41
Departament Stabilności Finansowej Warszawa / 15 listopada 2018 Rozwój systemu finansowego w Polsce

Rozwój systemu finansowego w Polsce · Słowacja 118,1 125,8 124,1 126,6 Węgry 133,3 127,0 127,2 127,2 Strefa euro 493,8 463,6 486,6 486,6 Uwagi: dane dla strefy euro dotyczą 18

Embed Size (px)

Citation preview

Departament Stabilności Finansowej

Warszawa / 15 listopada 2018

Rozwój systemu finansowego w Polsce

Ewolucja i struktura systemu finansowego (1) 2

Aktywa systemu finansowego w relacji do PKB w wybranych krajach

Europy Środkowo-Wschodniej oraz w strefie euro w latach 2014–2017 (w %)

2014 2015 2016 2017

Polska 121,9 122,7 125,6 124,4

Czechy 164,4 154,4 157,9 157,9

Słowacja 118,1 125,8 124,1 126,6

Węgry 133,3 127,0 127,2 127,2

Strefa euro 493,8 463,6 486,6 486,6

Uwagi: dane dla strefy euro dotyczą 18 krajów w 2014 r. oraz 19 krajów w latach 2015-2017. Dane nie są porównywalne z zamieszczonymi poprzednich edycjach

opracowania ze względu na zmianę źródła danych, uwzględnienie w aktywach systemu finansowego aktywów funduszy rynku pieniężnego oraz korekty przesłane przez

banki centralne.

Źródło: dla strefy euro ECB Statistical Data Warehouse oraz Eurostat; dla pozostałych krajów dane udostępnione przez narodowe banki centralne oraz GUS

■ Polska gospodarka, podobnie jak gospodarki innych krajów regionu, wciąż

charakteryzowała się, w porównaniu z krajami strefy euro, stosunkowo niskim

poziomem pośrednictwa finansowego.

Ewolucja i struktura systemu finansowego (2) 3

Rozwój systemu finansowego w zależności od poziomu PKB per capita

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

110

7,5 8 8,5 9 9,5 10

Se

gm

enty

se

kto

ra f

ina

nso

we

go

(w %

PK

B)

Logarytm PKB per capita (w PPP)

Sektor bankowy Sektor bankowy - wartości rzeczywiste w PolsceRynek akcji Rynek akcji - wartości rzeczywiste w PolscePapiery dłużne sektora publicznego Papiery dłużne sektora publicznego - wartości rzeczywiste w PolscePapiery dłużne pozostałych sektorów Papiery dłużne pozostałych sektorów - wartości rzeczywiste w PolsceSektor ubezpieczeniowy Sektor ubezpieczeniowy - wartości rzeczywiste w Polsce

20

00

20

17

20

11

20

07

■ Analiza instytucji i rynków finansowych różnych krajów na tle ich rozwoju

gospodarczego sugeruje, że niektóre segmenty systemu finansowego w Polsce,

w tym sektor bankowy, są nadal relatywnie słabo rozwinięte.

Źródło: opracowano na podstawie danych Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Banku Światowego, GUS, UKNF, GPW, Fitch

Polska oraz NBP

Ewolucja i struktura systemu finansowego (3) 4

Wskaźnik rozwoju systemu finansowego (FD), rozwoju instytucji

finansowych (FI) i rozwoju rynków finansowych (FM) w krajach UE

w 2016 r.

Źródło: Opracowanie NBP na podstawie danych MFW. http://data.imf.org/?sk=F8032E80-B36C-43B1-AC26-493C5B1CD33B

0,00

0,10

0,20

0,30

0,40

0,50

0,60

0,70

0,80

0,90

1,00H

iszp

an

ia

Wie

lka

Bry

tan

ia

Włochy

Fra

ncja

Lu

kse

mb

urg

Szw

ecja

Ho

lan

dia

Nie

mcy

Irla

ndia

Po

rtu

ga

lia

Fin

lan

dia

Da

nia

Au

str

ia

Be

lgia

Ma

lta

Gre

cja

Cyp

r

Po

lska

Węgry

Ch

orw

acja

Słowenia

Bułgaria

Cze

chy

Esto

nia

Słowacja

Ru

mu

nia

Łotwa

Litw

a

FD FI FM

■ Polskę można zaklasyfikować do krajów o średnim poziomie rozwoju systemu

finansowego (18 pozycja w grupie krajów UE).

Ewolucja i struktura systemu finansowego (4) 5

Struktura aktywów systemu finansowego krajów strefy euro

Źródło: IMF Country Report No. 18/226, July 2018

■ Wzrost udziału funduszy inwestycyjnych i znaczący udział innych instytucji

finansowych w aktywach systemu finansowego krajów strefy euro

20172012

54,3%

9,5%

2,6%

10,2%

23,4%

Monetarne instytucje finansowe Zakłady ubezpieczeń

Fundusze emerytalne Fundusze inwestycyjne

Inne instytucje finansowe

45,8%

9,8%3,2%

14,6%

26,6%

Monetarne instytucje finansowe Zakłady ubezpieczeń

Fundusze emerytalne Fundusze inwestycyjne

Inne instytucje finansowe

Ewolucja i struktura systemu finansowego (5) 6

Aktywa1 instytucji finansowych w Polsce w latach 2011-VI 2018 (w mld zł)

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 VI 2018

Banki komercyjne2 1 187,8 1 233,7 1 275,4 1 393,9 1 455,3 1 548,1 1 603,7 1 672,8

Banki spółdzielcze i zrzeszające2 106,1 115,8 129,3 135,4 139,7 158,2 173,4 173,3

Spółdzielcze kasy

oszczędnościowo-kredytowe3 15,6 16,8 18,7 13,7 12,3 11,3 10,2 9,9

Zakłady ubezpieczeń 146,1 162,9 167,6 178,5 180,3 184,3 198,4 196,2

Fundusze inwestycyjne 117,8 151,5 195,0 218,9 272,5 275,4 302,8 313,3

Otwarte fundusze emerytalne 224,7 269,6 299,3 149,1 140,5 153,4 179,5 158,1

Podmioty maklerskie 10,1 9,0 8,6 7,9 7,6 6,2 6,8 7,0

Ogółem 1 808,2 1 959,3 2 093,9 2 097,4 2 208,2 2 336,9 2 474,8 2530,6

1 Dla funduszy inwestycyjnych i otwartych funduszy emerytalnych wartość aktywów netto.2 Banki prowadzące działalność operacyjną. Do banków komercyjnych zaliczono również oddziały instytucji kredytowych.3 Dane za 2014-VI 2018 obejmują aktywa kas działających.

Źródło: NBP, UKNF, Analizy Online, KSKOK.

▪ Na koniec czerwca 2018 r. aktywa instytucji tworzących polski sektor finansowy wyniosły

2 bln 530,6 mld zł, tj. były o 2,3% wyższe niż na koniec roku 2017. Aktywa banków

komercyjnych wzrosły o 4,3%, aktywa funduszy inwestycyjnych – o 3,5%.

Ewolucja i struktura systemu finansowego (6) 7

Struktura aktywów systemu finansowego w Polsce w latach 2010–VI 2018

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 VI 2018

Banki Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe

Zakłady ubezpieczeń Fundusze inwestycyjne

Otwarte fundusze emerytalne Podmioty maklerskie

Źródło: NBP, UKNF, Analizy Online, KSKOK.

■ Sektor bankowy nadal odgrywał główną rolę w systemie finansowym.

■ Od 2014 r. znacząco zwiększył się udział aktywów funduszy inwestycyjnych

w strukturze krajowego systemu finansowego.

Ewolucja i struktura systemu finansowego (7) 8

Aktywa niebankowych instytucji finansowych w Polsce

w latach 2010-VI 2018

Źródło: NBP, UKNF, Analizy Online, KSKOK.

■ Wzrost znaczenia aktywów funduszy inwestycyjnych w sektorze niebankowych instytucji

finansowych.

0

7

14

21

28

35

42

49

56

0,0

100,0

200,0

300,0

400,0

500,0

600,0

700,0

800,0

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 VI 2018

mld zł

Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe - lewa oś Zakłady ubezpieczeń - lewa oś

Fundusze inwestycyjne - lewa oś Otwarte fundusze emerytalne - lewa oś

Podmioty maklerskie - lewa oś Aktywa NIF / Aktywa sektora bankowego - prawa oś

Ewolucja i struktura systemu finansowego (8) 9

Liczba spółek krajowych notowanych na Głównym Rynku GPW oraz ich

kapitalizacja do PKB w latach 2010–2017

▪ Znaczenie giełdy (rynku akcji) dla gospodarki jest nadal niewielkie.

▪ W październiku 2018 r. na Głównym Rynku GPW notowane były akcje 424 spółek

krajowych (o 8 mniej niż w grudniu 2017 r.).

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Liczba spółek - lewa oś Kapitalizacja/PKB - prawa oś

%

Źródło: NBP.

Ewolucja i struktura systemu finansowego (9) 10

Struktura aktywów finansowych gospodarstw domowych w latach

2011–VI 2018, wg stanu na koniec okresów

Uwagi: 1) Do 2017 r. kategoria „tytuły uczestnictwa UFK” jest prezentowana łącznie ze składkami oszczędnościowymi ubezpieczeń na życie;

od 2017 r. – wartość aktywów z tytułu ubezpieczeń na życie (w tym UFK) obliczona zgodnie z przepisami dyrektywy Wypłacalność II.

2) Aktywa gospodarstw domowych obejmują depozyty gromadzone w bankach i SKOK-ach, tytuły uczestnictwa funduszy

inwestycyjnych nabyte przez gospodarstwa domowe, aktywa z tytułu ubezpieczeń na życie (w tym jednostki uczestnictwa

ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych -UFK), skarbowe papiery wartościowe, akcje notowane na rynkach organizowanych przez

GPW, gotówkę w obiegu pozostającą poza kasami banków oraz nieskarbowe dłużne papiery wartościowe.

Źródło: opracowano na podstawie danych UKNF, Analizy Online i NBP.

■ Największy udział w strukturze aktywów finansowych gospodarstw domowych miały nadal

depozyty bankowe.

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 VI 2018

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1 000

1 100

1 200

1 300

Depozyty bankowe Depozyty w SKOK-ach

Tytuły uczestnictwa funduszy inwestycyjnych Tytuły uczestnictwa UFK

Skarbowe papiery wartościowe Akcje notowane na rynkach GPW

Nieskarbowe papiery wartościowe Gotówka w obiegu (bez kas banków)

mld zł

Ewolucja i struktura systemu finansowego (10) 11

Wybrane pozabankowe zewnętrzne źródła finansowania przedsiębiorstw

w Polsce w latach 2014–2017

2,0

5,6

2,0 3,3

21,724,7

21,7 21,8

1,13,3 3,3

10,6

31,1

36,2

49,2

56,0

0

10

20

30

40

50

60

2014 2015 2016 2017Emisja akcji na rynkach GPW Emisja długoterminowych obligacji na rynku krajowym Private equity Leasing

mld zł

Uwaga: dane na temat leasingu nie zawierają pożyczek udzielanych przez firmy leasingowe i z tego względu mogą różnić się od publikowanych

w poprzednich edycjach opracowania.

Źródło: opracowano na podstawie Fitch Polska, GUS, KDPW, GPW, Invest Europe i NBP,

■ Leasing pozostaje najważniejszym pozabankowym zewnętrznym źródłem

finansowania przedsiębiorstw.

Sektor bankowy (1) 12

Rozmiar polskiego sektora bankowego

Relacja aktywów sektora bankowego do PKB

Źródło: obliczenia NBP na podstawie danych EBC.

Aktywa sektora bankowego w Polsce

Źródło: NBP

■ Umiarkowane tempo wzrostu aktywów sektora bankowego.

■ Bezpieczny rozmiar sektora bankowego - wartość aktywów sektora bankowego nie przekracza

PKB.

0

15

30

45

60

75

90

105

0

300

600

900

1200

1500

1800

2100

2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 06-2018

Aktywa - lewa oś Tempo wzrostu - prawa oś Aktywa/PKB - prawa oś

mld zł

1484

429

428

352

334

322

304

303

301

257

227

210

197

187

153

148

146

137

125

110

106

101

97

96

90

90

65

50

0

100

200

300

400

500

600

700

800

Lu

kse

mbu

rg

Ma

lta

Wie

lka B

ryta

nia

Cyp

r

Hola

ndia

Szw

ecj

a

His

zpa

nia

Fra

ncja

Dania

Austr

ia

Belg

ia

Nie

mcy

Port

uga

lia

Fin

land

ia

Włochy

Gre

cja

Irla

ndia

Cze

chy

Chorw

acja

Esto

nia

Łotwa

Bułgaria

Węgry

Słowenia

Pols

ka

Słowacja

Litw

a

Rum

unia

%

Sektor bankowy (2) 13

■ Powrót do proporcji zmian aktywów sprzed wprowadzenia „podatku bankowego” w 2016 r.:

głównym źródłem wzrostu aktywów ponownie kredyty dla sektora niefinansowego, wzrost

wartości obligacji skarbowych wyraźnie mniejszy.

■ Tempo wzrostu kredytów dla sektora niefinansowego nieznacznie niższe od nominalnego tempa

wzrostu PKB.

Źródło: NBP.Uwaga: dane dla rezydentów po wyeliminowaniu wpływu zmian kursów walutowych.

Źródło: NBP.

62

13

0,3

52

64

7

31

12 12

40

21

15

0

10

20

30

40

50

60

70

Kredyty dla sektoraniefinansowego

Obligacje skarbowe Należności od sektorafinansowego

mldzł

2015 2016 2017 I poł. 2018

-10

-5

0

5

10

15

12-2

010

06-2

011

12-2

011

06-2

012

12-2

012

06-2

013

12-2

013

06-2

014

12-2

01

4

06-2

01

5

12-2

015

06-2

016

12-2

016

06-2

017

12-2

017

06-2

018

Kredyty dla przedsiębiorstwKredyty mieszkanioweKredyty konsumpcyjneKredyty dla sektora niefinansowego ogółem

%

Dynamika kredytów, r/r Zmiana wartości wybranych pozycji aktywów

Kredyty dla sektora niefinansowego głównym źródłem wzrostu aktywów

Uwaga: dane dla rezydentów po wyeliminowaniu wpływu zmian kursów walutowych.

Źródło: NBP.

Sektor bankowy (3)

Kredyty mieszkaniowe dla gospodarstw domowych

14

Struktura walutowaZmiany wartości i tempo, r/r

■ Walutowe kredyty mieszkaniowe są systematycznie spłacane; banki praktycznie

nie udzielają nowych kredytów tego typu.

2008 06-2018

30,4%

67,8%

1,3%0,5%

w PLN w CHF w EUR w innych walutach

67,1%

26,8%

5,7%0,4%

w PLN w CHF w EUR w innych walutach

Źródło: obliczenia NBP na podstawie danych EBC.Źródło: NBP.

Sektor bankowy (4) 15

■ Jeden z najwyższych w UE udziałów kredytów dla gospodarstw domowych w portfelu

kredytowym.

■ Kredyty mieszkaniowe dominują wśród kredytów dla gospodarstw domowych.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

06-2

003

06-2

004

06-2

005

06-2

006

06-2

007

06-2

008

06-2

009

06-2

010

06-2

011

06-2

012

06-2

013

06-2

014

06-2

015

06-2

016

06-2

017

06-2

018

%

Przedsiębiorstwa Duże przedsiębiorstwaMSP Przedsiębiorcy indywidualniRolnicy indywidualni KonsumpcyjneMieszkaniowe PLN Mieszkaniowe FX

w krajach UE na koniec czerwca 2018 r.w Polsce w latach 2003-2018

Struktura kredytów dla sektora niefinansowego

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Bułgaria

Łotwa

Węgry

Włochy

Litw

a

Cyp

r

Austr

ia

Słowenia

Gre

cja

Esto

nia

Rum

unia

Fra

ncja

Lu

kse

mbu

rg

Chorw

acja

Belg

ia

Cze

chy

His

zpa

nia

Fin

land

ia

Ma

lta

Port

uga

lia

Hola

ndia

Szw

ecj

a

Nie

mcy

Słowacja

Dania

Pols

ka

Irla

ndia

Wie

lka B

ryta

nia

Kredyty dla przedsiębiorstw Kredyty dla gospodarstw domowych%

Sektor bankowy (5) 16

■ Luka finansowania w sektorze bankowym bliska domknięcia.

■ Maleje znaczenie finansowania zagranicznego.

Źródło: NBP.Uwaga: dane dla banków komercyjnych.

Źródło: NBP.

Finansowanie działalności banków

Finansowanie zagraniczne do aktywówLuka finansowania

Sektor bankowy (6) 17

Zyskowność sektora bankowego

■ Od kryzysu na rynkach globalnych wskaźniki zwrotu z kapitału i z aktywów banków europejskich i polskich w

trendzie malejącym.

■ W ostatnim półroczu poprawa zyskowności sektora bankowego; wskaźnik ROE w sektorze bankowym niższy

niż w sektorze przedsiębiorstw niefinansowych.

Uwaga: dane o wyniku finansowym na 06-2018 – za poprzedzających 12

miesięcy.

Źródło: NBP.

Uwaga: dane annualizowane.

Źródło: NBP.

Wskaźnik zwrotu z kapitałuWyniki finansowe netto sektora bankowego

15,4 15,4 15,1 15,9

12,813,9 13,7

14,8

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6

0

2

4

6

8

10

12

14

16

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 06-2018

Wynik finansowy netto (lewa oś) ROA (prawa oś)

mld zł

0

2

4

6

8

10

12

14

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 06-2018

Banki komercyjneBanki spółdzielczePrzedsiębiorstwa niefinansowe

%

Sektor bankowy (7) 18

Adekwatność kapitałowa sektora bankowego

■ Wysokie wyposażenie kapitałowe głównie na skutek zatrzymania zysków.

■ Banki w Polsce charakteryzują się niską dźwignią finansową.

Porównanie międzynarodoweWskaźniki kapitałowe

IE

SE

LU

FI

BGHR

DK

MT

LT

NL

LV

SI

CZ

RO

UK

GR

BE

SK

DE

PL

AT

CY

FR

PT

IT

HU

ES

6

8

10

12

14

16

18

20

10 15 20 25

Dźwignia finansowa

Współczynnik kapitału Tier I

%

13

,1 14

,7

15

,0

14

,7 16

,0 17

,2

18

,0

18

,1

11

,7 13

,1

13

,5

13

,5 14

,6 15

,6

16

,2

16

,1

13

,5 14

,6

15

,5

16

,2

16

,1

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 06-2018

Łączny współczynnik kapitałowy

Współczynnik kapitału Tier I

Współczynnik kapitału Podstawowego Tier I

%

Źródło: obliczenia NBP na podstawie danych EBC.Źródło: NBP.

Sektor bankowy (8) 19

Struktura sektora bankowego w Polsce

▪ Tendencje w całym sektorze bankowym kształtowane są przez banki komercyjne – podmioty o

największej sumie aktywów.

▪ Większość aktywów sektora kontrolowana przez inwestorów krajowych, głównie Skarb Państwa

Struktura własnościowaStruktura organizacyjna

Źródło: NBP.Źródło: NBP.

91,5

2,16,4

91,0

2,16,9

90,4

2,57,1

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Banki krajowe Oddziały instytucjikredytowych

Banki spółdzielcze

udział w aktywach

2012 2014 06-2018

%

63,5

23,0

5,0

61,5

24,1

5,5

45,240,9

4,6

0

10

20

30

40

50

60

70

Inwestorzy zagraniczni

Inwestorzy krajowi -Skarb Państwa

Inwestorzy krajowi -prywatni

udział w aktywach

2012 2014 06-2018

%

Niekredytowe instytucje finansowe (1) 20

Źródło: NBP.

■ Wśród funduszy otwartych dominowały fundusze papierów dłużnych, a wśród

zamkniętych – fundusze pozostałe.

13,9 11,922,1 18,8

5,7 5,0

28,9 30,7

52,7 56,3

5,1 5,0

8,0 7,4

15,9 14,5

49,2 50,1

9,3 10,4

88,9 89,8

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

XII 2017 VI 2018 XII 2017 VI 2018 XII 2017 VI 2018

Sektor ogółem Fundusze otwarte i specjalistyczne otwarte Fundusze zamknięte

Fundusze akcji Fundusze papierów dłużnych Fundusze mieszane Fundusze pozostałe

%

Struktura sektora funduszy inwestycyjnych otwartych i zamkniętych na

koniec 2017 r. i czerwca 2018 r.

Niekredytowe instytucje finansowe (2) 21

Źródło: Cremers M., Ferreira M.A., Matos P., Starks L. (2016), Indexing and active fund management: International evidence, Journal of Financial Economics, Volume 120, Issue 3,

June 2016, 539–560.

Koszty ponoszone przez uczestników akcyjnych funduszy inwestycyjnych

Niekredytowe instytucje finansowe (3) 22

Koszty ponoszone przez uczestników funduszy inwestycyjnych

Źródło: Distribution systems of retail investment products across the European Union, European Commission April 2018.

■ Mediana kosztów w Polsce jest około dwukrotnie wyższa niż w innych krajach UE.

■ Rozpoczęto prace legislacyjne zmierzające do ustanowienia maksymalnych stawek stałego

wynagrodzenia TFI za zarządzanie FIO i SFIO.

■ Zgodnie z projektem rozporządzenia Ministra Finansów stawki opłat byłyby obniżane

sukcesywnie do 2 wartości aktywów netto funduszu od 2022 r.

4,03

3,26

1,52

0,91

1,89

1,51

1,01

0,390,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

Fundusze akcji Fundusze mieszane Fundusze papierów dłużnych Fundusze pieniężne

Polska Unia Europejska

%

Niekredytowe instytucje finansowe (4) 23

Państwo

Pracodawca

Uczestnik PPK

250 zł składka powitalna240 zł dopłata roczna

1,5% składka podstawowa2,5% składka dobrowolna

2% składka podstawowa2% składka dobrowolna

Źródła finansowania składek

Źródło: szacunki MF, założenie wskaźnika partycypacji na poziomie 75 .

Terminy obejmowania kolejnych grup pracodawców

obowiązkiem prowadzenia PPK

Szacowana wartość aktywów PPK

0

50

100

150

200

250

300

2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027

składka minimalna 3,5 składka minimalna 8

mld zł

Ustawa o PPK − ścieżka legislacyjna

II 2018 skierowanie projektu do konsultacji publicznych

VIII 2018 przyjęcie projektu przez Radę Ministrów

IX 2018 skierowanie projektu do Sejmu

X 2018 uchwalenie ustawy

I 2019 planowane wejście w życie

Pracownicze plany kapitałowe

▪ Sektor funduszy inwestycyjnych

▪ W sektorze jest spodziewany dalszy dynamiczny wzrost aktywów m.in. w związku zrozpoczęciem funkcjonowania PPK.

▪ W 2018 r. TFI prawdopodobnie odnotują najwyższy w historii funkcjonowania sektora wynikfinansowy.

▪ W październiku 2018 r. pierwsze zdecydowane obniżki opłat za zarządzanie pobieranych przezniektóre TFI i rozwój funduszy pasywnych.

▪ Sektor ubezpieczeń

▪ Ubezpieczenia z UFK są najważniejszą linią biznesową w dziale ubezpieczeń na życie podwzględem zebranej składki i wartości aktywów. W I półroczu 2018 r. nastąpił odpływ środków zUFK (spadła składka, wzrosły wypłaty).

▪ Wzrost składek w ubezpieczeniach OC pojazdów w latach 2017-2018 przyczynił się dopoprawy wyniku technicznego w ubezpieczeniach samochodowych. Ubezpieczenia te sąnajważniejszą linią biznesową działu ubezpieczeń majątkowych.

▪ Grupa PZU (konglomerat finansowy) zajmuje dominującą pozycję w sektorze ubezpieczeń.

Niekredytowe instytucje finansowe (5) 24

Niekredytowe instytucje finansowe

Niekredytowe instytucje finansowe (6) 25

Źródło: przedsiębiorstwa – GUS, banki – NBP, ZU i PTE – UKNF, TFI – 2010 r. GUS, od 2011 r. UKNF.

■ Poprawa ROE w 2017 r. we wszystkich grupach podmiotów gospodarki poza bankami.

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

PTE TFI ZU Banki Przedsiębiorstwa

%

Wskaźnik ROE dla PTE, TFI, zakładów ubezpieczeń, banków

i przedsiębiorstw w latach 2010–2017

Rynek pieniężny (1) 26

Zadłużenie z tytułu poszczególnych instrumentów rynku pieniężnego oraz wartość

obrotów na rynku transakcji lokacyjnych w latach 2014 – VI 2018 (w mld zł)

▪ Na rynku transakcji warunkowych dominowały operacje SBB, zawierane głównie przez banki

z niekredytowymi instytucjami finansowymi.

▪ Istotny wzrost zadłużenia z tytułu krótkoterminowych papierów dłużnych przedsiębiorstw na koniec 2017 r.

wynikał przede wszystkim z uplasowania w grudniu przez jeden podmiot takich instrumentów o dużej wartości

(prawie 10 mld zł) przy jednoczesnym wykupie obligacji długoterminowych.

Źródło: NBP.

2014 2015 2016 2017 VI 2018

Rynek instrumentów dłużnych (zadłużenie na koniec okresu)

Bony skarbowe 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

Bony pieniężne 110,6 98,8 81,3 94,4 102,1

Krótkoterminowe bankowe papiery dłużne 5,1 5,0 4,7 6,3 5,7

Krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw 13,5 7,3 7,8 18,7 8,0

Rynek transakcji lokacyjnych (średnie dzienne obroty netto)

Niezabezpieczone lokaty międzybankowe 4,9 3,9 3,8 3,8 3,9

FX swap 10,3 11,8 13,7 14,0 14,8

Transakcje repo/SBB 15,2 14,5 13,8 13,8 14,7

w tym: operacje między bankami krajowymi 4,6 4,7 4,2 4,9 3,6

Źródło: opracowano na podstawie danych NBP, KDPW oraz MF.

27

Miesięczne obroty netto na krajowym międzybankowym i klientowskim

rynku transakcji warunkowych w okresie I 2014 r. – VI 2018 r. (w mld zł)

▪ Płynność krajowego rynku transakcji warunkowych w I połowie 2018 r. była zbliżona do obserwowanej

w 2017 r. W strukturze podmiotowej obrotów na tym rynku wyraźnie zwiększył się udział operacji

z nierezydentami.

0

50

100

150

200

250

300

350

400

01

.201

4

04

.201

4

07

.201

4

10

.201

4

01

.201

5

04

.201

5

07

.201

5

10

.201

5

01

.201

6

04

.201

6

07

.201

6

10

.201

6

01

.201

7

04

.201

7

07

.201

7

10

.201

7

01

.201

8

04

.201

8

Rynek międzybankowy Rynek klientowski Transakcje z nierezydentami

mld zł

Rynek pieniężny (2)

28

Średnie dzienne obroty netto na globalnym rynku transakcji fx swap złotego,

w tym w Polsce i w Londynie w okresie IV 2015 – IV 2018 (w mln USD)

Źródło: opracowano na podstawie danych Banku Anglii, Banku Rozrachunków Międzynarodowych i NBP.

Uwaga: obroty w poszczególnych segmentach globalnego rynku transakcji złotego oszacowano na podstawie danych z przeprowadzanego co

trzy lata badania Banku Rozrachunków Międzynarodowych (BIS) i wyznaczonych za kwiecień 2013 r. i kwiecień 2016 r. udziałów

transakcji zawartych na rynku londyńskim w obrotach ogółem na rynku offshore.

▪ Rynek transakcji fx swap złotego pozostawał największym rynkiem spośród walut krajów Europy

Środkowo-Wschodniej. Dominowały operacje krótkoterminowe, o terminie zapadalności do 7 dni

włącznie.

▪ Zdecydowaną większość transakcji fx swap z udziałem złotego przeprowadzano na rynku offshore

(operacje między nierezydentami). Jedynie około 20% obrotów na rynku fx swap złotego stanowiły

transakcje zawierane na rynku krajowym.

IV 2015 X 2015 IV 2016 X 2016 IV 2017 X 2017 IV 2018

Rynek globalny 18 070 16 979 18 042 16 357 19 549 19 318 22 890

rynek krajowy, w tym: 3 045 3 037 3 714 3 221 3 418 4 612 3 947

- transakcje z nierezydentami 2 330 2 405 2 916 2 504 2 771 3 301 3 293

rynek offshore, w tym: 15 025 13 942 14 328 13 136 16 130 14 706 18 943

- rynek londyński 9 487 8 803 8 509 7 795 9 571 8 726 11 240

Rynek pieniężny (3)

29

Średnie dzienne obroty netto na globalnym kasowym rynku złotego, w tym

w Polsce i w Londynie w okresie IV 2015 – IV 2018 (w mln USD)

Kasowy rynek walutowy (1)

Źródło: opracowano na podstawie danych Banku Anglii, Banku Rozrachunków Międzynarodowych i NBP.

Uwaga: obroty w poszczególnych segmentach globalnego rynku transakcji na kurs złotego oszacowano na podstawie danych

z przeprowadzanego co trzy lata badania Banku Rozrachunków Międzynarodowych (BIS) i wyznaczonych za kwiecień 2013 r.

i kwiecień 2016 r. udziałów transakcji zawartych na rynku londyńskim w obrotach ogółem na rynku offshore.

▪ Na kasowym rynku złotego także wyraźnie przeważały operacje między nierezydentami, głównie

instytucjami finansowymi zlokalizowanymi w Londynie.

▪ Jednym z czynników, które mogły stymulować aktywność podmiotów zagranicznych na kasowym rynku

złotego, był dysparytet między stopami procentowymi w Polsce i w krajach wysoko rozwiniętych.

IV 2015 X 2015 IV 2016 X 2016 IV 2017 X 2017 IV 2018

Rynek globalny 13 358 9 938 11 855 9 317 10 405 10 508 10 967

rynek krajowy, w tym: 1 718 1 719 1 634 1 748 1 712 1 785 2 029

- transakcje z nierezydentami 781 667 671 673 624 817 813

rynek offshore, w tym: 11 640 8 219 10 221 7 569 8 693 8 723 8 938

- rynek londyński 6 717 4 742 5 718 4 234 4 863 4 880 5 001

Źródło: opracowano na podstawie danych Banku Anglii, Banku Rozrachunków Międzynarodowych, GUS oraz NBP.

30

Miesięczne obroty na kasowym rynku złotego i ich odniesienie do wartości

wymiany handlowej Polski w kwietniu i październiku w okresie IV 2008 – IV 2018

▪ Obroty na globalnym kasowym rynku złotego były kilkakrotnie większe niż wartość wymiany handlowej Polski.

▪ Transakcje związane z realną sferą gospodarki mają niewielki wpływ na płynność kasowego rynku złotego,

która jest determinowana przede wszystkim przez aktywność zagranicznych instytucji finansowych (głównie

banków inwestycyjnych i funduszy hedgingowych).

0

5

10

15

20

25

30

0

50

100

150

200

250

300

IV X IV X IV X IV X IV X IV X IV X IV X IV X IV X IV

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Obroty netto na globalnym kasowym rynku wymiany złotego - lewa oś

Obroty netto na krajowym kasowym rynku wymiany złotego - lewa oś

Relacja wartości wymiany handlowej Polski do obrotów na globalnym rynku złotego - prawa oś

mld USD %

Kasowy rynek walutowy (2)

Najważniejszymi segmentami krajowego rynku kapitałowego były Główny Rynek GPW oraz rynek obligacji

skarbowych.

Rynek nieskarbowych papierów dłużnych (w tym obligacji przedsiębiorstw) pozostaje słabo rozwinięty

i charakteryzuje się dużą segmentacją, ograniczoną przejrzystością oraz znikomą płynnością.

Rynek kapitałowy (1) 31

Wielkość poszczególnych segmentów krajowego rynku kapitałowego

w latach 2014 – VI 2018 (w mld zł)1

1 Dla instrumentów dłużnych wielkość poszczególnych segmentów rynku kapitałowego mierzona jest wartością tych instrumentów w obiegu, a dla instrumentów

udziałowych – kapitalizacją spółek krajowych i zagranicznych notowanych na Głównym Rynku GPW oraz na platformie NewConnect.2 Dane obejmują wyłącznie wyemitowane w Polsce przez banki krajowe obligacje i bankowe papiery wartościowe nominowane w złotych i w walutach obcych.

W obrocie na rynku krajowym znajdowały się także obligacje Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz instytucji kredytowych z UE.

Źródło: opracowano na podstawie danych MF, NBP, KDPW, GPW, Fitch Polska.

2014 2015 2016 2017 VI 2018

Instrumenty dłużne 623,8 666,0 740,7 772,1 789,8

Obligacje rynkowe Skarbu Państwa 482,9 513,4 576,7 605,7 618,9

Obligacje BGK na rzecz KFD 25,6 19,4 22,7 25,6 30,3

Długoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw 66,0 81,3 86,4 76,0 82,0

Obligacje komunalne 19,1 20,0 19,9 20,1 19,9

Długoterminowe bankowe papiery dłużne2 25,1 26,5 27,4 34,8 28,2

Listy zastawne 4,1 5,4 7,6 9,9 10,5

Instrumenty udziałowe 1 262,1 1 091,6 1 125,5 1 389,5 1 237,9

Główny Rynek GPW 1 253,0 1 082,9 1 115,7 1 379,9 1 229,2

NewConnect 9,1 8,7 9,8 9,6 8,7

Rynek kapitałowy (2) 32

Zaangażowanie inwestorów na krajowym rynku obligacji skarbowych

w latach 2016 – VI 2018 (w mld zł)

W ostatnich latach wyraźnie wzrosło znaczenie banków działających w Polsce w strukturze inwestorów na

krajowym rynku obligacji skarbowych.

W I połowie 2018 r. zaangażowanie nierezydentów na tym rynku zmniejszyło się o ponad 10 mld zł,

m.in. w wyniku spadku inwestycji zagranicznych funduszy inwestycyjnych i instytucji publicznych.

Źródło: dane MF.

235,5

192,5

59,050,2

12,22,0 0,9

35,6

243,9

202,7

59,8 57,1

15,92,3 1,1

38,2

263,2

192,1

62,4 57,0

18,0

2,2 1,1

40,5

0

30

60

90

120

150

180

210

240

270

Banki krajowe Nierezydenci Zakładyubezpieczeń

Funduszeinwestycyjne

Osobyfizyczne

Funduszeemerytalne

Podmiotyniefinansowe

Inne podmioty

mld zł

2016 2017 VI 2018

Rynek kapitałowy (3) 33

Liczba ofert pierwotnych na Głównym Rynku GPW i NewConnect oraz

wycofań akcji z obrotu na tych rynkach w latach 2011 – VI 2018

Uwaga: uwzględniono spółki, które przeszły z NewConnect na Główny Rynek GPW.

Źródło: GPW.

W 2017 r. zmniejszyła się liczba spółek, których akcje znajdowały się w obrocie zorganizowanym. W 2018 r.

tendencja ta jest kontynuowana, na co wpływ mają malejące zainteresowanie pozyskiwaniem kapitału przez

emisje akcji i rosnące koszty utrzymywania tych instrumentów w publicznym obrocie, w tym wypełniania

obowiązków informacyjnych.

3819 23 28 30 19 15 5

172

89

42 22 1916 19 8

-12 -7 -11 -8 -13 -19 -20 -14-6 -11 -26 -34 -32 -30 -17 -13

-50

-25

0

25

50

75

100

125

150

175

200

225

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 IH 2018

Liczba debiutów na Głównym Rynku GPW Liczba debiutów na NewConnect Liczba wycofań z Głównego Rynku GPW

Liczba wycofań z NewConnect Zmiana liczby spółek na rynkach GPW

Rynek kapitałowy (4) 34

Udział inwestorów zagranicznych w kapitalizacji spółek krajowych notowanych

na rynkach zorganizowanych GPW w latach 2014 – VI 2018

Źródło: NBP.

W ostatnich latach udział nierezydentów w kapitalizacji spółek krajowych stopniowo spadał i we wrześniu 2017 r.

był najniższy od ponad 10 lat. W 2018 r. udział ten oscyluje wokół 40%.

Jednocześnie nierezydenci stanowią najaktywniejszą grupę inwestorów – ich udział w obrotach brutto akcjami

na Głównym Rynku GPW w 2017 r. wyniósł 53% (tyle samo co w 2016 r., najwięcej w historii GPW).

36

38

40

42

44

46

48

50

185

200

215

230

245

260

275

290

01-2

014

03

-20

14

05

-20

14

07

-20

14

09

-20

14

11

-20

14

01

-20

15

03-2

015

05

-20

15

07

-20

15

09

-20

15

11

-20

15

01

-20

16

03

-20

16

05-2

016

07

-20

16

09

-20

16

11

-20

16

01

-20

17

03

-20

17

05

-20

17

07-2

017

09

-20

17

11

-20

17

01

-20

18

03

-20

18

05

-20

18

Portfel nierezydentów - lewa oś Udział inwestorów zagranicznych w kapitalizacji GPW - prawa oś

mld zł %

We wrześniu 2017 r. administrator globalnych benchmarków FTSE Russell zdecydował o przeniesieniu Polski

z kategorii zaawansowanych rynków wschodzących do rynków rozwiniętych. W kwietniu 2018 r. analogiczną

decyzję podjął Stoxx – administrator benchmarków Deutsche Boerse. Zmian dokonano 24 września 2018 r.

Udział spółek z GPW w indeksie FTSE Developed All Cap Index jest szacowany na około 0,154%. Z kolei udział

polskich spółek w indeksie FTSE Emerging All Cap Index przed decyzją o przeniesieniu wynosił około 1,37%.

Inwestorzy pasywni, którzy chcieli odwzorować strukturę indeksów FTSE Russell oraz Stoxx, dostosowali swoje

portfele na zamknięciu sesji 21 września 2018 r., czego skutkiem były najwyższe dzienne obroty w historii GPW

– 5,4 mld zł (wobec średnio 820,6 mln zł od stycznia do sierpnia 2018 r.).

Indeksy WIG i WIG20 zmniejszyły się na zamknięciu sesji 21 września, odpowiednio, o 0,7% i 0,9%. Sugeruje to,

że reklasyfikacja polskich spółek w indeksach FTSE Russell i Stoxx skutkowała niewielkim odpływem netto

kapitału inwestorów pasywnych z GPW.

W dłuższym terminie można oczekiwać, że przeniesienie spółek z GPW do indeksów rynków rozwiniętych

wpłynie na spadek zmienności cen ich akcji oraz oczekiwanej premii za ryzyko związane z inwestycjami w te

instrumenty.

Rynek kapitałowy (5) 35

Reklasyfikacja akcji notowanych na GPW

Rynek instrumentów pochodnych (1) 36

Średnie dzienne obroty netto na krajowym rynku instrumentów pochodnych

w latach 2014 – VI 2018 (w mln zł)

Rynek instrumentów pochodnych OTC stopy procentowej jest jednym z najbardziej płynnych segmentów

krajowego rynku finansowego. Jego głównymi uczestnikami są banki, a większość transakcji jest realizowana

z nierezydentami.

Na rynku terminowym GPW aktywność inwestorów koncentrowała się w segmencie kontraktów futures na

WIG20.

Uwaga: obroty na rynku pozagiełdowym wyliczono według wartości nominalnej, a na rynku giełdowym – według kwot rozliczenia transakcji. Rynek giełdowy obejmuje

instrumenty notowane na GPW. W przypadku tego rynku uwzględniono transakcje sesyjne i pakietowe. Giełdowe procentowe instrumenty pochodne obejmują

kontrakty na stawki referencyjne WIBOR oraz kontrakty na obligacje skarbowe, które były w obrocie na GPW od października 2013 r. Kategoria walutowych

instrumentów pochodnych nie obejmuje transakcji fx swap.

Źródło: opracowano na podstawie danych pozyskanych od banków najbardziej aktywnych na krajowym rynku finansowym oraz danych GPW.

2014 2015 2016 2017 VI 2018

Pozagiełdowe instrumenty pochodne 9 733,4 8 160,3 7 608,4 6 637,2 8 369,9

- instrumenty pochodne stopy procentowej 7 355,8 6 039,0 5 290,9 3 986,8 5 238,9

- walutowe instrumenty pochodne 2 377,6 2 121,3 2 317,5 2 650,4 3 131,0

Giełdowe instrumenty pochodne 970,8 902,1 777,9 886,3 891,4

- instrumenty pochodne stopy procentowej 6,5 1,9 4,9 4,1 0,0

- walutowe instrumenty pochodne 29,6 33,1 20,3 16,5 27,1

- instrumenty związane z rynkiem akcji 934,8 867,1 752,7 865,7 864,3

- w tym futures na WIG20 850,1 781,5 676,1 778,0 813,6

W 2018 r. krajowy rynek złotowych operacji OIS de facto przestał funkcjonować. Łączne obroty netto na tym

rynku w okresie od stycznia do sierpnia 2018 r. wyniosły 2,25 mld zł, przy czym nieliczne transakcje zawierano

tylko w marcu, lipcu i sierpniu.

Strukturalne zmniejszenie się wartości transakcji na tym rynku jest związane z: niewielką i wciąż malejącą

(wskutek konsolidacji sektora bankowego) liczbą jego krajowych uczestników, znikomą aktywnością

nierezydentów, niską zmiennością stawki referencyjnej dla tych instrumentów (POLONIA) oraz słabymi

oczekiwaniami na zmiany stóp procentowych NBP w krótkim okresie.

Utrzymujący się brak płynności rynku transakcji OIS może mieć niekorzystne konsekwencje dla rozwoju innych

segmentów krajowego rynku finansowego, ponieważ krzywe OIS są postrzegane jako najlepsze dostępne

przybliżenie stóp procentowych wolnych od ryzyka i wykorzystywane do wyceny wielu instrumentów

finansowych.

Na niektórych rozwiniętych rynkach pieniężnych wskaźniki wyznaczane na podstawie stawek w transakcjach

OIS prawdopodobnie zastąpią wrażliwe na zmiany ryzyka kredytowego kontrahenta oraz warunki płynnościowe

indeksy referencyjne -IBOR, stając się podstawowymi benchmarkami rynku pieniężnego.

Rynek instrumentów pochodnych (2) 37

Krajowy rynek transakcji OIS

Perspektywy

38

■ Rozmiary i struktura systemu finansowego wskazują na przestrzeń do jego dalszego

zrównoważonego rozwoju, wspierającego stabilny wzrost gospodarczy.

■ Rozwój ten powinien zachować umiarkowane tempo i zachodzić wraz ze

zwiększaniem znaczenia rynków finansowych.

■ Niezbędny jest wzrost znaczenia rynku kapitałowego jako źródła finansowania

działalności i rozwoju przedsiębiorstw.

■ Pożądana byłaby zmiana w strukturze portfela kredytowego, szczególnie banków

komercyjnych, w kierunku zwiększenia udziału kredytów dla przedsiębiorstw.

Perspektywy (1) 39

Perspektywy

■ Sektor bankowy ze względu na presję konkurencyjną (w tym spoza sektora) będzie

kontynuował inwestycje w rozwój i wdrożenie nowych technologii i innowacji.

■ Wdrażanie nowych technologii wpływa na zmianę modelu biznesowego banków i

prowadzi do zmian strukturalnych w sektorze bankowym, przejawiających się m.in.

zmniejszeniem znaczenia tradycyjnych kanałów dystrybucji produktów i usług

bankowych, co prowadzi do ograniczeniem liczby placówek i zatrudnienia.

■ Wg danych KNF w 2017 r. liczba placówek bankowych w porównaniu z 2016 r.

zmniejszyła się o 1076, a zatrudnienie zmalało o 4431 osób.

Perspektywy (2) 40

Perspektywy