Derleyenler: Turgay SALIHOOLU-Emre GÜNCE

* OKURLARLA DEKlANSÖR OLTASI 12

Ezcan ÖZSOY

KIBRIS TÜRK MÜHENDis VE MiMAR ODALARi BiRLiGi

iHHH H H HHH HH HH HH HH HH HHH H HH HH H H H HO HHHH HHHHHHOHH.HIII~IIII.lliillllillillll!llilll~~II~III~11111

4

10

13

21

23

EzcanÖZSOY

Mimarlar Odasi

FIY ATI: 1??oo TL

3

2

Ahmet Y. BAHÇECI

Kadri FELLAHOOLU

Ekrem Z. BODAMY ALIZADE

MART 1993

* ODAMIZDAN PORTRELER

Mimar Serhan GAZIOGLU

Derleyenler: Sergül ÖWEGER.-Funda YESILADA

* ISTArtSrtKLER

* AYiN KONUSU

MIMARI K.<\LITE VE STANDARTLAR.

* BILGIDAGARCIGI

* PANEL

* KTMMOB'DEN HABERLER

YIL:4

* ODA HABERLERI

* MALZEME VE IsçILIK MALIYETLERI 24

Derleyenler: Hasan YÜCEL-Ekrem Z.BODAMY ALIZADE

MiMARCA -1

* llASMEf M.GÜRKAN ANiT MEZARPROJESI 7

Serhan GAZIOOLU

UNION OF THE CHAMBERS OF CYPRUS TIJRKlSH ENGINEERS AND ARCHlTECfS

CHAMBER OF ARCHlTECTS MONTIIL Y BULLETIN

IçINDEKILER:* SOHBET 1

Hüseyin INAN

rumDm:mzgOOts~

481992-93 Çalisma Dönemini Olagan GenelKurulu i1etamamlayacagiz. Çalismalarimizidönem içinde MiMARCA ile dönem sonunda

ise çalisma raporu ile aktarmaya çalistik,

Herseyi en iyi sekilde yaptigimiz iddiasindadegiliz. Önemli olan, çalismalarin GenelKurulumuzda degerlendirilmelerinin yapilip

daha iyiye götürecek elestiri ve katiliminortaya konmasidir.

Uzun yillar Mimarlar Odasinin çesitlikademelerinde bulundugum süre içerisindebu görevde bireysel düsünce yerine örgütselve katilimci bir düsünceyle hareket etmeyi,

mimarlik meslegine ve Odamiza tüm yönetim

kurulu üyesi arkadaslarimla birlikte

saglanabilecek tüm imkanlari yaratmayi ilkeedindik. Bu süre içerisinde oda etkinliklerindeve özellikle UNHCR'in sponsörlügündeyürütülen projelerde hizmetleriyle katki koyandegerli meslektasimiz Yücem ERÖNEN'e,Juri ve Teknik Komitede yer alan Ahmet V.

BEHAEDDiN, Hüseyin ATESiN ve BurhanATUN'a, Mimarca'nin hazirlanip elinize

ulasmasinda özverili çalismalari ile hizmet

veren Yönetim Kurulu üyemiz Ezcan Özsoy'a,mimarcanin yayinina ve dönem boyuncakitüm çalismalarimizda katki koyan HasanYücel, Ekrem Bodamyalizade, Tarkan

Davulcu, Kozan Uzunoglu, Sergül Özdeger,Funda Yesilada, Emre Günce, Yesim Feridun,Canan Volkan ve yazilariyla katki koyantüm arkadaslara en içten tesekkürlerimizisunmak istiyorum.

Ayrica, Odamiz adina gönüllü olarak K.T.

Sanatci ve Yazarlar Birligi'nin"Hasmet GürkanAnit Mezari Projesi"ni hazirlayan Serhan

Gazioglu ve Ezcan Özsoy ile maketinihazirlayan Hasan Erhan'a tesekkür ederim.

Yeni çalisma döneminin meslegimize ve

odamiza katki koymasi umuyla,

Saygilarimizia ...

mmmmm m • m m IIj.!::!:.:j!;.:j;::.~.:.:.:.:.:.:.:.:.;!'::::!:.,:, ..j:j:·:::::j::·:::::;:::;:::;:::::::::::·:;:Srt:::::'m~~m::·::::::im:':::::::,tt:tt::e?:::;m:;:m~;;:mt::;.:.:j· Mi'mar Hu·seyi"n I'NAN••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• ,. o ••••• " •••••• , •••••

:?~~~rrr~~frt~~rrrrr~ttt~~~~~~~~~~~~~~tt~;~~!f~;-.....::-.:;:::) .:::::::::-> :.::."?: \{{

::::::::::::::::::::::::::,'",::::::::::::::::::::::::::':::',':',::'::::::::::::::::::::::::::::::::::,'::,o:,:"~"~:,::,::,:::::::::::::::::::::::::::,:::::::"O:,:,:,::::::,:,::::::::::::: Mi'marlar Odasi Baskani..........................................................................................................................................................•......................•..•.........................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................•......................................................................................................................

Mimar Ahmet Y.BAHÇECiMimarlar Odasi Yazmani

Sayin üye,Oda yönetim kurulumuzun 6 kez

toplandigi 23 Subat-30 Mart dönemi içerisinde:

• TMMOB Mimarlar Odasi istanbulSubesinden bir kafilenin Kibris'a yapacagiziyaretin hazirliklari tamamlandi.

• 29 Mart 1993 tarihinde KTMMOBLokalinde "Kent Bütününde Tabii, KültürelDegerlerin Korunmasi ve Girne Koruma çevrePlanili konulu bir panel düzenlenmistir.

• Malsahibi olarak Bayindirlik, Ulastirmave Turizm Bakanliginin ve odamizin çabalari

ile yapilacak olan liKalkinma Bankasilininbinasi için yarisma çalismalarisürdürülmektedir.

• Odam iz bünyesinde olusturulanprofesyonel pratik liStar' komisyonuçalismalarina baslamistir. Kendi aralarindaDr. Hüseyin. Atesin'i Baskan seçen kuruldaüyelerimizin yanisira yerel üniversitetemsilcileri yer almaktadir.

• Odamizin UNHCR'ln sponsörlügündeRum MimarlarBirligiile birlikteyürüttügüprojedeliKibris Geleneksel insaat Teknikleri" konusuislenecektir.

Adamiz, KTMMOB veistanbul Mimarlar Odasi

yönetim kurulununCumhurbaskani Vekili

Sn. Hakki Atun'a yaptiginezaket ziyaretinden ...

Fotograf: Ezcan ÖZSOY

I=}:::::::::::::i//:/,::::r::::::::::::::i:i:i::::=rrr:::f!r:::::::\:tm::::::!::::ff:t::f:t:::::::::::::t\:::::::::::::::\\(d........................................................................., ..........................................................................~rrr~IffIr1rr\r~~~~~j(~1}f)rr[Jtr~1~1r~1~i~tIjrrt~rIIr

::::::::::::::}}13"::::""}}}:{"::::::::::')i"""":':':'::':}}:,:,}:,:::::::::,:::,:,}}}}}:,:

••••••••••• •••• " •••••• o •••••••••••••••••••••••••••••••........... ....................... , '.' ............ . , ............ , , .. - - ............ , '" - , .............. . .. - .............. ' - .••••••••••• H" •• , •••.•.••.•••••••••••••••••••••••••••••••LLL"•.........................................................................i_~.,.ii

1!:I:I.i:.:ili•• !lliliiilllllill~... - - ........................ - - .................................................................................................................................... - ....................................................................................................

:i!l~r~JjJij~iiiii~i~ii~j~i~iJiJjjjjj~t1~~1i~i1~ijljjii1i~1~ii1jijiI~iiiiii!IiiiiiiiiiijI1iili~i~~~1~~~1~111i~1~~1~jjj1~~~~~~~I~ii~~ji~jti~1~j~j~jJ~~1i1~t1~1~1~~it~j~j11~.................................................................................................................................................. '.-' .

MiMARCA -2

ODAMIZ VE KTMMOB

GENEL KURULLARiNA

KATiLMAK

BiR ÜYELiK GÖREViDiR.

• Tüm etkinlikler basina

yansitilmaya çalisildi.

• KKTC ve Standartlasma

Kongresini (2 günlük) düzenledik.

• Kimya Mühendisleri

Odasini canlandirma çalismalari

gerçeklestirdik.

• AKM'de KKTC'de can ve

mal güvenligi konulu açikoturumu

gazeteciler ile düzenledik.

siyasi

ile açik

birlik lokalimizde

partilerimizin katilimioturum düzenlendi.

• BRTK'deki canli olarak

çesitli konularda radyo ve

televizyon programlarinakatildik.

• Lokalimizde üyelerimize

yönelik sosyal yakinlasmayi

amaçlayan Güzelyurt Gelisimin

sundugu müzik dinleti programi

gerçeklestirdik.

• Bilgisayar mühendislerini

birlik bünyesinde örgütlemeye

çalistik.

• Mimarlar ve insaatMühendisleri Odalarini tüzük

degisiklikleri için çaba içerisine

girildi ve sonuç olarak tüzükler

bakanlar kurulunda onaylandi.

mutlaka dile getirmeli.

Her üye yeni çalisma dönemi

içerisinde bagli bulunduklari

odalarin ve KTMMOB'nin yakin

takipeisi olmali, çalismalara

güçleri ve becerileri oraninda

katki koymalidirlar.

Kibris Türk Mühendis Mimar

Odalari Birligi'nin geçtigimiz

çalisma dönemi içerisindeki

faaliyetlerini ise özet olarak

aktarmak istiyorum.

• Türkiye ve Kibris Rum

kesiminde mühendis ve mimar

örgütleri ile iliskiler kuruldu.

• Yurt içinde, kamu en üst

düzey yetkilileri, belediyeler,

siyasi partiler, üniversiteler,demokratik ve ekonomik

örgütlerle temaslar kuruldu.

• Lokal isletmecive isletilmesi

yönünden yeniden ele alinipdüzenlendi.

• Yayin olarak TeknikGözlem bülteni dört kez

yayinlanarak, standartlasma ile

ilgili olarak kongre kitabihazirlandi.

• Magusa'da üyelerimiz ile

sohbet toplantisi düzenledik.

• Kibris sorunu ile ilgili olarak

Sevgili Mimarca okurlari;

Hepinizin bildigi üzere

KTMMOB yönetim kurulu üyeleri

baskan, yazman ve saymanin

disinda Odamiz baskanlarindan

olusmaktadir. Birligimize bagli

odalarimizin ise olagan genelkurullari 13 Mart 1993 tarihinden

itibaren gerçeklesmektedir. Bu

nedenle KTMMOB yönetim

kurulu olarak toplantidüzenlememiz olanaksiz oldu.

Genel kurul hazirliklari

sözkonusu olunca

çalismalarimiza kisa bir süre de

olsa ki yaklasik kirkbes gün kadar,ara vermek zorunda kaldik.

Söz genel kurullardan

açilmisken konuya birkaç satirla

deginmek geregi duymaktayim;

Her mühendis ve mimar bagli

bulundugu Odaya ve Birligimize

sahip çikmalidir. Ülkesine,

toplumuna ve örgütüne çagdas

bir insan geregi olan sorumluluk

duygusu içerisinde olmalidir.

Düsüncelerini, beklentilerini ve

istemlerini açiklikla dile getirmeli.

Sosyal, ekonomik, kültürel ve

teknik yönden kalkinan, gelisen,

ilerleyen bir toplumun

beraberinde getirecegi yararlar

her katmana yansiyacaktir.Bu noktadan hareket ederek

üyelerimizin Odalarinin ve

KTMMOB genel kurullarina

katilip görüs, duygu ve

düsüncelerini hatta elestirilerini

MiMARCA-3

T ••• iNSAAT MÜHENDisi•••.. r ~ ELEK~RiK~.ÜHEN~i~i..• IVU

K..• IAt

M•••MAKINA MUHENDISI

E A••• PEVZAJ MIMARI..• iP

T....• i i. R••• iÇ MIMARi

C•••USTALAR V.S...• IT. i i

~

TANIMTüm ticaret, mal ve hizmetlerde

kalite aranabildigi gibi mimaridekalite aramak toplum bireyleriningörevi olmasi gerekirken bununbir çok sebeplerle yapilmadiginigörmekteyiz. Kullanimdaki talepve sartlarabagliolarakdegisenkalitekavramini Japon SanyiStandartlari Komitesi "Ürün ya dahizmetiekonomikbir yoldan üretenve tüketici isteklerine cevap verenbir üretim sistemi olarak"görmektedir. Arz talep meselesiolarak bakacak olursak mimari

kalite aranirken önce toplumunkaliteyi isteyeeck düzeydeegitilmesi gerekmektedir. Toplumbireyleri gereksinimlerini ifadeettikten sonra is mimari üretimdehizmet verenlerin becerisine

kalmaktadir. TS-ISO 9005'e göreKAliTE, "Ürün ya da hizmetinbelirlenen ve olabilecek ihtiyaçlarikarsilama kabiliyetine dayananözelliklerin toplam idir"denilmektedir.

Mimar Ezca" ÖZSOY

...MIMARI KALITE

VESTANDARTLARKTMMOB-Mimar/ar Odasi

adma 21-22 Ocak 1993 tarihindeKKTC ve Standart/asmaKongresinde sunu/an bildiri

ÖZET

Mimari kalitenin artirilmasi,toplumun bilinçlenmesi, yasalarinçagdaslastirilmasi, kaliteli hizmetve malzemeninkullaniminin tesvikiile mümkündür.

ANAHTAR KELiMELERKalite, Tasarim, Uygulama,

Malzeme.

GiRisÇevre en sade tanimi ile insan

ve doganin bütünlestigi herseydir.Bu çevrede insan eliyle degistirilipbiçimlendirilendogaya mimari diyebir olgu eklenmistir. insanoglunundogaya egemen olma telasi ileçevresini kirletmesi, tahrip etmesikaçinilmazdir. Bu tahriptoplumlardakiegitimdüzeyinegöredegiskendir. Kimilerine göre basitbarinaklar dogaya daha saygilidururken, uçari çizgilerle dogayaters düsen biçimlendirmelersirasinda daha kaliteliolarak kabuledilir. Sonuçta, her iki yöntem demimari çevreyi olusturmaktadir.Tasariayanave yorumlayana baglikalananlayis ile mimarideki bilinçlikarmasik çizgiler disindaki üretimçözümsüzlükler, i yasalardakiyetersizlikve en önemlisitoplumunbilinçlendirilmemesinden doganduyarsizlik ile çarpik mimariolusmaktadir. Mimaride kaliteyiyakalamak yasalari çagdasuyarlamalarla düzeltmek vetoplumubilinçlendirmekfemümkün

MiMARCA - 4

------ .

1:(((it1i/il~=:t:ft\2iNU~U(:m:m:(::({??:tt::m:m=:::m:::::m:m:m::::::ii)::=i::){::::i{:i):i::i)):::m:::=){::::::{: ./:.n..................................................................................................................................................................

}iiiittrr}tt/frrrrtffi(}ttf})rr\/Wttttfji){{irr?ttt?\){t)t(t?)j)t\)j{t)t/}j/{}rr)/})??i~/~~>:::::::::::::::::=::::;::::

olacaktir. Tüm bunlara ilaveten MiMARi KALiTE NEDiR?

kalitelimalzeme,çagdasuygulama, Rekabete dayali ekonomiken ekonomikve en verimli biçimde sistem içerisinde tüm ticaret malhamur edilip toplumun kültür ve hizmetler gibi mimari hizmetiyapisina ve yasam tarzina uygun ve üretim kalitesinin de gelistirmeseçenekler haline getirilmelidir. çagrilarina uymasi gerekmektedir.

Birikimlerinüretimedönüstürülmesitalep edildigi anda mimari hizmetverilmeye baslamis sayilir. Dr.Kaoru ISHlKAWA'yagöre: "Kalitekontrol uygulamak, en ekonomik,en kullanisli ve tüketiciye daimatatmin eden kaliteli ürünü

gelistirmek, tasarimini yapmak,üretmek ve satis sonrasihizmetlerini vermektir". Bu tanimla

mimari kaliteyi bagdastirmakmümkündür.Ancak, tüm teknolojikyenilikler ve çagdas yasam biçimigöz önünde bulundurularaktoplumun kültür yapisi ve yasamtarzina göre tasarlanacak mekanbiçimleri basta olmak üzere,malzeme ve isçiliktekalite kontroluuygulanmaz, is programi olmasigereken disiplinde yürütülmezsekalite düsmeye baslar.

Kaliteli bir çalismanin, gerekmimarina, gerekse sahibinekazandiracaklarinin basinda,gurur olmak üzere, görevi en iyisekilde yapmanin doyumu,verimlikik, islerin bir defada dogruolarak yapilmasiyla kazanilan

•

zaman ve alicilarin bir firmanin

veya mimarin adini kalite ilebirlikte anmalarindan

kaynaklanacak maddi ve manevikazanç gelmektedir.

Tasarim sürecinedaha çok zamanayirip en iyiyi enkusursuzu arayip

bulmakgerekmektedir.

Kalite nedir? Kalite,

kusursuzluk arayisina sistemli biryaklasimdir. Bu geneltanimlamadaki sistemi kuracak

ve yürütecek olan mimar, ilgilidiger meslek gruplari, mal sahibive olusturulacak mimari yapitarasinda koordinasyonu saglar.Bu konudaki sorunlari ortayaçikmadan önce çözümlerinio;usturur, ürün ve hizmetlerinY2) isina tasarim yoluyla üstünlükve kusursuzluk katar. Müsterisinesundugu hizmetin ne kadar iyioldugu konusundaki son kararinverdigi memnunlukla onu tatmin

eder. Tasarim sürecine daha çokzaman ayirip en iyiyi enkusursuzu arayip bulmakgerekmektedir. Bir an öncebasimizi sokacak bir yuvamiz,bir is yerimiz olsun yaklasimi veyayeni dogmus çocuklarim iza kalicibir yatirim düsüncesiyle henüzonlarin istemlerini alamadan

alelacele tasarlanip gelecektemekani kullanacak olanlarin sözhakki olmadan üretilenlerle

bugünkü çarpik yapilasmayi veçarpik gelismeyi olusturmaktayiz.Dogru olan mimari hizmet akilcibir programa uyulup herseyizamaninda yapilandir.

"Kalite verimliliktir" ilkesiylemimari hizmette tasarimdan

uygulamaya dek belli bir egitimdengeçen, ihtiyaç duydugu araç-gereçve talimatlarla desteklenen

teknisyen, usta ve isçiden elde edilir.

Eger bir insaat ustasibir adama ev yapar

ve yapilan evyeterince saglam

olmayip ev sahibininüstüne çökerekölümüne nedenolursa o insaatustasinin basi

uçurulur.

GEÇMisTE KAliTETSE yayinlarindan edindigimiz

bilgilere göre kalite ile ilgili en eskikayit M.Ö. 2150 yilina kadar uzanir.Ünlü Hammurabi Kanunlarinin 229.

maddesi su hükme yer vermistir.Eger bir insaat ustasi bir adama

ev yapar ve yapilan ev yeterincesaglam olmayip ev sahibinin üstüneçökerek ölümüne neden olursa oinsaat ustasinin basi uçurulur.

Fenikelilerde de oldukça etkiliyatirim yollari oldugu anlasiliyor:

Fenikeli bir denetçi kalitestandardlarina bir aykirilikgördügünde bunun tekrarlanmasinikesinlikle önlemek için kusurlu maliimal edenin elini kesme yetkisinesahipti.

Kalitenin bir kavram olarak ortayaçikmasi 19. yüzyila rastlar. Ancakbu dönemden sonradir ki üreticiler

kalite bilinciyle, ürünlerine kendimarkalarini vurmaktan gururduymaya baslamislardir .

GÜNÜMÜZDE KALiTEKisa dönemli ihtiyaçlari karsilama

yöntemini seçmek her sektördeoldugu gibi mimari ve baglihizmetlerde de telafisi mümkün

olmayan bedeller ödettirmektedir.Çevre bu hatali kararlarla giderekbozulmaktadir. Günümüzde mimari

çevremizin giderek bozuldugufarkediliyor ve faturasi da mimar

ve mühendislere kesiliyor. Bizlermevcut piyasa ekonomisiiçerisinde gelirlerimizi çizdigimiz yada kontrol ettigimizhizmetlerimizden elde etmekteyiz.Mevcut yasalarla alabilecegimizasgari ücret orani sinirli olmasinaragmen bazi m~1 sahipleri bunudahi vermek istememektedir.Üstelik mimar ve mühendisin

devreye girdigi anda gerek projedegerekse uygulamada kaliteyiartirmak istemi ile mal olus bedeliniartiracaklari endisesiduyulmaktadir. insaatlarimizdateknik hizmet verilmeden

kontrolsuz uygulamalaryapilmaktadir. Mimar vemühendisin hazirladigi proje isesadece yasal süreci baslatmak yada yasal zorunlulugu yerinegetirmek için kullanilmaktadir.Aksakliklar ve uygulamadakisorunlar mal sahibinin inisiyatifive mahareti ile yürütülüp yasalengeller asilmaktadir.

Çevrenin korunmasi gerektigiolgusu gelismis ülkelerdekamuoyunca genis çaptabenimsenmis, bu konuda kurulmusyerel ve uluslararasi örgütler çevrekirlenmesine karsi etkin biçimdefaaliyette bulunmaya ve politikkararlarda roloynamayabaslamislardir. Bu ülkelerde toplumve kisiler çevre konularinda duyarlioldugu, yeterli teknolojik seviyeyesahip olundugu ve gerekli yasalönlemler alinabildigi için çevrekirlenmesini azaltabilmek mümkün

olabilmektedir. Dogaldir ki alinanönlemler birim maliyeti yükseltir.Ekolojik çevre toplumdaki çevreduyarliligi yüksek, ülkenin parasalolanaklari yeterli oldugu için çesitliarastirmalar yapilarak ve önlemleralinarak mümkün olabildigincekorunabilmektedir. KKTC'de ise

insanlarimizin baska alternatifyatirim olanaklaribulunmadig indan topraga yatirimyapmaktadirlar. Bunun üzerine degenellikle en ucuz yatirimyöntemleri ile gerçeklestirilen

MiMARCA - 5

KAYNAKLAR

ATUN, H., Mimari Standardi Yükseltmeliyiz, Mimarea 36,5-7, Lefkosa, Mart1992.

ERÖNEN, Y., LefkeveÇevresi imar-Korumave PlanlamaSorunlari, Mimarea25-26, 4-6, Lefkosa, Nisan 1991.GAZiOGLU, T., Kalkinmis ve Kalkinmakta Olan Ülkeler - Kalkinma ve Çevre,Türk Devletleri Arasinda i. ilmi isbirligi Konferansi- Çevre 92, KTMMOBBildirisi, Lefkosa, Mimarea28, 3-7, Mayis 1992.iNAN, H., ÖZSOY, E., YÜCEL H., KKTC'de Plansiz Yapilasmanin Nedenleri,Etkileri ve Çözüm ilkeleri, Türk Devletleri Arasinda i. ilmi isbirligi Konferansi­Çevre 92, Mimarlar Odasi Bildirisi, Lefkosa, Mimarea 39,4-8, Haziran 1992.KTMMOB Sehir Planeilari Odasi, Yaygin ve Düzensiz Kentlesme. DünyaSehireilik Günü Bildirisi, Lefkosa, Kasim 1988.TSE, Türk Standartlari Enstitüsü Kalite Müdürlügü yayinlari, No: 4/06/2A,Kalite Notlari (Bölüm 1) Ankara.

kalitesiz ve standart denetiminden

geçmemis hizmet ve malzemekulanmaktadirlar. Devlet ise büyükçapli projeleri kendi üstlenmeyekalkmakta, her bakanlik kendi

bünyesinde bir proje grubukurmaktadir. Ama bu gruplarinkadro ve deneyim eksikligindendolayi kaliteli proje üretemedikleriise bir gerçektir. Ne teknik insangücü, ne yasal alt yapi, ne dedevlet ve politik kadrolar, özündemimari kalite yatan imar, korumave planlama sorunlarininüstesinden gelecek yapi, olusumve felsefeye yeterince sahipdegillerdir. Sorunun asilmasi içinen üstseviyede hedefsaptamasi,egitim ve kararlilik gerekmektedir.

Hedefimiz AvrupaToplulugu ise,

devletçe onlarinstandardlarini

kabullenipkendimize

uyarlamahyiz

ÖNERiLER

Hedefimiz Avrupa Toplulugu ise,devletçe onlarin standardlarinikabullenip kendimizeuyarlamaliyiz. Özellikle mimarihizmet verenlerin yasamdüzeylerini artirici önlemleralinmalidir.

Avrupa ve diger çagdasyapilanmada önde bulunanülkelerin egitim kurumlarina, ihtiyaçduyulan dallarda, yetenekli ö{irencigönderilmeli ve egitimlerininhitaminda yurda dönüslerinisaglanmalidir. YerelÜniversitelerimizi hedef

standardlara ulastirip lisansögrenimi genellikle buralarakaydirilmalidir.

Özellikle umutla bekledigimiz"imar Yasasi"nin gerçekten tümtüzük ve planlari ile birlikte isler

MiMARCA - 6

vaziyete sokulmali. Gelenekselmimarimize ters düsen 1940'lardankalma "Fasii 96" C'follarve BinalarDüzenleme Yasasi)çagdaslastirilmalidir. "Eski EserlerYasasi", "Çevre Yasasi" ve mimariile ilgili tüm yaaslarla koordineliolarak islerlik kazandirmali. Henüzçikmamis ama çikmasiyla mimarikaliteye kazanç getirecegitartismasiz olan "Müteahhitlik

Bu binayiböyledenetimsiz vekalitesizyapanlarinkolunu mu,kafasini mikesmeli? Sizkarar verin.

Fotograf:Ezcan ÖZSOY

Yasasi" ve Standardlar Enstitüsü

Yasasi" çikartilmalidir.Yarismalarla tüm

mimarlarimizin yaratici gücündeiiiyararlanmak gerekir. Onlari tesviketmek ve firsat esitligi yaratmakhem devlete hem de özel sektöre

düsen önemli bir görevdir. Sonuçta,halkimiz, ülkemiz yararliçikacaktir. Ayrica biz de Mimaribir kültür yaratmak zorundayiz.

_ . ötürü özellikletesekkür etmek isterim.

;; \\ Proje etüdünden önce ekip arkadasimlaV~ ,~birlikte Hasmetbeyinyasam felsefesi, nitelikleri,

.."~ f \ " ) kimigi, sevenleri tara~ndan algilanisi gibi

/\,' \ ~, kon~lari.konustuk.Yapitin b~~~~le~mesindebu

l-..] r, \ faktorlennyansitilmasi geregi uzerindeuzlastik.i; :; \ / i / Jjil)) .J Mevcut mezari yerinde ziyaret ettik. Belediyer~'! ~il.--. j ~ sorumlularindan bilgi aldik. merhumun esi ile

(' ~/f >. ""} yaptigimiz görüsmelerde projemili iki mezarlik~ ~ _ / i~.~;./ yer üzerindedüsünmemiz için yönlendirildik.

,\ ~. ,,,r./' / Sonraçalismalarbasladi. Degisiketüdlerden

'\ J ~ sonra Gönyeli Tepe Tasi kaplanmis yekpare

~~ \) i:f: m" betonarme kare planli bir platform üzerinde./ / yükselen ve Lefkosa burçlarindan birini

\ simgeleyen traverten kapli betonarme lahit00 9

II 11\ it ME T H ([;LURKAN A formunda karar kildik. Burç ile alttaki platformuLL ~ _ o " 8 cm yükseklikte granit bir fuga ile çepeçevreCC !i\ vi7"'rr iLAlTJ) II IMllT'il LA M IMAR~AR.. b ...~A""\.Jl. \',!:illi L ~LL JUJL.i ODAsi ayirip urç etkisini artirmayi uygun bulduk.

Arastirmaci-yazar, yakin dostumuz Hasmet Lahit üzerinde ve gerisindeki alçak formMuzaffer Gürkan'in anit-mezar projesinin üzerindebirakilan bosluklarayesile yer verirkenhazirlanmasi görevini ene~ik arkadasim Ezcan sadece dini gerekler yerine getirilmeyecekayniÖzsoyve banaveren odamiz yönetim kuruluna zamanda merhumun çevreci kimligi deönce tesekkür ederim. Resmi görevi belirtilerek kütle etkisi yumusatilmis olacaktir.olmamasina karsin yardimci olmayi dogal bir Burcun yol cephesindeki meyilli yüzeyi üzerinegörev kabul ederek anit-mezarin maketini Hasmetbeyinyayimlanan son yazisindan alintihazirlayan meslektasimiz Hasan ERHAN'a bir pasajbenzerdigeryüzey üzerineise LefkosaMimarca araciligi ile bu örnek davranisindan sur ve burçlari kazinacaktir.

Mimarlar Odasi a.

Mimar Serhan GAZiOGlU

Mimar Ezcan ÖZSOV

Lahit üzerinde transfer kapli yatay yüzeyüzerine aynali bronz ayaklarla monte edilecekBesparmak dagindan temin edilecek ve alttakitraverten kaplama rengine uyumlu tabiitraverten kaya mezar tasini simgeleyecektir.Tasin bas kismi olusturan yüzeyine sadeceHasmet Muzaffer Gürkan ismi kazinacaktir.Burç formunun aksi üzerinde ancak buncarigerisinde tas kapli betonarme plak platformüzerinde birakilacak yuvarlak basliga Lefkosakentinin diger bir simgesi olan bir hurma agacidikilecektir. yol cephesine paralel arka ara geçitüzerine ise Kibris'i ismgeleyen iki adetpiramidalselviagaci dikilip birfon olusturacaktir.

Finansmani merhumun esi tarafindankarsilanacak olan anit-mezarin kontrollugu davize ekibimiz tara~ndan gerçeklestirilecektir.

Hasmet Bey için adamizdan Anit-MezarProjesi hazirlanmasi talebinde bulunan,yapilan çalismalardan ötürü Odamiza vebizlere ani plaketi sunarak olaya ebediyetboyutu ekleyen KT Sanatçi ve Yazarlar Birligiyetkileri ile çalismalanmizda bizlere duydugugüveni sik sik yineleyerek bizi yüreklendirensayin Ayfer Gürkan'a Odamiz ve ekiparkadaslarim adina tesekkür ederim.

SerhanGazioglu

'Ii \

i ii

Li

J

i

\

\ii

•

MiMARCA-7

TMARiM M\MA\<lAf\ (1)/\),smlA il GAi.lD':, iu fA••~ZCA.1l ÖZc,o'l "',"~

,",

/'D0l.••.:'

(..,p,"\i c'"',

. uZ t

KT 'iL\NAiCi V~,

UA~M(T M. GÜRYAN

ANiT MiZAR\ PROJl3\

PLAN dLJ:.u., 'I/laU/"-SMU M GÜRKAN ANiT MUARI

+ i

/

r

i

i

f

MiMARCA - 8

/,

WA~M(1 M. GÜRKAN ANiT MlZMI

\\\

"'1.,

f.\,

~\ 1\ /,/~i .

..:i

,,'iii

/

\

---:"tE-i.....,i

:~~,,~,~.J\,.,'

MiMARCA - 9

Derleyen ler: Mimar Sergül ÖZDEGER

Mimar Funda YEsiLADA

------- .

i··· ·"" · .·.·.".····.~· .. w.··· ······.w ···············w·w···w·w.ww ••••

........................................................................................................................................................................ ,..................•.............................................................................................................................................. - ..............•••.•.................•................................................................................................................................................... ..' .....................•................................................................................................................................................... ~~ .

kapilmadan mimarin yasamasevincinin kaynagi olmali bence.Mimar hiçbir konuda bagnazolmamali. Yumurta yemegi sevmesede faydalansin, teslim etmeli.Mimarligin icra tarafi ise yukardasayilanlar disinda baska faktörlerede bagi mli. Müsteriyle temsil edilentoplumun deger yargilari, yasamakültürü ve özünde bunlari

biçimlendiren sosyo-ekonomik

yapinin mimarin ürününe bir sekildeyansiyor. Arz talep ikileminde arzkefesi agir basan mesleki uygulamaortami mizda kaliteli (belki göreceliolarak) yapitlar arzedebilen mimarlar,herseye ragmen kendini kabulettirebilme becerisi gösteren nadirmimarlardir. Yan geliri olmadanekmegini meslek ve insan onuru ilemesleginden yiyebilen tümmimarlarin ellerinden öperim."

M.Serhan GaziogluMimar iTÜ

1950 Martinda Magusa'da dogdu.Orta egitimini Lefkosa Türk Usesinde1968 yilinda tamamladi. iTÜMimarlik Fakültesinden 1975 yilindamezun olduktan sonra Planlama ve

insaat Dairesinde göreve basladi.Görev süresinin sona erdigi 1986yilina dek PiD Proje Etüt ve insaatKontrol Birimlerinde çalisti.

Halen serbest mimar olarak

çalisan Serhan Gazioglu aynizamanda Adamizi temsilen OrtakVize Bürosunda görev yapmaktadi r.

Katildigi Ticaret Odasi projeyarismasinda ikincilikve Kibrisli Türkve Rum mimarlarin katilimi ile

gerçeklestirilen Fikir Projesiyarismasinda üçüncülük ödülünüekip arkadaslari ile paylasmistir.Kibris Tarih ve kültürüne özel ilgiduyan Gazioglu karikatür sanati ilede ugrasmaktadir.

Serhan Gazioglu kendini söyletanimlamisti r;

"Fakülte çikis belgesinde adimlabirlikte "mimar" sifatini gördügümgün, kendi kendime artik ben demimarim demistim. Meslegimiisteyerek, severek seçmistim. Mimarsifatina yakismanin pek de öyle kolaybirseyolmadigini ayirdetmemyillarimi aldi. Artik bilmediklerimifarkettikçe özgüvenim artiyor.Deneyimin ögrenmedeki önemibüyük ama kazanirnin faturasinibaskalari ödüyor. Gözlem, arastirma,bilgi birikimi ve bunlarin getirecegiufukgenisligineulasabilmeken güzeli. Fotograf: Ezcan ÖZSOYMimarlik, meslek fanatizmine

MiMARCA -10

Dr. Mevlüt Soyer KonutuLefkosa

Fotograf: Ezcan ÖZSOY

Dr. Mustafa Hami Konutu

Lefkosa

to Fotograf: Tamer GAZiOGLU

Tamer Gazioglu Konutu

i

f

20 YILLIK TECRÜBE iLE HÜSEYiN RUSO TiCARET

PERMOGLAZEKKTC YETKiLi BAyjj

HÜSEYiN RUSO TiCARET

15-17 Agah Efendi SokakLefkosa Tel & Fax: 71515

MiMARCA -11

Degerli okurlar, öncelikle birüyemizden gelen mektuba göz atarakbaslamak istiyorum.

1992-1993 MiMARLAR ODASi

BASKAN VE YÖNETiM KURULUÜYELERiNE

AÇiKMEKTUPHer yil Ola(Jtlh Genel Kurulumuz

öncesi biz mimarlarda merakli bir

bekleyis baslar. Fisiltl/ar büyür,dedikodu halini alir. Kimin aday o/aca(Jibilinmez. Yönetim kuruluna adaylannnasil seçilip belirlendi(Ji bilinmeden bizmimarlarda bir bekleyis! Acaba, bu yilyönetim için adaylar kim olacak? Buadaylar kimin kalburundan geçip adayadayi olacak? Eski yönetim kurulukafasma göre mi kisi seçiyor? Bu göreviçin adayolmaya istekli, niyetli olankisilere ne zaman ulasilacak? Sayimiz247'lere ulasan bu günlerde Baskanve Yönetim Kurulu üye sayimiz 5kisiiken, bu oran nasil, kime ve neye göreaçiklandl(Jml henüz çözmüs de(Jilim.Bilemiyorum, acaba bu düzeni ben mianllyam/yorum yoksa bu kisilerinseçiminin yaplldl(Jml göremeyecekkadar KTMMOB'den çok mu uzakkaliyorum. Bu konuda aydmlatl/mayiumarak yönetim kurulunda görevalacak tüm arkadaslara simdidenbasanlar diliyorum.

Yazimm adaylara hitafen de(Jildüzene oldu(Junu saygilanmlabildiririm.

Mimar Emre Günce

Görüldügü gibi genç bayanmeslektasimiz endiselerini korkusuzcadilegetirmecesaretini bulmus. Benimbu konudaki görüslerimi kisa ve özolarak belirtecegim.

Yeni olusacak yönetim kurulu veyaeskilerden kimin göreve devam edipetmeyecegi haliyle mevcut yönetimkurulunca bilinir. Çünkü odamiz butür konusmalarin yapilacagi yeganemekandir. Bu mekanda dedikodu

yapilmaz, hersey açik açik konusulur.Dönem boyunca yönetim kurulutoplantilari mizin da tüm üyelerimizeaçik olarak yaptigimizi belirtmekgeregini hissediyorum. Ada-j belirlemekonusunun genel kurulumuzdatartisilmasi gerekirse açikca ele alinir.

MiMARCA-12

BiR TASLefkosa'da eski zamandan kalan bir

bina var. "Haydarpasa Cami" günümüzdesanat galerisi olarakdegerlendirilmektedir. Günümüze gelenekadar bu bina degisik biçimlerde toplumahizmet vermis. Her degisim sürecindeyakin çevresi de degiserek yasaminisürdürdü. Yapilan, yikilan binalar vetamiratlar nedeni ile binanin kendisinin

de birtakim kayiplari olmaktadir.Galeriden, Venedik evlerine (kuzeyyönüne) giden sokak üzerinde yayakaldirimi içine gömülü birtas vardir. Bu

Ziyarnet'te bir ~SE - CAMi

tas, bu galeri binasinin tavansaçaklarindan düsmüs birtastir. Bu tas,bir elektrik diregi dibine oturtularakkaldirim betonu içine gömüldü. Bundansonraki yasami ne kadar sürecek bellidegiL.Günün birinde sokak genisletmenedeni ile sökülüp çöpe atilacak. Galeride, herhangi bir zaman tamirat olacaksaaynisi yapilmaya çalisilacak. Yapabilenvarsa sorun yok. Tahrip edip yenisiniyapmaya çalisacagimiza korumayiögrensek, acaba nasilolur? Bir deböylesini deneyeJim.

Mimar Hasan ERHAN

Dipkarpaz'da TENEKEMiNARE

KENT BÜTÜNÜNDE TABii, KÜLTÜREL DEGERLERiN.KORUNMASI VE GIRNE KORUMA ÇEVRE PLANI

\J

\J.

Odamizin 29 Mart 1993 tarihindeKTMMOB Lokalindedüzenledigi"Kentbütününde Tabii, Kültürel DegerlerinKorunmasi ve Girne Koruma ÇevrePlani" konulu panele Mimarlar OdasiBaskani Hüseyin inan baskanlik etti.

Panel öncesinde Sayin Altay Sayi itarafindan gösteriye sunulan 1940'1iyillara ait yasam biçimi ve bayindirlikisleri Kibris ve ingiliz Enformasyondairelerince hazirlanmis.

Sehir Planlama Dairesi MüdürüAhmet Savas Örek, Eski Eserler veMüzeler Dairesi Müdürü Ali Kanli,KTMMOB Baskani Tamer Gazioglu,MimarlarOdasi istanbulSubesi HukukMüsaviri Dervis Parlak ile TMMOBMimarlarOdasi istanbulSube BaskaniOktay Ekinci konustugu panelde:• Kibris'taki tarihi ve kültürelmirasin korunmasi süreci ile buvonudakiyasal düzenlemelerhakkindabiigi veren Sehir Planlama DairesiMCirürü Ahmet Savas Örek, 19'10'1i

yillarin baslarina kadar arkeolojikçalismalarinve tek tek anitsalyapilarinkorunmasininesas alindigini, yasayankent mirasina ise pek önemverilmedigini anlatti.

1975'te Eski Eserler, 1989'da daimar Yasasi'nin çikarilmasiylaplanlama ve çalismalarininbaslatildigina dikkat çeken Ahmet S.Örek, "Korumave çevre bilincininyenibirdönemecegirdigini"söyledive GirneKoruma Çevre Plani'ni buna örnekgösterdi.

GirneKorumaÇevre Plani hakkindada bilgi veren Sehir Planlama DairesiMüdürü Örek, Plan'in hayata geçmesiiçin etkin katilim, mali kaynak ve yasaldüzenlemelerin zorunlulugunuvurgulaci.Örek "Plan'inbasarisi, GirneBelediyesi ile halkin çogunlugutarafi ndan benimsenmesine baglidir"dedi.• Eski Eserlerve Müzeler DairesiMüdürü Ali Kanli da, dogal ve kültüreldegerlerin korunmasinda toplumunsosyo ekonomik yapilariyla kültürdüzeylerininesas oldugunuvurguladi.

"Gelismis ülkelerin deger yargilari,tarihi dokunun korunmasini dogalolarak asiladigi için cezai yaptirimlara

gerek duymuyorlar" diyen Kanli,sadececezaitedbirlerlekorumayolunagitmenin yanlis oldugunu anlatti.

Gelismeler sonucu yetersiz kalanEski Eserler Yasasi'nda degisikligingündemde oldugunu anlatan Kanlisöyle konustu:

"Neden bu yasa ile bugüne kadaryaptiklarimizda basarisiz olduk.Nedenyasaninyetersizligidegil, kültürseviyemizin yüzde 100 olmamasidir.Tedbir sadece yasalarda degil,toplumun yapisinda da aranmali.Kültür seviyesi gelismis bir toplumdegilse, her yasanin açigini buluruz."• Kibris'in kültür zenginligini"tavuk topragi eselese altindan eskieser çikar" diye ifade eden KTMMOBBaskani Tamer Gazioglu da, sosyalve ekonomik yapi degisiklikleriylekentlerin dokularinda da degisimlermeydana geldigini anlatti.

Nüfusun artmasi ve ticaretingelismesiyleLefkosa,Girneve Magusakent dokularinin zorlanmayabaslandigini belirtenGazioglu, çagdaskorumanin, yasayan tarihi kentdokulari ni n kentin bütünü ilekorunmasi ni öngördügünü anlatti.Planlamanin, toplumsal ve kisiselçikarlar arasindaki çatismayidengelemesi halinde basariyaulasabileceginidevurgu/ayanGazioglu,ilgili kuruluslarlaözel mülk sahiplerinintesvik edilmesinin ve gerekli yasalönlemlerin alinmasinin daplanlamanin basariya ulasmasindaönemli oldugunu söyledi.

Girne Koruma Çevre Plani 'nidegerlendirirken de, Plan'in basariyaulasmasi içinözendiriciönlemlerlemalikaynagin büyük önem tasidiginianlatan Gazioglu, planlamada duyarlikisilerin örgütlenerek politik baskiolmalarinin önemini dile getirdi.• istanbul Mimarlar Odasi HukukMusaviri Dervis Parlak ise, Türkiye ilekarsilastirmalar yaparak, korumaninhukuksal boyutunu anlatti.

KKTC'de 1989'da yapilan imaryasasi'nin Türkiye'deki yasadan çokilerioldugunusöyleyenParlak,yasadademokratik katilimin öngörülmesininönemine isaret etti.

Parlak, günümüzde çevreye veinsanlarin yasadigi ortamlara sahipçikmanin insan haklari kapsamindayer aldigini da kaydetti.• TMMOB Mimarlar Odasiistanbul Sube Baskani Oktay Ekinciise, kentlerinkültürelkimligininkorumaaltina ali nmasinin esas oldugunubelirterek, anitsal degeri olan tek yapikorumasinin gerek Türkiye, gerekseKibris'ta uzun süre devam edenyanlisbir uygulama oldugunu söyledi.

"Korumapolitikalarine kada' duyarliolursa olsun, fiziksel sekillenmesiniöngören diger sektörlerde de esasalinmadigi sürece basarili olamaz"diyen ekinci, ulasim veturizm sektörüile toplu konut politikasini örnekgösterdi.

Dogalve tarihi degerlerinbirlikteelealinmasi gerektigine dikkat çekenEkinci, plansiz yapilasma ile ülkeninkültürel kimliginin ortadan kalkmasihalinde, o kültürün yerini (arabeskgibi) baska kültürün doldurdugunukaydetti.

Dogal ve kültürel degerlerinkorunmasinin kalkinmanin önündeengel degil,aksinekalkinmaninkendisive ekonomik kaynak oldugunuvurgulayan Ekinci, bunun ParisSarti'nda yer aldigini bildirdi.

KKTC'nin siyasi varlik mücadelesiverdigini animsatan Mimarlar Odasiistanbul Sube Baskani Ekinci,tani nmanin sadeec siyasi girisimlerledegil, dogal ve kültür mirasina sahipçikilmasiyla mümkün olabileceginianlatti. Ekinci, "Kökenine bakmadan,topragimizdayaratilandegerlerinsahibiolarak sahip çikmamiz evrenselgörevimizdir" dedi.

Uygarlik ve kalkinmanin nüfusartisiyla ölçülü olmadigini belirtenEkinci, nüfusu her yil 300-400 binartan istanbul'u örnek gösterdi.

Ekinci, Bosna Hersek'teki Sirp/arinözellikle kültürel degerleri ortadankaldirdiklarina dikkat çekerek "Çünkükültür mirasi geçmisin, yaratilandegerlerin tanigidir" dedi.

Bu kisa özetlerden sonra panelekatilan konusmacilarin notlarinisizlereaktarmaya çalisacagiz.

MiMARCA -13

Ahmet Savas ÖREK

Sehir Planlama Dairesi Müdürü 11:11 iLi:! i·· i ri i ..... ii •• i1i ••••• ·1

.............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

:::::~~:B11:NEIJ.::~Nmml~I:::::::::::::::::::::::::~:::~·~~::~:~:~::::::::i::::::~:::~::::::::::::::::::::~:::::::::::::::::::::::~:::::::::~:::::::~:~:::::::::::.::~~::r::::\{?.............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. :- : : ... , .. . .. . .

Sayin meslektaslar,Kibris'ta tarihi ve kültürel çevre

mirasinin korunmasi ile ilgiligelismeler, koruma bilincinindünyadaki (özellikle Avrupadaki)gelismesine paralel bir sekildedegisim göstermistir.

Bu süreci iki asamada sizlereaktarmak istiyorum.

Birinci Devre: ingiliz Devri ve1970'Ii yillara kadar olan Devre.Bu devrenin Özelligi: Tek-tekANITSAL yapilarin korunmasi verestorasyon u ve sadece ölü kentlerolan Salamis, Enkomi, Soli ve digerarkeolojik alanlarin korunmasibilinci ve gayretlerini görüyoruz.

YASA olarak da ANTi KALARKANUNU CAP 31'in hükümleri

uygulanm istir.ikinci Devre: 1970'Ierden

günümüze kadarki devredir. Budevrede özellikle sivil mimari-konutve kent merkezlerinin "kentsel sit"

alanlari olarak bir çevre bütünselligiiçinde korunmasi gereginin ortayaçiktigi görülmektedir.

Kibris Cumhuriyeti-RumYönetiminin kent ve ülke

planlamasi ve turizm planlamasinaverdigi önemle NottinghamÜniversitesinde hazirlanan kent

imar planlarinda kentselkorumanin da yer aldigigörülmektedir.

Türk kantonlarinda da PiD

(Planlama ve insaat Dairesi)bünyesinde kurulan sehircilikbölümünde yetmisli yillardaLefkosa sur-içi Gazi MagusaSuriçinin kentsel sit alanlari olarakele alindigi ve kentbütünüiçerisinde koruma alanlarinin;korunacak sokak dokularinin ve

binalarin tesbitieri yapilmisti.Gazimagusa sur-içi ingilizyönetiminin adaya gelislerindenhemen sonra tarihi bir sit alani

olarak ele alinmistir. Tarihi surlarve yogun olarak ayakta kalan tarihikiliseleri koruma altina alinmis vesur-içinde yeni binalar 2 katlasinirlandirilmistir.

Avrupa Hristiyan kültür

MiMARCA -14

mirasinin korunmasina özen

göstermislerdir. Bunu yaparkensadece anitsal, tek tek yapilarkorunmaya alinmis, özellikle konutmimarisi, organik kent yol yapisistemi, gözardi edilmistir. Yolgenisleme projelerini, listelenmistarihi binalarin etrafini açmak vegörünüm saglamak amaçli"istimlak" ve "yikim" politika vehedefleri planlarda ve uygulamadagörülmektedir. Bu yöndekiyaklasimla kent dokusu önemlizararlar görmüstür. Antikalarkanunu gerek Magusa'da gerekseLefkosa'da ayni yaklasim içindeuygulanmistir. Örnegin Lefkosa'daYeni Caminin avlusundan yolgeçirilmis ve tarihi türbelerden biriüzerinden halen yol genislemeprojesi geçmektedir.

ikinci devrede, ta 1972-73yillarinda, Planlama ve insaatDairesinde hazirlanan Lefkosa veGazimagusa koruma plan vepolitikalari, kentsel korumaalanlarini belirlemisti. Ancak yasalve mali gerekleri yapilamadigindanuygulanarnamistir.

1974 sonrasinda, 1975'de 35/1975 sayili Eski Eserler Yasasininhazirlandigi ve AntikalarYasasinin yerini aldigi görülüyor.Ancak bu yasada da "Kentsel Sit""koruma alanlari" yer almamissadece "arkeolojik" ve dogal"sit"lere yer verilmistir. Bu eksiklik1989'de 55/1989 sayili imaryasasi ile gideriimistir. Dolaysi ile1975-1989 yillari arasindahazirlanan kapsamli ve çagdasdüzeydeki imar planlarina dayalive kentbütünü içinde yer alanLefkosa, Gazimagusa ve LefkeMerkez "koruma alanlari" ile ilgiliplanlar da arzu edilen oranda etkinolamamistir.

Yasal bosluklar ve eksiklik vardiye hiçbirsey yapilmadi mi?Yapilan su olmustur.

35/75 sayili Yasanin verdigiyetkiler çerçevesinde olusanAnitsal Yüksek Kurulu kararlari

ile listelenmis olan anitsal binalarve sivil mimari örnekleri cumbali

konutlar ve yakin çevreleri, Fasii96 Yollar ve Binalar Yasasinin

verdigi yetkilerde zorlanarak vekoordine edilerek kent koruma

alanlari ve binalar ile SehirPlanlama Dairesince hazirlanan

ilgili kararlar uygulanmayaçalisilmistir. Listelenmis olanbinalarin bir kismi Yüksek

Mahkeme karari ile yikilmaklabirlikte birçok binamiz halen ayaktadurmaktadir.

Ancak proje bazinda da malikaynak bulundugu orandauygulama yapilmistir. BirlesmisMilletler Göçmenler YüksekKomiserligi (UNHCR) yardimi ileLefkosa'daki Arabahmet Korumave Rehabilitasyon Projesi örnegivardir.

Buraya kadar özetlersek YASALyetersizlik MALi olanaksizlik veBiliNçsizliK gibi önemli üçkisitlayici unsur nedeni ile "kentbütününde" yapilan koruma veplanlama çalismalari arzu edilenölçüde basarili olamamistir. Fakathenüz tren istasyondadir vekaçmamistir inancindayim.

iste GiRNE KORUMA ÇEVREPLANI bu tarihi dönemeçtehazirlanm iS bilimsel veuygulanabilir nitelikte bir çalismaÇevre Plani 55/1989 imarYasasiuyarinca hazirlanmistir.

Bu planin belli basli özelliklerinisöyle belirtebilirim:

1- 55/1989 sayili imar yasamizadayali kentsel planlamanin ilkidir.

2- Ülkemizdeki yasal planlamaSÜRECiNi baslatmistir

3- Seffaf ve demokratik birplanlama etkinligi olmustur.

4- Halkin katilimi süreci yapilmisve planlama süreci devam ederkenÇevre Koruma Plan alanigenisletilerek, kent bütününde biryaklasim geregi ve zorunluluguortaya çikmistir. "Beyaz BölgeEmirnamesi" bu nedenle

çikarilmistir.5-Beyaz Bölge Plan çalismalari

ile koruma-çevre Plani karar veilkeleri kent bütününe

yayginlastirilm istir.

6- Girne Koruma Çevre Planiiçerik yönünden ve kapsami ile(analitik etütler + plan uygulamakarar ve ilkeleri + maliyet veuygulamayi yönlendirici tavsiyebütünselligi ile ESNEK ve imaryasasinin öngördügü PlanlamaOnayi Sistemi ile de denetlenecekolan bir SÜREÇ halindeuygulanacak bir yöntemi de birliktegetirmektedir.

Sayin mes/ektaslar,Hazirlanan Koruma Çevre

Planinin ve bildirinin basarisiözellikle fiziki kararlar yanindaplanin Girne Belediyesi ve halkinçogunlugunca benimsenmesi,ayrica Planin (Ek1) 'i olarak verilenuygulamayi yönlendirici tavsiyekararlarinin hayata geçirilmesi ileolusabilecektir.

Bu yönde su öneriler yapilmistir.(1) YENi ÖRGÜTLENME ile

etkin yatirim ve katilimi saglamak,(2) YENi FON ile parasal kaynak

olusturmak,(3) YENi YASAL

DÜZENLEMELER ile mal

sahiplerine mali ve teknik yardimlar

ve bagisliklar getirmek.Seçenek örgütlemeler olarak da

Girne Koruma Vakfi, Girne KorumaKooperatifi veya Girne KorumaYatirim Sirketi düsünülebilecektir.

Sayin meslektaslar buraya kadarsizlere daha çok planin fizikikararlari disinda olanunsurlarindan bahsettim, çünküinaniyorum ki planlamada fizikikararlar kadar yasal, mali ve idarikararlar da önemlidir.

Girne Koruma Çevre Plani veBeyaz Bölge Plani (Emirname)'siGirne ketindeki insan yapisi vedogal kaynaklarin akiicilolarakkullanilmasi, gelistirilmesi vekorunmasini saglamak amaci ilehazirlanmistir. Fiziki kararlari daiçermektedir. Özetlersek;

1) Kentin korumaya degerbinalari ve kent dokusu Eski Liman

Bölgesi ve Türk Mahallesinde etütve tesbit edilmistir. Binalarinözellikleri kültürel degeri dikkatealinarak" bina bazinda, gelisme­koruma kararlari belirtilmiskatsayisi, bina büyüklügü vekullanimlar karara baglanmistir.

2) Kentin, mevcut imarnizaminda öngörülen yapilasmayogunlugu azaltilm iSbloklasma vebetonlasmayi önleyecek ölçegeçekilmistir.

3) Mevcut dört katli yapilasma2 ve 3 kata indirilmistir.

4) Kentin nüfus yogunlugu ileyapilasma yogunlugu birliktedegerlendirilerek birbirinitamamlayan yeni kurallarikonmustur.

5) Önemli fiziki unsurlar olanoto-parklar ve yesil alanlar ve kiyiseridi ile ilgili özel kararlargetirilmistir.

Sayin meslektaslar, daha fazladetaylari planlardan veraporlardan alabileceginiz inanciile sözlerimi baglamak istiyorum.

Girne'deki plan çalismalarikorumayi ve gelistirmeyi kentbütününe yaymayi ve saglikliyasanabilir bir çevre olusturmayiamaçlamaktadir. Planin basarisiiçin sizleri, hep birlikte çalismayadavet eder saygilar sunarim.

Ahmet Savas ÖrekSehir Planlama Dairesi Müdürü

Panelden konusmacilar ... Fotograf: Ezcan ÖZSOY

MiMARCA -15

rillH H . H H:1: . HHH . HHHHH H HHH HHHHHHHH " HHH ... ",H . H HH' ii

T GAZiOGlU ....

.. ~mer:~:::~'::::::H~ED::~:N'mmIIRj:::::~::~::.::.:::::::~:::,:::::::::~:~::::::::::::~:::~::::::::::::~::::::.:::::::::::::::::::::::::::~~::::::::::::::~:::~::::::::::::~::::.:::::~:,::'.:::::::::::~:~~~.~.:.:.:::.::~:::::~:KTMMO Birligi Genel Baskani '.' 0 •••••••• 0· •• 0.0. o •••• •••• •• oooooo.o •••• o·.oooooo •• •• •• H •••• OOO.

........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ~.................................•............................................................................................................................................. .•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• --0.00 ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••.... .. .. .

KKTC'DE TARIHI KENT DOKUSUNUN KORUNMASiNDAPLANLAMA VE UYGULAMA

i. GiRisBinlerce yildir Dogu Akdeniz'de

egemenlik kuran kültürlerin etkisindekalan ve bu kültürlerin miraslarini

bagrinda tasiyan Kibris adasinintasi ni r ve tasi nmaz tarihi eserleraçisindan ne kadar zengin oldugunuuzun uzadiya anlatmaya gerek yoktur."Tavuk topragi eselese altindan eskieser çikar" sözü, halkimizin, adanineski eser konusundaki zenginlikderecesini nasil dile getirdiginin birgöstergesidir. Bizlere miras kalan kültürdegerlerini, teslim aldigimiz bir sekilde,hatta daha da iyilestirerek, geleceknesillere bi rakmayi görev bilmeliyiz.Halen yasamakta oIdugllTIlIZ yerlesmeyerlerindeki mevcut tarihi dokuyu vebu dokuyu olusturan tarihi yapilarikorumanin, en az anitsal ve tasinirtarihi eserleri korumak kadar önemli

oldugunun bilincinde olmaliyiz.

ii. SOSYO-EKONOMiK YAPIVE FiziKi MEKAN

Tarihi gelisim süreci içerisindeteknolojik gelismeler toplumlarinsosyal, ekonomik, politik ve kültürelyapilarinda da degisikliklere nedenolmaktadir. insanligin, tarih boyuncayarattigi ve içerisinde yasadigi fizikimekanlari, toplumlari n sosyo­ekonomik yapilarinda meydana gelendegisikliklerin fiziki mekanlari önemliölçülerde etkilediklerini görürüz.Yerlesim yerlerinin bölgesel ve ülkeselölçekte yer seçimleri, önemkazanmalari veya önem yitirmeleriyaninda iç dokularinin degisimi, buetkilerin sonuçlaridir.

iii. KiBRiS'TA 1960 ÖNCESiDURUM

Adamizda, özellikle ii. Dünya Savasisonrasinda yerlesim yerlerindemeydana gelen gelismelere bakilacakolursa ekonomik ve sosyal aktivitelerinkent merkezlerinde yogunlasarakgelistigi, kentlerdeki nüfus artisininkirsal alanlara oranla çok daha yüksekoldugu görülür (Tablo-1). Gelisenteknoloji, ticari ve ekonomik aktivitelerve bunlara paralelolarak artan nüfus,

MiMARCA - 16

kentlerdeki mevcut dokuyu hizladegismeye zorlar. Bugün KKTCsinirlari içerisinde bulunan tarihikentlerimiz, özellikle Lefkosa veMagusa, tarihi kent surlari disina tasar,civar köyleri de içine alarak büyür.1946 ile 1960 yillari arasi nda Lefkosave Magusa kent nüfuslari % 176 ve% 114 artarak 34,485'ten 95,343'e ve

16, 194'ten 34,752'ye ulasi r.Bu gelismeler, dogal olarak, surlar

içerisindeki mevcut dokuyu etkilemeyebaslar. Gelisen ve degisen ticari veekonomik aktiviteler fiziki mekan

gereksinimlerini karsilamak için kentmerkezlerindeki konut bölgelerinizorlar. Konutlar yikilip yerlerine isyerleriyapilmaya baslanir. Birçok konut iseyapisal degisikliklere ugratilarakisyerlerine dönüstürülürler. Bu degisim,tarihi dokunun ve bu doku içerisindeyer alan tarihi binalarin yavas yavasyok olmasini beraberinde getirir.

Bu dönemde, tek tek anitsal degeribulunmayan tarihi binalari n ve tarihidokunun korunmasi sözkonusu

degildir. Lefkosa surlar içi araç trafiginirahatlatmak için ingiliz Dönemindehazirlanan yol genisleme plani vecephe çekilisieri, tarihi kent dokusununve binalarin korunmasi yönündeherhangi bir duyarliligin bulunmadiginigösterir. Yol çekilisieri, bugün tarihieser olarak korunmaya çalisilan birçokbinayi etkilemekte idi.

iv. 1963-1974 DÖNEMi,TÜRK YÖNETiMiKONTROLÜNDEKiBÖLGELER1963-1974 döneminde Kibrisli

Türklerin kontrol ve denetiminde

bulunan Magusa ve Lefkosa surlariçerisindeki doku, toplumumuzun budönemdeki ticari ve ekonomik

yapisindaki duraganlik nedeni ile,istisnalar hariç pek zorlanmamistir.Ancak toplumlararasi çatismalarsonucu büyük bir nüfus küçük alanlarasikisip kalmis, özellikle kentmerkezlerindeki eski konutlarda üçdört göçmen ailesi birarada yasamakzorunda kalmistir. Birçok konut, içmekanlarda fiziki degisikliklere

ugratilarak birden fazla aileninyasayabilecegi duruma sokulur.

V.1974 SONRASi DURUM

1974 yilindan sonra meydana gelennüfus hareketleri, Kibris Türklerinin

tek bölgede toplanmasi ile sonuçlanir.ilk yillarda yogun bir nüfus hareketliligi,sosyal ve ekonomik kargasa yasanir.Göçmenlerin ve diger haksahibi aileleriniskanlari büyük ölçüde tamamlaninca,günlük yasamla beraber ekonomik,ticari, sosyal ve diger aktiviteler denormale dönmeye baslar.

1974'e kadar Lefkosa ve Magusasurlar içerisinde yogunlasmakmecburiyetinde kalan nüfusun büyükbir kismi. Rumiardan kalan konutlara

yerlestirilmek sureti ile surlar disinaaktarilir. Ancak, Magusa'da Rumiarinterk ettigi Maras ticari merkezi iskanaaçilmadigi, Lefkosa'da ise 1974 öncesiticari merkez ile sinirli kalinildigi için,tarihi sur içlerinde ticari ve ekonomikaktiviteler yogunlasarak artmaya vetarihi dokuyu tehdit etmeye baslar.

Kent merkezlerinde gelismeye veyogunlasmaya baslayan ekonomik veticari hareketlilik bu bölgelerdeki tarihidokuyu ve binalari, ya yikilip yerlerineyeni binalar yapilarak ya da bazidüzenlemelerle konuttan isyerinedönüstürülerek, degisime zorlamayabaslar. 1974'ü takip eden ilk yillardaEsdeger uygulamalarininbaslamamasi, Girne kent merkezindekibinalarin mülkiyetinin devlette olmasi,ayrica ekonomik ve ticari aktivitelerinyeterince yogunlasmamis olmasinedeni ile tarihi doku önemli bir tehdit

alti nda degildir. Ancak zamanla Girnekenti, 1974 öncesinde oldugu gibi, Girnesahil seridindeki diger yerlesimbirimlerinin ticari merkezi konumuna

gelir. Esdeger mal uygulamalari iletasinmaz mallarin mülkiyetleri kisileredevredilir. 1985-1990 döneminde kent

nüfusu %24 artarak 7,029'dan 8,706'yaulasir. Nüfusa ve bölgenin gelisimineparalelolarak gelisen ticari ve turistikaktiviteler Lefkosa ve Magusa'da oldugugibi Girne kent merkezindeki tarihidokuyu zorlamaya baslar.

i

Çagdas bir imar Yasasi'nin, imarPlanlarinin ve yeterli korumaönlemlerinin bulunmayisi, tüminsaatlarin ingiliz Döneminden ka/maKFasll-96Yollar ve Bina/arDüzenleme

Yasasi· çerçevesinde yapilmasikentlerimizdeki tarihi dokunun vebina/arin yeterince korunamamasi naneden olur.

Vi. ÇAGDAS KORUMAClUKANLAYiSiii. DünyaSavasi sonrasindagelisen

çagdas korumacilik anlayisi, tek tekanitsal tarihi yapilarin ve sit alanlarininkorunmasini baz alan gelenekselkorumaciliga ek olarak, günümüzdeyasamini sürdürmeye devam edentarihi kent dokulari ni bir bütün olarakkorumayiamaçlamaktave buna birinciderecede önem vermektedir.

KAnitlarinve Sitlerin Muhafaza veRestorasyonu· konusunda 1964yili nda Venedik'te toplananUluslararasi Kongre'nin temelkararlarinin 6. maddesi söyle der.• Bir anitin muhafazasi, kendi ölçüsüile orantili bir çevrenin demuhafazasini gerektirir. Gelenekselçevreyasamaktadevam ettigi takdirdebu çevre korunacak ve bu çevreninhacim ve renk münasebetlerinibozacak her türlü yeni insaat, tahribatve yeni düzenleme yasaklanacaktir.

Amsterdam'da toplanan AvrupaMimari Mirasi Kongresi'nin 24 Ekim1975'teyayinladigi deklerasyonda isedikkate alinmasini istedigi hususlararasinda sunlar yer almaktadi r.• Mimarimiras sadecetek tek özelliklibinalari ve bunlarin çevrelerini degil,kültürel degeri bulunan tarihi kent veköylerin tüm alanini da içerir.• Mimari korumacilik kent ve ülkeplanlamasi nin tali bir konusu olarakdegil ana hedeflerinden birisi olarakdikkate alinir.• Kentlerdeki koruma bölgelerininekonomik sorunlarini çözmek için,çevre ile uyum saglama bakimindan,yeni yapilacak binalarin hacim veölçeklerine belirli yasal sinirlamalargetirilmelidir.• Planlama ile ilgili yasalar, yüksek.yogunlukyerinedüsükyogunlugu,yeniinsaat yerine restorasyon verehabilitasyonu özendirmelidir.

Bunlardanda anlasilacagi gibi tarihikentler, planlama ça/isma/arindakorumacilikyönünden bir bütün olarak

görülmeli ve hedefler buna göreçizilmelidir.

VII. KORUMA PLANLARi VEÖZEL MÜLKiYET

Nüfus artislarina paralelolarakgelisenve degisen ekonomik ve ticariaktivitelerin tarihi kent dokusuna vebinalara zarar vermeden, kentmerkezlerinin fiziki karakterini

degistirmeden,mekanayerlesebilmeleriiçin,planlama,yani devlet müdahalesi,önkosulolarak karsimiza çikar. Ancakplanlamaçalismalaritoplumsalçikarlarile kisisel Çikarlar arasindaki dengeyien iyi bir sekilde dikkate aldigi sürecebasarili olabilir. Özel mülkiyet, tarihikentlerinkorunmayaalindigi planlamaçalismalarinda çok önemli bir faktörolarak karsimiza Çikmaktadi r. Kisininmülkiyet hakkina, toplumsal çikarlariçin bazi sinirlamalar getirilirken,özendirici önlemler de dikkatealinmalidir. Çünkü devlet hemtoplumsal hem de kisisel çikarlarinkoruyuculugunu üstlenmekdurumundadi r.

Gelismis ülke insanlarinin, kültürvarliklarina gösterdikleri duyarliliknedeni ile ayrica eski kent dokularininkorunmasi ve yasatilmasi için parasalkaynaklarindan, gelismekte olanülkeleregöreceliolarakçok daha fazlabir miktar ayirabilme olanagina sahipolduklarindan, korumacilik açisindanözel mülk sahipleri ile büyük çeliskileriçerisinde olduklari söylenemez.Sinirlamalar nedeni ile meydanaçikanolumsuzluklar özel mülk sahiplerinesaglanan yasal, idari ve malidüzenlemeler yoluyla kolaycayokedilebilmektedir.

VIII. KKTC'DE TARiHi KENTKORUMACILlGI VE ÖZEL MÜLK

KKTC Anayasasi'nin 39. maddesisöyle der:• Devlet, tarih ve kültür degeri olaneser ve anitlar ile doga varliklarininkorunmasini saglar; bu amaçladüzenleyici, destekleyici ve özendiriciönlemleralir. Bunlardanözel mülkiyetekonu olanlara getirilecek sinirlamalarve bu nedenle hak sahiplerineyapilacak yardimlar ve saglanacakbagisikliklar yasa ile düzenlenir...

35/75 sayili Eski EserlerYasasi'nin16. maddesi eski eserlere yapilacakolan restorasyon ve bakimdan mülksahibini sorumlu tutar. Restorasyon

ve bakim konusunda yetersiz olanvatandaslarin mülkleriya kamulastinlirya da Bakanlar Kurulu'nun uygungörecegi kosullarda parasal yardimöngörür. Ancak gündemde tarihi kentdokularinin korunmasi bulund.igundanbu maddeyetersiz kalmaktadir.Çünkükonu arti k tek tek anitsal yapilardegildir. Kent dokusunu olusturanyüzlerce yapi dan söz edilmektedir.Bunlarin kamulastirilmasi devletolanaklarinin çok üzerindedir.

Eski Eserler ve Anitlar YüksekKurulu'nun, Lefkosa Master Planiçalismalarini dikkate alarak25.12.1984 tarihinde aldigi 67 nolukarar ile Lefkosa surlar içerisinde eskieser olarak tescil ettigive korunmasiniöngördügü tarihi yapilardan bazilari,mal sahiplerinin AnayasaMahkemesinde açtiklari davasonunda, devletin özendirici önlemlerve bagisikliklar konusunda gerekliönlemleri almadigi gerekçesi ile eskieser listesinden çikartilmistir.

Koruma planlari nda yer alansinirlamalar yaninda, devletin yasal,idarive maliyöndenözendiriciönlemleride gündeme getirmesi önkosul olarakkarsimiza çikar. Sadece sinirlamalarile bir yere vari lamayacagi genel birdogru olarak kabul edilmistir.

Amsterdam Deklerasyonuözel mülksahiplerinerestorasyonlarlailgiliolarakparasal ve teknik yardim. vergibagisikliklari ve diger kolayliklarinsaglanmasi öngörür.• Tarihi bina/arinve korunmasigereklialanlari n bakim ve restorasyonmaliyetlerininkarsilanabilmesiiçin ilgilikuruluslara yeterli parasal yardimyapilmalidir. Ayrica özel mülksahipleriiçin de parasa/ destek ve bagisikliklargetirilmelidir.• Eski binasi ni restore etmeye kararveren mülk sahibine, en az yeni binayapacakolanasaglananpa-asaIolanakkadar olanak saglanmalidir.

ix. AMAÇ MEVCUT DOKUYUCANU TUTMAK OLMAUDlRAmaç, korunmaya ali nan

bölgelerdeki tarihi dokunun fiziki yapiolarak korunmasi yaninda sosyal,ekonomik ve kültürel canliliginindevamliligini saglamaktir. Özelmülkiyete konu olan tarihi bina/arakisiler tarafindan yapilacak olanyatirimlar, binadanelde edilecekgelirleorantilidir. Gereken yatirim miktari

MiMARCA -17

100. c»l

700

TABLO-i. KIBRIS. KAZA MERKEZLERI NÜFUSUARTISI ve ARTlS YÜZDELERI.

1973196Q

belli degerlerin yok olmasina nedenolabilirdi. Koruma Çevre Plani basariile uygulanabildigi oranda, aktivitelerin,canliligini yitirmeden mevcut tarihidoku ile bütünlesmesinisagliyabilecektir. Tarihi dokuyubozabilecek belli aktivitelerin bu

bölgeler disina çikarilmasi, doku ileuyum saglayabilecek aktivitelerin bubölgelere çekilmesi plandaöngörülmüstür.

Planda belirlenen hedelere ulasmak,bir yandan tarihi doku korunurken digeryandan bu bölgeler için öngörülenaktivitelerin buralara çekilmesinisaglamak için, gerekli olan özendiriciönlemlerin, yasal, idari ve mali yönleriile hazir duruma getirilmesi, altyapi,restorasyon ve diger yatirimlar içingerekli parasal kaynaklarin bulunmasi,fonlarin olusturulmasi kosuldur. Plandayer almis olmasi na ragmen benim bukonuda Lefkosa'daki deneyimdendolayi kuskularim vardir. Su gerçegide hatirda tutmak gerekir ki Letkosa'da

1946

Yillar

_KENT _KIR _TOPLAM

1881

600

Kil)'nmc: Klbrl" Curnhi..rlyetl latatllil1.lk VQAraat.rrrre M8r"kezl 1953

'00

n cin

~400U III

~::i 300'+- ::iz 200

100

Sekil-l.

KiB~is, KENT-KI~ Nufus Artls ve Oranlari1881 - 1973 DONEMI

Kavnak: Kibris Curiiuriyeti istatistik ve Arastirma Merkezi, 1963.

II KENTLER II 1881 i Yüzde Artis i 1946 i Yüzde Artis i 1960 i Yüzde Artis i 1973 ii

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

~~~~~;A\i 1~:~~~i ~~~:;~~i ~~:~~~ i ~~~:~~~ i ~~:~~~i ~~:~~ i ~~~9~68

II LARNAKA II 7,833 i 88.59% i 14,772 i 34.08% i 19,807 i 0.00% i 19,608 II

LIMASOL 6,131 271.86% 22,799 91.07% 43,561 82.83% 79,641

II BAF II 2,204 i 163.29% i 5,803 56.45% i 9,079 i 0.00% i 8,984 ii

II===~~::~============:~:~~======:::~~~:========~~~:~===.===:~~~~:====m.~~:::=====:~~:::.========~~~~~==IITOPLAM KENT II 31,460 i 208.23% i 96,969 i 112.42% i 205,983 i 29.53% i 266,803-----._--------------------------------------------------------------------------------------------------

i TOPLAM NÜFUS II 186,173 i 141.77% i 450,114 i 25.08% i 563,000 i 12.22% i 631,778

Iln-- -_n =nnn _n_------ -n nn_n_n __nn_ --nn __nnn_ -n_n __nnn nnn n __--niLKENT YÜZDESI II 16.90% i i 21.54% i i 36.59% i i 42.23%=============================================================================================================

saglayacak olan yayayi bu bölgeleretasiyacak olan araçlar için plandaöngörülen araç park yerleriyapilmamistir. Bazi binalar restoreedilmis ancak bu binalar için öngörülenaktiviteler buralara çekilernemistir.(Arabahmet Mahallesindeki konutlaraekonomik yönden yeterli durumdakigenç ailelerin yerlestirilmesihedeflenmekte idi.) Maliyet ve yararhesabi yapilacak olursa sonuç pekde olumlu çikmayacaktir.

Xi. GiRNE KORUMA ÇEVREPLANI

Girne Koruma Çevre Plani, gelisensosyal, ekonomik ve ticari aktivitelerin,

gelisigüzel bir sekilde tarihi dokuyubozarak mekan ihtiyacini gidermesiniönlemek için yapilmistir. Çok detayliön çalismalar içeren bu çevre planininGirne imar Plani ndan sonra ele

alinmasi daha olumlu sonuçlardogurabilecekti. Ancak imar Planininhazirlanmasi için geçecek olan zaman

beklenen gelirin üzerinde ise özel mülksahibinin tarihi eserin baki m ve

restorasyonu için gerekli parayiharcamasi beklenemez. Bakim ve

restorasyonlar için olusturulacak olaniç ve dis kaynakli fonlarin, idari veyasal özendirici önlemlerin devreyesokulmasi gerekir. Ayrica, korunmayaalinan bölgedeki eski veya eksikaltyapinin yenilenmesi veyatamamlanmasi için belli yatiri mfonlarinin olusturulmasi gerekir. Digerönemli bir unsur ise öngörülenaktivitelerin idari ve yasal özendiriciönlemlerle bölgeye çekilebilmesidir.Aksi takdirde planda öngörülenhedeflere ulasmak ve korumaya alinanbölgede beklenen canli ligi saglamak,tarihi dokuyu yasatarak korumakmümkün olmaz.

X. LEFKOSA MASTER PLANÇAUSMALARILefkosa'daki koruma çalismalarinin

belirlenen hedeflere ulasamamasininen önemli nedenlerinden biri, plandaöngörülen yasal, idari ve maliönlemlerin bir bütün olarak degil parçaparça ve eksik olarak uygulanmasidir.Letkosa Master Planda yer alan korumaçalismalari için gerekli bazi yatirimlaryapilmis bazilari ise kaynakyetersizliginden yapilamarni Sti r.Gerekli yasal ve idari özendiriciönlemler alinamamistir.

Lefkosa Master Plani için Dr.Salva10r Diaz-Darrio'nun 1982 yilinda,Prof. Dogan Kuban'in 1985 yilindahazirladiklari kent korumaciligi konuluçalisma raporlarinda, korumaci li k veözel mülkiyet sorunlari islenmekte,yasal önlemler yani nda parasalolanaklardan da bahsedilmektedir.

Yine Lefkosa Master Plani içinhazirlanan sonuç raporunun KentselKorumacili k Bölümünde (6.12),gelistirilmis yasal önlemler yani ndakonunun parasal yönüne de agirlikverilmesi gerektigi vurgulanmakla, eskieser sahiplerine ekonomik yöndenkatkilarin yapilmasi gerektigibelirtilmektedir.

Bugüne kadar gerçeklestirilenyatirimlar ise para bulundukça,herhangi bir öncelikler siralamasiolmadan yapilmistir. Yayalastirma vekaldirim genisletmeleri yapilarak suriçi yaya trafigi kismen rahatlatilmayaçalisilmis, ancak bu bölgeler içinhedeflenen aktivitelerin canliligini

MiMARCA-18

Kaynak: Çevre, fiz;k Plan ve Iskan Özel ihthas Kom;syonu Raporu·l, Oevlet Planlama Örgütü, lefkosa, 1992.

KKTC> KENT - KIR Nufus Artis ve Oranlari'976 - '99D DON3rit1

Yi i i el'"

_KENT _CIR _TOPLAMQa/'_' c..r •• "EII<PLOr'\_ I.Vi 01:.1l!'fll __ 1.,-. ll, ,••

Congress on the EuropeanArchitectural Heritage, "AmsterdamDeclaration", Proclaimed on 24October, Amsterdam, 1975.Dr. Salvador Diaz-Dario, "NicosiaMaster Plan-Urban Conservation",

Nicosia, January 1982.KKTC "Anayasa", Lefkosa, 1984KKTC, "Eski EserlerYasasi" (35/75),

Lefkosa, 1975.KKTC, Anayasa Mahkemesi "16/5/85 tarih ve 10/85 sayili karar", Lefkosa,1985.

KKTC, "Çevre, Fizik Plan ve iskanÖzel ihtisas Komisyonu Raporu",Devlet Planlama Örgütü, Lefkosa,1992.

KKTC, Eski Eserler ve Anitlar YüksekKurulu, "25/12/1984 tarih ve 67 nolukarar", Lefkosa, 1984KKTC, "imar YascEI" (55/89), Lefkosa,1989.

Kibris Cumhuriyeti, "DemographicReports", Department of Planning andResearh, Nicosia, 1963.

Prof. Dogan Kuban, "UrbanConservalion al:Lefkosa: A PreliminaryReport and Two Case Studies(Selimiye and Arabahmet Quarters)",istanbul, 1985.

Sehir Planlama Dairesi, "Girne KorumaÇevre Plan Taslagi", Lefkosa, 1992.Tamer Gazioglu, "KKTC'de Tarihi KentKorumaciligi", DünyaSehircilik Gününedeni ile KTMMO Birligi Lokalinde

gerçeklestirilen "Kent Planlamasi veEski Yapilarin Korunmasi" konulukonferanstasunulmustur. Lefkosa, 11Kasim 1986.

Uluslararasi Kongre, "Anitlarin veSitlerin Muhafaza ve Restorasyonu",Venedik,1964.UNDP, "Nicosia Master Plan FinalRaport", Nicosia, July 1984.UNDP, "The Central Area of Nicosia",Nicosia Master Plan, Second Phase,

Nicosia, December 1985.

KAYNAKÇA:

açisindan gereklidir. Koruma olayina,yasa koyucular, merkezi ve yerelyöneticiler, duyarli kesimler inanaraksahip çikmazsa, yogun ugrasla sonucuhazirlanan planlar, kismen basariliolsalar dahi, belirlenen hedeflere

ulasamazlar.

Planci plani yapar, gelismelerin planingetirdigi düzenlemelere uygunlugunukontrol eder. Ancak planci, yapacagiöneriler disinda, özendirici yasal veidari düzenlemeler gerçeklestiremez,

mali kaynak bulup fon olusturamaz,yatirim yapamaz, koruma bölgeleriiçin öngörülen aktiviteleri baskayerlerden kaldiri p zorla bu bölgeyegetiremez, özel mülk sahiplerine zorlayatirim yaptiramaz.

Bu nedenledir ki, yasa koyucularinve yasalari uygulayanlari n tarihi kentkorumacili gi na içtenlikle inanmalari,planlarin öngördügü yasal, idari veparasal önlemleri almalari ve etkili birsekilde uygulamalari, özel mülksahiplerine özendirici yardimlariyapmalari, bu amaca yönelik fonlarolusturmalari kaçinilmazdir.

Diger yandan, tarihi dokununkorunmasi konusunda duyarli kisi vekesimlerin örgütlenerek politik baskiunsuru olmalari, hem demokrasimizhem de tarihi degerlerimizin korunmasi

TABlO-l. KKTC. KENT NUFUSUARTISI ve ARTlS YUZDElERi.

==:::=======================================================::=======================:::============================

KENTLER II 1976 i YUZOE ARTlS i 1981 i YUZOEARTlS i 1985 i YUZOE ARTIS i 1990=======================:::============:=====:::=====:===:==============z.ii=== ••• =====================:::=========

lEFKOSA 28,389 6.81% 30,321 11.11% 33,689 18.12% 39,792MAGUSA 16,412 10.01% 18,055 6.28% 19,188 11.52% 21,398GIRNE 6,164 8.34% 6,678 5.26% 7,029 23.86% 8,706GUZelYURT 9,521 560.95% 10,053 1.25% 10,179 15.02% 11,708lEFKE 3,563 0.28% 3,573 5.93X 3,785 8.61X 4,111

===========:s=========================::;=================.====.===:::z • .:=== •• ===========:ii: •••• :::=-==:i: ••• =========

TOPLAMKENT II 56,049 i 22.54X i 68,680 i 7.56X i 73,870 i 16.03X i 85,715=================================az=== ••••••••• = •• == •••••••••• :ii •••••• == ••• ===========a.i=======.i===========

KENT YUZOES!II 44.28% i i 48.87X i i 49.62X i 52.41X i========:;:=============:;:==============================z==========a=======================================:;::;:

TOPLAM KIR ii 70,530 i 1.90X i 71,869 i 4.38X i 75,015 i 3.76X i 77,835=:;:===================:;::;:==================================================.======='=========================

KIR YUZOESI II 55.72% i i 51.13X i i 50.38% i i 47.59X================================================================================================::=========

TOPLAMNUFUS ii 126,579 i 11.04X i 140,549 i 5.93X i 148,885 i 9.85X i 163,550=======::=::====:::::==========:::=====::==============.a======= ••••• a::::.i=a •••• ==.==.===============;=======;====;;==

~ J ,~z

yer alan koruma çalismalari içinharcanan dis kaynaklar iki toplumu da

ilgilendiren ortak projeler için BM'denve AET'den saglanan kaynaklardir.Girne kenti için Türkiye hariç, dis

kaynakli bir yardi m söz konusuolmayabilir. Bu nedenle merkeziidarenin ve belediyenin yatirimlar veözel mülk sahiplerine yönlendirecekleriözendirici önlemler için kaynaklarinizorlamalari gerekecektir.

XII. SONUÇTarihi kent dokularinin, degisen ve

gelisen sosyo-ekonomik yapi ile uyumsaglayacak sekilde yasatilipkorunmasinda fiziki plancilar yaninda

merkezi ve yerel yönetimlere, ayricaduyarli kesimlere büyük görevlerdüsmektedir. Kamu çikari yanindakisisel çikarlarin da dikkate alinmasigereken planlama ve uygulamaçalismalarinda özel mülkiyetteki tarihibinalarin sahipleri için özendirici yasal,idari ve mali önlemler ali nmasi sartli r.

Sekil-2. SÜRECEK

MiMARCA -19

IMPORTERS & DISTRIBUTERS

OF TIMBER * SHEET MATERIALS *

RE-BARS * STEEL SHEETS * BEAMS *

PIPES * SANITARYWARE * HARDWARE*

BRICKS * OTHER BUILDING MATERIALS *

'"

ERELTUGLA* HAFiFTiR

* ivi iZOLASVON SACLAR

* TAM ÖLÇÜLÜ VE DÜZGÜN SEKLivLEDUV ARCi USTALARiN DOSTUDUR

EREL PRODUCTION LTD.Fabrika : 020-32528 GÖNYELiMerkez : 020-35957 GÖÇMENKÖY

: 036-63232 MAGUSA081-52996 GiRNE

* KALiN SIVA GEREKTIRMEZ,BIN AVA GEREKSIz VÜK GETIRMEZ

KKTC'DE MODERN TEKNOLOJi iLE'"

ÜRETiLEN ruGLA YALNiZ EREL TUGLA' DIR

ARTDESIGN

ARTDESIGN

ORTAKÖY - LEFKOSATel: 82032-87228 Fax: 82482

Etkin IsIYalitil"lsidir

Hafiftir

(I KKTC VETKiLi BAVii:~AsioAHMET RASio !~~o~.~~LTO.INSAAT MALZEMELERI MUDURLUGU

ÇiMENTAS-GAZBETON gözenekli. hafif betondur. Dwarbloklari, asmolen bloklari, yalitim plaklari ve donatili yapielemanlari olan kapi ve pencere lentolari, konutlar. endüstriyapilari, ticari yapilar, sosyal tesisler. kamu yapilari ve turistikyapilarin insaatlarinda güvenle kullanilmaktadir.

MiMARCA - 20

Derleyen:Mimar Ekrem Z. BODAMYALIZADE

BETONARME BiNALARDA KONSOL ÜZERiNE OTURAN TUGLA

DIS DUVARLARDA ÇiKAN SORUNLARA ÇÖZÜM ÖNERisi:

2.

:&\NA i:>is i-

~i-ol"lQ. \"W\L

--peroiLe. cl..u.vo. v".-o10-1.s~ .

~INA 'bl~i .-ni ~LA D<.lYArVL-

®

" t -

SONUÇ: Dt 1Özellikle iç ve dis cephelerde A+8+C'de çatlaklarZarar: Tugla duvar+Siva+Boya

+dis cephe kaplamasi+Bina yüzeyi içinde binaya su girmesi+Binada çirkin görüntü

KONSOLDA HAREKETLER: 1. Konsol üzerindeki yapi ve diger agirliklarin verdigi hareket.2. 1'inci maddeye karsi koyma hareketi3. Konsol uzunlugunun farkli isilarla uzayip kisalmasi(Kibris'ta pek dikkate alinmiyor)

SONUÇ: Dt2Konsoldaki 1+2+3 hareketlerini konsol

üzerindeki B/A perde duvar konsol plakalariile ayni malzeme oldugu için, konsol plakalarayükleri esit sekilde dagitir ve A+B+C de(noktalarinda) çatlaklar meydana gelmez.

MiMARCA - 21

....i. ULUSAL MIMARI TASARiM VE UYGULAMA SERGISI 193

VE ...YAPI MALZEMELERI SERGISI 193

3-9 Nisan 1993 tarihleri arasinda KTMMOB Lokalinde 8.00'den 18.00'e degin hergün izlenebilir.

MiMARCA - 22

---.------8-' -.._._-~--Mimar Emre GÜNCE MART 1993

Mimarlar Odasi ve In§aat Mühendisleri Odasi Ortak Vize Bürosunda vizelenmi§ olan 150 adet projedosyasinin dökümü ve konularina göre dagilimi:YENI INSAATIARosya Konusu

DosyaToplam DosyaSayisi

Sayisina %'desiKonut

7852.00Konut+Dükkan

96.00Konut+ Yardimci Bina Konut+ Dükkan+Ofisl..

i Konut+Depo 10.67

Konut+Garaj

21.34Ofis

10.67Dükkan

21.34Dükkan+Ofis Dükkan+DepoGaraj

10.67

Depo

64.00Turistik Tesis

21.34

Atölye74.64

Gazino+Lokanta SalonBenzin IstasyonuFirinOto ParkYardimci BinaSpor Tesisi--YENI INSAAT DOSYALARI TOPlAMi10972.67

TAKSIMATIARDosya Konusu

DosyaToplam DosyaSayisi

Sayisina %'siBina Taksimati

85.33Arazi Taksimati

21.34

Parselasyon

149.33. 2416.00TAKSIMAT DOSYAlARI TOPlAMi

DIGER DOSYAlARDosya Konusu

DosyaToplam DosyaSayisi

Sayisina %'siEk Insaat

117.32Tadilat+ Tamirat

32.00Rölöve

10.67Tellerne

21.34

Yapildi ProjesiDIGER DOSYAlARIN TOPlAMi

1711.33

MiMARCA- 23

MART 1993Derleyenler: V.Mlmar Hasan YÜCEL

Mimar Ekrem Z.BODAMVALlZADE

;x~gljmfi§I§11I:!:§~BI!~~§f.f.,I:::,:::,:·:::::::::::,:'::::::::::::('

:!:~II::":i§!~ilill·I:lgilill!I!I!mi!Gll.!!:.:I!::!::·., ......•••.....••••••...•.•..•....•.............••..............•......•.•••..•.••................................•.•.....•••.......•. . .

MALZEME SATiN ALMA VERIFivATIIOLÇO BiRiMiMALZEMESATiN ALMA VERIFiVATIIOLÇO BiRiMi

* KABA INSAAT

Pretabrik Membran 3 mmPiyasa75.000 TL /kg

Portland Çimento

Piyasa28.000 TL /torbaPrefabrik Membran 4 mmPiyasa80.000 TL Im2

Kireç (25 kg)Piyasa17.000 TL /torbaPretabrik Membran 3.5kgPiyasa75.000 TL Im2

Marsilya tipi KiremitPiyasa3.400 TL ladetPrefabrik Membran 4.5 kgPiyasa85.000 TL Im2

Tugla (100x2OOx3OO)

Fabrika1.700 TL ladetFebsilicon Nem KesiciPiyasa100.000 TL IgalonGaz Harçli Blok (15 cm)

Piyasa112.500 TL Im2Margas File 2oom2ruloPiyasa2.000.000 TL lrulo

Briket (10x20x4O)

Fabrika9501000 TL ladet * BOYA KAPLAMA CiLA

Kirma Kum (5m3)

500.000 TL /kam.AntipasPiyasa22.000 TL /kgKirma Çakil (5m3)

500.000 TL IKam.Super Metal PrimerPiyasa30.000 TL /kgBlokaj (dere) (5m3)

450.000 TL IKam.Plastik 25 kgPiyasa24.000 TL /kgKartonpiyer Alçisi (35 kg)

Piyasa63.000 TL /torbaSentetikPiyasa33.000 TL /kgSiva Alçisi (35 kg)

Piyasa84.000 TL /torbaBetonite 25 kgPiyasa25.000 TL /kgSalen Alçi (35 kg)

Piyasa170.000 TL /torbaHazir siva 28.5 kgPiyasa5.600 TL IkgAlçi Tutkal (35 kg)

Piyasa170.000 TL /torba3P Parke Vernigi 14 kgPiyasa78.000 TL IkgDuval Alçi Blok

insaalla169.000 TL Im2Akrilik MacunPiyasa23.000 TL /kgMetal Kal1p Yagi (20 lt)

Piyasa21.500 TL /itRolltex 20 kg(iç)Piyasa50.000 TL IkgAhsap Kapi Yagi (20 lt)

Piyasa9.750 TL IltRolltex 20 kg (dis)Piyasa57.000 TL IkgBeton Kur Kaplamasi (20 kg) Piyasa

13.000 TL Ikg* KAPLAMA MALZEMESITÜRKIYE• AVRUPAAkiskanlik Katkisi (25 kg)

Piyasa11.000 TL IkgKAROFAVANS

* AHSAP iNSAAT MALZEMESI15x15 beyazPiyasa43.000 TLJm2 - 50,000 TLJm2

Çam Kereste (Kapilik)Piyasa1.980.000 TL Im315x15 renkliPiyasa60.000 TLJm2 - 98.500 TL Im2

Çam Kereste (Dogramalik)Piyasa2.500.000·3.140.000 TL Im3 SERAMiK KAROLAR

Çam Kereste (Dösemelik)

Piyasa102.000 TL Im210x20 beyazPiyasa55.000 TLJm2 - 115.000 TL Im2

Sunta (122x244) 18 mmPiyasa97.000 TL ladet20x20 beyazPiyasa65.000 TLJm2 -130.000 TL Im2

Sunta (366x183) 18 mmPiyasa218.000 TL ladet33x33 beyazPiyasa72.000 TLJm2 • 120.000 TL Im2

Sunta MDF(366x183)18mm Piyasa520.000 TL ladetCain Tugla 19.x19x8 cm37.500 TLJadet· 42,500 Wadet

* MADENi ESYAKAROMOZAIK

Betonarme Demiri 00 6 mm Piyasa7.000 TL lçubuk(Pirinç) 40x40 beyazFabrika59.000 TLJm2

Betonarme Demiri 00 8 mm Piyasa3.500 TL /kg(Bizel) 40x40 beyazFabrika60.000 TLJm2

Kutu Profil 40/40 (1 mm)Piyasa72.000 TL 16mt(Ceviz) 40x40 beyazFabrika75.000 TLJm2

Kutu Profil 40/100 (3 mm)Piyasa248.000 TL 16 mt(Marmarina) 40x40 beyazFabrika115.000 TLJm2

Plastik 4' BoruPiyasa60.000 TLJ6mt* SIHHi TESiSAT

Rogar Kapagi

Piyasa40.000 TLLavabo 40x50

Kösebent 40/40 mmPiyasa55.000 TL IkgBeyaz extraPiyasa312.000 TL ladet

Alüminyum BeyazPiyasa25.000 TL IkgEviye BeyazPiyasa260.000 TL ladet

Alüminyum RenkliPiyasa27.000 TL /kgEviye Damlalikli BeyazPiyasa825.000 TL Itakim

* ISI YALiTiM MALZEMESIBanyo Takimi BeyazPiyasa2.567.000 TL ladet

Perlit (200 lt)Piyasa195.000 TL /TorbaAyakli Lavabo BeyazPiyasa800.000 TL ladet

Decoral White 40 kgPiyasa1.400.000 TL /kgRezervuarli K10zet BeyazPiyasa1.300.000 TL ladet

Alubit Aluminyum28 kgPiyasa 1.400.000 TL IkgBanyo Küveti Döküm Beyaz Piyasa1.475.000 TL ladet

* SU YALiTiM MALZEMESiBanyo Küveti Döküm Renkli Piyasa2.400.000 TL ladet

SukesPiyasa39.000 TL IkgDus Teknesi Döküm BeyazPiyasa1.410.000 TL ladet

1C 2KD III (Poliuretan)Piyasa63.000 TL IkgDus Teknesi Döküm RenkliPiyasa1.620.000 TL ladet

Betonda su geçirimsizlik Katkisi (22 kg)

Piyasa9.100 TL

isçiLiK ÜCRETiÖLÇÜ BiRiMi

I-Kalip (Düz)

22000.-25000.- TL/m2

2-Kalip (Düz Merdiven)

45000.-5??oo.- TLIBasamak

3-Demir

60??oo.-70??oo.- Tllfon --4-Tugla

800.-1200.- TL/Adet iç ve Dis Dekorasyon5-Briket

1000.-1300.- TL/Adet islerinizde

6-Siva (1+2+3 El)

22000.-25000.- TL/m2 • Alçi Kartonplyer• Kemer, Sutun, Silme7-Fayans Kaplama

23000.-28000.- TL/m2 • Mma Tavan, I~/k Bandi8-Seramik Kaplama

23000.-28000.- TL/m2 • Fa6arlt ve 6zel Boya

9-Karomozaik Kaplama

23000.-28000.- TL/m2 Kullarmak. istiyorsaniz bizi arayin

12, Galleria Pasaji-lefkosaio-Düz I§çilik (8 Saat)85000.-10??oo.- TL/Gün Tel : 84494KiBRiS

ll-Kalfa

10??oo.-12??oo.- TL/Gün ART_12-Usta13??oo.-180000.- TL/Gün

MiMARCA - 24

•••••

FIAM ASANSORDE GUVENCEDIR

A SA NSÖRL ER;

~U1ÜN Ithalat-Ihracat Sti. Ltd.PK 522, LEFKOSA TEL: 75206, 82360TELEX: 57150 ANCO TK FAX: 81345

ART DESIGN

.Yüzme Havuzlarinda Tek Isim

CYPRUS POOLS LTD .

(~o •..Üzel ve Thristik TesislerinYüzme Havuzu

* Projesi* Mekanik Aksamlarin Temini

* Kurulmasi

* In§asi ve* Düzenli Bakim Ekibi ile

Hizmetinizdedir .

. .CERTIKIN (ENGLAND) STI:NIN Kuzey Kibris Temsilcisiyiz

1/C, Kurtulus Caddesi GIRNE Tel: 081-51545, 54502 Fax: 081-51546ART DESIGN

MICHELANGELO

Öyle degerler vardir ki

Anlatilamaz

Hep bir seylere benzetilir

Pirlanta gibi, elmas gibi...STUDIO

r.-.~ERMATA~ LTD. ve yetkili saticilarinda i:Abdi Ipekçi Cad., Peyak 1<arsisi - Lefkosa Tel: 85800 Fax: 74475 Tlx: 57379 EMTS 1

Dizgi-Baski:DÖRTRENK MATBAACiLiK LTD.

Organize Sanayi Bölgesi, LefkosaTel: 74906, 84104 Fax: 75240