Rozwój felietonistvki na świecie

Historia felietonistyki liczy prawie trzy ~ Pierwsze tekst~ noszące śladYH'31WeUCtI-r~"stylu felietonowegot jednak jeszcze nienazwane felietonami, znalazły się w·I"AAII1J...

periodyku .Spectatorjw latach 1711-17141~ autorami byli J. Addison i R. Steele1.1vAA1fll. .H. \ch

Termin felieton zaczął być używany w 1803 rOku,lk1edy\~\J:ot:ri~ Geoffroy weli~dj liJ. H L.

francuskim czasopiśmie .Journal des debatsl przeprowadził eksperyment, który IilAAll'ł1-

polegał na przedłużeni~tkową ~umny gazeti) na której zamieściłCOdodatek literackc-rozrywkowy" Termin felieton pochodzi od francuskiego\1euille, \efi V f:,ra.cCl~ k:M1"{.

oznacza IiŚĆ\-łieuilleton natomiast to\1kartka złożona na czworoMazwa ma związe~ 1f:1 o F i-t.-op \to}-z faktem, iż ów dodatek był oddzielony od górnej części tekstu typograficzną kreską i

funkcjonował jako odrębna graficznie i redakcyjnie całość" Nazwa ~ dotyczyła .~

zatem pewnego fragmentu czasopisma, w którym znaleźć się mogły określone treści.

Wkrótce pojawiły się autonomiczne teksty, które dalej funkcjonowały w tej odciętej

kreską przestrzeni gazety, ale już same nazywane były felietonami. Były to przede ~.~

wszystkim relacje z podróży, opowiadania, recenzje, repertuar teatrów, przegląd

mody, o9łoSzenia4.fstasiński5 wspomina, że na początku XIX wieku felietony były rP. ~~stałym działem w gazecie codziennej, w którym zamieszczano dla rozrywki

czytelników wiadomości kultural~ podawane w lekki sposób. Zapotrzebowanie nao-'tIN-ten rodzaj tekstu rosło, poniewa~~§War-Się pOWofi oacz~ nadmiarpinfOrmaCji.i"Ponadto~, z racji swojego lekkiego, przyjemnego charakteru, ~

przyciągał nowych czytelników. aczęła się też krótce zmieniać tematyka ~

poruszana w ~ Haczął dominować model mozaikowości, co czyniło fVvv f::-i • X-~ nieprzewidywalnym i fPozwalałO często dawaći wrażenie nowości, ~ \=-1 ~~O

zapobiegając znudzeniu. Dawało to także wrażenie wolności, ponieważ dobór tematu

był dowolny i zależny od autora. Felieton był też - jak Pisze~asiński - intrygujący r--- (p~.~przez to, że łamał linearność lektury\4magał rozkładania ciągów tekstowych H0 Wzgodnie z graficznymi sugestiami i ponownego ich składania na nowych,

l Możdżonek A., Mistrzowie felietonu, Warszawa 1999, s. 5.2lbidem.3 Por. Chudziński E., Felieton. Geneza i ewolucja gatunku, [w:] Dziennikarstwo i świat mediów, red. Bauer Z.,Chudziński E., Kraków 2000, s. 197.4 Por. Wojtak M., Gatunki prasowe, Lublin 2004, s. 203. Wojtak pisze tu, że forma i tematyka ówczesnychfelietonów odbiegały znacznie od dzisiaj znanych. Dziś zapewne tego typu teksty opatrzono by nagłówkiem"Rozmaitości" .5 Stasiński P., op.cit., s. 6.

kontekstualnych zasadacł~Łow celu zrozumienia całości. ~ pozwalał także ~ae. ~złamać instytucjonalność i sformalizowanie tekstów zamieszczanych w prasie.

. Odcięcie felietonu kreską sugerowało, i tak było w rzeczywistości, jego nieoficjalny ~.~charakter.

.Rozwój felietonistyki w Polsce

W Polsce, podobnie jak we Francji, stosowano termin felieton na określenie ~~zarówno różnych "drobiaZgówfzamieSZCZOnYChpod kreską w czasopismach, jak też fUARHłL

konkretnych tekstów, dających się wyodrębnić spośród innych na podstawie

specyficznych cech zewnętrznych i wewnętrznych".

/tzbigniewtMitzner7 podaje, że pierwsze teksty, maj~e charakter~, ale1~ Z. . rvV'v

nie występujące jeszcze pod tą nazwą, to utwory~Krasickiego ifBohomolca, '( 1. fH F.drukowane na łamach "Monitor~ (1765-1784). Te żartobliwe utwory łączyły w sobie ~"~~

tematykę rozrywkową, anegdoty i przeglądy mód paryskich. Podobne formy

felietonowe znalazły się w "Kuźnic~, piśmie z okresu Sejmu Wielkiego. W ~\lM2łfł1-

"Wiadomościach Brukowychl(lHih 10,\-<11816-1822)zamieszczano teksty felietonowe, Iol\~fłt. Ho ~które dotyczyły już nie tematów rozrywkowych, ale politycznych, obyczajowych,

filozoficznych i oświatowych".

W połowie XIX wieku felieton był już znanym terminem. Został także stałym ~~

elementem prasy satyrycznej. Obecny był w takich tytułach jak "Pszonka" na

emigracji, "Wolne Żarty", "Mucha" i "Sowizdrzał" w Królestwi~"Diabeł" w Krakowie". ~ ~

~ o tematyce niesatyrycznej zamieszczały "Dziennik Literacki" fJła9YSław~ ~ H, \4"

Łoziński), "Dziennik Poznański" (powieścd ~:aszeWSkiegOw odcinkach, felietony ~:J , ('\./'v'-'.~Wład~sława\'Rabskiego i \~'koźmiana), "Prawda", "Goniec Polski"lO.Ten H' 1-\. ~S_

ostatni zasługuje na sz.:z~uWagEtoljal~~ ~Bw 1851 roku~yprian\-Norwidoł\ ~QJ7. .;poJ-! C.OPublikował~kst ptyO felietonie felietonrw którym próbował charakteryzować rvo IT1\1AC'yil '('II

gatunek. Do ważnych pozycji należą także: "Kurier Warszawski", "Niwa", "Kuriero...,Codzienny" oraz "Tygodnik Ilustrowany", w których przez 37 Iat\'Publikował swojeOY- 'P. PrU-S

6 Por. Chudziński E., op.cit. , s. 198.7 Mitzner Z., Felieton, [w:] Teoria i praktyka dziennikarstwa, red. Gołka B., Kafel M., Mitzner Z., Warszawa1964, s. 130.8 Ibidem, s. 131.9 Ibidem, s. 132.10 Chudziński E., op.cit. , s. 198.

kroniki IBOleSł~WPfU~ 1. Kroni~usa brały pod uwagę aktualne tematy, które mogły rtt" r·e>~interesować czytelników, a pisane były lekkim, dowcipnym językiem. Gatunek

. uprawiany przez tego pisarza był formą bardzo zbliżony do tego, czym jest dzisiejszy

~ Nawet sa~rus, wypracowawszt luż swój warsztat, zawarł jego główne ~ !SYf B.założenia J(uwagaCh nad pisaniem felietonJ.}2. ~o lT1\t-lC y II Y 11

XX wiek to dalszy rozwój polskiej felietonistyki. Na jego początku felietony ~~

zamieszczano przede wszystkim w "Liberum Veto" w Krakowie. W dwudziestoleciu

międzywojennym felietony pisano w "Szczutku", "Cyruliku" i w końcu w "Szpilkach", ~.~które również przodowały w satyrze w Polsce Ludowej. Felietony w Polsce Ludowej ~

~odnaleźć można także w "Trybunie Ludu", "Życiu Warszawy", "Przekroju" i wielu

innych.

11 Ibidem, s. 204.12 Ibidem.