Round and round 11

ISSN 2301 - 2730

Round & RoundMAGAZINE FEBRUARY 2016

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2016

ΤΕΥΧΟΣ11

Round&Round magazine

Website: www.roundandroundmag.com

Το Αυγόρου σας Καλωσορίζει!Avgorou Village Welcomes You!Το Αυγόρου σας Καλωσορίζει!Avgorou Village Welcomes You!Το Αυγόρου σας Καλωσορίζει!Avgorou Village Welcomes You!Το Αυγόρου σας Καλωσορίζει!Avgorou Village Welcomes You!

Εθνογραφικό Μουσείο Αυγόρου

Παλιά εκκ

λησία

του Αγίου Γεωργίου

Μνημείο Ηρώω

ν Ε.Ο.Κ.Α 1955-59

- 1 -

Round & RoundMAGAZINE Ηρακλείου 22, Τ.Κ. 3027, Λεμεσός, Κύπρος, Τηλ. 99 674 891 • 96 888 417 • Φαξ. 25 352 220

Email: [email protected] • Web: www.roundandroundmag.com

Αυγόρου (επ. Αμμοχώστου) 6Δασάκι Άχνας (επ. Αμμοχώστου) 12Αχερίτου (επ. Αμμοχώστου) 18Κλήρου (επ. Λευκωσίας) 22Κούρδαλι (επ. Λευκωσίας) 24Αλάμπρα (επ. Λευκωσίας) 26Κάμπος Τσακίστρας (επ. Λευκωσίας) 30Μονή (επ. Λεμεσού) 34Λάνια (επ. Λεμεσού) 36Γεροσκήπου (επ. Πάφου) 42Γιαλιά (επ. Πάφου) 44Αγία Μαρίνα Χρυσοχούς (επ. Πάφου) 46 Πραιτώρι (επ. Πάφου) 48Άγιος Ιωάννης (επ. Πάφου) 50 Αρχιμανδρίτα (επ. Πάφου) 52Κάτω Δρυς (επ. Λάρνακας) 54

Περιεχόμενα ΤαυτότηταΕκδότρια:Ιωάννα ΠαπαπέτρουΤηλ. 96 888 417

Συντάκτρια:Παναγιώτα Μίτα

Μεταφράσεις:Θεοδώρα Αντωνίου

Layout / Σελίδωση:Steve James

Εκτύπωση:Lithostar Ltd

Το περιοδικό Round & Round μπορείτε να το βρείτε στα εξής σημεία:

- 1 -

Μετά από παράκληση αρκετών αναγνωστών, όσοι φίλοι του περιοδικού Round&Round magazine επι-θυμούν, μπορούν να εγγραφούν συνδρομητές έναντι μικρής χρέωσης, ώστε να λαμβάνουν τα τεύχη μας. Για πληροφορίες και εγγραφές παρακαλώ επικοινωνείτε με την κ. Ιωάννα Παπαπέτρου, τηλ. επι-κοινωνίας: 96888417, e-mail: [email protected], για να δώσετε τα στοιχεία επικοινωνίας σας.

Σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων.Η διεύθυνση του Round&Round Magazine

ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ ΣΤΟΚΚΟΣ - ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ, ΠΑΦΟΣ

ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ PELECAN - ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΙΜΑΝΑΚΙ

ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ ΣΥΚΑΜΙΕΣ - ΑΡΓΑΚΑ

ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ - ΠΑΓΩΤΑΡΙΑ ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΟΥΚΑ - ΜΟΥΤΑΓΙΑΚΑ

ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ ΑΓ ΝΙΚΟΛΑΣ - ΠΕΡΙΟΧΗ ΓΡΙΒΑ ΔΙΓΕΝΗ

ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ ΤΟ ΡΟΔΟΝ - ΔΡΟΜΟΣ ΨΙΜΟΛΟΦΟΥ - ΚΑΠΕΔΕΣ ΠΕΡΑ ΟΡΕΙΝΗΣ

ΑΡΤΟΠΟΙΕΙΟ ΣΤΕ - ΜΑ ΑΣΤΡΟΜΕΡΙΤΗ

ΚΑΦΕΝΕΙΟΝ - SUPERMARKET ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ - ΚΑΤΩ ΠΛΑΤΡΕΣ

ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ ΤΡΟΟΔΟΣ - ΤΡΟΟΔΟΣ

ΚΩΣΤΑΣ SUPERMARKET - ΤΡΙΜΙΚΛΙΝΗ

ΣΤΕΑΣΑ ΦΡΟΥΤΑΡΙΑ - ΑΘΗΑΙΝΙΤΗΣ

Το Round & Round μπορείτε να το βρείτε και σε άλλα περίπτερα, τα οποία δεν αναφέρονται εδώ.

Welcome to Halloumi Paradise, the Flagship of Cyprus Authentic CuisineHello ladies and gentlemen, I would like to take you back to the beginning where this global icon, Halloumi cheese began from it’s humble

beginnings… the story begins...Halloumi cheese originated from Cyprus and was initially made during the Medieval Byzantine times and quickly gained popularity

throughout the rest of the Middle East region, moving on to Western Europe such as Germany, France and England and further into Australia, America, China as well as West and East Africa, making Halloumi cheese one of the most important commodities to come out of Cyprus. Halloumi was known in Cyprus well before the invasion of the Ottoman Turks in 1571. It began with the name Caloumi. By the early 1930s Halloumi was being made by many people in the Cypriot community. Every family had their own animal to produce a small

amount of milk and for this reason neighbours would share their milk in order so that the amount of milk would be enough for everyone to produce Halloumi, it also gave the community social cohesion and solidarity amongst families and constituted an opportunity to socialise with each other and make friends.

By the early 1940s permission was given for Halloumi to be produced as a manufactured product and many people from all over Cyprus had surnames like Halloumas – Hallouma – Halloumakis – Halloumis showing that these families were involved in the making of Haloumi. I believe Halloumi is not just a product of Cyprus but constitutes part of the cultural heritage and its traditional rural way of life and characterises even today the villages all over Cyprus. And for this reason...

Halloumi has to go alongside Aphrodite the Godess of Love as an icon of Cyprus.Καλωσορίσατε στον παράδεισο του χαλουμιού, στον κόσμο του παραδοσιακού αυθεντικού προϊόντος της Κύπρου.

Γεια σας κυρίες και κύριοι, Θα ήθελα να σας διηγηθώ την ιστορία του χαλουμιού, ενός συμβόλου της Κύπρου, μεταφέροντας σας νοερά στις ρίζες του, στο σημείο όπου

ξεκινά η ιστορία του...Το χαλούμι προέρχεται από την Κύπρο. Άρχισε να παράγεται κατά τη διάρκεια των Μεσαιωνικών Βυζαντινών χρόνων και γρήγορα κέρδισε την προτίμηση όλων των λαών της

Εγγύς Ανατολής περνώντας έπειτα στη Δυτική Ευρώπη (Γερμανία, Γαλλία, Αγγλία) και πιο μακριά ακόμα, στην Αυστραλία, την Αμερική, την Κίνα, όπως επίσης και στη Δυτική και Ανατολική Αφρική. Το χαλούμι, έτσι, έγινε ένα από τα πιο ξακουστά προϊόντα που εξάγονται από την Κύπρο. Το χαλούμι ήταν γνωστό στην Κύπρο πριν από την έλευση των Οθωμανών Τούρκων στο νησί το 1571. Ξεκίνησε με το όνομα “caloumi”. Γύρω στη δεκαετία του ’30, το χαλούμι παράγονταν σε πολλά σπίτια της Κύπρου. Κάθε οικογένεια που είχε δικά της ζώα παρήγαγε μικρή ποσότητα γάλακτος, γι’ αυτό το λόγο ήταν σύνηθες γείτονες να μοιράζονται το γάλα τους για την παραγωγή χαλουμιού. Το γεγονός αυτό γέννησε συνοχή και αλληλεγγύη στα μέλη της κοινότητας δίνοντας την ευκαιρία σε αυτά να κοινωνικοποιηθούν και να συνάψουν μεταξύ τους σχέσεις.

Γύρω στις αρχές της δεκαετίας του 1940 δόθηκε άδεια παραγωγής χαλουμιού και ορισμένες οικογένειες από όλη την Κύπρο υιοθέτησαν επώνυμα όπως «Χαλλούμας, Χαλλούμα, Χαλλουμάκης, Χαλλούμης», γεγονός που αποδείκνυε την ενασχόλησή τους με την παραγωγή χαλουμιού. Πιστεύω πως το χαλούμι δεν είναι απλώς ένα προϊόν της Κύπρου. Αποτελεί μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς και της παραδοσιακής αγροτικής ζωής και χαρακτηρίζει ακόμα και σήμερα τα χωριά σε όλη την Κύπρο. Γι’ αυτό το λόγο...

Όσο διάσημη είναι η Αφροδίτη για τη Κύπρο άλλο τόσο είναι και το χαλλούμι.

Little Pete Foods Ltd. 19-21 Thessalonikis Street, 3025 Limassol, Cyprus. Tel.: +357 25363838, Fax.: +357 25212710. Email: [email protected]

Village Halloumi100% sheep’s milk

HalloumiSheep & goat’s milk

Halloumiwith basil

Halloumiwith chili

Halloumi withblack pepper

Ricotta / ΑναρήUnsalted / Ανάλατη

Ricotta / ΑναρήSalted / Αλατισμένη

Greek FetaΕλληνική Φέτα

Welcome toHalloumiParadise!

Καλώς Ήρθατεστο Παράδεισοτου Χαλλουμιού!

- 2 - - 3 -

Ο ́ Επαρχος είναι κρατικό περιφερειακό όργανο που εκπροσωπεί την Κεντρική Κυβέρ-νηση στην Επαρχία. Οι Επαρχιακές Διοικήσεις είναι επιφορτισμένες με ένα ευρύ φάσμα εξουσιών και αρμοδιοτήτων που πηγάζουν, τόσο απευθείας από μια σειρά από νομο-θεσίες, όσο και στα πλαίσια εκχώρησης εξουσιών από το καθ΄ ύλην αρμόδιο Υπουργείο Εσωτερικών αλλά και από αποφάσεις Υπουργικού Συμβουλίου και άλλων Υπουργείων. Γενικά αναπτύσσουν μια σειρά από δραστηριότητες για εφαρμογή της Κυβερνητικής Πολιτικής σε Επαρχιακό επίπεδο.

Η ύπαρξη συντονιστικού κρατικού οργάνου το οποίο να συντονίζει την εφαρμογή της αναπτυξιακής και των άλλων πολιτικών του κράτους σε επαρχιακό επίπεδο διασφαλίζει σε μεγάλο βαθμό τη συνέχεια της ανάπτυξης χωρίς ανατροπές και αγκυλώσεις. Οι Επαρχιακές Διοικήσεις έχουν την ευθύνη για την υλοποίηση της Κυβερνητικής Πολιτικής που αφορά την ανάπτυξη της υπαίθρου με δικό τους Προϋπολογισμό και ο Έπαρχος είναι ο Ελέγχων λειτουργός. Στα πλαίσια αυτά, όλα τα κοινοτικά έργα ανάπτυξης και υποδομής που υλο-ποιούνται στις κοινότητες εκτελούνται μέσα από τους εγκριμένους Προϋπολογισμούς της Επαρχιακής Διοίκησης, στα πλαίσια μιας θεσμικής συνεργασίας με τις Τοπικές Αρχές.

Ο ρόλος των Επαρχιακών Διοικήσεων, καθόσον αφορά την Τοπική Αυτοδιοίκηση, σχετί-ζεται κυρίως με την εύρυθμη και ομαλή λειτουργία των Κοινοτικών Συμβούλιων και λιγότε-ρο με τους Δήμους. Σημειώνεται ωστόσο ότι τα Κοινοτικά Συμβούλια καλύπτουν περιαστι-κές, πεδινές, ημιορεινές, ορεινές και παραλιακές περιοχές, ο δε πληθυσμός τους κυμαίνεται από λίγα άτομα στις μικρές κοινότητες μέχρι και μερικές χιλιάδες σε μεγάλες κοινότητες. Εκπροσωπούν περίπου το 35% του πληθυσμού και το 85% του εδάφους των ελεύθερων περιοχών της Δημοκρατίας.

Διοικητικά οι Επαρχιακές Διοικήσεις υπάγονται στο Υπουργείο Εσωτερικών και συνεπώς οι Έπαρχοι είναι διοικητικά υπόλογοι στον Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών.

Η Επαρχιακή Διοίκηση στηρίζει προσπάθειες προβολής και ανάδειξης των Κοινοτήτων και γενικότερα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Στηρίζουμε την αξιέπαινη προσπάθεια του Round&Round Magazine, το οποίο συμβάλλει τα μέγιστα στην ανάπτυξη και την προβολή των Κοινοτήτων μας καθώς και στην ανάδειξη της πλούσιας πολιτιστικής κληρο-νομιάς του τόπου μας. Θα θέλαμε να δώσουμε τα συγχαρητήριά μας στην εκδότρια, κα Ιωάννα Παπαπέτρου, και στη συντακτική ομάδα του περιοδικού και να τους ευχηθούμε ό, τι καλύτερο στο έργο τους.

Μάριος Παναγίδης΄Επαρχος Λευκωσίας

Σε μια εποχή που η κυπριακή ύπαιθρος ταλανίζεται από την αστυφι-

λία, το περιοδικό Round&Round, το μοναδικό περιοδικό στο είδος

του παγκύπρια, είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για να γνωρίσει κανείς την

κυπριακή ύπαιθρο, τα χωριά και τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιού-

νται σε αυτήν. Αυτό που αντιλαμβάνεται όποιος ανατρέξει στις σελίδες

του είναι ότι πρόκειται για προϊόν επίπονης και σοβαρής εργασίας, η

οποία πηγάζει αναμφίβολα από την αγάπη για την πλούσια κυπριακή

παράδοση. Στις σελίδες του, ο αναγνώστης μαθαίνει για τα όμορφα

χωριά μας, την ιστορία, τους μύθους και τους θρύλους τους και επι-

θυμεί να τα επισκεφτεί και να τα γνωρίσει. Ταυτόχρονα, σε μια εποχή

επιδεικτικής ξενομανίας, δίδεται η ευκαιρία στον Κύπριο καταναλωτή

να γνωρίσει τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στα χωριά, να

μάθει τα προϊόντα που παράγονται από αυτές, να τα δοκιμάσει και να

τα προμηθευτεί, δίνοντας ανάσα ζωής στην κυπριακή οικονομία και

την ύπαιθρο.

Η Ένωση Κοινοτήτων Κύπρου, η οποία έχει ως στόχο της την προβο-

λή και την ανάδειξη των δραστηριοτήτων των Κοινοτήτων και το σημα-

ντικό έργο που αυτές επιτελούν, δε θα μπορούσε να μην στηρίζει την

προσπάθεια του προσωπικού του Round&Round, το οποίο με τον άρ-

τιο επαγγελματισμό που το χαρακτηρίζει συμβάλλει στην προβολή και

ανάδειξη των κοινοτήτων και των επιχειρήσεων που δραστηριοποιού-

νται σε αυτά. Θα θέλαμε ιδιαιτέρως να δώσουμε τα συγχαρητήριά μας

στην εκδότρια του περιοδικού, κα Ιωάννα Παπαπέτρου, της οποίας

η συμβολή σ’ αυτό το έργο είναι τεράστια και να της ευχηθούμε καλή

συνέχεια στο πολύτιμο αυτό έργο της.

Παναγιώτης Δαμιανού Εκτελεστικός Γραμματέας Ένωσης Κοινοτήτων Κύπρου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΠΑΡΧΙΑΚΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΝ

- 3 -

- 4 - - 5 -

Iωάννα Παπαπέτρου Εκδότρια(96888417)[email protected]

Theodora Antoniou Translator

Στο τεύχος αυτό είμαι στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσω τη συνεργασία του περιοδικού μας με τρεις εφημερίδες της παροικίας, την εφημερίδα «Παροικιακό Βήμα» της Νότιας Αυστραλίας, την εφη-μερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ του Λονδίνου και τα «Ελληνοκαναδικά Νέα».

Πρόκειται για πολύ σημαντικές συνεργα-σίες που συνεχίζουν απρόσκοπτα το έργο που εδώ και χρόνια έχουμε αναλάβει στο περιοδικό Round&Round, να προβάλουμε τα χωριά μας και να συμβάλουμε στην δι-ατήρηση της παράδοσης και της πολιτιστι-κής μας κληρονομιάς.

Οι εφημερίδες αυτές αποτελούν προ-ϊόντα επίπονης εργασίας και προσπάθειας από πλευράς των εκδοτών τους και έχουν ως στόχο να ακούγεται η φωνή της Κύπρου μας σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, σε όλους τους απανταχού Κύπριους ομογενείς μας. Οι εφημερίδες αυτές θα παρουσιά-ζουν σε κάθε τεύχος τους ένα χωριό της Κύπρου μας με κείμενο και φωτογραφίες

της συντακτικής ομάδας του Round&Round Magazine.

Έχοντας ως κύριο μέλημά μας την προ-βολή της Κύπρου, της κουλτούρας της και των παραδόσεών της και την ανάδειξη της φυσικής και ξεχασμένης, δυστυχώς, ομορφιάς της Κύπρου, συνεργαζόμαστε με τις εφημερίδες της παροικίας, θέλοντας να στηρίξουμε το πολύτιμο έργο τους να κρατήσουν άσβεστη τη μνήμη των αγαπη-μένων μας χωριών και της πλούσιας πολι-τιστικής μας παράδοσης στον απανταχού

ελληνισμό. Θα ήταν παρά-

λειψή μου στο ση-μείο αυτό αν δεν ευχαριστούσα και το κανάλι Sigma, το οποίο στηρίζει το έργο μας και μας φιλοξενεί στο πρό-γραμμά του μέσα από την πρωινή εκ-πομπή του Ανδρέα Δημητρόπουλου « Π ρ ω τ ο σ έ λ ι δ ο » κάθε Παρασκευή πρωί. Πρόκειται για

Το περιοδικό Round&Round αποτελεί ένα αξιόλογο ενημερωτικό έντυπο για τα χωριά της Κυπριακής υπαίθρου. Πέραν του γεγονότος ότι προβάλλονται μέσω του, διάφορα παραδοσιακά προϊόντα αλλά και στοιχεία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και παράδοσης, αποτελεί και ένα μέσο γνωριμίας άγνωστων για τους πιο πολλούς Κυπρίους αλλά σημαντικών χωριών της ορεινής κυρίως υπαί-θρου τα οποία λόγω της αστυφιλίας έχουν σχεδόν εγκαταληφθεί και ερημωθεί.

Η προβολή των χωριών και τοποθεσιών της κυπριακής υπαίθρου συμβάλλει και στην ανάπτυξη του εσωτερικού τουρισμού, ένα σημαντικό στοιχείο για την οικο-νομική και κοινωνική αναβάθμιση της υπαίθρου κάτι που όλοι θέλουμε, για να

αναπτυχθεί και να ξαναζωντανεύσει η ύπαιθρος και ο πρωτογενής τομέας της παραγωγής, ένας ουσιαστι-κός παράγοντας οικονομικής αναβάθμισης ιδιαίτερα μετά την οικονομική κρίση που περνά η πατρίδα μας.

Η πρωτότυπη προσπάθεια και πρωτοβουλία της εκδότριας κ. Ιωάννας Παπαπέτρου αποτελεί μια συνειδητή ιστορική προσπάθεια διαφύλαξης της παράδοσης, της ιστορίας αλλά και του ρόλου της υπαίθρου στην διαμόρφωση της κοινωνικοοικονομικής ζωής του τόπου μας, γιαυτό την συγχαίρουμε και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία στο έργο της.

Μιχάλης Λύτρας, Γ.Γ. ΠΕΚ

μια σημαντική συνεργασία του περιοδικού μας με το κανάλι Sigma που αγκαλιάστη-κε από το κοινό, το οποίο το αποδεικνύει έμπρακτα με τις τηλεφωνικές του παρεμ-βάσεις σε κάθε εκπομπή. Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω και την Ένωση Κοινοτήτων Κύπρου όπως και την Επαρχιακή Διοίκη-ση Λευκωσίας που μας στηρίζουν. Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω την ομάδα του Round&Round Magazine που πίστεψε σε εμένα και στο περιοδικό και έχουμε φτάσει εδώ που βρισκόμαστε. Η πρωινή εκπομπή «Πρωτοσέλιδο» του

Ανδρέα Δημητρόπουλου στο Sigma

Round & Round magazine began its collaboration with three newspapers of the Greek diaspora, the newspaper “Parikiako Vima” of South Australia , the newspaper of London “Eleftheria” and the newspaper “Elinokanadika nea” of Canada.

These newspapers aim to promote our country all over the world. The above mentioned newspapers will feature in each of their issues a village of Cyprus with our magazine’s articles and pictures.

Having as our main concern the promotion of Cyprus, its culture and traditions and the promotion of the natural and forgotten beauty of our island we established a collaboration with the papers of diaspora in order to support their valuable work which is none other than supporting and keeping alive our rich cultural heritage to the world’s Hellenism.

- 6 - - 7 -

Ο Ν. Γ. Κυριαζής δίνει μια δεύτερη εκδοχή: πα-λαιότερα κάποιος ξένος ο οποίος έφτασε κοντά

στο Αυγόρου, ρώτησε κατοίκους της περιοχής να του πουν πού βρίσκεται ακριβώς το χωριό. Πήρε τότε την απάντηση «Έβκα (του) όρου και θα το βρής». Έτσι, από τις λέξεις «έβκα» και «όρου» («ανέ-βα το βουνό») προέκυψε το όνομα «Αυκόρου» ή «Αυγόρου». Τέλος, μια άλλη εκδοχή θέλει τον Ευ-αγόρα, τον ξακουστό βασιλιά της Σαλαμίνας, να διάλεξε το συγκεκριμένο χωριό για τα λουτρά του. Έτσι, το χωριό αρχικά ονομάστηκε «Ευαγόρου» και με την πάροδο του χρόνου «Αυγόρου».

Ο οικισμός του Αυγόρου βρισκόταν αρχικά γύρω από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο κέντρο του χωριού. Στη συνέχεια, τα σπίτια επεκτά-θηκαν και στο υπόλοιπο τμήμα του χωριού, ενώ τα τελευταία χρόνια κτίστηκαν πολλές σύγχρονες οικο-δομές, οι οποίες δένουν αρμονικά με τα πλινθόκτι-στα παραδοσιακά σπίτια.

Στο κέντρο του χωριού δεσπόζει ο Ιερός Ναός του Αγίου Γεωργίου, μονόκλιτη καμαροσκέπαστη εκκλησία, κτίσμα του 15ου-16ου αιώνα. Στην εκκλη-σία σώζονται ακόμα ίχνη τοιχογραφιών, οι οποίες με

την πάροδο του χρόνου είχαν καλυφθεί από στρώμα γύψου και μαρτυρούσαν πως παλαιότερα η εκκλη-σία ήταν ολόκληρη αγιογραφημένη. Πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στην εκκλησία πριν από 30 περίπου χρόνια οδήγησε στο να καταρρεύσει σε ορισμένα σημεία ο γύψος και να φανούν ορισμένες τοιχογρα-φίες, οι οποίες χρονολογούνται στον 16ο, 17ο και 18ο αιώνα. Κοντά στο κέντρο του χωριού βρίσκουμε την εκκλησία των Αγίων Πέτρου και Παύλου, μια τρί-κλιτη εκκλησία με έναν τρούλλο στο μεσαίο κλίτος, η οποία στα ανατολικά καταλήγει σε τρεις αψίδες ημικυκλικές. Είναι κτίσμα των τελών του 19ου αιώ-να, πλήρως αγιογραφημένη με εντυπωσιακό ξύλο-γλυπτο τέμπλο. Στο χώρο της εκκλησίας, σύμφωνα με μαρτυρίες παλιών κατοίκων του Αυγόρου, ήταν παλαιότερα κτισμένη μια μικρή εκκλησία αφιερωμέ-νη στους Αγίους Τιμόθεο και Μαύρα, η οποία για άγνωστους λόγους κατεδαφίστηκε. Παρόλα αυτά, όταν κτίστηκε η νέα εκκλησία, οι κάτοικοι την αφιέ-ρωσαν στους Αγίους Πέτρο και Παύλο γεγονός, που σύμφωνα με την τοπική παράδοση, προκάλεσε την έντονη δυσαρέσκεια των Αγίων. Έτσι, το 1990 κτί-στηκε στο προαύλιο της εκκλησίας ένα μικρό παρεκ-

κλήσι που αφιερώθηκε στους Αγίους Τιμόθεο και Μαύρα. Στα δυτικά του χωριού βρίσκουμε το εκ-κλησάκι του Αγίου Γεωργίου Τερατσιώτη, το οποίο σύμφωνα με τον μελετητή Τζέφρυ, είναι κτίσμα του 16ου αιώνα. Πρόκειται για μονόκλιτη εκκλησία με έντονη γοτθική επίδραση, η οποία φέρει τρούλο πολύπλευρο. Όπως μαρτυρούν τα κατάλοιπα των τοιχογραφιών, η εκκλησία φαίνεται πως παλαιότερα ήταν ολόκληρη αγιογραφημένη. Η ονομασία «Τερα-τσιώτης» μάλλον προέρχεται από την ύπαρξη πολ-λών τερατσιών (χαρουπιών) που υπήρχαν στην πε-ριοχή. Σχετικά με την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου Τερατσιώτη υπάρχουν διάφορες παραδόσεις: σύμ-φωνα με μία από αυτές, ένας γέροντας ευσεβής, ο οποίος ενοχλούνταν από το Διάβολο, για να τον απαλλαγεί, τον έπεισε να ασχοληθεί με το ξερίζωμα μιας χαρουπιάς. Μέχρι ο Διάβολος να καταφέρει να ξεριζώσει το δέντρο, ο γέρος διέφυγε και αργότε-ρα έκτισε ένα εκκλησάκι στην περιοχή. Στα βόρεια του χωριού βρίσκεται το Μοναστήρι του Αγίου Κενδέα. Κοντά σε αυτό βρίσκεται και η σπηλιά στην οποία ασκήτεψε ο Άγιος που είναι ξακουστός σ’ όλη Κύπρο για τα θαύματά Του. Όσον αφορά την χρονο-λογία κτίσης του Μοναστηριού υπάρχουν διάφορες απόψεις: άλλοι αναφέρουν πως αυτό κτίστηκε τον 7ο αιώνα, ενώ άλλοι τον 10ο αι. Το σίγουρο είναι ότι τον 18ο αιώνα υφίστατο, αφού αναφέρεται από τον Αρχιμανδρίτη Κυπριανό. Το 1870 φαίνεται πως τερ-μάτισε τη λειτουργία του και κατερειπώθηκε, ενώ το 1972 πάρθηκε απόφαση για την αναβίωσή του από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ’. Σήμερα λειτουρ-γεί ως γυναικείο μοναστήρι. Η εκκλησία του Αγίου Κενδέα αποτελεί το καθολικό της Μονής και είναι κτίσμα του 15ου-16ου αιώνα. Είναι μονόκλιτη καμαρο-σκέπαστη εκκλησία, η οποία αρχικά ήταν διακοσμη-μένη με τοιχογραφίες οι οποίες σήμερα χρήζουν συ-ντήρησης. Νοτιοανατολικά της εκκλησίας του Αγίου Κενδέα βρίσκουμε το Εκκλησάκι του Αγίου Ανθί-

μου, ένα σύγχρονο μονόκλιτο εκκλησάκι. Ενάμιση με δύο χιλιόμετρα έξω από το χωριό βρίσκουμε το μικρό εκκλησάκι του Αποστόλου Ανδρέα (Ντρικά), σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία. Το εκκλησάκι είναι κτί-σμα του 1916. Στο χωριό σώζεται και ο Ιερός Ναός της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου, κτίσμα των μέσων του 20ου αιώνα, εκκλησία των Παλαιο-ημερολογιτών. Κτίσμα των μεσαιωνικών χρόνων είναι η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου των Αβίων στην τοποθεσία «Άβια», η οποία αποτελούσε απλό εξωκλήσι. Πρόσφατα ανεγέρθηκε στη θέση της με-γαλοπρεπής ναός, που εξυπηρετεί τις θρησκευτικές ανάγκες δεκάδων προσφύγων της τουρκικής εισβο-λής, που κατοίκησαν στη περιοχή μετά το 1974. Στο Αυγόρου βρίσκουμε επίσης και το ξωκλήσι του Αγί-ου Μεγαλομάρτυρος Μάμαντος, κτίσμα του 1919, όπως και το ξωκλήσι της Αγίας Μαρίνας, κτίσμα του 10ου ή 12ου αιώνα, το οποίο κηρύχθηκε αρ-χαίο μνημείο από το Τμήμα Αρχαιοτήτων το 2006. Νοτιοδυτικά του χωριού βρίσκεται ο Ιερός Ναός των Αγίων Αναργύρων, Κοσμά και Δαμιανού, κτί-σμα του 1925, ενώ στα ανατολικά, στο χώρο του μνημείου Πεσόντων, βρίσκεται ο Ιερός Ναός των Αγίων Πρωτομάρτυρα Στεφάνου, Αποστόλου Ανδρέα και Μοδέστου Πατριάρχου Ιεροσολύμων, κτίσμα του 1998. Το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου της Αγκώνας βρίσκεται κατά μήκος του αυτοκινη-τόδρομου Αυγόρου-Ορμήδειας και είναι κτίσμα του Μεσαίωνα. Πήρε το όνομά του λόγω της τοποθεσί-ας του: βρίσκεται σε μια στροφή του δρόμου, τον «αγκώνα», σύμφωνα με τους παλιούς, αφού έμοια-ζε με βραχίονα ανθρώπινου χεριού. Ανάμεσα στα χωριά Αυγόρου και Ξυλοφάγου βρίσκουμε τον Ιερό Ναό Παναγίας της Αλάμπρονας, κτίσμα του 19ου αιώνα, ενώ στα βόρεια του χωριού τον Ιερό Ναό των Εισοδίων της Υπεραγίας Θεοτόκου, κτίσμα του 2002. Τέλος, σε ιδιωτική γη βρίσκουμε τον Ιερό Ναό Αγίου Χαραλάμπους, κτίσμα του 1990.

Εθνογραφικό Μουσείο Αυγόρου (οικία Κούτρα)Εκκλησία Πέτρου και Παύλου

Παλιά εκκλησία του Αγίου Γεωργίου

ΕπαρχίαΑμμοχώστου

Μνημείο Ηρώων Ε.Ο.Κ.Α 1955-59υγόρουΑυγόρουΑΤο Αυγόρου βρίσκεται στην ελεύθερη περιοχή της Αμμοχώστου, στη γεωγραφική περιφέ-ρεια Κοκκινοχωριών, σε ένα καμπίσιο τοπίο με αβαθείς κοιλάδες. Σύμφωνα με τον Μας Λα-τρί, υπήρξε φέουδο κατά τη Φραγκοκρατία και τη Βενετοκρατία με το όνομα Ongoro. Στις Ασσίζες της Ιερουσαλήμ αναφέρεται και ως Avegozze και Avengore. Το όνομα του χωριού δεν φαίνεται να έχει σχέση με τα αυγά, όπως υποστηρίχθηκε, αλλά έχει μάλλον αρχαιο-ελληνική προέλευση. Προέρχεται πιθανόν από το επίθετο «εύορος», που δηλώνει αυτόν που έχει περίοπτη θέση, και συγκεκριμένα από τη γενική «ευόρου». Το πρώτο γράμμα Ε έδωσε τη θέση του στο γράμμα Α και έτσι, από το όνομα «Ευόρου», έχουμε το όνομα «Αυ-γόρου». Με την εκδοχή αυτή συμφωνούν αρκετοί μελετητές, επικαλούμενοι μάλιστα και αρχαιολογικά τεκμήρια που ήρθαν στο φως το 1990 από την αρχαιολογική αποστολή του Πανεπιστημιακού Ιδρύματος Ερευνών της Δανίας, τα οποία μαρτυρούν αρχαία κατοίκηση.

- 8 - - 9 -

Στο κέντρο του χωριού βρίσκουμε το Μνημείο Ελευθερίας, το οποίο είναι αφιερωμένο στους ήρω-ες που θυσίασαν τη ζωή τους υπέρ της Πατρίδας και της Ελευθερίας κατά τον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα 1955-59 και στους πεσόντες και αγνοουμέ-νους κατά την τουρκική εισβολή του 1974. Από το χωριό κατάγονταν οι Ανδρέας και Γεώργιος Κάρυος, οι οποίοι έπεσαν μαχόμενοι ο πρώτος στον Αχυρώνα Λιοπετρίου και ο δεύτερος στον Αστρομερίτη. Στα ανατολικά του χωριού, στον κύριο δρόμο Αυγόρου-Λιοπετρίου βρίσκεται το Μνημείον Ηρώων Ε.Ο.Κ.Α. 1955-59, δημιούργημα του Συνδέσμου Αγωνιστών της Ε.Ο.Κ.Α. 1955-59. Ανεγέρθηκε το 1985 στον τόπο θυσίας του πρώτου πεσόντα του Εθνικοαπε-λευθερωτικού Αγώνα, Μόδεστου Παντελή, ο οποί-ος έπεσε το ξημέρωμα της 1ης Απριλίου 1955, ενώ προσπαθούσε να βραχυκυκλώσει την ηλεκτροφόρα γραμμή υψηλής τάσης που περνούσε από το σημείο εκείνο και κατέληγε στην Αμμόχωστο.

Στολίδι της Κοινότητας αποτελεί το Εθνογρα-φικό Μουσείο Αυγόρου-Ίδρυμα Πιερίδη, το οποίο στεγάζεται στο Αρχοντικό του Αδάμου Γιαννή Κού-τρα, εξαίρετο δείγμα κυπριακής παραδοσιακής αρ-χιτεκτονικής. Αναπαλαιώθηκε με έξοδα της κοινότη-τας και σε συνεργασία με το Ίδρυμα Πιερίδη, σε μια προσπάθεια διατήρησης, προστασίας και προβολής της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου. Εγκαινι-άστηκε στις 25 Οκτωβρίου 2002. Στο Μουσείο, ο επισκέπτης μπορεί να δει εκθέματα που προσφέρ-θηκαν ως δωρεές από τους κατοίκους της κοινότη-τας και σπάνια είδη από τη λαογραφική συλλογή του Ιδρύματος Πιερίδη: έπιπλα, κεντήματα, υφαντά, φο-

ρεσιές, είδη αργυροχοΐας και αγγειοπλαστικής, κα-θώς και εννέα έργα του μεγάλου λαϊκού ζωγράφου της Κύπρου, Μιχαήλ Κάσσιαλου.

Αναπόσπαστο κομμάτι της κοινότητας, αποτε-λούν τα οργανωμένα σύνολα που με τις δράσεις και το έργο τους συνδράμουν και εμπλουτίζουν την πο-λιτιστική, κοινωνική και εθελοντική προσφορά του Κοινοτικού Συμβουλίου. Συχνή είναι η διοργάνωση μουσικών και χορευτικών εκδηλώσεων, θεατρικών παραστάσεων, συναυλιών και φεστιβάλ, που ικανο-ποιούν ακόμη και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη της κοινότητας.

Στα γεωγραφικά όρια του Αυγόρου, λειτουρ-γούν πλειάδα επιχειρήσεων εστίασης και αναψυχής, που συνδυάζουν δραστηριότητες για μικρούς και μεγάλους και μεγάλη γαστρονομική ποικιλία. Μην παραλείψετε να επισκεφτείτε το Βοτανόκηπο, μονα-δική εμπειρία για φυσιολάτρες και όσους αγαπούν την περιπέτεια, την πρωτοτυπία και τη δημιουργι-κότητα.

Πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου Αυγόρου είναι ο κύριος Παναγής Μιχαηλάς, ο οποίος ηγείται μιας ομάδας αξιόλογων και ιδιαίτερα δραστήριων ανθρώπων που στόχο έχουν να αναπτύξουν και να προβάλουν το χωριό και να βελτιώσουν τους όρους ζωής των κατοίκων του.

Το χωριό Αυγόρου είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της ελεύθερης περιοχής Αμμοχώστου. Είναι χωριό με ιστορία, πλούσια εκκλησιαστική παράδοση και ιδιαίτερο ενδιαφέρον για όποιον επιθυμεί να το επισκεφτεί για να ξεφύγει από τους γοργούς ρυθ-μούς της καθημερινότητας.

Η οικία Κούτρα - παράδειγμα λαϊκής αρχιτεκτονικήςΤεχνική και Γεωργική Σχολή Αυγόρου

Fam

agus

ta D

istr

ict Avgorou is a village in southwestern Famagusta District, Cyprus. Avgorou village is one of the largest

villages in Famagusta area. The colour of the soil in Augorou is dark red and very fertile, making Avgorou one of the main agriculture and animal farming areas in Famagusta. Most citizens of Avgorou cultivate a variety of potatoes, breadstuffs like barley, carrots, vegetables, locust trees, olive trees and some fruit trees. The population of Avgorou is about 4,500 to 5,000 people from which 3,500 are locals and the others are refugees from the Turkish invasion of the north of the island in 1974.

Avgorou is a village with very long history thus a lot of monuments can be found, from the time of the king of Salamina, Evagoras. Moreover a number of classical and old houses, with unique architectural designs can also be found in the village. Aditionally to the long history Avgorou has also a rich ecclesiastical heritage: the holy Church of Saint George in the village center, the central church of Saints Peter and Paul, the small chapel of Saints Timothy and Saint Mavri are some of the village’s churches. Finally do not forget to visit the herb garden, a unique experience for nature lovers. Avgorou is a village that guarantees to the visitor an unforgettable trip!

- 9 -

- 10 - - 11 -

Το Cyherbia Botanical Park and Labyrinth υπόσχεται αξέχαστες στιγμέςσε μικρούς και μεγάλους σε ένα μοναδικό περιβάλλον!

Cyherbia Botanical Park and Labyrinth guarantees unforgettable momentsfor children and adults in a unique setting!

CyHerbia Botanical Park and Labyrinth. Aυγόρου. Τηλ. +357 99915443www.cyherbia.com • www.facebook.com/cyherbia • e-mail: [email protected]

Winner of the Eastern Cyprus DAXI Business of the Year Award 2014

Μια μέρα γεμάτη περιπέτεια, διασκέδαση και γνώση περιμένει όσους θα επισκεφτούν το Βοτανικό Κήπο CyHerbia Botanical Park and Labyrinth στο χωριό Αυγόρου. Ο επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία να περιηγηθεί στους εννέα θεματικούς βοτανόκηπους, να περιπλανηθεί στη δασώδη περιοχή με τα ενδημικά δέντρα και τους θάμνους να σχηματίζουν την Κύπρο και να ανακαλύψει τα κρυμμένα αντικείμενα στο λαβύρινθο καθώς και την έξοδο, αναπνέοντας το άρωμα του δάσους και μαθαίνοντας ταυτόχρονα πληροφορίες για τα βότανα και τα δέντρα της Κύπρου μας. Θα έχει, επίσης, την ευκαιρία να επισκεφτεί και το αποστακτήριο αιθέριων ελαίων.

Στο πάρκο υπάρχουν όλα τα είδη μεσογειακών βοτάνων. Παράγονται, επίσης, διαφόρων ειδών τσάγια, τα οποία είναι διαθέσιμα μαζί με άλλα προϊόντα, όπως βότανα, αιθέρια έλαια, σαπούνια, καλλυντικά κ.ά. στο πλούσιο κατάστημα με βιολογικά προϊόντα που υπάρχει στο χώρο. Στην καφετέρια, ο επισκέπτης θα απολαύσει το αρωματικό τσάι του, ενώ μπροστά του θα απλώνονται οι πανέμορφοι κήποι με τα μεθυστικά αρώματα. Το Cyherbia έχει δημιουργήσει ένα πολύ πρωτότυπο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τους μαθητές όλων των ηλικιών και προσφέρει ειδικές τιμές για επισκέψεις σχολείων. Επίσης, διοργανώνονται τακτικά σεμινάρια, βιωματικά εργαστήρια και εκδηλώσεις για όλη την οικογένεια.

A day full of adventure, fun and knowledge awaits those who will visit the Botanical Garden CyHerbia Botanical Park and Labyrinth in the village of Avgorou. Visitors will have the opportunity to tour the nine thematic herb gardens, wander the forest area with native trees and shrubs to form Cyprus and discover the hidden objects in the maze while, breathing the scent of the forest and learning simultaneously Information about the herbs and trees of Cyprus. One can also have the opportunity to visit the distillery of essential oils.

In the park there are all kinds of Mediterranean herbs. They also produce various kinds of teas, which are available along with other products such as herbs, essential oils, soaps, cosmetics etc , in the store with organic products that is in housed in the park. In the cafeteria, visitors will enjoy aromatic tea, viewing the beautiful gardens with the intoxicating scents. The Cyherbia has created a very original educational program for students of all ages and o�ers special rates for school visits. Also, regularly seminars, workshops and events for the whole family are organized. The Cyherbia Botanical Park and Labyrinth promises unforgettable moments for both children and adults in a unique environment.

- 12 - - 13 -

Η Αγία Μαρίνα


Το Δασάκι της Άχνας είναι κοινότητα της επαρχίας Αμμοχώστου. Ανήκει στην περιφέρεια Κοκ-κινοχωριών. Οι περισσότεροι κάτοικοί του είναι πρόσφυγες από το κατεχόμενο χωριό Άχνα, το οποίο καταλήφθηκε τον Αύγουστο του 1974 από τους Τούρκους, ενώ κατοικούν σε αυτό και πρόσφυγες από άλλα κατεχόμενα χωριά της επαρχίας Αμμοχώστου. Το 1982, ξεκίνησε να κτίζεται ένας νέος οικισμός, το Δασάκι της Άχνας, σε γη που δόθηκε στους κατοίκους ως αυ-τοστέγαση.

Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για το όνομα «Άχνα». Σύμφωνα με την πρώτη, προέρ-

χεται από το ουσιαστικό «άχνη» (δωρική δι-άλεκτος «άχνα») που σήμαινε τον ατμό που αναδύεται από το νερό ή τη λεπτή σκόνη. Σε παλαιούς χάρτες το χωριό ήταν σημειωμένο ως Aina ή Atna, ενώ τον 15ο και τον 18ο αιώνα συ-ναντάμε και την ονομασία Athna (Άθνα), η οποία προέρχεται από το επίθετο «άνθινα» που έχει τη σημασία των ανθοφόρων κτημάτων. Από το επίθετο «άνθινα» έγινε συγκοπή του «ι» και έτσι προέκυψε το όνομα «Άθνα». Ο Σίμος Μενάρδος πάντως το 1906 κάνει λόγο για το χωριό με το όνομα «Άχνα».

Σύμφωνα με τις αρχαιολογικές ανασκαφές που έγιναν στο χωριό, η Άχνα θα πρέπει να κα-τοικήθηκε από πολύ νωρίς, περίπου το 750 π.Χ. και αναπτύχθηκε κατά την ελληνιστική εποχή. Οι πρώτες ανασκαφές έγιναν το 1882 και έφεραν στο φως ένα ιερό της θεάς Αρτέμιδος Κυβέλης. Βρέθηκαν, επίσης, τεκμήρια που μαρτυρούν τη λατρεία της Αφροδίτης και του Απόλλωνα. Το 12ο αιώνα μ.Χ., κοντά στο χωριό ασκήτεψαν τρεις Άγιοι, ο Όσιος Ιωνάς, ο Άγιος Κενδέας και ο Άγιος Κωνσταντίνος, ενώ στο κατεχόμενο χωριό υπάρχει μια σπηλιά που πιστεύεται πως κατοικούσε ο Άγιος Κενδέας.

Η κεντρική εκκλησία του Δάσους Άχνας είναι η εκκλησία της Αγίας Μαρίνας και του Αρχαγ-γέλου Μιχαήλ, κτίσμα του 20ου αιώνα. Στο χω-ριό υπάρχει, επίσης, και η εκκλησία της Αγίας Άννας, κτίσμα του 1989. Στο κατεχόμενο χωριό της Άχνας, κεντρική εκκλησία του χωριού ήταν η Αγία Μαρίνα, κτίσμα του 1885, ενώ περίφη-μη ήταν και η εκκλησία της Παναγίας Τρασειάς (15ου-16ου αιώνα). Κοντά στην εκκλησία αυτή βρίσκονταν και οι εκκλησίες της Αγίας Θεώρας (Θεοδωρας) και του Άη Βλάση (Βλασίου), με-ταγενέστερα κτίσματα.

Το Δασάκι Άχνας είναι μια σύγχρονη κοινό-τητα. Κοντά στο χωριό βρίσκεται το χωμάτινο φράγμα της Άχνας, το μεγαλύτερο τεχνητό φράγμα της περιοχής χωρητικότητας 6 εκατομ-μυρίων κυβικών μέτρων. Λειτούργησε το 1988 και αποτελεί έναν σημαντικό προστατευόμενο υδροβιότοπο, ο οποίος, σύμφωνα με τον Κοι-νοτάρχη του χωριού, κ. Γεώργιο Τσαππή, αν αξιοποιηθεί σωστά, θα δώσει στο χωριό μεγά-λη ανάπτυξη και θα βοηθήσει στην επίλυση του προβλήματος της εποχικότητας που ταλανίζει τον τουρισμό της Κύπρου, καθιστώντας ταυ-τόχρονα το χωριό έναν προσφιλή προορισμό ντόπιων και ξένων καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Το Κοινοτικό Συμβούλιο Δάσους Άχνας

καταβάλλει προσπάθειες να του παραχωρηθεί ο φράκτης, ώστε να μπορεί να τον διαχειρίζεται και να τον αξιοποιήσει μέσα στα πλαίσια του σχεδίου “Natura”, προχωρώντας σε μια σειρά από καινοτόμα έργα όπως η περίφραξη, η δη-μιουργία ποδηλατόδρομου και πεζόδρομου, η ανάπτυξή του ως κατασκηνωτικού εκδρομικού χώρου για ψυχαγωγία και διασκέδαση, η δημι-ουργία παρατηρητηρίων για τα πουλιά και την άγρια πανίδα της περιοχής, η δημιουργία χώ-ρων άθλησης (κωπηλασία, χώροι ψαρέματος), ενώ πρόκειται να δημιουργηθεί θεματικό πάρκο για τη μέλισσα.

Στο Δασάκι από το 2011 λειτουργεί μια πλή-ρως εξελιγμένη πίστα αυτοκινήτων και μοτο-συκλέτας, η οποία αποτελεί την πρώτη πίστα αυτοκινήτου και μοτοσικλέτας στην Κύπρο. Έχει μήκος 2,2 χιλιομέτρων, διαθέτει διάφορους τύ-πους στροφών και ευθεία κατάλληλη για αγώ-νες Dragster. Υπάρχει σ’ αυτήν ανοιχτός ασφάλ-τινος χώρος για πλαγιολίσθηση και επίδειξη με μοτοσυκλέτες, όπως επίσης και πίστα τηλεκα-τευθυνόμενων.

Στο χωριό έχει την προσωρινή ποδοσφαι-ρική του έδρα η προσφυγική αθλητική ομάδα Εθνικός Άχνας, η οποία αγωνίζεται στην Α’ κα-τηγορία του Κυπριακού Ποδοσφαίρου. Το Στά-διο του Εθνικού Άχνας κατασκευάστηκε το 1997 και αποτελεί ένα σύγχρονο γήπεδο πολλαπλών χρήσεων στο Δασάκι της Άχνας.

Οι κάτοικοι του χωριού είναι δραστήριοι και σ’ αυτό λειτουργούν φάρμες με αγελάδες και διάφορες επιχειρήσεις, όπως μονάδα τυροκο-μικών προϊόντων, μονάδα παραγωγής ζωοτρο-φών και μονάδα κατασκευής πλαστικών και ντε-πόζιτων, οι οποίες συμβάλλουν στην ανάπτυξή του. Αρκετοί είναι οι κάτοικοι που ασχολούνται με τη γεωργία, ενώ άλλοι εργάζονται στα ξενο-δοχεία της Λάρνακας και της ελεύθερης Αμμο-χώστου.

Πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου της Άχνας είναι ο κ. Γιώργος Π. Τσαππής, ηγέτης μιας ομάδας δραστήριων ανθρώπων, οι οποίοι αποτελούν το Κοινοτικό Συμβούλιο της Άχνας. Έργο τους είναι να βελτιώσουν τους όρους ζωής των κατοίκων και να το αναπτύξουν κα-θιστώντας το ένα σύγχρονο χωριό με πολλές επιλογές για τον επισκέπτη.

Δημοτικό Σχολείο «Φώτης Πίττας»

Famagusta District

Πίστα αυτοκινήτων και μοτοσικλέτας

Στάδιο Εθνικού Άχνας

Δ Άασάκι χναςΔ Άασάκι χνας Το φράγμα της Άχνας

Achna Forest (Dasaki Achnas) is a continuation of the occupied village of Achna which was created after the Turkish invasion of 1974. Presently the population is about 2,500. During archaeological excavations in 1882 and onwards, it was discovered that Achna has a long history. A sanctuary dedicated to goddess Artemis as well stone and clay statues and figurines, dated to the 3rd century. B.C were found in the area. The large church of Achna is dedicated to Agia Marina, built in 1885. Moreover, the church of Panagia Traseias built in the years of the Middle Ages (15th-16th century). In the village there is also the church of Agia Theora (Theodora), Ai Vlassis (Vasilios) and St. Barbara and Agia Anna. Since 2011 in the village there is a car and bike track, which is the first car and motorcycle racetrack in Cyprus.

- 14 - - 15 -

Πάντοτε στο κυπριακό τραπέζι τα γαλακτοκομικά προϊόντα έχουν την τιμητική τους! Το αγαπημένο μας χαλλούμι, το γιαούρτι, το τυρί και η αναρή αποτελούν μέρος της καθημερινής μας διατροφής. Γι’ αυτό και πρέπει να είναι αυθεντικά, αγνά και υγιεινά. Η εταιρεία Άχναγαλ είναι μια οικογενειακή επιχείρηση με έδρα το Δασάκι της Άχνας. Ήταν το 1977, όταν ο κ. Λευτέρης Ελευθερίου από την Άχνα, με τις γνώσεις που αποκόμισε από τις σπουδές του στη Γαλακτοκομική Σχολή Ιωαννίνων, την όρεξη και το μεράκι του, επέστρεψε στην Κύπρο και έφτιαξε ένα μικρό εργαστήριο στην αυλή του σπιτιού του στο οποίο παρήγαγε φρέσκο παραδοσιακό χαλλούμι και κεφαλοτύρι από το γάλα των αιγοπροβάτων που διέθετε η οικογένεια. Η ποιότητα των προϊόντων που παράγονταν ήταν εξαιρετική και έτσι τη δεκαετία του ’80, η μικρή βιοτεχνία επεκτάθηκε στην ευρύτερη κυπριακή αγορά με χαλλούμι από πρόβειο γάλα. To 2004 δημιουργήθηκε ιδιόκτητη φάρμα με αγελάδες, η οποία για τα δεδομένα της τότε εποχής ήταν μια από τις πιο σύγχρονες εγκαταστάσεις. Από τότε άρχισαν να παράγονται προϊόντα και από αγελαδινό γάλα. Στο μεταξύ, από το 1980 η εταιρεία Άχναγαλ άρχισε να εξαγάγει προϊόντα της και στο εξωτερικό, ιδιαίτερα σε Ηνωμένο Βασίλειο και Κουβέιτ.

Σήμερα, το έργο του κ. Λευτέρη συνεχίζουν επάξια τα παιδιά του. Η Άχναγαλ αποτελεί πλέον μια σύγχρονη οικογενειακή επιχείρηση με έμπειρο και πλήρως εξειδικευμένο προσωπικό. Στεγάζεται σε ευρωπαϊκών προδιαγραφών εγκαταστάσεις παράγοντας και προσφέροντας στον καταναλωτή υψηλής ποιότητας προϊόντα: φρέσκο παστεριωμένο γάλα από την ιδιόκτητη φάρμα της εταιρείας, το οποίο συλλέγεται, παστεριώνεται και εμφιαλώνεται αμέσως για να το απολαμβάνουμε φρέσκο και υγιεινό, εξαιρετικής ποιότητας χαλλούμι, κεφαλοτύρι, γιαούρτι και αναρή ξερή, όλα ελεγμένα και πιστοποιημένα με το πιστοποιητικό HACCP και με βάση τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην Άχναγαλ απώτερος στόχος είναι να απολαμβάνετε πάντοτε αγνά και υγιεινά προϊόντα σε λογικές τιμές.

Dairy products always have a place of honour at a Cypriot table! Our beloved halloumi cheese, yogurt, mature cheese and Anari are part of our daily diet. Which is why they must be authentic, pure and healthy. Achnagal Company is a family business based in Dasaki Achnas with a tremendous history. The company began with Mr. Lefteris Eleftheriou, who initially was making dairy products from sheep milk. In 2004 he created his farm, one of the most modern facilities of the time. Since then, the company began to produce dairy products and cow's milk. Achnagal today is a modern family business with quali�ed personnel. It brings us fresh pasteurized milk, high quality halloumi cheese, Parmesan, yoghurt and dry Anari , all tested and certi�ed based on EU requirements.

Δημητρίου Φανή, Β’ βιομηχανική περιοχή, Δασάκι Άχνας, 5523, Αμμόχωστος, Κύπρος Τηλ.: 24721033/ 24720002, Φαξ: 24722 590




Email: [email protected]: www.achnagal.com




Από τις αγελάδες μας... με αγάπη! From our cows... with love!

Το μοναδικό φρέσκο παστεριωμένο γάλαπου συσκευάζεται εντός 8 ωρών

από το άρμεγμαΧαλλούμι / Halloumi

Γιαούρτι / YoghurtΑναρή / Ricotta

- 16 - - 17 -- 16 -

Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσοι πίστεψαν σε εμένα και μου εμπιστεύτηκαν την παρουσίαση των χωριών και των επιχειρήσεών τους. Αυτή η εμπιστοσύνη αποκτά μέγιστη βαρύτητα, διότι προέρχεται από εσάς που επιθυμείτε την ανάπτυξη και την πρόοδο των χωριών σας. Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους εξαι-ρετικούς συνεργάτες μου με τους οποίους συμμετείχαμε και συνεχίζουμε να συμμετέχουμε στην παρουσίαση και προβολή των χωριών μας. Έχουμε την εμπειρία, τη θέληση, την ικανότητα, τη γνώση και το μεράκι για να συνεχίσουμε την προβολή του τόπου μας που και δικαιούται και αξίζει.

Σας ευχαριστώ

Μια αξέχαστη εμπειρία σας περιμένει στο πανέμορφο Animal Park Achna στη νότια όχθη του φράγματος της Άχνας. Πρόκειται για έναν υπέροχο χώρο στον οποίο επισκέπτες κάθε ηλικίας έχουν την ευκαιρία να περπατήσουν στα πολλά μονοπάτια που βρίσκονται περιμετρικά του φράγματος είτε με τα πόδια είτε ενοικιάζοντας ένα γαϊδουράκι! Θα λατρέψετε πραγματικά κάθε γωνιά του υπέροχου αυτού πάρκου, το οποίο είναι φτιαγμένο με κέφι και μεράκι από την εταιρεία D.R.S. LAKE PARK. Κατά μήκος του πάρκου θα θαυμάσετε τα όμορφα γαϊδουράκια, διάφορα είδη πτηνών, πρόβατα, μαϊμού και παγώνια, ενώ θα ξετρελαθείτε με το ειδυλλιακό φράγμα του! Είναι ιδανικό για επίσκεψη με τους φίλους σας, με την οικογένεια και τα μικρά παιδάκια σας, τα οποία θα είναι ελεύθερα, χωρίς οποιοδήποτε κίνδυνο, να απολαύσουν την ομορφιά του πάρκου και να δουν από κοντά τα ζώα. Το πάρκο μπορεί να φιλοξενήσει και γκρουπ, ενώ συχνά διοργανώνονται διάφορες εκδηλώσεις εξαιρετικού ενδιαφέροντος. Η μαγευτική περιήγησή σας στο όμορφο αυτό πάρκο μπορεί να κλείσει με τον καλύτερο τρόπο στο εστιατόριο του πάρκου, όπου μπορείτε να απολαύσετε τον καφέ ή το σνακ σας οποιαδήποτε ώρα της ημέρας. Μπορείτε, επίσης, να απολαύσετε και το φαγητό σας κατόπιν κράτησης σε πολύ καλές

τιμές. Αυθεντικές κυπριακές γεύσεις με τα πιο αγνά και φρέσκα υλικά κατευθείαν από τον κήπο μας θα σας εκπλήξουν και θα ικανοποιήσουν ακόμα και τους πιο απαιτητικούς. Κοντά στο εστιατόριο υπάρχει παιχνιδότοπος για τους μικρούς μας φίλους.

Κοπιάστε στο Animal Park Achna και ζήστε όμορφες και ξέγνοιαστες στιγμές με την οικογένεια και τα αγαπημένα σας πρόσωπα!

The beautiful Animal Park Achna can be found in Dasaki Achnas. It's a great venue which you can visit with friends, with your family and your little children, who will freely enjoy the beauty and animals of the park. The park can also accommodate groups and events. The magni�cent browsing in the park may end in the best way in the park's restaurant, where you can enjoy a co�ee or a snack at any time of day.

You can also enjoy your food by reservation at very reasonable prices. Authentic Cypriot cuisine with the freshest ingredients straight from our garden will surprise you and will satisfy even the most demanding tastes. Near the restaurant there is a playground for the little ones.

Welcome to the Animal Park Achna and experience beautiful and relaxing moments with your family

and your loved ones!

Animal Park Achna Τηλ./Tel: 24656949, 24656954



- 18 - - 19 -

Κοινοτικό Συμβούλιο Αχερίτου


Η Αχερίτου ήταν σχετικά μικρό και όχι ιδιαίτερα ξακουστό χωριό που βρισκόταν κοντά στο ξακουστό χωριό Τραπέζα. Είναι πιθανόν μεσαιωνικός οικισμός. Δεν περιλαμβάνεται στον κα-τάλογο των φέουδων των Λουζινιανών ή των Βενετών, ενώ σε παλιούς βενετικούς χάρτες αναγράφεται με την ονομασία Achiorito. Πληροφορίες για την Αχερίτου παίρνουμε και από τον Μαρίτι, ο οποίος έζησε στο νησί το 1760-1767 και αναφέρει πως το χωριό υπήρξε κτήμα του Ανδρόνικου Καρύδη, δραγομάνου της βασίλισσας της Ουγγαρίας.

Το όνομα του χωριού, σύμφωνα με το Νέαρχο Κληρίδη, συνδέεται με την Αφροδίτη της οποί-

ας το φοινικικό όνομα ήταν “Ashera”. Η άποψη αυτή ενισχύεται περισσότερο, αν λάβουμε υπόψη το τουρκικό όνομα του χωριού που είναι Κουβερ-τζινλίκ και έχει τη σημασία του περιστερώνα πα-ραπέμποντας στα περιστέρια, τα ιερά πουλιά της Αφροδίτης. Άλλοι το συνδέουν με το όνομα κάποιου φεουδάρχη, του Άχερ, ή με κάποια γυναίκα χωρίς χέρια (α- στερ.+χειρ=χέρι). Άλλη εκδοχή θέλει το χωριό να ονομάστηκε έτσι λόγω της μεγάλης πα-ραγωγής άχυρου, ενώ σύμφωνα με άλλη εκδοχή προέρχεται από την Αχερουσία Λίμνη, η οποία οδη-γούσε στον Άδη. Τέλος, η Μεγάλη Κυπριακή Εγκυ-κλοπαίδεια συνδέει το όνομα Αχερίτου με το επώνυ-μο Αχεροποιήτου, επώνυμο της Παναγίας.

Στην ανατολική πλευρά του κατεχόμενου χω-ριού Αχερίτου βρίσκεται η κεντρική εκκλησία της Αναλήψεως, κτίσμα του 1923. Στον περίβολο της βρίσκεται το παρεκκλήσι της Αγίας Μαρίνας, το οποίο κτίστηκε από τον Ανδρόνικο Καρύδη το 1878. Το εκκλησάκι σώζεται μέχρι σήμερα. Τρία χιλιόμετρα βόρεια της Αχερίτου βρίσκεται ο ναός της Παναγίας της Τραπέζας, στο παλιό χωριό Τραπέζα, κτίσμα της περιόδου της Λατινοκρατίας. Αποτελούσε παλαιότερα την κύρια εκκλησία του χωριού που καταστράφηκε κατά την επιδρομή των Μαμελούκων στα 1425 μ.Χ. Μετά την τουρ-κική εισβολή ο ναός χρησιμοποιήθηκε ως μάντρα,

ενώ ολόκληρο το δάπεδο του έχει ανασκαφεί από αρχαιοκάπηλους. Από τα σπαράγματα των τοιχο-γραφιών αντιλαμβανόμαστε έντονη επιρροή από το κυπρο-αναγεννησιακό ρεύμα ζωγραφικής που επι-κρατούσε κατά την Ενετοκρατία. Η περίφημη εικόνα της Παναγίας της Τράπεζας γλίτωσε από τη μανία του Τούρκου εισβολέα και σήμερα βρίσκεται στον ιερό ναό Αγίου Δημητρίου. Κοντά στην εκκλησία της Παναγίας Τράπεζας βρίσκονταν δύο ξωκλήσια, του Αγίου Ανδρονίκου και της Αγίας Παρασκευής από τα οποία δε σώζεται τίποτα σήμερα.

Η Αχερίτου ήταν το τελευταίο χωριό που κα-τακτήθηκε από τους Τούρκους στις 31 Αυγούστου 1974 οπότε οι κάτοικοί της αναγκάστηκαν να μετα-κινηθούν προς τις Βρετανικές Βάσεις Αγίου Νικολά-ου και στην περιοχή των Βρυσούλλων, οι οποίες θα παρείχαν ασφάλεια στους πρόσφυγες και οι Τούρ-κοι εισβολείς σταμάτησαν την προέλασή τους. Οι κάτοικοι της Αχερίτου τότε έγιναν πρόσφυγες στο ίδιο τους το χωριό. Κατά την ημέρα της κατάληψης του χωριού έπεσαν και οι πρώτοι δύο νεκροί, ο Χρι-στοφής Χατζιήκκης και η Γρηγορού Γεωργίου που δολοφονήθηκαν άνανδρα από τους Τούρκους ει-σβολείς, εντός των βρετανικών βάσεων. Στο ακρι-βές σημείο της δολοφονίας ανεγέρθηκε μνημείο εις μνήμην των δυο νεκρών με πρωτοβουλία του Συνδέσμου Ελεύθερη Αχερίτου. Το συσκευαστήριο ΣΕΔΙΓΕΠ στην περιοχή των Βρυσούλλων ήταν το πρώτο καταφύγιο των προσφύγων, όπου έζησαν

για 3 χρόνια. Το 1977 άρχισε η ανέγερση του προ-σφυγικού συνοικισμού Αγίου Γεωργίου Αχερίτου και οι περισσότεροι πρόσφυγες που διέμεναν στο συσκευαστήριο εγκαταστάθηκαν εκεί. Το μνημείο προς τιμή της μάνας των πεσόντων και αγνοου-μένων του 1974 και η προτομή του Γιαννάκη Τζιο-βάνη ενός εκ των ηρώων της κοινότητας μας στην είσοδο του χωριού μαρτυρούν ότι η ημικατεχόμενη ακριτική και προσφυγική κοινότητα διαδραμάτισε σημαντικότατο ρόλο κατά τη βάρβαρη τουρκική εισβολή.

Στο κέντρο του προσφυγικού συνοικισμού Αγίου Γεωργίου Αχερίτου βρίσκεται ο Ιερός Ναός του Αγίου Δημητρίου σε χώρο όπου παλαιότε-ρα υπήρχε λυόμενος ναός. Είναι κτίσμα του 1988, αγιογραφημένος. Στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου φυλάσσονται σημαντικά κειμήλια των εκκλησιών της κατεχόμενης Αχερίτου, οι εικόνες του Αγίου Γε-ωργίου (16ου αι.) και της Παναγίας της Τράπεζας (18ου αι.), των Βαΐων (18ος αι.) και της Γέννησης του Χριστού (19ος αι.) καθώς και διάφορα λειτουρ-γικά σκεύη, ευαγγέλιο, εξαπτέρυγα και σταυρός. Στα βόρεια της κοινότητας βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, βυζαντινού ρυθμού, κτίσμα του 15ου-16ου αιώνα. Στο προαύλιο του δημοτι-κού σχολείου βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας Σουμελά, η μοναδική εκκλησία στην Κύπρο. Σ’ αυ-τήν βρίσκεται πιστό αντίγραφο της θαυματουργής εικόνας της Θεοτόκου. Κτίστηκε στα τέλη του 20ου αιώνα με πρωτοβουλία του Συνδέσμου Φιλίας Μα-θητών Παναγίας Σουμελά, με έξοδα της εκκλησια-στικής επιτροπής και πολλών δωρητών. Ανατολικά της Αχερίτου βρίσκεται το εκκλησάκι του Αρχαγ-γέλου Μιχαήλ, κτίσμα του 2007, αφιερωμένο στη μνήμη του Μιχάλη Μιχαήλ (Λάμπρου). Στον περί-βολο του κοιμητηρίου βρίσκεται η εκκλησία της Αναστάσεως και του Αγίου Λαζάρου, κτίσμα του 2001. Βορειοανατολικά της Αχερίτου βρίσκουμε την εκκλησία της Αγίας Ειρήνης, η οποία κτίστηκε

κατά την πρώτη φάση της Φραγκοκρατίας. Εγκατα-λείφθηκε για χρόνια και γκρεμίστηκε. Το 1953 πάνω στα θεμέλια της παλιάς εκκλησίας κτίστηκε ένα νέο ξωκλήσι αφιερωμένο στην Αγία.

Πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου Αχερίτου είναι ο κ. Μιχάλης Καούνας, αντιπρόεδρος ο Όμη-ρος Αντωνίου και Μέλη οι: Γιάννος Ανδρέου, Δήμη-τρα Γεωργίου, Ελευθερία Κωμοδρόμου, Ιάκωβος Κόντοζης, Λούκας Ζανέττος, Παναγιώτης Δημητρί-ου και Στέφανος Ευαγόρου. Το έργο τους, εξαιρετι-κά δύσκολο και επίπονο έχει ως στόχο να αναπτύξει, να προβάλει το χωριό και κυρίως να κρατήσει άσβε-στο τον πόθο για επιστροφή στα πάτρια εδάφη που βρίσκονται τόσο κοντά αλλά καταπατώνται άδικα από τους Τούρκους εισβολείς.

Το χωριό Αχερίτου, ένα χωριό με ιστορία και πλούσια εκκλησιαστική παράδοση, είναι ένα από τα πιο ακριτικά χωριά της επαρχίας Αμμοχώστου. Αξί-ζει να το επισκεφτείτε και να το γνωρίσετε!

Δημοτικό Σχολείο Βρυσούλλων

Famagusta District

Εκκλησία της Αγίας Ειρήνης

ΑχερίτουΑχερίτου Εκκλησία Αγίου Γεωργίου

Acheritou is an occupied village in the Famagusta district. Its inhabitants were forced to leave on August 31, 1974, when the Turks entered the village. They settled in the British bases and three years after the refugee settlement of Agios Georgios. In occupied Acheritou are the following churches: the main church of the Ascension (1923), the chapel of Agia Marina (1878), while famous is the church of Panayia tis Trapezas . In the center of the refugee settlement of Acheritou stands the church of Agios Dimitrios (1988), in which several pictures of the churches in the occupied village are kept. In the village there is the church of St. George (15th c.) And the church of Panagia Sumela, the church of the Archangel Michael, the church of the Resurrection, the St. Lazarus church and finally the church of Agia Irini. At the entrance of the village we find a monument in honor of the mother of the fallen and missing persons of 1974. Acheritou,is a village with a rich history and ecclesiastical tradition, and one of the most isolated villages in the Famagusta district that definitely worths a visit

- 20 - - 21 -

Μετά την εξερεύνηση του υπέροχου χωριού Αχερίτου κάντε οπωσδήποτε στάση για φαγητό και ξεκούραση στο εστιατόριο Green Garden στις Βρυσούλλες. Ένα είναι σί-γουρο: ότι θα εκπλαγείτε με το πλούσιο μενού του, έναν συνδυασμό πιάτων για όλα τα γούστα σε έναν υπέροχο χώρο με κήπο και γρασίδι.

Η επιχείρηση ξεκίνησε τη λειτουργία της το 1973 και ιδρυτής της ήταν ο κ. Φώτης, λάτρης του καλού φαγητού και των ποιοτικών γεύσεων. Το 1974 και παρόλες τις δυ-σκολίες που επήλθαν από την βάρβαρη τουρκική εισβολή, ο κ. Φώτης αποφάσισε να κρατήσει το εστιατόριό του και να συνεχίσει να μαγειρεύει υπέροχα φαγητά. Μετά από λίγα χρόνια, όμως, αναγκάστηκε να το ενοικιάσει, εξαιτίας ασθένειας. Το 1996 η κόρη του, Φλώρα, η οποία κληρο-νόμησε το μεράκι και την αγάπη για τη μαγειρική από τον πατέρα της, με την πολύτιμη βοήθεια του συζύγου της, επαναλειτούργησε το εστιατόριο, το οποίο διατηρούν μέ-χρι σήμερα. Στο εστιατόριο θα βρείτε ποικιλία παραδοσι-ακών πιάτων, φτιαγμένων με μεράκι και ζήλο, με φρέσκα υλικά της περιοχής. Στο εστιατόριο διοργανώνονται πάρτι γενεθλίων, ενώ εξυπηρετούνται και γκρουπ.

Στο Green Garden Restaurant θα απολαύσετε υπέ-ροχα και ποιοτικά πιάτα, πάντοτε με αγνά υλικά!

After exploring the lovely village of Acheritou then definitely stop for lunch at Green Garden restaurant in Vrysoulles. One thing is certain: you will be surprised by the varied menu, a combination of dishes for all tastes in a wonderful place with a garden. The company started operating in 1973 and its founder was Mr. Fotis, a lover of good food and quality flavors. Since 1996 his daughter, Flora, who inherited the passion and love for cooking from her father, with the invaluable help of her husband, took over the restaurant. The restaurant offers a variety of traditional dishes prepared with passion and zeal, using fresh local ingredients. The restaurant also organizes all kinds of events.

At Green Garden Restaurant you will enjoy delicious quality dishes, always made with fresh ingredients!

73 Varosion - Vrysoulles 5522 Acheritou, Tel. 23 962166

- 22 - - 23 -

1700. Για την εκκλησία κάνει λόγο και ο Τζέφρυ, Άγγλος αξιωματούχος που υπηρέτησε στην Κύ-προ, ο οποίος αναφέρει πως στην εκκλησία της Παναγίας Ευαγγελίστριας μαζεύτηκαν εικόνες από παλαιότερα ξωκλήσια που είναι ερειπωμέ-

ΕπαρχίαΛευκωσίας

ΚλήρουΗ Κλήρου είναι ένα πανέμορφο χωριό της επαρχίας Λευκωσίας, μέσα σε ένα όμορφο φυσικό περιβάλλον. Απέχει από την πρωτεύουσα περίπου 26 χιλιόμετρα και βρίσκεται στο δρόμο Λευκωσίας-Παλαιχωρίου. Ο μεγάλος αριθμός αρχαίων τάφων και τα κατάλοιπα που βρέθηκαν, μαρτυρούν ότι η περιο-χή κατοικήθηκε κατά την Ύστερη Εποχή του χαλκού από Αρκαδοκύπριους Έλληνες αποίκους. Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, σύμφωνα με τον χρονογράφο Λεόντιο Μαχαιρά, η Κλήρου ήταν φέουδο του Θωμά ντε Μοντολίφ, ο οποίος ήταν στην υπηρεσία του βασιλιά Πέτρου Α’. Κατά την ενετική περίοδο, η Κλήρου υπήρξε, επίσης, φέουδο.Υπήρχαν στο παρελθόν εκδοχές για το πώς το χωριό ονομάστηκε «Κλήρου». Μια εκδοχή έλεγε πως πήρε το όνομα του από τον πρώτο οικιστή, τον Κλήρου. Μια άλλη πως οι άντρες του χωριού γίνονταν κληρικοί για να καταπολεμήσουν μια θανατηφόρα επιδημία.

Το όνομα Κλήρου το πήρε κατά τον 4ο αιώνα, στη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου του

Χριστιανισμού. Γύρω στο 392 μ.Χ μετατράπηκε σε στρατιωτική βάση και έγινε κέντρο διάδοσης του Χριστιανισμού. Όταν τέθηκε εκτός νόμου η Αρχαία Ελληνική Θρησκεία, όλοι έπρεπε να πάνε να δηλώσουν Χριστιανοί στους κληρικούς για να έχουν δικαιώματα ιδιοκτησίας γης και των υπαρχόντων τους. Έτσι επικράτησε η φράση «Θα πάμε στους Κληρικούς», «Θα πάμε Κλή-ρους» έγινε στη συνέχεια «πάμε στην Κλήρου».

Το χωριό εκτείνεται δεξιά και αριστερά του κύριου δρόμου. Ο πυρήνας του βρίσκεται γύρω από την εκκλησία της Παναγίας Ευαγγελίστριας. Σύμφωνα με τον Γκάνις, η σύγχρονη εκκλησία κτίστηκε στα θεμέλια παλαιότερης εκκλησίας. Το κεντρικό μέρος του εικονοστασίου, σύμφω-να με τον ίδιο, προέρχεται από την παλαιότερη εκκλησία και ανάγεται στα 1748. Από το παλαιό-τερο κτίριο προέρχεται και μια εικόνα της Πανα-γίας, η οποία χρονολογείται από τις αρχές του

να. Λίγο έξω από το χωριό, στο δρόμο προς το χωριό Φικάρδου βρίσκεται το ξωκλήσι της Παναγίας Χρυσελεούσας, γνωστό με το όνομα Παναγία του Λάγνη. Στην περιοχή που βρίσκε-ται σήμερα το ξωκλήσι βρισκόταν ένα γυναικείο Μοναστήρι του οποίου είναι άγνωστη η χρονο-λογία ίδρυσης. Τη Μονή αναφέρει ο Τζέφρυ, ο οποίος διασώζει μάλιστα την ιστορία ότι πριν από πολλά χρόνια κάποιοι Τούρκοι από το Αρε-διού πέρασαν στην Κλήρου και έκλεψαν τις δο-κούς από την οροφή της εκκλησίας. Πριν προλά-βουν να φύγουν από το Μοναστήρι, η Παναγία έστειλε χαλάζι που σκότωσε τα ζώα που μετέ-φεραν τα ξύλα. Η ονομασία «Λάγνη», σύμφωνα με μια τοπική παράδοση, προέρχεται από το γεγονός ότι η Παναγία παρουσιάστηκε μια νύ-χτα στον ύπνο του ιδιοκτήτη του κτήματος στο οποίο βρίσκεται σήμερα το ξωκλήσι υποδεικνύ-οντάς του το σημείο όπου θα έβρισκε την εικό-να Της. Την επομένη ο ιδιοκτήτης δεν θυμόταν το ακριβές σημείο και έτσι έκανε τρεις λαχνούς για τρία διαφορετικά σημεία του κτήματος και διάλεξε τον ένα. Όταν έσκαψε βρήκε την εικό-να και βαθύτερα βρήκε αγίασμα. Από αυτή την ιστορία προέκυψε και η ονομασία Λαχνί (λαχνός - λαχνί), η οποία με την πάροδο του χρόνου με-τατράπηκε σε Λάγνη. Σε μικρή απόσταση από το ξωκλήσι βρίσκεται το αγίασμα.

Η θέση της Κλήρου την κατέστησε σημα-ντικό σταθμό όσων κατευθύνονταν από την Πιτσιλιά προς τη Λευκωσία, σε μια εποχή που δεν υπήρχαν ακόμα αυτοκίνητα. Λειτουργούσαν τότε στο χωριό δύο Χάνια, το ένα του Χατζη-βασίλη Μιχαήλ Κουππάρη, το οποίο βρίσκεται στον κύριο δρόμο απέναντι από την εκκλησία, και το άλλο του Μακρύγιωρκη, που βρίσκεται στον κύριο δρόμο. Τα Χάνια λειτουργούσαν ως πανδοχεία και ως χώροι ξεκούρασης των εμπό-ρων. Το Χάνι του Χατζηβασίλη αγοράστηκε από το Κοινοτικό Συμβούλιο και γίνονται προσπάθει-ες να ανακαινιστεί. Ανακηρύχθηκε από το Τμήμα

Φράγμα Κλήρου-Μαλούντας-Ακακίου

Nic

osia

D

istr

ict

Αρχαιοτήτων ως Μνημείο Β’. Μια όμορφη εικόνα στο χώρο δίνει και το

φράγμα της Κλήρου-Μαλούντας και Ακακί-ου, ένα μεγάλο φράγμα που δημιουργήθηκε για αρδευτικούς σκοπούς. Στο πλούσιο έδαφος της Κλήρου ευδοκιμούν αμπέλια, συκιές, ρο-δακινιές, σιτηρά, ελιές, αμυγδαλιές, λαχανικά, δημητριακά και όσπρια, ενώ τα πεύκα με το καταπράσινο χρώμα τους δίνουν στο χωριό μια όμορφη αίσθηση. Οι κάτοικοι του χωριού, ζε-στοί και φιλόξενοι, κερδίζουν τον επισκέπτη και τον κάνουν να νιώσει από την πρώτη στιγμή ευ-πρόσδεκτος.

Το Κοινοτικό Συμβούλιο της Κλήρου με Κοι-νοτάρχη τον κ. Νίκο Αλεξανδράκη συμβάλλει τα μέγιστα, ώστε να αναπτύξει το χωριό, σεβόμενο την ιστορία και την παράδοσή του. Τα έργα του συμβάλλουν, αφενός στη βελτίωση των όρων ζωής των κατοίκων του και αφετέρου στο να καταστήσουν το χωριό προσφιλή προορισμό.

Η Κλήρου, ένα χωριό με μακρά ιστορία, πα-ράδοση και πλούσιο φυσικό περιβάλλον, βρίσκε-ται σε κοντινή σχετικά απόσταση από τη Λευκω-σία και προσφέρεται για σύντομες αποδράσεις ή και για μόνιμη κατοίκηση.

Όμορφα πέτρινα καλντερίμια

Εκκλησία της Παναγίας Ευαγγελίστριας

Κλήρου

Klirou is a beautiful village in the Nicosia about 26 kilometers away from the capital. The village extends on both sides of the main road. Its core is located around the church of Panagia Evangelistria. Just outside the village, on the road to Fikardou village is the church of Panagia Chryseleousa, known as Panayia of Lagni. To the beautiful scenery of the village adds the dam of Klirou Maloundas and Akakiou. Klirou is a village with long history tradition

- 24 - - 25 -

Μοναστήρι και η εκκλησία ιδρύθηκαν από τον Ιω-άννη Κουρδάλη, διάκονο. Είναι το μοναδικό κατά-λοιπο Μονής που καταστράφηκε πιθανόν κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Είναι τρίκλιτη βασιλική εκκλησία χωρίς τρούλο, η οποία ήταν ολόκληρη αγι-ογραφημένη με εξαιρετικής τεχνοτροπίας αγιογρα-φίες ιταλοβυζαντινού ρυθμού ανάμεσα στις οποίες βρίσκονται και οι αγιογραφίες της Σταύρωσης, της Καθόδου, του Θρήνου, της Ανάστασης, της Κοίμη-σης της Θεοτόκου, όπως και η περίφημη τοιχογρα-φία της κτίσεως της εκκλησίας που απεικονίζει τον κτήτορα, Ιωάννη Κουρδάλη, πλαισιωμένο από τη σύζυγό του να κρατούν το ομοίωμα της εκκλησίας. Το εικονοστάσι της είναι επίχρυσο και περίτεχνο και κοσμείται από εικόνες ιταλοβυζαντινού ρυθμού, οι οποίες ανάγονται στον 15ο-16ο αιώνα. Στο εσωτε-ρικό της εκκλησίας, επίσης, εντύπωση προκαλούν οι παλαιοί σκάμνοι και τα βημόθυρα, αξιόλογα έργα ξυλογλυπτικής, κατασκευές του 16ου-17ου αιώνα. Το 1968 έγινε προσπάθεια από το Τμήμα Αρχαιοτήτων για αποκατάσταση της εκκλησίας όσο το δυνατόν στην αρχική της μορφή και κηρύχθηκε Αρχαίο Μνη-μείο. Στην κοιλάδα του Κούρδαλι βρίσκουμε ερείπια εκκλησιών που κτίστηκαν κοντά σε οικισμούς γεωρ-γών και βοσκών που βρίσκονταν στην περιοχή. Συ-γκεκριμένα, στην τοποθεσία Ανεμούρκα βρίσκονται τα ερείπια εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη Προδρό-μου, στον Αλώπακα ερείπια εκκλησίας του Αγίου Γε-ωργίου, στο Καρτερούνι του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, στα Ροτσιά της Αγίας Παρασκευής κλπ.

Το μικρό χωριό του Κούρδαλι συνέδεσε το όνο-μά του με τους αγώνες της Πατρίδας μας για Ελευ-θερία. Στις απόκρημνες βουνοκορφές του όρους Αδελφοί, πάνω από το χωριό, βρίσκονται τα «Λημέ-


ΚούρδαλιΤο χωριό Κούρδαλι εκτείνεται στην πανέμορφη κοιλάδα του Ατσά, η οποία διακρίνεται για την παρθενικότητα και την ιδιαιτερότητα του τοπίου της. Απέχει περίπου 60 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα και βρίσκεται στη γεωγραφική περιφέρεια της Σολιάς. Το τοπίο του χωριού είναι τραχύ και άγονο και χαρακτηριστικό του είναι η άγρια βλάστηση, η οποία προσδίδει στο χώρο ομορφιά και χάρη. Το όνομα του χωριού είναι στενά συνδεδεμένο με την εκκλησία της Πανα-γίας Χρυσοκουρδαλιώτισσας για την οποία θα κάνουμε λόγο πιο κάτω.

Η ιστορία του ξεκινά κατά τον 16ο αιώνα, όταν Χριστιανοί Ορθόδοξοι Μοναχοί έφτασαν στην

Κύπρο, για να αποφύγουν τις λεηλασίες και τους διωγμούς των Φράγκων κατακτητών, και ίδρυσαν μοναστηριακές κοινότητες στο εσωτερικό του νη-σιού, σε δύσβατες και καλά κρυμμένες περιοχές. Ο οικισμός φαίνεται πως κτίστηκε γύρω από τη Μονή από χωρικούς που εργάζονταν στα κτήματά της, σταδιακά μεγάλωσε και δημιουργήθηκε το χωριό Κούρδαλι.

Η εκκλησία της Παναγίας Χρυσοκουρδαλιώ-τισσας στολίζει το όμορφο τοπίο του χωριού και βρίσκεται σε ειδυλλιακή τοποθεσία στο κέντρο του, απέναντι από την όχθη του ποταμού κοντά από ένα ρωμαϊκού τύπου γεφύρι. Είναι πετρόκτιστη εκ-κλησία με σκεπή από παραδοσιακές κεραμιδένιες πλάκες. Κτίστηκε περίπου το 1500 μ.Χ. Η επιγραφή που βρίσκεται στην αγιογραφία πληροφορεί ότι το

ρια της ΕΟΚΑ», το μέρος που επιλέχθηκε από τον αρχηγό της ΕΟΚΑ, Γεώργιο Γρίβα, για να κτιστεί το αρχηγείο από όπου θα συντόνιζε τον Αγώνα ενα-ντίον των Άγγλων κατακτητών. Το αρχηγείο απο-τελούνταν από τέσσερα κρησφύγετα, το Αρχηγείο, ένα μαγειρείο και δύο κρησφύγετα που χρησιμοποι-ούνταν για την ανάπαυση των στρατιωτών. Τα Λη-μέρια της ΕΟΚΑ αναστηλώθηκαν από τον Σ.Ι.Μ.Α.Ε. και αποτελούν μνημείο του Εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα. Κοντά στην Εκκλησία της Παναγίας Χρυσο-κουρδαλιώτισσας βρίσκεται ένα πετρόκτιστο σπίτι, η οικία των Ανδρέα και Ειρήνης Πατσαλίδη, ο χώ-ρος στον οποίο εκτυλίχθηκαν τα γεγονότα του γνω-στού «Ολοκαυτώματος στα Κούρδαλι», κατά τη διάρκεια του Εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα 1955-59. Συγκεκριμένα, στις 20 Ιουνίου 1958, τέσσερεις αγωνιστές της ΕΟΚΑ, ο Ανδρέας Πατσαλίδης από το Κούρδαλι, ο Κώστας Αναξαγόρα από τα Σπήλια, ο Παναγιώτης Γεωργιάδης από τα Λειβάδια Πιτσιλιάς και ο Αλέκος Κωνσταντίνου από την Κακοπετριά, βρήκαν ηρωικό θάνατο στο σπίτι αυτό, όπου προο-ρίζονταν να κατασκευαστεί κρησφύγετο της ΕΟΚΑ, κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής τους στη χρήση εκρηκτικών που θα χρησιμοποιούσαν εναντίον διά-φορων στόχων ανάμεσα στους οποίους ήταν και η ανατίναξη του δασικού σταθμού Πλατανιών. Κάτω από άγνωστες αιτίες, τα εκρηκτικά εξερράγησαν προκαλώντας το θάνατο των τεσσάρων αγωνιστών. Η οικία ανακαινίστηκε από τον Σ.Ι.Μ.Α.Ε. σε Μου-σείο Μνήμης. Εξαιρετικής αρχιτεκτονικής είναι και το αναπαλαιωμένο σπίτι του Θεόφιλου Φυλακτί-δη, ένα διώροφο σπίτι του 19ου αιώνα κτισμένο με πέτρα της περιοχής. Είναι ένα όμορφο σπίτι που δη-

Nico

sia

Dist

rict

μιουργήθηκε με σεβασμό στην παράδοση. Αν και το χωριό σήμερα υποφέρει από την αστυ-

φιλία, ωστόσο το όμορφο φυσικό περιβάλλον του χωριού ωθεί πολλούς ιδιοκτήτες παλιών σπιτιών να προχωρούν σε ανακαινίσεις. Η δημιουργία μονοπα-τιών φύσης αποτελεί ένα βήμα για να γνωρίσουν οι λάτρεις της φύσης την ομορφιά που περιβάλλει το χωριό. Οι λιγοστοί κάτοικοι του χωριού ασχολούνται με τη γεωργία και την παρασκευή παραδοσιακών προϊόντων όπως κρασί, ζιβανία, σουσιούκκο, σύκα παστά, συκόπιττες, ροδόσταγμα και γλυκά.

Στο χωριό βρίσκουμε και το απερίγραπτης φυ-σικής ομορφιάς Μονοπάτι της Φύσης «Κούρδαλι-Σελλάδι της Στραορουθκιάς-Λημέρια της ΕΟΚΑ». Το εν λόγω μονοπάτι ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2015. Σημείο αφετηρίας του είναι το Κοινοτικό Κτίριο Κουρδάλων και καταλήγει στο Σελλάδι της Στραορουθκιάς, κάτω από τα Λημέρια της ΕΟΚΑ. Η περιοχή είναι πανέμορφη, προσφέρει γαλήνη και αγαλλίαση στον πεζοπόρο, ο οποίος θα ανακαλύψει την πλούσια φυσική βλάστηση, τη χλωρίδα και την πανίδα του τόπου, καθώς και τη μακρόχρονη ιστο-ρία της περιοχής που τονίζεται μέσα από τα ιστορικά μνημεία που βρίσκονται κατά μήκος της διαδρομής.

Πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου του χω-ριού Κούρδαλι είναι ο κ. Σωτήρης Ηλιάδης, ο οποί-ος μοιράζεται ένα κοινό όραμα με τους συνεργάτες του: να καταστήσουν το χωριό έναν προσφιλή προ-ορισμό στους επισκέπτες.

Το χωριό Κούρδαλι προσφέρεται για όσους επι-θυμούν να συνδυάσουν την ηρεμία και τη γαλήνη ενός πανέμορφου τοπίου με την πλούσια ιστορία του τόπου.

Κτίριο Κοινοτικού Συμβουλίου Κουρδάλων

Εκκλησία Παναγίας Χρυσοκουρδαλιώτισσας

Κούρδαλι

Πανοραμική θέα του χωριού

Οικία των Ανδρέα και Ειρήνης Πατσαλίδη, Λημέρια της ΕΟΚΑ, Μέρος του μονοπατιού της φύσης

Kourdali the village is about 60 kilometers from the capital. The village landscape is harsh and barren and its characterised by its wild vegetation. The central church is dedicated to Virgin Chrysokourdaliotissa, built around 1500 AD . In the valley of Kourdali we can find the ruins of the churches of St. John the Baptist, Saint George, the Archangel Michael, Saint Paraskevi etc.. On the steep peaks of Mount Aderfi, above the village, there are the «Limeria EOKA,» the place chosen by the leader of EOKA, George Grivas, to build the headquarters from which he coordinated the struggle against the British occupiers. In the village we find the indescribable nature Trail «Kourdali-Selladi of Straorouthkias-Limeria EOKA», which goes through a beautiful route. In Kourdali you can obtain Cypriot traditional products such as wine, zivania, sousioukko, figs, salted, sykopittes, rosewater and sweets. Kourdali village is ideal for those wishing to combine the peace and quiet of a beautiful landscape with its rich history.

- 26 - - 27 -

με την τεράστια ιστορία. Κοντά τους έχουν τους δραστήριους και ζεστούς κατοίκους του χωριού, οι οποίοι παλεύουν να το κρατήσουν ζωντανό.

Η Αλάμπρα αποτελεί ωραία επιλογή για σύντο-μη επίσκεψη μακριά από το άγχος της καθημερινό-τητας ή για μόνιμη κατοίκηση σε μια πανέμορφη περιοχή.

που έγιναν στο χωριό ήταν μεταξύ του 1868 και του 1874 από τον τυμβωρύχο Τσεσνόλα, ο οποίος ανα-φέρει πως άνοιξε 82 τάφους στους οποίους βρή-κε πολύτιμα αντικείμενα, όπως κεφαλές ακοντίων, ξίφη, αξίνες, μαχαίρια, καθρέφτες και εργαλεία δια-φόρων σχημάτων. Σε άλλα μέρη του οικισμού βρέ-θηκαν χάλκινα και ορειχάλκινα κομμάτια από ειδώ-λια, πέτρινες αξίνες, πήλινες κεφαλές αδραχτιών και πήλινοι δίσκοι. Αρκετά από τα ευρήματα βρίσκονται σήμερα στο Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης. Ανασκαφές έγιναν και το 1976-1982 από την αμε-ρικανική αρχαιολογική αποστολή του Πανεπιστημί-ου Cornell, οι οποίες έφεραν στο φως ένα μεγάλο σύμπλεγμα κατοικιών με τρία ή τέσσερα δωμάτια. Καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη του χωριού δι-αδραμάτισε το μεταλλείο που βρίσκεται στα νότια του. Η έρευνα επιβεβαίωσε ότι το χωριό συνδέο-νταν με την εξόρυξη του χαλκού, καθώς κοντά στον οικισμό βρέθηκαν φούρνοι για την επεξεργασία του χαλκού. Κενά στην ιστορική εξέλιξη της Αλάμπρας προκαλεί το γεγονός ότι το χωριό δεν μνημονεύεται σε ενετικούς χάρτες.

Στο κέντρο του χωριού βρίσκουμε την κεντρική εκκλησία της Αγίας Μαρίνας, η οποία κτίστηκε από ασβεστολιθική καλοδουλεμένη πέτρα. Οι τοίχοι της είναι καλυμμένοι από βυζαντινές αγιογραφίες. Κατά τον Γκάννις, η εκκλησία κτίστηκε το 1837 και ανοι-κοδομήθηκε στα 1954. Η Αγία Μαρίνα είναι προστά-τιδα του χωριού. Διάφορες είναι οι παραδόσεις που συνδέονται με Αυτήν: σύμφωνα με μία από αυτές, η

Αναπαλαιωμένη οικία


Α λάμπρα

Ιερός Ναός Αγίας Μαρίνας

Η Αλάμπρα βρίσκεται στην επαρχία Λευκωσίας, στον κύριο δρόμο Λευκωσίας-Λεμεσού και απέ-χει περίπου 21 χιλιόμετρα από το κέντρο της πρωτεύουσας. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για την ονομασία της: η τοπική παράδοση αναφέρει ότι το όνομα Αλάμπρα αποτελείται από τα συνθετικά α- (στερ.) και «λαμπρόν» (=φωτιά) και είναι ο χώρος που δεν μπορεί ποτέ να κα-ταστραφεί από το λαμπρόν. Αυτή η εκδοχή στηρίζεται σε μία παράδοση που σώζεται στην περιοχή και σχετίζεται με την Αγία Μαρίνα για την οποία θα κάνουμε εκτενή λόγο πιο κάτω. Άλλη εκδοχή υποστηρίζει ότι το όνομα του χωριού προέρχεται από τον πρώτο οικιστή του που ονομαζόταν Λάμπρος.

Η Αλάμπρα έχει πίσω της μεγάλη ιστορία. Η εγκατάσταση κατοίκων στο χωριό πρέπει να

τοποθετηθεί γύρω στο 6000 π.Χ. Πλάκα που βρέ-θηκε στο περίφημο βασίλειο του Αρχαίου Ιδαλίου αναφέρει το χωριό ως ιερό χώρο. Σύμφωνα με τους μελετητές, η Αλάμπρα κατοικήθηκε κατά την εποχή του Χαλκού. Ο οικισμός ήταν κοντά στον ποταμό Άμμο και τα σπίτια, κτισμένα από τοπική πέτρα, εί-χαν κάθετη ή παράλληλη διάταξη προς το λόφο για να προστατεύονται από τους ανέμους. Σήμερα σώ-ζονται κατάλοιπα του οικισμού αυτού στον αρχαιο-λογικό χώρο της Αλάμπρας. Οι πρώτες ανασκαφές

Αγία δεν επιτρέπει την εγκατάσταση Μωαμεθανών στο χωριό και σύμφωνα με μια άλλη, η Αγία Μαρίνα εμφανίστηκε μπροστά στους κατοίκους και έσωσε το χωριό από σίγουρη καταστροφή, όταν ξέσπασε πυρκαγιά που το πλησίαζε επικίνδυνα. Στην είσοδο του χωριού βρίσκουμε τη νέα εκκλησία της Αλά-μπρας, τον Ιερό Ναό της Αναστάσεως του Σωτή-ρος Χριστού, η οποία κτίστηκε σχετικά πρόσφατα σε ρυθμό βασιλικής με τρούλο.

Σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων του χωριού, η Αλάμπρα διέθετε αμπέλια που παρήγαγαν γλυκό-πιοτο κρασί. Με την πάροδο των χρόνων, όμως, η καλλιέργεια αμπελιών και η ενασχόληση των κα-τοίκων με αυτά υποχώρησε, εξαιτίας κυρίως του σύγχρονου τρόπου ζωής και των σύγχρονων μέσων που χρησιμοποιούνταν στη γεωργία, η χρήση των οποίων ήταν δύσκολη ανάμεσα στους αμπελώνες που εκτείνονταν στα χωράφια της Αλάμπρας. Στο χωριό αναπτύχθηκε ιδιαίτερα η τέχνη του λευκα-ρίτικου κεντήματος την οποία έμαθαν οι γυναίκες του χωριού από τη μητέρα του Λοΐζου Χριστοδου-λίδη, δασκάλου του χωριού που καταγόταν από τα Λεύκαρα. Η ενασχόληση με το κέντημα αποτέλεσε πολλές φορές τον κύριο πόρο ζωής πολλών οικογε-νειών του χωριού.

Η Αλάμπρα είναι μια γρήγορα αναπτυσσόμενη κοινότητα. Η κοντινή της απόσταση από τη Λευκω-σία δίνει την ευκαιρία σε νεαρά ζευγάρια να κτίσουν τα σπίτια τους εκεί. Το χωριό διαθέτει δημοτικό σχολείο, το οποίο βρίσκεται κοντά στην πλατεία του χωριού. Πρόκειται για άρτια εξοπλισμένο σχολείο με αξιόλογο διδακτικό προσωπικό, το οποίο στοχεύει στο να διαπρέψουν οι μαθητές του σε όλους τους τομείς. Το χωριό δεν διαθέτει Γυμνάσιο και Λύκειο και έτσι οι μαθητές φοιτούν στα σχολεία της Αγίας Βαρβάρας και του Ιδαλίου.

Στη γραφική πλατεία του χωριού βρίσκεται το παραδοσιακό καφενείο καθώς και τα δύο Σωματεία του χωριού, το Σωματείο Ελληνισμού Αλάμπρας και το Σωματείο Λαϊκών Οργανώσεων. Όμορφη εμπειρία είναι η περιδιάβαση στους δρόμους του χωριού, ανάμεσα στον παλαιό πυρήνα του στον οποίο βρίσκουμε παραδοσιακά σπίτια με πλακό-στρωτες αυλές και όμορφους κήπους και στον σύγ-χρονο πυρήνα του με τα όμορφα ευρύχωρα σπίτια. Στους αγρούς της Αλάμπρας θα αντικρύσετε πραγ-ματικά ένα πραγματικά μαγευτικό τοπίο. Ιδανικός χώρος για εκδρομές και οικογενειακές εξορμήσεις είναι ο υδατοφράκτης που υπάρχει κοντά στο χω-ριό. Πρόκειται για έναν πανέμορφο καταπράσινο χώρο με εξαιρετικό φυσικό ενδιαφέρον.

Κοινοτάρχης του χωριού είναι ο κ. Αχιλλέας Μαλαχουρίδης, ο οποίος συνεργάζεται στενά με τα υπόλοιπα μέλη του Κοινοτικού Συμβουλίου με απώ-τερο στόχο τη βελτίωση των όρων ζωής των κατοί-κων και την προβολή του αξιόλογου αυτού χωριού

Δημοτικό Σχολείο Αλάμπρας

Nicosia District

Αρχαιολογικός χώρος της ΑλάμπραςΑ λάμπρα

Φράκτης

- 26 - - 27 -

Alambra is located in Nicosia and is about 21 km from the center of the capital. Alambra has a great history behind it. A Plate that was found in the famous kingdom of the Ancient Dali mentions the village as sacred space. Alambra was inhabited, according to scholars, during the Bronze Age the remainings of which can be found in the village. In the center of the village we find the main church of Agia Marina, built in 1837. At the entrance of the village we find the new Church of Alambra, the Church of the Resurrection of Jesus Christ, which was built relatively recently as a basilica with a dome. Alambra is a beautiful choice for a short visit.

- 28 - - 29 -

Welcome my friends,

It’s been a dream, ambition of mine that one day I would come to Cyprus, the country of my roots where my heart belongs and I did.

My Family come from the village of Agios Ioannis of Agros and Agros. THE PITSILIA REGION.So for me it’s a great honour to introduce the very best products. From the Pitsillia area and other villages which

for me are of the highest quality. I am very proud of the fact that Cyprus has so much quality produce to offer.

Little Pete Foods was set up mainly to provide the rest of the world with the magic that this beautifully historic island of love offers.

The Face of Little Pete Foods (above) is my little brother Panos (Panayiotis) when he was 5 years old. We were like twins. Our mum always dressed us in the same clothes. I was just 13 months older than him, and he was my baby.

We were very close, but sadly we lost him in his early 30s and I miss him each day. I feel him next to me, with him being the face of our company. I know, I am making him very proud by working in the country of our roots.

Our beautiful Cyprus.

This is us, when we were 5 and 6 years old. Everybody used to call us Peter - Pan.For ever young.

Peter Theo, Director

With great pleasure, we present Little Pete Foods, a Limassol based company directed by Mr. Peter Theo Vasiliou. Mr. Peter Theo Vasiliou, a highly valued and respected business man, cares deeply for his country which is why he prefers to keep his business on the island. This decision comes out of a love for Cyprus and is aimed at the promotion of the island’s traditional food products to all Cypriot Mediterranean cuisine lovers, worldwide.

Big Pete

Little Pete

Pan Peter

Γεια σας φίλοι μου,Ήταν πάντοτε όνειρο και φιλοδοξία μου να έρθω μια μέρα στην Κύπρο, στον τόπο μου, στις ρίζες μου, εκεί όπου ανήκει η

καρδιά μου, κάτι που έπραξα. Η οικογένειά μου κατάγεται από τα χωριά Άγιος Ιωάννης του Αγρού και Αγρός, από την υπέροχη περιοχή της Πιτσιλιάς.

Αποτελεί πραγματικά εξαιρετική τιμή για εμένα να σας παρουσιάσω τα καλύτερα προϊόντα της Κύπρου, προϊόντα από την περι-οχή της Πιτσιλιάς και από άλλα χωριά που παράγουν άριστης ποιότητας προϊόντα για τα οποία είμαι πολύ περήφανος.

Η εταιρεία Little Pete Foods ιδρύθηκε με απώτερο στόχο να μυήσει τον υπόλοιπο κόσμο στη μαγεία που αυτό το ιστορικό νησί του έρωτα έχει να προσφέρει.

Το πρόσωπο της εταιρείας Little Pete (πάνω) είναι ο μικρότερος μου αδελφός, Πάνος (Παναγιώτης) όταν ήταν στην ηλικία των 5 ετών. Επειδή οι ηλικίες μας ήταν πολύ κοντά, ήμουν μόλις 13 μήνες μεγαλύτερός του, με τον Πάνο ήμασταν σαν δίδυμα αδέλφια. Η μητέρα μας μάς έντυνε πάντοτε με τα ίδια ρούχα.

Ο Πάνος ήταν πάντα το μικρό μου μωρό. Νιώθαμε πολύ κοντά ο ένας στον άλλο, αλλά δυστυχώς τον έχασα νωρίς, σε ηλικία περίπου 30 ετών. Μου λείπει κάθε μέρα. Έχοντας τον ως το πρόσωπο της εταιρείας μας τον νιώθω κοντά μου. Ξέρω ότι τον κάνω πολύ περήφανο δουλεύοντας στην πατρίδα μας, στη χώρα όπου βρίσκονται οι ρίζες μας, στην όμορφή μας Κύπρο.

Στη φωτογραφία είμαστε εμείς, όταν ήμασταν σε ηλικία 5 και 6 ετών. Όλοι συνήθιζαν τότε να μας φωνάζουν “Peter-Pan”.Για πάντα νέοι.

Peter Theo, Director

Με μεγάλη χαρά σάς παρουσιάζουμε την επιχείρηση Little Pete Foods, μια επιχείρηση που δρα-στηριοποιείται στη Λεμεσό με διευθυντή τον κ. Peter Theo Vasiliou. Ο κύριος Peter Theo Vasiliou, ένας πολύ αξι-όλογος επιχειρηματίας και εξαιρετικός άνθρωπος, νοιάζεται για την πατρίδα του διατηρώντας την επιχείρησή του στο νησί μας. Τέτοιες προσπάθειες όπως αυτή του κύριου Peter είναι πραγματικά αξιέπαινες, καθώς προέρχονται από αγάπη για την Κύπρο και στόχο έχουν την προβολή των προϊόντων του νησιού σε όλους τους λάτρεις της κυπριακής παραδοσιακής μεσογειακής κουζίνας.

Big Pete

Little Pete

Pan Peter

- 30 - - 31 -

Κοντά στην είσοδο του χωριού, μέσα στο πρά-σινο των δέντρων, βρίσκεται η εκκλησία του

Κάμπου, αφιερωμένη στον Άγιο Κυριακό τον Ανα-χωρητή, ο οποίος έζησε τον 5ο αι. μ.Χ. Η εκκλη-σία αποτελεί τον μεγαλύτερο ξυλόστεγο ναό στην Κύπρο. Είναι κτίσμα του 1881 και είναι κτισμένος πάνω στα ερείπια παλαιότερης εκκλησίας των χρόνων της Φραγκοκρατίας (1291-1489). Από την παλιά εκκλησία σώζονται αξιόλογες εικόνες, όπως του Χριστού, της Παναγίας, του Ιωάννου του Θεολόγου και του Αγίου Νικολάου. Ο νέος ναός είναι τρίκλιτος. Στο δυτικό τμήμα υπάρχει ξύλινο υπερώο (κατηχούμενα), με γλυπτές απεικονίσεις εξαιρετικής τέχνης. Το εικονοστάσι είναι ξυλόγλυ-πτο, εξαιρετικής τέχνης, από ξύλο καρυδιάς. Πε-ρίφημη είναι η εικόνα της Παναγίας των Ηλιακών. Η εκκλησία ανακαινίστηκε το 2000. Στα διοικητικά όρια του Κάμπου υπάρχουν κι άλλα ξωκλήσια: στο δρόμο Ορκόντα-Πύργου βρίσκουμε το ξωκλήσι της Αγίας Βαρβάρας, το οποίο ξανακτίστηκε τα

τελευταία χρόνια. Στο δρόμο Κύκκου-Σταυρού της Ψώκας βρίσκουμε τη Μονή Παναγίας Ηλιακών, κτίσμα του 15ου αιώνα, το οποίο όμως καταστρά-φηκε πιθανόν την περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Έξω από το χωριό και προς το γειτονικό χω-ριό Τσακίστρα βρίσκουμε το Εκθετήριο-Μουσείο Δασικών Εργαλείων, Υλοτομίας και άλλου εξο-πλισμού (Μουσείο Δασικής Κληρονομιάς), ένα σύγχρονο μουσείο που παρουσιάζει την ιστορία των κυπριακών δασών, της ξυλείας και της επε-ξεργασίας του ξύλου. Το μουσείο αυτό υπογραμ-μίζει τον ιστορικό δεσμό που διατηρούν οι κάτοικοι των χωριών Κάμπος και Τσακίστρα με τα δασικά επαγγέλματα και αναδεικνύει την οικονομική εξάρ-τηση των κατοίκων από τα δασικά προϊόντα μέχρι και σήμερα. Μπροστά από το μουσείο περνά το Σύμπλεγμα μονοπατιών της Φύσης «Πανθέα», το οποίο έχει μήκος 10,1 χιλιομέτρων και περνά μέσω φυσικού δάσους τραχείας πεύκης με πλού-σια θαμνώδη βλάστηση. Η θέα από αυτό είναι πα-

Όμορφο τοπίο, ηρεμία και γαλήνηνοραμική προς τις Κοιλάδες Κάμπου και Ξερού. Το Μονοπάτι περνά από καλλιέργειες κερασιών και μηλιών και σ’ αυτό θα θαυμάσετε σπάνια φυτά της Κύπρου καθώς και τα πανέμορφα αγρινά. Στο χωριό υπάρχει ακόμη ένα μονοπάτι, το μονοπάτι των υλοτόμων, το οποίο ξεκινά από το μουσείο και καταλήγει στο πάρκο με τις πάπιες. Το υπέροχο ταξίδι στην καρδιά της φύσης με τις ανεπανάλη-πτες συγκινήσεις κλιμακώνεται όταν φτάσετε στο φράγμα που βρίσκεται δυτικά της Τσακίστρας, έναν χώρο που περιβάλλεται από πυκνή βλάστηση και προσφέρει ηρεμία.

Πραγματικό στολίδι του Κάμπου αποτελεί η όμορφη πλατεία του με τα χρυσοπράσινα πλατά-νια, εκεί όπου ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει τον καφέ ή το φαγητό του και να ξεκουραστεί μετά από μια όμορφη και ενδιαφέρουσα περιήγηση στο χωριό. Στην πλατεία υπάρχουν και οι πηγές του ποταμού που διασχίζει το χωριό. Εξαιρετική επι-λογή αποτελεί και το πάρκο με τις άγριες πάπιες που δημιουργήθηκε προς τιμήν του αδικοχαμένου Ανδρέα, κατοίκου του Κάμπου, ο οποίος δολο-φονήθηκε το 2012. Το πάρκο αυτό έχει στόχο να αποτελέσει φυσικό καταφύγιο της πρασινοτζιέφα-

λης πάπιας. Οι πάπιες βρίσκονται σε περιφραγμένο χώρο στον ποταμό που διασχίζει το χωριό.

Στο όμορφο χωριό θα έχετε τη χαρά να γνω-ρίσετε φιλόξενους και ζεστούς κατοίκους που θα σας υποδεχτούν με χαμόγελο. Κάθε χρόνο ο Σύν-δεσμος Αποδήμων με το κοινοτικό συμβούλιο του χωριού διοργανώνουν τη γιορτή του κερασιού την οποία οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να μαζέ-ψουν και να προμηθευτούν νόστιμα κεράσια που παράγει ο Κάμπος.

Στον Κάμπο βρίσκουμε ακόμα παραδοσιακές συνταγές όπως παλιά: ξεχωρίζουμε το καμπίτικο ρέσι και την καμπίτικη σούγλα στο καλάθι με τρε-μιθιά που σερβίρεται κυρίως το καλοκαίρι. Περίφη-μη είναι και η καμπίτικη πάστα (κουραμπιές) που παρασκευάζεται με παραδοσιακό τρόπο, ψήνεται στον ξυλόφουρνο και προσφέρεται σε γάμους, βα-φτίσεις αλλά και σε άλλες εκδηλώσεις.

Ο Κάμπος, ένα χωριό με πλούσια φυσική ομορ-φιά, άφθονο πράσινο και φιλόξενους κατοίκους, αποζημιώνει τον επισκέπτη που ανυπομονεί να βρεθεί ξανά στους δρόμους του και να μαγευτεί από τις ομορφιές του.


Nic

osia

Dis

tric

t

Κ ΤΚ Τάμπος σακίστραςάμπος σακίστραςΣτην πλαγιά των βουνών του Κύκκου, σε ένα πραγματικά ειδυλλιακό τοπίο βρίσκουμε τον Κάμπο, χωριό της επαρχίας Λευκωσίας. Η διαδρομή που ακολουθεί κανείς για να φτάσει στον Κάμπο επιφυλάσσει όμορφες εκπλήξεις, όμορφα τοπία, ηρεμία και γαλήνη. Απέχει περίπου 80 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα και είναι κτισμένο σε μέσο υψόμετρο 655 μέτρων.Το χωριό ίσως πήρε το όνομά του από το μικρό οροπέδιο στο οποίο κτίστηκαν οι πρώτες κα-τοικίες του οικισμού του. Άλλη εκδοχή θέλει την ονομασία του να προέρχεται από τη λατινική λέξη campus που έχει τη σημασία του καταυλισμού, αφού στην περιοχή κατά τον 4ο αι. μ.Χ. στεγαζόταν καταυλισμός εργατών που επεξεργάζονταν το χαλκό. Το χωριό είναι γνωστό και ως «Κάμπος της Τσακκίστρας», για να ξεχωρίζει από το ουσιαστικό «κάμπος» που στην καθο-μιλουμένη σημαίνει την πεδιάδα. Η ιστορία του πρέπει να τοποθετηθεί πριν από την Τουρκο-κρατία και για πρώτη φορά εμφανίζεται σε χάρτες του 1754. Στα χρόνια της Αγγλοκρατίας, ο Κάμπος αναπτύχθηκε ιδιαίτερα. Η ανάπτυξή του όμως διακόπηκε άδοξα με την τουρκική εισβολή, η οποία ανάγκασε πολλές οικογένειες να μετακινηθούν προς τις πόλεις.

Το πάρκο με τις αγριόπαπιες Παραδοσιακό σπίτι του χωριού Το ποτάμι του χωριού

Ιερός Ναός Αγίου Κυρια-κού του Αναχωρητή

On the slopes of the mountains Kykkos in a truly idyllic landscape we find Cambos, village of Nicosia district. Near the entrance of the village, surrounded by green trees, is the church of Campos, dedicated to St. Kyriakos . The church is the largest wooden roof church in Cyprus. It was built in 1881. The village belongs to the church of St. Barbara and the Monastery of Panayias ton Heliakon15th c.). Worth visiting is the Forest Heritage Museum. In front of the museum passes a complex pf pathways of Nature called «Panthea», which has a length of 10.1 km. The Real gem of Kambos is the beautiful square with golden trees, where visitors can enjoy a coffee or a meal and rest after a beautiful and interesting tour of the village. Excellent choice is a park with wild ducks created to honor the tragic death of Andrea, resident of Campos, who was murdered in 2012. In the beautiful village, you will have the pleasure to meet hospitable and warm people who will welcome you with a smile. Each year the a cherry festival is organized in the village of Cambos, a village rich in natural beauty, rich vegetation and hospitable people.

- 32 - - 33 -

Ιερά Μονή Κύκκου, ΤρόοδοςKykkos Monastery, Troodos

Ιδιοκτήτης/Owner: Φύτος Χαριδήμου Τηλ./Tel.: 99693288 (Φύτος/Fitos) και 99417726 (Λένια/Lenia)

Μετά από μια υπέροχη περιδιάβαση στο χωριό του Κάμπου με τη μαγευτική ομορφιά και τους φιλόξενους κατοίκους, μια στάση στο καφεστιατόριο «Ο Πλάτανος» θα σας ξεκουράσει και θα σας δώσει δυνάμεις.

Το καφεστιατόριο λειτουργεί εδώ και 25 χρόνια προσφέροντας τους επισκέπτες του σπιτικά παραδοσιακά φαγητά όλα φτιαγ-μένα από τα καλύτερα υλικά που παράγει ο τόπος, με μεράκι και αγάπη για την παράδοση. Κάθε εποχή του χρόνου θα απολαύσετε υπέροχα πιάτα που θα σας καταπλήξουν. Το καλοκαίρι δοκιμάστε οπωσδήποτε την περίφημη καμπίτικη σούβλα στο καλάθι με τρεμιθιά, παραδοσιακό φαγητό του τόπου που πραγματικά θα λατρέψετε! Το καφεστιατόριο «Ο Πλάτανος» είναι ιδανικό και για όσους επιθυμούν να ξαποστάσουν με καλή παρέα σε ένα ζεστό περιβάλλον πίνοντας το ρόφημά τους, μετά από μια μέρα γεμάτη εκπλήξεις στο πανέμορφο χωριό του Κάμπου.

After a lovely stroll in the village of Campos with the captivating beauty and hospitable people, a stop at the cafe «Platanos» will lift your spirit. The cafe has been operating for 25 years, offering its guests homemade traditional dishes all made from the finest ingredients.

- 33 -

- 34 - - 35 -

ασχολούνταν με τη γεωργία και τη κτηνοτροφία. Μετά την ανεξαρτησία του νησιού μας, πολλοί ήταν οι Βρετανοί που επέλεξαν να κατοικήσουν μόνιμα στο χωριό εξαιτίας της ομορφιάς του, της γαλήνης αλλά και της γειτνίασής του με τη Λεμεσό. Σήμερα ο παλαιός οικισμός δεν υφίστα-ται. Στη θέση του κτίστηκαν νέες κατοικίες, οι οποίες αποτελούν τη σύγχρονη του εικόνα.

Πρόεδρος της Κοινότητας Μονής είναι ο κύριος Γεώργιος Ευριπίδου, ο οποίος με ζήλο και αποφασιστικότητα και με τη συνδρομή των υπόλοιπων μελών που απαρτίζουν το Κοινοτικό Συμβούλιο Μονής, παλεύει να κρατήσει το όμορ-φο αυτό χωριό ζωντανό, να το προβάλει όπως πραγματικά του αξίζει και να βελτιώσει τους όρους ζωής των κατοίκων του.

Η Μονή είναι ένα χωριό κτισμένο σε προ-νομιακή θέση, κοντά στο κέντρο της Λεμεσού και αποτελεί εξαιρετική επιλογή για μόνιμη κα-τοίκηση από νεαρά ζευγάρια που επιθυμούν να κτίσουν το σπίτι τους και να ζήσουν με την οι-κογένειά τους σε ένα όμορφο τοπίο με θέα την καταγάλανη θάλασσα, σε μια ήσυχη περιοχή με καλούς και φιλόξενους κατοίκους μακριά από την ηχορύπανση της πόλης.

Lim

asso

l Dis

tric

t

Μνημείο Κωστάκη Παναγιώτου Τρίγκη

Η κεντρική εκκλησία του χωριού είναι αφιε-ρωμένη στην Αγία Ζώνη. Σύμφωνα με την

επιγραφή που βρίσκεται στην κύρια είσοδο της εκκλησίας, η εκκλησία είναι κτίσμα του 1858. Εν-διαφέρον παρουσιάζουν τα σκαλιστά ανάγλυφα γύρω από τις εξωτερικές πόρτες και τα παράθυ-ρα, όπως και το τέμπλο της. Το εικονοστάσι της εκκλησίας κοσμείται από εικόνες οι περισσότερες από τις οποίες ανάγονται στις αρχές του 20ου αιώνα. Αναφορά στην εκκλησία και στις εικόνες της γίνεται από τον Γκάνις. Συγκεκριμένα ο Γκά-νις κάνει αναφορά σε εικόνες που χρονολογού-νται στον 17ο αιώνα και σε έναν ξύλινο σκαλιστό σταυρό του 15ου αιώνα, κάτι που αποδεικνύει ότι ίσως να υπήρχε προηγουμένως στη θέση του σημερινού ναού ένας παλαιότερος ομώνυ-μος ναός ή το ομώνυμο Μοναστήρι. Οι εικόνες, όπως και ο σταυρός, δεν βρίσκονται πλέον στην εκκλησία και ίσως μεταφέρθηκαν σε μεταγενέ-στερες εκκλησίες. Στα διοικητικά όρια του χω-ριού βρίσκεται και μια άλλη εκκλησία, η οποία εί-ναι αφιερωμένη στον Άγιο Επίκτητο και κτίστηκε από εκτοπισθέντες κατοίκους του χωριού Άγιος Επίκτητος της Κερύνειας.

Χαρακτηριστικό γνώρισμα του χωριού είναι

η εναλλαγή των χρωμάτων: μπροστά του απλώ-νεται η καταγάλανη θάλασσα, η οποία δίνει ιδι-αίτερη χάρη στο χωριό, υπάρχουν περιοχές που είναι γυμνές, άλλες που είναι καταπράσινες από τα δέντρα εσπεριδοειδών, αλλού κυριαρχεί το ασημί της ελιάς, το σμαραγδένιο χρώμα της χα-ρουπιάς, ενώ αλλού το κίτρινο των σιτηρών.

Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί ένας τεράστιος βράχος αρκετών μέτρων σε ύψος, ο Σαρατζιηνό-ροτσος, ο οποίος συνδέθηκε με το Διγενή, τον ξακουστό Ακρίτη. Με το βράχο αυτό, σύμφωνα με την παράδοση, ο Διγενής καταδίωξε το Σαρα-κηνό ρίχνοντάς του το βράχο σκοτώνοντάς τον ή αναγκάζοντάς τον να εγκαταλείψει για πάντα το νησί. Επιπλέον, το χωριό διαθέτει Χάνι, το οποίο πρόκειται να αναστηλωθεί από το Τμήμα Αρχαι-οτήτων.

Η Μονή έδωσε το παρών της και στους αγώ-νες της Πατρίδας μας. Δίπλα από την εκκλησία της Αγίας Ζώνης ορθώνεται μνημείο αφιερωμέ-νο στον ήρωα της Κοινότητας, τον τότε στρα-τιώτη, Κωστάκη Παναγιώτου Τρίγκη, ο οποίος έπεσε μαχόμενος κατά την τουρκική εισβολή του 1974.

Οι κάτοικοι της Μονής κατά τα παλαιά χρόνια

Καταπράσινο χωριό με θέα τη θάλασσα

ΕπαρχίαΛεμεσού

Το χωριό Μονή βρίσκεται στην επαρχία της Λεμεσού, ανατολικά της αρχαίας πόλης της Αμα-θούντας. Σύμφωνα με τους μελετητές, το όνομα του χωριού συνδέεται με την ύπαρξη ενός Μοναστηριού που υπήρχε στην περιοχή, το οποίο ήταν αφιερωμένο στην Αγία Ζώνη κοντά στο σημερινό κοιμητήριο και από το οποίο δεν σώζεται τίποτε. Η έλλειψη στοιχείων που να επιβεβαιώνουν αυτή τη θεωρία δυσχεραίνουν ακόμα περισσότερο τις προσπάθειές μας να ανακαλύψουμε στοιχεία που να αφορούν το ίδιο το χωριό.

ΜονήΜονή

Εκκλησία Αγίας Ζώνης Ο Σαρατζιηνόροτσος Εκκλησία Αγίου Επίκτητου

Moni village is located in the province of Limassol, east of the ancient city of Amathus. The central church is dedicated to Agia Zoni and was built in 1858. In the administrative boundaries of the village there is another church, which is dedicated to Agios Epiktitos. Especially impressive is the huge Saratziinorotsos which Dighenis threw to the Saracen ended killing him or forcing him to leave Cyprus. In addition, the village has the Hani, which is to be restored by the Antiquities Department.

- 36 - - 37 -

Κοινοτάρχης της όμορφης Λάνιας είναι ο κ. Ιωάννης Ακάμας, ο οποίος ηγείται μιας ομάδας που εργάζεται σκληρά για την προβολή του χω-ριού και τη βελτίωση των όρων ζωής των κα-τοίκων.

Η Λάνια, ένα χωριό γνωστό για την Παναγία του Βαλανά, για τα παραδοσιακά δρομάκια της, την καθαριότητά της, για τη φιλοξενία των κατοί-κων της, για τα παραδοσιακά προϊόντα που πα-ράγει ή κατασκευάζει, υπόσχεται στον επισκέπτη όμορφες στιγμές παράδοσης.

γήθηκαν για να εξυπηρετήσουν τη μεταφορά χαλκού από το Τρόοδος στην Άλασσα, σημαντι-κό κέντρο κατεργασίας χαλκού. Αρχαία αγγεία, επιγραφές και τάφοι σε διάφορες τοποθεσίες του χωριού μαρτυρούν ότι ο οικισμός ήκμασε κατά την Κυπρογεωμετρική εποχή (1050-750 π.Χ.). Οι κάτοικοι της Λάνιας φαίνεται πως ασπάσθηκαν από πολύ νωρίς το Χριστιανισμό. Σε ένα σπή-λαιο στην περιοχή «Αγυά» βρέθηκε το σύμβολο «ΙΧΘΥΣ», το πρώτο σύμβολο των Χριστιανών και θεωρείται ότι πρόκειται για κατακόμβη των πρώ-των Χριστιανών. Κατά την περίοδο της Φραγκο-κρατίας και της Ενετοκρατίας πολλά μοναστήρια δημιουργήθηκαν στην Λάνια αλλά και στις γύρω περιοχές τα περισσότερα από τα οποία δυστυ-χώς καταστράφηκαν κατά την εποχή της Τουρ-κοκρατίας.

Στο κέντρο του χωριού ορθώνεται η κεντρι-κή εκκλησία της Παναγίας. Σύμφωνα με τον Γκάννις, η εκκλησία αυτή αντικατέστησε παλαι-ότερη εκκλησία. Σ’ αυτήν σήμερα βρίσκεται η παλαιά εικόνα της Παναγίας του Βαλανά, η οποία παλαιότερα βρισκόταν στο ομώνυμο ξωκλήσι. Σε περίοπτη θέση έξω από τον οικισμό του χωριού

Όμορφα στενά πλακόστρωτα δρομάκια

ΕπαρχίαΛεμεσού

Κεντρική εκκλησία της Παναγίας

Η Λάνια είναι χωριό της επαρχίας Λεμεσού. Είναι κτισμένη στην ανατολική πλαγιά του Κούρρη, σε μια περιοχή με πλούσιο χρώμα. Το όνομα Λάνια προέρχεται, σύμφωνα με μια εκδοχή, από τη Λάνα, την κόρη του θεού του κρασιού και της διασκέδασης Διονύσου. Σύμφωνα με άλλη εκδο-χή, οι ρίζες του ονόματος του χωριού προέρχονται από τα «βαλάνια», τον καρπό των βαλανι-διών. Από τα βαλάνια πήρε την ονομασία της και η τοποθεσία «Βαλανάς», όπως και η εκκλησία της Παναγίας του Βαλανά. Η εκδοχή αυτή ίσως συνδέεται και με τον αιωνόβιο δρυ που υπήρχε παλαιότερα στο χωριό και αποτελούσε το σήμα κατατεθέν του. Κατά μια άλλη παράδοση, το όνομα του χωριού προέρχεται από το θηλυκό του πουλιού «αετομάχος», το οποίο ονομάζεται Λάνια. Σε μεσαιωνικούς χάρτες, η Λάνια εμφανίζεται στην ίδια θέση που βρίσκεται σήμερα με το όνομα Cagna. Με την ίδια ονομασία εμφανίζεται επίσης ο οικισμός και σε παλαιότερους φραγκικούς χάρτες.

Αρχαιολογικά ευρήματα στην περιοχή του χω-ριού δείχνουν ότι η Λάνια κατοικήθηκε ήδη

από την ύστερη εποχή του χαλκού (1600 π.Χ.) και ήταν ίσως ένα από τα χωριά που δημιουρ-

βρίσκουμε το ξωκλήσι της Παναγίας του Βαλα-νά, το οποίο σήμερα είναι ανακαινισμένο. Στην περιοχή που κτίστηκε η εκκλησία βρέθηκε και η παλιά εικόνα της Παναγίας, η οποία, σύμφωνα με την παράδοση, ανακαλύφθηκε από έναν βοσκό. Ο βοσκός χτύπησε τη γκλίτσα του στο έδαφος και άκουσε έναν διαφορετικό θόρυβο σαν να χτύ-πησε σε ξύλο. Έσκαψε και βρήκε ένα μπαούλο, μέσα στο οποίο υπήρχε η εικόνα της Παναγίας του Βαλανά και δύο μεγάλοι μεταλλικοί δίσκοι. Στο χωριό υπάρχει και το ξωκλήσι του Αγίου Γε-ωργίου, πλήρως ανακαινισμένο.

Μια περιδιάβαση στο εσωτερικό του χωριού κρύβει εκπλήξεις για τον επισκέπτη, ο οποίος θα περπατήσει στα στενά πλακόστρωτα δρομάκια με τα παραδοσιακά σπίτια, δείγματα λαϊκής αρχι-τεκτονικής, από πελεκητή τοπική πέτρα, κεραμι-δένιες στέγες, ξύλινες πόρτες και παράθυρα, με εσωτερικές αυλές, λουλουδιασμένους κήπους ή μπαλκόνια. Στη Λάνια βρίσκεται ακόμα και ένας ληνός, ο οποίος χρησιμοποιούνταν παλαιότερα για να συνθλίβει σταφύλια που προορίζονταν για κουμανδαρία. Σήμερα είναι διατηρητέο μνημείο και αναπαλαιωμένο οικοδόμημα.

Μουσείο ελαιοτριβείου

Lim

asso

l D

istr

ict

Ξωκλήσι της Παναγίας του ΒαλανάΛάνιαΛάνια

Άποψη του χωριού Κύριος δρόμος Μουσείο του Ληνού

Lania is a village in the district of Limassol. It is built on the eastern slopes of Kouris. Archaeological finds in the village show that Lania was already inhabited in the Late Bronze Age (1600 BC) and it was an important copper transport center. In the centre of the village we can find the central church of the Virgin Mary, while outside the village we can find the chappel of Panayia tou Valana , which has been recently renovated. When strolling around the village one can find narrow streets with cobblestone streets and stone houses. In Lania there also a winepress which was used in older times in order to produce Comanderia.

- 38 - - 39 -

Οινοποιείο Ακάμας & ΚαραγιάννηςΛάνια. Τηλ.: 97776330/99565976

Το 2010 δύο πολύ καλοί φίλοι με μεγάλη αγάπη για το γλυκόπιοτο κρασί αποφάσισαν να εκπλη-ρώσουν το όνειρο των πατέρων τους και το δικό τους φτιάχνοντας το οινοποιείο Ακάμας & Καρα-γιάννης στην πανέμορφη Λάνια. Με προσήλωση στην ποιότητα και με σεβασμό στην παράδοση στο οινοποιείο Ακάμας & Καραγιάννης θα βρείτε την περίφημη κουμανταρία, το γλυκό κρασί της Κύπρου, η οποία έχει παρευρεθεί σε τόσες βασιλικές και άλλες δεξιώσεις. Απώτερος στόχος τους είναι η ανάδειξη της κουμανταρίας, ενός κρασιού παραδοσιακού που δίδεται σε εμάς από την κυ-πριακή γη και τον φωτεινό ζεστό κυπριακό ήλιο, και αποτελεί μια γερή δόση δύναμης και ενέργειας.

In 2010 two very good friends with a great love for wine decided to fulfill the dream of their fathers and created the winery Akamas & Karagiannis in the beautiful Lania. With dedication to quality and respect for tradition in winery Akamas & Karagiannis you will find the famous Commandaria, the sweet traditional wine of Cyprus.

Στην όμορφη πλατεία του χωριού Λάνια με τον καταπράσινο πλάτανο, κάτω από τον ίσκιο μιας καρυδιάς θα βρείτε το Καρυδιά Snack Bar. Με πείρα 25 χρόνων, με σεβασμό στον καταναλωτή και με μεράκι για την ποιό-τητα και την παράδοση απολαύστε το ποτό σας, το σνακ ή παραδοσιακούς μεζέδες από υλικά της περιοχής και ελαιόλαδο δικής μας παραγωγής και συνδυάστε τους με θεσπέσιο κρασί δικής μας παραγωγής.

Στο Καρυδιά Snack Bar θα ζήσετε υπέ-ροχες στιγμές γαστρονομικής απόλαυσης σε έναν πανέμορφο, ζεστό και φιλόξενο χώρο.

In the beautiful village square of Lania you will find Karidia Snack Bar. In Karidia you can enjoy a drink or a snack and mezedes made from local fresh ingredients along with olive oil and wine of our own production.

Καρυδιά Snack Bar Λάνια / Laneia. Τηλ.: 99565976

Στο παραδοσιακό χωριό Λάνια µε τη µαγευτική οµορφιά επισκεφτείτε οπωσδήποτε την παραδοσιακή ταβέρνα LANIA TAVERN και αφεθείτε σε µια αληθινά αξέχαστη γαστρονοµική απόλαυση.Η ταβέρνα είναι οικογενειακή επιχείρηση και αποτελεί την πρώτη ταβέρνα που λειτούργησε στη Λάνια το 1983. Ήταν τότε που ο κύριος Ντίνος Ιωάννου, ιδιοκτήτης της ταβέρνας και η σύζυγός του, Αλεξάνδρα, ξεκίνησαν τη λειτουργία της επιχείρησης µε την υπόσχεση να εργάζονται µε ζήλο σε αυτήν για πολλά χρόνια στηρίζοντας ο ένας τον άλλο και ταυτόχρονα στηρίζοντας και την κοινότητα της Λάνιας. Σε έναν χώρο µε άρωµα παράδοσης, σε ένα πεντακάθαρο και ζεστό περιβάλλον µε την χαρακτηριστική κυπριακή φιλοξενία, θα νιώσετε από την πρώτη στιγµή άνεση και θα περάσετε µοναδικές στιγµές γεύσης και διασκέδασης. Η µεγάλη ποικιλία του µενού περιλαµβάνει όλα τα εδέσµατα της κυπριακής κουζίνας που φτιάχνονται µε αγνά ολόφρεσκα υλικά της περιοχής που επιλέγονται µε µεγάλη προσοχή και µαγειρεύονται µε µεράκι και ζήλο. Στη LANIA TAVERN θα απολαύσετε πραγµατικά γεύσεις του τόπου µας, γεύσεις που θα σας µείνουν αξέχαστες.

When you are in Lania a visit to Lania Tavern is a must! Lania tavern has been operating since 1983 and serves traditional Cypriot dishes made from fresh local ingredients, served in the most welcoming environment.

LANIA TAVERNLANIA, LIMASSOL. TEL. 25 432398 / 99464759

LANIA TAVERNLANIA, LIMASSOL. TEL. 25 432398 / 99464759

- 40 - - 41 -

Η εταιρεία Cyprus Mountains T.P. ασχολείται µε τη διοργάνωση υπαίθριων δραστηριοτήτων όπως πεζοπορία (trekking), ορειβασία (hiking), αναρρίχηση (climping), ελεύθερο camping κ.α. Το προσωπικό της αποτελείται απο πιστοποιηµένους οδηγούς βουνού εκπαιδευµένους στην ορεινή διάσωση, την αναρρίχηση, τις πρώτες βοήθειες κλπ. ∆ραστηριοποιείται κυρίως στο χωριό Γούρρι και τη γύρω περιοχή σε ένα µαγευτικό περιβάλλον γεµάτο οµορφιές, αρώµατα και πολιτισµό. Στις διαδροµές τους µπορείτε να γνωρίσετε τα βότανα και τις χρήσεις τους, να µάθετε µικρά και µεγάλα µυστικά επιβίωσης, να µάθετε για την ιστορία και τους µύθους κάθε τόπου και να επισκεφθείτε µνηµεία, εκκλησίες και µοναστήρια.Όπως λένε και οι ίδιοι “Φύση και άγχος δεν πάνε µαζί”, γι' αυτό σας καλούν να τους εµπιστευτείτε για µια ασφαλή περιπέτεια στη φύση! Ακολουθείστε τους στο Facebook στη σελίδα τους Cyprus Mountains T.P. ή επικοινωνείστε µαζί τους στα τηλέφωνα 99361151 και 99355734

Cyprus Mountains T.P. is organizing outdoor activities such as trekking, hiking hiking, climbing , camping etc. The staff consists of certified mountain guides, trained in mountain rescue, climbing, first aid etc. It operates mainly in Gouri village and its surroundings. On the adventures you get to know the herbs and their uses, to learn survival secrets, learn the history, the legends of each site and visit monuments, churches and monasteries.Follow them on Facebook page Cyprus Mountains T.P. or contact them at tel. 99361151 and 99355734

- 41 -- 40 -

PLATANOSCAFE - TAVERN, LANIA

Το Καφεστιατόριο ΠΛΑΤΑΝΟΣ στη Λάνια ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1982 ως καφενείο και αργότερα φτιάχνοντας σουβλάκια. Το 1996 ανέλαβε τη διαχείρισή του η κυρία Ανδρούλα, η οποία φτιάχνει τις νόστιμες συνταγές της με μεράκι.

Βρίσκεται στην καρδιά του χωριού, στην πλατεία του με τον υπέροχο πλάτανο, σε έναν όμορφο χώρο που έρχεται να αλλάξει τις συνήθειες του χωριού και των επισκεπτών του στο φαγητό. Τα ορε-κτικά που προσφέρονται, οι πίτες, οι σαλάτες, όλα φτιαγμένα από εξαιρετικά αγνά υλικά, θα κάνουν το τραπέζι σας πλούσιο και να μοιάζει με ζεστό χωριάτικο σπιτικό τραπέζι.

The Cafe PLATANOS in Lania began operating in 1982 as a coffee shop and later as a kebab house, In 1996 Ms Androulla took over the management and enriched the menu with her delicious recipes. The café is located in the center of the village and promises you a true gastronomical experience.

Λάνια κεντρική πλατεία, Λάνια, Κύπρος. Lania Main Square, Lania, Cyprus. Τηλ./Tel. 25434273

Το Σάββατο 3 Οκτωβρίου 2015, στο πανέμορφο χωριό της Γιαλιάς, τελέστηκαν από τον Υπουργό Περιβάλ-λοντος, κ. Νίκο Κουγιάλη, τα εγκαίνια του Μονοπατιού Μελέτης της Φύσης «Γιαλιάς», το οποίο κατασκευ-άστηκε με πρωτοβουλία του Κοινοτικού Συμβουλίου της Γιαλιάς και με χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης. Πρόκειται για έργο που προβάλλει εκτός από το πλούσιο φυσικό περιβάλλον, σημαντικά τοπικά πολιτιστικά στοιχεία. Ο κ. Κουγιάλης στο χαιρετισμό του έδωσε θερμά συγχαρητήρια στο Κοινοτικό Συμβούλιο Γιαλιάς, το οποίο με την κατασκευή του εν λόγω έργου συμβάλλει στην ανάδειξη του χωριού και των ομορφιών του και αναδεικνύει παράλληλα το τουριστικό προϊόν σε Κύπριους συμπολίτες μας καθώς και σε ξένους τουρίστες. Εξέφρασε, επιπλέον, τη βεβαιότητα πως το Μονοπάτι της Γιαλιάς «θα αποτελέσει άλλο ένα ενδιαφέρον κομμάτι τόσο στον τομέα της τουριστικής δραστηριότητας όσο και στον τομέα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και επιμόρφωσης». Τόνισε ταυτόχρονα πως επιδίωξη της Κυβέρνησης και του Υπουργείου Γεωργί-ας είναι «η διατήρηση και η ανάπτυξη της υπαίθρου, με την ταυτόχρονη αναβάθμιση της ζωής των κατοίκων της» με στόχο τη διατήρηση του τοπικού πληθυσμού και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Τέλος, έδωσε συγχαρητήρια και στο Τμήμα Δασών, το οποίο είχε καταλυτικό ρόλο στην ολοκλήρωση του έργου.

Εγκαίνια του Μονοπατιού Μελέτης της Φύσης «Γιαλιάς»

- 42 - - 43 -

και οι δώδεκα προφήτες. Στο εικονοστάσιο της εκκλησίας εντύπωση κάνουν οι σπάνιες και εξαι-ρετικής τεχνοτροπίας φορητές εικόνες. Περίφη-μη είναι η αμφιπρόσωπη εικόνα του 15ου αι. που απεικονίζει την Παναγία σε τύπο Οδηγήτριας και

Εκκλησία της Αγίας Παρασκευής

ΕπαρχίαΠάφου

ΓΓεροσκήπουεροσκήπου

Μουσείο Λαϊκής Τέχνης

Στην παράκτια πεδιάδα της επαρχίας Πάφου βρίσκουμε τη Γεροσκήπου. Βρίσκεται ανατο-λικά της πόλης της Πάφου και απέχει από αυτήν 3,5 περίπου χιλιόμετρα. Ιστορικά στοιχεία φανερώνουν ότι το όνομα Γεροσκήπου προέρχεται από τις λέξεις «Ιερός Κήπος». Σύμφωνα με τη μυθολογία και τις αρχαίες πηγές, στην περιοχή της Γεροσκήπου βρίσκονταν οι Ιεροί Κήποι της θεάς Αφροδίτης. Η Γεροσκήπου στον αρχαίο γεωγράφο Στράβωνα εμφανίζεται με το όνομα «Ιεροκηπία». Ο Τζέφρυ μνημονεύει στην περιοχή της Γεροσκήπου ένα σπήλαιο που ανοίχθηκε σε βράχο από τον οποίο αναβλύζει νερό, γνωστό ως το λουτρό της Αφρο-δίτης. Σύμφωνα με τον ισπανό περιηγητή Ali Bey, το σπήλαιο αυτό αποτελούσε την κύρια πηγή υδροδότησης του Ιερού Κήπου της Αφροδίτης. Πληροφορίες για τη Γεροσκήπου κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους βρίσκουμε στον Φλώριο Βουστρώνιο, ο οποίος την αναφέρει ως Geroschipo ή Hierokipos και μάς πληροφορεί πως ήταν βασιλικό κτήμα. Σε ενετικούς χάρτες, η Γεροσκήπου εμφανίζεται με το όνομα Ierochipo αλλά όχι στην πραγματική της θέση.

Στο κέντρο της Γεροσκήπου ορθώνεται περί-τρανα η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής,

μεσαιωνική εκκλησία, κτίσμα του 9ου αιώνα. Ξεχωρίζει για την αρχιτεκτονική της: είναι εκκλη-σία με πέντε τρούλλους, οι οποίοι σχηματίζουν σταυρό. Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα η εκκλη-σία ήταν αφιερωμένη στον Τίμιο Σταυρό. Πρό-κειται για εξαιρετικά εντυπωσιακή εκκλησία τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά. Εξωτερικά εντυ-πωσιάζει το πετρόκτιστο καμπαναριό του 1886, ενώ στο εσωτερικό της είναι καλυμμένη στο με-γαλύτερο μέρος της από εξαιρετικής τεχνοτροπί-ας τοιχογραφίες, οι οποίες είναι δυστυχώς σήμε-ρα οι περισσότερες φθαρμένες, δημιουργήματα του 8ου-9ου, 10ου, 12ου και 15ου αιώνα με έντονα και ζωηρά χρώματα. Περίφημες είναι οι τοιχογραφίες της Γέννησης και της Βάπτισης του Χριστού και η τοιχογραφία της Σταύρωσης με τη λιπόθυμη Θεοτόκο να υποβαστάζεται από άλλες γυναίκες και τον Ιωάννη. Μοναδική είναι η τοιχο-γραφία που κοσμεί τον ένα από τους τρούλλους στην οποία απεικονίζεται ο Χριστός, η Παναγία

στην άλλη όψη απεικονίζει τη Σταύρωση με δυ-τικά πρότυπα. Στις ακτές της Γεροσκήπου, σύμ-φωνα με την εκκλησιαστική παράδοση, βρέθηκε από τον μοναχό Ιγνάτιο η εικόνα της Παναγίας Χρυσορρογιάτισσας και κατόπιν μεταφέρθηκε στο βουνό Ρογιά, όπου ο μοναχός οραματίστη-κε να κτίσει την εκκλησία της Παναγίας, στους πρόποδες του βουνού, στη σημερινή θέση του Μοναστηριού της Χρυσορρογιάτισσας.

Η Γεροσκήπου αναπτύχθηκε ιδιαίτερα κατά τον 20ό αιώνα. Το 1925 κατασκευάστηκε στην περιοχή του χωριού ένα σύγχρονο για τις συν-θήκες της εποχής εργοστάσιο μεταξουργίας στο οποίο εργάζονταν κάτοικοι της Γεροσκήπου και των γύρω χωριών. Στο χώρο αυτό στεγαζόταν μέχρι πριν από λίγα χρόνια το ΚΕΝ Γεροσκήπου. Αυτό που κάνει ιδιαίτερα γνωστή τη Γεροσκή-που είναι τα γλυκά και γευστικά λουκούμια της, γνωστά ως «λουκούμια της Γεροσκήπου», τα οποία φτιάχνονται με μαεστρία και σε διάφορες γεύσεις. Το λουκούμι της Γεροσκήπου αποτε-λεί το πρώτο παραδοσιακό προιόν της Κύπρου που έχει πιστοποιηθεί ως επίσημο εθνικό προιόν. Επίσης, το λουκούμι Γεροσκήπου στις 17 Οκτω-βρίου 2004 πήρε μία θέση στο Βιβλίο των Ρεκόρ Guiness λόγω της παρασκευής του μεγαλύτερου λουκουμιού στον κόσμο.

Αξίζει ανεπιφύλακτα να επισκεφτείτε το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης, το οποίο στεγάζεται στο παραδοσιακό κυπριακό σπίτι του Ανδρέα Ζιμπουλάκη, πρόξενου της Βρετανικής Κυβέρνη-σης τον 19ο αιώνα. Αγοράστηκε από το Τμήμα Αρχαιοτήτων και από το 1978 λειτουργεί ως μου-σείο. Είναι εξαιρετικά πλούσιο μουσείο στο οποίο τα εκθέματα ταξιδεύουν τον επισκέπτη στα μο-νοπάτια της παράδοσης: εκτίθενται αντικείμε-να καθημερινής χρήσης και εργαλεία, τα οποία χρησιμοποιούνταν παλαιότερα και αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής ζωής του Κύπριου κατοίκου της Γεροσκήπου.

Κάτω Βρύση (Πετρόκτιστες Καμάρες)

Paph

os D

istr

ict

Η Γεροσκήπου βρίσκεται σε μια εύφορη πε-ριοχή, στην παράκτια πεδιάδα της Πάφου. Ευδο-κιμεί ιδιαίτερα η καλλιέργεια σιτηρών, φιστικιών, νομευτικών φυτών, αμπελιών, εσπεριδοειδών, μπανάνων κ.ά. Παρουσιάζεται, επίσης, και ιδιαί-τερη τουριστική ανάπτυξη, λόγω της πορονομια-κής της θέσης και του ευχερούς συγκοινωνιακού δικτύου που ενώνει πόλη του Κινύρα με τις υπό-λοιπες πόλεις της Κύπρου.

Η Γεροσκήπου είναι ο δεύτερος μεγαλύτε-ρος δήμος της επαρχίας Πάφου. Δήμαρχός της είναι ο κ. Μιχάλης Παυλίδης. Ο Δήμος Γεροσκή-που προχώρησε σε πολλά έργα, τα οποία στόχο έχουν την προβολή και την ανάδειξη της ιστορίας και της πολιτιστικής κληρονομιάς της Γεροσκή-που, αλλά και σε έργα που έχουν στόχο να βελτι-ώσουν τους όρους ζωής των δημοτών. Ο Δήμος Γεροσκήπου διοργανώνει κατά καιρούς διάφορες εκδηλώσεις που στόχο έχουν την προβολή της παράδοσης και της ιστορίας της Γεροσκήπου, οι οποίες σημειώνουν μεγάλη επιτυχία.

Στη Γεροσκήπου ο επισκέπτης θα παρασυρ-θεί από την παράδοση και τους θρύλους σε μια πραγματικά αξέχαστη εμπειρία.

Βρύση Πλατείας

Yeroskipou is a coast town on the east of of Paphos. Its current population stands at over 7000 and thus is the second largest municipality in the Paphos District. It is a popular tourist desitnation, with its five-domed Byzantine chruch of Agia Paraskevi and the production of Cyprus Delight (also known as loukoumia).

According to the local legends, Yeroskipou was the site of the goddess Aphrodite’s sacred gardens; this is also implied in the etymology of the town’s name. ‘Yeros’ means ‘holy’ while ‘kipou’ comes from ‘kipos’, the greek word for ‘garden’. Ancient pilgrims from Nea Paphos would pass through Yeroskipou before reaching the temple of Aphrodite at Kouklia. One of the more famous residents of this town was Andreas Zimboulakis, vice-consul of Britain in 1811. His home has since been acquired by the Department of Antiquities and converted to a Folk Art Musuem. Yeroskipou municipality have been very busy recently, having improved the beaches and the village square, which has multiple functions each year.

- 44 - - 45 -

ονόματα Giaglia, Iaillia και Iallia. Οι πιο πάνω αναφο-ρές μαρτυρούν την ύπαρξη μεσαιωνικού οικισμού στη θέση του σημερινού χωριού.

Αρχαιολογικές ανασκαφές που έγιναν κατά και-ρούς στην περιοχή του χωριού απέδειξαν ότι πρό-κειται για χωριό με μεγάλη ιστορία. Συγκεκριμένα, αρχαία αντικείμενα που βρέθηκαν στην περιοχή κα-ταδεικνύουν πως παλαιότερα στην περιοχή που βρί-σκεται το χωριό υπήρχε προϊστορικός συνοικισμός. Η αρχαιολογική σκαπάνη στην τοποθεσία «Φωτιές» έχει φέρει στο φως κατάλοιπα ενός αγροτικού ιερού που σύμφωνα με τις ενδείξεις φαίνεται να έχει ακμά-σει κατά την Κλασική και Ελληνιστική Εποχή. Συγκε-κριμένα, ήρθαν στο φως πλήθος πήλινων ειδωλίων διάφορων μεγεθών, τα οποία τεχνοτροπικά σχετίζο-νται ή επηρεάζονται από το γειτονικό Μάριον.

Στην κορυφή ενός λόφου που δεσπόζει της εύφορης κοιλάδας κοντά στο χωριό βρίσκονται τα ερείπια του περίφημου Μοναστηριού της Χρυ-σογιαλιώτισσας. Όσον αφορά το όνομα του Μο-ναστηριού, εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι κανένας μελετητής που ασχολήθηκε με αυτό δεν αναφέρει ξεκάθαρα σε ποιον είναι αφιερωμένο. Το όνομα Χρυσογιαλιώτισσα δεν δείχνει απαραίτητα πως το Μοναστήρι είναι αφιερωμένο στην Παναγία, παρόλο που το πρώτο συνθετικό χρησιμοποιείται κατά κόρον σε τιμητικά επίθετα προς τιμήν της Θε-οτόκου. Ο χώρος του Μοναστηριού έχει ερευνηθεί από το Γεωργιανό καθηγητή Wakhtang Djöbadje, ο οποίος εντόπισε τα ερείπιά του το 1981. Το γε-ωργιανό χειρόγραφο αρ. 1298 του Βατικανού, το

Πανοραμική θέα του χωριού από το σημείο θέας


ΓΓιαλιάιαλιά

Ο Κοινοτάρχης, κ. Μάμας Γρηγορίου κοντά στον παλιό νερόμυλο

Στην παράκτια πεδιάδα της Χρυσοχούς, με θέα την καταγάλανη θάλασσα, βρίσκουμε το χωριό Γιαλιά. Απέχει 14 περίπου χιλιόμετρα από την Πόλη Χρυσοχούς και περίπου 40 χιλιό-μετρα από την Πάφο. Η Γιαλιά είναι αμιγές τουρκοκυπριακό χωριό, το οποίο από το 1975 και εξής κατοικείται από Ελληνοκύπριους εκτοπισμένους. Μετά τις ενδοκοινοτικές ταραχές του 1963, η Γιαλιά αποτέλεσε κέντρο μικρού τουρκοκυπριακού θύλακα μαζί με τα χωριά Πελα-θούσα και Μακούντα. Το 1975 εγκαταλείφθηκε από τους Τουρκοκύπριους κατοίκους της, οι οποίοι μετακινήθηκαν στο κατεχόμενο τμήμα του νησιού.

Το όνομα της Γιαλιάς είναι πιθανόν αμιγώς ελλη-νικό, καθώς συνδέεται με την Αιγιαλία που έχει

τη σημασία «κοντά στο γιαλό». Με την πάροδο των χρόνων χάθηκε η πρώτη συλλαβή του ονόματος και έμεινε το όνομα Γιαλία, το οποίο αργότερα έγι-νε Γιαλιά, όπως το Σολία που έγινε Σολιά. Η ρίζα του ονόματος του χωριού είναι η ίδια με αυτήν του κατεχόμενου χωριού Γιαλούσα στην Καρπασία. Ένας Γεωργιανός καθηγητής που ερεύνησε το Μοναστή-ρι Χρυσογιαλιώτισσας κοντά στο χωριό υποστήριξε πως το όνομα σχετίζεται με τις γεωργιανές λέξεις “geli” (=ποταμάκι) ή “gali” (=ποτάμι). Αναφορές στη Γιαλιά γίνονται και κατά τους Μεσαιωνικούς χρόνους. Ο ντε Μας Λατρί αναφέρει το χωριό με το όνομα Iaglia, ενώ ο Φλώριος Βουστρώνιος με τα

οποίο χρονολογείται στα 1306 αποτελεί τη μονα-δική αναφορά που γίνεται στο συγκεκριμένο μονα-στήρι. Το μοναστήρι αναφέρεται με την ονομασία Yal ή Yail ή Zhalia. Μέχρι πρόσφατα δε γνωρίζαμε το χρόνο ίδρυσης του μοναστηριού, καθώς και τη χρονολογία κατά την οποία εγκαταλείφθηκε. Φαίνε-ται, όμως, πως επισκευάστηκε επί της βασίλισσας Γεωργίας Θαμάρ (1184-1210), ενώ προκαλεί εντύ-πωση το γεγονός ότι δεν μνημονεύεται από τους Γεωργιανούς περιηγητές, οι οποίοι επισκέφτηκαν το μοναστήρι του Κύκκου στα 1758, 1784 και 1820. Οι ανασκαφές που έγιναν από την αρχαιολογική αποστολή του Υπουργείου Πολιτισμού, Προστα-σίας Μνημείων και Αθλητισμού της Γεωργίας το 2006-2008 έδωσαν απαντήσεις σε διάφορα ερω-τήματα όσον αφορά την ίδρυση του μοναστηριού. Συγκεκριμένα, υποστηρίχθηκε πως το μοναστήρι ιδρύθηκε κατά το δεύτερο μισό του 10ου αιώνα. Διαπιστώθηκε, επίσης, πως στη βόρεια πλευρά του καθολικού υπήρχαν προσκολλημένα δύο παρεκκλή-σια εκ των οποίων το ένα ήταν αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο, καθώς και αποθηκευτικοί χώροι, δε-ξαμενές νερού και τάφοι του 15ου και 16ου αιώνα. Ο Παπαγεωργίου στο βιβλίο του «Κυπριακά Μονα-στήρια από τον 4ο-21ο αιώνα» κάνει λόγο για το δεύτερο παρεκκλήσι που ήταν προσκολλημένο στη βόρεια πλευρά του Μοναστηριού, το οποίο, όπως υποστηρίζει, ήταν αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο και ήταν διώροφο κτίριο. Οι πρόσφατες ανασκαφές έδειξαν ότι το Μοναστήρι διαλύθηκε κατά τα τέλη του 16ου αιώνα.

Το χωριό συνδυάζει βουνό και θάλασσα. Στην εύφορη κοιλάδα, κατά μήκος της οποίας εκτείνε-ται, καλλιεργούνται κυρίως εσπεριδοειδή, λαχανι-κά, φρουτόδεντρα καθώς και μπανανιές. Το χωριό είναι ιδιαίτερα γνωστό για τα γευστικά πορτοκάλια του. Ανατολικά του χωριού εκτείνεται το δάσος της Πάφου, το οποίο «ντύνει» ένα μεγάλο μέρος του χωριού με πλούσια φυσική βλάστηση. Οι οικοδομές του χωριού καταλαμβάνουν έκταση περίπου 3,5 χιλιομέτρων από το ανατολικό τμήμα της περιοχής μέχρι το δρόμο και το χωριό αποτελεί ένα από τα κλασικότερα χωριά γραμμικού τύπου διασκορπισμέ-νου οικισμού στην Κύπρο.

Για τους λάτρεις της πλούσιας κυπριακής φύ-σης προτείνουμε ανεπιφύλακτα το Μονοπάτι της Φύσης που ξεκινά από τη Γιαλιά και έχει μήκος 8 χιλιομέτρων περίπου. Το εν λόγω μονοπάτι ξεκινά από τον κύριο δρόμο του χωριού, δίπλα από έναν παλιό νερόμυλο, ο οποίος πρόσφατα αναπαλαιώθη-κε από το Τμήμα Αρχαιοτήτων. Περνά μέσα από το καταπράσινο Κρατικό Δάσος της Πάφου, προχωρεί σε δρόμο που στα χρόνια της Αγγλοκρατίας αποτε-λούσε αυλάκι, το οποίο χρησιμοποιούνταν για την άρδευση των χωραφιών του χωριού και καταλήγει

Το σημείο θέας στο μονοπάτι της Γιαλιάς

Paphos District

στο χωριό. Ο πεζοπόρος μπορεί να απολαύσει πα-νοραμική θέα της περιοχής του δάσους της Πάφου, της κοιλάδας της Γιαλιάς, των χωριών Γιαλιά και Αγία Μαρίνα Χρυσοχούς, καθώς και ολόκληρου του κόλπου της Πόλεως Χρυσοχούς. Ενδιαφέρον πα-ρουσιάζουν τα σπάνια κυπριακά ενδημικά φυτά και βότανα που υπάρχουν στο μονοπάτι, ενώ αν κανείς είναι τυχερός, μπορεί να πετύχει τα πανέμορφα κυ-πριακά αγρινά.

Κοινοτάρχης της Γιαλιάς είναι ο κ. Μάμας Γρη-γορίου, ο οποίος ηγείται μιας ομάδας αξιόλογων ανθρώπων που αποτελούν το Κοινοτικό Συμβού-λιο Γιαλιάς. Όλοι μαζί προσπαθούν, στο μέτρο του δυνατού, να καταστήσουν τη Γιαλιά μια πλήρως αναπτυσσόμενη Κοινότητα, η οποία θα προσφέρει στους κατοίκους της αλλά και στους επισκέπτες ξέ-γνοιαστες και ωραίες στιγμές.

Η όμορφη Γιαλιά, το χωριό με την καταγάλανη θάλασσα και την πλούσια φυσική βλάστηση, βρίσκε-ται σε μικρή απόσταση από την Πόλη Χρυσοχούς, η οποία κάθε χρόνο αποτελεί προσφιλή προορισμό ντόπιων και ξένων τουριστών. Το όμορφο κλίμα της σε συνδυασμό με τους φιλόξενους κατοίκους της κάνει την επίσκεψη να μείνει αξέχαστη!

Ο παλιός νερόμυλος

- 44 - - 45 -

Gialia village is located in the coastal plain of Polis tis Chrisochous, overlooking the deep blue sea. It is a fascinating village with rich historOn top of a hill, we find the ruins of the famous monastery Chrysogialiotissa which is probably dedicated to the Virgin Mary. Various investigations led to the conclusion that the monastery founded in the 10th century and was dissolved in the late 16th century. The village combines mountain and sea. It is particularly known for its delicious oranges. Enthusiasts of the Cypriot nature highly recommend the Nature Trail that starts from Gialia and has a length of about 8 kilometers. In the trail one can observe many Cypriot rare endemic plants and herbs or even mouflons . The beautiful climate, coupled with the friendly locals make the visit a memorable one!

- 46 - - 47 -

ρείται τουριστική δραστηριότητα με την οικοδομή σπιτιών για ενοικίαση σε τουρίστες, ντόπιους και ξένους, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Το Κοινοτικό Συμβούλιο Αγίας Μαρίνας Χρυ-σοχούς αποτελείται από ανθρώπους με όραμα και αγάπη για το όμορφο αυτό χωριό. Πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου είναι ο κύριος Μάρι-ος Θεοχάρους, άνθρωπος με όραμα, σθένος και αποφασιστικότητα, ο οποίος έχει ως στόχο του να αναπτύξει το χωριό και να το καταστήσει προσφι-λή προορισμό.

Η Αγία Μαρίνα Χρυσοχούς, η οποία βρίσκεται σε μία από τις ομορφότερες περιοχές της Κύπρου, αποτελεί αναμφισβήτητα έναν ιδανικό προορισμό για όσους επιθυμούν να ζήσουν όμορφες διακοπές που να συνδυάζουν το καταπράσινο του βουνού και την καταγάλανη θάλασσα.

Γύρω στα τέλη της εποχής της Αγγλοκρατίας, το χωριό μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση,

μετά από απόφαση της αγγλικής κυβέρνησης, η οποία υπό το πρόσχημα της προστασίας του δά-σους της Πάφου, μέρος του οποίου εμπίπτει στα διοικητικά όρια του χωριού, πώλησε στους κατοί-κους οικόπεδα στην παράκτια πεδιάδα, λίγο πιο κάτω από το παλιό χωριό. Το χωριό υφίστατο ήδη από τα Μεσαιωνικά χρόνια και η Μεγάλη Κυπριακή

Εγκυκλοπαίδεια θεωρεί ότι πρόκειται για το χωριό San Marino, το οποίο εμφανίζεται σε βενετικούς χάρτες.

Δυτικά του χωριού εκτείνεται η παράκτια πε-διάδα με τις καλλιέργειες, εσπεριδοειδή, λαχανικά, μπανανιές, οπωροφόρα κ.ά. Ανάμεσα στις καλλιέρ-γειες περνάει ο δρόμος που ενώνει την Πόλη Χρυ-σοχούς με τον Παχύαμμο. Σαν βρεθεί κανείς στο ανατολικό μέρος του χωριού, κοντά στο δάσος της Πάφου, το οποίο προσφέρει στο χωριό υπέροχο κλίμα, θα θαυμάσει την πανέμορφη θέα: τα σπίτια είναι περιστοιχισμένα στο πράσινο, ενώ πίσω από αυτά φαίνεται το καταγάλανο της θάλασσας.

Η κύρια εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμέ-νη στην Αγία Μαρίνα και βρίσκεται στο κέντρο του χωριού. Κτίστηκε με συμβολή των κατοίκων της Αγίας Μαρίνας και ανακαινίστηκε το 1959. Πρόκει-ται για ορθογώνιου τύπου εκκλησία, μονόχωρη και καμαροσκέπαστη. Στο εσωτερικό του ναού εντύ-πωση προκαλούν οι τοιχογραφίες που καλύπτουν τους τοίχους του. Περίφημο είναι και το τέμπλο του, το οποίο είναι φτιαγμένο από ξύλο καρυδιάς. Έξω από το χωριό της Αγίας Μαρίνας, σε απόστα-ση περίπου τριών-τεσσάρων χιλιομέτρων από το νέο χωριό και στο χώρο που βρισκόταν το παλιό χωριό, βρίσκουμε το ξωκλήσι της Αγίας Μαρί-νας, κτίσμα του 1890. Η εκκλησία βρισκόταν στο

Η θέα του πανέμορφου χωριούκέντρο του παλαιού χωριού και στον περίβολό της υπάρχει νεκροταφείο. Είναι μονόχωρο, καμαρο-σκέπαστο ξωκλήσι, πετρόκτιστο, το μόνο κτίσμα που σώζεται από το παλιό χωριό. Σε απόσταση 100 περίπου μέτρων από το ξωκλήσι βρίσκεται το αγίασμα της Αγίας Μαρίνας, ενώ δίπλα σε αυτό θα βρείτε ένα υπέροχο πάρκο. Κάθε χρόνο στις 16 και 17 Ιουλίου γιορτάζεται η μνήμη της Αγίας Μαρίνας στο χωριό. Συγκεκριμένα, στην εκκλησία της Αγί-ας Μαρίνας στο κέντρο του νέου χωριού, τελείται κάθε χρόνο στις 16 Ιουλίου εσπερινός και διοργα-νώνονται διάφορες εκδηλώσεις από την Κοινότη-τα, για να τιμήσουν την πολιούχο Αγία του χωριού. Στις 17 Ιουλίου, ανήμερα της γιορτής της Αγίας, γίνεται λειτουργία στο ξωκλήσι και πλήθος πιστών σπεύδουν να λάβουν τη χάρη Της.

Πολύ κοντά στο χωριό βρίσκεται το φράγμα της Αγίας Μαρίνας. Είναι κτισμένο στον ποταμό Ξερό σε απόσταση 2,5 χιλιομέτρων από τη θάλασ-σα, πάνω στα σκληρά και ανθεκτικά πετρώματα. Η κατασκευή του φράγματος και η άρδευση αρ-κετής έκτασης άλλαξε την αγροτική οικονομία του χωριού και συντέλεσε στην ανάπτυξή του. Πολλοί κάτοικοι παρέμειναν σε αυτό κρατώντας το ζωντα-νό και ασχολήθηκαν με την καλλιέργεια της γης. Σήμερα λειτουργεί στο χωριό Δημοτικό Σχολείο, νηπιαγωγείο, κοινοτικό ιατρείο και άλλες υπηρε-σίες, ενώ τα τελευταία χρόνια άρχισε να παρατη-


Η Αγία Μαρίνα Χρυσοχούς είναι χωριό της επαρχίας Πάφου, το οποίο απέχει περίπου 14 χιλιόμετρα από την Πόλη Χρυσοχούς. Τέσσερα χωριά της Κύπρου έχουν το ίδιο όνομα. Η ονομασία του χωριού προέρχεται προφανώς από την Αγία Μαρίνα, η οποία λατρεύεται ιδιαίτερα στην Κύπρο. Σύμφωνα με την παράδοση, το χωριό Αγία Μαρίνα Χρυσοχούς, το οποίο αρχικά βρισκόταν ανατολικότερα της σημερινής του θέσης, πήρε την ονομασία του από την Αγία Μαρίνα, η οποία γλίτωσε τους κατοίκους από την πα-νούκλα. Έτσι, οι κάτοικοι της περιοχής έκτισαν προς τιμήν της Αγίας μία εκκλησία στο κέντρο του χωριού και ονόμασαν τον οικισμό τους με το ίδιο όνομα.

Paph

os D

istr

ict

Το Περιφερειακό Δημοτικό Σχολείο του χωριού

Αγία Μαρίνα ΧρυσοχούςΑγία Μαρίνα Χρυσοχούς

Παραλιακό πάρκο

Το υπέροχο πάρκο κοντά στο ξωκλήσι της Αγίας Μαρίνας, η καταγάλανη θάλασσα

Agia Marina is a village of Paphos. It is situated 14km northeast of Poli Chrysochous and it is built in an average altitude of 190 meters.

To the east of the village lies the lush forest of Paphos offering the village a wonderful climate. From there, the view is beautiful: the houses are surrounded by green, while behind them lays the blue sea. In the village center stands the church of Agia Marina, built in 1959, while three or four kilometers from the village, before the British rule was the old village of Agia Marina, there we can we find the old chapel of Agia Marina, built in 1890. Near the village is the dam of Agia Marina, just 2.5 km from the sea, which gave life to the village. Agia Marina is a fully growing community. In the village there are also houses for rent available during the summer months. Agia Marina Chrysochous, which is one of the most beautiful areas of Cyprus, is undoubtedly the ideal destination for those wishing to experience nice holidays that combine the green of the mountain and the blue sea.

- 48 - - 49 -

Σύμφωνα με διάφορους μελετητές, το όνομα του χωριού έχει ρωμαϊκή προέλευση: από το

ρωμαϊκό αξίωμα του «πραίτωρα», δηλαδή του δικαστή, το οποίο διατηρήθηκε και στα βυζαντινά χρόνια. Έτσι, το χωριό πιθανόν να ονομάστηκε έτσι από τον πραίτωρα που ζούσε εκεί. Το τοπωνύμιο «Μεντζιλίσης», το οποίο υπάρχει στο χωριό και εί-ναι τουρκική λέξη που σημαίνει «δικαστήριο», επι-βεβαιώνει την εκδοχή αυτή. Μια άλλη τοπωνυμία της περιοχής, η τοποθεσία «Αφεντικά» παραπέ-μπει, σύμφωνα με τον Ανδρέα Σταυριανό, στην κα-τοικία των αφεντικών, του πραίτωρα, δικαστή και κυβερνήτη του χωριού. Ο Ανδρέας Σταυριανός, επίσης, βρίσκει στο όνομα αρχαιοελληνική προέ-λευση: το όνομα «Πραιτώριον», αποτελείται από τις λέξεις «πραίτωρ» που στα αρχαία ελληνικά δή-λωνε αρχικά τον προύχοντα, και στη συνέχεια αυ-τόν που έδινε νομικές συμβουλές και την κατάληξη –ωριον, η οποία, σύμφωνα με το μελετητή, προέρ-χεται από τη λέξη «ώρα» που σημαίνει φροντίδα. Κατ’ επέκταση το όνομα «Πραιτώριον» δηλώνει

πως το χωριό είχε τη φροντίδα κάποιου πραίτω-ρα που κατοικούσε εκεί και φρόντιζε την περιοχή. Άλλη εκδοχή υποστηρίζει πως το Πραιτώρι αποτε-λεί σύντμηση της φράσης «Προ του Όρους» που σημαίνει «κοντά στο βουνό». Αν και η εκδοχή αυτή ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη, φαίνεται ωστόσο ότι δεν ευσταθεί, σύμφωνα με τους μελετητές. Άλλη εκδοχή αναφέρει ότι το όνομα οφείλεται στο ότι στο χωριό κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο και αργότερα στη Βυζαντινή περίοδο λειτουργούσε «πραιτώρι-ον», σχολή που παρείχε στους μαθητές ανώτερη μόρφωση.

Κύρια εκκλησία του χωριού είναι η Παναγία Χρυσελεούσα για την οποία παίρνουμε σημαντικές πληροφορίες από τον Γκάνις. Ο μελετητής αναφέ-ρει πως η εκκλησία ήταν «μεγάλο και μοντέρνο οικοδόμημα». Σ’ αυτήν υπήρχε η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, πιθανόν του 16ου αιώνα ή του τέλους του 17ου αιώνα. Παλιοί κάτοικοι του χωριού αναφέρουν ότι η εικόνα είναι θαυματουργή ιδιαίτερα για παθήσεις των ματιών και μεταφέρ-


ΠραιτώριΤο Πραιτώρι είναι ένα από τα ανατολικότερα χωριά της επαρχίας Πάφου και απέχει 40 χιλιό-μετρα από το κέντρο της πόλης. Δεν είναι σαφές πότε ακριβώς κτίστηκε: άλλοι το τοποθετούν στη Ρωμαϊκή Εποχή και άλλοι στη Βυζαντινή. Σύμφωνα με τον Ντε Μας Λατρί, το χωριό προ-ϋπήρχε του Μεσαίωνα και υπήρξε φέουδο κατά την εποχή της Φραγκοκρατίας. Στους χάρτες της Φραγκοκρατίας το Πραιτώρι δεν σημειώνεται, αλλά κοντά στη σημερινή του θέση στους χάρτες αυτούς βρίσκουμε οικισμό με το όνομα «Πέντε Λιθάρια». Η αρχική τοποθεσία του χωριού φαίνεται πως ήταν νοτιοδυτικά της σημερινής του θέσης, στην τοποθεσία «Κονναρ-κές» και, όπως μαρτυρείται, οι κάτοικοι μετακινήθηκαν προς την περιοχή του χωριού λόγω κάποιας λοιμώδους ασθένειας. Κυριαρχεί μάλιστα μια τοπική παράδοση η οποία διασώζει την ιστορία πως κυκλοφορούσε στο χωριό μια γριά ξερακιανή, στρίγγλα, που σε όποια αυλή πα-τούσε το μολυσμένο πόδι της σκορπούσε θανατικό. Την άρρωστη γριά εξόντωσε η Παναγία, η οποία ονομάστηκε Χρυσελεούσα, γιατί ελέησε το χωριό.

θηκε στο χωριό από την καταστραμμένη εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου που βρισκόταν στο χωριό Πέντε Λιθάρια. Τοπικές παραδόσεις μαρτυρούν πως η εικόνα γιάτρεψε πολλούς που υπέφεραν με τα μάτια τους, ανάμεσά τους και μία Τουρκο-κύπρια κάτοικο του χωριού, η οποία κάθε μέρα προσευχόταν στην εκκλησία. Η σημερινή εκκλησία της Παναγίας Χρυσελεούσας είναι κτισμένη πάνω στα θεμέλια παλιάς εκκλησίας που κάηκε. Η εικόνα, όπως μαρτυρείται, σώθηκε από έναν Τουρκοκύ-πριο, ο οποίος όρμησε μέσα στις φλόγες.

Το 1888 ο Βρετανός αρχαιολόγος και μελετη-τής David George Hogarth (1862-1927) πέρασε από τα χωριά Κέδαρες, Πραιτώρι, Γεροβάσα, κα-θώς και από την περιοχή του Διαρίζου και διέσωσε πολλές πληροφορίες σχετικά με το Πραιτώρι και τη γύρω περιοχή. Περιγράφει την περιοχή ως άγονη, ενώ κάνει αναφορά σε σπηλιές που βρίσκονται στα διοικητικά όρια του χωριού τις οποίες ονομάζει «άδειους ρωμαϊκούς τάφους». Στις σπηλιές αυτές φαίνεται πως υπήρχαν διάφορα αντικείμενα που πωλούνταν σε αρχαιοκάπηλους. Ο ίδιος ο Hogarth μάλιστα παραδέχεται πως αγόρασε από το χωριό των Κεδάρων ένα βάζο τοπικής κεραμικής και ένα ειδώλιο από ένα βάζο που πιθανόν προέρχονταν

από αυτές τις σπηλιές. Τέλος, ο αρχαιολόγος κά-νει λόγο για μία πέτρινη στήλη που βρισκόταν μισό μίλι έξω από το Πραιτώρι, η οποία πιθανόν χαρά-χτηκε προς τιμή του Δία.

Το χωριό βρίσκεται σε μια αληθινά όμορφη το-ποθεσία. Είναι ξακουστό για τα σταφύλια του που είναι σαρκώδη και λιγότερο χυμώδη και φτιάχνουν εξαίρετης ποιότητας σταφίδα. Στο εσωτερικό του θα θαυμάσετε τα όμορφα και γραφικά δρομάκια και τα σπίτια που διατηρούν την παραδοσιακή αρ-χιτεκτονική. Το δροσερό κλίμα και η ομορφιά του χωριού ωθούν πολλούς Κύπριους ή ξένους να κτί-ζουν τα εξοχικά τους στην περιοχή. Στο Πραιτώρι έχουν την έδρα τους δύο επιχειρήσεις, ένα συ-σκευαστήριο φρούτων, μπαχαρικών και βοτάνων καθώς και ένα τοπικό οινοποιείο.

Πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου Πραι-τωρίου είναι ο κύριος Τιμόθεος Μάρκου, ο οποίος ηγείται μίας ομάδας ανθρώπων που αγαπούν το χωριό και εργάζονται σκληρά για να το αναπτύ-ξουν και να το καταστήσουν προσφιλή προορισμό.

Το Πραιτώρι, ένα χωριό κυριολεκτικά χωμένο στο πράσινο, μάς περιμένει φιλόξενα να το επισκε-φτούμε και να μαγευτούμε από τη φυσική ομορφιά του.

Στενά του γραφικού χωριού

Πραιτώρι

Εκκλησία της Παναγίας Χρυσελεούσας, το παλιό σχολείο του Πραιτωρίου, κύριος δρόμος του χωριού

Paph

os D

istr

ict

Πετρόκτιστος περιστρεφόμενος μύλος

Praitori is a village of Paphos. The main church of the village is dedicated to Virgin Chryseleousa, built probably in the 16th or the end of the 17th century. The present church Panagia Chryseleousa is built on the foundations of the old church that was burned. Praitori is a village with great history. In its territory many archaeological sites were found. British archaeologist David George Hogarth (1862-1927) refers in caves located in Praitori. According to him, in the caves they were many important archaeological discoveries which unfortunately were sold at various looters. Inside the village you can admire the beautiful and picturesque streets and houses that maintain the traditional architecture.

- 50 - - 51 -

μακρυνάρια και τα ανώγια είναι κτισμένα με τοπική πέτρα και παρασύρουν τον επισκέ-πτη στους δρόμους της παράδοσης.

Πρόκειται για ένα αμπελουργικό χωριό. Οι λιγοστοί κάτοικοί του από τον Ιανουάριο μέχρι τον Απρίλιο ασχολούνται με το κλάδε-μα και την καλλιέργεια αμπελιών. Καλλιερ-

Η θέα του χωριού


Ά Ιγιος ωάννης

Παλιά πέτρινα σπίτια

Στην όμορφη Πάφο, δυτικά του Διαρίζου και βόρεια του χωριού Σαλαμιού, βρίσκουμε τον Άγιο Ιωάννη. Το όνομα του χωριού μαρτυρεί πως ιδρύθηκε από Χριστιανούς. Μετά την κατάκτηση της Κύπρου, όμως, από τους Οθωμανούς, το χωριό μετατράπηκε σε τουρκοκυπριακό οικισμό και κατοικούνταν αποκλειστικά από Τουρκοκύπριους. Το τουρκικό όνομά του ήταν Aydin ή Ayyanni. Το 1974 οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοί του μετακινήθηκαν στο βόρειο τμήμα του νησιού και το χωριό τότε κατοικήθηκε από Ελληνοκύπριους εκτοπι-σμένους.

Ένα τζαμί χωρίς μιναρέ που στέκει μέσα στο χωριό μαρτυρεί το θρησκευτικό αί-

σθημα των προηγούμενων κατοίκων του. Στο κέντρο του χωριού εξαιρετικά εντυ-πωσιακός είναι ένας τεράστιος ευκάλυπτος που χαρίζει την σκιά του στον επισκέπτη. Τα παραδοσιακά σπίτια του χωριού με τα

γούνται, επίσης, σε αυτό και οπωροφόρα δέντρα, αμυγδαλιές και ελιές που συνθέ-τουν ένα πραγματικά μαγευτικό τοπίο.

Στο χωριό έχει δημιουργηθεί και λει-τουργεί ταΐστρα για προστασία του Γύπα του πυρόχρου, του μεγαλύτερου αλλά και πιο σπάνιου πουλιού που ζει σήμερα στην Κύπρο. Ο γύπας πυρόχρους αποτελεί σήμε-ρα είδος προς εξαφάνιση. Στον Άγιο Ιωάν-νη βρίσκεται κλωβός φιλοξενίας γυπών και ταΐστρες γυπών στα πλαίσια του προγράμ-ματος «Ενδυνάμωση του Κυπριακού Πλη-θυσμού του Γύπα (Gyps Fulvus)», στο οποίο συμμετέχουν ως εταίροι η Υπηρεσία Θήρας & Πανίδας (Ταμείο Θήρας) του Υπουργείου Εσωτερικών Κύπρου, ενώ εκτός του Πανε-πιστημίου Κρήτης - ΜΦΙΚ συμμετέχουν ως εταίροι το Τμήμα Δασών του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλο-ντος Κύπρου, ο Πτηνολογικός Σύνδεσμος Κύπρου (BirdLife Cyprus) και ο Δήμος Γόρτυ-νας. Το έργο «ΓΥΠΑΣ», το οποίο ολοκληρώ-θηκε το 2013, αποσκοπούσε στην ενίσχυση του πληθυσμού του Όρνιου στην Κύπρο με πουλιά από την Κρήτη. Στα πλαίσια του έργου στάλθηκαν συνολικά 25 Όρνια στην Κύπρο, ήδη απελευθερώθηκαν 5 Όρνια στην Κύπρο και αναμένεται να ακολουθήσει η απελευθέρωση και άλλων πουλιών τους επόμενους μήνες.

Κοινοτάρχης του χωριού είναι ο κύριος Γεώργιος Γαβριήλ, ο οποίος σε συνεργασία με τα υπόλοιπα μέλη του Κοινοτικού Συμ-βουλίου, εργάζονται σκληρά για να αναδεί-ξουν την παράδοσή του, να το προβάλουν και να το αναπτύξουν. Διοργανώνονται συ-

Καταπληκτικό ηλιοβασίλεμα

Paph

os D

istr

ict

χνά διάφορες εκδηλώσεις που αναδεικνύ-ουν την πολιτιστική μας κληρονομιά: συγκε-κριμένα, την Κυριακή των Βαΐων, παραμονή της Καθαράς Δευτέρας, διοργανώνεται στο χωριό αποκριάτικος χορός για μικρούς και μεγάλους, ενώ την Κυριακή και τη Δευτέρα του Πάσχα, διοργανώνονται πασχαλινά παι-χνίδια και κυνήγι θησαυρού. Τον Αύγουστο διοργανώνεται εβδομάδα δραστηριοτήτων, ενώ τότε γίνεται και η Χοροεσπερίδα της Κοινότητας. Τον Οκτώβρη και συνήθως την τελευταία Κυριακή του μήνα διοργανώνεται το Φεστιβάλ Λαδιού στο οποίο εξάγεται λάδι με τον παραδοσιακό τρόπο, το Κοινοτικό Συμβούλιο κερνά καπήρες (χωριάτικο ψωμί) με λάδι και ππαλουζέ.

Ο Άγιος Ιωάννης είναι ένα χωριό με φυσική ομορφιά που προσφέρει στους επι-σκέπτες την ευκαιρία να ζήσουν αξέχαστες στιγμές στην αγκαλιά της φύσης.

Ά Ιγιος ωάννης

Agios Ioannis is a village of Paphos. Prior to 1974, it was inhabited by Turkish Cypriots, while in 1974 it was inhabited by Greek Cypriot refugees. In the village center there is a mosque and an extremely impressive huge eucalyptus. Traditional village houses are built with local stone and lure visitors to the streets. In the village various events are often organized: a carnival dance for children and adults in carnival’s even while on Easter Sunday and Monday Easter games and treasure hunts are organised. In August a week of activities along with the community ball are organised . In October and usually the last Sunday of the month the festival Oil is held in which the villagers extracte oil in the traditional way, the community council offers kapires (bread) with oil and ppalouze.

- 52 - - 53 -

εκκλησία με πλούσιες τοιχογραφίες. Σήμερα σώ-ζεται μόνο η τοιχογραφία του Αγίου Ονουφρίου. Εορτάζει κάθε 5η Κυριακή μετά την Ανάσταση, ενώ γίνεται δοξολογία κάθε Δευτέρα του Πάσχα.

Στην Αρχιμανδρίτα κάθε εποχή του χρόνου ο επισκέπτης παρασύρεται από τα χρώματα και τα αρώματα της φύσης. Το ειδυλλιακό φυσικό περιβάλλον του χωριού, η χλωρίδα και η πανί-δα του, εντάσσονται στο δίκτυο “Natura 2000”. Ακαλλιέργητες καταπράσινες εκτάσεις διαδέχο-

Ιερά Μονή Αγίου Θεοδοσίου


Ξωκλήσι 318 Άγιων Πατέρων

Η Αρχιμανδρίτα είναι χωριό της επαρχίας Πάφου. Βρίσκεται ανάμεσα στη Λεμεσό και την Πάφο σε ένα καταπράσινο τοπίο που διαμελίζεται από τους παραπόταμους του Χαποταμιού και του Διαρίζου. Το χωριό παλαιότερα ήταν χωρισμένο στα δύο: στην Πάνω και την Κάτω Αρχιμανδρίτα. Το 1962, οι κάτοικοι της Κάτω Αρχιμανδρίτας μετακινήθηκαν στην Πάνω Αρ-χιμανδρίτα, στην περιοχή που βρίσκεται σήμερα το χωριό. Στην Κάτω Αρχιμανδρίτα στέκο-νται ακόμα ερείπια σπιτιών καθώς και ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στην Παναγία, το οποίο ανακαινίστηκε πρόσφατα.

Το όνομα Αρχιμανδρίτα προέρχεται, σύμφω-να με μια εκδοχή, από τον πρώτο οικιστή

της που ήταν Αρχιμανδρίτης. Μια άλλη εκδοχή αναφέρει πως το χωριό πήρε το όνομά του από τους 318 Άγιους Πατέρες, τους Αρχιμανδρίτες, από τη Συρία, οι οποίοι αποβιβάστηκαν αρχικά στο Πισσούρι και μέσω του χωριού Αλέκτορα έφτασαν με τα πόδια στο χωριό ακολουθώντας έναν Αρχιμανδρίτη. Οι Άγιοι Πατέρες ίδρυσαν στην περιοχή ένα μοναστήρι και αργότερα θα-νατώθηκαν από ειδωλολάτρες.

Στην είσοδο του χωριού που βλέπει προς την Πάφο υποδέχεται τον επισκέπτη η εκκλησία του Αγίου Θεοδοσίου, κτίσμα του 1900 περί-που. Ο ναός κατά τον 20ό αιώνα επεκτάθηκε και σήμερα αποτελεί τον κεντρικό ναό της Αρ-χιμανδρίτας. Στο εγκαταλελειμμένο χωριό Κάτω Αρχιμανδρίτα βρίσκεται η εκκλησία της Παναγί-ας της Ελεούσας, κτίσμα του 12ου αιώνα. Στα νοτιοδυτικά του χωριού βρίσκεται το ξωκλήσι των 318 Άγιων Πατέρων. Πρόκειται για ένα σπήλαιο λαξευμένο σε βράχο στο οποίο υπάρχει τάφος με τα οστά των 318 Άγιων Πατέρων για τους οποίους κάναμε λόγο πιο πάνω. Σύμφωνα με τον Καρούζη, το σπήλαιο αποτελούσε παλαι-ότερα ρωμαϊκό τάφο, ο οποίος μετατράπηκε σε

νται καλλιεργημένες εκτάσεις από αμυγδαλιές, χαρουπιές, οπωροφόρα δέντρα και λιγοστούς ελαιώνες. Παλαιότερα στο χωριό υπήρχαν αμπέλια και οι κάτοικοι ασχολούνταν με την καλλιέργειά τους και την παραγωγή οίνου. Η ενασχόληση αυτή όμως εγκαταλείφθηκε κατά τη δεκαετία του ’80. Σε ένα όμορφο και κατα-πράσινο τοπίο βρίσκεται ένα ενετικό γεφύρι που μεταφέρει τον επισκέπτη σε άλλες εποχές. Στις όχθες του Χαποταμιού, στα διοικητικά όρια του χωριού, βρίσκουμε το Φαράγγι του Χαποτα-μιού, το οποίο προσφέρει στον επισκέπτη αξέ-χαστες στιγμές στην αγκαλιά της φύσης.

Η Αρχιμανδρίτα είναι ένα χωριό με πλούσια παράδοση. Σ’ αυτήν σώζονται ακόμα και σήμε-ρα παλιοί αλευρόμυλοι στους οποίους οι κάτοι-κοι του χωριού αλλά και των γειτονικών χωριών πήγαιναν το σιτάρι τους για να το αλέσουν και να το κάνουν αλεύρι. Ταξίδι στην παράδοση αποτελεί και ο ενετικός νερόμυλος, ο οποίος αν και είναι σήμερα ερειπωμένος, στέκεται και αναπολεί τις παλιές καλές εποχές που ακόμη λειτουργούσε.

Το Κοινοτικό Συμβούλιο Αρχιμανδρίτας, πρόεδρος του οποίου είναι ο κύριος Χριστόδου-λος Νεοκλέους, παλεύει να κρατήσει ζωντανό το όμορφο αυτό χωριό που μαστίζεται, όπως πολλά χωριά της Κύπρου μας, από την αστυφι-λία, να αναδείξει την πλούσια φυσική ομορφιά και την παράδοσή του και να το αναπτύξει καθι-στώντας το προσφιλή προορισμό για τους επι-σκέπτες, αλλά και τόπο μόνιμης εγκατάστασης.

Η Αρχιμανδρίτα είναι ένα χωριό στο οποίο το παρελθόν συναντά το παρόν, ένα χωριό που διατηρεί αναλλοίωτη την παράδοσή του και σε συνδυασμό με την πλούσια φυσική ομορφιά του προσφέρεται για μια όμορφη απόδραση από την πόλη.

Εκκλησία Παναγίας Ελεούσας

Ενετικός Νερόμυλος

Paph

os D

istr

ict

Παλιές τοιχογραφίες από το ξωκλήσι των 318 Άγιων ΠατέρωνΑρχιμανδρίταΑρχιμανδρίτα

Archimandrita is a village of Paphos. Located between Limassol and Paphos in a green landscape. The village used to be divided in two: the Upper and the Lower Archimandrita. Lower Archimandrita was abandoned in 1962 and its inhabitants moved to Upper Archimandrita, the modern village. At the entrance there is the church of St. Theodosius, built in about 1900. In the abandoned village is the church of Panagia Eleousa, built in the 12th century. In the southwest of the village is the cave of the 318 Holy Fathers who arrived in the village from Syria and were killed by pagans. In a beautiful, green landscape is an old bridge and the banks of Chapotami, offering unforgettable moments in the lap of nature. In the village old mills are still preserved.

- 54 - - 55 -

Ο μελετητής Νέαρχος Κληρίδης τοποθετεί το χωριό στα βυζαντινά χρόνια. Σε παλιούς χάρ-

τες της Φραγκοκρατίας ήταν σημειωμένο με την ονομασία Catodi και αποτελούσε φέουδο. Ο Κάτω Δρυς στα νεότερα χρόνια ήταν αγροτικός οικισμός. Βασική ενασχόληση των κατοίκων ήταν η γεωργία και κυρίως η εμπορία χαρουπιών, του «μαύρου χρυσού της Κύπρου». Ασχολούνταν, επίσης, και με τη κτηνοτροφία καθώς και με την παραγωγή βιο-τεχνίας κεντημάτων, η οποία όμως περιορίζονταν στις οικογενειακές ανάγκες. Σύμφωνα μάλιστα με τοπική παράδοση, η βιοτεχνία κεντημάτων είχε αρ-χίσει από τον Κάτω Δρυ και έπειτα την υιοθέτησαν οι κάτοικοι των Λευκάρων, αν και σήμερα τα κεντή-ματα είναι γνωστά ως «λευκαρίτικα».

Η παλιά εκκλησία του χωριού βρίσκεται ανάμε-σα στα παραδοσιακά σπίτια και είναι αφιερωμένη στην Παναγία την Ελεούσα. Είναι εκκλησία του 12ου αιώνα, βυζαντινού ρυθμού, πετρόκτιστη. Ανακαινίστηκε από το Τμήμα Αρχαιοτήτων. Μέσα στην εκκλησία υπάρχουν δύο πολύ παλιές εικόνες της Παναγίας, οι οποίες διασώθηκαν από τη μανία των ειδωλολατρών κατά τα χρόνια της Τουρκοκρα-τίας και των Σταυροφόρων. Η εκκλησία γιορτάζει κάθε χρόνο στις 15 Αυγούστου. Η μεγάλη εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον Άγιο Χαράλα-μπο, τον πολιούχο Άγιο της κοινότητας. Κτίστηκε το 1897 στα θεμέλια μιας παλιάς βυζαντινής εκκλη-σίας. Πρόκειται για μονόκλιτη καμαροσκέπαστη εκ-κλησία. Το ξωκλήσι του Αγίου Νεοφύτου κτίστηκε το 1923. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Άγιος Νε-όφυτος γεννήθηκε στον Κάτω Δρυ από γονείς που

κατάγονταν από τον παλιό οικισμό του Απλικιού, ανάμεσα σε Κάτω Δρυ και Λεύκαρα, ο οποίος εγκα-ταλείφθηκε μετά από καθίζηση. Μέσα στο χωριό υπάρχει το σπίτι στο οποίο γεννήθηκε ο Άγιος. Λίγο έξω από τον Κάτω Δρυ βρίσκεται το μικρό εκκλησά-κι του Αγίου Γεωργίου, κτίσμα του 1950 στη σπη-λιά όπου πέρασε ο Άγιος Γεώργιος. Σ’ αυτό υπάρχει η εικόνα του Αγίου Γεωργίου, η οποία ανάγεται στα χρόνια της Αναγέννησης. Λειτουργεί κάθε χρόνο στις 23 Απριλίου, ανήμερα της γιορτής του Αγίου. Το ξωκλήσι του Τιμίου Προδρόμου βρίσκεται έξω από τον Κάτω Δρυ και είναι κτίσμα του 12ου αιώνα. Δίπλα του διακρίνονται θεμέλια που μαρτυρούν την ύπαρξη παλιάς εκκλησίας του Τιμίου Προδρόμου.

Ανάμεσα στα χωριά Κάτω Δρυς και Βάβλα, θα βρούμε την περίφημη Μονή του Αγίου Μηνά, η οποία είναι κτισμένη στις όχθες του ποταμού του Μαρωνιού. Δεν είναι σίγουρο πότε ακριβώς κτίστη-κε. Σύμφωνα με παρασελίδιο σημείωμα του κώδικα Parisianus Graecus 609 (1562 μ.Χ.) που βρίσκεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη του Παρισιού, φαίνεται πως αυτή υπήρχε κατά τα χρόνια της Ενετοκρατίας. Συ-νέχισε τη λειτουργία της και κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα. Κατά την περίοδο του Εθνικοαπελευ-θερωτικού Αγώνα 1955-59, χρησιμοποιήθηκε ως κέντρο ανεφοδιασμού των αντάρτικων ομάδων της περιοχής.

Σαν βρεθείτε στον Κάτω Δρυ, επισκεφτείτε το Τοπικό Αγροτικό Μουσείο, το οποίο στεγάζεται σε ένα παραδοσιακό τυπικό πετρόκτιστο σπίτι, δείγ-μα της τοπικής αρχιτεκτονικής του 19ου αιώνα με

Όμορφα παραδοσιακά πετρόκτιστα σπίτιαεσωτερική αυλή, φούρνο και ένα μεγάλο ξωπόρτι που ανοίγει στο δρόμο. Ανήκε σε οικογένεια του χωριού και δόθηκε ως δωρεά στο Τμήμα Αρχαιο-τήτων. Εκεί θα βρείτε βούφα (αργαλειό), αδράχτια, ανέμη, χαλινάρια αλόγων, δρεπάνια, κλαδευτήρια που χρησιμοποιούνταν για τις δουλειές των χωρα-φιών, είδη κυνηγίου, αρμαρόλες, τσέστους και διά-φορα σκεύη που χρησιμοποιούνταν για το μαγείρε-μα. Αξίζει, επίσης, να επισκεφτείτε και το Μουσείο Μέλισσας και Κεντήματος, το οποίο δημιουργήθη-κε από τους Ιάκωβο και Έλλη Κορνιώτη. Πρόκειται για ένα πολύ ενδιαφέρον μουσείο με ανεξάντλητο υλικό λαϊκής τέχνης, το οποίο αποτυπώνει την πλούσια λαϊκή μας κληρονομιά.

Για τους λάτρεις της φύσης προτείνουμε το μο-νοπάτι της Φύσης που ενώνει τα χωριά Λεύκαρα και Κάτω Δρυς, μήκους 2,5 χιλιομέτρων, το οποίο στα αρχικά του στάδια ακολουθεί ανηφορική πο-ρεία που οδηγεί στο Εκκλησάκι του Σωτήρος. Μετά από αυτό διακλαδίζεται και κατηφορίζει προς τον Κάτω Δρυ.

Ο Κάτω Δρυς είναι χωριό που διατήρησε αναλ-λοίωτο τον παραδοσιακό του χαρακτήρα. Στα στε-νά δρομάκια του θα θαυμάσετε τα αναπαλαιωμένα πετρόκτιστα σπίτια, ενώ κατά μήκος του δρόμου και σε σημαντικές θέσεις του χωριού βρίσκουμε νεοκλασικά κτίσματα που έχουν κτιστεί από μετα-νάστες, οι οποίοι επηρεάστηκαν από ξένα πρότυ-πα. Στην είσοδο του χωριού δεσπόζει ο αιωνόβιος πλάτανος, σήμα κατατεθέν του χωριού, κάτω από τον οποίο λειτουργεί εστιατόριο με παραδοσιακά φαγητά. Στο παραδοσιακό καφενείο του χωριού θα απολαύσετε τον καφέ σας, ενώ κοντά από το καφε-νείο και σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία, ανάμεσα σε πεύκα, κυπαρίσσια και άγρια βλάστηση, θα βρείτε το αρρεναγωγείο και το παρθεναγωγείο. Απέναντι από το καφενείο υπάρχει κατάστημα με απίθα-νες σπιτικές μαρμελάδες, το οποίο προσφέρει και πλούσιο πρόγευμα. Όσοι επιθυμούν να περάσουν κάποιες μέρες στο χωριό και να ανακαλύψουν τις ομορφιές του, μπορούν να μείνουν σε ένα από τα

αγροτουριστικά καταλύματα που λειτουργούν στο χωριό.

Στο χωριό τα τελευταία δύο χρόνια, την τε-λευταία εβδομάδα του Ιουλίου μέχρι και το πρώτο Σαββατοκύριακο του Αυγούστου, διοργανώνεται το Μουσικό Φεστιβάλ Φέγγαρος και το Μουσικό Χωριό Φέγγαρος. Οι διοργανωτές του φεστιβάλ, όπως έχουν αναφέρει, έχουν επιλέξει τον Κάτω Δρυ, γιατί είναι ένα από τα πιο όμορφα χωριά της Κύπρου και βρίσκεται στο κέντρο τριών πόλεων. Πρόκειται για φεστιβάλ με μεγάλη απήχηση, αφού τις μέρες εκείνες υπολογίζεται πως περνούν από το χωριό γύρω στις τρεις με τέσσερεις χιλιάδες επι-σκέπτες, ντόπιοι και ξένοι.

Κοινοτάρχης του Κάτω Δρυ είναι ο κ. Νίκος Βα-σιλείου, άνθρωπος με όραμα, ο οποίος μαζί με τα υπόλοιπα μέλη του Κοινοτικού Συμβουλίου κατάφε-ρε σε μεγάλο βαθμό να καταστήσει τον Κάτω Δρυ μία αναπτυγμένη κοινότητα.

Ο Κάτω Δρυς είναι ένα πολύ ενδιαφέρον χωριό στο οποίο το παραδοσιακό και το σύγχρονο στοι-χείο δένουν ομοιόμορφα. Επισκεφτείτε το, γνωρί-στε την ιστορία του, τους κατοίκους του και απο-δράστε για λίγο από τους γρήγορους ρυθμούς της πόλης.

ΕπαρχίαΛάρνακας

Larn

aca

Dis

tric

t

ΚΚάτω Δρυςάτω ΔρυςΟ Κάτω Δρυς είναι ένα από τα πανέμορφα χωριά της ορεινής Λάρνακας. Βρίσκεται σε προ-νομιακή θέση ανάμεσα σε Λευκωσία, Λάρνακα και Λεμεσό. Όσον αφορά την ονομασία του, οι μελετητές φαίνεται πως συμφωνούν πως αυτή προήλθε από τους πολλούς δρύες που υπήρ-χαν στην περιοχή. Μάλιστα, η ονομασία «Κάτω Δρυς» μαρτυρεί πως παλαιότερα υπήρχαν δύο χωριά, ο Πάνω και ο Κάτω Δρυς. Σύμφωνα με άλλους, το χωριό πήρε την ονομασία του από έναν πελώριο δρυ που χώριζε παλαιότερα τους δύο αυτούς οικισμούς.

Μουσείο Λαϊκής Τέχνης

- 54 - - 55 -

Kato Drys is located in the South-west of the city of Larnaca. It stands in the middle of three cities. The distance from Nicosia is 50 kilometres while from Larnaca and Limassol it is only 36 kilometres. It also stands at a distance of 25 kilometres from Governor’s Beach. There are two interpretations regarding how the village got its name. The first one says that the village took its name from the many «Dryes» (plural, means «oaks») that existed in it. A second interpretation reports that -many years ago -there were two villages, Pano Drys and Kato Drys (Upper and Lower Drys), a large oak-tree standing between the two villages. Kato Drys is a village rick in ecclesiastical history. The Old Church of the village is dedicated to «Panagia I Eleousa» (16th century, «Virgin Mary the Almsgiving») and it was renovated by the Antiquities Department . Pieces of frescoes are found extant in it. The village’s big church is dedicated to Saint Charalambos and was constructed in 1897. Saint Charalambos is the Community’s Patron Saint. There are also three country churches in the village, one of Saint Neophytos -on a hill in the south of the village - that was constructed in 1923 after a donation by the community’s inhabitants, one of Saint George, and one of John the Baptist.

- 56 - - 57 -

Παναγιώτα Μίτα ΑρχισυντάκτριαRound&Round Magazine

Κυπριακές παροιμίες: η φωνή του λαού μας

Στον καθημερινό μας λόγο κάνουμε πολύ συχνά χρήση παροιμιών ή γνωμικών, τα οποία κληρονομήσαμε μέσα από την παράδοσή μας εδώ και πολλά χρόνια. Τις περισσότερες φο-ρές, δυστυχώς, χρησιμοποιούμε τις φράσεις αυτές χωρίς να γνωρίζουμε ακριβώς την προ-έλευσή τους και συχνά μηχανικά χωρίς να ανι-χνεύσουμε ακριβώς τον πλούτο σοφίας που κρύβουν σε κάθε λέξη τους.

Παροιμία καλούμε γενικά κάθε λαϊκή ρήση στην οποία εκφράζεται μια γνώμη που πηγάζει από την μακραίωνη πείρα ενός λαού. Χαρα-κτηριστικά της είναι η επιγραμματικότητα, το αλληγορικό συνήθως στοιχείο και η ευστρο-φία. Έχουν στόχο να διδάξουν συνήθως μια στάση ζωής και επιθυμητές συμπεριφορές.

Οι κυπριακές παροιμίες, αποτυπωμένες στην πλούσια κυπριακή διάλεκτο, αποτελούν επιβίωση του παρελθόντος στο παρόν. Στην πλειονότητά τους αυτές πηγάζουν από τα Αρ-χαία Ελληνικά και το Βυζάντιο, τονίζοντας τον αδιάσπαστο δεσμό του νησιού μας με την Ελ-λάδα. Μέσα από μία ή δύο προτάσεις, αντλού-με τον πλούτο και τη σοφία που μας κληροδό-τησαν οι πρόγονοί μας.

Οι κυπριακές παροιμίες με την ευστροφία, τον αλληγορικό χαρακτήρα τους και συχνά με τη χιουμοριστική τους διάθεση αποτελούν τη φωνή του λαού μας, ανεκτίμητη κληρονο-μιά που οφείλουμε να φυλάξουμε σαν κόρη οφθαλμού, ώστε κι εμείς με τη σειρά μας να την κληροδοτήσουμε στους απογόνους μας.

Æï ïéîïðïéåÝï ºôÜíá Ìòéóôïàäéá, Ûîá ïéëïçåîåéáëÞ ïéîïðïéåÝï ëáé íéá óàçøòïîè íïîÀäá ðïéïôéëñî ïÝîöî óôèî ºàðòï, âòÝóëåôáé óôèî ïòåéîÜ ¤Àòîáëá ëáé óùçëåëòéíÛîá óôï øöòéÞ ºÀôö ¢òù÷. ¶Ýîáé Ûîá ùðåòóàçøòïîï ïéîïðïéåÝï ðåòéôòéçùòéóíÛîï áðÞ éäéÞëôèôïù÷ áíðåìñîå÷ ôï ïðïÝï ðòïóæÛòåôáé ö÷ øñòï÷ çåùóéçîöóÝá÷ ëòáóéñî ëáé áðïìáùóôéëÜ÷ êåîÀçèóè÷ óôïù÷ øñòïù÷ ïéîïðïÝèóè÷.

¶Ýîáé Ûîá÷ øñòï÷ ðïù óùîÀäåé íå ôé÷ áðáéôÜóåé÷ ôè÷ åôáéòÝá÷ ëáé ôèî ðáòáçöçÜ ðòïûÞîôöî àãéóôè÷ ðïéÞôèôá÷. ªôï øñòï ôïù ïéîïðïéåÝïù åðéëòáôïàî ùìéëÀ Þðö÷ ôï êàìï ëáé è ðÛôòá áðÞìùôá óùîùæáóíÛîá íå ôï æùóéëÞ ðåòéâÀììïî. Æá áíðÛìéá åÝîáé äéÀóðáòôá, óå Ûäáæï÷ åðéëìéîÛ÷ ëáé ðåôòñäå÷ óå Ûîá éäáîéëÞ ëìÝíá óôé÷ ðìáçéÛ÷ ôïù ºÀôö ¢òù. ÌòÞîï íå ôïî øòÞîï, îÛïé áíðåìñîå÷ ðòïóôÝõåîôáé óôï ôïðÝï, ðåòéâÀììïîôá÷ ôï ïéîïðïéåÝï áðÞ áðïëìåéóôéëÀ ëùðòéáëÛ÷ ðïéëéìÝå÷ óôáæùìéñî. ¤ïçÞôùðï ôè÷ åôáéòÝá÷ åÝîáé ôï øáòéôöíÛîï çáûäïùòÀëé, óàíâïìï åòçáôéëÞôèôá÷ ëáé ùðïíïîÜ÷, éäéÞôèôå÷ áðáòáÝôèôå÷ çéá ôèî ðáòáçöçÜ ðïéïôéëïà ïÝîïù. ªôÞøï÷ ôïù ïéîïðïéåÝïù, Þðö÷ øáòáëôèòéóôéëÀ áîÛæåòå ï ïéîïðïéÞ÷ ¹öÀîîè÷ Ìòéóôïàäéá÷, åÝîáé îá áîáäåéøôïàî ïé ëùðòéáëÛ÷ ðïéëéìÝå÷, áæïà ôï êåøöòéóôÞ ôïù÷ Àòöíá ëáé è çåàóè ôé÷ ëÀîåé íïîáäéëÛ÷. ªÜíåòá è ðáòáçöçÜ áççÝúåé ôé÷ 80000 æéÀìå÷, ëáõñ÷ åðÝóè÷ äéáõÛôåé ëáé ëÀâá íå äòàéîá âáòÛìéá. Æï ïéîïðïéåÝï ðòÞóæáôá ðáòïùóÝáóå ôè îÛá óåéòÀ ïÝîöî 'ºôÜíá Ìòéóôïàäéá' íå ðáòáçöçÜ áðÞ ìåùëÀ ôï ¥ùîéóôÛòé, »ïóøÀôï ëáé ªðïàòôéëï, ÄïúÛ »áòáõåàôéëï ëáé áðÞ ôá åòùõòÀ ôï °òíïîÝá 4. ¶ðÝóè÷, õá óùîåøéóôåÝ è ðáòáçöçÜ ïÝîöî ÆùøéëÞ÷ çéá ôï »áòáõåàôéëï ëáé ºáðåòîÛô ªïâéçîéÞî. °êÝúåé îá óèíåéöõåÝ Þôé ìÞçö ôè÷ úÜôèóè÷ è óùììïçÜ åíðìïùôÝóôèëå íå ôïù÷ çìùëïà÷ ïÝîïù÷ “Μέγα Δρυς” ëáé “Αλεξία” ðïù æôéÀøîïîôáé áðÞ ìéáóôÀ óôáæàìéá. ¦òÞëåéôáé çéá ïÝîïù÷ êåøöòéóôïà÷ çéá ôá ìåðôÀ áòñíáôá ëáé ôè íïîáäéëÞôèôá ôïù÷.

ªôá óùî ðåòéìáíâÀîåôáé è ôïðïõåóÝá ôïù ïéîïðïéåÝïù, ëáõñ÷ âòÝóëåôáé óôï ëÛîôòï ôöî ôòéñî íåçáìàôåòöî ðÞìåöî ôïù îèóéïà. ¶Ýîáé éäáîéëÞ çéá íéëòÛ÷ ëáé íåçÀìå÷ äåêéñóåé÷ ëáõñ÷ ëáé çéá åëäèìñóåé÷ äéÀæïòöî åéäñî.

Ktima Christoudias winery is a family business located in Larnaca in the village of Kato Drys. It is a modern facility winery with a traditional twist and vineyards that stretch all across the village slopes. As time goes by, new Cypriot grape varieties are exclusively cultivated in the surrounding winery. Today the winery's production reaches 80,000 bottles. Some of the bestsellers of the winery are the white Xynisteri, Mosxato and Spourtiko, Maratheftiko Rose and among the reds are the Armonia 4. It should be noted that due to demand the collection was enriched with sweet wines "Mega Drys" and "Alexia" made from sun-dried grapes. The winery is also ideal for small and large receptions and all kinds of events.

Κτήμα Χριστούδια:Ένα ξεχωριστό οινοποιείο στην Κύπρο

Για περισσότερες πληροφορίες καθώς και για το ωράριο επισκέψεων επικοινωνήστε στο:For more information and opning hours contact: 0035799034828 ή 0035799813075.

- 58 -

Documents

Round and round 11