Hordaland Sau og GeitÅrsmelding 2015

www.nsg.no/hordaland

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 20152001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

kr 0,00

kr 10,00

kr 20,00

kr 30,00

kr 40,00

kr 50,00

kr 60,00

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Kr p

r kg

kjøt

t

Avregningspris Tilleggsytelser

3

Program til årsmøtet i 2016 .....................................................5Sakliste og valnemda si innstilling til årsmøtet i 2016 ............ 6-7Arbeidet i fylkeslaget ...............................................................8HSG si heimeside ............................................................... 8-9Styret .............................................................................. 11-12Årsmøtet 2015 ................................................................ 13-25Leiarmøtet 2015 ............................................................. 26-30Rapport for Ny Giv i sauehaldet i Hordaland .................... 31-32Avlsutvalet for sau, årsmelding 2015 ............................... 33-41Gjetarhundnemda, årsmelding 2015 ............................... 43-44Årsmelding for gjetarhund 2015 Voss Sau og Geit ........... 45-46Beiteutvalet, årsrapport 2015 ................................................47Kommentarer til rekneskapen 2015 ......................................48Årsrekneskap HSG 2015 ................................................. 49-51Fagtur med julebord ....................................................... 52-55Lindås og Meland Sau og Geit, årsmelding 2015 ............ 56-60Lokallag med medlemstal .....................................................61Flinke sauebønder ga nok eit eventyrligt år! .................... 62-63Organisert beitebruk i Hordland 2015 ...................................65Informasjon rovvilt .......................................................... 66-68

Forside stort bilde: Turid Kristiansen på veg heim med sauer og lam frå Kvålsdalen, Voss. Foto: Øyvind Hellesnes. Jenter på kåringsjå: Josefine og Selma syntes det var veldig kjekt å få klappa lamma på landbruksdagen på Austrheim. Foto: Ella Sandra Dahl Berland. Gut med sauer: Jonas Tveite Haug (9) med Fantomet prøver å få losa sauene inn mot siste grinda. Grøne plastfrakkar: God stemning i sauefjøsen til Silje Brattespe, då vi var på fagtur og julebord. Foto: Nils Inge Hitland. Geit: «Vi skulle så gjerne hatt nokre tillitsvalde som talte vår sak i HSG». Foto: Nils Inge Hitland.

Årsmelding 2015Hordaland Sau og Geit

INN

HA

LD

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 20152001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

kr 0,00

kr 10,00

kr 20,00

kr 30,00

kr 40,00

kr 50,00

kr 60,00

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Kr p

r kg

kjøt

t

Avregningspris Tilleggsytelser

4

Fjøssystemers Appetittfôrkasse med lammesikker front er i kombinasjon med vår kraftfôrstasjon smart fôring!

Kraftfôrstasjonen har automatisk opptrapping og du kan følge fôringen på nett.

FjøssystemersAppetittfôrkasse

– en revolusjon av Islandshekken

Fjøssystemers Appetittfôrkasse med lammesikker frontEgenutviklet fôrkasse til sau for rasjonell tildeling av grovfôr etter appetitt.

• Har 20 eteplasser med lammesikker front• Fôrkassa er enkel i bruk og krever ingen regulering

www.fjossystemer.no

Øst2634 FåvangTlf. 61 28 35 00ost@fjossystemer.no

Sør3178 VåleTlf. 33 30 69 61sor@fjossystemer.no

Vest4365 NærbøTlf. 51 43 39 60vest@fjossystemer.no

Nordvest6770 NordfjordeidTlf. 57 86 25 05nordvest@fjossystemer.no

Midt7473 TrondheimTlf. 72 89 41 00midt@fjossystemer.no

Bygg2634 FåvangTlf. 61 28 35 00bygg@fjossystemer.no

5HSG Årsmelding 2015

Program for årsmøtet i Hordaland Sau og Geit 2016

Fredag 26. februar

Kl 16.30 Registrering, kaffeKl 17.00 Småfenæringa i Hordaland, framtidsutsikter. Åse Vaag, Landbruksdirektør Kl 17.45 Reidar Sandal deler sine opplevingar som oppsynsmann i Statens naturoppsynKl 20.00 Årsmøtemiddag med underhaldning og m.a. utdeling av prisar for beste avkomstgranska verar i Hordaland og Fylkesmeister i bruk av gjetarhund i 2015.

Laurdag 27. februar

Kl 08.30 RegistreringKl 08.45 Årsmøtet startarKl 09.00 Velkomen til Kvam Kommune. Jostein Ljones, ordførarKl 09.30 Årsmøtet held fram med årsmøtesakerKl 10.30 Pause m/kaffiKl 11.00 Jordbruksforhandlingane/nytt frå NSG. Ove Holmås, nestleiar NSGKl 12.00 Årsmøtet held fram med årsmøtesakerKl 12.30 LunsjKl 13.30 Årsmøtet held fram med årsmøtesakerKl 14.45 Pause m/kaffiKl 15.00 Årsmøtet held fram med årsmøtesaker

Årsmøtet slutt ca. klokka 16.00.

Reidar Sandal, SNO.

6

Sakliste årsmøtet i Hordaland Sau og Geit 2016Saksliste:

1. Opning av møtet 2. Namneopprop 3. Godkjenning av innkalling og sakliste 4. Val av 2 personar til å skriva under møteboka 5. Årsmelding 6. Rekneskap 7. Val av leiar - På val: Nils Inge Hitland 8. Val av styremedlemmer - På val: Reidar Kallestad og Arnt Bakke 9. Val av nestleiar 10. Val av varamedlemmer til styret 11. Val av møteleiar til årsmøtet 2017 med vara 12. Godtgjersle til leiar og styremedlemmer 13. Val av valnemd til årsmøtet 2017 14. Høyringsvar til NSG på landsmøtefrekvens 15. Innkomne saker 16. Arbeidsplan for 2016 17. Budsjett for 2016

Valnemda si innstillingForslag frå valnemda i HSG 17.02.16:

Namn Funksjon På val Region Forslag

Nils Inge Hitland Leiar Ja 3 Nils Inge Hitland

Reidar Kallestad Nestleiar Ja 4 Reidar Kallestad

Arnt Bakke Styre Ja 5 Arnt Bakke

Knut Sygnestveit Styre Nei 6 Ikkje på val

Kjetil Rødland Styre Nei 7 Ikkje på val

Olav H Bringedal 1. vara Ja 1 Tor Arne Sandvik, Etne (Geit)

Stein Morten Hegland 2. vara Ja 2 Ola Steinsland, Bømlo

Ola Steinsland 3. vara Ja 3 Else Hartveit Seilen, Osterøy

7HSG Årsmelding 2015

Valnemd:

Region Namn Vara Forslag til nye

1 Bjarne Berge Ingolf NaustvikKristian Larsgård Arne grindheim

2 Jarle Ansgar Helland John Karsten RaunholmJohn Karsten RaunholmSveio(Namn kjem i morgon)

3 Lars Mæle Trond Nilsen Ikkje på val

4 Kåre Hole Odd Midtbø Odd Midtbø

5 Steinar Steine Lars Norheim Jahn Tommy Midtgård

6 Kyrre Manger Inga Rørlien Ikkje på val

7 Anita Jordalen Ivar Haug Ikkje på val

3 Ola Steinsland 3. vara Ikkje på val

Val av møteleiar til årsmøtet 2017:Forslag: John Karsten RaunholmVara: Audun Seilen

Godtgjersle til medlemmer i styre og nemder:Fast godtgjering:Styreleiar: 24.000Nestleiar: 12.000Leiar Gjetarhundnemd : 12.000Leiar Avlsutval: 12.000

Møtegodtgjering etter NSG sine satsar for alle styremedlemmer og utvals-medlemmer. (Er for tida 1600 for møte over 6 timar 800 for under 6 timar og telefonmøte).

Leiar av valnemdaSteinar Steine

8

Arbeidet i fylkeslagetHeimesidaHeimesida skal vera ein viktig kommunikasjonskanal mellom fylkeslaget, lokallaga og medlemmene. http://www.nsg.no/hordaland/

På heimesida kjem nyheiter, fagstoff, møtereferat, kurs og møteinnkallingar g anna stoff frå arbeidet i fylkes -og lokallaga. Heimesida har i meldingsåret publisert 40 artiklar og hatt fin auke i daglege treff. Vi ser og auke i treff på fagstoff, referat, årsmeldingar m.m. Det er viktig at denne framgangen heldt fram sidan heimesida skal vera ein viktig informasjonskanal til medlemmane. Gjetarhundnemda har i meldingsåret «flytta» si heimeside inn i HSG si.

Mest besøk var det i perioden august til desember med over 100 i snitt pr dag. «Pinleg av Bondelaget då dei fekk spørsmål om lammetilskotet på Stortinget» er den mest leste artikkelen med 2295 visningar. Nest høgaste er «Ny Giv inviterer til fagdag bygg» med 891 visningar. Lokallaga har og fin utvikling i bruk av heimesidene sine.

9HSG Årsmelding 2015

FacebookHSG har eiga facebookside og denne er effektiv i kommunikasjon både internt og eksternt. https://www.facebook.com/hordalandsauoggeit

Takk til Fatland og Nortura for utsending av tekstmeldingar med påminning om aktivitetane våre.

Webansvarleg er Nils Inge Hitland.

Eiksenteret Regimentvegen 14

5700 VossTlf: 56 52 91 30

Eiksenteret Liavegen 25

5132 NyborgTlf: 55 25 12 00

MF 3630

MF 3630 LETT OG KOMPAKT TRAKTOR, 76 HK

• 3-sylindret AGCO Power-motor, 3,3 l Common rail• Maks effekt: 76 hk• 2-hastigheters kraftuttak 540/540E o/min• Skjermbreddere bak (10 cm på hver side)• Bakrutepusser• 11.2R24 & 16.9R30 hjul

Komplett utstyrt modell med bl.a:

Be om tilbud!

11HSG Årsmelding 2015

Styret i HSGStyret 2015:

Namn Telefon E-post

Leiar Nils Inge Hitland 913 07 371 nils.inge@salmongroup.no

Nestleiar Reidar Kallestad 415 60 048 reidar.kallestad@online.no

Arnt Bakke 995 13 723 arntbakke@yahoo.no

Kjetil Rødland 911 79 771 kroedlan@online.no

Knut Sygnestveit 975 92 980 kn-sygne@online.no

1. vara Olav H. Bringedal 405 51 546 olavhjetlandbringedal@gmail.com

Sekretær Karulf Håkull 971 65 537 karull.hakull@nortura.no

Frå venstre: Knut Sygnestveit, Kjetil Rødland, Nils Inge Hitland, Karluf Håkull, Reidar Kallestad og Arnt Bakke.

12

1. vara Olav H Bringedal har vorte innkalla til styremøta.Sekretær frå Nortura; Karluf HåkullRekneskapen har vore ført av Voss Rekneskapslag v/Laila Berge.Det har vore 5 styremøter og handsama 65 saker i 2015. På nokre av møtene har òg leiar i gjetarhundnemda, Audun Seilen og leiar i avlsutvalget, Tore Atle Sørheim møtt.

Ein del av sakene som er vorte handsama er: • Saueprosjektet Ny Giv• Medlemsverving• Sauekurs• Jordbruksforhandlingane• Landsmøte i NSG• Representantskapsmøte i NSG• Høyringsrunde på lagslovene• Gjetarhund• Avlsutvalg• Beiteutvalg• Årsmøte • Rekneskap• Budsjett • Handlingsplan• Apotekavtale• Leiarsamling• Fagtur m/julebord• Fjelldag

Referata frå møta ligg på heimesida.

Styret har delteke på mange ulike møter som representskapsmøter, landsmøtet i NSG, årsmøter i lokallag og fylkesårsmøter til Bondelaget og Bonde og småbrukarlaget, i avlsutvalget, beiteutvalget, Landskap i drift og mange møter i saueprosjektet Ny giv.

Saueprosjektet Ny Giv har vorte godt mottatt hjå medlemmene. Dette året har det vore fokus på økonomi, sauehus, Sauekontrollen og delprosjekta på redusert lammetap, gjetarhund, sauehus, avl og fjellbeite. Det er godt oppmøte på kursa, og det er kome tilbakemeldingar på at kursa i Ny Giv har vore veldig motiverande og lærerike.

13HSG Årsmelding 2015

Årsmøtet 2015Referat årsmøtet i Hordaland Sau og Geit 2015Tid: 20. og 21. februar 2015Sted: Solstrand Hotel & Bad

Fagdelen og den sosiale delen tok til fredag ettermiddag med innlegg av Fylkes-mannen i Hordaland, Lars Sponheim med tittel:

Kan vi forenkla jordbruksavtalen? Sponheim tok oss med på ei lang reise som sauebonde og den utviklinga som har vært i næringa. Han snakka om det arbeidet som blir diskutert i Regjeringsutvalet som er sett ned for å sjå på forde-lingar og forenklingar. Sponheim er leiar i dette utvalet. Sponheim kunne ikkje gå i detaljer på kva utvalet ville komma fram til, men Sponheim avslutta med denne kommentaren: ”Sauanæringa har ei lys framtid!”

Marion Solheim, framtidas bonde, kommunikasjonsrådgjevar ved UiB, var HSG neste gjest. Marion Solheim er sterkt engasjert i landbruket og er sjølv odelsjenta.Sjå Marion Solheim sitt innlegg på heimesida til HSG: http://www.nsg.no/hordaland/

Årsmøtemiddagen:Som vanleg er det årsmøtemiddag med lammekjøtt på menyen. Johannes H. Sekse er ein god «kar» og leda oss gjennom festmiddagen.

• Markering av beste verane i Hordaland (sjå årsmeldinga)• Utdeling av premier for beste medlemsververane. Hordaland hadde dei 3 beste vervarane i heile landet i 2014! Bjarne Berge, Ivar Turøy og Tore Atle Sørheim. Gratulera!

Atle Velandtransport a.sAV

14

Tore Atle Sørheim med premie for beste NKS, 201350015 HØYSØR SØRHEIM, indeks 143.

Martin Haugland med premie for beste Spæl, 201350321 LEXHANK HAUGLAND, indeks 136.

15HSG Årsmelding 2015

Bente Marie Marktun med premie for beste Sjeviot, 201350510 PEDRO, indeks 139.

Premie og gratulasjonar til Ivar Turøy og Tore Atle Sørheim, vinnarar av vervekonkurransen.

16

Sak 01: Opning av møtetJohn Karsten Raunholm: Velkommen til Fylkesårsmøte i Hordaland Sau og Geit!Raunholm opna møtet og fortalde litt frå kvelden før.Han siterte og innlegget som Fylkesmannen i Hordaland, Lars Sponheim heldt fredagskvelden ”Sauenæringa har ei lys framtid!” Leiars tale: Nils Inge Hitland takka Johannes Sekse som tok på seg å leia årsmøtemiddagen på kort varsel, noko han greidde fint. Vidare var han innom Ny Giv, kvaliteten på lammeslaktet frå Hordaland, det gode arbeidet som blir gjort ute i lokallaga og arbeidet som blir gjort i forhold til medlemsvervinga. Hordaland har for 2014 dei 3 beste vervarane! Sjå leiars tale til årsmøte på HSG heimeside: http://www.nsg.no/hordaland/

Sak 02: NamneoppropDesse laga møtte ikkje: Mauranger, Modalen og Øygarden. 43 stemmeberettiga til årsmelding & rekneskap. 48 med stemmeberettiga til andre årsmøtesaker.

Sak 03: Godkjenning av innkalling og saklisteGodkjent med merknad: Ole Andreas Våge ber om at årsmeldinga kjem tidlegare. Årsmeldinga var på netti torsdag kl. 13.00. Nils Inge beklaga dette. Sak 04: Val av 2 personar til å skriva under møtebokaValt: Ivar Turøy og Gjermund Seim. I tillegg ordstyrar i årsmøte.

Sak 05: ÅrsmeldingÅrsmeldinga for 2014 blei lagt fram for Årsmøte med desse kommentarane:

Møteleiaren, John Karsten Raunholm skrytte av innhaldet.

Nils Inge Hitland tok for seg arbeidet i fylkeslaget. Oppmoda fleire lokallag til å vera meir aktive, laga heimesida i lokallaga. Web sida i fylkeslaget har fått mange treff og fått fantastisk god hjelp i frå Svanhild Aksnes og lagt ut stoff i høve Ny Giv.

John Karsten Raunholm: Barn og unge er gull verdt med tanke på rekruttering. Kåringsdommarane som fekk heder & æra og blom i fjor har komme med tilba-kemelding med at dei sette stor pris på det. Apotekaravtalen må bli meir kjent og brukt.

John Karsten Raunholm: Utnytt konkuransen, gå til lokalapoteket og sei kva andre apotek gjer.

17HSG Årsmelding 2015

Nils Inge Hitland: Det slår beina under vår avtale. John Karsten Raunholm: Ser problemet men sauebønder må nytta alle «tilbod» me kan få.

Tore Atle Sørheim: Me kan ikkje gje slepp på våre gamle avtalar.

Bjarne Berge: Me har berre eit apotek i Kvinnherad og hvis me i lokallaga kan få betre avtale så må me gjera det. Me har og avtale med Felleskjøpet om gjerdema-teriell. Nils Inge Hitland: Ok, der det ikkje er andre apotek men me får ei utfordring hvis dei apoteka som me har avtale med får nyss i det. Me må tenkje kva apotek det er flest stader i fylket og me må opptre samla. Fylkeslaga tek det opp att. Ny Giv prosjektet. Reidar Kallestad gjekk gjennom det. Tidlegare møtte styringsgruppa og arbeidsgruppa kvar for seg, men no i seinare tid har dei hatt felles møte. Har gjennomført alt som har vore planlagt. Lokallaga har stilt godt opp. Det ein jobbar med i fylkesstyret samkøyrer me med NY Giv, kanskje det har gått ut over arbeidet i HSG? Kva gjer me vidare, kva vil de? Prosjektet er ferdig i 2015 og det kan oppstå eit vakum etterpå. Kurs i bruk av Sauekontrollen var ein suksess. Bjarne Berge: Viktig å fortsetja, viktig for lokallaga, også økonomisk.

Siren Bryn: Må fortsetja. Mykje meir positivt no.

Gode tilbakemeldingar frå «Vossabenken» Foto: Nils Inge Hitland.

18

19HSG Årsmelding 2015

Ole Andreas Våge: Heilt einige med desse, dette bør fortsetja.

Avlsarbeidet på sau v/Tore Atle Sørheim: Gjekk gjennom det som stod i årsmeldinga . Han sa også at mange vraka lam går utover økonomien i avlsutvalet. Hadde dei tatt betaling for alle lamma hadde det vorte 10000 ekstra. 220 verer vart granska.

Johannes Sekse: Dårlegare økonomi etter at fleire lag har gått saman. Har fått ei stor husleiga. Nils Inge Hitland: Tenk gjennom dette til hausten, vereringane blir invitert, korleis organisera dei ulike laga kåringa? Tore Atle Sørheim: Laga kan senda inn e-post om ynskje for kåringsdag,

Gjetarhund arbeidet v/Audun Seilen: Gjekk gjennom det som stod i årsmeldinga. Nemnte og at det var ein familie på Varaldsøy som har fått hjelp i Ny Giv Prosjek-tet med gjetarhund. Nå har dei kjøpt kvelp og blir følgt opp i trening med den. NRK Super lagar og sender 2 program her frå. Oppfordrar alle lokallag til å driva med gjetarhundarbeid. Viktigaste aktiviteten i gjetarhundarbeidet skjer i lokalmil-jøet. Og alle som har hund bør prøva å få minimumskravet. Kanskje ein skal ha dei ulike pris utdelingane på årsmøte i HSG? Vil ha kontakt med alle lokallag, Den noverande heimesida blir lagd ned og kjem ny under paraplyen til NSG. Alle som vil laga til ein prøve tek kontakt med gjetarhundnemnda. Beiteutvalget v/Ole Johan Eidsnes: Gjekk gjennom det som stod i årsmeldinga. Dei som har ledige beite i fjellet kan senda inn melding til fylkesmannen. Ligg ei liste der. Berre 750 av 1300 søkte om beitetilskot. Tore Atle Sørheim: Har fått beskjed om at tilskotet skal gå til dei som beiter i fjellet. Edvard Grindheim: Fylkesmannen har sendt beskjed om tilbaketrekking av midlar pga. dyra beiter på utmark og ikkje fjellbeite.

Audun Seilen: Er det nok at beitelag organisera seg som foreining eller må det vera SA ? Lokallag med medlemstal: Fortsetja vervinga, fin auke dette året og! Hordaland ligg på toppen når det gjeld beste vervar. Ta kontakt med Austevoll prøv og få til eit lokallag der.

Mi side: Innlogging med medlems nr og passord, kvar enkelt kan gå inn på seg sjølv, dei som har tillitsverv i lokallag og fylkeslag får tilgang til medlemmane sine. For å få passord må NSG få e-post adressa fyrst. Ikkje misbruk tilliten ved å bruka opplysningane feil.

Edvard Grindheim: Kan dei i lokallaget endra opplysningar?

20

Magnar Stien: Kor mykje tilgang har dei enkelte i styret.

Pål Kjorstad: Informerte om bruk av sida.

Fagtur til Island

Nils Inge Hitland: Informerte om turen.

Magnar Stien: Kan denne turen gjennomførast på nytt?

Geit i vekst: Nils Inge Hitland: Er imponert over god rapport og glad at HSG har støtta dette økonomisk. Heile rapporten ligg på heimesida. Rovvilt v/Ole Johan Eidsnes: Gjekk gjennom det som sto i årsmeldinga. Det er komme førespørsel til viltnemnda i kommunane om fellingsløyve. Ein bør pirka litt borti dei viltnemndene som ikkje er i gang.Edvard Grindheim: Det er noko på gang. Bjarne Berge: I Kvinnherad er det auke på rådyr. Gaupa følg med den!

Reidar Kallestad: Me er heldige her i Hordaland, det er praktisk talt ikkje rovdyr, berre streifdyr. Ein må vera forberedt på at me kan få og me veit ikkje korleis me vil reagera hvis smellen kjem, ha det i bakhovudet.Skulle ein finna døde sauer på sommarbeite, ta bilde for sikring av bevis. Nils Inge Hitland: Viktig å dokumentera alle tegn, spor, avføring og observasjonar. Julebord: Dette er blitt et populært tiltak med mange deltagarar.Vedtak: Godkjent

Sak 06: RekneskapRekneskapen for 2014 blei lagt frå av Nils Inge Hitland med eit underskot på kr 58.012,-. Vedtak: Godkjent.

Sak 07: Val av leiar• Leiar for 1 år: Nils Inge Hitland: valt med 38 stemmer. 2 blanke.

Sak 08: Val av 2 styremedlemmer for 2 år• Knut Sygnestveit: Valt 37 stemmer. 1 blank. • Kjetil Rødland: Valt 37 stemmer. 1 blank.

Sak 9: Val av nestleiar• Reidar Kallestad, valt med akklamasjon.

21HSG Årsmelding 2015

Sak 10: Val av varamedlemmer til styret • 1. vara Olav H: Bring• 2. vara Stein Olav Hegland• 3. vara Ola SteinslandAlle valt med akklamasjon.

Sak 11: Val av møteleiar til årsmøte 2016 med vara • John Karsten Raunholm, ordstyrar 2016. Valt ved akklamasjon.• Audun Seilen, varaordstyrar for årsmøte 2016. Valt ved akklamasjon.

Sak 12: Godtgjersle til leiar og styremedlemmerVedtak:Godtgjersle leiar og styremedlemmer uendra.Andre godtgjersler vidareføras.Timesats for telefonmøte: Kr. 200.- pr. påbegynt time.Godkjent.

Sak 13: Val av valnemnd for årsmøte 2016• Region 3: Lars Mæle, vara Trond Nilsen. • Region 5: Steinar Steine, vara Lars Norheim. • Region 6: Kyrre Manger, vara Inga Rørlien.

Takk til John Karsten Raunholm for stødig og god møteleiing

22

• Region 7: Anita Jordalen, vara Ivar Haug.• Leiar i valnemnda 2016: Steinar Steine.• Nestleiar valnemnda 2016: Anita Jordalen.Alle valt med akklamasjon.

Sak 14: Val av utsendingar landsmøteutsendingarVedtak:Det er sendt inn søknad til NSG om HSG kan stilla med 6 utsendingar grunna usemje på medlemstalet i HSG. Blir svaret ja, rykker alle vara opp ein plass.

• Nils Inge Hitland • 2. vara: Audun Seilen • Reidar Kallestad • 3. vara: Anita Jordalen• Arnt Bakke • 4. vara: John Karsten Raunholm• Kjetil Rødland • 5. vara: Ivar Haug• Knut Sygnestveit • 6. vara: Siren Bryn• 1. vara: Tore Atle Sørheim Alle valt med akklamasjon.

Sak 15: Innkomne sakerVedtak: Ingen innkomne saker.

Sak 16: Arbeidsplan for 2015Reidar Kallestad gjekk gjennom arbeidsplan for 2015 for godkjenning. Sjå arbeidsplan på HSG sin heimeside: http://www.nsg.no/hordaland/Vedtak: Godkjent.

Sak 17: Budsjett for 2015Budsjett for 2015 blei lagt fram for årsmøte.

Ole Andreas Våge: Pengar på budsjett for Ny Giv?

Nils Inge Hitland: Er ikkje behov med løyving frå HSG då det er gode løyvingar frå Fylkesmannen og Fylkeskommunen i Hordaland. Sjå plan budsjett 2015 på HSG sin heimeside: http://www.nsg.no/hordaland/Vedtak: Godkjent.

Gjester:Frode Handeland: Gjest frå Hordaland Bondelag takka for eit svært godt Årsmøte og det gode samarbeidet som er mellom faglaga.

Avslutning:Nils Inge Hitland takkar for ny tillit og eit aktivt og godt Årsmøte!

23HSG Årsmelding 2015

Faginnlegg:Pål Kjorstad sauebonde frå Oppland og medlem i Styret til NSG var invitert til årsmøte i HSG. Han haldt eit glimrande innlegg om rovdyr og rovdyrsituasjonen i Norge. Sjå innlegget på heimesida.: http://www.nsg.no/hordaland/

Ove Holmås tok for seg lagslovene og endringane. Ove Holmås innleia til diskusjon om forslag til endring i lagslova.

Nils Inge Hitland: Ser ikkje vitsen i at fylkeslaget skal ha oversikt over alle arbeids-planar og protokollar, men rapportskjema over kven som sit i styra er viktig å senda inn, også til NSG. Stord Sau og Geit: Har sendt inn merknad at dei ikkje ynskjer at antall på utsendin-gar til årsmøte blir endra. Handlar om økonomien, 4 får ikkje meir med seg enn 2. Blir vanskeleg med å finna hotell til så mange òg. Audun Seilen: Må unngå at det må vera fleire med hovudmedlemskap på same bruk for og t. d. stille med gjetarhund. Dette vil vera negativt for rekrutteringa.

Alf Angelsgård: Støttar det forslaget til Stord. John Karsten Raunholm: Når det kjem til æresmedlemskap burde det stå kva som skal betalast, nå står det berre redusert og ikkje fastsett kva kategori det kjem under.

Takk til Anita og Karluf for godt arbeid med registrering og referat.

24

Alf Angelsgård: Det er mykje feil på registrering over antall sau. For mange er komne under 50 sau.

Ole Andreas Våge: I samdrift, kor mange sau har eg? Mons Kjetil Vevle: Mange med få sauer vil ikkje verta med hvis dei må betala meir, men differsinering er heller ikkje bra, eg syns dette er vanskeleg.

Vidar Trengereid: Me må ha differensiert kontigent. Terje Strandtun: Kan ein gjera endringar på antall dyr grensa? t.d. ned til 25 dyr? Kjetil Rødland: Kan mista ein del medlemmer, har nett hatt verving og det er ofte dei med små flokkar som ikkje ser nytten i å vera med i eit lag.

Oddvar Lunde: Det er mange små på Tysnes me må ha differensiert.

Edgar Grindheim: Mange er passive og vil ikkje akseptera ein auke i kontingent og desse vil me mista, tvilar på at totalen på innkomen kontingent blir større. Alf Angelsgård: Trur det er mykje å henta på at det blir registrert rett antall sauer.

Avstemming: Stort fleirtall for differensiert kontingent. Komme inn merknad på at det må vera fleire med hovudmedlemskap i ein familie hvis endringa til NSG blir ståande, særleg der dei har gjetarhund blir det dyrt. Ove Holmås: Hvis ein gjer endring i paragraf § 3 nå ein og gjera endring i paragraf § 6.

Nils Inge Hitland: HSG har føreslått at ein har landsmøte kvart år og heller kutta ut eine repr. møtet. Ole Andreas Våge: Valperioden på 4 år er for lang, forstår at ein kan få folk til å sitja i 4 år, men er ein ikkje fornøydd med ein, må ein òg venta i 4 år før ein er kvitt eit styremedlem òg.

Pål Kjorstad: Repr. møte skal vera folkemeininga i NSG og det bør ein ta med seg vidare i saka.

Ove Holmås: Det kan bli problem å få folk til å ta attval når dei må binda seg for 4 år etter den fyrste perioden. Repr. møte er viktig for demokratiet, utan får styret for mykje makt. Martin Haugland: Kontinuitet er viktig, no risikera ein at heile styret går av på ein gong, meiner ein må prøva og ha ein 4 års periode.

25HSG Årsmelding 2015

Alf Angelsgård: Registrering i Brønnøysund, registeret er viktig, også for å få reg. bankkonto Ikkje gje opp, om ein får skjemaet i retur.

Ola Steinslamd: Innkalling til årsmøte i lokallaga, endring til å kalla inn på nettsida, e post eller sms. I staden for i avisa. Nils Inge Hitland: Det må vera godt nok at dei lokallaga som har planlagd årsmøte og ikkje har hatt det før fylkesårsmøte får koma og ikkje bli utestengde og det er betre å motivera enn å koma med straffetiltak.

Etter ein god diskusjon i Årsmøte blir det gjort endringar på forslaget frå Styret. Ut frå dette, sender HSG forslag til endring i lagsloven til NSG.

Frist: 23. februar 2015. Ref.Karluf Håkull

Ordstyrar i Årsmøte John Karsten Raunholm Ivar Turøy Gjermund Seim

www.telespor.no I Telefon (+47) 904 74 600 I E-post: post@telespor.no

NY GENERASJON

«Samme enhet for alle husdyr»til en overkommelig pris!

«Radiobjella»

www.telespor.no I Telefon (+47) 904 74 600

Vårposisjon er......jeg gjentar

• Hver bruker har egen brukerportal• Innstillinger bestemmes av brukerene og oppdateres ved

rapportering• Utenfor dekning-posisjoner lagres og sendes inn senere

• Kartvisning i portalen eller mobil-app• Varsling unormale hendelser på web, e-post eller sms

• Batterier byttes av brukeren selv• Software oppgraderes online

• Bruker både Telenor og Netcom• Velg selv hvor ofte du vil ha rapporter under hele beitesesongen.

Bestill nå og få

www.telespor.noden nye radiobjella til beiteslipp!

26

Leiarmøtet 2015Referat for leiarsamling i Hordaland Sau og GeitTid: 16. og 17. oktober 2015Sted: Thon Hotel Sandven

Velkomst ved leiar i Hordaland Sau og Geit Nils Inge HitlandStyreleiar Nils Inge Hitland ønskte alle lokallag og gjester velkomne til samlinga.Han var innom mange saker som:• Småfenæringa er ein berekraftig produksjon• Rovvilt, nok et varsel i haust, rovdyra ikkje er langt frå. Ca 150 lam tatt av Jerv i Røldal. Eige innlegg frå Statens Naturoppsyn v/Rein Arne Golf. Kan Hordaland lære av det arbeidet som er gjort i Sogn og Fjordane i forhold til uttak av rovvilt?• Saueprosjektet Ny Giv er på god vei.. Er med og heva kompetansen... alle er med. I beskrivelsen til Ny Giv er det ti punkter som er med, ni av desse har ein vert innom så langt. Målet er sterkt faglege sauebønder og enda betre lokallag!• Kåringa 2015. Her er Askøy eit bevis på at ein får det til. Mange lokallag samarbeider og har flotte kåringsdagar!• Pressa har vert aktive på kåringane rundt om i fylket. Alle artiklane som omtalar sau/lam er lagt ut med link på heimesida.• Kvaliteten på lamma så langt i haust slår alle rekordar. Ikkje berre på Hardangervidda er det fine lam, men alle plasser!

Ei lydhør forsamling på leiarsamlinga i haust. Foto: Nils Inge Hitland.

27HSG Årsmelding 2015

Opprop:Alle lokallag møtte, unntatt Etne, Fitjar, Granvin, Sveio og Tysnes som ikkje møtte.I tillegg alle utval, styret, ring 155 Kvammaringen, Ring 158 Hardanger Veraring, NSG, Hordaland Bondelag og Hordaland Bonde- og Småbrukarlag

Nytt frå Norsk Sau og Geit v/nestleiar Ove HolmåsOve Holmås var innom mange aktuelle saker som er på dagsorden i NSG:• Rovdyr: NSG brukar mykje tid på rovdyra. Akershus har store tap grunna ulv. Agder fylka er flinke til og ta ut ulv når dei får fellingstillatelse. I Nordland er det store problem med dei fleste rovdyra. Ein vanskeleg situasjon for næringa! Også Opland har sine utfordringar. Sogn & Fjordane er flinke til og ta ut rovdyr når dei får fellingstillatelse. Tap i Røldal på ca. 150 lam av Jerv! Denne må ikkje få etablera seg i Hordaland. Jaktlag må på plass slik at dei kan rykke ut på kort varsel .Ørna begynner og å bli eit problem i Hordaland. Vanskeleg og dok- mentera. • Fotråte: 5 nye tilfelle av fotråte –ikkje bra –smitte frå kyr?• Ulltilskot: Ei gruppa er i gang og ser på dagens ordning. Ting tyder på at tilskot på ull frå hale/buk/lår ikkje lenger skal væra tilskotsberettiga. Også er ein på ei forenkling på alle klassar. Dette kommer ut på høyring og då er det viktig at alle svara på innstillinga.• Jordbruksforhandlingane 2015: Ove beklaga det som skjedde i forhand- lingane 2015 om slaktetilskote på lam. Han sa at det er viktig at ein kjenner godt til kva som vil skje når ein legger om. Sjølv om næringa yngste ei omleging såg ein ikkje for seg at dette skulle bli resultatet. Det er og viktig for småfe næringa og ha personar sentralt som t. d. i Bondelag/Bonde- og Småbrukarlaget.• Marknadsordninga for kjøtt: Denne ordninga er og ute på høyring. NSG går for og behalda dagens ordning.• NSG sentralt: NSG har det siste året brukt tid på strattegi – har liten administrasjon – er underbemanna i forhold til arbeidsmengde. Økonomien er stram og ein må sjå på korleis ein kan auke inntektene i NSG. Dagens ordning på medlemskontingenten er den fordelt rett?• Avl: NSG får fortsatt pengar frå Staten, men satsen har stått stilt dei siste åra. Dette går utover arbeidet i ringane. Spørsmål en stiller er: Skal ein redusera granskinga? Dette kan gå sterkt utover Hordaland. Er bekymra for dette!• Gjetarhund: NSG har 3 dyreslag dei har ansvaret for: sau, geit og gjetarhund. Gjetarhundarbeidet i NSG er svært bra og det same kan ein sei om det arbeidet som blir utført i Hordaland.• Geita: Det er beklageleg at ein høyrer så lite frå geitemiljøet. Her har alle ein jobb og gjer slik at dei er med i styre og stell.• Året’s lammesesong: Berre ein ting og sei: ”Kjempebra”! Nærma oss markedsbalanse og då må ein og auka salet!

28

Norsk lammekjøt - topp kvalitet. Vår mest bærekraftige kjøttproduksjon? v/Øystein Holand professor ved NMBUØystein Holand professor ved NMBU heldt eit innlegg utmarksresursar og kjøtt-produksjon. Sjå HSG heimeside: http://www.nsg.no/hordaland/

Nemndene sin time• Valnemnda: Steinar Steine leiar i valnemnda orienterte om arbeidet som står føre. Han kontaktar regionane for å få til eit godt arbeid utover vinteren, slik at arbeidet er ferdig i god tid før årsmøte.• Gjetarhundnemda: Leiar i nemnda Audun Seilen orienterte frå arbeidet som blir gjort i nemnda. Han nemnde spesielt dei unge som stiller i næring, ja heilt ned i 5 års alderen! Dette er moro og sjå! Les innlegget på heimesida: http://www.nsg.no/hordaland/• Avlsutvalet, oppsummering etter kåringa: Leiar i Utvalet Tore Atle Sørheim gjekk gjennom kåringa 2015. I alt 13 kårings- sjå i perioden 22. september til 4. oktober. I august var det felleskurs for dommarane i Hordaland og Rogaland. Takk til HSG som løyvde pengar til kurset. Nytt dette året er at det blir kravd kåringsavgift for stilte lam. Fokus på smitte i forbindelse med kåring er god, må vara høgt prioritert. I 2014 var det kåra 1189 lam og i 2015 1246 lam.• Beiteutvalet: Leiar i beiteutvalet Jarle Helland orienterte frå arbeidet i nemnda. Der er registrert 57 beitelag i Hordaland. Det er søkt om støtte frå beitelaga på 3,8 mill. kr. Ca. kr. 600.000.- hadde utvalet til fordeling 2015. Dette blir fordelt på bruer, sankehegner, radiobjøller, sperregjerder og sanke- buer. Skulle ønsket at midlane hadde vert større. Er det sperregjerder ein søker på, undersøk først om det er pengar og henta på ”smil midlar” i kommunen. Pengar som er løvd og ikkje brukt blir trekt tilbake. Utvalet ser på om søknads- fristen kan trekkast litt fram i tid for og få meir tid til behandling.

Lokallaga sine timar• Askøy: Takk for alle gode tilbakemeldingar angåande kåringsdagen/marknad. Denne dagen har ein arbeidt med i eit år! Lokallaget har oppnemnd resurs- grupper som arbeider med førebuinga. Viktig å ha gode personar som kan formulera søknader om støtte og ikkje minst rett person. Lokallaget har og fått laga ein genser med vår logo som er sponsa av næringslivet lokalt. Dette er gøy avsluttar ein stolt Magnar Stien!• Bømlo: Måndagstreff i vinterhalvåret. Fast måndag kvar måne med tema som varierer. Oppmøte frå 10 – 50 personar. Svært populært!• Indre Hardanger: Hadde planlagt tur til Staur, men grunna liten påmelding vert den avlyst. Prøver og få til tur i 2016.• Kvinnherad: Driv i det jamna, har og faste møtekveldar i vinterhalvåret. Skal ha seminkurs, har fokus på avl / Sauekontrollen har og organisert vaksine ”toksoplasmose”.

29HSG Årsmelding 2015

• Lindås/Meland: På det jamna, har stort utbytte av alle møte i regi av Ny Giv som blir lagt til Knarvik. Planlegger fagdag ull hos Hillesvåg Ullvarefabrikk.• Masfjorden: Har fått organisert beitebruken slik at fleire kan søke om tilskot. Sauelaget betalar kåringsavgifta for medlemmene. Takk til avlsutvalet for godt opplegg med Gulen! Sponsar skular med lammeslakt. Har store tap grunna ørn, vanskeleg og dokumentera.• Mauranger: Høg alder på medlemmene men godt miljø! Nye medlemmer får gratis medlemskap fyrste året. Har ”fårikål dag” i Ola løo. • Osterøy: har delt opp laget i nemnder slik at fleire er delaktige i lokallags- arbeidet. Arbeider med klippekveld, gjetarhund og kåring• Radøy: Kan HSG få meir og raskare info ut på heimesida?• Samnanger: Arbeider med og få til fellesfjøs for felles levering til slakt.• Sotra: Lite aktivitet, kunne vert betre. Litt vanskeleg og få medlemmene med. Hadde open gard i lag med Fjell.• Stord: Alt ok, her alle medlemmer.• Ulvik: Lagsarbeidet er OK! Det er mange som bygger nytt til sauen i kommunen. Samarbeider med nabolag om større møter. Dette er vellykka!• Vaksdal: Har og tett samarbeid med nabolaga og samarbeider med Voss om kåringa.• Voss: Samarbeider med andre lag om kåring og større møter.• Vossestrand: Dette gjelder også oss! Prøver og vara flinke til og sende ut info til medlemmene når det er endringar på blant anna søknadar.

Jerven tok 150 lam i Røldal. Korleis førebur vi oss til neste års beitesesong? v/beiteutvalet v/Rein Arne Golf - frå Statens NaturforvaltningRein Arne Golf orienterte om situasjonen i Hordaland. Han snakka og om dette med å dokumentera skaden, slik at ein lett med sikkerhet kan sei kven skaden er utført av. Han var og innom jakttider og uttak av skadedyr. Sjå innlegget på heimesida: http://www.nsg.no/hordaland/

Ny Giv, status og vegen vidare v/Reidar Kallestad• Ny Giv skulle avsluttast i 2015 men er forlenga til ut 2016.• Har økonomi til og fortsetja ut 2016• Kva gjer me vidare: • Byggfagdag Etne 24. oktober• Planlegger møte med lokallaga og nemndene i HSG, 6. februar i Norheimsund (dagkurs) med fokus på organisasjonslære) • Fullføring av møteserien med underprosjekta 3 til 4 møter att til hausten 2016.

30

Gjester• Hordaland Bonde- og Småbrukarlag v/Jarle Helland. Helland takka for invitasjonen og sa blant anna at samhald for og nå felles mål er viktige, HSG gjer ein stor jobb gjennom Ny Giv. Han ønskte HSG lykke til i arbeidt vidare.• Hordaland Bondelag v/Lars Petter Taule takkar for invitasjonen og var innom jordbruksforhandlingane 2015. Han refererte til det Ove Holmås og under- streka på kor viktig at faglaga er representerte av alle produksjonar. Nå er tida inne for og arbeid for nesteårs årsmøter. Han avslutta med og understreka kor viktig der er med godt samhald for og nå felles ting. Han ønskte HSG lykke til med arbeidet vidare.

Nils Inge Hitland takka alle for ei god samling!

Karluf HåkullSek.

Lars Petter Taule frå Hordaland Bondelag understreka kor viktig det er at sauenæringa er representerte i faglaga. Foto: Nils Inge Hitland.

31HSG Årsmelding 2015

Rapport for Ny Giv for sauehaldet i Hordaland 2013-2015 prosjektår 31. Kort om Ny GivHovudmål for prosjektet er å auke leveransane av kvalitetslam i Hordaland med 10% i perioden 2012-2017. Det er og eit viktig mål å auka aktiviteten i lokallaga i HSG.

Prosjektet er treårig med oppstart i januar 2013. Hordaland Sau og Geit er prosjekteigar og leiar styringsgruppa. Prosjektet har ein arbeidsgruppe som fungerer som prosjektleiing. Arbeidsgruppa har hyppig kontakt og arbeider med planlegging og gjennomføring av aktiviteter. Lokallaga i Sau og Geit bidreg i gjen-nomføringa av arrangement og gjev innspel til vidare satsingsområder. Aktivitetane i Ny Giv er i hovudsak fagmøter og kurs som vert arrangert rundt omkring i fylket for å gje eit best mogleg tilbod til alle. Ny Giv har og gått inn med tilskot til faglege arrangement i lokallaga i Sau og Geit.

2. Aktivitetar i 2015Møteserien «Tjen pengar på sau»: Den gode responsen på møta i 2014 vart følgt opp med to nye møter dette året. 7. januar i Øystese og 8. januar på Stend.

Kurs i Sauekontrollen: Totalt 11 kurs i perioden desember 2014 til januar 2015. Før jul vart det arrangert kurs i Odda, Etne, Rosendal og Stord. Grethe Ringdal frå Animalia var føredragshaldar på alle kursa. Siste del av kursserien var i januar 2015 i Bergen, Lindås, Fusa, Kvam, Granvin og Voss. Vi hadde på dagtid og på kveldstid for å kunne ha eit effektivt opplegg for kurshaldarane. Lindås var einaste plassen med kurs både på dagtid og kveldstid. Totalt deltok om lag 280 personar på kursa.

Møte ekte sauebønder i utvikling: 2. mars i Knarvik og 3. mars på Stord.• Innlegg ved Bodhild Fjelltveit: Bodhild og Arne Fjelltveit og mannen driv i Haus- dalen i Fana og har jobba spesielt med to endringar i drifta dei siste åra. Dei har fått sponsa ein elitevær gjennom værering 154 og dei byggjer nytt sauefjøs.• Innlegg ved John Karsten Raunholm: John Karsten Raunholm på Fitjar har jobba med å redusere lammetap i buskapen sin. Han har fått hjelp med denne utfor- dringa frå Hilde Håland i Fatland i samarbeid med veterinær.

Figur 1: Oversikt over styringsgruppa og arbeidsgruppa til Ny Giv.

StyringsgruppaHSG v/Nils Inge Hitland

Nortura, FatlandFylkesmannen

Bondelaget og Småbrukarlaget

ArbeidsgruppaHSG v/Reidlar KallestadNortura v/Karluf HåkullFatland v/Hilde Håland

Fylkesmannen v/Svanhild Aksnes

32

• Innlegg ved Audun Seilen: Håvard Øvsthus og familien på Varaldsøy har starta med gjetarhund. Gjetarhundnemnda har følgd opp familien gjennom opp starten. Då Håvard ikkje har høve til å vere med på desse møta vil Audun Seilen fortelje om korleis dette har gått. Audun er leiar i gjetarhundnemnda i Hordaland.• Innlegg ved Jan Tommy Midgård: Jan Tommy Midtgård i Lindås har flytta buskapen sin til nytt fjellbeiteområde frå Nordhordland og til Hardangervidda. Han vil fortelje om sin erfaring med dette.

Fjelldag til Bjoreidalen på Hardangervidda: 16. august vitja vi Geir Olmod Sæbø og familien som driv stølsdrift med kyr. Vi var heldige og fekk med oss den beste kompetansen vi har på beite til sau, Yngve Rekdal frå Skog og Landskap. På stølen fekk vi servert rømmegraut og spekemat. Vel 60 deltakar trassa dårleg ver og fekk påfyll av nyttig kunnskap om fjellbeitet.

Fagdag Bygg: Laurdag 24. oktober inviterte Etne Sau og Geit og Ny Giv til fagdag bygg i Etne. Vel 80 deltakarar fekk sjå ulike løysingar på sauehus og innreiing hjå dei tre sauebruka som tok i mot oss. Etter fjøsbesøka vart det servert rømmegraut og spekemat før dagen vart avslutta med litt faginfo m.a. frå Innova-sjon Norge v/Karsten Valland

3. Resultat av Ny Giv så langtTabellen syner at tal leverandørar har vore ganske stabil i perioden januar 2012 til januar 2015. Når det gjeld tal lammeslakt med kvalitet O eller betre har vi hatt ein auke på om lag 4.000 lam i perioden. Vi er på god veg med 5,2% auke. Målet er 10% innan 2017.

Utvikling i tal leverandørar og kvalitetslam i Hordaland:

Teljedato produksjonstilskot Leverandørar Lam slakta i kvalitet O eller betre

1.1.2012 1890 77.216

1.1.2013 1850 79.857

1.1.2014 1866 80.384

1.1.2015 1875 81.414

Tabellen syner utvikling produksjonstilskotsdata i Hordaland.

Aktivitet i lokallagaNy Giv meiner at aktiviteten i prosjektet har ført til ein auka aktivitet i lokallaga. Gjennom å forlenga prosjektperioden ut 2016 håper vi på ei positiv utvikling på dette området. Ny Giv har utbetalt tilskot til fagleg aktivitet i lokallaga. Ny Giv inviterer lokalaga til inspirasjonskurs 6. februar 2016.

For styret i HSG

Nils Inge Hitland

33HSG Årsmelding 2015

Avlsutvalet for sau, årsmelding 2015Desse har vore medlemmar i avlsutvalet for sau: Tore Atle Sørheim LeiarMartin G.Haugland NestleiarOve Holmås Medlem Karluf Håkull NorturaHilde K.Haaland Fatland

Observatør med talerett utan stemmerett, Represent frå HSG.

Arbeidsoppgaver for avlsutvalet for sau:• Ansvar og gjennomføring av kåringssjåa i Hordaland• Oppgradering og kursing av kåringsdommarar• Spreiing av avlsframgongen til bruksbesetningar.• Bindeleddet mellom avlsrådet,regionsutvalet og væraringane i fylka.• Arbeida for at saker frå avlsrådet/regionsutvalet vert gjennomførte

Aktivitetar i meldingsåret:

Dommarsamling Mandag 24 og Tirsdag 25 August hadde me dommarsamling i Rosendal saman med kåringsdommarane i Rogaland, ei svært verdifull samling der me fekk utveksla erfaringar og synspunkt på ei mest mulig lik dømming av lamma.Avlssjef Thor Blichfeldt var med og bidrog godt på samlinga.Avlsgarden i Rosendal stillte med mange ulike rasar og for nokre av dommarane var da første gongen dei såg dyr i desse rasane i levande livet. Egil Øvstebø stod for opplegget med dyr/avlsgarden og gjorde ein kjempeflott jobb i forkant av samlinga.Me ankom Rosendal mandag kl 12.00, me samla oss for litt «teori» og gjen-nomgang av kurs opplegget desse 2 dagane. Me var på avlsgarden og «dømmte» lamma i dei ulike rasane både mandag ettermiddag/kveld og tirsdag morgon/føremiddag. Da vart utveksla mykje synspunkt og dømminga vart etter kvart meir einsarta og jamn. Samlinga vart avslutta med ei oppsummering og samtlege deltakarar var svært nøgde med opplegg og gjennomføring.Eg vil på vegne av avlsutvalet i fylket takka styre for deira velvilje til denne samlin-ga og eg håpar og trur ALLE som kårar lam i Hordaland vil sjå at våre dommarar er «på topp».

KåringssjåaI 2015 har avlsutvalet hatt ansvar for og gjennomført 13 kåringssjå i Hordaland. Som me alle veit var 2015 eit svært godt år for lamma og da vart stillt mange og svært gode lam til kåring også dette året. Alle tilbakemeldingane til avlsutvalet er positive og miljø /opplevinga for den enkelte er GOD. Kåringsperioden var frå onsdag 23 sept. Til søndag 4 oktober, vel 12 svært hektiske dager. Da vart i 2015

34

dømt 1248 lam, kåra 1149 lam og vraka 99 lam (i 2014 1189 lam, kåra 1103 lam og vraka 86 lam og i 2013 vart da dømt 1176 lam, kåra 1086 lam og vraka 90 lam.) slik at me i Hordaland har auka litt med tal stillt/kåra lam for kvart år.

Kåringsjåa og sjukdomsførebyggjande tiltak fører til mykje ekstra arbeid og lange dagar på lokallaga, PC kårar og dommarane, men er heilt naudsynt og dette MÅ følgjast skal me i det heile få avvikla kåringssjåa slik me vil ha dei, ein plass der folk og fe møtest. Krav om vasking av regnklede og støvlar (desinfisering)på sjåa gjekk veldig bra slik at den smitteførebyggjandes delen vart halden til punkt å prikke.

Alle kåringsdagar er avtala med kåringsansvarlege i lokallaga og med visse tilpasningar og forståelse frå dei, blitt godkjende. Den STORE dagen for kåring er siste laurdagen i september, men alle skjønnar at me lyt rullera fordelinga litt etter størrelsen på sjået, planlagt program og fordelinga av dommarar/pc- personell.

Kåringsavgifta i Hordaland i 2015 var som ifjor kr 130,- men nytt dette året var at utstillarane betalte for ALLE stillte lam. Avlsutvalet trur me i framtida må halda på desse kåringssjåa både for det sosiale og miljøskapande som dette medfører, men sjukdomssituasjonen som alltid ligg på lur må kvar og ein ta på alvor, dette gjeld eigarar so vel som arrangørar.

God stemning under kåringa av lamma til Johannes Kartveit. Frå venstre: Gisle Fjæreide, Johannes Kartveit og Cato Hilleren. Foto: Nils Inge Hitland.

35HSG Årsmelding 2015

Kåringsstatistikk for Hordaland 2015:

Kåringssted Bedømte Kåra Kåra på disp Vraka

[Gardskåring] 1 100% 1 100% 0 0% 0 0%

Askøy 151 100% 143 95% 0 0% 8 5%

Austrheim 287 100% 262 91% 2 1% 23 8%

Bømlo 30 100% 28 93% 0 0% 2 7%

Eikelandsosen 75 100% 66 88% 2 3% 7 9%

Etne 110 100% 106 96% 0 0% 4 4%

Kvam/Samnanger 86 100% 81 94% 0 0% 5 6%

Kvinnherad 37 100% 27 73% 5 14% 5 14%

Masfjorden 20 100% 14 70% 3 15% 3 15%

Odda 115 100% 104 90% 4 3% 7 6%

Stord/Fitjar 56 100% 39 70% 11 20% 6 11%

Sveio 73 100% 70 96% 0 0% 3 4%

Ulvik 33 100% 19 58% 10 30% 4 12%

Voss 174 100% 150 86% 2 1% 22 13%

Hordaland 1248 100% 1110 89% 39 3% 99 8%

Avlsarbeidet på sau i Hordaland har vel aldri vore betre enn dei siste åra, me har nokre av dei beste værane i landet i NKS ,Spæl og Sjeviot , i tillegg er ringane i Hordaland blant dei beste både ved innsett i ring om hausten og resultat etter granskinga.

I seminkatalogen som kom i haust var da 15 værar frå Hordaland ein kunne tinga sæd av, desse var fordelt på rasane NKS 7, KvitSpæl 2, Sjeviot 3, Svartfjes 1, Ryggja 1 og Farga Spæl 1. Dette viser da stora mangfaldet av gode værar som er avla fram i Hordaland dei siste åra.

Det er ein ny NKS ring under etablering i Hordaland, ring 148 Nord Hordaland NKS-ring.

36

Ringane i Hordaland 2015:

NKS i ring 142,144,150, 151,152,154,155,158Av 170 granska værar m/ind.– fekk 167 verar ind. på 115 eller betre. I NKS rasen vart i år beste avkomstgranska vær, 2014 51688 Grom Hove,indeks 151, alar Nils Inge Hitland, Mjølkeråen frå ring 154, Nr 2 er vær nr 2014 51310 Fiba Sørheim, indeks 149,alar Tore Atle Sørheim, Stord,frå ring 142 og nr 3 vart 2014 51683 Fiba Hove,indeks 144 alar Nils Inge Hitland, Mjølkeråen, frå ring 154 og 2014 51872 Filops Rygg, indeks 144, alar Hans Rygg, Etne frå ring 152.

Den beste NKS væren kjem frå ring 154, alar Nils Inge Hitland og det er 2014 51688 Grom Hove, ind. 151, Den er og den beste væren i Hordaland i 2015, avlsutvalet GRATULERAR.

Avlsutvalet har i samråd med Avlsrådet sidan 2009 ved O-indeks likhet skilt værane ved tal slakt og evt. tal haustvogne lam, dette vart gjort dette året og.

SPÆL i ring 143, 153 og 159.Avlsutvalet har i samråd med Avlsrådet sidan 2009 ved O-indeks likhet skilt værane ved tal slakt og evt. tal haustvogne lam, dette vart gjort dette året og.

Av 52 granska værar m/ind. – fekk 36 verar ind. over 115. Beste avkomstgranska spælveren i fylket var 2014 51517 Løyningskar ind.133 og kjem frå ring 153, alar Gerd Ingrid og Lars Norheim,Norheimsund .På andre plass finn me 2014 51527 S Håkonsen ind.133, frå ring 153 og alar er Svein J.Gjerde, Tysse og 3 beste Spælværen i fylket er 2014 51518 L Håkonsen ind 131 frå ring 153, alar er Gerd Ingrid og Lars Norheim,Norheimsund og 2014 52443 Kvitnaguten ind 131 frå ring 159, alar er Knut Kvitne Voss. Avlsutvalet GRATULERAR.

SJEVIOT i ring 141Av 20 granska værar m/ind. – fekk 12 verar ind.over 115. Beste avkomstgranska Sjeviot veren i fylket vart i år, 2014 51733 Oskar, alar Gunnar og Iren Marthe Krokås, Kleppestø med ind. 137, nr 2 er 2014 52071 Finito, alar Kåre Hole, Sæbøvågen med indeks 134 og nr 3 vart 2014 52134 Mc Børsen, alar Elin Morken, Manger, indeks 130, alle 3 værane kjem sjølvsagt frå ring 141 Oskar er Hordaland og landets beste Sjeviot vær for 2014, Avlsutvalet GRATULERAR.

37HSG Årsmelding 2015

Oversikt over værringane i Hordaland m/kontaktperson:

Ring Værring Kontaktperson

141 Bergensområdet sjeviot Henrik Steinsund

142 Stord Jarle Ansgar Helland

143 Kvinnherad-Ølen-Etne spælværring Leif Åsheim

144 Vossaringen NKS Knut Skjervheim

150 Sveio verering Olav Håvardsholm

151 Ytre Hardanger NKS-ring Egil Øvstebø

152 Etne NKS-ring Hans Martin Harboe

153 Kvam-Jondal-Samnanger spelverring Arne Isak Flatabø

154 Strilavereringen Nils Inge Hitland

155 Kvammaringen Olav Solheim

158 Hardanger Veraring Frode Tveito

159 Hordaland Spælring Alf Angelskår

OS ID® 2550 Os i Østerdalen

Tlf. 62 49 77 00 post@osid.no

Godt samarbeid i 80 år

OS ID® har vært norske bønders samarbeidspartner siden 1936. I tre generasjoner har vi utviklet øremerker som bidrar til trygg og effektiv husdyrmerking.

Det er vi stolte av. For det handler tross alt om verdens viktigste vare – maten vi spiser.

www.osid.no www.osidbloggen.no

Foto

: Elin G

rue

38

39HSG Årsmelding 2015

Henrik Steinsund frå ring 141 med gode Sjeviotlam hausten 2015. Foto: Nils Inge Hitland.

40

41HSG Årsmelding 2015

Til slutt vil avlsutvalet for Sau takka alle lokale saualag , veraringar , landbruks-kontor, dommarar, Nortura og Fatland for godt samarbeid gjennom året som gjekk.

Stord 05.02.2015

Tore Atle SørheimLeiar i avlsutvalet for Sau

Eit av to sløyfelam hjå Rune Natås. Foto: Nils Inge Hitland.

BRYNASKOGEN 39, 5705 VOSS – TLF. 56 52 96 96 – WWW.TVERBERG.COM

TVERBERG.COMENTREPRENØR

KOMPLETT BYGGEVAREHUS

PÅ VOSS

• Byggevarer• Trelast• Jernvare• Hytteutstyr• Maling

• Kjøkken og bad• Peis og varme• Fliser og golv• Garderobe

43HSG Årsmelding 2015

Gjetarhundnemnda i HSG, årsmelding 2015

Nemnda har vore slik samansatt: Leiar Audun Seilen, Stein Dalland, Ragnhild Reisæter.Vara: Egil Øvstebø, Ivar Haug, Gunnar Lægreid.

Punktvis oppsummering av stor gjetarhundaktivitet i Hordaland 2015:

• Martin Heggelund og Hamich Mitshell har fullført instruktøropplæring. Velkommen til desse to.

• Stein Dalland og Hamish Mitchell har deltatt på dommarkurs. Er då aspiranter og skal blant anna dømma eit visst antall prøver i lag med fadder før dei slepp til som fullverdige dommarar.

• Storkurs Rosendal mars 2015. Eit flott kurs med gode tilbakemeldinger. Stor takk til Ingebjørg og resten av gjengen i Rosendal for at dei stiller opp og lar oss bruka areal og sau denne helga.

• Fagtur til Skottland med instruktørane i Hordaland 29. jan – 1. febr 2015. Flesteparten av instruktørane i fylket takka ja til å vera med på denne turen til gjetarhundens vugge. Kort oppsummert vart dette ein fantastisk tur der me fekk sjå deler av eit flott land, besøkja gjetarhundfolk med ein fantastisk gjestfrihet. Alan, Lotta og Mosse og Andy vist oss forskjellige hunder og fortalte korleis dei tenkjer og legg opp treninga for det enkelte individet. Egen artikkel frå turen på heimesida: http://www.nsg.no/hordaland/hordaland_gjetarhunnemnd// skottland-2015-article8754-3413.html

• Heimeside er lagt over på Nsg plattforma. Håpar me på denne måten får til tettare kontakt med sauelaga i fylket.

• Prøver 2015 har vore DP kl 1, 2, 3 Rosendal, Dp kl 1, 2, 3 Kvam, Fm kl 3 Kvam + kl 1 og 2, 2 stk LP kl 3 Radøy, Dp kl 1, 2, 3 + «kids» klasse Voss, Dp kl 1, 2, 3 + «kids» klasse Osterøy. Tøft med ungdommane som stilte i «kids» klassen på Voss og Osterøy.

• Fylkesmeister 2015 vart Stein med Jock, 2 plass Ivar Haug med Boxer, 3 plass Sander Hindenes med Marco.

44

• Hordalandscupen 2014. Samanlagtresultat frå tre beste prøvane i klasse 1, 2 eller 3. Gjelder prøver arrangert i Hordaland. Ekvipasjer som går ned i klasse er ikkje teljande i cupen.

Resultat Hordalandscupen 2015 Klasse 1: 1. plass Job Normann Nedrebø med Gazza, 2. plass Marianne Byrkjeland med Marsco, 3. plass Svein Haug med Sist. Klasse 2: 1. plass Ingebjørg Kjærevik med Jim, 2. plass Job Normann Nedrebø med Runi, 3. plass Lars Grønstad med Rikki. Klasse 3: 1. plass Sander Hindenes med Gael, 2. plass Stein Dalland med Mist, 3. plass Egil Øvstebø med Non.

• «NY GIV»-prosjektet går sin gang. Har fått ny kvalp (Hera) våren 2014. Familien på Varaldsøy deltok på kurset i Rosendal. Har gått gj.h prøve og fått bruksprov kl 1 på Hawaii. Møteserie «ny giv» våren 2015. Minstemann Erlend var med i programmet «dyrevenn» på Nrk super. http://tv.nrksuper.no/serie/dyrevenn/DVDV74001115/sesong-8/episode-11

• Gjetarhundoppvisning på matfestivalen i Bergen. Då bergensarane ville ha alternativ underholdning, fylte Stein bilen med hund og sau og viste bruk av gjetarhund på sjølvaste Koengen.

• Flott å registrera god driv i mange lokallag med treningssamlinger og lokale kurs. Voss arrangerte i anledning prøven på Voss, kurs i å gå prøver. Godt tiltak.

• 9 ekvipasjer frå fylket reiste til Kvitfjell for å delta på NM i bruk av gjetarhund. Med to i finalen og sjette beste fylke sammenlagt vart ikkje dette så verst. Me beheldt dermed same kvote til 2016. Viktig at me gjer grep som sikrer nivå og kvote.

• Nemdas medlemer har gjennom året deltatt på ein rekke møter i regi av fylkes- eller lokallag.

Takk til alle som stiller opp og gjer ein innsats for gjetarhunden!

Lonevåg 15.01.2016

Audun Seilen leiar

45HSG Årsmelding 2015

Årsmelding for gjetarhund 2015 Voss Sau og GeitDette har vore eit år med mykje god aktivitet og det er eit stadig veksande miljø.

Punktvis oppsummering av gjetarhundaktiviteten på Voss:

• Ridehallen: Det har vore gjetarhundtrening i ridehallen på Voss Jordbruks- skule kvar onsdag i tidsrommet januar-mars. Her har det møtt både nye og gamle ekvipasjer. Denne muligheita til å starte unghundar på vinterstid under kontrollerte forhold er svært gunstig. I tillegg er det mykje som kan trenast og forbetrast på vaksne hundar/førarar. Dette er også veldig sosialt. Kvar kveld er det nokon som tar med kaffi å litt å bita i, slik at me får prata litt hund og litt sau, og løysa litt verdensproblem. På første trening sist veke møtte 15 hundar.

• Fagtur: Det vart arrangert fagtur til Scotland med instrukørane i Hordaland 29. januar til 1 februar. Flesteparten av instruktørane i fylket takka ja til å vera med på denne turen til gjetarhunden si vugge. . Frå Voss så var det Bjørn Atle Nesheim og Ivar Haug som var med på turen. Kort oppsummert vart dette ein fantastisk tur der me fekk sjå delar av eit flott land, besøka gjetarhundfolk med ein stor gjestfriheit. Allan, Lotta, Mosse og Andy viste oss forskjellige hundar og fortalde oss korleis dei tenkjer, og legg opp trening for enkeltindivid.

• Fellestrening: I sommar/haust hadde me trening på bakkane til Ivar Haug ein gong i veka. Her møtte det rundt 10-15 stk kvar gong. Interessen er stor for gjetarhundarbeidet i bygda.

• Gjetarhundkurs: I oktober vart det skipa gjetarhundkurs med Kåre Marøy som instruktør. Kurset var retta mot ekvipasjar som hadde som mål å ta bruksprøve (klasse 1) Her møtte 7 stk som fekk ei lærerik helg. Takk til Kåre.

• Gjetarhundprøve: Det vart arrangert gjetarhundprøve på Gjernes sundag etter kurset. Det vart konkurrert i både klasse 1,2 og 3 der det var 30 startande. I tillegg var det ein klasse for juniorene. I denne klassen var det 4 som starta. Yngstemann var Emil på 5 år. Dette er fyrste gong det har vore juniorklasse på ein prøve. For å sikre rekruttering er det viktig å starte tidleg. Juniorklassen vart godt motteke i fylket, så Osterøy gjorde det same ved ein seinare bruksprøve.

• Fylkesmesterskap/Hordalandscup: Voss stilte med tre hundar der to gjekk klasse 1 og ein gjekk klasse 3. Fylkesmester vart Stein Dalland med Jock, 2. plass Ivar Haug med Boxer, 3. plass Sander Hindenes med Marco. Beste plassering i Hordalandscupen var Svein Haug med Mikke som fekk 3. plass i klasse 1. Gratulera med gode plasseringar.

• NM: Det var dessverre ingen frå Voss som stillte på NM i år, men Hordaland hadde ni ekvipasjar. Med to i finalen og sjette beste fylke samanlagt var ikkje dette så verst. Me håpar vossingane kjem sterkt tilbake til neste år.

46

Tidleg krøkjast: Jonas Tveite Haug (9) med Fantomet prøver å få losa sauene inn mot siste grinda. Rekrutteringa ser ut til å vera god.

steinariversen.no

Regnskap og økonomisk RådgivningFor næringsliv og landbruk

Ta kontakt på telefon 52 76 71 00 eller se www.tveit.no

47HSG Årsmelding 2015

Beiteutvalet, årsrapport 2015Beiteutvalet har hatt to møter i 2015 der eit var telefonmøte. Her drøfta utvaletå endra søknadsfristen for tilskot til investeringar. Me vart samde om at søk-nadsfristen for investeringstilskotet skulle endrast til 15. mars. Det ville gje både kommunane og Fylkesmannen betre tid til å førebu søknadane for handsaming i beiteutvalet.

Me drøfta òg om me skulle ha ein møteserie med beitelaga i fylket. Det har utvaletgjort nokre gonger før med god oppslutnad frå beitelaga. Av ymse grunnar fekk me ikkje gjennomført nemnde møteserie i 2015, men utvalet prøver igjen i 2016.

I slutten av juni hadde utvalet møte der me tilrådde fordeling av investerings-midlane til beitelaga. 40 beitelag søkte om tilskot til 74 ulike tiltak. 39 lag fekk løyvd investeringstilskot til 59 tiltak. Det meste av investeringsmidlane gjekk til sankehenger, bruer, samlehenger m.m. Me løyvd også 300,- kroner per eining til elektronisk sporingsutstyr. Tilskotet er avgrensa til maks 15% av tal vaksne dyr i beitelaget. Hordaland fekk tildelt kr. 550 000 som utvalet kunne løyva til investe-ringar i 2015. I tillegg vart det drege inn om lag kr. 60 000 frå tidlegare løyvingar til tiltak som ikkje var gjennomført innan arbeidsfristen – slik at samla løyving for 2015 vart om lag kr. 610 000,-.

Det er stor vilje til å gjera investeringar i beitelaga i fylket – og det er bra. Hordaland fekk kr. 100 000 mindre i investeringsmidlar i 2015 enn 2014.

I 2014 vart det etablert eit Rovviltutval i Hordaland der ein representant frå HSH leiar i beiteutvalet og ein representant frå Fylkesmannen si landbruksavdeling er med. Utvalet har gjeve Jeger og Fisk i oppdrag å etablera eit fellingslag for rovvilt i Hordaland. Det skal fungera som beredskap for beitenæringa dersom det skulle verta aktuelt med fellingsløyve i ein akutt skadesituasjon. Me fekk ikkje på plass fellingslaget til beitesesongen 2015, men det ser ut til at det skal vera klart til 2016

Medlemar beitutvalet 2015Leiar: Jarle Helland, SmåbrukarlagetMedlemer: Kjetil Skjervheim og Ole Johan Eidsnes. Hordaland Sau og Geit. Frode Handeland, Bondelaget.Observatør: Reidar Kallestad, Styret i Hordaland Sau og Geit.Sekretær: Silje Anette Lyhammer, Fylkesmannen si Landbruksavdeling.

48

Kommentarer til rekneskapen 2015Gjertarhundnemda hadde ekstraordinære inntekter kr 63006 i samband med NM i bruk av gjetarhund i 2013. Desse vart øyremerka til kurs for instruktørar og dugnadspersonell i framtid, og sett inn som eigenkapital i rekneskapen. I 2015 er desse brukt til fagtur, kurs og reiseutgifter.

Avlsutvalet har fått godkjent bruk av midlar til ekstraordinært domarkurs i lag med Rogaland Sau og Geit. Kurset vart halde i Rosendal. Kostnad kr 50710.

For styret i HSG

Nils Inge Hitland

Kommentarer til rekneskapen 2015

Gjertarhundnemda hadde ekstraordinære inntekter kr 63006 i samband med NM i bruk av gjetarhund i 2013.Desse vart øyremerka til kurs for instruktørar og dugnadspersonell i framtid, og sett inn som eigenkapital i rekneskapen. I 2015 er desse brukt til fagtur, kurs og reiseutgifter.

Avlsutvalet har fått godkjent bruk av midlar til ekstraordinært domarkurs i lag med Rogaland Sau og Geit.Kurset vart halde i Rosendal. Kostnad kr 50710.

ResultatutviklingÅr 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 SumOverskot/underskot 72 172 160 493 -21 054 56 464 71 768 -58 062 -104 692 177 089 Eigenkapital 815 132 975 625 954 570 1 011 034 1 082 803 1 024 791 920 099

For styret i HSG

Nils Inge Hitland

- med 5 eller 10 smokka r monterte oppe. Størrelse 20 til 65 liter.

Reddar tusen-vis av lam.

Drikkeutstyr for sjølvmontering

Vi har alt du treng for montering av drikke-utstyr til husdyr. Mange modellar drikkekar, stål- og plastrøyr, røyrdeler m.m.

Stort utval av:hengemaskiner, håndklippemakiner,knivar og kammar m.m.

Blå røyrDen store slageren.

Råmjølkserstatning

Be om gratis katalog eller sjå vår nettbutikk

KlippeutstyrKlippekrakk

Lammebarar

Nessane, 6899 Balestrand, Tlf. 57 69 48 00

www.nessemaskin.no

Halsreimar - Grimer - KjettingStort

utval!

MjølkepumpeMjølkepumpe fo r sau og geit. Enkel i bruk.

49HSG Årsmelding 2015

Årsrekneskap HSG 2015

Hordaland Sau og Geit

ResultatrekneskapenInntekter: 2015 Budsjett 2015 2014Medlemspengar 389 518 357 000 350 607Inntekter kåring 157 200 138 000 138 060Kursavgift gjetarhund 17 506 50 000 51 400Tilskot fagsamling 2 900 5 000Årleg tilskot drift/gjetarhund 20 000 20 000 20 000Årleg tilskot drift/avl 20 000 20 000 20 000Div.inntekter 2 200 2 640Renteinntekter 13 382 15 000 21 859Sum inntekter 622 706 600 000 609 566

Kostnader:Løner 166 800 130 000 119 900Arb.gjev.avgift 23 515 19 000 16 906Møteutgifter 8 360 9 000 3 733Årsmøte 50 033 40 000 46 060Tilskot Geit i vekst 6 504Leiarmøte 17 845 25 000 56 612Joletur 10 907 34 000 63 961Fagturer 11 111 20 000 21 949Fagmøter 23 614Øyremerker 6 358 6 500 6 348Tilskot geitedagane 4 795Tilskot klyppekurs 14 500 30 000Tilskot Regnskogsfondet 10 000Årleg tilskot drift/gjetarhund 20 000 20 000 20 000Årleg tilskot drift/avl 20 000 20 000 20 000Deltakeravgift gjetarhund 14 340 13 500 13 200Kursutgifter 88 217 5 000 31 676Utstyr 5 000 5 000Kåringsklær 5 000 6 589Rekneskap/kasserar/kontorutgifter 30 013 28 000 27 379Bilgodtgjersle 77 847 80 000 65 055Reiser/opphald 45 361 25 000 39 137Diett 60 725 55 000 55 000Vervekampanje/premiar 15 838 20 000 23 400Gåver 7 040 10 000 16 795Div. utgifter 179 2 424Sum kostnader 727 398 600 000 667 628

Underskot/overskot -104 692 0 -58 062

Årsrekneskap HSG 2015

50

BALANSE PER 31/12-2015

2015 2014Eigedeler:

Kundekrav 45 851Bankinnskot 1 047 033 1 107 407Sum eigedeler 1 047 033 1 153 258

Gjeld og eigenkapital:

Eigenkapital 1/1-2015 1 024 791Underskot -104 692Eigenkapital 31/12-2015 920 099 1 024 791Sum eigenkapital 920 099 1 024 791

Gjeld

Kreditorar 27 823 119 629Skuldig arb.gjev.avg./skattetrekk 34 836 8 838Skuldig lønn mm 64 275Sum kortsiktig gjeld 126 934 128 467Sum gjeld og eigenkapital 1 047 033 1 153 258

Voss, 19. februar 2016

……………………………..Laila Bergeaut.rekneskapsførar

Årsrekneskap HSG 2015

51HSG Årsmelding 2015

Hordaland Sau og Geit Rekneskap per 31/12-2015, fordelt på dei ulike avdelingane

Inntekter Totalt Drift Avlsutvalet Gjetarhund Geit

Medlemspengar 389 518 389 518Inntekter kåring 157 200 157 200Kursavgift gjetarhund 17 506 17 506Tilskot fagsamling 2 900 2 900Årleg tilskot overf.drift/avl 20 000 20 000Årleg tilskot overf.drift/gjetarhund 20 000 20 000Div. inntekter 2 200 2 200Renteinntekter 13 382 13 290 92Sum inntekter 622 706 407 908 177 200 37 598 0

Kostnader:

Lønn 166 800 123 200 31 000 12 600Arb.gjev.avg. 23 515 17 367 4 371 1 777Møteutgifter 8 360 2 263 3 777 2 320Årsmøte 50 033 50 033Leiarmøte 17 845 17 845Jolatur 10 907 10 907Fagturer 11 111 11 111Fagmøter 23 614 23 614Øyremerker 6 358 6 358Tilskot geitedagane 4 795 4 795Tilskot klyppekurs 14 500 14 500Tilskot Regnskogsfondet 10 000 10 000Årleg tilskot drift/gjetarhund 20 000 20 000Årleg tilskot drift/avl 20 000 20 000Deltakeravgift gjetarhund 14 340 14 340Kursutgifter 88 217 3 211 50 710 34 296Rekneskap/kasserar/kontorutg. 30 013 13 109 13 045 3 859Bilgodtgjersle 77 847 27 589 49 737 521Reiser/opphald 45 361 10 320 11 706 23 335Diett 60 725 725 60 000Vervekampanje/premiar 15 838 14 062 1 776Gåver 7 040 7 040Div. utgifter 179 131 48Sum utgifter 727 398 385 916 232 528 104 159 4 795

Resultat -104 692 21 992 -55 328 -66 561 -4 795

Årsrekneskap HSG 2015

52

Fagtur med julebord 2015Laurdag 19. desember gjekk det årlege julebordet av stabelen, på Hotel Ullensvang. Vel 80 personer deltok. Me starta frå Føyno med vår trivelege sjåfør frå Stord Tur-buss, som plukka opp gjester langs vegen heilt til Granvin. På bussen hadde John Karstein som vanleg laga ein bussquiz, som vart løyst av ivrige julebordgjester.

Etter lunsj på hotellet, gjekk turen vidare til Brattespe der me besøkte to unge familiar som satsar på sau. På Meland har Frode og Bente Bjørklund Meland bygd om, og på gamlefjøsen, og har ca 100 vinterfora NKS-søyer. Dei fortalde korleis dei planla utbygginga, og om sjølve byggeprosessen.

Vi takka for oss og gjekk nokre hundre meter lenger opp i den bratte lia til Brat-tespe. Der tok Silje Brattespe og sambuar Marius Opedal mot oss. Dei driv i ein gamal fjøs(noko dei fleste sauebøndene i Hordaland gjer) med ca 60 vinterfôra NKS-søyer. Dei var i gang med bygging av reidskapshus som og skulle avlasta i lamminga. Marius ville auka flokken, men Silje ville sjå det litt an.

Det vart stilt masse spørsmål til dei unge sauebøndene, så dette var tydeleg interessant. Flotte fjøs, imponerande pågangsmot, svært gode resultat og ekstremt bratt. Takk til Bente, Frode, Silje og Marius som tok i mot oss.

Bente og Frode var godt nøgd med «nyefjøsen». Bente orienterte oss om bygg og drift i den nye fjøsen, her frå fôrsentralen. Foto: Nils Inge Hitland.

53HSG Årsmelding 2015

Lyst og trivleg med nytt og gamalt i fin blanding. Foto: Nils Inge Hitland.

God stemning i fjøsen til Silje og Marius. Foto: Nils Inge Hitland.

54

Ingen fare for smitteoverføring når HSG er på tur. Sjølv krykkene til Eiliv Veseth er sikra. Foto: Nils Inge Hitland.

Quizmaster John Kartsten Raunholm med dei glade vinnarane.

55HSG Årsmelding 2015

Før middag samlast me til aperitif og utdeling av premie til vinnaren av buss-quizen. I trekninga av «Kven gøymer seg bak nissen»? var Tor Jansen den heldige og fekk dermed turen til halv pris. Rett svar var Tone Våg og Trine Sundtoft. Vinnaren av John’s bussquiz var Wenche Steinsbø og Ola Steinsland som delte førsteplassen med Nils Inge Hitland. På neste plass kom Lars Olav Litlabø og Tor Jansen. Så vart det julebord med fortreffeleg julemat, og stemninga var svært god blant gjestane.

Styret vil takka alle som var med på turen til Hardanger. Det er alltid kjekt å laga til arrangement når responsen er så god. Så då er det berre å setja i gong å laga til neste fagtur med julebord.

For styret

Nils Inge Hitland

VHF-SAMBAND FOR AKTIVE BRUKERE I NORSK NATUR

www.sradioen.no post@sradioen.no tlf: 22 05 47 05

Dyresankere og andre som ferdes/arbeider i utmark vet at flere områder i norsk natur ikke dekkes av tradisjonelt mobilsamband. SRadioen gir deg god kommunikasjon via et nett av basestasjoner og sikkerhet via tilknyttede vaktsentraler. Et effektivt VHF-samband der alle hører alle!

Kontakt oss for nærmere informasjon om sambandet!

VHF-sambandet med god dekning og sikkerhet!

SRadioen -

56

Lindås og Meland Sau og Geit, årsmelding 2015 Styret i 2015 har vore saman sett slik: Leiar: Jahn Tommy MidtgårdNestleiar: Marius HindenesKasserar: Alf AngelskårSkrivar: Anne Kristin TonningStyremedlem: Randi UnderthunVara: 1. Ørjan Jacobsen, 2. Kjetil Eriksen, 3. Bengt Ingvar Iden

Lindås og Meland sau og geit 2015Det var pr. 31/12-15 127 medlemmer i Lindås og Meland sau og geit. Det er 2 færre enn i fjor. Av desse er 113 hovudmedlemmer 10 husstandsmedlemmar og 4 støttemedlemmar.

Møter i 2015• Det vart halde årsmøte 29.januar 2015• Styret har hatt 3 styremøter• 2 fagmøter• Festmiddag m/premieutdeling• Kåringssjå• Ullinnsamling vår og haust• Det var 3 felles planleggingsmøter før kåringssjået.• Det har vore fellesmøte for leiarane i region 4 for uttale til valnemndsarbeidet i HSG.• Leiar er representert i nyoppretta landbruksfagråd i Lindås kommune.• Styret har vore representert i ulike andre møte.

ÅrsmøtetÅrsmøtet i 2015 vart halde i Nh-hallen 29. januar. Me hadde besøk av leiar i HSG Nils Inge Hitland, som fortalde om arbeidet i HSG. Me fekk servert spekekjøt og pote.

Leiar i HSG Nils Inge Hitland.

57HSG Årsmelding 2015

Årsmøte i HSGAlf Angelskår, Anne Kristin Tonning og Randi Underthun deltok på årsmøte i HSG som var på Solstrand hotell på Os.• Årsmøtesaker• Lars Sponheim, (Forenkling av jordbruksavtalen)• Marion Solheim, UIB• Pål Kjorstad, NSG

Leiarsamling HSGJahn Tommy Midtgård og Ørjan Jacobsen deltok på leiarsamling i HSG som var i Nordheimsund. • Nytt frå NSG v/Ove Holmås• Alle nemndene fortalde om sitt arbeid• Utmarksressursar og kjøtproduksjon v/Øystein Holand, NMBU• Lokallaga sin time

Fagmøte 20153. mars var det fagmøte i Nh-hallen i samarbeid med Ny Giv-prosjektet. 4 saue-bønder presenterte delprosjektet dei deltek i. Tema var Nybygg til sau og bruk av elitever, Redusert lammetap, Gjetarhund hjå ny brukar og Bytte av fjellbeite.

19. mars hadde me vårmøte i samarbeid med Felleskjøpet i Nh-hallen. Tema var sjukdom og fòring rundt lamming. Veterinær Åshild Ørisland Våge og kraftfor-konsulent Jenny Wright Johnsen var foredragshaldarar.

Ullinnsamling 2015Me organiserte ullinnsamlingar på Hundvin, Knarvik og Ostereidet 7. mai og 26. november. Mange stiller opp og hjelper til desse dagane, og ordninga fungerer godt. Lokallaget får ein del pengar for dette arbeidet.

Ullinnsamling 2015.

58

Beite

vand

ring

Hard

ange

rvid

da

59HSG Årsmelding 2015

Beitevandring HardangerviddaMange frå vårt lokallag deltok på beitevandring i Bjoreidalen på Hardangervidda. Yngve Rekdal frå Skog og Landskap var med og fortalde mykje interessant om beiteplantar og jordsmonn på vidda og Hordaland generelt. Me besøkte òg stølen til Geir Olmod Sæbø, der me fekk servert rømmegraut. Ny Giv-gjengen la ned mykje arbeid for å få til denne turen, og Alf Angelskår var stødig sjåfør.

Landbruksfagråd i LindåsDet vart i 2015 oppretta eit landbruksfagråd i Lindås. Dette består av:• Landbrukssjefen• Leiarane Bondelaga (3 lag)• Leiar i LMS• Leiar i Skogbrukarlaget

Rådet skal kunna komma med uttale til saker som er oppe i kommunestyret som kan berøra landbruket.

Ny Landbrukssjef i Lindås

Landbruksdagen 2015Det vart også i år arrangert landbruksdag og kåringsjå på Austrheim saman med Radøy og Austrheim sau og geit. Trass i litt auka kåringsavgift vart det i år stilt 288 lam til kåring. Mange stilte på dugnad for å setja opp telt og grindar til kåringssjået.

Evalueringsmøte etter LandbruksdagenRandi Underthun og Reidar K. var på evalueringsmøte etter landbruksdagen. Konklusjonen var at det var ein vellukka dag, men for lite telt til lamma. Det vart servert ”Dugnadsmiddag”.

TAKK!Styret vil retta ein stor takk til alle medlemmer som stiller opp på møter og bidreg på dugnad. Mange legg ned ein stor innsats for laget vårt!

Kjartan Nyhammer (til høgre) er nytilsett landbrukssjef i Lindås.

60

Landbruksdagen

3. okt 2015på Austrheim

• 2300 besøkande

61HSG Årsmelding 2015

Loka

llag

med

med

lem

stal

Lo

kalla

gLe

iar

Stra

umpo

stM

edle

mst

al20

12

2013

2014

2015

Askø

yM

agna

r St

ien,

531

4 Kj

errg

arde

nm

agna

r.stie

n@no

rtura

.no

3937

3840

Aust

rhei

mRo

y Ø

ksne

s, 5

943

Aust

rhei

mro

y.oe

ksne

s@on

line.

no>

1818

2526

Berg

en o

g O

sKr

istin

S. G

jerd

e, 5

221

Nes

ttun

kris

tin.s

emb.

gjer

de@

gmai

l.com

7675

7072

Bøm

loKr

istin

S. G

jerd

e, 5

221

Nes

ttun

ivar

_tur

oy@

hotm

ail.c

om56

5267

66Et

neKr

istia

n N

ordg

ård,

Lau

arei

d, E

tne

kris

tian.

nord

gaar

d@de

epw

ell.n

o77

8182

83Fi

tjar

John

Kar

sten

Rau

nhol

m, 5

419

Fitja

rjo

hn.k

arst

en.r

aunh

olm

@ha

ugne

tt.no

3333

3437

Fusa

Leif

Tryg

ve B

erge

, 563

7 Ø

lve

lta.b

erge

@lfr

.no

3940

4843

Gra

nvin

Jo

n Sp

ildo

Pres

tega

rd ,

5736

Gra

nvin

jsp@

gisp

.no

3128

2725

Indr

e H

arda

nger

Joha

nnes

H. S

ekse

, Øvs

ta S

ekse

, 577

3 H

ovla

ndjo

hann

es.s

ekse

@gm

ail.c

om89

8783

80Jo

ndal

Terje

Grø

tt, 5

628

Her

and

terje

.gro

tt@kv

amne

t.no

2020

2020

Kvam

Tarje

i Aal

vik,

Ryk

kjev

egen

80,

561

0 Ø

yste

seta

rjei@

gule

s.no

103

100

9988

Kvin

nher

adBj

arne

Ber

ge, H

erøy

sund

bjar

ne.b

erge

@kv

innh

erad

.kom

mun

e.no

5958

7373

Lind

ås o

g M

elan

dJa

n To

mm

y M

idtg

ård,

599

3 O

ster

eide

tja

tom

m@

onlin

e.no

117

116

125

132

Mas

fjord

enO

dd M

idtb

ø, 5

986

Hos

tela

nd

odh-

mid

t@on

line.

no30

2930

27M

aura

nger

Per

Mag

ne E

iken

es, 5

476

Mau

rang

erpe

rmag

ne.e

iken

es@

knet

t.no

2021

2122

Mod

alen

Inge

Far

estv

eit,

5729

Mod

alen

mur

serv

ice@

gmai

l.com

33

22

Ost

erøy

Mon

s Kj

etil

Vevl

e, 5

282

Lone

våg

mkv

@lo

bas.

no62

6259

59Ra

døy

Ivar

Sol

tvei

t, M

ange

rIv

ar.S

oltv

eit@

felle

skjo

pet.n

o64

6266

64Rø

ldal

Ola

i Hag

en, 5

760

Røld

alol

aiha

gen@

hotm

ail.c

om13

1415

15Sa

mna

nger

Vida

r Tr

enge

reid

, 565

0 Ty

sse

vida

rtren

gere

id@

outlo

ok.c

om20

1918

17So

tra

Terje

Stra

ndtu

n, 5

357

Fjel

lte

rje.s

trand

tun@

gmai

l.com

6261

5955

Stor

d To

re A

tle S

ørhe

im, 5

417

Stor

dto

re.a

tle.s

orhe

im@

kvae

rner

.com

6160

6756

Svei

oO

le A

ndre

as V

åge,

555

0 Sv

eio

less

is@

onlin

e.no

5554

5855

Tysn

esO

ddva

r Lu

nde,

Mal

kene

s, 5

690

Lund

egre

ndod

dvar

.lund

e@ha

ugne

tt.no

2230

3134

Ulv

ikKn

ut S

ygne

stve

it, 5

730

Ulv

ikkn

-syg

ne@

onlin

e.no

3229

3135

Vaks

dal

Kjet

il Rø

dlan

d, B

ergs

dale

n 57

22 D

ale

kroe

dlan

@on

line.

no30

2934

31Vo

ssG

jerm

und

Seim

, 570

0 Vo

ssgj

erm

unds

eim

@ho

tmai

l.com

137

134

131

130

Voss

estra

ndAn

ita J

orda

len,

571

3 Vo

sses

trand

lars

hol2

@on

line.

no57

5554

53Ø

ygar

den

76

52

29 loka

lla

g1432

1413

1472

1442

62

Flinke sauebønder ga nok eit eventyrligt år!Godt Nyttår og takk for samarbeidet i 2015! Våren 2015 ga sauebøndene store utfordringar. Snø, kulde og regn. Fjellsendinga ble utsatt… ja, i det heile store utfordringar. Mange stilte seg spørsmålet om korleis dette skulle gå. Heldigvis er me evige optimistar, men likevel var det ikkje alle som fekk sauene på fjellbeite.

Men til tross for dette blei 2015 tidenes beste sesong. Det var det ikkje mange som trudde, slik som vår og førsommaren var! Dette viser kor dyktige sauebøndene er i Norges land. Dei takla utfordringane og gav lamma ein god start. Store fine lam reiste endelig til fjells seint i juli. Erfaringane viser at store fine lam til fjells gir store fine lam heim. Det stemte også i år. Nortura fikk fulle lass med fantastiske flotte lam rett frå fjellbeite. Sesongen starta godt, med flotte lam, gode klassar og høge vekter. Sunnare og betre mat kan ikkje forbrukarane få!

Ta vare på det gode omdømeAldri før har sauen i Hordaland hatt så myke positiv omtale i media som hausten 2015. Ta vare på dette, så skal me i Nortura vera med på og skapa endå høgare verdi i sluttmarknaden!

Nortura aukar marknadsdelaneNortura slakta fleire lam i sesongen 2015 enn sesongen 2014. Årsaken til tilførsels-aukinga er både at Nortura-sauebøndene produserer fleire, men også at fleire vel å levere sau og lam til Nortura. Statistikk frå Animalia tyder på at Nortura aukar marknadsandelen sin med 1 - 2% på landsplan. I perioden uke 28 – 52 (6.juli – 31.desember) leverte Hordaland i år 46.312 lam, ein auke på 7,3%.

Gjennomsnitt slaktevekt, 19,2 kg er 0,6 kg høgare enn i 2014. Klassene har ein oppgang på 0,3 og fett opp 0,2 i klasse. Vekt og fett går som regel saman. Når gjennomsnittsvekta aukar kraftig, blir det fleire lam med fett trekk, dette henger samen. Derfor bør ein ikkje trekke vekta for langt! Det kan straffe seg.

Stjernelam statistikkenVest-Agder vant også i 2015 Stjernelam-toppen med heile 82,3 %Hordaland har litt lågare 71.1 % Dette er ein oppgang frå 2014 på 3,3%.

Gode priser – marknadsdekningPrisen på lam steig også i 2015, med kr 1,11 pr. kg. inkluderer me auke i til-leggsytelse er prisauken på kr 1,25 pr. kg. Dette kommer ikkje av seg sjølv. For det første har Nortura-sauebøndene produsert god kvalitet og tilpassa seg leveringsvilkåra, men den største auken kjem fordi Nortura har tatt ut ein høgare

63HSG Årsmelding 2015

pris. Det er tøft å forhandle pris med kjedene. Jo færre og meir dominerande kje-dene er, jo viktigare er det at den som forhandlar pris på vegne av bonden også er dominerande og har bøndene bak seg.

Når det gjelder marknadsdekninga er me nå i balanse. Det er fryst inn ca. 1000 tonn lam på reguleringslager, passelig for å unngå import av lam. Slik det nå ser ut, er Norge igjen sjølvforsynt med lammekjøtt. For å unngå at reguleringslageret blir for stort, er det viktig i tida framover at me produserer ein vare som forbruka-ren vil ha - på det tidspunktet forbrukaren ønsker.

SauekontrollenSauekontrollen er et godt verktøy og ein god investering til å få beder økonomi i sauehaldet. I Nortura har me dyktige sauekontroll-registratorar:

Karluf Håkull, tlf. 97 16 55 37, E-post: karluf.hakull@nortura.noEinar Helge Haugstad, tlf. 40 83 85 73, E-post: einar-helge.haugstad@nortura.no

Ynskjer du hjelp til Sauekontrollen, eller kurs i Sauekontrollen, så ta kontakt.

Ny GivNy Giv har nå pågått i 3 år. Det har og er stor aktivitet rund prosjektet. Alt som har vert planlagt er gjennomført, noko som me i arbeidsgruppa er stolte av.Takk til alle for godt samarbeid.

Til slutt vil me ønska dykk lykke til med 2016. Grunnlaget for dette årets produk-sjon er lagt. Gi lamma ein god start, då er mye av jobben gjort! Me er her for dykk, ta kontakt om dykk lurer på noko!

Hilsen oss i

Karluf Håkull

64

Gunnar Lægreid med flotte lam. Foto Tale Hauso, NRK Hordaland.

Profesjonell rådgjeving tilpassa behova dine

Som bedriftsleiar er det viktig å ta rette avgjerder og lønsame val. TINE Rådgiving vil vere kompetansepartnaren din med objektive, tverrfaglege og spisskompetente råd.

medlem.tine.no / medlemstelefon 51 37 15 00

65HSG Årsmelding 2015

Organisert beitebruk i Hordaland Beitesesongen 2015 I 2015 søkte 91 beitelag med totalt 118 812 sau/lam og 5158 storfe om tilskot til drift av laget. Det er 7 lag mindre enn i 2014 – men tal sau/lam er om lag det same som i 2014. Me veit at det var ein del som ikkje sende sau til fjells i 2015 grunn av mykje snø. Vonaleg ser me ein trend der tal sau sleppt til fjells vil auka i åra framover. Det er endå ein del lag som framleis er organisert som BA – dette er ikkje gyldig organisasjonsform i dag. Desse bør omorganisera seg til SA i løpet av 2016.

Tilskotssats til drift av beitelag i RMP for 2015 var som for 2014 kr. 10,- per småfe. Tilskotet som går til føretak som er medlem i organisert beitelag vart kr. 45,- per småfe. I 2014 var dette tilskotet kr. 50,-. Det var naudsynt å gjera justeringar på nokre av dei ordningane som ligg i RMP. Vi håpar difor at tilskotet skal motivera til at fleire aktivt vert med i beitelaga, slik at vi får livskraftige lag som kan bidra til at dei store viddene med fjellbeite i fylket vårt vert nytta til å produsera mykje og godt lammekjøt på.

Grunna svært mykje snø i fjellet i 2015 – vart det beiteslepp 3 - 5 veker seinare enn normalt. Eg trur ikkje me har hatt høgare lammevekter enn det me fekk i 2015 – og det var vel Ikkje så mange som hadde trudd det med dei snømeng-dene me hadde i fjellet i starten av juli.

I Hordaland er tapet lågt, det skuldast nok at vi fram til no mest ikkje har hatt tap på grunn av dei store rovdyra. I haust fekk vi eit tap på om lag 150 dyr som skuldast jerv. Det var lag som har beiteområda sine i Røldal som fekk jervangrep. Me har nok litt tap rundt i fylket som skuldast ørn, men fram til no har me godteke det. Det vert kvart år gjort ein stor innsats i beitelaga for å halda tapet i beitese-songen lågt. I 2015 var tapet i Hordaland 3.321 dyr (2,72%) sau/lam.

For sesongen 2015 vart det utbetalt om lag 1,4 mill kr i tilskot til laga og om lag 4,0 mill til føretak i Hordaland om er med i organisert beitebruk.

Silje Anette Lyhammer

Fylkesmannen si Landbruksavdeling

66

Statens naturoppsyn (SNO) og rovviltoppgåver i Hordaland:

SNO er tillagt fylgjande ansvar i høve dei 4 store rovviltartane våre (bjørn, ulv, gaupe og jerv) + kongeørn. Ivareta nasjonale miljøverdiar, førebygge miljøkriminalitet og sikre biologisk mangfald Skadedokumentasjon Bestandsregistrering Felling av rovvilt i offentleg regi

Skadedokumentasjon vert utført av rovviltkontaktar (RVK). I Hordaland har SNO 5 rovviltkontaktar fordelt på desse regionane.Navn Adresse

Kontakt info:) Ansvarsområde

Haugen, Hartvig 5645 Sævareid

P: 56 58 31 96 M: 970 13 594

hart-hau@online.no

Ytre deler av Hordaland

Hilstad, Trine Kvednavegen 10 5780 Kinsarvik

P: 55 66 32 13 M: 959 41 673

tr-hils@online.no

Hardanger med omland

Slettemark, Ingmar Grove 5700 Voss

P: 56 51 54 07 M: 957 09 271

INGMAR.SLETTEMARK@voss.kommune.no

Nordhordland

Varanes, Leiv Trygve Storhaug, 5453 Utåker

P: 53 48 45 54 M: 950 56 952

leiv.trygv.varanes@knett.no

Sunnhordland

Dunkley, Andreas Jonas Liesgt. 11 5529 Haugesund

M: 48 02 54 44

andreas.dunkley@friluftsradetvest.no

Sør i Hordaland, nord i Rogaland

Ta kontakt med RVK i naboregion eller regionalt rovviltansvarleg om du ikkje får kontakt med næraste RVK!

Dei lokale RVK-ane står for feltkontroll ved skader på husdyr og kontroll av meldingar om rovvilt.

Ved ein skadesituasjon på husdyr, der det er mistanke om at freda rovvilt er skadevoldar, skal husdyreigar melda ifrå omgåande og påvisa kadaveret for RVK. Ved funn av kadaver bør husdyreigar straks dekka til kadaveret med stein, buskar e.l, slik at åtseletarar ikkje kjem til. La det elles liggja mest mogleg urørt. Merk funnstaden så den er lett å finna att. Bruk eventuelt GPS.

RVK skal gjera ei undersøking av kadaveret for å dokumentere dødsårsak i rapport og bilde. Undersøkinga er gratis! Om dødsårsak ikkje er mogleg å påvise, vert SNO si vurdering av dødsårsak ukjent. Dødsårsak ukjent utelet ingen årsak til død. Med bakgrunn av RVK sin rapport, vil regionalt rovviltansvarleg i SNO setja endelig konklusjon, med attendemelding til husdyreigar. Opplysningane vert lagt inn i ein database (Rovbase). Rovbasen finn du òg på nett. www.rovbase.noDesse opplysningane vil vera grunnlaget når Fylkesmannen handsamar søknader om erstatning.

Søknader om erstatning: Det er Fylkesmannen som skal kontaktast ved spørsmål om forvaltning av rovvilt og erstatning for skade påført av freda rovvilt.Søknader om erstatning skal sendast Fylkesmannen innan 1. november same året skaden er registrert. Elles er forvaltning av rovvilt tillagt Rovviltnemnda i region 1(Vest Agder, Rogaland, Hordaland, Sogn og Fjordane) og Miljødirektoratet. SNO har ikkje forvaltningsansvar i høve rovvilt.

Informasjon rovvilt

67HSG Årsmelding 2015

Spor og DNA frå rovvilt. Ved funn av spor etter ein av dei 4 store rovviltartane våre, er det fint om du tek bilde av sporet og legg det inn i databasen for rovviltobservasjonar: www.skandobs.no, slik at observasjonen din vert registrert.Ta bilde vinkelrett ovanfrå og eit bilde av sporrekka. Bruk målestokk i bildet. Du kan òg eventuelt kontakta ein av våre rovviltkontaktar for hjelp. Ved funn av DNA-spor, ekskrement eller hår, kan dette analyserast for art og individ. Bruk ein rein plastpose eller liknande. Unnlat å ta på prøven, legg den i frys og ta kontakt med ein av våre rovviltkontaktarfor vidare oppfølging.

Rovvilt i Hordaland i 2015. Det er registrert 53 kadaversaker i Hordaland. 18 saker er registrert med ukjent dødsårsak, 4 som ikkje rovvilt, 3 til rev.

Til dei ulike artane av freda rovvilt fordeler kadaversakene i perioden 2011-2015 seg slik:

Art 2011 2012 2013 2014 2015Bjørn 0 0 0 0 0Jerv 0 0 3 0 23Ulv 0 0 0 0 0

Gaupe 3 0 0 0 0Kongeørn 4 5 9 6 5

Freda rovvilt

0 0 0 0 0

Totalt 7 5 12 6 28Saker med status som usikker, antatt, dokumentert er med.

I tabell slik:

Tal kadaversaker i perioden 2011-2015.

2011 2012 2013 2014 201514 27 31 34 53

Førekomst av rovvilt, registrert som kadaversaker, finn ein i desse kommunane:

Art: Fitjar Austevoll Sveio Odda MasfjordenBjørn 0 0 0 0 0Jerv 0 0 0 x 0Ulv 0 0 0 0 0Gaupe 0 0 0 0 0Kongeørn X X X 0 X

Informasjon rovvilt

68

Bestandsovervaking.

Ulv: Ingen dokumenterte registrering.

Bjørn: Ingen dokumenterte registreringar.

Jerv: Det er ikkje registrert dna frå jerv i Hordaland i 2015.

2 spormeldingar av jerv er dokumenterte i Røldal, Odda kommune.

På Hardangervidda og området rundt Finse er det rapportert inn køyring med snøskuter på om lag 1341 km (564-2014 km). Dette er bl.a. i arbeid med bestandsovervaking av jerv.

Jerv med ind.nr. 240 er registrert med DNA-profil ved Holmavatnet, sør på Hardangervidda den 8.2.2013. Jerv nr. 240 er tidlegare registrert i Rogaland og i Aust Agder. Den 17.4.2008 vart jerv nr. 240 registrert med DNA i Eidfjord ved Trongaskard.

Gaupe: Ingen registrerte familiegrupper.

Kongeørn: Frå 2012 er kongeørn teke inn i program for nasjonal overvaking. Aktuelle område er teke ut for intensiv overvaking. Voss med omland er eit av desse områda for intensiv overvaking.

Andre kjente reirlokaliteter er lagt inn i Rovbase og hekkeaktivitet i desse lokalitetane skal følgjast opp ved høve.

For 2015 er det i Hordaland registrert 6 vellykka hekkingar av kongeørn med ungar i reiret.

2 av desse er registrert i ekstensivt overvaka område.

I 2015 er det ikkje dokumentert yngling for nokon av dei 4 store rovviltartane.

Kontakt og info m.m:

Fylkesmannen i Hordaland, Miljøvernavd. (sentralbord ) 55 57 20 00.

Aktuelle nettstadar: www.rovviltportalen.no www.rovdata.no www.rovbase.no www.skandobs.no/

Aurland 01.12.2015

Med helsing

Rein-Arne Golf -Regionalt rovviltansvarleg-

Statens naturoppsyn-Aurland Fjordsenteret 5745 Aurland 480 94 364 E.post: rein-arne.golf@miljodir.nowww.naturoppsyn.no

Informasjon rovvilt

69HSG Årsmelding 2015

FATLAND

HMV landbruksprodukt

Kontakt dykkar reiskapsleverandør!

Øvre Langhaugen 385709 Voss

Telefon: 56 53 08 00E-mail: landbruk@hmr.no

Tlf.: 03520 • www.felleskjopet.no

TOTALLEVERANDØRENDU KAN STOLE PÅ

Felleskjøpet har i 120 år hatt som sin viktigste rolle å styrke bondens økonomi på kort og lang sikt. Det er det også i fremtiden!

Vi kaller det bondenytte!

ww

w.b

ekly

s.no

FRAMTIDENS BØNDER

PÅ NETT

SAUEKONTROLLEN• Landsomfattende husdyrkontroll for saueprodusenter• Ny webløsning for ulike nettlesere, nettbrett og mobil• App til bruk i fjøset og på beite uten nettilgang• Enkel registrering og nyttige rapporter

Blir du med på laget?Meld deg inn i dag, så får du en gratis t-skjorte.For mer informasjon, se animalia.no/husdyrproduksjon /Sauekontrollen