezedyly.Adâkehobyry odaji ituo, enagazenehonzemo”warâ iwenibyem awyly.

29 Isaías iweniwâm lâpylâmy Deus aguehobyry ainimodo wâgâ:“SaguhoemDeus tâgupygueba kehoem Sodoma, Gomorra

warâ donro modotainhehonze myakâwâm,mâkâ aguehobyry nhakaduomo.

Deus Ton-honreim kypemugudo nityembyra-ro watay,idânârâ tâise judeu domodo igueypyem awyly,mârâ azagâ xidadâ saguhobyry sain-hobyry ara”

warâ myakâwândy Isaías inwenily.Judeu domodo ewy Jesus izepaom

30 Aituo-ro? Âdara kaise aguykely judeu kebamodo âsemaguely wâgâ? Warâ ise kâin-hoguly.Saguhoem judeu keba modo tâdâsemaguely wâgââdy nutuwâbyramo akâwâm. Awylygue Deus nuimpaawylymo, tâmakehomoem, tâwentâguezeba tâitomoemwarâ. Jesus nheinwândylymo watay olâ, âzemakeozemo,tâwentâzebamo warâ Deus xurâem. 31 Judeu domodoolâ tâzezewenry Moisésram inwenien-hoymby,tâsemaguehoem, tâwentâguezeba tâitomoem warâeinwânse kelymo. Âsemaguehomoem nudupa olâ awârâ.

ROMANOS 9:32 40 ROMANOS 10:332 Tâlâ keanra ânguylâ warâ agueim: “Âdaituoka

akaemo nâzemakeoba awyly, tâzezewenry nheinwândy-lymo umelâ?” keim. Warâ kâin-hoguly: “Deusxurâem tâwentâguezenry mâkeba akaemo, Jesus nein-wâmpyramo awylygue” uguely. Âwâlâ adâidylygue kulââsemagueze kewâdylymo, Deus ingonotyby tyeinwândy-lygue inkâba. Mâkâ tâgaseim, tuhu onwa tâjihodaigâze,tâihugueduo tâgato xypyryam naimpyra, myara akaemoDeus ezaxi naimpyra awylymo, Jesus neinwâmpyraawylymogue. Tuhu ihuguehomoem ihodaigânimobe-rowaunlo ara ise. 33Warâ iwenibyem awyly Deus itaumbyryawo wâgâ:“Koendâ idataungâ.Mâkâ kâingonokyly Siãoram igonose urâ.

(Jerusalémgue tâzekeim lâpylâ mârâ.)Mâkâ einwântânry modo yam naintaymbamo ise.Tuhu ara ihuguehomoem ihodaigânimobe ise.Mâkâ einwânni modo olâ urâ xurâ modoram kâunduly

emakezemo;alâ kulâ inkâba ise nheinwândylymo”

warâ iwenibyem awyly Messias wâgâ.10

1 Cristo eynynâ ypemugudo, toenzepa lelâlâ Deus,judeu domodo nhemakedyze wawyly. Eyam ekadylykâinmopa winase. “Pabai, ypemugudo emakegâ.Israel iweompyry Jesus nheinwântomoem aiekâ”uguezesedyly. 2 Deus ize ato adiendyse awylymo,tutuze urâ, nutubamo olâ âdara koendâ aiedylyawyly. 3 Tâmakehoem âdara Deus itaumbyry awylynhutuhomobe wâne, awârâ tiuntudyzebamo olâ. Jesuskieinwântuo lelâ kydâsemaguely awyly tiuntudyzemoinkâba. Tâzezewenry Moisés inweniby saguhobyry

ROMANOS 10:4 41 ROMANOS 10:8tyeinwândylygue âwâlâ kulâ âsemagueze kewâdylymo.Deus itaumbyry ara adâidyse inkâba akaemo, mâkâxurâem tâwentâguezeba tâitoem. 4 Jesus Cristo iguelymyakâwâm, tâzezewenry wâgâpa kydâsemaguely awylyitoem. Mâkâ kieinwândyly-ro watay, Deus xurâemtâwentâzeim mâkeba kurâ. Agui olâ judeu domodowarâ agueim: “Deus xurâem tâwentâguezeba kydawyly,kâzewenry saguhobyry ara aguituo lelâ” keim, iozepakulâ olâ arâ aguelymo.

Tâsemaguedyze donromodo tâzemakeoze, Jesus nheinwân-tuomo

5 Xirâ myakâwândy Moisés inwenily tâzezewenry ein-wândyly wâgâ Deus xurâem tâwentâguezeba tâidysedomodo wâgâ: “Ânguylâ koendonro awyly aunloenlâ watay,inakai aniempyra tokalâ watay, arâ lelâ ise âzemakeoly,tâwentâguezeba ise-ro warâ” warâ myakâwândy inwe-nily. 6-7 Warâ olâ Deus itaumbyry awo wâgâ iwenibyemawyly, Jesus kieinwântuo kydâsemaguely wâgâ. “An-gahumo oday tunâgueba itaungâ: ‘Ânguy kaise Deus eydâatoam âkuim, kâmakeim kyam tienetoem? Ânguy kaiseiguewâtyby modo ejidyram idâim, kyam mâkâ tiene-toem?’ tâkezeba itaungâ” warâ iwenibyem awyly. Deuseydâpa âemâlâ Jesus. Iguewâm, kurâem itonmâ warâ.Awylyguemyarâ, myarâ warâ kytâwâbyra kurâ, âdara ky-dâsemaguely awyly xutuze. Mâkâlâ mawânkâ kâmakeim.8Warâ lâpylâmyakâwândy inwenien-honly: “Deus itaum-byry âyanmo toentuneba. Tydase âmaemo; iwâgâtoenzepa tâpaunzeze âmaemo-ro warâ” warâ iwenibyemawyly Deus itaumbyry awo wâgâ. Xirâ unâ mawânrâxina nhegatuly, kydâsemaguehoem Jesus xunâry kiein-wândyly.

ROMANOS 10:9 42 ROMANOS 10:189 “Ywymâry mâkâ Jesus” myguelymo tâjiduay,

igueduo kurâem ietonibyryem Deus awyly tâinwânseâmaemo warâ watay, âsemagueze âmaemo. 10 Jesuskieinwândyly-ro watay, Deus xurâem tâwentâguedunebakurâ. Mâkâ tâinwânse kydawyly aguykely tâjiduay-ro watay, tâsemagueze kurâ. 11 Deus itaumbyry awowâgâ iwenibyem: “Deus einwânni modo âdaunloenlâtonokudunebamo inwânwânkylymo wâgâ. Adienkylyemadâkehobyry adyese lelâ Deus awylygue”warâ iwenibyemawyly. 12 Tâwâlâ idânârâ nheinwândylymo, judeu, judeukeba alelâ. Idânârâ iwymâry tokalelâ. Koendonro mâkâtagâ agueim agâ, koendonro lelâlâ. 13 Warâ iwenibyemlâpylâ Deus itaumbyry awo wâgâ: “Mâkâ Kywymâryamtâmakehoem ekanibyry, mâkânra âzemakeoze” warâiwenibyem awyly.

14 Tâmakehoem nekadaymbamo ise, tâdâsemaguehotâlâ awyly neinwâmpyramo watay. Neinwântaym-bamo ise, unâ Kâmakerim wâgâ nidapyramo watay.Nidapyramo ise, unâ tâdâsemagueho eyanmo tâgatuzeba-ro watay. 15 Âtâ anary iwaguenonra unâ egatuim Jesuswâgâ agueze nâtâba, tugonoseba warâ watay. “Tuo-mazeze kurâ, unâ egatuim, unâ iwâkuru enese saintuo”warâ Deus itaumbyry awo wâgâ iwenibyem awyly.

16 Unâ iwâkuru Jesus wâgâ agueim egatuly xina ni-mopa lelâlâ wâne, idânârâpa olâ einwânni modo, aguipakulâ. Warâ Isaías inweniby Deus itaumbyry awo wâgâ.“Âwâgâ xina agueday, toenzepa tindadysebaom modo,Pymâ” kewândymy mâkâ Deusram. 17 Waunroem unâJesus wâgâ agueim wao kindadyly, ilâpyryem pylâ mâkâkieinwândyly-ro warâ.

18 Tâlâ ânguylâ warâ tunâgueim: “Judeu domodokeanra Jesus wâgâ aguehonly nidapyra” tâkezemo. Mâkâ

ROMANOS 10:19 43 ROMANOS 10:21wâgâ aguehonly tydaselâ myakâwândy akaemo. Deusitaumbyry ara aidyly:“Tâinkâ lelâba Deus itaumbyry MOH itybyem awyly.Onro anaym MOH warâ unâ egatuwâni modo xunâry

âjidaholy”warâ iwenibyem awyly.

19 Ânguylâ wakeze: “Judeu domodo wânkâ xirâ unânutubamo?” keze. Judeu domodo tydase, tutuze warâlelâlâ Deus aguehobyry. Tutuzemolâ myakâwâm; unâ kâ-makeim izepa tawylymo, judeu keba modo nheinwândy-lymo ume. Warâ Moisés inweniby Deus itaumbyry awowâgâ aguely:“Israelita domodo, kâinduakeyby modo âmaemo.Israel iweompyry kebaom modo urâem itomoem aiese

lâpylâ olâ urâ,akaemo saguhoem urâem itânrybyry modo.

Akaemo wâgâ âsewânize, iewiâseze warâ olâ âmaemo”warâ Deus aguehobyry iwenibyem awyly.

20 Iweâpa itybyem awyly ume, tyanepa myakâwândyIsaías, Deus aguehobyry egatuze:“ ‘Uidânrypyry modo woenkezemo,

mâkâ tiuinly keba kulâ soenkenri ara.Ygâsedânry modoram âepanâgueze urâ’ Deus kehobyry”Isaías inwenibybe.

21 Judeu domodo wâgâ Deus aguehobyry iweniwâmlâpylâ olâmy Isaías:“ ‘Peto oday, kopae alelâ kâinane judeu domodo yeinwân-

tondyly kâinwânwândyly.Tâjiunwym, tymery iweâpa âxigueyby saindyly inwân-

wânto ara akâwâmtâwâtarigue kehoem kâinwânwândylymo.

Kâingâseduomo tindadysebamo olâ akâwâm.

ROMANOS 11:1 44 ROMANOS 11:6

Yizepa tâisemo lelâ akâwâm, eyanmo augueho tyein-wândysebamo akâwâm warâ’ Deus kehobyrybe.”

11Deus judeu domodo intyendobyry

1 Wakeimbe ise: “Turâem tinduakeyby judeu do-modo nhodokely lelâlâ wânkâ Deus?” keim. Arâinkâba! Urâ, judeulâ urâ, Israel iwerypyrylâ urâ.Saguhoem pymâ tynrenseimbyry Abraão iwerypyrylâurâ. Benjamim iepadyby ewylâ urâ. 2 Adaguly iraynâlâmyakâwândy Deus xina induakely. Iwerâ xina agâpanipyra mâkâ-ro warâ. Tutuzelâ âmaemo, Deus itaum-byry awo wâgâ iweniby Elias aguehobyry typemugudowâgâ. Enanaji myakâwândy idânârâ israelita domodoDeus neinwâmpyra itybyem. Typemugudo tâwentâzemyakâwândy, Deus agâ adâkeday wakely: 3 “Pymâ,âtaumbyry egatuwâni modo nyâwâdâmo. Âyam xuduypyekanâdo tuhu nhangatyguyby nakalaguemo. Urâ kulelââinwânni. Idânârâ eagonromodo âinwândyly nimo. Yâzetâkezemo-ro warâ” kewândymy Deusram. 4 Warâ olâmyakâwândy Deus aguely eyam: “Âmâ kulelâ mâkebayeinwânni. Tâlâ aguilâ yeinwânni modo; sete miluguondo modo kâinduakeybybe, yeinwânsezedomoem.Eagonro modo ‘Deus’ kehomo Baal nehoguedaymbaakaemo” kewândymy Deus.

5 Elias ume tâlâ myakâwândy judeu domodo ewy Deuseinwândyly imodânry modo, arâ lâpylâ xina iwerâ judeudomodo ewy Jesus einwânni, aguipa wâne, tâlâ olâ.Ize tawylygue Deus nhekyly xina awylygue. 6 Xinatytyenze tawyly tienehon-hoem Deus ypemugudo ewyinduakely, anhetyby wâgâ inkâba. Kagâ koendâ Deusawylygue lelâ kydâsemaguely. Koendâ aguienkyly wâgâ

ROMANOS 11:7 45 ROMANOS 11:10kâmakely watayma tâise, Deus koendonroem awylyguepakydâsemaguely-ro.

7 Agui israelita domodo ewy unâ tâsemaguehoxutudânry, saguho tâzezewenry einwântuo lelâtâdâsemaguely waunlo ara enanajimo awylygue.Aguipa kulâ akaemo ewy Deus induakeyby Deusxurâem tâwentâguezenry, mâkâ Ingonotyby tâinwânseawylymogue. Agui olâ Deus tygâsedyly tindadysebaommodo. 8Deus itaumbyry iwenihobyry ara aidyly:“Deus itaumbyry tymese akaemo;

neinwâmpyra itomoem aiemâ mawânkâmy.Âindâ kulâ itomoem aiemâmy,

tygâsedyly nidapyramo itoem.Iwerâ Deus anhetyby tâensemo lelâlâ wâne,

itaumbyry tydasemo lelâlâ wâne warâ,nutubamo olâ tyam âdakeze Deus aguely awyly,epy, kydatânry ara kulâ akaemo”

warâ iwenibyem awyly.9Warâ Davi inweniby Deus itaumbyry awo wâgâ:

“Âwâlâ kulâ ise âsenogudylymo.Toenzepa mawânkâ âdydo imeompe awylymo,

toenzepa ipynigumo âty imâsedo adientomoem.Tagâ Deus iomaru waunlo ara ise enanajimo. Arâpa olâ.Enagazenehonzemo mâkâ, inakanhe aidylymogue.Âpa ezano sagurim wâne inra odaxi tâihugueze,

tâigueze warâ myaramo ise.10 Epy wâne âdykâingâ tâtâly nutuba,

myara inepa Deus tânagazenehonlymo nutubaawylymo.

Tynynâ koendâpa idyly tientuo adahulizemo olâ,tyenwyem tâmânreim sanâni âzewyho ara itayn-

lymo ise”warâ myakâwândy Deus, Daviram inwenien-honly.

ROMANOS 11:11 46 ROMANOS 11:1511Wauguely: “Agui judeu domodo Jesus tyeinwândyse-

baom awylygue, aunloenlâ Deusram âjimolymo? Xurâemitondomoem nudupa ise? Ihugueyby sautânry araakaemo?” uguely. Arâ inkâba! Jesus wâgâ lelâtâdâsemaguely. Neinwâmpyra atomobyry wâgâ kulâjudeu domodo âjimoly wao. Awylygue, judeu keba modoâsemaguehoem Deus anhedyly. Judeu kebamodo xurâemkoendonro modo Deus anhedyly tientuomo, ypemugudoJesus einwânsemo, mâkânra koendâ tâzehohoem lâpylâ.12 Agui judeu domodo Deus ingonotyby kâmakeim nein-wâmpyramo. Awylygue Deus aguely: “Arâ atayma judeukeba modo Jesus einwânni ise kâenmakely, eagâ koendâwato warâ-ro” kely. Judeu keba modoem toenzepa âdydoimeom koendonro Deus anhedyly. Judeu domodo kâ-makerim inmetobyry koendâ tâjitoem anieneho watay,agui judeu domodo, agui lelâlâ mâkâ nheinwântuomo,koendonro kuru aiese Deus!

Judeu keba modo emakeho13Âmaemo judeu kebamodoram xirâ kâinwenily. “Unâ

iwâkuru Jesus Cristo wâgâ agueim egatura Judeu kebamodoram” Deus kehobyry urâ. Arâ kâsewanilygue, toen-zepa kohomaendyly, xirâ iewanu wâgâ. 14 Tynwânwânseurâ, judeu keba modo Deus xurâem kely tindatuo,ypemugudo Jesus tyeinwândyse idyly tâsemaguehoemlâpylâ. Iwerâ tâlâ matomo, akaemo tâlâ idysemowato. 15 Jesus tyeinwândysebamo awylygue, ypemugudoDeusram âjimolymo wao. Toenzepa judeu keba modo, Je-sus tyeinwântuo, Deus eataen-hoem tâisemo ani. Xypyryetay, agui judeu domodo Jesus einwânnipe-ro watay,toenzepa lelâlâ ise tojiomaru. Akaemo Deus agâpaietaymby modo, igueypy kurâem itondyby ara ietybyemise, mâkâ agâ awylymo.

ROMANOS 11:16 47 ROMANOS 11:1916 “Deus, âmâ xurâ xirâ” kykely-ro watay, idânârâ

mârâgue xygatyby modo Deus xurâ lâpylâ. Deus xurâtrigu-ro watay, pão mârâgue xygatyby mâkâ xurâ lâpylâ.Nady kientâduo, “Deus, âmâ xurâ xirâ” kykely-ro watay,nady ipery, ipebary, iwatary, sary, idânârâ mâkâ xurâemawyly. Judeu domodo idamudo Deusram âjiduakeoly-ro watay, MOH warâ akaemo iweompyry modo mâkâxurâem awyly.

17 Etaungâ se oliveira ipery iweâpa âpa ezay etâdyby.Oliveira idu odanogue tianseudyze sodo-ro watay,iwatary tatâwâze, mârâ ejipyay pylâ idu odanoiwatarygue nhaseudyly-ro. Adientuo niguewâpyramârâ azakâlâ, iwindylâ mawânrâ igueânehondânry.Se oliveira idu odano emyenro âmaemo judeu kebamodo;judeu domodo pylâ âpa ezano emyenro-ro. Idu odanoiwatary tadatâoze, âpa ezano ipery onwa saseudoem,arâ lâpylâ âmaemo judeu keba modo, judeu domodoejipyay mawylymo, Jesus imenibyry modo ejipyay. Judeudomodoram “Xuduze urâ” Deus kehobyrygue iwerâkoendâ mâzeholymo, se iwatary saseudyby niguepaitoem, iwindy wâgâ awyly ara. 18 Awylygue iwerâ judeudomodo xurâpyrybe mawylymogue kulâ sawoem tâisebaitaungâ. “Deus kagâ koendâ awylygue, Deus xurâemjudeu domodo takaze koendâ kydawyly iwerâ” tâkezebaitaungâ. Iwindy mawânrâ se esebydâni, nihuguebaitoem, iwatary keba. Abraão, iweom warâ wâgâlâ Deusagâmo koendâ awyly. Âwâgâmo inkâbamyakâwâmmâkâ;akaemo judeu domodo idamudo agâ koendâ awyly.

19 Wamyguelymo: “Iwatary idu odano saseudoenlâmyakâwâmâpa ezano iwatary satâly. Iwatary satâwâdybyemyenro kulâ akaemo judeu domodo, xina pylâ âkeloiwatary-ro, awârâ mawânrâ enehoim Deus xurâem tyn-renseinhe xina awyly, judeu domodo takaze” mygue-

ROMANOS 11:20 48 ROMANOS 11:24lymo. 20 Deus, judeu domodo tumoze wao, Jesustyeinwândyseba awylymogue. Se âpa ezano iwatarysatâwâdyby ara lelâlâ ypemugudo. Jesus mâinwântuomoolâ, Deus se oliveira iwatary saseudyby ara âedylymo.Awârâ wâgâ kulâ olâ judeu domodo takaze koendon-roem mawylymo kâzegaetaundâ. Tâmaynelâ itaungâ,mâinwâmpyra mipyra mitomoem. 21 Se oliveira iwatarykuru emyenro judeu domodo nityendaymba myakâwâmDeus, tâinwâmpyra awylymogue. Âmaemo se iwatarysaseudyby emyenroma kuru ise mâkâ nityendaymba,mâkâ mâinwâmpyra midylymo-ro watay.

22Koendâ xirâ auguely inwantaguedaungâ. KoendonroDeus tâinwânni modo agâ, tâinwântânry modo olâ tâ-nagazenehonze. Awylygue koendonro, kânagazeni alelâDeus awyly. Agâmo koendâ olâ mâkâ, mâkâ einwânsezelââmaemo watay; imâem lelâlâ ise mâkâ agâmo koendâawyly. Mâinwânsezebyra âmaemo watay olâ mâin-wâmpyra matomobyry wâgâ inagazenehonzemo lâpylâ,se iwatary satâyby ara lâpylâ ise âmaemo.

23 Judeu domodo, Jesus neinwâmpyra tawyly inmolymowatay, Deus xurâem itonze lelâ akaemo. Se iwatarysatâyby ejidydâlâ saseudyly wâne mârâ ara ise akaemo.Tyam odopâdomoem adyenehonze Deus. 24 Judeumâkeba âmaemo; saguhoemDeus xurâem inkâba akâwâmâmaemo. Iwerâ olâ xurâem olâ âmaemo. Se idu odanoiwatary, se âpa ezano ipery onwa saseudyby emyenroâmaemo. Deus turâem âetâmo. Agui judeu domodoJesus nheinwântoem adyese lâpylâ mâkâ, xurâem iton-domoem. Deus xurâem ânagado mâkeba awârâ. Mârâiwatary satâybylâ, nhonwa saseudondyly myara.

Deus koendonro lelâ idânârâ agâ

ROMANOS 11:25 49 ROMANOS 11:2925 Cristo eynynâ ypemugudo, koendâ idataungâ.

Deus induakeyby modo wâgâ saguhoem tâgatuzenrymodo mâuntudyzemo wato. Judeu domodo ewy Jesuskâmakeim awyly neinwântaymbamo ise. Arâlâ iseaisezedyly, judeu keba modo Jesus einwânni modoagui idyly ara, Deus turâem ize ato ara. Judeu domodoaunloenlâ eganumo nipyramo olâ ise. Iweâpa lelâlâDeusmy judeu keba modo ewy iduakewâm turâ xurâemitomoem. Idânârâ akaemo judeu keba modo Deusinduakeyby Jesus nheinwântuo, agui judeu domodoJesus neinwâmpyra tawyly imozemo, einwânsemo-rowarâ. Xirâ mâuntulymo watay, judeu domodo takazekoendâ mawylymo angahumo odaji mânhetaymba iseâmaemo.

26 Arâ ise Deus toenzepa judeu domodo nhemakely,toenzepa lelâlâ. Aituo ise wakehonly: “Idânârâ Israeldomodo âzemakeoybyem” kehonly. Aituo judeu domodoâzemakeoly. Deus itaumbyry iweniby ara ise aidyly:“Siãodâ ise kâmakeim âewyly.

Jacó iweompyry inakanhe aitobyry xygakeze mâkâ.27 Inakanhe aitomobyry kâyngakeduo,

eagâmo kâseinwândo aienibyryenlâ ise urâ”Deus kehobyry iwenibyem awyly judeu domodo wâgâ.(Jacó iweompyrylâ israelita keho, judeu keho warâ.)

28 Tuduery ara Deus judeu domodo ewy nhedyly,unâ iwâkuru Jesus wâgâ agueim inmetomobyry wâgâ.Awylygue mawânrâ âmaemo, judeu keba modo, Deusxurâemmawylymo. Deus olâ judeu domodo izepa nipyra.Kaudyly umelâ myakâwândy Deus, akaemo induakelyturâem itoem. Xina ipemugudo iwymâry saguhobyrymodoram aguewânmy: “Âmaemo, âmeombyrymo,âweompyrymo warâ yataen-hodo lelâ” kewândymyDeus eyanmo. 29 Induakewâdyby modo tymetuneba ise.

ROMANOS 11:30 50 ROMANOS 11:36Koendonro Deus emaym nhemakeybymo, tâtyondunebaise. 30Awylygue iwerâ, judeu domodo Deus neinwâmpyraawylygue, toenzepa mâkâ agâmo koendâ awyly,saguhoem mâkâ einwânnipyry keba mawylymo umelâ.31Arâ lâpylâ judeu domodo agâ aidyly. Wayamwaunroemakaemo ityenze mâkâ, âtyendomo ara. Akaemo agâkoendâ ise mâkâ, iwerâ neinwâmpyra awylymo umelâ.32 Etadâdyby ara itomoem aiemâmy Deus, tâinwâmpyraawylymogue. Tâinwânnipyry olâ tytyenze, tytyenzeinheawylymoumepalâ, idânârâ inakanhe atomobyry tygakezewarâ.

Deus koendonro awyly wâgâ agueho33 Koendonro lelâlâ Deus. Tonomegueim lelâlâ mâkâ.

Âdy nhutudânry lâpeba; âdy indatânry lâpeba warâ.Nuduwâpyra mâkâ âpaunzedo kiuntuhoem; konomerytakaze mâkâ enomery. Mâkâ adiendyse ato, âdara aidylyawyly warâ kiuntuwâbyra kurâ. 34Warâ iwenibyem awylyitaumbyry awo wâgâ:

“Ânguy Kywymâry Deus nhangahu oday xunâry nu-tuwâbyra, adiendyse ato nutuba warâ.

Ânguy mâkâ xuruse tonomeguneba.35Âdylâ Deusram xuduhoemnuduwâpyra, idânârâ sodolâ

mawânkâ mâkâ.Ânguy ‘Iepywagâ’ kehoem nuduwâpyra”

warâ iwenibyem awyly.36 Mâkâlâ mawânkâ idânârâ xuguni. Mâkâ ague-

hobyryenlâ mawânrâ idânârâ tâlâ awyly. Mâkâ peba-rowatay, iwerâ tâlânro modo ipa tâise. Idânârâ tâlâ awyly,mâkâ ize ato aietoem. “Deus, koendonro âmâ. Ânguyimyenro lâpeba” kykezezene mâkânra. Arâlâ nidâ.

ROMANOS 12:1 51 ROMANOS 12:612

Deus xurâ kydawylygue, koendonro kionmazeândoemaguyjiene

1 Warâ âurudylymo, Cristo eynynâ ypemugudo. Ky-tyendâ lelâlâ Deus; kagâ koendâ lelâlâ warâ. AwylygueDeusram mâtuhomoem kâenkadyly, âwanu adiendysetato âmaemoguelâ anhetoem. Saguhoem mykâinaneânguydo imeom nhâlymo, Deusram nhegamelymo warâetydâ, mâkâ tionmazeândoem. Eyam kydâtuly olâ mâkâize ato iwerâ, mâkâ ize ato aguientoem. Awârâ mawânkâiomazeâni. 2Deus xurâ kebamodo anhekyly, aguehowarâarapa aitaungâ. Âwâlâ Deus angahumo oday âunârymonuguke, mâkâ aralâ angahumo oday âunâgomoem. Arâ-ro watay, âdy Deus ize ato awyly xutuze âmaemo. Koendâlelâ aguiendyly mâkâ ize ato; iozepa kulâ aguiendyly,aguykely warâ izepa; iomazeâni aguiendyly ize ato.

3 Deus yagâ koendâ awylygue, ienomery nhuduly,iwâgâ auguehoem, iwâgâ kâenomedâdoem warâ.Awylygue arâ âurudylymo. Sawoem inkâba itaungâ.Deus inomerymo âyanmo nhuduypygue koendâxutuwâdaungâ xurâem amitomoem. Deus enomeryguelââdylâ aietaungâ, imâsedo, imâsedo keba alelâ. Mâkâxurâem âdylâ imâsedo amânhetomoem Deus inomerymoxudurimpyryem watay, mâkâ eon-honruguelâ aietaungâ.Agonromo takaze kehoem tynrenseinhe mâdutulymowaypa olâ itaungâ.

4 Tokalelâ kodo, agui olâ isejiguy. Âzekiba lelâ inkâbamârâ modo ewanu. 5 Arâ lâpylâ kurâ Jesus einwânnimodo, agui lelâlâ wâne kurâ, tokaleom ara lelâ olâ kurâ,Jesus Cristo agâ on-hoamkydawylygue. 6Kagâ koendonrolelâlâ Deus. Awylygue idânârâ kyam konomery nhuduly,mâkâ xurâem aguientoem. Âzekiba lelâba olâ konomery

ROMANOS 12:7 52 ROMANOS 12:15âduduoly. Awylygue Deus aguientoem kon-honrunhuduhobyry aralâ aguyjiene. Itaumbyry egatuin-enlâ kon-honru nhuduly-ro watay, kyzegatunre.7 Emawyadâniem kon-honru nhuduly-ro watay,tâmawyadâzeim kyzemawyadâne. Kienomedâdoem kon-honru nhuduly-ro watay, kyzenomedânemo. 8 Deus izeato xutudânry modo kiunrutoem kon-honru nhuduly-rowatay, kudurunemo. Âdy pebaom modo emawyadâniemkon-honru âduduoly-ro watay, tâwânrempa tâlâ kydatokydudunre. Pymâem kitoem kon-honru nhudulywatay, tâmayne kehoem kâwanu aguyjiene, koendâlelâ. Kagonro modo ityeniem kon-honru nhuduly watay,tuomare kehoem awârâ aguyjiene.

9 “Kâinwyneguyly âmâ” myguelymo kulâ keba nidâ,koendâ amidylymoguelâ tywyneze lelâlâ mawylymo ene-honwâdaungâ. Inakai izepa itaungâ, Deus ize ato koen-donro ize matomo nidâ. 10 Âpemugumo âwankuemmânhepyra mitomoem âzeon-hondâdaungâ. ÂmaemoCristo eynynâ âjipemugu modo âpynedaungâ. 11 Tynepaitaungâ. Tugüigue lelâ âsewaniwâdaungâ warâ, tuo-mare lelâ Kywymâry xurâem amitomoem. 12 Tuomareitaungâ, târâ eydâ atodâ mâenmakelymo mâinwânwân-taymo. Takalague âmaemo-ro watay, idânârâ emaen-wâdaungâ, Jesus mâinwâmpyra mipyramolâ. Deus agâamyguelymo kâjimowâdaundâ. 13 Cristo eynynâ âpe-mugudomo kaikânro modoram âsejiguymo ewy âun-duwâtaungâ. Jesus einwânni modo iwague âetyby modoxuataungâ, ejidymo xykyhomoem âunduwâtaungâ warâ.

14 Deus xurâ keba modo inakanhe âedylymo watay,“Pabai, koendâ lelâ ikâ eagâmo” kewâtaungâ Deusram.Mâpeândomoem kâzekadaundâ; Deus eagâmo koendâitoem lakuru ekadaungâ. 15 Tuomaruneim modo agâ

ROMANOS 12:16 53 ROMANOS 12:21

mataymo, eagâmo ohomaendaungâ; tuoguruneim modoagâ mataymo, eagâmo ohogüendaungâ. 16 Mâkâ agâ,mâkâ agâ alelâ koendâ itaungâ. Sawoempa itaungâ.Âdaunlolâ âwanu amânhetomoem amyguehonlymowatay, “Agânhepyra ise urâ, aunlo kulâ keba wawylygue”tâkezeba itaungâ. Âkelo modo takaze kehoemtonomegueinhe mâdutulymo waypa itaungâ.

17 Inagazenimo inagazedomobyry ara lâpylâmâpeândyly tâiseba itaungâ. Âzeon-hondâdaungâ,koendonro amânhetomoem koendâ amyguehon-homoem. 18 Koendâ lelâ aitaungâ, ânguy agâtamekygueba, idânârâ agâ koendâ lelâ mitomoem.19Cristo eynynâ ypemugudo, inakanhe kulâ amâieholymowatay, tâpeânzeba itaungâ. “Pabai, mâkâ ayetobyry,tutuzelâ âmâ” kewâtaungâ Deusram. Mâkâlâ mawânkâise inagazenimo enagazenehoim. Warâ Deus itaumbyryawo wâgâ iwenibyem awyly:

“ ‘Inweânimoem kehobyry urâ.Urâem ityby modo enagazeni, enagazeze urâ’

kewândymy Deus.”20Deus aguehobyry ara lelâ aitaungâ:“Âduery tâwinze-ro watay, xuakâ.

Tatuanze-ro watay, parugue sakuigâ.Arâ amidyly watay,

âewiâsedyly imoze mâkâ âduery, âpybazeze-rowarâ”

warâ iwenibyem awyly.21 Tâpeânzeba itaungâ, inagazenimo agâ olâ koendâ

itaungâ. Aitomo ara aise myguelymo-ro watay, akaemoara inakanhe ise lâpylâ âmaemo; koendâ âduerymoetaungâ; atâen-homoem ietaungâ lelâ.

ROMANOS 13:1 54 ROMANOS 13:813

Pymâ domodo aguely kyzeinwâne1 Pymâ domodo aguehobyry einwântaungâ, uguely

idânârâam. Idânârâ pymâdo, pymâem awyly arâlâ Deusize awylygue. Deus arâ izepa watay, pymâ lâpebatâise. Awylygue idânârâ pymâdo, pymâem awyly, Deusaguehobyryenlâ awylygue. 2 Mâkâ pymâ aguehobyryeinwântânry, Deus pymâem itoem aguehobyrylâ mâkânheinwântânry. Pymâ einwântânry modo âsenagazeze.3 Inakanhe aini modo mawânkâ pymâdo xytani, koendâaini modoma nytabyra.

Awylygue, pymâdo mâyntabyra mitomoem, koen-donro lelâ aietaungâ. Aguelymo makabyra âmaemowatay, koendonroem mawylymo agueze. 4 Deus ewanuaieni akaemo pymâdo, koendâ mitomoem. Inakai adyeseâmaemo watay olâ, akaemo xytadaungâ. Âuturimotawylygue inagazenehondâmo lelâlâ mawânkâ. Arâaituomo, Deus aguehobyrylâ anhekylymo. 5 Awylyguearâ âurudylymo. Pymâdo aguely kadakadaundâ. Deusinagazebyramo itoemkulâ inkâba akaemoaguely einwân-taungâ; iozelâ arâ adâjidyly mâuntulymoguelâ.

6 Deuslâ pymâdo xuruni, kurâdo edylyemâsewanihomoem. Awylygue impostu mâempy-wadomoem nhekadylymo-ro watay, epywadaungâlelâ, tâwanu anhetomoem lâpylâ. 7 Augueondyly,mâempywaguylymobe watay, epywadaungâ. Impostuwatay, impostulâ epywadaungâ, pymâdo tâwanuanhetomoem. Idânârâ pymâdo xyrentaungâ, âwankuemkâietaundâmo warâ.

Kagonro agâ kydâpynene8Mâempywaguylymobe watay, epywadaungâ. Aunlolâ

âpynezezedaungâ, âdylâ epywadyly âwanikedânry ara.

ROMANOS 13:9 55 ROMANOS 13:13Arâ mâpynedylymo-ro watay, idânârâ tâzezewenry DeusMoisésram inwenien-hoymbylâ amânhekylymo. 9 Warâmawânrâ Moisésram Deus inwenien-hoymby: “Eagâmohogüin-hobyry lelâ xynanâgâ, eagonro lâpylâ waypa.Ânguy kâdyâ. Tâmagazeba ikâ. Âkelomo isejiguy wâgâtâsewânizeba ikâ” kewândymy Deus. Tâlâ lâpylâ olâeagonro tâzezewenry modo. Tâzezewenry enday tu-tuzeim kuru olâ xirâ: “Agonromo agâ âpynedaungâ;koendâ mâzetomo ara, arâ lâpylâ agonrodo agâ koendââzetaungâ” warâ iwenibyem awyly. 10 Agonromo agâtâpyneze lelâlâ âmaemo watay, idânârâ koendonro aieseâmaemo. Xurâmoem inakanhe amidylymo mitaymba iseâmaemo. Kagonro agâ tâpyneze kurâ-ro watay, idânârâDeus aguehobyrylâ kieinwânkyly.

Tonomeguelâ kine, Deus aguehobyry aguientoem nhudulyumelâ

11Awylygue Deus ize ato ara lelâ aietaungâ, KywymâryJesus âeto iwaguepa isezedyly mawânrâ. Xykywâni modoaraba itaungâ. Tonomeguelâ itaungâ, Deus aguehobyryamânhetomoem nhuduly umelâ. Jesus âetuo, Deusramâzemakeoybyem ise kurâ. Iwaguepa idyly Jesus âeto.Iweâpa nidâlâ mawânrâ kieinwântobyry.

12 Kywymâry âetuo, idânârâ inakanhe tadato modosainze, xixi egaseduo wâne tyamepa idyly myara.Awylygue akaemo iamu oday anhekyly kyjimonre, xixiegaseduo, sodadu typy tâmaxi tyese, on-hondybyemtuduery tinwânwântoem myara. Koendonro lelâDeus aguiendyse ato aguientoem on-hondybyem kine.13 Koendonro modo lelâ aguyjiene, kydâzeseoduokydâpybazebyra kitoem. Toku ikaji kipyra kine.Eagâ kydohogüin-hobyry keba kulâ kiynanâbyra kine.Kywypado aguiempyra kine. Tâdâjitoguyly kykeba kine.

ROMANOS 13:14 56 ROMANOS 14:4Âkelomo isejiguy wâgâ kydâsewâniba kine. 14Aguiendysekydato kulâ aguienkyly watay, Deus izepa ato adyesekurâ. Awylygue inakai aguiendyse kydato aguiempyrakine. Kywymâry Jesus Cristo olâ kyzeinwânsezene, mâkâize ato aguientoem.

14Cristo eynynâ kypemugudo kiunâguebyra kine

1 Tâlâ âduaymo ton-honremba kulâ Jesus einwânni,koendâ Deus ize ato xutudânry modo warâ.Kododokewâdaundâmo, kâdunâguedaundâmo warâ.Eagâmo tyewiâpazeba itaungâ, nhutudânrymobe watay.2 Tâlâ mâkâ ton-honre kehoem Jesus einwânni modo,Awylygue, âdy nheindânry peba, nhâtânry peba warâ.MON alelâ typynigue Deus tânagazebyra awyly tutuzetawylygue. Tâlâ pylâ ton-honre Jesus einwântânrymodo.Awylygue podo nâpyra awylymo. Tâzewily modogue lelâipynigumo.

3 Warâ auguely âyanmo, âmaemo MON alelâtypynigueim modoram: “Tâzewily modogue kulâtypynigueim modo kâdunâguedaundâ. ‘Tuândy kulââmaemo, podo mâmpyra mawylymogue’ ” tâkezebaitaungâ eyanmo. Alâ tâzewily modogue typynigueimmodoram auguely: “Podo sâni modo kâdunâguedaundâ.‘Deus izepa ato kulâ amânhekylymo’ tâkezeba itaungâ.”Deus mawânkâ newentâguebyramo. 4 Cristo eynynââpemugu Deus emary mâkâ, imarymo keba. Deuslâmâkâ xutuim. Mâkâ nheinly, nheindânry warâ wâgâewentâgueze ton-honruneba âmaemo. Deus ize atoanhedyly-ro watay, iwâgâ koendâ agueze Deus. Deusizepa ato anhedyly-ro watay, mâkâlâ ise xuruni.Kywymâry Jesuslâ mawânkâ ise tânudâ kehoem itoemaienehoim.

ROMANOS 14:5 57 ROMANOS 14:105 Tâlâ mâkâ Jesus einwânni: “Tâlâ iguandyly tyn-

renseim kuru” keim. Mârâ oday lelâ Pymâ Jesusnhehoguedyly, nâsewaniba warâ. Tâlâ pylâ Jesuseinwânni wakeim: “Idânârâ iguandyly âzekiba lelâ”keim. Awylygue kopaelâgâembaba Jesus agâ aguely,nhehoguedyly warâ. Mâpaunzedylymo âkealâ kuruolâ etaungâ. 6 “Tâlâ iguanto tynrenseim kuru Deusehoguedo” kewâni modo, awârâ umelâ Kywymâry Je-sus koendâ kehoem nhehoguedo lâpylâ. MON alelâtypynigueim, tâzewilygue lelâ typynigueim modo warâ.Kywymâry Jesus tyeinwândyse tawylygue arâ aidylymo.Tâwinduadylymo iray, “Kunwym Deus, koendonro lelâlââmâ, merâ podo xina nhânkyly mâundulygue” tâkezemoDeusram. Alâpylâ podo sâtânry modo aguely: “KunwymDeus, koendonro lelâlâ âmâ, xirâ tâzewily kain-hoemmâunduhobyry wâgâ” tâkezemo lâpylâ Deusram warâ.

7 Jesusmawânkâ kâeni, kuturimwarâ. Tarâ onro anaymkydawyly, mâkâ ize ato aiese, ize kydato aiese inkâba.Kyigueho, kyiguepa kito warâ kinduakewâbyra kurâ, izekydawylygue kulâ. 8 Tarâ onro anaym kydawyly ara,Kywymâry Jesus ize ato ara lelâ aieniem tarâ kydawyly,ize kydato ara kulâ ainiem inkâba. Kyigueduo kulâ mâkâagâpa kidyly kitaymba ise kurâ; kâensezelâ mawânkâise mâkâ. Awylygue Kywymâry Jesus xurâempa kipyrakydawyly ise, igueypyem, igueypyemba alelâ. 9 JesusCristo tâigueze, kurâem tâitonze olâ akâwâm, kuturin-emitoem. Iguewâtybymodo, iguedânrymodo alelâ iwymârymâkâ. 10 Idânârâ âmaemo Cristo eynynâ âjipemugu lelâ.Tâwâlâ wâne tâzewily modogue typynigueimmawylymo,podo sâni mawylymo warâ, idânârâ âyanmo auguely.“Tâtunâguezeba itaungâ. Cristo eynynâ âpemugumokâzewentâdaundâ. Xirâ enanâguewâdaungâ. Xypyryetay idânârâ ise Deus enado kydawyly, kywâgâ agueday.”

ROMANOS 14:11 58 ROMANOS 14:1711Deus itaumbyry iweniby agueho ara ise aidyly:“ ‘Idânârâ onro anano modo ienado âzeguhoam isemo,

iwymârymo wawyly enehonze akaemo.“Deus lelâlâ âmâ, eagonro lâpeba” kezemo yam.

Urâlâ “Warâ ise aidyly” keim’ kewândymy Deus”warâ iwenibyem awyly Deus itaumbyry awo wâgâ.

12 Augueondyly, idânârâ ise Deusram kydâkaduwâdylyaguitobyry, aguykehobyry warâ wâgâ.

Âkelomo Deus izepa ato anhetoem akâienehonwâdaundâ13 Awylygue, kagonro kiunâguedyly kyjimonre.

“Cristo eynynâ ypemugu Kywymâry aguehobyrynhakadoem aienehoim agânhepyra ise urâ” kykenretâwâlâ. Âjihodaigâdoem tuhu idâwanxi iedyly waunloara mawânrâ. 14 Kywymâry Jesus âpaunzedo aralâkâpaunzedyly. Awylygue MON alelâ kâinly, kândylywarâ; pyni tâinzenry, podo tâsenry warâ lâpeba. Tâlâ olâJesus einwânni wakeim modo: “Podo kiântuo, Deus kagâiewiâpaze” keim. Awylygue âdaunloenlâ podo nhunrunâpyramo. Tiântuomo, Deus ezewenry sakanibyryemâdutulymo.

15 Warâ âyanmo auguely, pyni MON alelâ einrimmodoram. Mâkâ tâzewilygue lelâ typynigueim,podo mândylymo nhedyly watay, tiândyse tâisemâkâ. Nhâdyly-ro watay, âjityenze mâkâ, tâsenryemawyly tiuntuduo. Arâ amânhenehonduomo, Cristoeynynâ âpemugumo xurâem koendâ amidylymomâkeba. Mâinlymogue kulâ, mânkylymogue kulâ warââpemugumo inakanhe aitoem akâienehonwâdaundâ.Emakeze Cristo iguehobyry xurâem koendonroaietaungâ. 16 Âmaemoem koendonro wâgâ ânguyinakanhe kulâ aguehoem akâienehonwâdaundâ.17 Aguehobyry kiankabyra kydawyly, âkelo agâ

ROMANOS 14:18 59 ROMANOS 15:1kyewiâpabyra kydawyly, Deus Ispiritury kagâ awylyguekuomaru warâ, Deus kywymâryem awyly enehonri,kieinly, kienyly warâ mâkeba. 18 Kagâ tuomare Deus,aguehobyry ara lelâ aguisezedyly-ro watay, kurâ domodokywâgâ koendâ lelâ aguezemo lâpylâ.

19Aituo kagonro agâ koendâ kyenehoim lelâ aguyjiene,kagonro agâ âdapa lelâ kitoem. Kagonrodo Jesus nhein-wândyly imâem ieni lelâ aguyjiene. 20 Idânârâ kurâJesus einwânni modo agâlâ Deus, mâkâ kyize ato ara lelâkitoem. Aituo, Cristo eynynâ âpemugu Deus xurâeminakanhe nhutuly akâiedaundâ, tâsenry, tâinzenry warâlâpeba. Mânkylymogue,mâinlymoguewarâ, âpemugumoadiendyseba ato amânhenehonduomo olâ iozepa amidy-lymo. 21 Iozeno âpemugu Cristo eynynonro xurâemadyesenry amânhenehomba mawyly. Iozeno kuru podomâmpyra mawylymo, vinhu mâenypa mawylymo warâ,âdylâ Cristo eynynâ âpemugumo inakanhe aitoem amân-henehomba mawylymo warâ. Arâ amidylymo, Deusrammâenwentânehomba mitomoem. 22 Awârâ modo wâgâarâ âunâgumo-ro watay. Deus, âmâ alelâ xutuim nidâ.Awârâ modo wâgâ agonrodo agâ mâtunâguebyra mit-omoem. Kuoday tutuzema kurâ Deus ize ato adyesekydawyly, kydadahuliwâbyra kurâ. 23 “Âdara wânkâurâ sâse, kâmpyra” myguelymo watay, mântuomo, Deusmâinwâmpyramidylymolâ, ago lelâ mâinwâmpyramâto-mobyry wâgâ. Kieinwâmpyra kulâ aguidyly watay, Deuskieinwâmpyra kydawylylâ mawânrâ awârâ.

15Kagonro modo kyzon-honwanâne

1 Kurâ ton-honre lelâlâ Jesus einwânni modo mâkâton-honremba einwânni modo kienwiâsedaymba kine.

ROMANOS 15:2 60 ROMANOS 15:8Kydurunemo lakuru, koendâ nhutuhomoem, ton-honrenry isejiguy sanâdylyem kienmawyadâdyly-rowaunlo ara. Xurâmoem koendonro aguyjiene, kurâemlelâ waypa. 2 Cristo eynynâ kypemugudo xurâemkoendonro aguyjiene, iomazeânimo warâ. Awârâaguiendyly, imâem Jesus Cristo nheinwânsezedomoem.3 Turâem kulelâ aidyly nitaymba akâwâm Cristo;warâ Salmos wâgâ iwenibyem awyly: “Âwykedaymo,ywykelymo-ro waunlo ara lâpylâ ani” warâ iwenibyemawyly. 4 Idânârâ Deus itaumbyry iweniby modo,konomedâdoem myakâwâm âjiwenioly. Iwenibykintainduo, tâzeon-hondâze kurâ, kydâsenagazedylykienmaen-hoem, Jesus einwândyly kinmopalâ.

5Deuslâ kon-honwanâni, kydâsenagazedyly kienmaen-hoem, einwândyly kinmopa kitoem warâ. Deus agâadâkeze inanry urâ âwâgâmo: “Pabai, Roma donro modoâynynonro modo eon-honwanâgâmo, tagonro xurâemkoendâ lelâ aitomoem, Jesus Cristo aitobyry ara” uguely.6 Arâ âwâgâmo Deusram auguely, tokaleom âmaemo-ro waunlo ara, Kywymâry Jesus Cristo nhunwym mon-homaendomoem.

Unâ koendonro idânârâ kurâ domodoem tâzegatuoze7 Cristo eynynâ âpemugumo kâjimetaundâ, âkeloem

agâmo ezewenrymo watay. Tâpyneze lelâ itaungâeagâmo, Cristo âwynedomo ara. Koendâ mâzedylymotientuo, idânârâ ise Deus nhehoguedylymo. 8 SaguhoemDeus aguewândymy xina idamudoAbraãoram, Isaquenra,Jacóram warâ: “Igonose urâ âpemugudo emawyadâni,emakeim warâ” kewândymy. Awylygue, Cristo âewylyjudeu domodo emawyadâniem, emakeinhe warâ itoem,adâkehobyry adyese lelâlâ tawyly Deus nhenehon-hoemeyanmo. Âewyly myakâwâm judeu domodo xurâem

ROMANOS 15:9 61 ROMANOS 15:13koendonro aiese. 9 Âewyly myakâwâm judeu keba modo,“Pabai, koendonro lelâlâ âmâ, xina tytyenze mawylygue”Deusram kehomoem. Deus itaumbyry awo wâgâ iweni-hobyry ara ani aidyly.“Judeu keba modo duay wawyly ume,

âwâgâ koendâ agueze urâ.Igâtuze urâ, omazeândoem”warâ Davi inwenibyem awyly.

10 Xirâ Moisés aguehobyry iwenibyem lâpylâ Deusitaumbyry awo wâgâ:“Âmaemo judeu keba modo,

Deus induakeyby modo agâ ohomaendaungâ”warâ iwenibyem awyly.

11 Davi aguehobyry Deus itaumbyry awo wâgâiwenibyem lâpylâ:“Idânârâ âmaemo judeu keba modo,

Kywymâry iomazeândaungâ.Idânârâ kurâ domodo,

Deus koendonro awyly wâgâ imâem aguewâtaungâ”warâ iwenibyem awyly.

12 Isaías inwenibyem lâpylâ Deus itaumbyry awo wâgâ:“Jessé ipemugu âese*.Judeu keba modo iwymâryem ise Deus ingonodyly.Mâkâ tâmakely inwânwânsemo”kely myakâwândy inweniby Jesus wâgâ.

{Xirâ saguhobyry modo inweniby kâinwenily,saguhoem inwenibymolâ xirâ ume aini awylymâuntuhomoem.}

13 Deuslâ olâ xutuen-hoim mârâ kydâsemaguehoemakeze lelâlâ kydawyly, mârâ kinwânwânkyly.* 15:12 Davi nhunwymmyakâwândy Jessé.

ROMANOS 15:14 62 ROMANOS 15:18Mâkâ tâinwânse mawylymogue, toenzepa omazeâne-hondyzemo wawyly; tâkuâgueba âenehondyzemo urâwarâ, âdy ikuâdânimo peba itoem. Deus Ispirituryagâmolâ. Ize urâ, mâuntulymo lelâlâ idânârâ Deuskoendonro âmaemoem “Xuduze urâ” tâkehobyry aieseawyly.

Paulo judeu keba modoram unâ iwâkuru egatuim14 Cristo eynynâ ypemugudo, koendâ tutuze urâ,

agonromo agâ koendâ lelâ mâzedylymo awyly. Deuswâgâ koendâ tutuze mawylymo, agonromo xurudyly,eon-honwanâdyly warâ mawylymo. 15 Warâ olâ keankâkâpaunzedyly: “Deus wâgâ koendâ tutuzemo lelâlâ wâne,tiuntuyby nenanânehomba itomoem olâ kâinwenily”uguely keankâ âwâlâ. Awylygue xirâ âyanmo kâinweni-day, âdy koempyra wawyly, Deus mawânkâ xirâ iewanukoendonro agânhetoem uduakeim.

16 Jesus Cristo emaryem akâwâm Deus uduakely, judeukeba modoram tâdâsemaguely wâgâ unâ kâengatuhoem.Jesus mâinwântuomo, Deus imakelymo tâgatuze urâ.Arâ lâpylâ mawânkâ Deus mâkâ xurâem itomoem an-hedylymo. Deus Ispiritury wâgâ akaemo tywykenryara awylymo, Deus xurâem. Deus enado kurâ domodoeynynâ aguewânimodo, mâkâ xurâemkoendonrolâ eyamnhegamelymo, arâ lâpylâ Jesus einwânni modo Deusramkâengamely-ro warâ.

17 Jesus Cristo agâ tokaleoem wawylygue, toenzepawomaru xirâ âwanu, Deus aguehobyry agânhedylygue.18 Tyanunepa auguely ywâgâ Cristo anhetyby wâgâ.Agui judeu keba modo Deus nheinwântoem adyenehonzemâkâ. Auguely tydasemo, agânhekyly tâensemo warâ;tientuomo, xurâem tâidyse idylymo lâpylâ. Awârâ aidyly

ROMANOS 15:19 63 ROMANOS 15:26auguehobyry wâgâ, awitobyry wâgâ warâ. 19 Deus Ispir-itury yagâlâ itoem aguewâm. Awylygue mâkâ eon-honrugue adyesenry modo, kurâ domodo adawihoemaieni warâ agânhedyly. Aituo imâem tiuntudyze idy-lymo Deus wâgâ. Tadakobâze kâinane urâ, unâ koen-donro Jesus wâgâ egatuze. Âdykâingâ udâhobyrydâ,tâgatuze lelâ urâ; Jerusalémdâlâ kadaguly, iepagudylyIlíria eynynâ. 20 Toenzepa xirâ unâ kâengatudyzewawyly, Cristo wâgâ aguely idatânry modoram. Ida-nipyry modoanlâ kâengatuly-ro watay, âkelo nhaunâtybyâtâ itâdyly kâenwanikely waunlo ara kulâ tâise. 21 Warâiwenibyem awyly Deus itaumbyry awo wâgâ:“Âzehoze Deus âdykâ aguely idatânry modoram, xu-

tuzemo warâ.Nhutulymoenlâ maise âzegatuoly”kely myakâwândy Deus, Isaíasram inwenien-honly.

Paulo Romaram tâtâdyze itobyry22 Toenzepa udâdyse tâise urâ âyanmo IU ise;

nudupa olâ udâhoem, myarâ, myarâ warâ Cristowâgâ unâ idatânry modoram egatuze udâly awylygue.23 Iweâma olâ Kywymâry Jesus xurâem tarâkâsewaniho nâdypygueândâ. Inepalâ wâne keanraise udâly; iweâpalâma nhesemo udâdyse wawyly.24 Espanharam udâhogue iweâpa widyse urâ agâmo,âwynupygueândomoem. Myarâ yaindyly iray, âdylâ ipawato yam mâundulymo ize lâpylâ ise urâ, koendâ lelâudâhoem.

25 Âyanmo udâly iraynâ, Jerusalémram wao ise waun-roem udâly, tonlo Deus xurâ âdy pebaom modo idin-heruru xuduypy sase. 26 Jesus einwânni modo Macedô-nia eynynonro, Acaia eynynonro modo warâ mawânkâdinheru tindâtyguyby xuduim, tonlomodo Cristo eynynâtypemugudo xurâem. Ize tawylymoguelâ arâ aidylymo.

ROMANOS 15:27 64 ROMANOS 15:33

27 Ânguy aitomoem aguewâpyra. Tiundudyse tawyly-moguelâ nhudulymo. Macedônia donro modo, Acaiadonro modo warâ judeu mâkeba akaemo; Jesus tâin-wânsemo olâ ani, judeu domodo Jesus wâgâ unâ nhegat-uly tindatuo. Saguhoem akaemoem âdy ipa atomo tuduzeani judeu domodo; “âdy ipa atomo” ugueho, Jesus xunâryaugueho. Iwerâ akaemo judeu keba modo, judeu do-modo ipa ato xuduim. Iozelâ akaemo judeu domodoramdinheru nhudulymo. Turâem anhetybymolâ nhemy-ombâguylymo tâlâ tatomogue.

28 Jerusalémram yaindyly-ro watay, idânârâ dinheruidâtyguyby eyanmo xuduze urâ. Târâ iewanukâympygueânduo, Espanha yan-yam ise udâly. Udâdaylâise âydâmo iepagudyly. 29 Awyarâ yaintuo, ohomaenzekurâ, idânârâ kurâem koendonro lelâ Cristo anhetybywâgâ.

30Kywymâry Jesus Cristo kagâlâ awylygue, kagonro agâkydâpynedoem Deus Ispiritury adyenehonze awylyguewarâ, ynynâ Deusram mâenkadomoem âurudylymo.Ynynâ Deus agâ amyguepa tâiseba itaungâ, âuruto-mobyry ara. 31“Pabai, Paulomâempyra tâiseba ikâ, Judéiaeynynâ Jesus einwântânry modoram nâzenagazeobaitoem. Jerusalémdâ Deus xurâ modo tuomare lelâ mârâdinheru igonotybymâkânhakyly nemakemowarâ” kewâ-taungâ Deusram. 32 Mâenkadylymo, Deus ize ato ara-rowatay, tuomare lelâlâ ise awyarâ yaindyly. Ekobyzeguezewao urâ agâmo; eon-honwadybyem ise iegasely, Ky-wymâry Jesus ewanu aieseze. 33 Deusram kâenkadyly,koendâ mawylymo ume, koendâpa mawylymo ume alelâ,koendâ âetomoem,mâkâmawânkâ koendâ tadawyly sodoagâmolâ mâkâ warâ.

ROMANOS 16:1 65 ROMANOS 16:916

Paulo âsedaenguhobyry1 Cristo eynynâ kypemugu Febe âyanmo kâingonokyly.

Pekodo koendonro merâ. Jesus einwânni Cencreiadââtâdyguyim modo emawyadâni merâ. 2 Awyarâsaintuo, koendâ etaungâ, Kywymâry Jesus xurâ lâpylâmawânkâ merâ. Koendâ edaenkuwâdaungâ, Deuseynynonro modo tagonro agâ âsedaenguho ara. Ânguynemawyadâbyra nipyra merâ, toenzepa tâmawyadâze,iemawyadâdâ lâpylâ. Awylygue, âdylâ ize-ro watay, eyamâunduwâtaungâ.

3 Priscila, isolâ Áquila warâ ywynu nawâdâmo.Cristo Jesus xunâry egatulyem iewanu ume toenzepaiemawyadâdâ akaemo. 4 Ienagazeze kewâni modoamaymba iemakeze tâkewâday âdyolymo agâ ani.“Koendonro lelâlâ âmaemo, urâem amânhetybymowâgâ” uguely eyanmo. Idânârâ judeu keba modo Jesuseinwânni, yagâ tâseinwânzemo awârâ wâgâ. 5 Ywynusawâtaungâ uguely lâpylâ Jesus einwânni modo Áquila,Priscila warâ etydâ Deus itaumbyry idase âtâdyguywânimodoram.

Yataen-ho kâinwyneguyly Epêneto ywynu nawâdâ,Ásia eynynâ waunroem kuru Cristo einwânni. 6 Marialâpylâ kâendaenkuly, âmaemoem toenzepa âsewaniby.7 Andrônico, Júnia warâ lâpylâ kâendaenkuly. Yara,judeu lâpylâ akaemo. Jesus wâgâ augueduo kadeia odaxikâiehobygueduo, yagâlâ ani akaemo etagu. Jesus kâin-wâmpyra wawyly umelâ akâwâm akaemo Jesus nhein-wândyly. Toenzepa âdutuorim akaemo Jesus xunâryegatuim awylymogue.

8 Amplíato ywynu nawâdâ, yataen-ho kâinwyneguylyKywymâry Jesus einwânni. 9 Urbano ywynu nawâdâ

ROMANOS 16:10 66 ROMANOS 16:18lâpylâ. Cristo ewanuem xina atay, xina agonrolâani mâkâ. Yataen-ho kâinwyneguyly Estáquis kâen-daenkudyze lâpylâ urâ. 10 Apeles kâendaenkuly lâpylâ,Cristo tâinwânse lelâlâ tawyly enehoimbyry. Aristóbuloety odano modo kâendaenkuly lâpylâ. 11Herodião kâen-daenkuly lâpylâ, yara judeu lâpylâ mawânkâ. Narcisoety odano modoram ywynu kawânehonly lâpylâ, Cristoeynynâ ypemugudo lâpylâ mawânkâ.

12 Trifena, Trifosa warâ kâendaenkuly. Imâem tâse-wanize akaemo pekodo modo Kywymâry Jesus xurâem.Yataen-ho Persideam ywynu kawânehonly, Jesus xurâemimâem tâsewanize lâpylâ mawânkâ. 13 Rufoam ywynukawânehonly, Kywymâry Jesus xurâem tâsewaniday, ton-honre lelâ mâkâ âsewanily, tâkeze einwânni modo. Rufoise kâendaenkuly lâpylâ; tymery ara kehoem wonnipyry.14Asíncrito, Flegonte, Hermes, Pátrobas, Hermas, idânârâCristo eynynâ ypemugudo ywynu nawâdâmo. 15 Filólogo,Júlia, Olimpas, Nereu, eaundulâ warâ kâendaenkuly.Idânârâ Deus xurâ modo ywynu nawâdâmo.

16 Âwaparymodâ tohonuguze agonromo agââsedaenguwâdaungâ, agonromo agâ tâpynezemawylymomâenehon-homoem*. Idânârâ Jesus einwânni modoidaenkulymo lâpylâ.

Tâdâturudo xypyry17 Âurudylymo, âmaemo Cristo eynynâ ypemugudo.

Jesus einwânnimodo âjigue kulâ âtuebadoem aienehonzekewâni modo agâ, Jesus einwândyly ekuâdâni modo agâ,Kywymâry Jesus wâgâ enomedâdobyry mâindatybymowâgâ inakanhe agueim modo agâ warâ tonomeguelâitaungâ; sodokewâdaungâ. 18 Arâ aini modo, Kywymâry* 16:16 Saguhoem tohonuguze âsedaengulymo. Iwerâma tâpymogoynzetâdâsedaenguly.

ROMANOS 16:19 67 ROMANOS 16:24

Jesus Cristo aidysemo ato ara inkâba aidylymo, adiendysetato kulâ anhekylymo. Tunâgoengue kehoem tâinwân-toem aguelymo; kewâdylymo kulâ olâ. Warâ tâsemaguelyxutudânry modo nhenokudylymo.

19 Âkelo anaym einwânni modo adâkezemo: “Jesusxurâ Roma donro modo Jesus aguehobyry aniempyranipyramo” tâkezemo. Âmaemo Roma donro modo Je-sus einwânni modo arâ igarymo kâindadylygue, toen-zepa womaru. Koendonro modo lelâ olâ koendâmâuntudyzemo wato, amânhekylymoem. Inakai amân-hedysebamo urâ, eagonro modoram akâienehonwâ-daundâ lâpylâ warâ. 20 Deus mawânkâ koendâ tadawylysodo. Inepa ise mâkâ Satanás eon-honru nhainly, âdaun-loenlâ inokubyramo itoem.

Âmaemoem Kywymâry Jesusram kâenkadyly, koendânhetomoem.

21Timóteo idaenkulymo. Yagâ Jesus xurâem tâwaneimmerâ. Lúcio, Jasão, Sosípatro warâ iwynumo manwâto-moemaguelymo; judeu lâpylâ asaemo, urâ Paulo judeuemwato ara.

22 Urâ, Tércio, xirâ kata Paulo aguehobyry iweninri.Ywynu sawâtaungâ uguely âyanmo, urâ, aramo, Jesusxurâ lâpylâ wawylygue.

23 Urâ Paulo augueondyly. Gaio idaenkulymo lâpylâ,ety oday wato. Merâ etydâlâ inanry Jesus einwânnimodo âtâdyguylymo Deus itaumbyry idase. Erasto ty-wynu nhawânehonly lâpylâ. Xirâ xidadâ oday din-heru xynanâni merâ. Quarto, Cristo eynynâ kypemugu,idaenkudyzemo lâpylâ.

24 [Idânârâ âynynâmo Kywymâry Jesus Cristoramkâenkadyly, koendâ lelâ nhetomoem. Âkealâ xirâ.]†† 16:24 Idânârâ livru saguho modo wâgâ iwenibyemba xirâ.

ROMANOS 16:25 68 ROMANOS 16:27Deus wâgâ koendâ aguykenre

25 Deus wâgâ koendâ aguykenre. Mâkâ kulelâ ton-honre Jesus einwândyly kinmopa kitoem aienehoim.Xirâ wâgâ auguezesedyly, unâ iwâkuru tâdâsemaguehoJesus Cristo wâgâ kâengatuduo. Saguhoem iweâpalelâlâ xirâ unâ iwâkuru Jesus Cristo wâgâ tutuwâdunebamyakâwâm, toenseim, tâgatuzenry emyenro mykâinane.26 Saguhoem, Deus itaumbyry egatuwâni modotâdâsemagueho wâgâ aguehomo koendâ tutuzebamyakâwândy. Akaemolâ nutubamo mawânkâmyakâwândy âdy mârâ tiengatuly awyly. Iwerâ olâxutuen-honribyryem Deus Iguedânry koendâ kehoemâdy tâgatuzeim awyly. Tâinkâ lelâba tytaumbyry iwâkuruxutuhoem, idânârâ nheinwântomoem agueho, nakabyraitomoem warâ.

27 Tokalelâ Deus. Tonomegueim awyly wâgâ, koen-donro awyly wâgâ, tohogueim awyly warâ aguykehoitoem aunlolâ, kurâem Jesus Cristo anhetyby wâgâ.

Xirâ kulâ âyanmo kâinwenily.Alâ ise.Paulo

69

Deus ItaumbyryNew Testament in Bakairí

copyright © 2011 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: BakairíTranslation by: Wycliffe Bible Translators, Inc.

Copyright Information© 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.This translation text ismade available to you under the terms of the Creative CommonsLicense: Attribution-Noncommercial-No Derivative Works. (http:// creativecom-mons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/) In addition, you have permission to port the textto different file formats, as long as you do not change any of the text or punctuationof the Bible.Youmay share, copy, distribute, transmit, and extract portions or quotations from thiswork, provided that you include the above copyright information:

You must give Attribution to the work.You do not sell this work for a profit.You do not make any derivative works that change any of the actual words or

punctuation of the Scriptures.Permissions beyond the scope of this license may be available if you contact us withyour request.The New Testamentin Bakairí

© 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rightsreserved.This translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2014-04-22

70PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 12Mar 2019 from source files dated 5Mar2019521fc4dc-fae1-547b-b3c6-9853e24bf2ed