s1.vndoc.coms1.vndoc.com/.../Thang06/22/giao-an-day-them-mon-Van-7.pdfa ^ > " . & # $ B T a . i ' ( ! = > < H # . < & = . . . > 0 $ ^ ? m . # "

1

Phòng GD- ĐT CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAMTrường THCS Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

ĐĂNG KÝ CHƯƠNG TRÌNH DẠY THÊM TẠI TRƯỜNG HỌC KỲ INĂM HỌC 2013 – 2014

Họ và tên giáo viên:Dạy môn: Ngữ Văn – Lớp 7C

NỘI DUNG GIẢNG DẠY

Buổi 1: Văn bản “Cổng trường mở ra” và “Mẹ tôi”.

Buổi 2: Ôn văn bản “ Cuộc chia tay của những con búp bê”.

Buổi 3: Luyện tập về mạch lạc, liên kết trong VB; quá trình tạo lập VB

Buổi 4: Tìm hiểu về ca dao dân ca

Buổi 5: Luyện tập: Từ láy, ghép, từ Hán Việt.

Buổi 6: Ôn luyện thơ trữ tình trung đại.

Buổi 7: Văn Biểu cảm và cách làm bài văn biểu cảm.

Buổi 8: Văn Biểu cảm và cách làm bài văn biểu cảm (tiếp).

Buổi 9: Luyện tập : Từ đồng nghĩa; Từ trái nghĩa; Từ đồng âm

Buổi 10: Ôn các tác phẩm thơ Đường.

Buổi 11: Thơ trữ tình hiện đại: Cảnh Khuya và Rằm tháng giêng

Tiếng gà trưa

Buổi 12: Làm bài văn Biểu cảm về tác phẩm văn học.

- Luyện viết văn biểu cảm về TPVH: Phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học.

Buổi 13: Làm bài văn Biểu cảm về tác phẩm văn học (tiếp)

- Luyện viết văn biểu cảm về TPVH : Phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học.

Buổi 14: Làm bài văn Biểu cảm về tác phẩm văn học (tiếp).

- Luyện viết văn biểu cảm về TPVH: Phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học.

Buổi 15: Ôn Văn BC : Một thứ quà của lúa non: cốm.

Mùa xuân của tôi

Buổi 16: -Ôn Tập tổng hợp – học kì I.

- Luyện làm đề kiểm tra tổng hợp.

Buổi 17: -Ôn Tập tổng hợp – học kì I (tiếp).

- Luyện làm đề kiểm tra tổng hợp.

2

Buổi 1: ÔN TẬP VĂN BẢN: -CỔNG TRƯỜNGMỞ RA-MẸ TÔI

A.Môc tiªu cÇn ®¹t1. KiÕn thøc:N¾m ® îc néi dung c¬ b¶n vµ nh÷ng nÐt nghÖ thuËt chñ yÕu cña ba v¨n b¶n ®· häc: Cængtrưêng më ra, MÑ t«i, cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª.2. KÜ n¨ng:RÌn kÜ n¨ng ph¸t hiÖn néi dung vµ nghÖ thuËt truyÖn ng¾n.3.Th¸i ®é:T×nh yªu gia ®×nh, nhµ trưêng, b¹n bÌ.B.TiÕn tr×nh tæ chøc d¹y häc

PhÇn lý thuyÕt:

? Gv «n l¹i lý thuyÕt phÇn v¨n b¶n - Cæng trêng më ra cña t¸c gi¶ Lý Lan.

- V¨n b¶n MÑ t«i cña Et-m«n-®«-®¬ A-mi- xi.

PhÇn luyÖn tËp:

I.V¨n b¶n : “Cæng trêng më ra”Bµi 1: H·y nhËn xÐt chç kh¸c nhau cña t©m tr¹ng ngêi mÑ & ®øa con trong ®ªm tríc ngµy

khai trêng, chØ ra nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ ë trong bµi.

Gîi ý: MÑ----------------------------Con.

- Tr»n träc, kh«ng ngñ, b©ng

khu©ng, xao xuyÕn.

- MÑ thao thøc. MÑ kh«ng lo

nhng vÉn kh«ng ngñ ®îc.

- MÑ lªn giêng và tr»n träc, suy

nghÜ miªn man hÕt ®iÒu nµy ®Õn ®iÒu

kh¸c v× mai lµ ngµy khai trêng lÇn

®Çu tiªn cña con.

- H¸o høc.

- Ngêi con c¶m nhËn ®îc sù quan

träng cña ngµy khai trêng, nh thÊy m×nh

®· lín, hµnh ®éng nh mét ®øa trÎ “lín

råi”gióp mÑ dän dÑp phßng & thu xÕp ®å

ch¬i.

- GiÊc ngñ ®Õn víi con dÔ dµng nh uèng

1 ly s÷a, ¨n 1 çi kÑo.

Bµi 2: Theo em,t¹i sao ngêi mÑ trong bµi v¨n l¹i kh«ng ngñ ®îc? H·y ®¸nh dÊu vµo çc lÝ do

®óng.

A. V× ngêi mÑ qu¸ lo sî cho con.

B. V× ngêi mÑ b©ng khu©ng xao xuyÕn khi nhí vÒ ngµy khai trêng ®Çu tiªn cña m×nh

tríc ®©y.

C. V× ngêi mÑ bËn dän dÑp nhµ cöa cho ng¨n n¾p, gän gµng.

D. V× ngêi mÑ võa tr¨n trë suy nghÜ vÒ ngêi con, võa b©ng khu©ng nhí vÌ ngµy khai

trêng n¨m xa cña m×nh.

Bµi 3: “Cæng trêng më ra” cho em hiÓu ®iÒu g×? T¹i sao t¸c gi¶ l¹i lÊy tiªu ®Ò nµy. Cã thÓ

thay thÕ tiªu ®Ò kh¸c ®îc kh«ng?

3

*Gîi ý: Nhan ®Ò “Cæng trêng më ra” cho ta hiÓu cæng trêng më ra ®Ó ®ãn çc em häc

sinh vµo líp häc, ®ãn çc em vµo mét thÕ giíi k× diÖu, trµn ®Çy íc m¬ vµ h¹nh phóc. Tõ ®ã thÊy

râ tÇm quan träng cña nhµ trêng ®èi víi con ngêi.

Bµi 4: T¹i sao ngêi mÑ cø nh¾m m¾t l¹i lµ “dêng nh vang lªn bªn tai tiÕng ®äc bµi trÇm

bæng…®êng lµng dµi vµ hÑp”.

*Gîi ý: Ngµy ®Çu tiªn ®Õn trêng, còng vµo cuèi mïa thu l¸ vµng rông, ngêi mÑ ®îc bµ

d¾t tay ®Õn trêng, ®ù ngµy khai gi¶ng n¨m häc míi. Ngµy ®Çu tiªn Êy, ®· in ®Ëm trong t©m hån

ngêi mÑ, nh÷ng kho¶nh kh¾c, nh÷ng niÒm vui l¹i cã c¶ nçi choi v¬i, ho¶ng hèt. Nªn cø nh¾m

m¾t l¹i lµ ngêi mÑ nghÜ ®Õn tiÕng ®äc bµi trÇm bæng ®ã. Ngêi mÑ cßn muèn truyÒn çi r¹o rùc,

xao xuyÕn cña m×nh cho con, ®Ó råi ngµy khai trêng vµo líp mét cña con sÏ lµ Ên tîng s©u s¾c

theo con suèt cuéc ®êi.

Bµi 5: Ngêi mÑ nãi: “ …Bíc qua çnh cæng trêng lµ mét thÕ giíi k× diÖu sÏ më ra”. §· 7

n¨m bíc qua çnh cæng trêng b©y giê, em hiÓu thÕ giíi k× diÖu ®ã lµ g×?

A. §ã lµ thÕ giíi cña nh÷ng ®iÌu hay lÏ ph¶i, cña t×nh th¬ng vµ ®¹o lÝ lµm ngêi.

B. §ã lµ thÕ giíi cña ¸nh s¸ng tri thøc, cña nh÷ng hiÓu biÕt lÝ thó vµ k× diÖu mµ nh©n lo¹i

hµng ngµn n¨m ®· tÝch lòy ®îc.

C. §ã lµ thÕ giíi cña t×nh b¹n, cña t×nh nghÜa thÇy trß, cao ®Ñp thñy chung.

D. TÊt c¶ ®Òu ®óng.

Bµi 6: C©u v¨n nµo nãi lªn tÇm quan träng cña nhµ trêng ®èi víi thÕ hÖ trÎ?

A. Ai còng biÕt r»ng mçi sai lÇm trong gi¸o dôc sÏ ¶nh hëng ®Õn c¶ mét thÕ hÖ mai sau.

B. Kh«ng cã u tiªn nµo lín h¬n u tiªn gi¸o dôc thÕ hÖ trÎ cho t¬ng lai.

C. Bíc qua çnh cæng trêng lµ mét thÕ giíi k× diÖu sÏ më ra.

D. TÊt c¶ ®Òu ®óng.

II- MÑ t«i

Bµi 1: V¨n b¶n lµ mét bøc th cña bè göi cho con, t¹i sao l¹i lÊy nhan ®Ò lµ “MÑ t«i”.

* Gîi ý: Nhan ®Ò “MÑ t«i” lµ t¸c gi¶ ®Æt. Bµ mÑ kh«ng xuÊt hiÖn trùc tiÕp trong v¨n b¶n

nhng lµ tiªu ®iÓm, lµ trung t©m ®Ó çc nh©n vËt híng tíi lµm s¸ng tá.

Bµi 2: Th¸i ®é cña ngêi bè khi viÕt th cho En ri c« lµ :

A. C¨m ghÐt. C. Ch¸n n¶n.

B. Lo ©u. D. Buån bùc.

DÉn chøng:

- Sù hçn l¸o cña con nh nh¸t dao ®©m vµo tim bè.

- Con l¹i d¸m xóc ph¹m ®Õn mÑ con ?

- Con sÏ kh«ng thÓ sèng thanh th¶n, nÕu ®· lµm cho mÑ buån phiÒn…Bµi 3: Em h·y h×nh dung vµ tëng tîng vÒ ngµy buån nhÊt cña En ri c« lµ ngµy em mÊt mÑ.

H·y tr×nh bµy b»ng mét ®o¹n v¨n.

*Gîi ý: En ri c« ®ang ngåi lÆng lÏ, níc m¾t tu«n r¬i. Vãc ngêi v¹m vì cña cËu nh thu

nhá l¹i trong bé quÇn ¸o tang mµu ®en. §Êt trêi ©m u nh cµng lµm cho câi lßng En ri c« thªm

sÇu ®au tan n¸t. Me kh«ng cßn n÷a. Ngêi ra ®i thanh th¶n trong h¬i thë cuèi cïng rÊt nhÑ nhµng.

4

En ri c« nhí l¹i lêi nãi thiÕu lÔ ®é cña m×nh víi mÑ, nhí l¹i nÐt buån cña mÑ khi Êy. CËu hèi hËn,

d»n vÆt, tù tr¸ch mãc m×nh vµ cµng thªm ®au ®ín. CËu sÏ kh«ng cßn ®îc nghe tiÕng nãi dÞu

dµng, ©u yÕm vµ nhÑ nhµng cña mÑ n÷a. SÏ ch¼ng bao giê cßn ®îc mÑ an ñi khi cã nçi buån,

mÑ chóc mõng khi cã niÒm vui vµ thµnh c«ng. En ri c« buån biÕt bao.

Bµi 4: Chi tiÕt “ChiÕc h«n cña mÑ sÏ xãa ®i dÊu vÕt vong ©n béi nghÜa trªn tr¸n con” cã ý nghÜa

nh thÕ nµo.

*Gîi ý: Chi tiÕt nµy mang ý nghÜa tîng trng. §ã lµ çi h«n tha thø, çi h«n cña lßng mÑ

bao dung. Çi h«n xãa ®i sù ©n hËn cña ®øa con vµ nçi ®au cña ngêi mÑ.

Bµi 5: Theo em ngêi mÑ cña En ri c« lµ ngêi nh thÕ nµo? H·y viÕt 1 ®o¹n v¨n lµm næi bËt

h×nh ¶nh ngêi mÑ cña En ri c« (häc sinh viÕt ®o¹n - ®äc tríc líp).

Ngµy 08 /9/2013

Buæi 2: CUỘC CHIA TAY CỦA NHỮNG CON BÚP BÊA. Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp häc sinh: HiÓu vµ n¾m ®îc néi dung, ý nghÜa cña v¨n b¶n “ Cuécchia tay cña nh÷ng con bóp bª”.

- RÌn kÜ n¨ng c¶m thô vµ viÕt ®o¹n v¨n, bµi v¨n nªu c¶m nhËn sau khi häc xong văn bản.B. Çc bíc lªn líp:

- kiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS.

I. KiÕn thøc träng t©m:

1. VB Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª( Kh¸nh Hoµi).

- VB nhËt dông ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò quan träng trong cuéc sèng hiÖn ®¹i: bè mÑ li dÞ, con çi ph¶ichÞu c¶nh chia l×a. qua ®ã c¶nh b¸o cho tÊt c¶ mäi ngêi vÒ tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®èi víi con çi.

a. ND: Mîn chuyÖn cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª, t¸c gi¶ thÓ hiÖn t×nh th ¬ng xãt vÒnçi ®au buån cña nh÷ng trÎ th¬ tríc bi kÞch gia ®×nh. Đång thêi ca ngîi t×nh c¶m tèt ®Ñp, trongs¸ng cña tuæi th¬.

b. Ý nghÜa: §äc truyÖn ng¾n nµy ta cµng thªm thÊm thÝa: h¹nh phóc gia ®×nh, t×nh c¶m gia ®×nhlµ v« cïng quÝ gi¸, thiªng liªng; mçi ngêi ph¶i biÕt vun ®¾p, gi÷ g×n nh÷ng t×nh c¶m trong s¸ng,th©n thiÕt Êy.

b. NT: lËp luËn chÆt chÏ, lêi lÏ ch©n thµnh, gi¶n dÞ, giµu c¶m xóc, cã søc thuyÕt phôc cao.

- PTB§ : tù sù + BiÓu c¶m

- Ng«i kÓ thø nhÊt, Ngêi kÓ chøng kiÕn c©u chuyÖn x¶y ra, trùc tiÕp tham gia cèt truyÖn. Çchlùa chän ng«i kÓ nµy gióp t¸c gi¶ trùc tiÕp thÓ hiÖn suy nghÜ, t×nh c¶m vµ diÔn biÕn t©m tr¹ng cñanh©n vËt, t¨ng thªm tÝnh ch©n thùc cña truyÖn, lµm cho truyÖn hÊp dÉn vµ sinh ®éng h¬n.

II. luyÖn tËp :

1. Tãm t¾t : V× bè mÑ chia tay nhau, hai anh em Thµnh vµ Thuû còng ph¶i mçi ngêi mét ng¶:Thuû vÒ quª víi mÑ cßn Thµnh ë l¹i víi bè. Hai anh em nhêng ®å ch¬i cho nhau, Thuû ®au ®ín

kh«ng ph¶i g¸nh chÞu.

2.T¹i sao t¸c gi¶ ®Æt tªn truyÖn lµ Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª ?

*Gîi ý: Nh÷ng con bóp bª vèn lµ ®å ch¬i thña nhá, gîi lªn sù ngé nghÜnh, trong s¸ng, ng©y th¬,

v« téi. Còng nh Thµnh vµ Thñy buéc ph¶i chia tay nhau nh ng t×nh c¶m cña anh vµ em kh«ng

bao giê xa.

5

Nh÷ng kØ niÖm, t×nh yªu th¬ng, lßng kh¸t väng h¹nh phóc cßn m·i m·i víi 2 anh em, m·i m·i

víi thêi gian.

3. T×m çc chi tiÕt trong truyÖn cho thÊy hai anh em Thµnh, Thuû rÊt mùc gÇn gòi, th ¬ngyªu, chia sÎ vµ lu«n quan t©m ®Õn nhau:

- Thñy khãc, Thµnh còng ®au khæ. Thñy ngåi c¹nh anh,lÆng lÏ ®Æt tay lªn vai anh.

- Thñy lµ c« bÐ nh©n hËu, giµu t×nh th¬ng, quan t©m, s¨n sãc anh trai: Khi Thµnh ®i ®¸ bãng bÞr¸ch ¸o, Thuû ®· mang kim ra tËn s©n vËn ®éng ®Ó v¸ ¸o cho anh. Tríc khi chia tay dÆn anh“ Khi nµo ¸o anh r¸ch, anh t×m vÒ chç em,em v¸ cho”; dÆn con vÖ sÜ “ VÖ sÜ ë l¹i g¸c cho anh taongñ nhe”.

- Ngîc l¹i, Thµnh th êng gióp em m×nh häc. ChiÒu chiÒu l¹i ®ãn em ë trêng vÒ.

- C¶nh chia ®å ch¬i nãi lªn t×nh anh em th¾m thiÕt :nh êng nhau ®å ch¬i.

4. Trong truyÖn cã chi tiÕt nµo khiÕn em c¶m ®éng nhÊt. H·y tr×nh bµy b»ng 1 ®o¹n v¨n

(häc sinh viÕt, ®äc - GV nhËn xÐt - cho ®iÓm).

* Gîi ý: Cuèi c©u chuyÖn Thñy ®Ó l¹i 2 con bóp bª ë bªn nhau, quµng tay vµo nhau th©n thiÕt, ®Ó

chóng ë l¹i víi anh m×nh. C¶m ®éng biÕt bao khi chóng ta chøng kiÕn tÊm lßng nh©n hËu, tèt

bông, chan chøa t×nh yªu th ¬ng cña Thñy. Thµ m×nh chÞu thiÖt thßi cßn h¬n ®Ó anh m×nh ph¶i

thiÖt. Thµ m×nh ph¶i chia tay chø kh«ng ®Ó bóp bª ph¶i xa nhau. Qua ®ã ta còng thÊy ® îc

íc m¬ cña Thñy lµ lu«n ®îc ë bªn anh nh ngêi vÖ sÜ lu«n canh g¸c giÊc ngñ b¶o vÖ vµ v¸

¸o cho anh.5. Trong truyÖn cã mÊy cuéc chia tay? T¹i sao tªn truyÖn lµ” Cuéc....”nh ng trong thùc tÕ

bóp bª kh«ng xa nhau? nÕu ®Æt tªn truyÖn lµ “ bóp bª kh«ng hÒ chia tay”, “ Cuäc chia tay gi÷aThµnh vµ Thuû” th× ý nghÜa cña truyÖn cã kh¸c ®i kh«ng?

*Gîi ý: TruyÖn ng¾n cã 4 cuéc chia tay.....

- Tªn truyÖn lµ “ Cuéc ....” trong khi thùc tÕ bóp bª kh«ng hÒ chia tay. ®©y lµ dông ý cña t¸c gi¶.bóp bª lµ vËt v« tri v« gi¸c nh ng chóng còng cÇn sum häp, cÇn gÇn gòi bªn nhau, lÏ nµo nh÷ngem nhá ng©y th¬ trong tr¾ng nh bóp bª l¹i ph¶i ®au khæ chia tay. §iÒu ®ã ®Æt ra cho nh÷ngngêi lµm cha, lµm mÑ ph¶i cã tr¸ch nhiÖm gi÷ g×n tæ Êm cña gia ®×nh m×nh .

- NÕu ®Æt tªn truyÖn nh thÕ ý nghÜa truyÖn vÒ c¬ b¶n kh«ng kh¸c nh ng sÏ ®¸nh mÊt s¾c th¸ibiÓu c¶m. T¸c gi¶ lÊy cuéc chia tay cña hai con bóp bª ®Ó nãi cuéc chia tay cña con ng êi thÕnh ng cuèi cïng bóp bª vÉn ®oµn tô. VÊn ®Ò nµy ®Ó ngêi lín ph¶i suy nghÜ.

6. Thø tù kÓ trong truyÖn ng¾n Cuéc..... cã g× ®éc ®¸o. H·y ph©n tÝch ®Ó chØ râ t¸c dôngcña thø tù kÓ Êy trong viÖc biÓu ®¹t néi dung chñ ®Ò?

*Gîi ý: - Sù ®éc ®¸o trong thø tù kÓ: ®an xen gi÷a qu¸ khø vµ hiÖn t¹i( Tõ hiÖn t¹i gîi nhí vÒqu¸ khø). Dïng thø tù kÓ nµy, t¸c gi¶ ®· t¹o ra sù hÊp dÉn cho c©u chuyÖn. ®Æc biÖt qua sù ®èichiÕu gi· qu¸ khø HP vµ hiÖn t¹i ®au buån t¸c gi¶ lµm næi bËt chñ ®Ò cña t¸c phÈm: Võa cangîi t×nh anh em s©u s¾c, bÒn chÆt vµ c¶m ®éng, võa lµm næi bËt bi kÞch tinh thÇn to lín cñanh÷ng ®øa trÎ v« téi khi bè mÑ li dÞ, tæ Êm gia ®×nh bÞ chia l×a.

7. §o¹n v¨n “§»ng ®«ng…thÕ nµy”.

a. NghÖ thuËt miªu t¶ trong ®/v ?

b. chØ râ vai trß cña v¨n miªu t¶ trong t¸c phÈm tù sù nµy?

* Gîi ý: a. NghÖ thuËt miªu t¶: nh©n hãa, tõ l¸y,h/a ®èi lËp.

b. Dông ý cña t¸c gi¶ : Thiªn nhiªn t¬I ®Ñp, rén rµng,cuéc sèng sinh ho¹t nhén nhÞp cß t©mtr¹ng 2 anh em xãt xa, ®au buån. T¶ c¶nh ®Ó lµm næi bËt néi t©m nh©n vËt.

6

C. DÆn dß :

1. Bµi tËp vÒ nhµ: Tãm t¾t truyÖn ng¾n: “ Cuéc....” b»ng mét ®o¹n v¨n ng¾n( 7-10 c©u)

Ngày 17 tháng 9 năm 2013

Buæi 3: LUYỆN TẬP VỀ MẠCH LẠC, LIÊN KẾT TRONG VĂN BẢN,QUÁ TRÌNH TẠO LẬP VĂN BẢN

A.môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp HS:- RÌn luyÖn kÜ n¨ng t¹o lËp v¨n b¶n th«ng qua çc tiÕt häc vÒ liªn kÕt, m¹ch l¹c vµ bè côc trong

v¨n b¶n.B.TIẾN TRÌNH DẠY HỌCBµi tËp 1: Cho 1 tËp hîp c©u nh sau:(1)ChiÕc xe lao mçi lóc mét nhanh.(2)”Kh«ng ®îc”! T«i ph¶i ®uæi theo nã v× t«i lµ tµi xÕmµ!.(3) Mét chiÕc xe « t« buýt chë ®Çy kh¸ch ®ang lao xuèng dèc.( 4)ThÊy vËy, mét bµ thß ®Çura cöa kªu lín: (5)Mét ngêi ®µn «ng mËp m¹p, må h«i nhÔ nh¹i ®ang g¾ng søc ch¹y theo chiÕcxe.(6)” «ng ¬i! kh«ng kÞp ®îc ®©u, ®õng ®uæi theo v« Ých.(7) ngêi ®µn «ng véi gµo lªn.a) H·y s¾p xÕp l¹i tËp hîp c©u trªn theo mét thø tù hîp lÝ ®Ó cã mét VB hoµn chØnh mang tÝnhLK chÆt chÏ?b) Theo em, cã thÓ ®Æt ®Çu ®Ò cho VB trªn ®îc kh«ng?c) Ph¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh cña VB trªn lµ g×?Gîi ý:a) 3-5-1-4-6-7-2.b) “Kh«ng kÞp ®©u” hoÆc” Mét tµi xÕ mÊt xe”.c) Tù sù.Bµi tËp 2:Díi ®©y lµ mét ®o¹n v¨n têng thuËt buæi khai gi¶ng n¨m häc. Theo em, §V cã tÝnhLK kh«ng? h·y bæ sung cac y ®Ó §V cã tÝnh LK.“ Trong tiÕng vç tay vang déi, c« hiÖu trëng víi d¸ng ®iÖu vui vÎ, hiÒn hoµ tiÕn lªn lÔ®µi.( 1)Lêi v¨n s«i næi truyÒn cho thµy trß niÒm tù hµo vµ tinh thÇn quyÕt t©m( 2) ¢m thanh rénrµng phÊp phíi trªn ®Ønh cét cê thóc giôc chóng em bíc vµo n¨m häc míi.”

Gîi ý:- §V thiÕu LK v× cßn thiÕu mét sè ý:

+ C« hiÖu trëng bíc lªn lÔ ®µi lµm g×?+Lêi v¨n nãi trong c©u 2 liªn quan ®Õn ý g× ë c©u 1?+¢m thanh vµ h×nh ¶nh phÊp phíi trªn ®Ønh cét cê ë c©u 3 lµ t¶ çi g×?

-GV HD HS viÕt l¹i §VBµi tËp 3: §Ó chuÈn bÞ viÕt bµi TLV theo ®Ò bµi: “ Sau khi thu ho¹ch lóa, çnh ®ång lµng em l¹itÊp nËp c¶nh trång mµu”, mét b¹n ®· ph¸c ra bè côc nh sau:MB: Giíi thiÖu chung vÒ çnh ®ång lµng em.TB: + C¶nh mäi ngêi tÊp nËp gieo ng«, ®Ëu.

+Nh÷ng thöa ruéng kh«, tr¬ gèc r¹.+ ngêi ta l¹i khÈn tr¬ng cµy bõa, ®Ëp dÊt.+ Quang c¶nh chung cña çnh ®ång sau khi gÆt lóa.

KB: C¶m nghÜ cña em khi ®øng tríc çnh ®ång.C©u hái:

a,Bè côc trªn ®©y ®· hoµn toµn hîp lÝ cha?b,Nªn söa nh thÕ nµo?Gîi y:a) PhÇn TB bè côc cha hîp lÝ, çc chi tiÕt cña c¶nh xÕp lén xén.

b) S¾p xÕp l¹i theo bè côc tr×nh tù kh«ng gian vµ thêi gian.VD: Theo (t):+Nh÷ng thöa ruéng....ra xÕp ®Çu tiªn.+ Ngêi ta l¹i......-( HS tù s¾p xÕp)

7

Bµi tËp 4: H·y kÓ l¹i: “Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª” trong ®ã nh©n vËt chÝnh lµ VÖ SÜ &Em Nhá.* Gîi ý:1. §Þnh híng.

- ViÕt cho ai?- Môc ®Ých ®Ó lµm g×?- Néi dung vÒ çi g×?- Çch thøc nh thÕ nµo?

2. X©y dùng bè côc.MB: Giíi thiÖu lai lÞch 2 con bóp bª: VÖ SÜ- Em Nhá.TB:-Tríc ®©y 2 con bóp bª lu«n bªn nhau còng nh hai anh em c« chñ, cËu chñ- Nhng råi bóp bª còng buéc ph¶i chia tay v× c« chñ & cËu chñ cña chóng ph¶i chia tay

nhau,do hoµn c¶nh gia ®×nh.Tríc khi chia tay,hai anh em ®a nhau tíi trêng chµo thÇy c«, b¹n bÌ.- Còng chÝnh nhê t×nh c¶m anh em s©u ®Ëm nªn 2 con bóp bª kh«ng ph¶i xa nhau.KB:C¶m nghÜ cña em tríc t×nh c¶m cña 2 anh em & cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª.

3. DiÔn ®¹t.HS diÔn ®¹t çc ý ®· ghi trong bè côc thµnh v¨n b¶n.(GV kiÓm tra).

4. KiÓm traVB.Sau khi hoµn thµnh v¨n b¶n, HS tù kiÓm tra l¹i ®iÒu chØnh ®Ó hoµn thiÖn.(GV gäi HS ®äc tríc líp- söa & ®¸nh gi¸ cã thÓ cho ®iÓm).

Bµi tËp 5: C©u v¨n “ë mét nhµ kia cã hai con bóp bª ®îc ®Æt tªn l¹ con VÖ SÜ vµ con EmNhá ”phï hîp víi phÇn nµo cña bµi v¨n trªn?

A: më bµi B: th©n bµi C: kÕt bµi D: Cã thÓ dïng c¶ ba phÇn.Bµi tËp 6: Em cã ngêi b¹n th©n ë níc ngoµi.Em h·y miªu t¶ c¶nh ®Ñp ë quª h¬ng m×nh, ®Ób¹n hiÓu h¬n vÒ quª h¬ng yªu dÊu cña m×nh & mêi b¹n cã dÞp ®Õn th¨m.

* Gîi ý:1. §Þnh híng.

- Néi dung:ViÕt vÒ c¶nh ®Ñp cña quª h¬ng ®Êt níc.- §èi tîng:B¹n ®ång løa.- Môc ®Ých: §Ó b¹n hiÓu & thªm yªu ®Êt níc cña m×nh.

2. X©y dùng bè côc.MB: Giíi thiÖu chung vÒ c¶nh ®Ñp ë quª h¬ng ViÖt Nam.TB: C¶nh ®Ñp ë 4 mïa (thêi tiÕt, khÝ hËu)Phong c¶nh h÷u t×nh. Hoa th¬m tr¸i ngät. Con ngêi thËt thµ, trung hËu.(Miªu t¶ theo tr×nh tù thêi gian - kh«ng gian)KB. C¶m nghÜ vÒ ®Êt níc t¬i ®Ñp.niÒm tù hµo vÒ c¶nh ®Ñp cña quª h¬ng, ®Êt níc ViÖt

Nam- Liªn hÖ b¶n th©n.3. DiÔn ®¹t.

HS diÔn ®¹t çc ý ®· ghi trong bè côc thµnh v¨n b¶n.(H·y viÕt phÇn MB-PhÇn TB)

4. KiÓm tra.KiÓm tra çc bíc 1- 2- 3 & söa ch÷a sai sãt,bæ sung nh÷ng ý cßn thiÕu.

8

hay

hay

Ngày 25 tháng 9 năm 2013Buổi 4: TÌM HIỂU VỀ CA DAO, DÂN CAA. Môc tiªu cÇn ®¹t:-Cñng cè kiÕn thøc vÒ ca dao, d©n ca.-HiÓu biÕt s©u s¾c h¬n vÒ ca dao, d©n ca vÒ néi dung & nghÖ thuËt.-BiÕt çch c¶m thô 1 bµi ca dao.ThÊy ®îc çi hay, çi ®Ñp cña th¬ ca d©n gian. Häc tËp & ®ah¬i thë cña ca dao vµo v¨n ch¬ng.B.TiÕn tr×nh bµi gi¶ng:I. Khái niệm về ca dao1.Ca dao là thể loại trữ tình dân gian, thường kết hợp với âm nhạc khi diễn xướng, được sángtác nhằm diễn tả thế giới nội tâm của con người.-Ca dao là nguồn sữa tinh thần nuôi dưỡng trẻ thơ qua lời hát ru, là hình thức trò chuyện tâmtình của các chàng trai cô gái, là tiếng nói biết ơn, tự hào về công đức của tổ tiên và anh linh củanhững người đã khuất, là phương tiện bộc lộ nỗi tức giận hay lòng hân hoan của người lao động,trong gia đình, xã hội.-VD:

Thân em như giếng giữa đàngPhất phơ giữa chợ biết vào tay ai.

=>Ca dao có nội dung phong phú và đa dạng.II. Phân loại ca daoDựa vào cung bậc tình cảm, ca dao được chia làm 3 loại:-Ca dao trữ tình.-Ca dao hài hước.-Ca dao nghi lễ.1. Ca dao trữ tình:Ca dao trữ tình được chia làm 3 loại chính: Ca dao than thân (người phụ

nữ trong XHPK), ca dao lao động & ca dao yêu thương – tình nghĩa.a) Ca dao yêu thương – tình nghĩa

-Nội dung: Là tiếng hát yêu thương, tình nghĩa, ca dao bộc lộ tình sâu nghĩa nặng đối với xómlàng, quê hương, đất nước, đối với cha mẹ, vợ chồng, con cái, bạn bè và dạt dào nhất là tình cảmlứa đôi.-VD:

Đối với cha mẹ:Mẹ già như chuối ba hương,

Như xôi nếp một, như đường mía lau.Con người có tổ có tông

Như cây có cội như sông có nguồn. Đối với tình yêu chung thủy, trong sáng, thiết tha:

Yêu nhau cởi áo cho nhau,Về nhà dối mẹ qua cầu gió bay.Thuyền về có nhớ bến chăng,

Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền.Anh đi đường ấy xa xa,

Để em ôm bóng trăng tà năm canh. Đối với xóm làng, quê hương, đất nước:

Đường vô xứ Nghệ quanh quanh,Non xanh nước biếc như tranh họa đồ.

b) Ca dao than thân: Người phụ nữ trong XHPK xưa trở thành đề tài, cảm hứng sáng tác bấttận của CD:-Nội dung ca dao than thân: là tiếng than thân trách phận, cuộc đời, cảnh ngộ khổ cực, đắng cay.Đồng thời, ca dao than thân còn đề cao giá trị & phẩm chất của con người.=> Phản kháng xã hội,phản kháng những điều ngang trái ẩn chứa rất sâu trong đó.

9

hay

-Hoàn cảnh ra đời: Ca dao than thân ra đời từ cuộc sống làm ăn vất vả, cực nhọc và bị áp bứcnặng nề của người dân trong xã hội cũ. Ca dao than cho cảnh đè nén, áp bức:

Thương thay thân phận con rùa,Lên đình đội hạc, xuống chùa đội bia.

+Đặc biệt là tiếng than của người phụ nữ chịu nhiều bất công do chế độ nam quyền và lễ giáophong kiến gây ra:

Thân em như tấm lụa đào,Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.

Thân em như củ ấu gai,Ruột trong thì trắng, vỏ ngoài thì đen

Ai ơi nếm thử mà xemNếm xong mới biết rằng em ngọt bùi.

+Cảnh tảo hôn, đa thê, gả bán, ....Vợ lẽ như giẻ chùi chân,

Chùi xong lại vứt ra sânGọi ông hàng xóm có chùi chân thì chùi.

Bồng bồng cõng chồng đi chơi,Đi qua chỗ lội đánh rơi mất chồng.Chị em ơi, cho tôi mượn gàu sòngĐể tôi tát nước vớt chồng tôi lên.

+Than mà phản kháng, người dân lao động khi khổ thì cất tiếng than nhưng không bao giờ đểmất niềm tin:

Chớ than phận khó ai ơiCòn da lông mọc, còn chồi nảy cây.

Bao giờ dân nổi can quaCon vua thất thế lại ra quét chùa.

c) Ca dao lao độngNội dung ca dao lao động: phản ánh quá trình lao động của nhân dân.

VD: Trời mưa trời gió đùng đùng,Bố con ông Nùng đi gánh phân trâu

Đem về trồng bí trồng bầuTrồng ngô, trồng lúa, trồng rau, trồng cà.

*Anh đi anh nhớ quê nhà,

Nhớ canh rau muống nhớ cà dầm tươngNhớ ai dãi nắng dầm sương

Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.*

Trâu ơi, ta bảo trâu này….2. Ca dao hài hước

-Nội dung ca dao hài hước: thể hiện tập trung các nét đặc sắc của nghệ thuật trào lộng dân gianViệt Nam nhằm tạo ra tiếng cười châm biếm, phê phán xã hội – thể hiện tâm hồn lạc quan, yêuđời và triết lí nhân sinh lành mạnh trong cuộc sống lao động vất vả của người dân khi xưa.Ca dao hài hước được chia làm 2 loại chính: Ca dao châm biếm, trào phúng & Ca dao tự trào,hài hước.a) Ca dao châm biếm, trào phúng

VD: Số cô không giàu thì nghèo,Ngày ba mươi Tết thịt treo trong nhà.

Số cô có mẹ có cha,Mẹ cô đàn bà, cha cô đàn ông.

Số cô có vợ có chồng,

10

Sinh con đầu lòng không gái thì trai.*

Chớ thấy hùm ngủ vuốt râu,Đến khi hùm dậy, đầu lâu chẳng còn.

*Thế gian chuộng của, chuộng công,

Nào ai có chuộng người không bao giờ.b) Ca dao tự trào, hài hước:

VD: Chồng người đánh Bắc dẹp Đông,Chồng em ngồi bếp giương cung bắn gà.

*Chồng người cưỡi ngựa bắn cung

Chồng em cưỡi chó, lấy thun bắn ruồi.3. Ca dao nghi lễ:Nội dung: thể hiện niềm tin tôn giáo.VD: Dù ai đi ngược về xuôi

Nhớ ngày giỗ Tổ mùng mười tháng ba.III. Nghệ thuật của ca dao

-Ca dao phong phú trong cách cấu tứ và xây dựng hình tượng.-Thể loại: được dùng nhiều trong ca dao là thể lục bát, song thất lục bát và các thể vãn (vãn 4,Mỗi bài ca dao thường có hai dòng thơ lục bát nên kết cấu đơn giản, ngắn gọn.-Ngôn ngữ: trong sáng, dễ hiểu, mộc mạc, gắn bó.-Sức hấp dẫn ở ca dao là ở âm điệu, vừa phong phú, vừa thanh thoát và ở lời ca dao giàu hình

ảnh.-Biện pháp nghệ thuật ẩn dụ, so sánh, nói quá,... tạo ra những hình ảnh gợi cảm, mở rộng

trường liên tưởng sâu xa:Đôi ta thương mãi nhớ lâu

Như sông nhớ nước, như dâu nhớ tằm.*

Đôi ta như lửa mới nhenNhư trăng mới mọc, như đèn mới khêu.

*Đường xa thì mặc đường xa

Nhờ mình làm mối cho ta một ngườiMột người mười tám đôi mươi

Một người vừa đẹp, vừa tươi như mình-Nghệ thuật so sánh ví von đã tạo nên những hình ảnh truyền thống độc đáo trong ca dao:

cây đa - bến nước - con đò; trúc - mai, con cò, chiếc cầu, ...VD: Cái cò đi đón cơn mưa

Tối tăm mù mịt ai đưa cò về.Cây đa cũ, bến đò xưa

Bộ hành có nghĩa, nắng mưa cũng chờ.Ước gì sông rộng một gang

Bắc cầu dải yếm cho chàng sang chơi.-Không gian và thời gian trong ca dao thường xác định, cụ thể.VD: Chiều chiều ra đứng ngõ sau

Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều.Có thể nói ca dao dùng lời ăn tiếng nói của nhân dân để chuyển tải tâm tư, tình cảm củanhân dân.IV. Ph¬ng ph¸p c¶m thô mét bµi ca dao

1. §äc kÜ nhiÒu lît ®Ó t×m hiÓu néi dung (ý).2. Çch dïng tõ ®Æt c©u cã g× ®Æc biÖt.

11

3. T×m nh÷ng h×nh ¶nh, chi tiÕt cã gi¸ trÞ gîi t¶.4. T×m hiÓu vµ vËn dông mét sè biÖn ph¸p tu tõ (§Æc biÖt lµ ý vµ tõ trong ca dao).5. C¶m nhËn cña em vÒ c¶ bµi.

V.Luyện tập:Bµi 1: H·y c¶m nhËn vÒ t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc & nh©n d©n qua bµi ca dao sau:

§øng bªn ni ®ång, ngã bªn tª ®ång mªnh m«ng b¸t ng¸t.§øng bªn tª ®ång , ngã bªn ni ®ång còng b¸t ng¸t mªnh m«ng.Th©n em nh chÏn lóa ®ßng ®ßng.PhÊt ph¬ díi ngän n¾ng hång ban mai.

a.T×m hiÓu:- H×nh ¶nh çnh ®ång ®Ñp mªnh m«ng, b¸t ng¸t.- H×nh ¶nh c« g¸i.BiÖn ph¸p so s¸nh: Em nh chÏn lóa ®ßng ®ßng.

PhÊt ph¬ díi ngän n¾ng hång ban mai.b. LuyÖn viÕt:

* Gîi ý:Çi hay cña bµi ca dao lµ miªu t¶ ®îc 2 çi ®Ñp: çi ®Ñp cña çnh ®ång lóa & çi ®Ñp cña

c« g¸i th¨m ®ång mµ kh«ng thÊy ë bÊt k× mét bµi ca dao nµo kh¸c.Dï ®øng ë vÞ trÝ nµo, “®øng bªn ni” hay “®øng bªn tª”®Ó ngã çnh ®ång quª nhµ, vÉn c¶m

thÊy “mªnh m«ng b¸t ng¸t .... b¸t ng¸t mªnh m«ng”. H×nh ¶nh c« g¸i th¨m ®ång xuÊt hiÖn gi÷akhung c¶nh mªnh m«ng b¸t ng¸t cña çnh ®ång lóa & h×nh ¶nh Êy hiÖn lªn víi tÊt c¶ d¸ng ®iÖutrÎ trung, xinh t¬i, r¹o rùc, trµn ®Çy søc sèng. Mét con ngêi n¨ng næ, tÝch cùc muèn th©u tãm,n¾m b¾t c¶m nhËn cho thËt râ tÊt c¶ çi mªnh m«ng b¸t ng¸t cña çnh ®ång lóa quª h¬ng. Haic©u ®Çu c« g¸i phãng tÇm m¾t nh×n bao qu¸t toµn bé çnh ®ång ®Ó chiªm ngìng çi mªnhm«ng b¸t ng¸t cña nã th× 2 c©u cuèi c« g¸i l¹i tËp trung ng¾m nh×n quan s¸t & ®Æc t¶ riªng 1chÏn lóa ®ßng ®ßng & liªn hÖ víi b¶n th©n mét çch hån nhiªn. H×nh ¶nh chÏn lóa ®ßng ®ßng®ang phÊt ph¬ trong giã nhÑ díi n¾ng hång buæi mai míi ®Ñp lµm sao. H×nh ¶nh Êy tîng trngcho c« g¸i ®ang tuæi dËy th× c¨ng ®Çy søc sèng. H×nh ¶nh ngän n¾ng thËt ®éc ®¸o. Cã ngêi chor»ng ®· cã ngän n¾ng th× còng ph¶i cã gèc n¾ng & gèc n¾ng lµ mÆt trêi vËy.

Bµi ca dao qu¶ lµ 1 bøc tranh tuyÖt ®Ñp & giµu ý nghÜa.Bài 2: a) X¸c ®Þnh biÖn ph¸p tu tõ trong bµi ca dao sau:

“ Th©n em nh tr¸i bÇn tr«iGiã dËp sèng dåi biÕt tÊp vµo ®©u”

A,Èn dô b,So s¸nh c,§iÖp ng÷ d,Nh©n hãa.b) “ Tr¸i bÇn tr«i ”lµ biÓu tîng cho nh÷ng con ngêi nµo trong x héi?

A. ngêi con g¸i téi nghiÖp.B. Ngêi con g¸i lu l¹c.C. Ngêi con g¸i lu l¹c nÕm tr¶i nhiÒu ®¾ng cay, vÊt v¶, ®au khæ.D. Ngêi phô n÷ bÊt h¹nh.

c) Hình ảnh so sánh ở bài ca dao có gì đặc biệt? Qua đây, em thấy cuộc đời người phụ nữ trongxã hội phong kiến như thế nào?* Gîi ý: Bài ca dao nói về thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến. "Thân em như tráibần trôi". Trong ca dao Nam bộ, hình ảnh trái bần cũng như mù u, sầu riêng, thường gợi đếncuộc đời nghèo khổ, buồn đau, đắng cay. Hình ảnh so sánh được miêu tả bổ sung bằng các chitiết "gió dập", "sóng dồi", "biết tấp vào đâu". Các chi tiết ấy gợi lên cuộc đời người phụ nữ quánhỏ bé, số phận họ thật là lênh đênh, chìm nổi trong sự mông mênh của xã hội ngày xưa. Họ komảy may có 1 quyền tự quyết nào về chính bản thân mình cả. Người phụ nữ là hiện thân của nỗiđau khổ ngày xưa.Bµi 3: Bµi ca dao “Sè c« ch¼ng giµu th× nghÌo” ch©m biÕm bän ngêi nµo trong x· héi xa nay?A,ThÇy phï thñy.. b,ThÇy ®Þa lÝ c, ThÇy bãi D. ThÇy kiÖn

Bµi 4: a) “ Chó t«i” ®îc giíi thiÖu ®¸ng yªu nh thÕ nµo trong bµi ca dao “ Çi cß lÆn léi bê ao”?* Gîi ý:

12

Bµi ca dao cã 6 c©u lôc b¸t ®· ®Æc t¶ ch©n dung “ chó t«i” cña çi cß nh mét lêi mèi l¸i.“ C« yÕm ®µo” lµ h×nh ¶nh Èn dô cho c« th«n n÷ xinh ®Ñp, trÎ trung.” Chó t«i” ®ang sèng ®écth©n, cha cã ngêi n©ng kh¨n söa tói.

“ Hìi c« yÕm ®µo lÊy chó t«i ch¨ng?”Chó t«i” lµ mét ngêi ®µn «ng rÊt ®Æc biÖt. Bèn ch÷ “ hay” giíi thiÖu çi nÕt chó t«i lµ say sa

rîu chÌ. “ Hay töu hay t¨m” lµ nghiÖn rîu, thÝch uèng rîu ngon. “ Hay níc chÌ ®Æc” lµnghiÖn chÌ, nghiÖn trµ ngon. Ngêi n«ng d©n vèn cÇn cï “ hai s¬ng mét n¾ng”, ch©n lÊm taybïn quanh n¨m, nhng chó çi cß l¹i “ hay n»m ngñ tra”, nghÜa lµ rÊt lêi biÕng.

“ Chó t«i hay töu hay t¨mHay níc chÌ ®Æc hay n»m ngñ tra”

Nh÷ng ®iÒu íc cña chó çi cß còng rÊt l¹, ta Ýt thÊy trong t©m lÝ, trong suy nghÜ cña ngêin«ng d©n xa nay. “ ¦íc nh÷ng ngµy ma” ®Ó khái ph¶i ra ®ång lµm lông. “ ¦íc nh÷ng ®ªmthõa trèng canh” ®Ó ngñ ®îc ®Éy giÊc. §iÒu “ íc” cña chó t«i võa k× quÆc, võa phi lÝ. §ªm chØcã 5 canh, lµm sao cã thÓ “ §ªm thõa trèng canh”. ChØ thÝch ¨n no ngñ kÜ mµ l¹i rÊt lêi biÕngkh«ng muèn ®éng ch©n mã tay vµo bÊt k× c«ng viÖc g× nªn míi “ íc” nh vËy:

“ Ngµy th× íc nh÷ng ngµy ma§ªm th× íc nh÷ng ®ªm thõa trèng canh”

Giäng bµi ca dao nhÑ nhµng mµ bìn cît. Chó çi cß lµ h×nh ¶nh ngêi n«ng d©n nghiÖn rîuchÌ, thÝch ¨n no ngñ kÜ mµ l¹i rÊt lêi biÕng. §ã lµ ®èi tîng chaam biÕm cña d©n gian ®îc thÓhiÖn mét çch hãm hØnh trong bµi ca dao nµy.

b) TÝnh çch cña “ chó t«i” ra sao?A. CÇn cï lµm ¨n C. Lêi nh¸cB. Phong lu nhµn nh· D. Lêi biÕng, say sa rîu chÌ

Bài 5: Cảm nhận bài ca dao “Con cò mà đi ăn đêm…”:“Con cò mà đi ăn đêm,

Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao.Ông ơi ông vớt tôi nao,

Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng.Có xáo thì xáo nước trong

Đừng xáo nước đục đau lòng cò con”.BÀI LÀM

Cánh cò trong ca dao sao đẹp thế! Màu xanh của lúa điểm trắng cánh cò sớm sớm chiềuchiều. “Con cò bay lả bay la – Bay từ cửa phủ bay ra cánh dồng…” Con cò là người bạn thânthiết, hiền lành của nhà nông. Con cò trong ca dao là hiện thân của người dân cày quê ta: chấtpáhc, siêng năng, cần mẫn, trải qua nhiều vất vả, gieo neo. Cánh cò từ hàng ngàn năm xa xưa đãnhập vào tâm hồn tuổi thơ qua lời ru êm ái, ngọt ngào của mẹ:

“Con cò mà đi ăn đêm,Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao.

Ông ơi ông vớt tôi nao,Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng.

Có xáo thì xáo nước trongĐừng xáo nước đục đau lòng cò con”.

Bài ca dao mượn tiếng kêu thương của con cò lâm nạn đẻ nói lên thân phận vất vả, bấthạnh của nhà nông, ca ngợi một tâm thế đẹp, thà chết trong còn hơn sống đục.

Câu đầu nói về một cuộc đời, về một thân phận. Câu da đọc lên nghe nhiều thương cảm,ai oán”

“Con cò mà đi ăn đêm”Vạc mới đi ăn đêm, chứ cò thì kiếm ăn ban ngày. Cò phải đia ăn đêm, đó là một nghịch lý

trong cuộc đời. Cuộc sống của cò nhiều lận đận, vất vả. Chữ “mà” trong câu ca làm nổi bật cấu

13

trúc tương phản, gợi lên nhiều xót xa cảm thương cho một đời cò! Tục ngữ, ca dao của Vũ NgọcPhan ghi là: “Con cò mày đi ăn đêm”.

Cần cù, chịu khó kiếm ăn tưởng sẽ được ấm no, hạnh phúc? Bầy cò con chắc sẽ được mẹcò tha mồi về tổ cho nhiều hơn? Cuộc đời vất vả gian truân thế, cò còn phải trải fqua nhiều bấthạnh đắng cay, nhiều hoạn nạn đau đớn không thể nào kể xiết! Cò đã “đậu phải cành mềm lộncổ xuống ao”. Cò có cánh, cò bay giỏi, cò có rơi xuống ao thì vẫn bay lên được. Hai từ “lộn cổ”nói lên tai họa cò gặp phải. Cò không thể nào thoát hiểm được khi bị “lộn cổ xuống ao”. Tiếngcò cất lên trong đêm khuya sao mà thảm thương thế. Câu cảm thán diễn tả tiếng kêu cứu, lờiphân trần của cò:

“Ông ơi ông vớt tôi nao.Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng”.

Ba từ “ông”, hai từ “tôi” được điệp lại như nốt nhấn bi thảm của bài ca. Cò mong “ông”cứu vớt, đoái thương. “Tôi có lòng nào…” là lời phân trần: cò đi ăn đêm… nhưng cò không phảilà kẻ bất lương, mà cò hiền lành, lương thiện.

Con cò trong bài ca dao là hình ảnh ẩn dụ, là biểu tượng về người nông dân “hai sươngmột nắng”. Đó là những con người hiền lành, chất phác cần cù, lam lũ, chịu thương chịu khótrong cuộc đời. Bất hạnh của con cò “lộn cổ xuống ao” cũng là những bất hạnh, hoạn nạn củanhà nông đứng trước mọi thế lực thống trị và áp bưc trong xã hội. Sưu cao thuế nặng. Ách thốngtrị nặng nề của bọn vua quan. Nạn áp bức, bòn rút của bọn địa chủ, cường hào. “Phần thuế quanTây, phần trả nợ” - Nửa công đưa ở, nửa thuê bò” (Nguyễn Khuyến). Trải qua hàng ngàn năm,người nông dân Việt Nam đã đổ mồ hôi vất vả làm ra củ khoai, hạt gạo nuôi sống nhân dân,nhưng cuộc đời của họ có khác gì thân phận con cò trong bài ca dao nay. Tiếng kêu thương củacon cò đã vọng vào cuộc đời theo thời gian năm tháng. Bài ca dao đã gieo vào lòng chúng ta sựxót thương, đồng cảm với bao nạn nhân trong xã hội, nhất là đối với số phận người nông dânViệt Nam đêm trước cách mạng Tháng Tám.

Bài ca dao càng trở nên sâu sắc và thấm thía khi chúng ta đọc đến hai câu cuối:“Có xáo thì xáo nước trong,

Đừng xáo nước đục đau lòng cò con”.Gặp tai họa chưa chắc đã thoát hiểm: tính mạng nghìn cân treo sợi tóc. Trước cái chết cầm

chắc trong tay, thế mà cò chỉ nghĩ đến bầy con thơ, thương bầy con nhỏ tội nghiệp. Cò giàu tìnhthương yêu, giàu đức hy sinh và vị tha. Cò cam chịu số phận. Những phẩm chất ấy của cò cũnglà những đức tính của nhà nông quê ta.

Cái đặc sắc của bài ca dao là ngoài tình cảm nhân đạo còn hàm chứa tư tưởng rất đẹp. Đãcó câu tục ngữ nêu lên cách ứng xử “đói cho sạch, rách cho thơm”. Đã có bài ca dao ca ngợi mộttâm thế thanh cao “gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bun”. Đã có một thế đứng cao đẹp như dángtrúc trước hoạn nạn: “Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng”. Ở đây cũng vậy, qua thân phận concò, nhà thơ dân gian đã nêu lên một triết lý nhân sinh tuyệt đẹp, ca ngợi tâm hồn trong sáng, hồnhậu: thà chết trong còn hơn sống đục! Hai chữ “trong” và “đục” tương phản nhau, lời nguyềncủa kẻ tử nạn trở nên thống thiết, khẳng định một lẽ sống đẹp. Chữ “xáo” được điệp lại 4 lần, ýthơ được nhấn mạnh diễn tả sự đinh của người bất hạnh trong cảnh ngộ đáng thương.

Cuộc đời của anh Pha, chị Dậu, lão Hạc… có khác gì cuộc đời và thân phận con cò “lộncổ xuống ao” trong bài ca dao này? Lão Hạc “thà chết trong còn hơn sống đục”; trước lúc kếtthúc cuộc đời bằng cái bả chó, lão đã gửi lại ông giáo mảnh vườn cho đứa con tra tha hươngchưa về, gời lại tiền cho ông giáo để lo việc tang ma… Người nhà quê tuy nghèo khổ nhưng tâmthế của họ đẹp lắm, đáng tự hào lắm.

Bài ca dao này cũng như phần lớn các bài ca dao dân ca đều được viết bằng thẻ thơ lục bát.Bốn câu đầu, cách gieo vần rất sáng tạo độc đáo. Chữ cuối câu lục không vần với chữ thứ 6 câu8 như thường lệ mà lại vần với chữ thứ 4 câu bát. Người ta gọi đó là lục bát biến thể”

“Con cò mà đi ăn đêm,Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao.

14

Ông ơi ông vớt tôi nao.Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng…”

Âm điệu bài ca như tiếng nấc, đọc lên nghe thật là ai oán, cay đắng nghẹn ngào. Các biệnpháp nghệ thuật như ẩn dụ, điệp từ và cảm thán đã góp phần làm tăng tính thẩm mĩ và biểu cảmcủa bài thơ dân gian này.

Thương con cò lâm nạ “lộn cổ xuống ao…”, thương “con cò đi đón cơn mưa…”, thương“con cò chết rũ trên cây…”, chúng ta nghìn lần thương yêu, kính phục người dân cày Việt Nam.Hơn 80% dân số nước ta làm nghề nông. Nghề nông là nghề căn bản của dân tộc. Trải qua 4000năm dựng nước và giữ nước, người dân cày Việt Nam đã từng dùng gộc tre đánh giặc, siêngnăng cày bừa cấy hái để làm nên những bát cơm đầy dẻo thơm:

“Đất nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc,(…) Cái kèo cái cột thành tên,Hạt gạo phải một nắng hai sươngXay giã giần sàng,Đât nước có từ ngày đó…”(Nguyễn Khoa Điềm)

Trong hai cuộc kháng chiến thần thánh vừa qua, anh bộ đội cụ Hồ là người nông dân mặcáo lính. Cần cù, dũng cảm, yêu nước, chất phác… là phẩm chất cao quý của nhà nông quê ta…Học bài ca dao “Con cò mà đi ăn đêm” ta thêm thương yêu kính phục họ. Bài học thà chết trongcòn hơn sống đục mà nhà thơ dân gian gửi cho đến nay vẫn còn có nhiều ý nghĩa đối với thế hệtrẻ chúng ta.

Ngày 30-9-2013

Buổi 5: LUYỆN TẬP: TỪ LÁY, TỪ GHÉP, TỪ HÁN VIỆTA.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:

- TiÕp tôc cñng cè cho häc sinh kiÕn thøc vÒ tõ ghÐp,tõ l¸y,®¹i tõ.- BiÕt çch nhËn biÕt vµ sö dông çc lo¹i tõ trªn.

B.NỘI DUNG ÔN TẬP:I. Tõ ghÐp1. ThÕ nµo lµ tõ ghÐp,cã mÊy lo¹i tõ ghÐp.2. LÊy vÝ dôBµi tËp 1:

H·y g¹ch ch©n çc tõ ghÐp - ph©n lo¹i.a. TrÎ em nh bóp trªn cµnh.BiÕt ¨n ngñ biÕt häc hµnh lµ ngoan. (HCM)b. Ai ¬i bng b¸t c¬m ®Çy.DÎo th¬m mét h¹t ®¾ng cay mu«n phÇn. (ca dao)c. NÕu kh«ng cã ®iÖu Nam Ai.S«ng H¬ng thøc suèt ®ªm dµi lµm chi.NÕu thuyÒn ®éc méc mÊt ®i.Th× Hå Ba BÓ cßn g× n÷a em. (Hµ Thóc Qu¸)

Bµi tËp 2:Ph©n biÖt, so s¸nh nghÜa cña tõ nghÐp víi nghÜa cña çc tiÕng:a. èc nhåi, ç trÝch, da hÊu .b. ViÕt l¸ch, giÊy m¸, chî bóa, quµ çp.c. Gang thÐp, m¸t tay, nãng lßng.

* Gîi ý:Cã mét sè tiÕng trong cÊu t¹o tõ ghÐp ®· mÊt nghÜa, mê nghÜa. Tuy vËy ngêi ta vÉn x¸c ®Þnh®îc ®ã lµ tõ ghÐp CP hay ®¼ng lËp.Nhãm a: NghÜa cña çc tõ ghÐp nµy hÑp h¬n nghÜa cña tiÕng chÝnh tõ ghÐp CP.Nhãm b: NghÜa cña çc tõ ghÐp nµy kh¸i qu¸t h¬n nghÜa cña çc tiÕng tõ ghÐp §l.Bµi tËp 3: H·y t×m çc tõ ghÐp vµ tõ l¸y cã trong VD sau.

15

a. Con tr©u rÊt th©n thiÕt víi ngêi d©n lao ®éng. Nhưng tr©u ph¶i çi nÆng nÒ, chËm ch¹p,sèng cuéc sèng vÊt v¶, ch¼ng mÊy lóc th¶nh th¬i. V× vËy, chØ khi nghÜ ®Õn ®êi sèng nhäc nh»n,cùc khæ cña m×nh, ngêi n«ng d©n míi liªn hÖ ®Õn con tr©u.

b. Kh«ng g× vui b»ng m¾t B¸c Hå cêi.Quªn tuæi giµ t¬i m·i tuæi hai m¬i.Ngêi rùc rì mét mÆt trêi çch m¹ng.Mµ ®Õ quèc lµ loµi d¬i hèt ho¶ng.§ªm tµn bay chËp cho¹ng díi ch©n Ngêi.

Gîi ý: a.- Çc tõ ghÐp: con tr©u, ngêi d©n, lao ®éng, cuéc sèng, cùc khæ, n«ng d©n, liªn hÖ.- Çc tõ l¸y: th©n thiÕt, nÆng nÒ, chËm ch¹p, vÊt v¶, th¶nh th¬i, nhäc nh»n.b- Tõ ghÐp: tuæi giµ, ®«i m¬i, mÆt trêi, çch m¹ng, ®Õ quèc, loµi d¬i.- Tõ l¸y: rùc rì, hèt ho¶ng, chËp cho¹ng.

Bµi tËp 4: H·y t×m tõ ghÐp trong ®o¹n v¨n sau & s¾p xÕp chóng vµo b¶ng ph©n lo¹i.Ma phïn ®em mïa xu©n ®Õn, ma phïn khiÕn nh÷ng ch©n m¹ gieo muén n¶y xanh l¸ m¹.

D©y khoai, c©y cµ chua rêm rµ xanh rî çc tr¶ng ruéng cao. MÇm c©y sau sau, c©y nhéi, c©ybµng hai bªn ®êng n¶y léc, mçi h«m tr«ng thÊy mçi kh¸c.

… Nh÷ng c©y b»ng l¨ng mïa h¹ èm yÕu l¹i nhó léc. VÇng léc non n¶y ra. Ma bôi Êm ¸p.Çi c©y ®îc cho uèng thuèc. (T« Hoµi)Bµi tËp 5: H·y chän côm tõ thÝch hîp ( tr¨ng ®· lªn råi, c¬n giã nhÑ, tõ tõ lªn ë ch©n trêi, v¾tngang qua, rÆng tre ®en, nh÷ng h¬ng th¬m ng¸t) ®iÒn vµo chç trèng ®Ó hoµn chØnh ®o¹n v¨ndíi ®©y:

Ngµy cha t¾t h¼n, tr¨ng ®· lªn råi. MÆt tr¨ng trßn, to vµ ®á tõ tõ lªn ë ch©n trêi, sau rÆngtre ®en cña lµng xa. MÊy sîi m©y con v¾t ngang qua, mçi lóc m¶nh dÇn råi ®øt h¼n. Trªn qu·ng®ång ruéng, c¬n giã nhÑ hiu hiu ®a l¹i, thoang tho¶ng nh÷ng h¬ng th¬m ng¸(Th¹ch Lam)II. Tõ l¸y1. ThÕ nµo lµ tõ l¸y,cã mÊy lo¹i tõ l¸y.2. LÊy vÝ dô.Bµi tËp 1: Cho çc tõ l¸y: Long lanh, khã kh¨n,vi vu, nhá nh¾n, ngêi ngêi, bån chån, hiu hiu,linh tinh, loang lo¸ng, th¨m th¼m, tim tÝm.

H·y s¾p xÕp vµo b¶ng ph©n lo¹i:Bµi tËp 2: §Æt c©u víi mçi tõ sau: Lạnh lùng, lạnh lẽo, lành lạnh, nhanh nhảu, lúng túngBµi tËp 3:T×m, t¹o tõ l¸y khi ®· cho tríc vÇn

a.VÇn a:VD: ªm ¶, ãng ¶, oi ¶, ra r¶, ha h¶, dµ d·, na n¸. . .b. VÇn ang:VD: lµng nhµng, ngang tµng, nhÞp nhµng, nhÑ nhµng . . .c. Phô ©m nh:VD: nho nhá, nhanh nh¶u, nhanh nhÑn, nhãng nh¸nh, nhá nhoi, nhí nhung . . .d. Phô ©m kh:VD: khóc khÝch, khÊp khÓnh, khËp khµ khËp khiÔng, khã kh¨n. . .

Bµi tËp 4: H·y thay tõ “cã” b»ng tõ l¸y thÝch hîp ®Ó ®o¹n v¨n sau giµu h×nh ¶nh h¬n.§ång quª vang lªn ©m ®iÖu cña ngµy míi. BÕn s«ng cã nh÷ng chuyÕn phµ. Chî bóa cã

tiÕng ngêi.Trêng häc cã tiÕng trÎ häc bµi.VD: (d¹t dµo- rén rµng- ng©n nga)

16

Bµi tËp 5: H·y t×m çc tõ l¸y trong ®o¹n th¬ sau:a.VÇng tr¨ng v»ng vÆc gi÷a trêi.§inh ninh hai miÖng, mét lêi song song. . .

(TkiÒu-NDu)b.Gµ eo ãc g¸y s¬ng n¨m trèng.Hße phÊt ph¬ rñ bãng bèn bªn.Kh¾c giê ®»ng ®½ng nh niªn.Mèi sÇu d»ng dÆc tùa miÒn biÓn xa. . .

(Chinh phô ng©m)c.Lom khom díi nói, tiÒu vµi chó,L¸c ®¸c bªn s«ng chî mÊy nhµ.

(Bµ huyÖn Thanh Quan)d.N¨m gian nhµ cá thÊp le te.Ngâ tèi ®ªm s©u ®ãm lËp lße.Lng dËu phÊt ph¬ mµu khãi nh¹t.Lµn ao lãng l¸nh bãng tr¨ng loe.

(Thu Èm-NKhuyÕn)®.Chó bÐ lo¾t cho¾t.Çi s¾c xinh xinh.Çi ch©n tho¨n tho¾t.Çi ®Çu nghªnh nghªnh.

(Lîm- Tè H÷u)Bµi tËp 6: H·y chän tõ thÝch hîp trong çc tõ: ©m x©m, sÇm sËp, ngai ng¸i, å å,lïng tïng, ®ép ®ép, man m¸c ®Ó ®iÒn vµo chç trèng trong ®o¹n v¨n sau:

Ma xuèng sÇm sËp, giät ng·, giät bay, bôi níc táa tr¾ng xãa.Trong nhµ©m x©m h¼n ®i.Mïi níc ma míi Êm, ngßn ngät, man m¸c. Mïi ngai ng¸i, xal¹ cña nh÷ng trËn ma ®Çu mïa ®em vÒ. Ma rÌo rÌo trªn s©n, gâ ®ép ®ép trªnphªn nøa, m¸i gi¹i, ®Ëp lïng tïng, liªn miªn vµo tµu l¸ chuèi. TiÕng giät gianh®æ å å, xèi lªn nh÷ng r·nh níc s©u.III. Tõ H¸n ViÖt1.Yếu tố Hán Việt..2.Từ ghép Hán Việt (có 2 loại) :a. Từ ghép đẳng lập(ví dụ: huynh đệ, sơn hà,…)b. Từ ghép chính phụ (ví dụ:. đột biến, thạch mã…)c. Trật tự giữa các yếu tố Hán Việt (ôn lại nội dung sgk)TrËt tù cña çc yÕu tè trong tõ ghÐp chÝnh phô h¸n viÖt :

-Cã trêng hîp gièng trËt tù tõ ghÐp thuÇn viÖt : yÕu tè chÝnh ®øng tríc , yÕutè phô ®øng sau-Cã trêng hîp kh¸c víi trËt tù tõ ghÐp thuÇn viÖt : yÕu tè phô ®øng tríc , yÕu tèchÝnh ®øng saud.Sö dông tõ H¸n ViÖt :- T¹o s¾c th¸i trang träng , thÓ hiÖn th¸i ®é t«n kÝnhT¹o s¾c th¸i tao nh· tr¸nh g©y c¶m gi¸c th« tôc ghª sî

17

T¹o s¾c th¸i cæ phï hîp víi bÇu kh«ng khÝ XH xa .Bài tập 1: Phân biệt nghĩa các yếu tố Hán - Việt đồng âm.Công 1-> đông đúc.Công 2-> Ngay thẳng, không thiêng lệch.Đồng 1-> Cùng chung (cha mẹ, cùng chí hướng)Đồng 2 -> Trẻ con .Tự 1-> Tự cho mình là cao quý. Chỉ theo ý mình, không chịu bó buộc.Tự 2-> Chữ viết, chữ cái làm thành các âm.Tử 1-> chết. Tử 2-> con.Bài tập 2:Tứ cố vô thân: không có người thân thích.Tràng giang đại hải: sông dài biển rộng; ý nói dài dòng không có giới hạn.Tiến thoái lưỡng nan: Tiến hay lui đều khó.Thượng lộ bình an: lên đường bình yên, may mắn.Đồng tâm hiệp lực: Chung lòng chung sức để làm một việc gì đó.Bài tập 3: Tìm những từ ghép Hán Việt có yếu tố " nhân ".

Nhân đạo, nhân dân, nhân loại, nhân chứng, nhân vật.Bài tập 4: Tìm từ Hán – Việt có trong những câu thơ sau:a. Cháu chiến đấu hôm nay

Vì lòng yêu tổ quốc ( Xuân Quỳnh)b. Đá vẫn trơ gan cùng tuế nguyệtNước còn cau mặt với tan thương. ( Bà Huyện Thanh Quan)

c.Đem đại nghĩa để thắng hung tànLấy chí nhân để thay cường bạo ( Nguyễn Du)

d.Bác thương đoàn dân côngĐêm nay ngủ ngoài rừng ( Minh Huệ)

A,Chiến đấu, tổ quốc. B,Tuế tuyệt, tan thương.C,Đại nghĩa, hung tàn, chí nhân,cường bạo.D,Dân công.Bài tập 5: Đọc đoạn văn sau, tìm những từ Hán – Việt, cho biết chúng được dùngvới sắc thái gì? " Lát sau, ngài đến yết kiến, vương vở trách. Ngài bỏ mũ ra, tạ tội,bày rõ lòng thành của mình. Vương mừng rỡ nói.Ngài thật là bậc lương y chân chính, đã giỏi vầ nghề nghiệp lại có lòng nhân đức,thương xót đám con đỏ của ta, thật xứng với lòng ta mong mỏi".Các từ Hán- Việt: ngài, vương,…> sắc thái trang trọng, tôn kính.Yết kiến…-> sắc thái cổ xưa.Bài tập 6: Tìm các từ Hán Việt tương ứng với các từ sau. Cho biết các từ Hán Việtđó dùng để làm gì?

Vợ, chồng, con trai, con gái, trẻ can, nhà thư, chất trậnCác từ Hán- Việt và sắc thái ý nghĩa.

Vợ-> phu nhân, chồng-> phu quân, con trai-> nam tử, con gái-> nữ nhi:-> sắc tháicổ xưa.

18

Bài tập 7: ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n (5 – 7 c©u ) chñ ®Ò tù chän cã sö dông tõ h¸n viÖtHọc sinh thực hiện viết đoạn văn…

Ngày 04-9-2013

Buổi 6: ÔN LUYỆN THƠ TRỮ TÌNH TRUNG ĐẠIA. Môc tiªu cÇn ®¹t:- HiÓu vµ c¶m nhËn ®îc nh÷ng ®Æc s¾c vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña mét sè bµith¬ trung ®¹i VN.- NhËn biÕt mèi quan hÖ gi÷a t×nh vµ c¶nh : mét vµi ®Æc ®iÓm thÓ lo¹i cña çc bµith¬ tr÷ t×nh trung ®¹i-HS thùc hµnh ,vËn dông lµm çc bµi tËp cñng cè, ` kiÕn thøcB. TiÕn tr×nh lªn lípI. §Æc ®iÓm cña th¬ tr÷ t×nh trung ®¹i ViÖt Nam- V¨n häc trung ®¹i lµ giai ®o¹n ®Çu tiªn cña nÒn v¨n häc viÕt VN- Th¬ tr÷ t×nh trung ®¹i chñ yÕu mang tinh thÇn yªu níc, nh©n ®¹o vµ chñ nghÜaanh hïng cao c¶, g¾n bã m¸u thÞt víi mÖnh ®Êt níc vµ sè phËn con ngêi- Th¬ trung ®¹i ®îc viÕt b»ng ch÷ h¸n vµ ch÷ N«m víi nhiÒu thÓ lo¹i: thÊt ng«n tøtuyÖt, ngò ng«n tø tuyÖt, thÊt ng«n b¸t có, lôc b¸t, song thÊt lôc b¸t…II. B¶ng hÖ thèng kiÕn thøc vÒ th¬ trung ®¹i:T¸c phÈm T¸c gi¶ ThÓ th¬ Néi dung NghÖ thuËt1. Namquèc s¬nhµ

LÝThêngKiÖt

ThÊtng«n tøtuyÖt

- B¶n tuyªn ng«n §L ®ÇutiªnK§ chñ quyÒn l·nh thæ cña®Êt níc vµ nªu cao ýchÝ q/t©m b¶o vÖ chñ /q tríc kÎthï XL

2. Phßgi¸ vÒkinh

TrÇnquangKh¶i.

Ngòng«nTT

- ThÓ hiÖn hµo khÝ chiÕnth¾ng vµ kh¸t väng th¸ib×nh thÞnh trÞ cña DT ta ëthêi TrÇn.

- DiÔn ®¹t c« ®äng

3. BuæichiÒu®øng ...tr«ng ra

TrÇnNh©nT«ng


- C¶nh th«n quª B¨c bétrÇm lÆng kh«ng ®×u hu,hån th¬ th¾m thiÕt t×nh quª- g¾n bã m¸u thÞt víi quªh¬ng.

- Lùa chän kh¾c ho¹chi tiÕt tiªu biÓu choc¶nh quan.

4.C«nS¬n ca.

NguyÔnTr·i

lôc b¸t - Nh©n çch thanh cao vµ sùgiao hoµ tuyÖt ®èi víi thiªnnhiªn.

- §iÖp tõ “ ta”.- Giäng ®iÖu nhÑnhµng.

5. Sauphót chiali

§ÆngTrÇnC«n

SongthÊt lôcb¸t

- Nçi sÇu li cña ngêi chinhphô sau lóc tiÔn ®a chångra trËn.- Tè ço chiÔn tranh phinghÜa- thÓ hiÖn niÒm kh¸tkhao h¹nh phóc ...

- Ng«n tõ ®iªuluyÖn. §iÖp ng÷- T¶ c¶nh ngô t×nh.

19

6 B¸nhtr«i níc

HåXu©nH¬ng


- Ca ngîi vÎ ®Ñp phÇm chÊttrong tr¾ng s¾t son cñangêi phô n÷ Vn ngµy xa.- C¶m th«ng s©u s¾c sèphËn ch×m næi cña hä.

- Ng«n ng÷ b×nh dÞ,®a nghÜa, thµnh ng÷.

7. Qua®ÌoNgang

Bµh.ThanhQuan

ThÊtng«nb¸t có

- Nçi nhí th¬ng qu¸ khø®i ®«i víi nçi buån ®¬n lÎgi÷a nói ®Ìo hoang s¬

- t¶ c¶nh ngô t×nh,§¶o ng÷, lèi ch¬ich÷, ®èi.

8. B¹n®Õn ch¬inhµ.

NguyÔnKhuyÕn

ThÊt...b/có

- T×nh b¹n ®Ëm ®µ, th¾mthiÕt cña t¸c gi¶.

- Ng«n ng÷ ®êithêng

III. Hoµn c¶nh ra ®êi, thÓ th¬, néi dung , nghÖ thuËtTh¬ trung ®¹i ViÖt Nam ®îc viÕt b»ng ch÷ H¸n hoÆc ch÷ N«m gåm nhiÒu thÓ :ngò ng«n tø tuyÖt,thÊt ng«n b¸t có , lôc b¸t , song thÊt lôc b¸t.1. S«ng nói n íc Nam- H/c ra ®êi: kh¸ng chiÕn chèng Tèng 1076- ThÓ th¬: ThÊt ng«n tø tuyÖt. c©u 2,4 hiÖp vÇn víi nhau ë ch÷ cuèi- Néi dung: Kh¼ng ®Þnh chñ quyÒn l·nh thæ, quyÕt t©m b¶o vÖ l·nh thæ tr íc sùx©m l îc cña kÎ thï- NghÖ thuËt: Giäng th¬ ®anh thÐp hïng hån, ý t ëng hoµ vµo c¶m xóc, lêi th¬ c«®óc s¸ng râ.* Bµi th¬ ®îc coi lµ b¶n tuyªn ng«n ®éc lËp ®Çu tiªn cña níc ta ®îc viÕt b»ngth¬.Nã kh¼ng ®Þnh mét ch©n lÝ : s«ng nói níc Nam lµ cña ngêi ViÖt Nam,kh«ngai ®îc x©m ph¹m- Bµi th¬ võa biÓu ý võa biÓu c¶m c¶m xóc m·nh liÖt ®îc nÐn kÝn trong ý tëng.- Giäng th¬ hµo hïng ®anh thÐp,ng«n ng÷ dâng d¹c,døt kho¸t,thÓ hiÖn b¶n lÜnhkhÝ ph¸ch d©n téc.“s«ng nói níc Nam” lµ b¶n tuyªn ng«n ®éc lËp ®Çu tiªn kh¼ng ®Þnh chñ quyÒnl·nh thæ cña ®Êt níc vµ nªu cao ý chÝ quyÕt t©m b¶o vÖ chñ quyÒn ®ã tríc mäikÎ thï x©m lîc .2. Phß gi¸ vÒ kinh- H/c ra ®êi: 1285. Sau chiÕn th¾ng Nguyªn M«ng. s¸ng t¸c lóc «ng ®i ®ãn Th¸iThîng Hoµng vÒ Th¨ng Long.- ThÓ th¬: Ngò ng«n tø tuyÖt. Gieo vÇn ë cuèi c©u 1,2,4- Néi dung: ThÓ hiÖn hµo khÝ chiÕn th¾ng vµ kh¸t väng th¸i b×nh thÞnh trÞ cña qu©nd©n nhµ TrÇn- NghÖ thuËt: Giäng th¬ hµo hïng, lêi th¬ c« ®óc s¸ng râ, ý t ëng hoµ vµo c¶mxóc.* Bµi th¬ thiªn vÒ biÓu ý:

+Hai c©u ®Çu : thÓ hiÖn hµo khÝ chiÕn th¾ng cña d©n téc ®èi víi giÆcNguyªn – M«ng.

+ Hai c©u cuèi : lêi ®éng viªn x©y dùng ph¸t triÓn ®Êt níc trong thêi b×nh vµniÒm tin s¾t ®¸ vµo sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng mu«n ®êi cña ®Êt níc.

20

- Bµi th¬ dïng çch diÔn ®¹t sóc tÝch,c« ®äng,kh«ng h×nh ¶nh,hoa mü,c¶m xóc®îc nÐn trong ý tëng.bµi th¬ thÓ hiÖn hµo khÝ chiÕn th¾ng vµ kh¸t väng th¸i b×nh,thÞnh trÞ cña d©n téc tathêi ®¹i nhµ TrÇn3. Buæi chiÒu ®øng ë phñ Thiªn Tr êng tr«ng ra.- H/c ra ®êi: Khi t¸c gi¶ vÒ th¨m quª cò ë Phñ Thiªn Tr êng- ThÓ th¬: ThÊt ng«n tø tuyÖt- Néi dung: C¶nh lµng quª ®ång b¨ng B¾c Bé ®Ñp b×nh yªn, v¾ng lÆng nh ng ko®×u hiu, vÉn ¸nh lªn sù sèng con ng êiGV : T¸c gi¶ quan s¸t c¶nh Thiªn Trêng lµ lóc vÒ chiÒu s¾p tèi :C¶nh chung ë phñ Thiªn Trêng lµ vµo dÞp thu ®«ng,cã bãng chiÒu,s¾c chiÒu man

m¸c ,chËp chên “n÷a nh cã n÷a nh kh«ng” vµo lóc giao thêi gi÷a ban ngµy vµban ®ªm ë chèn th«n quª d©n d·.Mét c¶nh chiÒu ë th«n quª ®îc ph¸c häa rÊt ®¬n s¬ nhng vÉn ®Ëm ®µ s¾cquª ,hån quª.C¶nh buæi chiÒu ë phñ Thiªn Trêng lµ c¶nh tîng vïng quª trÇm lÆng mµ kh«ng®×u hiu.ë ®©y vÉn ¸nh lªn sù sèng cña con ngêi trong sù hßa hîp víi c¶nh vËtthiªn nhiªn mét çch nªn th¬,chøng tá t¸c gi¶ lµ ngêi tuy cã ®Þa vÞ tèi cao nhngt©m hån vÉn g¾n bã m¸u thÞt víi quª h¬ng th«n d·.4.C«n s¬n ca- H/c ra ®êi: Khi NT vÒ ë Èn ë C«n S¬n- ThÓ th¬: Lôc b¸t- Néi dung: C¶nh C«n S¬n ®Ñp nªn th¬, t©m hån yªu thiªn nhiªn , hoµ hîp víithiªn nhiªn cña NT- NghÖ thuËt: §iÖp tõ, so s¸nh, tõ l¸y, ®éng tõ, tÝnh tõ gîi c¶m. giäng ®iÖu nhÑnhµng,th¶nh th¬i,ªm tai- Tõ “ta”®iÖp l¹i 5 lÇn. NguyÔn Tr·i ®ang sèng trong nh÷ng gi©y phót th·nhth¬i,®ang th¶ hån vµo c¶nh trÝ C«n S¬n. C«n S¬n lµ mét c¶nh trÝ thiªn nhiªnkho¸ng ®¹t,thanh tÜnh nªn th¬, t¹o khung c¶nh cho thi nh©n ngåi ng©m th¬ nhµnmét çch thó vÞ.Víi h×nh ¶nh nh©n vËt “ta”gi÷a c¶nh tîng C«n S¬n nªn th¬ ,hÊp dÉn ,®o¹n th¬cho thÊy sù giao hßa gi÷a con ngêi vµ thiªn nhiªn b¾t nguån tõ nh©n çch thanhcao,t©m hån thi sÜ cña chÝnh NguyÔn Tr·i .5. Sau phót chia li- XuÊt xø: TrÝch "Chinh phô ng©m khóc"- ThÓ th¬: Song thÊt lôc b¸t- Néi dung: nçi sÇu cña ng êi vî trÎ sau khi tiÔn chång ra trËn-NghÖ thuËt: §iÖp ng÷, tõ l¸y, ©m ®iÖu th¬,…GV: a)Khóc ng©m1: Nçi sÇu chia li cña ngêi vî.

- B»ng phÐp ®èi “chµng th× ®i – thiÕp th× vÒ”t¸c gi¶ cho thÊy thùc tr¹ng cña cuécchia li.Chµng ®i vµo câi vÊt v¶,thiÕp th× vß vâ c« ®¬n.- H×nh ¶nh “m©y biÕc,nói ngµn” lµ çc h×nh ¶nh gãp phÇn gîi lªn çi mªnh m«ngcña nçi sÇu chia li.b)Khóc ng©m 2 : Gîi t¶ thªm nçi sÇu chia li.

21

PhÐp ®èi + ®iÖp ng÷ vµ ®¶o vÞ trÝ hai ®Þa danh Hµm D¬ng ,Tiªu T¬ng ®· diÔn t¶sù ng¨n çch mu«n trïng.Sù chia li trong khi t×nh c¶m t©m hån vÉn g¾n bã thiÕttha .c) Khóc ng©m 3: Nçi sÇu chia li t¨ng tiÕnthÓ hiÖn b»ng phÐp ®èi,®iÖp ng÷,®iÖp ý.- Sù xa çch ®· hoµn toµn mÊt hót vµo ngµn d©u “nh÷ng mÊy ngµn d©u”.- Mµu xanh cña ngµn d©u gîi t¶ trêi ®Êt cao réng,th¨m th¼m mªnh m«ng,n¬i göig¾m,lan táa vµo nçi sÇu chi li. Ch÷ “sÇu” trë thµnh khèi sÇu,nói sÇu cña ngêichinh phô.6. B¸nh tr«i n íc- ThÓ th¬: th¸t ng«n tø tuyÖt. HiÖp vÇn ë ch÷ cuèi c©u 1,2,3- Néi dung: Ca ngîi phÈm chÊt trong tr¾ng s¾t son cña ng êi phô n÷ trong x· héiphong kiÕn x a- NghÖ thuËt : Èn dô, sö dông thµnh ng÷GV : *Bµi th¬ ®îc hiÓu theo hai nghÜa:- B¸nh tr«i níc lµ b¸nh lµm tõ bét nÕp,®îc nhµo nÆn vµ viªn trßn,cã nh©n ®õ¬ngphªn,®îc luéc chÝn b»ng çch cho vµo nåi níc ®un s«i.- PhÈm chÊt th©n phËn ngêi phô n÷.+ H×nh thøc : xinh ®Ñp.+ PhÈm chÊt : trong tr¾ng dï gÆp c¶nh ngé nµo còng gi÷ ®îc sù son s¾t,thñychung t×nh nghÜa,mÆc dï th©n phËn ch×m nçi bÊp bªnh gi÷a cuéc ®êi.NghÜa sau quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ cho bµi th¬.Víi ng«n ng÷ b×nh dÞ,bµi th¬ cho thÊyHå Xu©n H¬ng rÊt tr©n träng vÎ ®Ñp,phÈm chÊt trong tr¾ng cña ngêi phô n÷ VNngµy xa,võa c¶m th¬ng s©u s¾c cho th©n phËn chÝm næi cña hä.7. B¹n ®Õn ch¬i nhµ- H/c: S¸ng t¸c khi NK vÒ ë Èn- ThÓ th¬ : thÊt ng«n b¸t có ® êng luËt. Gieo vÇn ë ch÷ cuèi mçi c©u 1 ,2 , 4 , 6, 8- Néidung; ca ngîi t×nh b¹n ch©n thµnh , th¾m thiÕt- NghÖ thuËt: T¹o ra t×nh huång dÝ dám hµi h ícGV : §óng ra NguyÔn KhuyÕn ph¶i tiÕp ®·i b¹n chu ®¸o khi b¹n ®Õn ch¬i nhµ.- Nhng hoµn c¶nh cña NguyÔn KhuyÕn thËt lµ o¸i o¨m:

+ Nhµ xa chî l¹i kh«ng cã trÎ sai b¶o.+ Vên réng, ao s©u nªn kh«ng b¾t ®îc gµ,ç.+ Cã c¶i,cµ, bÇu, míp th× cha ¨n ®îc+ trÇu tiÕp kh¸ch còng kh«ng cã.

- T¸c gi¶ cè t×nh ®Çy çi sù kh«ng cã lªn cao trµo ®Ó nãi lªn çi lu«n lu«n s½n cãÊy lµ tÊm lßng.- C©u thø 8 vµ côm tõ “ta víi ta” nãi lªn t×nh b¹n th¾m thiÕt , ®Ëm ®µ vµ sù ®ångnhÊt trän vÑn gi÷a chñ vµ kh¸ch .§©y lµ c©u th¬ béc lé t×nh c¶m cña NguyÔnKhuyÕn ®èi víi b¹n m×nh.T×nh b¹n th¾m thiÕt ®Ëm ®µ hiÕm cã. Bµi th¬ ®îc lÆp ý b»ng çch cè t×nh dùng lªn t×nh huèng khã xö khi b¹n ®Õnch¬i , ®Ó råi h¹ c©u kÕt “ B¸c ®Õn ch¬i ®©y ta víi ta” nhng trong ®ã lµ mét giängth¬ hãm hØnh chóa ®ùng t×nh b¹n th¾m thiÕt.8. Qua ®Ìo Ngang- H/c: Khi t¸c gi¶ trªn ® êng vµo HuÕ

22

- thÓ th¬: ThÊt ng«n b¸t có ® êng luËt- Néi dung: C¶nh ®Ìo ngang hoang v¾ng , heo hót, t©m tr¹ng buån c« ®¬n, nhín íc th ¬ng nhµ cña ngêi l÷ kh¸ch- NghÖ thuËt: ®èi, tõ l¸y, ch¬i ch÷…* GV : T¸c gi¶ ®Õn §Ìo Ngang vµo lóc bãng chiÒu ®· ng¶.Thêi ®iÓm ®ã dÔ g©yc¶m gi¸c buån nhí.- C¶nh vËt gåm d·y nói , con s«ng ,chî , vµi m¸i nhµ , cã tiÕng chim cuèc vµ chim®a ®a , cã vµi chó tiÒu phu.TÊt c¶ gîi lªn c¶m gi¸c mªnh m«ng trèng v¾ng.- Çc tõ l¸y : l¸c ®¸c , lom khom , quèc quèc, gia gia cã t¸c dông gîi h×nh gîic¶m.C¶nh thiªn nhiªn kho¸ng ®¹t,nói ®Ìo b¸t ng¸t thÊp tho¸ng sù sèng con ngêinhng cßn hoang s¬ gîi c¶m gi¸c buån v¾ng lÆng.- T¸c gi¶ qua ®Ìo Ngang mang t©m tr¹ng buæn hoµi cæ,c« ®¬n.C©u “ mét m¶nht×nh riªng ta víi ta” trùc tiÕp cho thÊy nçi buån c« ®¬n,thÇm kÝn cña t¸c gi¶. Víi phong çch trang nh· “qua ®Ìo Ngang”cho thÊy c¶nh tîng §Ìo Ngang,®ång thêi thÓ hiÖn nçi nhí níc th¬ng nhµ,nçi buån thÇm lÆng c« ®¬n cña t¸c gi¶.IV. T×nh yªu QH§N ®îc biÓu hiÖn qua mét sè bµi th¬ :1. Bµi ca C«n S¬n : C¶nh trÝ TN kho¸ng ®¹t, thanh tÜnh, nªn th¬. ë ®©y, cã suèich¶y r× rÇm, cã bµn ®¸ rªu ph¬i, cã rõng tróc xanh mµu xanh cña l¸, che ¸nh n¾ngMT, t¹o khung c¶nh cho thi nh©n ngåi ng¾m th¬ nhµn 1 çch thó vÞ NT sèngth¶nh th¬i, an nhµn.- Sù giao hoµ trän vÑn gi÷a con ngêi vµ thiªn nhiªn b¾t nguån tõ nh©n çch thanhcao, t©m hån thi sÜ cña chÝnh NT.- Cuéc sèng th¶nh th¬i, an nhµn chØ lµ bÒ ngoµi - thùc chÊt s©u th¼m ®¸y lßng NTlo cho d©n, cho níc

Bui mét tÊc lßng u ¸i cò§ªm ngµy cuån cuén níc triÒu ®«ng

2. Qua §Ìo Ngang: C¶nh ®Êt níc, tøc “Hoµnh S¬n nhÊt ®¸i” vÉn ®îc xem lµc¶nh hïng vÜ, nói rõng trïng ®iÖp. Nhng c¶nh ®Êt níc trong cÆp m¾t cña thi nh©nl¹i hoang v¾ng, ®îm buån. §ã lµ do t©m sù c« ®¬n, u hoµi cña n÷ sÜ.- C. thanh v¾ng, cuéc sèng con ngêi nhá nhoi, tha thít.- MÊy tiÕng chim kªu ®Òu ®Òu, khoan nhÆt, kÐo dµi cµng lµm kh«ng gian thªmtrÇm l¾ng, u buån. ¢m thanh kh¾c kho¶i cña chim quèc, ®· lµ tiÕng kªu thao buånb· lµm kÎ tha h¬ng cµng thªm nhí nhµ, nhí níc, nhí nh÷ng h×nh bãng th©nquen mµ m×nh tõng g¾n bã.- T©m tr¹ng nhµ th¬: hoµi cæ, hoµi niÖm vÒ mét thêi ®· qua, mét thêi ®· sèng.V. Bµi tËp1.S«ng nói n íc Nam ® îc lµm theo thÓ th¬ nµo ?Ng êi viÕt ®· thÓ hiÖn t×nhc¶m th¸i ®é g×.2.Trong bµi Phß gi¸ vÒ kinh c©u th¬ nµo thÓ hiÖn niÒm mong íc vÒ mét ®Êtn íc th¸i b×nh m·i m·i ? C©u th¬ nµo cæ ®éng cho viÖc x©y dùng ®Êt n íc bÒnv÷ng.3. Qua bµi th¬ Buæi chiÒu ®øng ë phñ Thiªn Tr êng tr«ng ra,h·y t×m nh÷ng h×nh¶nh thÓ hiÖn râ nhÊt s¾c quª,hån quª.4.Trong bµi Bµi ca C«n S¬n t¸c gi¶ ®· dïng gi¸c quan nµo ®Ó miªu t¶ c¶nh

23

-Em h·y x¸c ®Þnh nh©n vËt tr÷ t×nh ,®èi t îng tr÷ t×nh cña VB Bµi ca C«n S¬n.5.T×m nh÷ng tõ ng÷ nãi vÒ h×nh ¶nh b¶nh tr«i níc trong bµi th¬?-Ngoµi líp nghÜa ®en ,bµi th¬ cßn cã líp nghÜa bãng nãi vÒ ®iÒu g×? §ã lµ vÎ ®Ñp

g×?-H·y cho biÕt th¸i ®é, t×nh c¶m cña nhµ th¬ ®èi víi ng êi phô n÷ trong x· héi

VN ngµy x a .6. Ph©n tÝch nghÖ thuËt ®Æc s¾c trong 2 c©u thùc cña bµi th¬ Qua ®Ìo Ngang :- §¶o ng÷, ®èi, tõ l¸y tîng h×nh: t¶ cô thÓ c¶nh vËt ®Ìo Ngang.XuÊt hiÖn conngêi vµ cuéc s«ng con ngêi nhng c¶nh vÉn hoang v¾ng, tiªu ®iÒu.Tõ l¸y ®¶olªn ®Çu c©u gîi sù nhá bÐ, tha thít.7.ë 2 c©u luËn bai Qua ®Ìo Ngang, t¸c gi¶ dïng nghÖ thuËt ch¬i ch÷ ®ång ©m. ChØrâ t¸c dông cña nghÖ thuËt nµy trong viÖc thÓ hiÖn chñ ®Ò bµi th¬ ?

- Quèc : chim quèc; níc- Gia : chim ®a ®a ; nhµ- Tõ tîng thanh : ©m thanh buån, kh¾c kho¶i ,triÒn miªn.

T¸c gi¶ kÝn ®¸o béc lé nçi nhí níc th¬ng nhµ, niÒm hoµi cæ da diÕt trong lßngm×nh. Nçi niÒm chim quèc , gia gia chÝnh lµ t©m sù cña t¸c gi¶. §ã lµ t×nh c¶m®/víi gia ®×nh, tæ quèc.8. Hµm nghÜa cña côm tõ “ ta víi ta” :- ®¹i tõ sè Ýt, ®iÖp l¹i : m×nh ®èi diÖn víi chÝnh m×nh, kh«ng cã ai chia sÎ ngoµi trêim©y non níc. ®èi diÖn víi thiªn nhªn v« tËn c¶m thÊy trèng v¾ng, bÐ nhá,®¬n ®éc.9. Nªu c¶m nhËn cña em vÒ bøc tranh quª trong “Thiªn Trêng v·n väng”* Gîi ý: Bµi tø tuyÖt “Thiªn Trêng v·n väng” lµ bøc tranh quª ®Ëm nh¹t, mê s¸ngrÊt ®Ñp & trµn ®Çy søc sèng. Mét bót ph¸p nghÖ thuËt cæ ®iÓn tµi hoa. Mét t©m hånthanh cao yªu ®êi. T×nh yªu thiªn nhiªn, yªu ®ång quª xø së ®· ®îc thÓ hiÖn b»ngmét sè h×nh tîng ®Ëm ®µ, Êm ¸p qua nh÷ng nÐt vÏ tinh tÕ, gîi h×nh, gîi c¶m, giµuliªn tëng. K× diÖu thay, bµi th¬ ®· vît qua hµnh tr×nh trªn b¶y tr¨m n¨m, ®äc nªnnã vÉn cho ta nhiÒu thó vÞ. Ta vÉn c¶m thÊy çnh cß tr¾ng ®îc nãi ®Õn trong bµith¬ vÉn cßn bay trong r¸ng chiÒu ®ång quª & cßn chÊp chíi trong hån ta. T×nh quª& hån quª chan hßa dµo d¹t.10. Bµi th¬ “S«ng nói níc Nam” thêng ®îc gäi lµ g×?

* Gîi ý: Bµi th¬ tõng ®îc xem lµ b¶n Tuyªn Ng«n ®éc lËp ®Çu tiªn ®îc viÕtb»ng th¬ ë níc ta. Bµi th¬ lµ lêi kh¼ng ®Þnh hïng hån vÒ chñ quyÒn d©n téc ViÖtNam & tá râ mét th¸i ®é kiªn quyÕt ®¸nh tan mäi kÎ thï b¹o ngîc d¸m x©m l¨ngbê câi.

Liªn hÖ: - B×nh Ng« §¹i Ço. ( NguyÔn Tr·i).- Tuyªn Ng«n §éc LËp. ( HCM )

11. NÕu cã b¹n th¾c m¾c “Nam nh©n c” hay “Nam §Õ c”. Em sÏ gi¶i thÝch thÕnµo cho b¹n?* Gîi ý: - Nam §Õ: Vua níc Nam.

- Nam nh©n: Ngêi níc Nam.

24

Dïng ch÷ §Õ tá râ th¸i ®é ngang hµng víi níc Trung Hoa.Níc Trung Hoa gäiVua lµ §Õ th× ë níc ta còng vËy.->Kh¼ng ®Þnh níc Nam cã chñ (§Õ: ®¹i diÖncho níc), cã ®éc lËp, cã chñ quyÒn.12. Hoµn c¶mh ra ®êi cña bµi th¬ : “S«ng Nói Níc Nam” lµ g×?

A. Ng« QuyÒn ®¸nh qu©n Nam H¸n trªn s«ng B¹ch §»ng.B. LTK chèng qu©n Tèng trªn s«ng Nh NguyÖt.C. Quang Trung ®¹i ph¸ qu©n Thanh.D. TrÇn quang Kh¶i chèng qu©n Nguyªn ë bÕn Ch¬ng D¬ng.

13. Chñ ®Ò cña bµi th¬ “S«ng Nói Níc Nam” lµ g×?-Kh¼ng ®Þnh chñ quyÒn l·nh thæ cña ®Êt níc.-Nªu cao ý chÝ tù lùc tù cêng cña d©n téc, niÒm tù hµo vÒ ®éc lËp & chñ quyÒnl·nh thæ cña ®Êt níc.14. Nªu c¶m nhËn cña em vÒ néi dung & nghÖ thuËt cña bµi “S«ng nói níc Nam”b»ng mét ®o¹n v¨n (kho¶ng 5-7 c©u).

* Gîi ý: Bµi th¬ ®îc viÕt theo thÓ thÊt ng«n tø tuyÖt.Giäng th¬ ®anhthÐp,c¨m giËn hïng hån. Nã võa mang sø mÖnh lÞch sö nh mét bµi hÞch cøu níc,võa mang ý nghÜa nh mét b¶n tuyªn ng«n ®éc lËp lÇn thø nhÊt cña níc §¹i ViÖt.Bµi th¬ lµ tiÕng nãi yªu níc & lßng tù hµo d©n téc cña nh©n d©n ta. Nã biÓu thÞ ýchÝ & søc m¹nh ViÖt Nam. “Nam quèc s¬n hµ” lµ khóc tr¸ng ca chèng x©m l¨ngbiÓu lé khÝ ph¸ch & ý chÝ tù lËp tù cêng cña ®Êt níc & con ngêi ViÖt Nam. Nãlµ bµi ca cña “S«ng nói ngµn n¨m”.15. T¸c gi¶ bµi th¬ “Phß gi¸ vÒ kinh” lµ? TrÇn Quang Kh¶i.16. Chñ ®Ò cña bµi th¬ “Phß gi¸ vÒ kinh” lµ g×?

ThÓ hiÖn hµo khÝ chiÕn th¾ng cña qu©n d©n ta.ThÓ hiÖn kh¸t väng hßa b×nh thÞnh trÞ cña d©n téc ta.

17. Trong nh÷ng nhËn xÐt sau ®©y, nhËn xÐt nµo ®óng cho c¶ 2 bµi th¬ “SNNN”,“PGVK”?

A. Kh¼ng ®Þnh chñ quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m cña ®Êt níc.B. ThÓ hiÖn lßng tù hµo tríc nh÷ng chiÕn c«ng oai hïng cña d©n téc.C. ThÓ hiÖn b¶n lÜnh, khÝ ph¸ch cña d©n téc trong cuéc ®Êu tranh chèng ngo¹i

x©m.D. ThÓ hiÖn kh¸t väng hßa b×nh.

18. Em h·y nªu c¶m nhËn cña em vÒ bøc tranh quª trong “Thiªn Trêng v·n väng”.* Gîi ý: Bµi tø tuyÖt “Thiªn Trêng v·n väng” lµ bøc tranh quª ®Ëm nh¹t, mê

s¸ng rÊt ®Ñp & trµn ®Çy søc sèng. Mét bót ph¸p nghÖ thuËt cæ ®iÓn tµi hoa. Métt©m hån thanh cao yªu ®êi. T×nh yªu thiªn nhiªn, yªu ®ång quª xø së ®· ®îc thÓhiÖn b»ng mét sè h×nh tîng ®Ëm ®µ, Êm ¸p qua nh÷ng nÐt vÏ tinh tÕ, gîi h×nh, gîic¶m, giµu liªn tëng. K× diÖu thay, bµi th¬ ®· vît qua hµnh tr×nh trªn b¶y tr¨mn¨m, ®äc nªn nã vÉn cho ta nhiÒu thó vÞ. Ta vÉn c¶m thÊy çnh cß tr¾ng ®îc nãi®Õn trong bµi th¬ vÉn cßn bay trong r¸ng chiÒu ®ång quª & cßn chÊp chíi tronghån ta. T×nh quª & hån quª chan hßa dµo d¹t.DÆn dß :

25

* Bµi tËp vªn nhµ : §äc diÔn c¶m 1 bµi th¬ em thÝch. ViÕt mét ®o¹n v¨n nªu c¶mnhËn cña em vÒ t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc cña t¸c gi¶ qua bµi th¬?(çch thÓhiÖn cña t¸c gi¶ chung, riªng, c¶m xóc cña em).* ¤n th¬ trung ®¹i VN. Häc thuéc phÇn ghi nhí cña mçi bµi

Ngày 05-10-2013

Buổi 7: VĂN BIỂU CẢM VÀ CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂUCẢMA. Môc tiªu cÇn ®¹t.- HiÓu ® îc v¨n biÓu c¶m n¶y sinh lµ do nhu cÇu biÓu c¶m cu¶ con ng êi.BiÕt

ph©n biÖt biÓu c¶m trùc tiÕp vµ biÓu c¶m gi¸n tiÕp .- HiÓu ® îc ®Æc ®iÓm cô thÓ cña v¨n biÓu c¶m.®Æc ®iÓm cña ph ¬ng thøc biÓu

c¶m lµ th êng m în c¶nh vËt, ®å vËt, con ng êi ®Ó bµy tá t×nh c¶m, kh¸c víiv¨n mt¶ lµ nh»m môc ®Ých t¸i hiÖn ®èi t îng ®îc miªu t¶.- N¾m ® îc kiÓu ®Ò vµ çc b íc lµm v¨n biÓu c¶m.- nhËn diÖn vµ ph©n tÝch çc v¨n b¶n biÓu c¶m, chuÈn bÞ ®Ó tËp viÕt kiÓu v¨n b¶nnµy.B. TiÕn tr×nh lªn líp :I. KiÕn thøc cÇn n¾m :1 .Kh¸i niÖm : V¨n biÓu c¶m lµ v¨n viÕt ra nh»m biÓu ®¹t c¶m xóc, sù ®¸nhgi¸,suy nghÜ cña m×nh vÒ TG xung quanh, vµ khªu gîi lßng ®ång c¶m n¬i conng êi.V¨n biÓu c¶m cßn gäi lµ v¨n tr÷ t×nh, gåm thÓ lo¹i: Th¬ tr÷ t×nh, ca dao tr÷ t×nh,tuú bót, th …- Néi dung bµi v¨n biÓu c¶m : tËp trung biÓu ®¹t t×nh c¶m lµ chñ yÕu.-T×nh c¶m thÓ hiÖn: lµ t/c ®Ñp, thÊm nhuÇn t t ëng nh©n v¨n.* Hai çch biÓu c¶m :

+Trùc tiÕp : Béc lé c¶m xóc, t/c qua nh÷ng tiÕng kªu, lêi than gîi ra t/c Êy.+Gi¸n tiÕp : Béc lé c¶m xóc, t/c th«ng qua çc biÖn ph¸p tù sù, miªu t¶ ®Ó khªu gîit×nh c¶m.2 . Mçi bµi v¨n biÓu c¶m tËp trung biÓu ®¹t mét t/c chñ yÕu.-§Ó biÓu ®¹t t/c Êy, ng êi viÕt cã thÓ chän mét h×nh ¶nh cã ý nghÜa Èn dô, t îngtr ng->göi g¾m t/c,t t ëng, hoÆc biÓu ®¹t =çch thæ lé trùc tiÕp c¶m xóc trong lßng.3 . §Ò v¨n biÓu c¶m: Nªu ® îc ®èi t îng biÓu c¶m, ®Þnh h íng t×nh c¶m chobµi lµm.4. Lu ý : a. §èi tîng v¨n biÓu c¶m rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. Dùa vµo ®èi tîngngêi ta chia lµm 2 d¹ng bµi biÓu c¶m :+ BiÓu c¶m vÒ ®èi tîng trong cuéc sèng : sù vËt, con ngêi...+ BiÓu c¶m vÒ t¸c phÈm v¨n häcb. Ph©n biÖt v¨n biÓu c¶m víi v¨n miªu t¶, tù sù : ph¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh vµmôc ®Ých giao tiÕp hoµn toµn kh¸c nhau.+ V¨n biÓu c¶m còng dïng miªu t¶, tù sù nhng chØ lµ c¬ së gîi c¶m xóc, giópt×nh c¶m trong bµi v¨n ch©n thùc h¬n. V× vËy ta kh«ng miªu t¶, kÓ l¹i ®èi tîng cô

26

thÓ, hoµn chØnh mµ chØ chon chi tiÕt cã kh¶ n¨ng gîi c¶m, ®Ó tõ ®ã biÓu hiÖn c¶mxóc, t×nh c¶m.+ Trong v¨n miªu t¶, tù sù còng cã biÓu c¶m nhng Ýt.II. Çch lµm bµi v¨n biÓu c¶m vÒ sù vËt, con ngêi :1 T×m hiÓu ®Ò :- ®èi tîng tiÕp nhËn- Môc ®Ých- Néi dung : t×nh c¶m g×? ®/v ai ?- H×nh thøc : ®o¹n v¨n hay bµi v¨n* T×m ý :- §Æc ®iÓm næi bËt cña ®èi tîng? mçi ®Æc ®iÓm gîi cho em c¶m xóc g× ?- ®èi tîng cã nh÷ng kØ niÖm nµo ®¸ng nhí ®/v em?- §èi tîng gîi cho em nghÜ ®Õn h×nh ¶nh nµo t¬ng tù, liªn tëng ®Õn bµi th¬, bµih¸t nµo ?- trong t¬ng lai, ®èi tîng cã thay ®æi kh«ng ? NÕu thay ®æi hoÆc em ph¶i xa ®èitîng ®ã th× t©m tr¹ng, c¶m xóc cña em sÏ ntn?- Håi tëng qu¸ khø, quan s¸t suy ngÉm vÒ hiÖn t¹i : quan s¸t bµy tá c¶m xóc, m¬íc tíi t¬ng lai, tëng tîng ra nh÷ng t×nh huèng...2 LËp dµn ý :3. ViÕt thµnh v¨n:a. Çch viÕt c©u v¨n biÓu c¶m : Dïng nhiÒu c©u v¨n cã chøa çc th¸n tõ ( chao«i,A, µ...); nh÷ng tõ ng÷ diÔn t¶ c¶m xóc( yªu, hên,ghÐt,vui, nhí, giËn...)- Dïng c©u hái tu tõ ®Ó béc lé c¶m xóc, th¸i ®é.- C©u cã h×nh ¶nh so s¸nh, Èn dô, nh©n ho¸ gîi c¶m xóc.- Dïng ®iÖp tõ ®iÖp ng÷ t¹o nhÞp ®iÖu gîi c¶m xóc.- Dïng nhiÒu tõ l¸y.b. Çch viÕt ®o¹n v¨n biÓu c¶m :- Trong ®o¹n v¨n ph¶i diÔn t¶ ®îc 1 ý, 1biÓu hiÖn cña t×nh c¶m c¶m xóc. C©u v¨nlinh ho¹t, cã c©u biÓu c¶m trùc tiÕp, cã c©u biÓu c¶m gi¸n tiÕp . Th«ng thêng c©ubiÓu c¶m trùc tiÕp hay ®øng ®Çu hoÆc cuèi ®o¹n ®Ó nªu t×nh c¶m, c¶m xóc chñ yÕu.III.LuyÖn tËp:Bµi 1: C¶m xóc vÒ khu vên nhµ em.T×m ý cho ®Ò bµi trªn vµ lËp dµn ý.* T×m ý :a) Khu vên cã nh÷ng ®Æc ®iÓm g× næi bËt nhÊt ? Nã gîi cho em c¶m xóc g× ?b)Vên cã vÎ ®Ñp ntn qua 4 mïa? §Æc biÖt thêi ®iÓm nµo lµ lóc khu vên ®ÑpnhÊt ? T×nh c¶m cña em ra sao ?c) Vên ®· cã nh÷ng kØ niÖm g¾n bã víi em vµ gia ®×nh ntn ? KØ niÖm ®ã vui haybuån, em cßn nhí kh«ng?d) Trong t¬ng lai khu vên cã g× thay ®æi kh«ng? NÕu mét ngµy nµo ®ã em ph¶ixa khu vên th× t©m tr¹ng cña em sÏ ntn ?e) Em nghÜ g× vÒ viÖc ch¨m sãc khu vên?* Dµn ý :a) Em yªu khu vên nhá tríc nhµ, cã nhiÒu loµi c©y, ®Çy mµu s¾c,tiÕngchim,h¬ng vÞ...b)Mçi mïa vên cã 1 vÎ ®Ñp riªng, nhng ®Ñp nhÊt,®¸ng yªu nhÊt lµ vµo mïa xu©n.

27

c) Cã nhiÒu kØ niÖm vui buån ®¸ng nhí gi÷ khu vên víi em vµ gia ®×nh( g¾n bã,lîi Ých...)d) Em sÏ ch¨m sãc khu vên ®Ó ®Ñp ,xanh tèt h¬n. B¶o vÖ vµ ch¨m sãc khu vênchÝnh lµ gi÷ g×n t×nh c¶m gia ®×nh, lu gi÷ nh÷ng kØ niÖm , lµm ®Ñp cho quª h¬ng.Bµi 2 : Loµi c©y em yªu.

* LËp dµn ý :a- Më bµi : Giíi thiÖu c©y chuèi. T×nh c¶m cña em.b- Th©n bµi : - chuèi cã nh÷ng vÎ ®Ñp riªng vµ rÊt ®¸ng yªu.- Yªu quý bëi nã cã nhiÒu gi¸ trÞ ( l¸, qu¶, hoa, th©n...)- Quý c©y chuèi bëi nã gîi lªn t×nh mÉu tö thiªng liªng, sù ®Çm Êm, h¹nh phóc cña1 gia ®×nh.- cã nhiÒu kØ niÖm ®¸ng nhí...- C©y chuèi g¾n bã víi cuéc sèng ngêi d©n quª em. Lµm cho cuéc sèng ngêid©n khÊm kh¸ h¬n nhê trång, thu ho¹ch chuèi. NÕu mét ngµy c©y chuèi kh«ng cßnth× em sÏ rÊt buån....c- KÕt bµi : Em yªu c©y chuèi quª em.

* ViÕt më vµ kÕt bµi :- HS lµm bµi vµ ®äc tríc líp.- HS nhËn xÐt, bæ sung, söa ch÷a ®Ó cã më bµi vµ kÕt bµi hay.Më bµi : S¸ng mai nµo thøc dËy, em còng ®îc chµo ®ãn b»ng ©m thang xµo

x¹c,x«n xao cña nh÷ng tµu l¸ chuèi. Nh÷ng c©y chuèi th©n yªu ®· ®îc trång ëvên nhµ em tõ l©u l¾m. Chuèi trë thµnh loµi c©y g¾n bã th©n thiÕt víi em tù baogiê.KÕt bµi :C©y chuèi thËt ®¸ng yªu, ®¸ng mÕn. §ã lµ loµi c©y gÇn gòi, g¾n bã vµ cãÝch víi ®êi sèng b×nh dÞ cña ngêi d©n quª t«i. Mét bøc tranh quª kh«ng thÓ thiÕu®îc h×nh ¶nh bôi chuèi xanh rên nghiªng m×nh bªn bÕn s«ng lÊp l¸nh.Bµi 3: GV: cho hs lµm bµi tËp SGK ( tr 87 )GV: cho hs ®äc bµi v¨n: Hoa häc trß.? Bµi v¨n thÓ hiÖn t×nh c¶m g× ? ViÖc mt¶ hoa ph îng ®ãng vai trß g× trong bµiv¨n biÓu c¶m ? V× sao t¸c gi¶ l¹i gäi hoa ph îng lµ Hoa-häc-trß ?? H·y t×m m¹ch cña bµi v¨n ?Gîi ý:+ C©u ®Çu tiªn thÓ hiÖn c¶m xóc g× ? Nh÷ng c©u tiÕp theo thÓ hiÖn c¶m xóc g× ?? §o¹n 2 thÓ hiÖn c¶m xóc g× ?Cã ph¶i lµ c¶m xóc trèng tr¶i kh«ng ?? §o¹n 3 cã ph¶i thÓ hiÖn c¶m xóc c« ®¬n nhí b¹n cã pha chót dçi hên kh«ng ?? Bµi v¨n biÓu c¶m trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp- GV: gäi hs ®äc v¨n b¶n.? Bµi v¨n biÓu ®¹t t×nh c¶m g× , víi ®èi t îng nµo ? H·y ®Æt cho bµi v¨n métnhan ®Ò vµ mét ®Ò v¨n thÝch hîp ?? ChØ ra ph ¬ng thøc biÓu c¶m cña bµi v¨n ?DÊu hiÖu nhËn biÕt ? X¸c ®Þnh bè côc cña bµi v¨n ? Vµ nªu lªn dµn ý cña bµi ?

* Gîi ý:§äc v¨n b¶n: Hoa häc trß.

-Bµi v¨n thÓ hiÖn nçi buån, nçi nhí khi hÌ vÒ cña tuæi häc trß.

28

-T¸c gi¶ kh«ng mt¶ hoa ph îng nh mét loµi hoa në vµo mïa hÌ, mµ chØ m înhoa ph îng ®Ó nãi ®Õn cuéc chia li.-Gäi lµ hoa-häc-trß v× :+Nã g¾n víi tuæi th¬, m¸i tr êng.+Mét loµi hoa në ré vµo dÞp kÕt thóc n¨m häc -> BiÓu t îng cña sù chia li ngµyhÌ ®èi víi häc trß.*M¹ch c¶m xóc cña v¨n b¶n :-C©u “ ph îng cø në, ph îng cø r¬i”-> sù xóc ®éng, nuèi tiÕc.-Nh÷ng c©u tiÕp theo: ThÓ hiÖn t©m tr¹ng buån, bèi rèi, thÈn thê khi s¾p ph¶i xam¸i tr êng, xa b¹n.-C¶m thÊy trèng tr¶i khi tr êng líp kh«ng cßn ai.-Cuèi cïng lµ nçi c« ®¬n, nhí b¹n, pha chót dçi hên “ Hoa ph îng ®Ñp víi ai, khihäc sinh ®· ®i c¶ råi!-BiÓu c¶m gi¸n tiÕpBµi 4: §äc v¨n b¶n cña : Mai v¨n T¹o.-Bµi v¨n thæ lé t×nh c¶m tha thiÕt, g¾n bã s©u nÆng ®èi víi quª h ¬ng An Giang.-Cã thÓ ®Æt tªn cho VB: An Giang quª t«i., KÝ øc mét miÒn quª, N¬i Êy quª t«i…-§Ò v¨n t ¬ng øng: C¶m nghÜ vÒ quª h ¬ng An Giang.-BiÓu c¶m trùc tiÕp :+Tuæi th¬ t«i h»n s©u trong kÝ øc..+T«i da diÕt mong gÆp l¹i…+T«i thÌm ® îc…* Bè côc: 3 phÇn.

-MB: §Çu-> ng êi yªu ( Giíi thiÖu t×nh yªu quª h ¬ng. )-TB: TiÕp ->lêi th¬ thèng thiÕt. -> BiÓu hiÖn t×nh yªu mÕn quª h ¬ng:+T×nh yªu tõ tuæi th¬.+T×nh yªu quª h ¬ng trong chiÕn ®Êu vµ nh÷ng tÊm g ¬ng yªu n íc.-KB: T×nh yªu quª h ¬ng víi nhËn thøc cña ng êi tõng tr¶i, tr ëngthµnh..

IV.GV ®äc mét sè bµi v¨n mÉu :S¸ch tham kh¶o, S¸ch thiÕt kÕ,... ®Ó HS häc tËp çch diÔn ®¹t, dïng tõ,®Æt c©utrong v¨n biÓu c¶m.H íng dÉn HS häc bµi:- N¾m v÷ng néi dung «n tËp.- ChuÈn bÞ «n tËp phÇn th¬ tr÷ t×nh trung ®¹i

Ngày 08-10-2013

Buổi 8: VĂN BIỂU CẢM VÀ CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂUCẢM (tiếp)A.Môc tiªu bµi häc: Gióp HS:

- Tiếp tục ôn l¹i nh÷ng nội dung quan träng nhÊt vÒ lý thuyÕt lµm v¨n b¶n biÓuc¶m.

- Çch lËp ý vµ lËp dµn bµi cho mét ®Ò v¨n biÓu c¶m, çch lµm bµi v¨n biÓuc¶m.

29

- Çch diÔn ®¹t trong bµi v¨n biÓu c¶m.B.tiÕn tr×nh d¹y häc:I. §Æc trng cña v¨n b¶n biÓu c¶m :Cho bµi ca dao:" S«ng kia bªn lë bªn båi...........................................

BiÕt r»ng bªn ®ôc, bªn trong, bªn nµo"-T×m hiÓu çc biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®îc sö dông ?-Çc h×nh ¶nh trong bµi ca dao cã ý nghÜa g× ?-T©m tr¹ngcña ngêi viÕt nh thÕ nµo ?-Ph¬ng thøc biÓu ®¹t cña bµi ca dao lµ g× - Bµi ca dao cã sö dông:+ §iÖp ng÷.+ Èn dô.+ Tõ tr¸i nghÜa.

- ý nghÜa tîng trng, ¸m chØ nh÷ng sù kiÖn trong ®êi sèng t×nh c¶m cña conngêi.- T©m tr¹ng ph©n v©n xen håi hép b©ng khu©ng.-> Bµi ca dao trªn lµ mét v¨n b¶n biÓu c¶m, rÊt gÇn gòi víi v¨n b¶n tr÷ t×nh.II.Çc yÕu tè trong v¨n biÓu c¶m:1.Nhu cÇu biÓu c¶m vµ v¨n biÓu c¶m

a.V¨n biÓu c¶m: lµ v¨n b¶n ®îc viÕt ra khi ngêi viÕt cã t×nh c¶m dån nÐn,chÊt cha kh«ng nãi ra ®îc cÇn cã nhu cÇu ®uîc béc b¹ch thæ lé nh»m khªugîi ë ngêi ®äc sù ®ång c¶m.b.§Æc ®iÓm cña v¨n biÓu c¶m:+ Mçi bµi v¨n biÓu c¶m tËp trung biÓu ®¹t mét t×nh c¶m chñ yÕu.+ §Ó biÓu ®¹t t×nh c¶m, ngêi viÕt cã thÓ chän mét h×nh ¶nh cã ý nghÜa Èn dô ,tîng trng ®Ó göi g¾m t×nh c¶m t tëng, hoÆc còng cã thÓ biÓu ®¹t b»ng çchthæ lé trùc tiÕp.+ Bµi v¨n biÎu c¶m còng cã bè côc 3 phÇn nh mäi bµi v¨n kh¸c. T×nh c¶mtrong bµi ph¶i trong s¸ng, râ rµng, ch©n thùc.

2.Çch lËp ý cña bµi v¨n biÓu c¶m: Nh÷ng çch lËp ý thêng gÆp cña v¨n biÓu c¶m:+ Liªn hÖ hiÖn t¹i víi t¬ng lai+ Håi tëng qu¸ khø vµ suy nghÜ vÒ hiÖn t¹i+ Tëng tuîng t×nh huèng, høa hÑn, mong íc.+ Quan s¸t, suy ngÉm.

3.Çc yªu tè tù sù, miªu t¶ trong v¨n biÓu c¶m+ Muãn ph¸t biÓu, suy nghÜ, c¶m xóc ®èi víi ®êi sèng xung quanh, h·y dïng

ph¬ng thøc tù sù vµ miªu t¶ ®Ó gîi ra ®èi tîng biÓu c¶m vµ göi g¾m c¶m xóc.+ Tù sù vµ miªu t¶ ë ®©y nh»m khªu gîi c¶m xóc, do c¶m xóc chi phèi chø

kh«ng nh»m môc ®Ých kÓ chuyÖn, miªu t¶ ®Çy ®ñ sù viÖc, phong c¶nh.4.Çch lµm bµi v¨n biÓu c¶m vÒ t¸c phÈm v¨n häc:a.Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ mét t¸c phÈm v¨n häc (bµi v¨n, bµi th¬) lµ tr×nh bµy nh÷ng

c¶m xóc, tëng tîng, liªn tëng, suy ngÉm cña m×nh vÒ néi dung vµ h×nh thøccña t¸c phÈm ®ã.

30

b.Bµi c¶m nghÜ vÒ t¸c phÈm v¨n häc còng ph¶i cã ba phÇn:+ Më bµi: Giíi thiÖu t¸c phÈm vµ hoµn c¶nh tiÕp xóc víi t¸c phÈm.+ Th©n bµi: Nh÷ng c¶m xóc suy nghÜ do t¸c phÈm gîi nªn.+ KÕt bµi: Ên tîng chung vÒ t¸c phÈm.

III.LuyÖn tËp:§Ò bµi 1: C¶m nghÜ mïa xu©n ?-Nªu çc thao t¸c cÇn tiÕn hµnh.1.T×m hiÓu ®Ò:

- KiÓu v¨n b¶n: Ph¸t biÓu c¶m nghÜ.- §èi tîng biÓu c¶m: Mïa xu©n.

2.T×m ý:-Mïa xu©n cña thiªn nhiªn: C¶nh s¾c, thêi tiÕt, khÝ hËu, c©y cá, chim

mu«ng, ...-Mïa xu©n cña con ngêi: Tuæi t¸c, nghÒ nghiÖp, t©m tr¹ng, suy nghÜ, ...-C¶m nghÜ:+ThÝch hay kh«ng thÝch mïa xu©n ? V× sao ? Mong ®îi hay kh«ng ? V× sao ?+KÓ hoÆc t¶ ®Ó béc lé c¶m nghÜ thÝch hay kh«ng thÝch ? Mong ®îi hay

kh«ng mong ®îi ?§Ò bµi 2: C¶m nghÜ vÒ loµi c©y em yªu

I.T×m hiÓu ®Ò- Th¸i ®é - t×nh c¶m víi loµi c©y- §èi tîng: c©y- T×nh c¶m: tÝch cùc - g¾n bã

II.Lµm dµn ý1. Më bµi- Giíi thiÖu chung vÒ c©y- Lý do yªu thÝch2. Th©n bµi:- Sù thay ®æi cña c©y qua 4 mïa- T×nh c¶m: g¾n bã, th©n thiÕt, phÈm chÊt tèt ®Ñp.3. KÕt bµi- T×nh yªu ®èi víi c©y§Ò bµi 3: C¶m nghÜ vÒ t×nh b¹n+ Më bµi: Nªu ®îc ý nghÜa cña mét t×nh b¹n ®Ñp, giíi thiÖu t×nh b¹n g¾n bã cñam×nh+ Th©n bµi: (Sö dông ph¬ng thøc tù sù vµ miªu t¶ vËn dông çc çch lËp ý ®· häc)- Nh÷ng c©u chuyÖn mµ em nhí m·i kh«ng quªn vÒ t×nh b¹n Êy- C¶m xóc, suy nghÜ ®èi víi ngêi b¹n m×nh+ KÕt bµi:C¶m nghÜ chung vÒ t×nh b¹n vµ lêi høa m·i tr©n träng gi÷ g×n t×nh b¹n ®Ñp* Lu ý: Bµi v¨n biÓu c¶m hoµn chØnh, chó ý çc lçi diÔn ®¹t, chÝnh t¶, ng÷ ph¸p- Ph¶i nªu bËt ®îc c¶m xóc ®èi víi t×nh b¹n vµ ngêi b¹n cña m×nhIV.Luyện tập về liên kết câu, đoạn văn:(Bµi 1: Tr¨ng ®· lªn råi, Bµi tËp 1: H·y chän côm tõ thÝch hîp( Tr¨ng ®· lªn

31

tõ tõ lªn ë ch©n trêi, rÆngtre ®en, sîi may ®en, c¬ngiã nhÑ, nh÷ng h¬ngth¬m ng¸t )

(Bµi 2: nh, nh, vµ, mÆcdï, cña)

Bµi 3:

-Bè côc cña v¨n b¶n gåmmÊy phÇn ? nªu néi dungtõng phÇn

-Mét v¨n b¶n cã tÝnhm¹ch l¹c cÇn ®¶m b¶o çcyÕu tè nµo?BT 1: D

rßi, c¬n giã nhÑ, tõ tõ lªn ë ch©n trêi, v¾t ngang qua,rÆng tre ®en, nh÷ng h¬ng th¬m ng¸t) ®iÒn vµo chçtrèng ®Ó hoµn chØnh ®o¹n v¨n díi ®©y.Ngµy cha t¾t h¼n,………………….mÆt tr¨ng trßn,to vµ ®á,……………sau…………cña lµng xa. MÊysîi m©y con……………..mçi lóc m¶nh dÈn råi ®øth¼n.Trªn qu·ng ®ång ruéng,……..hiu hiu ®a l¹i,thoang tho¶ng………………..Bµi tËp 2: H·y chän côm tõ thÝch hîp ( nh,nhng ,vµ, cña, mÆc dï , bëi v×) ®iÒn vµo chç trèng trong®o¹n v¨n díi ®©y ®Ó çc c©u lien kÕt chÆt chÏ víinhau.Giäng nãi bµ t«i ®Æc biÖt trÇm bæng, nghe……..tiÕngchu«ng ®ång. Nã kh¾c s©u vµo trÝ nhí t«i dÔdµng……nhng ®o¸ hoa. Khi bµ t«i mØm cêi,haicon ng¬i ®en sÉm më ra, long lanh, hiÒn dÞu khã t¶.§«i m¾t ¸nh lªn nh÷ng tia s¸ng Êm ¸p, t¬ivui………kh«ng bao giê t¾t……..trªn ®«i m¸ ng¨mng¨m ®· cã nhiÒu nÕp nh¨n, khu«n mÆt……bµ t«ih×nh nh vÉn t¬i trÎ.Bµi tËp 3: V× sao çc c©u th¬ sau kh«ng t¹o thµnhmé ®o¹ v¨n th¬ hoµn chØnhNgµy xu©n con Ðn ®a thoiThiÒu quang chÝn chôc ®· ngoµi s¸u m¬iLong lanh ®¸y níc in trêiThµnh x©y khãi biÕc non ph¬i bãng vµngSÌ sÌ nÊm ®Êt bªn ®µngDÇu dÇu ngän cá nöa vµng nöa xanhA.V× chóng kh«ng vÇn víi nhauB.V× chóng cã vÇn nhng gieo kh«ng ®óng luËtC.V× chóng cã vÇn nhng ý cña çc c©u kh«ng liªn

kÕt víi nhauD.V× çc c©u th¬ ch a diÔn ®¹t mét ý trän vÑnIII.Bè côc vµ m¹ch l¹c trong v¨n b¶n

1. Bè côc cña v¨n b¶n

- Më bµi

- Th©n bµi

- KÕt bµi2. M¹ch l¹c trong v¨n b¶n

Câu 1: .Dßng nµo sau ®©y nãi ®óng kh¸i niÖm bè côccña mét v¨n b¶nA.Lµ tÊt c¶ çc ý ®îc tr×nh bµy trong v¨n b¶nB.Lµ ý lín ý bao trïm cña v¨n b¶n

32

BT 2: C

BT 3: ý 3 – MB – ý 5-Trong çc ý trªn , ý nµokh«ng phï hîp víi yªucÇu cña ®Ò bµi?-C©u v¨n” ë mét nhµ kiacã hai con bóp bª ®îc®Æt tªn lµ con vÑ sÜ vµ conem nhá” phï hîp víi phÇnnµo cña bµi v¨n trªn ( MB,TB, KB?)

-ý nµo trªn ®©y cã thÎ lµmphÇn kÕt cña c©u chuyÖn-X¸c ®Þnh bè côc cña v¨nb¶n “MÑ t«i”

C.Lµ néi dung næi bËt cña v¨n b¶nD.Lµ sù s¾p xÕp çc ý theo mét tr×nh tî hîp lÝ trong

mét v¨n b¶n2.Dßng nµo sau ®©y kh«ng phï hîp khi so s¸nh víiyÕu tè m¹ch l¹c trong v¨n b¶nA. m¹ch m¸u trong c¬ thÓ sèngB. M¹ch giao th«ng trªn ®êng phãC. Trang giÊy trong mét quyÓn vëD. Dßng nhùa sèng trong mét çi c©y3. §äc ®Ò v¨n vµ néi dung bªn díi ®Ó tr¶ lêi çc c©uhái:H·y kÓ l¹i c©u chuyÖn” Cuéc chia tay cña h÷ng conbóp bª” trong ®ã nh©n vËt chÝnh lµ hai con bóp bªEm Nhá v¸ VÖ SÜ.Víi ®Ò bµi trªn mét b¹n ®· x¸c ®Þnh çc ý nh sau:

- Giíi thiÖu vÒ lai lÞch con bóp bª

- Tríc ®©y hai con bóp bª vÉn lu«n ë bªnnhau, còng nh hai anh em c« chñ vµ cËu chñ

- Nhng råi chóng buéc ph¶i chia tay v× c« chñvµ cËu chñ cña chóng ph¶i chia tay nhau

- Tríc khi chai tay, hai anh em ®a nhau ®Õntrêng chµo thÇy c« vµ bÌ b¹n

- Còng chÝnh nhê t×nh c¶m cña hai anh em mµhai con bóp be ®· kh«ng ph¶i chia tay

4. X¸c ®Þnh bè côc cña v¨n b¶n “MÑ t«i”

Ngày

33

Buổi 9: LUYỆN TẬP: TỪ ĐỒNG NGHĨA, TỪ TRÁI NGHĨA,TỪ ĐỒNGÂMBuæi 8: ¤n tËp: NghÜa cña tõ.A-Môc tiªu cÇn ®¹t-HS cñng cè kiÕn thøc vÒ tõ ®ång nghÜa,tõ tr¸i nghÜa,tõ ®ång ©m.-Thùc hµnh,vËn dông lµm çc bµi tËp cñng cè,kiÕn thøc vÒ tõ ®ång nghÜa,tõ tr¸inghÜa,tõ ®ång ©m.B. Tæ chøc «n tËp

I -Néi dung kiÕn thøc cÇn n¾m.1- Tõ ®ång nghÜaa. Kh¸i niÖm : - Tõ ®ång nghÜa lµ nh÷ng tõ cã nghÜa gièng nhau hoÆc gÇn gièngnhau.- Mét tõ nhiÒu nghÜa cã thÓ thuéc vµo nhiÒu nhãm tõ ®ång nghÜa kh¸c nhau.b. Ph©n lo¹i : 2 lo¹i+ ®ång nghÜa hoµn toµn : kh«ng ph©n biÖt nhau vÒ s¾c th¸i ý nghÜa+ ®ång nghÜa kh«ng hoµn toµn : cã s¾c th¸i ý nghÜa kh¸c nhau

Sö dông tõ ®ång nghÜa : Khi nãi, viÕt cÇn c©n nh¾c ®Ó chän çc tõ ®ång nghÜa thÓhiÖn ®óng thùc tÕ kh¸ch quan vµ s¾c th¸i biÓu c¶m. Lµm cho diÔn ®¹t sinh®éng,hay h¬n, nhÊn m¹nh néi dung cÇn thÓ hiÖn.2-Tõ tr¸i nghÜa

a. Kh¸i niÖm : Tõ tr¸i nghÜa lµ nh÷ng tõ cã nghÜa tr¸i ng îc nhau- Mét tõ nhiÒu nghÜa cã thÓ thuéc vµo nhiÒu nhãm tõ tr¸i nghÜa kh¸c nhau.b. Sö dông : Lµm cho çch diÔn ®¹t sinh ®éng h¬n, t¹o phÐp ®èi, h×nh tîng t¬ngph¶n, g©y Ên tîng m¹nh, lµm cho lêi nãi thªm sinh ®éng.3-Tõ ®ång ©ma. Kh¸i niÖm :lµ nh÷ng tõ ph¸t ©m gièng nhau nh ng nghÜa kh¸c xa nhau, kh«ngliªn quan g× víi nhau .b. T¸c dông : T¹o çch diÔn ®¹t Ên tîng hÊp dÉn, t¹o phÐp ch¬i ch÷, çch hiÓubÊt ngê thó vÞ.Lu ý : -Trong giao tiÕp ph¶i chó ý ®Çy ®ñ ®Õn ng÷ c¶nh ®Ó tr¸nh hiÓu sai nghÜa

cña tõ hoÆc dïng tõ víi nghÜa n íc ®«i do hiÖn t îng ®ång ©m.II- LuyÖn tËp

Bµi tËp 1 :a) H·y t×m nh÷ng tõ ®ång nghÜa víi tõ chÕt.b) Trong sè nh÷ng tõ võa t×m ® îc ,tõ nµo cã thÓ thay thÕ ® îc tõ chÕt trong

c©u v¨n sau :ChiÕc « t« bÞ chÕt m¸y.

c) Tõ nµo sau ®©y cã thÓ ®iÒn vµo chç trèng cho c¶ hai c©u sau :-Tµu vµo c¶ng ........than.-Em bÐ ®ang........... c¬m. (nhai,nh¸,¨n,chë)

Bµi tËp 2 :TËp hîp tõ ®ång nghÜa nµo d íi ®©y cã thÓ thay thÕ ®îc cho nhautrong mäi hoµn c¶nh

a) Thiªn,trêi ;chÕt,b¨ng hµ,hi sinh,

34

b) Cha,ba,tÝa ;m¸,mÑ ;nhµ th¬,thi sÜ.c) Cha,ba ;chÕt,toi,hi sinh ;hoa,b«ng.d) ¨n,x¬i,hèc,chÐn ; heo,lîn.Bµi tËp 3 : XÕp çc tõ sau ®©y vµo nhãm tõ ®ång nghÜa :dòng c¶m,chÐn,thµnh

tÝch,nghÜa vô,cho,ch¨m chØ,tr¸ch nhiÖm,tÆng,bæn phËn,thµnh qu¶,mêi,cÇn cï,kiªnc êng,nhiÖm vô ,biÕu,siªng n¨ng,thµnh tùu,x¬i,chÞu khã ,gan d¹,¨n.Bµi tËp 4 :a) KÓ ra çc tõ ®ång nghÜa víi tõ ¨n . cho vÝ dô vÒ çch dïng cña ba tõ trong

sè çc tõ ®ã.b) T×m çc tõ ®ång nghi· víi çc tõ sau : réng(réng r·i, thªnh thang ;

ch¹y( phi, bay, vät,lång, lao) ; cÇn cï( ch¨m chØ, cÇn mÉn) ; tha( tha thít) ; ®en( huyÒn, «, tèi mùc) ; nghÌo ( bÇn, nghÌo khæ, bÇn hµn)Bµi tËp 5 : X¸c ®Þnh çc tõ tr¸i nghÜa trong çc c©u saua) §ªm th¸ng n¨m ch a n»m ®· s¸ng

Ngµy th¸ng m êi ch a c êi ®· tèi.b) Dï ai ®i ngîc vÒ xu«i

Nhí ngµy giç tæ mång mêi th¸ng ba.c) Khóc s«ng bªn lë bªn båi

Bªn lë th× ®ôc,bªn båi th× trong.Bµi tËp 6 ; T×m tõ tr¸i nghÜa víi nh÷ng tõ sau :nhá bÐ,s¸ng sña,cao th îng,cÈn

thËn.Bµi tËp 7 :G¹ch d íi tõ ®ång ©m kh¸c nghi· trong çc c©u sau vµ gi¶i nghÜa çc

tõ ®ång ©m Êy :-Chóng t«i ngåi vµo bµn ®Ó bµn c«ng viÖc.-Mét nghÒ cho chÝn cßn h¬n chÝn nghÒ.-Anh Êy hái ® êng ®Õn nhµ m¸y ® êng.

Bµi tËp 8 : Cã hai c©u sau-KiÕn bß ®Üa thÞt bß.-Ruåi ®Ëu trªn m©m x«i ®Ëu.

H·y gi¶i nghÜa vµ ph©n biÖt tõ lo¹i cña çc tõ in nghiªng.Bµi tËp 9 :Mçi c©u d íi ®©y cã mÊy çch hiÓu ? H·y diÔn ®¹t l¹i cho râ çch

hiÓu Êy(Cã thÓ thªm mét vµi tõ)- Mêi çc anh chÞ ngåi vµo bµn.- §em ç vÒ kho.

Bµi tËp 10: ViÕt ®o¹n v¨n( chñ ®Ò tù chän) trong ®ã cã sö dông tõ ®ångnghÜa,tõ tr¸i nghÜa,tõ ®ång ©m.H íng dÉn häc bµi: N¾m v÷ng néi dung «n tËp.

---------------------------------------------------------------Bµi tËp cho HSG :

1. T×m tõ ®ång nghÜa víi çc tõ sau :- Khê kh¹o : ngê nghÖch, ngèc nghÕch, khê d¹i, d¹i dét...- dÉn ®Çu : ®øng ®Çu, cÇm ®Çu, thñ lÜnh...- vui mõng : vui vÎ, mõng rì, phÊn khëi, hÝ höng, sung síng, vui síng...

35

- bän : bay,bÇy, ®µn, to¸n, lò...2. T×m tõ tr¸i nghÜa víi nh÷ng nÐt nghÜa sau cña tõ nhiÒu nghÜa :a) t¬i :- cau t¬i / cau kh«- hoa t¬i / hoa hÐo- mµu t¬i / mµu tèi- ç t¬i / ç ¬n- mÆt t¬i / mÆt buån

b) ch¹y :- ®ång hå ch¹y / chÕt- ngêi ch¹y / ®øng- hµng b¸n ch¹y / Õ- xe ch¹y / dõng

3. PH©n tÝch t¸c dông cña viÖc sö dông tõ ®ång nghÜa trong ®o¹n th¬ sau :Hoan h« anh gi¶i phãng qu©nKÝnh chµo anh – con ngêi ®Ñp nhÊtLÞch sö h«n anh – chµng trai ch©n ®ÊtSèng hiªn ngang, bÊt khuÊt trªn ®êiNh Th¹ch Sanh cña thÕ kØ hai m¬i

4.PH©n tÝch t¸c dông cña viÖc sö dông tõ tr¸i nghÜa :NgÈng ®Çu nh×n tr¨ng s¸ngCói ®Çu nhí cè h¬ng

Ngày

Buổi 10: ÔN TẬP CÁC TÁC PHẨM THƠ ĐƯỜNGA. Môc tiªu cÇn ®¹t:-HS thuéc lßng çc bµi th¬ tr÷ t×nh cña mét sè t¸c gi¶ tiªu biÓu phÇn th¬ § êng,n¾m v÷ng çc yÕu tè H¸n viÖt. cñng cè kiÕn thøc vÒ gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËtcña çc bµi th¬.-HS thùc hµnh ,vËn dông lµm çc bµi tËp cñng cè kiÕn thøc.B. NỘI DUNG ÔN TẬPI.KiÕn thøc cÇn n¾m:T¸c phÈm T¸c gi¶ ThÓ th¬Xa ng¾m th¸c nói L LÝ B¹ch ThÊt ng«n tø tuyÖtC¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh LÝ B¹ch Ngò ng«nNgÉu nhiªn viÕt nh©n buæi míi vÒ quª H¹ Tri Ch ¬ng ThÊt ng«n tø tuyÖtBµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ §ç Phñ Th¬ tù do1.Xa ngắm thác núi Lư .Giới thiệu.

_ Lí Bạch ( 701 – 762 ) nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường , đượcmệnh danh là “ thi tiên”, tự Thái Bạch hiệu Thanh Liên cư sĩ , quê ở Cam Túc.Tìm hiểu bài:- “Xa ngắm thác núi Lư” thuộc thể thơ thất ngôn tứ tuyệt._ Hương Lô được ngắm nhìn từ xa.Từ điểm nhìn đó có thể làm nổi bật được sắcthái hùng vĩ của thác nước._ Mở đầu bài thơ tác giả đã phác thảo cái phông nền của bức tranh toàn cảnh : hơikhói bao trùm lên đỉnh núi Hương Lô dưới ánh nắng mặt trời chuyển thành mộtmàu tím vừa rực rỡ vừa kì ảo.

36

_ Vì ở xa ngắm nên dưới mắt nhà thơ thác nước đã biến thành một dãy lụa trắngđược treo trên giữa khoảng vách núi và dòng sông.Các từ “quải , phi ,trực , nghi” và hình ảnh Ngân Hà gợi cho người đọc hình dungđược cảnh Hương Lô vừa là thế núi cao ,sườn núi dốc đứng vừa là một nơi có vẻđẹp huyền ảo.

Tác giả vừa miêu tả một danh thắng của quê hương với thái độ trân trọng,ca ngợi.Ngòi bút của Lí Bạch thác nước hiện lên thật hùng vĩ và kì diệu. Qua đócho thấy tình yêu thiên nhiên thật đằm thắm và tính cách hào phóng,mạnh mẽ củanhà thơ.2- §ªm ®ç thuyÒn ë Phong KiÒu ( Phong kiÒu d¹ b¹c )- Bµi th¬ thÓ hiÖn mét çch sinh ®éng c¶m nhËn qua nh÷ng ®iÒu nghe thÊy,nh×nthÊy cña mét kh¸ch xa quª , nh×n thÊycña mét kh¸ch xa quª ®ang thao thøc kh«ngngñ trong ®ªm ®ç thuyÒn ë bÕn Phong KiÒu.- kÕt hîp hai thñ ph¸p nghÖ thuËt dïng ®éng ®Ó t¶ tÜnh vµ mîn ©m thanh ®ÓtruyÒn h×nh ¶nh.3. C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh ( LÝ B¹ch )- Néi dung: T×nh yªu thiªn nhiªn, yªu quª h ¬ng s©u nÆng.- NghÖ thuËt:T¶ c¶nh ngô t×nha) Mèi quan hÖ gi÷a t×nh vµ c¶nh trong bµi th¬.Hai c©u ®Çu gîi t¶ ®ªm tr¨ng thanh tÜnh.Tr¨ng qu¸ s¸ng khiÕn cho nhµ th¬ ngì lµlíp s¬ng mê phñ trªn mÆt ®Êt.§ã lµ mét c¶m gi¸c trong kho¶nh kh¾c khi giÊc m¬ng¾n ngñi võa tan._ T¸c gi¶ ngÈng ®Çu lªn nh×n tr¨ng s¸ng,nh ®Ó kiÓm tra ý nghÜ ( tr¨ng hays¬ng ).Nhng nh×n thÊy ¸nh tr¨ng s¸ng l¹nh,c« ®¬n,nhµ th¬ ch¹nh lßng,liÒn cuèi®Çu nhí cè h¬ng. Nhí quª,thao thøc kh«ng ngñ ®îc,nh×n tr¨ng.Nh×n tr¨ng l¹i cµng nhí quª.b) . PhÐp ®èi trong bµi th¬.Cö ®Çu >< ®ª ®ÇuVäng minh nguyÖt >< t cè h¬ng T×nh c¶m LÝ B¹ch ®èi víi quª h¬ng.Víi nh÷ng tõ ng÷ gi¶n dÞ vµ tinh luyÖn,bµi th¬ ®· thÓ hiªn nhÑ nhµng vµ th¾m thÝat×nh quª h¬ng cña mét ngêi xa nhµ trong mét ®ªm thanh tÜnh.4. NgÉu nhiªn viÕt nh©n buæi míi vÒ quª ( H¹ tri Ch¬ng )- Néi dung: T×nh yªu quª h ¬ng s©u s¾c cña mét ngõ¬i xa quª l©u ngµy.- NghÖ thuËt:t×nh huèng hµi h íc hãm hØnh ®Ó biÓu ®¹t t×nh c¶m ®èi víi quªh ¬ng- Qua ®Ò bµi nhµ th¬ cho thÊy t×nh c¶m quª h¬ng s©u nÆng,lu«n thêng trùc trongt©m hån nhµ th¬.- Hai c©u ®Çu sö dông phÐp ®èi :Li gia >< håi. ThiÕu tiÓu >< l·o ®¹i ; C©u ®Çu giíi thiÖu kh¸i qu¸t ng¾n gän qu·ng ®êi xa quª lµm quan cña t¸c

gi¶,lµm næi bËt sù thay ®æi vÒ vãc ngêi ; tuèi t¸c.C©u thø hai dïng yÕu tè thay ®æi( m¸i tãc ) ®Ó lµm næi bËt yÕu tè kh«ng thay ®æi ( giäng nãi quª h¬ng ) qua ®ãcho thÊy t×nh c¶m g¾n bã víi quª h¬ng.- T×nh c¶m cña t¸c gi¶ ®èi víi quª h¬ng thÓ hiÖn qua çc giäng ®iÖu kh¸c nhaucña :

37

+ Hai c©u ®Çu dêng nh b×nh th¶n nhng Èn chøa nçi buån.+ Hai c©u cuèi bi hµi thÊp tho¸ng Èn hiÖn sau nh÷ng lêi têng thuËt hãm hØnh.

Bµi th¬ biÓu hiÖn mét çch ch©n thùc mµ s©u s¾c, hãm hØnh mµ ngËm ngïi t×nhyªu quª hu¬ng th¾m thiÕt cña mét ngêi sèng xa quª l©u ngµy,trong kho¶nh kh¾cvõa míi ®Æt ch©n vÒ quª cò..5. Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ ( §ç Phñ )- Néi dung: Ph¶n ¸nh nçi thèg khæ cña kÎ sÜ nghÌo trong x· héi cò. BiÓu hiÖn kh¸tväng nh©n ®¹o cao c¶ cña nhµ th¬- NghÖ thuËt: KÕt h¬p biÓu c¶m víi miªu t¶, tù sùa) Nçi khæ cña nhµ th¬:MÊt m¸t vÒ cña cµi: GÝo thu thæi ph¸ h nhµ. BÞ íc l¹nhtrong ®ªm ma dai d¼ng.Nçi ®au vÒ tinh thÇn vµ nh©n t×nh thÕ th¸i. Lo l¾ng v× lo¹nl¹c.b) T×nh c¶m cao quÝ cña nhµ th¬.- §ç Phñ m¬ íc cã “ng«i nhµ réng mu«n ngµn gian” cho mäi ngêi h©n hoan vuisíng.- Nhµ th¬ s½n sµng hi sinh v× h¹nh phócchung cña mäi ngêi “ lÒu ta n¸t chôi chÕtrÐt còng ®îc” ¦íc m¬ thÓ hiÖn tÊm lßng vÞ tha chan chøa tinh thÇn nh©n ®¹o s©u s¾c cña nhµth¬II. LuyÖn tËp:Bµi tËp 1 : C¶nh ®ªm thanh tÜnh ® îc gîi t¶ b»ng h×nh ¶nh tiªu biÓu nµo ? H×nh¶nh ®ã cã g× ®éc ®¸o : H×nh ¶nh tiªu biÓu :¸nh tr¨ng.-§éc ®¸o :Tr¨ng ® îc nh¾c tíi hai lÇn.LÇn 1 :¸nh s¸ng tr¨ng ;lÇn 2 :¸nh tr¨ngkh¸c nµo s¬ng trªn mÆt ®Êt ®· gîi c¶nh ®ªm tr¨ng s¸ng mang vÎ ®Ñp ªm dÞu,m¬mµng ,yªn tÜnh. c¶nh th¬ méng, huyÒn ¶o.Bµi tËp 2 : Trong bµi th¬ cã nh÷ng ®éng tõ nµo diÔn t¶ hµnh ®éng vµ t©m tr¹ngcña chñ thÓ tr÷ t×nh ? Nh÷ng ®éng tõ ®ã cã quan hÖ víi nhau nh thÕ nµo.-Çc ®éng tõ : nghi, cö, väng, ®ª, t .-Çc hµnh ®éng diÔn t¶ t©m tr¹ng cña nh©n vËt tr÷ t×nh .Gi÷a çc ®éng tõ cã mèiquan hÖ chÆt chÏ víi nhau, võa lµ quan hÖ ®èi lËp, võa lµ quan hÖ nh©n qu¶ thèngnhÊt.Bµi tËp 3. T×nh huèng ®éc ®¸o t¹o nªn Håi h ¬ng ngÉu th .-T¸c gi¶ viÕt ngay khi míi ®¹t ch©n vÒ tíi quª h ¬ng.-Kh«ng ph¶i ngay tõ ®Çu t¸c gi¶ chñ ®éng viÕt vÒ quª mµ c¶m xóc chît ®Õn ngÉunhiªn viÕt mµ thµnh. V× vËy giäng th¬ hãm hØnh nh ng kh«ng kÐm phÇn s©u s¾c.Bµi tËp 5. NgÉu nhiªn viÕt nh©n buæi míi vÒ quª vµ C¶m nghÜ trong ®ªm thanhtÜnh tuy kh¸c nhau vÒ t¸c gi¶ nh ng cã ®iÓm chung vÒ néi dung t×nh c¶m .H·y chØra ®iÓm chung nµy.* T×nh yªu quª h ¬ng tha thiÕt s©u nÆng dï t/ gi¶ sèng xa quª.* Dï hoµn c¶nh sèng thay ®æi nh ng t×nh yªu quª h ¬ng kh«ng hÒ thay ®æi.

Bµi tËp 6. a) ý nghÜa næi bËt nhÊt cña chi tiÕt “ trÎ con c íp tranh” trong bµi th¬“Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸” lµ g×? Cho ta thÊy c¶ nçi khæ cña nh÷ng ng êitrong xãm . Cuéc sèng nghÌo khæ, tóng thiÕu cña ngêi d©n TQ thêi bÊy giê. TrÎcon ®ãi khæ, thÊt häc, ®¸ng th¬ng.

38

b) C©u th¬ nµo thÓ hiÖn râ nhÊt chñ nghÜa nh©n ®¹o cao c¶ cña nhµ th¬?* Riªng lÒu ta n¸t, chÞu chÕt rÐt còng ® îc.

Bµi tËp 7 : Bµi th¬ Xa ng¾m th¸c nói L ®îc miªu t¶ b»ng c¶m gi¸c , thÞ gi¸c, vµb»ng trÝ tëng tîng .H·y nèi ý bªn A víi c©u th¬ t¬ng øng ë vÕ B

A BA B»ng c¶m gi¸c,tëngtîng

1-N¾ng räi H¬ng L« khãi tÝa bay

B B»ng thÞ gi¸c 2-Xa tr«ng dßng th¸c tríc s«ng nµyC B»ng tëng tîng 3 –Níc bay th¼ng xuèng ba ngh×n thíc

4-Tëng d¶i Ng©n Hµ tuét khái m©yHíng dÉn häc bµi:

- N¾m v÷ng néi dung «n tËp.- Bµi tËp vÒ nhµ: ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n nªu c¶m nhËn cña em vÒ bµi th¬ “ Bµi ca nhµ

tranh bÞ giã thu ph¸”Ngày

Buổi 11: THƠ TRỮ TÌNH HIỆN ĐẠI: -CẢNH KHUYA-RẰM THÁNG GIÊNG-TIẾNG GÀ TRƯA

A. Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp HS:- HÖ thèng l¹i néi dung vµ nghÖ thuËt c¬ b¶n cña 2 VB ®· häc.- BiÕt çch tr×nh bµy ®o¹n v¨n biÓu c¶m vÒ 2 t¸c phÈm th¬ ®ã.B.TiÕn tr×nh lªn líp:I. KiÕn thøc träng t©m:

Häc sinh ®äc l¹i hai bµi th¬ChØ ra nh÷ng nÐt ®Æc s¾c chungcña hai bµi th¬?(Chó ý ®ÕnND-NT)

- thiªn nhiªn: tr¨ng, hoa, c©y, l¸,s«ng, n íc, bÇu trêi, VD:D¹ b¸n chung thanh kh¸ch ®¸othuyÒn

(Phong kiÒu d¹ b¹c)Thu thuû céng tr êng thiªn nhÊts¾c(V ¬ng Bét)- Chó ý ®Õn toµn c¶nh vµ sù hoµhîp thèng nhÊt çc bé phËn trongtoµn thÓ, kh«ng miªu t¶ tØ mØ çcchi tiÕt.

Nhµ th¬ Tè H÷u ®· viÕt:

1. Nh÷ng nÐt chung- § îc s¸ng t¸c trong thêi k× ®Çu cña cuéckh¸ng chiÕn chèng Ph¸p- t¶ c¶nh ®ªm tr¨ng rõng VB: Trong trÎo, caoréng, th¬ méng- ThÓ hiÖn sù hoµ quyÖn gi÷a t×nh yªu thiªnnhiªn vµ yªu n íc- ThÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt- Trong th¬ võa cã nh¹c võa cã ho¹- Lêi th¬ tù nhiªn, cã nhiÒu s¸ng t¹o míi mÎ.- ThÓ hiÖn phong th¸i ung dung, l¹c quan, tùtin cña B¸c- H×nh ¶nh thiªn nhiªn t ¬i ®Ñp võa mangmµu s¾c cæ ®iÓn võa mang tÝnh hiÖn ®¹i:+ Mµu s¾c cæ ®iÓn : Tø th¬ vµ nhiÒu h×nh¶nh, tõ ng÷ t ¬ng ®ång víi çc tõ ng÷, h×nh¶nh cña th¬ § êng- Çch miªu t¶ kh«ng gian gièng trong th¬§ êng+ Mµu s¾c hiÖn ®¹i: C¶nh lµm viÖc cña B¸cvµ çc ®ång chÝ l·nh ®¹o trong chiÕn khu

39

“N¬i B¸c ë sµn m©y, v¸ch giãS¸ng nghe chim rõng g¸y bªn nhµ

- Mïa thu n¨m 1947, khi chiÕndÞch VB ®ang diÔn ra v« cïng ¸cliÖt, Chñ tÞch HCM ®· viÕt bµi th¬C¶nh khuya thÓ hiÖn c¶m høngyªu n íc m·nh liÖtBµi th¬ cã nh÷ng nÐt ®Æc s¾c g×kh¸c biÖt so víi “Nguyªn tiªu”?C¶ bµi th¬ d¹t dµo ¸nh s¸ng vµ©m thanh ®Ó l¹i Ên t îng v«cïng s©u s¾c

- Bµi Nguyªn tiªu n»m trongchïm th¬ ch÷ H¸n cña HCM, viÕttrong 9 n¨m kh¸ng chiÕn chèngPh¸p. Mïa xu©n n¨m 1948, qu©nta l¹i th¾ng lín trªn s«ng sè Bèn.Trong kh«ng khÝ phÊn chÊn ÊyB¸c ®· viÕt bµi th¬ nµy.

- Phong th¸i ung dung, l¹c quan cña B¸c- T©m tr¹ng, t×nh c¶m míi khoÎ kho¾n,vµ caoc¶ cña vÞ l·nh tô.

2. Nh÷ng nÐt ®Æc s¾c riªnga. C¶nh khuya :- So s¸nh míi mÎ, ®éc ®¸o(tiÕng suèi víitiÕng h¸t)- Bøc tranh nhiÒu tÇng líp, ® êng nÐt, cã sù®an xen, hoµ quyÖn cña tr¨ng, hoa, c©y, l¸...a) ND: C¶nh nói rõng VB trong mét ®ªmtr¨ng: Cã ©m thanh cña tiÕng suèi trong nh tiÕng h¸t xa, cã ¸nh tr¨ng lång cæ thô, cãbãng lång hoa….C¶nh vËt sèng ®éng, cã® êng nÐt, cã h×nh khèi víi 2 m¶ng mµus¸ng tèi.- Con ng êi: Tinh tÕ, c¶m nhËn vÎ ®Ñp cña®ªm tr¨ng rõng VB b»ng c¶ t©m hån, ®ångthêi vÉn canh çnh mét nçi niÒm lo cho d©ncho n íc.b) NghÖ thuËt:ThÓ th¬ TNTT.Sö dông nhiÒuh×nh ¶nh lung linh, huyÒn ¶o.- so s¸nh, ®iÖp ng÷, miªu t¶ h×nh ¶nh thùccña ©m thanh, vÎ ®Ñp cña ®ªm tr¨ng rõng VB.b. R»m th¸ng giªng(Nguyªn tiªu)- mïa xu©n lµm cho tr¨ng thªm ®Ñp- §iÖp tõ xu©n ®· vÏ nªn nh÷ng nÐt ®Æc s¾clµm næi bËt çi thÇn cña c¶nh vËt s«ng, n ícvµ bÇu trêi- Kh«ng gian cao réng, mÆt ®Êt, bÇu trêi,dßng s«ng nh hoµ quyÖn nèi tiÕp nhau. tÊtc¶ ®Òu trµn ngËp ¸nh tr¨ng vµ søc sèng cñamïa xu©na) ND: C¶nh bÇu trêi lång léng s¸ng râ, trµnngËp ¸nh tr¨ng ®ªm r»m, kh«ng gian b¸tng¸t, cao réng, s¾c xu©n hoµ quyÖn trongtõng sù vËt, trong dßng n íc, trong bÇu trêi.- HiÖn thùc vÒ cuéc kh¸ng chiÕn chèng TDP:BH vµ nh÷ng ng êi l·nh ®¹o §¶ng ®ang“ bµn b¹c viÖc qu©n “ t¹i chiÕn khu VB.b) NghÖ thuËt: Nguyªn t¸c: ThÓ th¬TNTT§L. B¶n dÞch: Th¬ lôc b¸t.- ®iÖp ng÷.Tõ ng÷ gîi h×nh, gîi c¶m xóc.3. ý nghÜa cña hai bµi th¬:

40

- Bµi th¬ C¶nh khuya: thÓ hiÖn mét ®Æc ®iÎmnæi bËt cña th¬ HCM: Sù g¾n bã, hoµ hîpgi÷a TN vµ con ng êi.- Bµi th¬” R»m th¸ng giªng”: ThÓ hiÖn t©mhån nghÖ sÜ - HCM, c¶m nhËn d îc vÎ ®Ñptinh tÕ vµ ®éc ®¸o cña ®ªm r»m VB trong giai®o¹n ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸pcßn nhiÒu gian khæ nh ng hÐ lé mét niÒmtin tÊt th¾ng.

II. LuyÖn tËp:1) VÎ ®Ñp cña c¶nh tr¨ng rõng vµ t©m tr¹ng cña t¸c gi¶ trong bµi “ c¶nhkhuya”.- So s¸nh ©m thanh “ tiÕng suèi” víi “ tiÕng h¸t xa” lµm cho tiÕng suèi nh gÇn gòicã søc sèng trÎ trung h¬n.- Víi hai tõ “ lång” trong c©u th¬ “ tr¨ng lång cæ thô bãng lång hoa” ®· gîi lªnbøc tranh mang vÎ lung linh chËp chên,l¹i Êm ¸p hßa hîp quÊn quÝt.- Hai tõ “ cha ngñ” ë c©u th¬ thø ba lÆp l¹i ë ®Çu c©u th¬ thø t cho thÊy niÒm saymª c¶nh thiªn nhiªn vµ nçi lo viÖc níc.Hai t©m tr¹ng Êy thèng nhÊt trong conngêi B¸c ,nhµ th¬ – ngêi chiÕn sÜ.2). H×nh ¶nh – kh«ng gian trong bµi “ r»m th¸ng giªng”.- “ Kim d¹ nguyªn tiªu nguyÖt chÝnh viªn” khung c¶nh bÇu trêi cao réng trongtrÎo næi bËt lªn bÇu trêi Êy lµ vÇng tr¨ng trßn ®Çy,táa s¸ng xuèng kh¾p trêi ®Êt.- “ xu©n giang,xu©n thñy tiÕp xu©n thiªn” kh«ng gian xa réng nh kh«ng cãgiíi h¹n con s«ng xu©n,mÆt níc xu©n tiÕp liÒn víi bÇu trêi xu©n ®· gîi lªn vÎ ®Ñpvµ søc sèng mïa xu©n ®ang trµn ngËp c¶ ®Êt trêi.3) Phong th¸i ung dung vµ tinh thÇn l¹c quan cña Hå ChÝ Minh.- MÆc dï ngµy ®ªm lo nghÜ viÖc níc,bËn bÞu viÖc qu©n nhng t©m hån B¸c vÉnhßa nhËp víi c¶nh thiªn nhiªn t¬i ®Ñp.Qua ®ã thÓ hiÖn phong th¸i ung dung,l¹cquan cña vÞ l·nh tô kÝnh yªu.4)TiÕng gµ tr a:C©u hái:

1. V× sao tiÕng gµ tr a ® îc t¸c gØa lÊy lµm nhan ®Ò cho bµi th¬?Nhµ th¬ muèn thÓ hiÖn ®iÒu g× qua bµi th¬ trªn?

2. H×nh ¶nh ng êi bµ hiÖn lªn nh thÕ nµo trong bµi th¬ trªn? Quaçc h×nh ¶nh ®ã em c¶m nhËn ® îc g× vÒ bµ?

3. TiÕng gµ tr a d· ®¸nh thøc nh÷ng t×nh c¶m, kØ niÖm nµo tronglßng t¸c gi¶? T¹i sao cã 4 c©u th¬ 3 ch÷ “ tiÕng gµ tr a” më ®Çuçc dßng th¬ trong khi çc c©u kh¸c lµ 5 ch÷.

4. Bµi th¬ ®· sö dông nh÷ng ph ¬ng thøc biÓu ®¹t nµo? MQH gi÷açc ph ¬ng thøc biÓu ®¹t ®ã?

* Gîi ý:1. TiÕng gµ tr a ® îc t¸c gi¶ lÊy lµm nhan ®Ò bµi th¬, bëi v×:- Tr íc hÕt, tiÕng gµ lµ ©m thanh quen thuéc, gÇn gòi cña xãm lµng.

41

- TiÕng gµ tr a cßn lµ ©m thanh , lµ tÝn hiÖu nèi m¹ch c¶m xóc, liªn t ëng gi÷ahiÖn t¹i vµ qu¸ khø, gîi lªn trong t©m trÝ ng êi chiÕn sÜ rÊt nhiÒu nh÷ng kØ niÖmvÒ tuæi th¬ cña m×nh. §ã lµ

+ H×nh ¶nh nh÷ng con gµ m¸o m¬, m¸i vµng vµ nh÷ng qu¶ trøng hång.+ H×nh ¶nh ng êi bµ tÇn t¶o, ch¨m lo cho ch¸u.+ NiÒm vui vµ íc m¬ tuæi th¬ khi ® îc quÇn ¸o míi.

Nh÷ng kØ niÖm b×nh dÞ, gÇn gòi nh ng thiªng liªng.- TiÕng gµ tr a gîi l¹i nh÷ng kØ niÖm ªm ®Òm thêi th¬ Êu sèng víi bµ, bªn xãmlµng th©n thuéc. Tõ ®ã kh¼ng ®Þnh cuéc chiÕn ®Êu h«m nay chÝnh lµ ®Ó gi÷ g×nnh÷ng kØ niÖm Êu th¬ gi¶n dÞ mµ rÊt ®çi th©n th¬ng, gi÷ g×n t×nh c¶m gia ®×nh,xãm lµng th©n yªu. Víi t¸c gi¶, t×nh yªu n íc ® îc b¾t nguån tõ nh÷ng t×nh c¶mb×nh dÞ, gÇn gòi vµ ®êi th êng ®ã.2. H×nh ¶nh ng êi bµ trong bµi th¬ hiÖn lªn qua nh÷ng chi tiÕt th¬ nh :

- Cã tiÕng bµ vÉn m¾ng- Tay bµ khum soi trøngDµnh tõng qu¶ ch¾t chiu

- Bµ lo ®µn gµ toiMong trêi ®õng s ¬ng muèi§Ó cuèi n¨m b¸n gµCh¸u ® îc quÇn ¸o míi.

- H×nh ¶nh ng êi bµ hiÖn lªn hÕt søc cô thÓ; bµ ch¾t chiu, dµnh dôm trong c¶nhnghÌo, bµ yªu th ¬ng, ch¨m lo cho ch¸u; bµ lo toan, ch¨m sãc ch¸u, cã m¾ngch¸u nh ng lµ ®Ó b¶o ban, yªu th ¬ng ch¸u.- T×nh c¶m ®ã thËt s©u ®Ëm vµ th¾m thiÕt.3. TiÕng gµ tr a ®¸nh thøc rÊt nhiÒu nh÷ng kØ niÖm, t×nh c¶m ®Ñp trong lßngt¸c gi¶ :

+ H×nh ¶nh nh÷ng con gµ m¸o m¬, m¸I vµng vµ nh÷ng qu¶ trøng hång.+ H×nh ¶nh ng êi bµ tÇn t¶o, ch¾t chiu, dµnh dôm, yªu th ¬ng, ch¨m lo cho

ch¸u.+ NiÒm vui vµ íc m¬ tuæi th¬ khi ® îc quÇn ¸o míi.+ NiÒm h¹nh phóc cña tuæi th¬ trong tõng giÊc m¬.

- C©u th¬ 3 ch÷” TiÕng gµ tr a ®øng ®Çu nh÷ng khæ th¬ xen gi÷a lµ nh÷ng c©uth¬ 5 ch÷ lµ dông ý nghÖ thuËt cña t¸c gi¶, ®ã võa lµ ch×a kho¸ më vµo kÝ øc tuæith¬, ®ång thêi lµ ch×a kho¸ ®Ó gi÷ nhÞp c¶m xóc cña toµn bé bµi th¬; võa cã t¸cdông liªn kÕt hµng lo¹t nh÷ng kØ niÖm thêi th¬ Êu cña t¸c gi¶.- TiÕng gµ tr a” xuyªn suèt toµn bé bµi th¬ nh mét niÒm th ¬ng nhí.4. Trong bµi th¬ t¸c gi¶ sö dông ph ¬ng thøc biÓu c¶m kÕt hîp víi ph ¬ng thøcmiªu t¶ vµ tù sù. HÇu nh toµn bé bµi th¬ biÓu c¶m ® îc biÓu hiÖn gi¸n tiÕp quamiªu t¶ vµ tù sù. Riªng khæ th¬ cuèi, t¸c gi¶ trùc tiÕp biÓu lé nh÷ng t×nh c¶m, suyt cña m×nh.

H×nh ¶nh ng êi bµ hiÖn lªn Õt søc cô thÓ; bµ ch¾t chiu, dµnh dôm trongc¶nh nghÌo, bµ yªu th ¬ng, ch¨m lo cho ch¸u; bµ lo toan, ch¨m sãc ch¸u,cã m¾ng ch¸u nhng lµ ®Ó b¶o ban, yªu th ¬ng ch¸u.

T×nh c¶m ®ã thËt s©u ®Ëm vµ th¾m thiÕt.

42

3. TiÕng gµ tr a ®¸nh thøc rÊt nhiÒu nh÷ng kØ niÖm, t×nh c¶m ®Ñp trong lßng t¸c gi¶.§ã lµ:

+ H×nh ¶nh nh÷ng con gµ m¸o m¬, m¸I vµng vµ nh÷ng qu¶ trøng hång.+ H×nh ¶nh ng êi bµ tÇn t¶o, ch¾t chiu, dµnh dôm, yªu th ¬ng, ch¨m lo cho

ch¸u.+ NiÒm vui vµ íc m¬ tuæi th¬ khi ® îc quÇn ¸o míi.+ NiÒm h¹nh phóc cña tuæi th¬ trong tõng giÊc m¬. C©u th¬ 3 ch÷” TiÕng gµ tr a ®øng ®Çu nh÷ng khæ th¬ xen gi÷a lµ nh÷ng

c©u th¬ 5 ch÷ lµ dông ý nghÖ thuËt cña t¸c gi¶, ®ã võa lµ ch×a kho¸ më vµokÝ øc tuæi th¬, ®ång thêi lµ ch×a kho¸ ®Ó gi÷ nhÞp c¶m xóc cña toµn bé bµith¬; võa cã t¸c dông liªn kÕt hµng lo¹t nh÷ng kØ niÖm thêi th¬ Êu cña t¸cgi¶.

TiÕng gµ tr a ” xuyªn suèt toµn bé bµi th¬ nh mét niÒm th ¬ng nhí.4. Trong bµi th¬ t¸c gi¶ sö dông ph ¬ng thøc biÓu c¶m kÕt hîp víi ph ¬ng thøcmiªu t¶ vµ tù sù. Hçu nh toµn bé bµi th¬ biÓu c¶m ® îc biÓu hiÖn gi¸n tiÕp quamiªu t¶ vµ tù sù. Riªng khæ th¬ cuèi, t¸c gi¶ trùc tiÕp biÓu lé nh÷ng t×nh c¶m, suyt cña m×nh

Ngày

Buổi 12: LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌC.LUYỆN VIẾT VĂN BIỂU CẢM VỀ TPVH: PHÁT BIỂU CẢM NGHĨ VỀTPVHA. Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp HS:

- Cñng cè kiÕn thøc vÒ v¨n BC vÒ t¸c phÈm v¨n häc.- HS rÌn kü n¨ng t×m hiÓu ®Ò, kü n¨ng t×m ý, lËp dµn ý, dùng ®o¹n, liªn kÕt ®o¹n.B- TiÕn tr×nh d¹y häc:I- Mét sè l u ý khi lµm v¨n BC vÒ TP v¨n häc:- TPVH chÝnh lµ ®èi t îng BC.-> BiÓu c¶mvÒ 2 ph ¬ng diÖn chÝnh: ND vµ NT.( Kh«ngnhÊt thiÕt BC vÒ c¶ 2)Çc b íc tiÕn hµnh:+ §äc kü TP ®Ó x¸c ®Þnh ND chÝnh.+ T×m nh÷ng tõ ng÷ hay, nÐt nghÖ thuËt ®Æc s¾cThÓ hiÖn ND t¸c phÈm.+ ChØ ra nh÷ng caÝ hay vÒ ND- NT.( T ëngt îng, liªn t ëng, nhËn xÐt, ®¸nh gi¸... biÓu c¶m)+ Dùng ®o¹n vµ liªn kÕt ®o¹n.II. Çch viÕt bµi v¨n BC vÒ TPVH:A/ Më bµi:Trùc tiÕp: Giíi thiÖu th¼ng TG- TP( §o¹ntrÝch)- Béc lé c¶m xóc kh¸i qu¸t.Gi¸n tiÕp: Dùa vµo ND TP hoÆc giíi thiÖu vÒTG( So s¸nh víi t¸c phÈm, t¸c gi¶ kh¸c...)B/ Th©n bµi:

43

- H×nh dung, t ëng t îng, liªn t ëng, nhËn xÐt®¸nh gi¸ vÒ t¸c phÈm -> BiÓu c¶m th«ng quaçch hiÓu vÒ TP ®ã- Nh÷ng h×nh dung t ëng t îng ®ã dùa trªn c¬Së nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh trong bµi...C/ KÕt bµi:Kh¼ng ®Þnh l¹i c¶m xóc hoÆc nªu gi¸ trÞ cñaTP ®èi víi ng êi ®äc...III.Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n khi lµm bµi biÓu c¶m vÒ bµi th¬, ®o¹n th¬ tr÷t×nhGv: TP v¨n ch ¬ng mang theonh÷ng xóc c¶m ç nh©n cña TG->Nguyªn t¾c ®Çu tiªn lµ ng êi t×mhiÓu ®¸nh gi¸ ph¶i b»ng c¶ tr¸i timt×nh c¶m cña m×nh.

- > Cã nghÜa lµ ntn?Mét kinh nghiÖm ®Ó n¾m b¾t ® îcçi ®Ñp, çi hay cña TP kh«ng nªnchØ ®äc b»ng m¾t, nªn ®äc thµnh lêi,®äc to ®Ó tù l¾ng nghe ©m vang cñalêi th¬ trong lßng m×nh-> Cã thÕmíi tiÕp nhËn ® îc søc ng©n vangcña ng«n tõ, h×nh ¶nh vµ nhÞp ®iÖu.

VD: Khi t×m hiÓu h×nh ¶nh th¬:Heo hót cån m©y sóng ngöitrêi( T©y tiÕn)- Ngöi: / §ông /Ch¹m-> Ngöi trêi-> diÔn t¶ sinh ®éng h×nh ¶nh th¬.->chÊt tinh nghÞch , ngang tµng, l·ngm¹n cña ®oµn binh...T©y tiÕnMçi bµi th¬ ®Òu mang dÊu Ên 1 t©mtr¹ng, 1 c¶m xóc cô thÓ trong 1hoµn c¶nh nhÊt ®Þnh-> v× thÕ ®ÓhiÓu ®óng, hiÓu s©u vÒ nã ph¶i ®Ætnã trong hoµn c¶nh ra ®êi cña TP.VD: Cïng thÓ hiÖn t×nh yªu quªh ¬ng“TÜnh d¹ tø”- ThÓ hiÖn t×nh quª

trong nçi sÇu xa xø.“ Håi h ¬ng ngÉu th ”- T×nh quªthÓ hiÖn ngay khi võa ®Æt ch©n vÒ tíi

- Ph¶i tiÕp cËn TP b»ng c¶ t©m hån, t×nhc¶m cña m×nh.-> Ph¶i biÕt sèng víi kh«ngkhÝ c¶m xóc cña TP-> NhËp th©n vµo çit«i tr÷ t×nh cña nhµ th¬ hay thÕ gi¬Ý nh©nvËt trong TP.VD: Ph©n tÝch TP tiÕng gµ tr a- Ph¶ithoµ trong c¶m xóc ç nh©n cña TG: Xu©nQuúnh ®· tõng sèng xa bè mÑ ë víi bµ ...-> Ta míi c¶m nhËn ® îc râ nÐt c¶m xóccña ng êi chiÕn sü trong bµi th¬ khi nhívÒ nh÷ng kû niÖm tuæi th¬ bªn bµ...- Khi ph©n tÝch tõng chi tiÕt ph¶i xem xÐt®¸nh gi¸ nã trong mèi quan hÖ víi toµn thÓTP.- T×m hiÓu hoµn c¶nh ra ®êi cña bµi th¬, vÞtrÝ cña ®o¹n th¬ trong bµi ®Ó hiÓu ®óng,hiÓu s©u vÒ nã.-B¸m s¸t çc yÕu tè h×nh thøc, tõ ng÷, h×nh¶nh th¬ ®Ó soi vµo ND-> HiÓu ®óng néidung.+ §Ó c¶m nhËn vÎ ®Ñp cña ng«n tõ trongTP th¬ lµ thö thay vµo vÞ trÝ ®ã 1 tõ ®ångnghÜa gÇn nghÜa kh¸c ®Ó so s¸nh+ H×nh ¶nh th¬ thêng g¾n liÒn víi çcph ¬ng thøc tu tõ-> CÇn t ëng t îngt¸i hiÖn l¹i nh÷ng h×nh ¶nh ®»ng sau c©uch÷.-> NhËn ra ® îc vÎ ®Ñp cña bµi th¬.+ NhÞp ®iÖu trong th¬ -> T¹o nªn giängth¬ mang trong ®ã c¶m xóc chñ quan cñaTG.VD 2: Hoan h« chiÕn sü §iÖn BiªnChiÕn sü anh hïng§Çu nung löa s¾tN¨m m ¬i s¸u ngµy ®ªm khoÐt nói ngñ

44

quª nhµ.

Vd: mét t©m hån ®ang trµn ngËpniÒm vui kh«ng thÓ ® îc thÓ hiÖnb»ng mét giäng th¬ trÇm l¾ng chËmr·i ® îcGiäng ®iÖu ® îc t¹o bëi mÊy yÕutè:+ §iÖp tõ, çch ng¾t nhÞp, gieovÇn...VD: Cµnh t¸o ®Çu hÌ qu¶ ngät rungrinhNh h¹nh phóc ®¬n s¬, íc m¬nho nháTreo tr íc m¾t loµi ng êi ta ®ãHoµ b×nh§éc lËpÊm noChoCon ng êiSung s íngTù do-> NhÞp th¬ ®i chËm r·i nh muènr¬i tõng ch÷, tõng ch÷ cïng nhÞptheo sù suy nghÜ cña nhµ th¬.

Trong ®êi sèng th êng dïng phÐpso s¸nh ®Ó lµm næi bËt vÊn ®Ò-> §ì®¬n ®iÖu , nhµm ch¸n...

hÇm, m a dÇm c¬m v¾tM¸u trén bïn nonGan kh«ng nóngChÝ kh«ng mßn!...->Giäng th¬ nhanh, ®äc nh muèn ®øth¬i-> DiÔn t¶ sù hi sinh chiÕn ®Êu kh«ngmÖt mái kh«ng ph¶i cña 1 ng êi mµ cñahµng v¹n ng ¬×, kh«ng ph¶i 1 giê mµ suèt56 ngµy ®ªm khoÐt nói....VD 3: LuËn c ¬ng ®Õn B¸c Hå. VµNg êi ®· khãcLÖ B¸c Hå r¬i trªn ch÷ Lª -ninBèn bøc t êng im nghe B¸c lËt tõng trangs¸ch gÊpT ëng bªn ngoµi, ®Êt n íc ®îi mongtin.> Dßng th¬ 1 DÊu chÊm ng¾t dßng th¬thµnh 2 c©u-> NhÊn m¹nh 2 th«ng b¸o:+ LuËn c ¬ng cu¶ Lª- nin ®Õn víi B¸cHå -> B íc ngoÆt lín...+ Ng êi ®· khãc chøng tá niÒm vuis íng h¹nh phóc kh¸c th êng ë thêi®iÓm nµy.-> NhÞp ®iÖu khæ th¬ trªn ®ichËm, ©m h ëng trÇm xuèng nh muènnÝu gi÷ giê phót thiªng liªng ®ã ...II- VËn dông ph ¬ng ph¸p so s¸nhtrong bµi BC vÒ t¸c phÈm tr÷ t×nhA/ So s¸nh lÞch ®¹i: §Æt ®èi t îng ph©ntÝch trong tiÕn tr×nh thêi gian...B/ So s¸nh ®ång ®¹i: Liªn hÖ ®èi t îngvíi cïng bµi th¬ kh¸c trong cïng 1 thêi®iÓmC/ So s¸nh ®èi d¹ng: T×m çi tr¸i ng îcnhau chØ ra sù t ¬ng ph¶n.

Ngày

Buổi 13: LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌC.LUYỆN VIẾT VĂN BIỂU CẢM VỀ TPVH: PHÁT BIỂU CẢM NGHĨ VỀTPVHA. Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp HS:- Cñng cè kiÕn thøc vÒ v¨n BC vÒ t¸c phÈm v¨n häc.- HS rÌn kü n¨ng t×m hiÓu ®Ò, kü n¨ng t×m ý, lËp dµn ý, dùng ®o¹n, liªn kÕt ®o¹n.B- TiÕn tr×nh d¹y häc:IV.LuyÖn tËp:

45

Bµi tËp 1:C¶m nghÜ cña em vÒ t¸c phÈm: “C¶nh khuya”Cña Hå ChÝ Minh.+ §èi t îng BC: bµi c¶nh khuya.+ C¶m xóc kh¸i qu¸t: Yªu thÝch.+ ND chÝnh: VÎ ®Ñp nªn th¬ huyÒn ¶o cña nóirõng ViÖt b¾c-> thÓ hiÖn t×nh yªu TN g¾n liÒnvíi t×nh yªu §Êt n íc cña B¸c.A/ Më bµi:Trùc tiÕp: Bµi th¬ C¶nh khuya lµ bµi th¬ hay,thÓ hiÖn râ vÎ ®Ñp cña nói rõng VB-> thÊy ® îcvÎ ®Ñp t©m hån B¸c.Gi¸n tiÕp:Tr¨ng lu«n lµ ng êi b¹n tri ©m tri kû cña B¸c...VÎ ®Ñp cña ¸nh tr¨ng n¬inói rõng VB...B/ Th©n bµi:* VÎ ®Ñp cña nói rõng VB:+ Thêi gian- Kh«ng gian: Buæi ®ªm khuya-> Väng lªn ©m thanh cña tiÕng suèi.+ So s¸nh tiÕng suèi víi ©m thanh trong trÎocña giäng h¸t-> Gîi c¶m gi¸c gÇn gòi, Êm ¸p...- H×nh ¶nh ®ªm nói rõng VB thËt ®Ñp, lunglinh, huyÒn ¶o...+Tr¨ng lång cæ thô, bãng lång hoa.-> bãng tr¨ng luån qua kÏ l¸- t¹o ra nh÷ngm¶ng mµu tèi, s¸ng ®an xen- t¹o ra nh÷ng b«ng hoa tr¨ng thËt nªn th¬-> lµm lßngng êi say ®¾m...* T©m tr¹ng cña B¸c:C¶nh khuya nh vÏ- Ng êi ch a ngñ-> C©u th¬ nh mëra tr íc m¾t ng êi ®äc h×nh ¶nh thao thøc cña B¸c...- Thao thøc v× tr¨ng hay:Ch a ngñ v× lo nçi n íc nhµ.-> NhÞp th¬ ng¾t nhÞp 2/2/ 3-> HiÖn lªn h×nh¶nh b¸c ®ang d¹o b íc d íi tr¨ng...-> T©m hån mét thi sü g¾n liÒn víi t©m hånng êi chiÕn sü lo cho vËn mÖnh ®Êt n ícBµi tËp 2:HS viÕt bµi - chó ý liªn kÕt.VD: NÕu ®äc ®Õn c©u th¬ thø 3, ta vÉn t ëng nh vÎ ®Ñp cña nói rõng Vb khiÕnthi nh©n l¹c b íc trong c¶nh thiªn nhiªn huyÒn aá...th× ®Õn c©u th¬ cuèi ta míithËt sù hiÓu vÒ Ng êi.Bµi tËp 3: C¶m nghÜ cña em vÒ T×nh quª h ¬ng thÓ hiÖn trong bµi: “Håi h ¬ngNgÉu th ”.A/ Më bµi:Bµi th¬: Håi h ¬ng ngÉu th lµ bµi th¬ hayhÓ hiÖn t×nh quª h ¬ng®Ëm ®µ tha thiÕt...b/ Th©n bµi: Hai c©u th¬ ®Çu:Cho biÕt thêi gian xa quª- miªu t¶ sù thay ®æi vÒ vãcd¸ng, tuæi t¸c...-> t©m tr¹ng bïi ngïi – nöa mõng, nöa tñi cña TG.Hai c©u cuèi: C¶nh quª h ¬ng thay ®æi- NgËm ngïi xãt xa khi bÞ coi lµ kh¸chngay trªn quª h ¬ng m×nh...C¶m th«ng- c¶m ®éng khi mét vÞ quan c¶ ®êi Sèngn¬i ®« thµnh vËy mµ ®Õn phót cuèi ®êi

46

l¹i quay trë vÒ quª h ¬ng.->Yªu quª h ¬ng s©u s¾c- > Tr©n träng vµ xóc®éngtr íc t×nh c¶m ®ã..* HS tr×nh bµy vµ nhËn xÐt- cho ®iÓm.

Ngày

Buổi 14: LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌC.LUYỆN VIẾT VĂN BIỂU CẢM VỀ TPVH: PHÁT BIỂU CẢM NGHĨ VỀTPVHA. Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp HS:- Cñng cè kiÕn thøc vÒ v¨n BC vÒ t¸c phÈm v¨n häc.- HS rÌn kü n¨ng t×m hiÓu ®Ò, kü n¨ng t×m ý, lËp dµn ý, dùng ®o¹n, liªn kÕt ®o¹n.B- TiÕn tr×nh d¹y häc:4. Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ bµi th¬ B¸nh tr«i n íc cña Hå Xu©n H ¬ng.Gîi ý:a - MB: “ B¸nh tr«i n íc” lµ bµi th¬ N«m næi tiÕng cña n÷ sÜ Hå Xu©n H ¬ng-nhµ th¬ n÷ xuÊt s¾c cña th¬ ca VN thêi phong kiÕn.

- Ngay lÇn ®Çu tiÕp xóc víi bµi th¬ trong ch ¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 7 em ®· bÞ¸m ¶nh bëi tõng c©u ch÷, tõng tÇng ý nghÜa cña bµi th¬.

b - TB: Bµi th¬ “ B¸nh tr«i n íc” lµ bµi th¬ ®a nghÜa.+ N÷ sÜ viÕt vÒ mét mãn ¨n d©n téc víi tÊt c¶ lßng tù hµo vÒ b¶n s¾c v¨n ho¸ VN:

T¸c gi¶ t¶ thùc chiÕc b¸nh tr«i n íc lµm b»ng bét nÕp, nh©n b»ng ® êngphÌn, b¸nh h×nh trßn, mµu tr¾ng, ® îc luéc trong nåi n íc s«i “ b¶y næiba ch×m”.

+ Bµi th¬ cßn mang hµm ý rÊt s©u s¾c: C©u 1 vµ c©u 2 cã 2 vÕ tiÓu ®èi: “Th©n em võa tr¾ng/ l¹i võa trßn” võa gîi

t¶ chiÕc b¸nh d©n d·, xinh x¾n, ®¸ng yªu; võa hµm Èn sù duyªn d¸ng, trinhtr¾ng, vÎ ®Ñp xinh x¾n cña ng êi phô n÷ VN. Hai tiÕng “ Th©n em ”kh«ng chØ nh©n ho¸ chiÕc b¸nh tr«i n íc, thÓ hiÖn çch nãi dËm ®µ mµus¾c d©n gian trong ca dao mµ cßn ngîi ca ®øc tÝnh khiªm nh êng, kÝn ®¸o,duyªn d¸ng cña ng êi phô n÷.

C©u th¬ thø 2 vµ 3 víi ng«n ng÷ t ¬ng ph¶n: “ r¾n’ víi” n¸t”, nghÜa ®enlµ ngon hay kh«ng ngon, nghÜa bãng lµ h¹nh phóc hay bÊt h¹nh lµ tuúthuéc vµo “ tay kÎ nÆn”, vµo ng êi cha, ng êi chång, vµo lÔ gi¸o phongkiÕn. Trong bµi th¬ t¸c gi¶ cßn khÐo lÐo vËn dông lèi nãi thµnh ng÷ “ b¶ynæi ba ch×m” víi cÊu tróc c©u: “ mÆc dï..mµ..vÉn gi÷..” biÓu thÞ mét th¸I®é kiªn trinh, bÌn v÷ng, phÈm chÊt son s¾t, chÞu th ¬ng, chÞu khã cñang êi phô n÷ Vn tr íc nh÷ng sãng giã cña cuéc ®êi. C©u th¬ biÓu hiÖnniÒm tù hµo, ®ång thêi biÓu lé kh¸ ®Ëm tÝnh çch Xu©n H ¬ng: C¶mth«ng, xãt xa cho th©n phËn cña ng êi phô n÷.

c -KB:Bµi th¬ viÕt vÒ chiÕc b¸nh tr«i n íc- mét mãn ¨n d©n téc d©n gi·, b×nh dÞ lång

trong thÓ th¬ th¸t ng«n tø tuyÖt ®· thÓ hiÑn s©u s¾c c¶m høng nh©n ®¹o trong v¨nhäc Vn thêi phong kiÐn: ca ngîi vÎ ®Ñp, phÈm ch¸t cña ng êi phô n÷, ®ång thêi

47

c¶m th«ng s©u s¾c víi th©n phËn ch×m næi cña hä, qua ®ã ph¶n kh¸ng, tè ço sù bÊtc«ng trong x· héi x a.5.C¶m nghÜ vÒ bµi th¬: “NgÉu nhiªn viÕt nh©n buæi míi vÒ quª” cña H¹ TriCh¬ng.*Gîi ý:a) MB:T×nh quª h ¬ng lµ t×nh c¶m l©u bÒn vµ thiªng liªng nhÊt cña con ng êi, lµ ®Ò

tµi quen thuéc vµ phæ biÕn trong v¨n häc nghÖ thuËt. Cã rÊt nhiÒu ba× v¨n, bµi th¬viÕt vÒ nçi nhí quª h ¬ng cña ng êi con khi xa quª, trong ®ã ®Æc biÖt g©y Ênt îng nhÊt trong em lµ bµi th¬: “ NgÉu…..” cña H¹ Tri Ch ¬ng.b) Th©n bµi:* Hai c©u ®Çu lµ lêi kÓ vµ lêi tù nhËn xÐt cña t¸c gi¶.+ C©u th¬ thø nhÊt t¸c gi¶ kÓ vÒ qu·ng ®êi dµi xa quª lµm quan tõ lóc cßn trÎ

m·i ®Õn lóc vÒ giµ míi ® îc trë vÒ th¨m quª h ¬ng. Víi H¹ Tri Ch ¬ng, thêigian li biÖt gia ®×nh, quª h ¬ng kh«ng ph¶I lµ 5 n¨m, 10 n¨m… mµ lµ gÇn c¶mét ®êi ng êi thö hái lµm sao mµ kh«ng nhí? C¶nh ngé Êy lµ mét ®iÒu tÊt nhiªndiÔn ra trong cuéc ®êi cña mçi mét con ng êi muèn cèng hiÕn vµ hi sinh cho d©ncho n íc. Víi H¹ Tri Ch ¬ng c«ng danh th× thµnh ®¹t nh ng vÉn ph¶ng phÊt®©u ®ã nçi buån ph¶i “ li gia”. Nçi sÇu “ li gia” lµ mét trong nh÷ng nçi sÇu líncña ®êi ng êi x a vµ nay.+ C©u th¬ thø 2 lµ lêi tù nhËn xÐt: §i suèt c¶ mét ®êi ng êi vÉn nhí tíi quª

h ¬ng, cho dï tãc mai ®· rông nhiÒu nh ng giäng nãi cña quª h ¬ng vËnkh«ng hÒ thay ®æi. Chi tiÕt “ giäng quª kh«ng ®æi” lµ mét biÓu hiÖn c¶m ®éng vÒtÊm lßng tha thiÕt g¾n bã víi quª h ¬ng. Giäng quª chÝnh lµ t©m hån, lµ b¶n s¾cv¨n ho¸, lµ céi nguån cña mçi ng êi con yªu th ¬ng g¾n bã víi quª cha ®Êt mÑ.;chØ nh÷ng kÎ mÊt gèc g¸c...míi thay ®æi giäng quª, míi coi th êng tiÕng mÑ ®Î. hai c©u th¬ víi viÖc sö dông thµnh c«ng nghÖ thuËt tiÓu ®èi, t¸c gi¶ ®· cho

chóng ta c¶m nhËn s©u s¾c vÒ mét t×nh yªu quª h ¬ng bÒn chÆt, s©u nÆng, gióp tahiÓu s©u h¬n n÷a vÒ t×nh yªu vµ sù g¾n bã víi quª h ¬ng qua giäng nãi. T×nhc¶m Êy rÊt ®Ñp, rÊt ®¸ng tù hµo, ®ã lµ sù k× diÖu cña mét tÊm lßng ®¸ng tr©n trängngîi ca.* Hai c©u cuèi rÊt hãm hØnh, t¸c gi¶ ghi l¹i mét nghÞch lÝ trong cuéc ®êi, mét®iÒu trí trªu ®· x¶y ra – còng lµ c¶m xóc ®Ó t¸c gi¶ viÕt bµi th¬: vÒ quª cña m×nhmµ l¹i bÞ bän trÎ ng©y th¬ hån nhiªn coi lµ “ kh¸ch”.+ C©u hái hån nhiªn, ng©y th¬ cña nhi ®ång ®· ®Ó l¹i bao buån tñi, b©ng khu©ng

trong lßng “ li kh¸ch”. T×nh yªu quª h ¬ng lóc nµy nång nµn vµ xãt xa h¬n bÊtcø lóc nµo.: ho¸ ra t¸c gi¶ ®· xa quª qu¸ l©u råi. Ng êi cña quª h ¬ng v« cïngxa l¹ vÒ «ng . Sù kiÖn bÊt ngê ®ã gièng nh mét gi©y ®µn bËt lªn c¶m xóc thµnhbµi th¬ yªu quª h ¬ng tha thiÕt. T×nh yªu quª h ¬ng cña H¹ Tri Ch ¬ng thËtth¾m thiÕt biÕt bao! T×nh c¶m Êy rÊt ®Ñp, rÊt ch©n thµnh, son s¾t vµ thuû chung.Nhµ th¬ Tè H÷u trong bµi th¬ “ N íc non ngµn dÆm “ ®· tõng viÕt:

“ Ngµy ®i tãc h·y cßn xanhMai nµy dï b¹c tãc ,anh còng vÒ”

48

c) KB:NgÉu nhiªn viÕt nh©n buæi míi vÒ quª cña H¹ Tri Ch ¬ng lµ mét bµi th¬hay cho ta nhiÒu xóc ®éng. Víi mét hån th¬ th©m trÇm, nhÑ nhµng, víi mét sù“ ngÉu nhiªn”, bÊt ngê ® îc ghi l¹i mét çch hãm hØnh trong bµi th¬ thÊt ng«n tøtuyÖt § êng luËt ®· ®em ®Õn cho cho ng êi ®äc bao bi kÞch vµ nçi lßng cñakh¸ch li h ¬ng. T×nh yªu quª h ¬ng vµ tÊm lßng son s¾t thuû chung thÊm ®Émtrong tõng trang th¬ cña H¹ Tri Ch ¬ng còng chÝnh lµ nçi lßng cña bao thÕ hÖng êi ®äc x a vµ nay.6.Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ bµi th¬” Qua ®Ìo ngang” cña Bµ huyÖn Thanh Quan.* Gîi ý:a) MB:- Qua ®Ìo ngang lµ bµi th¬ ® îc s¸ng t¸c khi bµ huyÖn Thanh Quan ® îc mêivµo kinh thµnh Phó Xu©n – HuÕ nhËn chøc Cung trung gi¸o tËp. Con ®Ìo næitiÕng nèi hai tØnh Hµ TÜnh- Qu¶ng B×nh ®· ®i vµo trong th¬ qua çch miªu t¶ vµc¶m nhËn tinh tÕ cña n÷ sÜ tµi hoa.b) TB:- Bèn c©u th¬ ®Çu lµ bøc tranh c¶nh vËt ®Ìo Ngang vµo thêi ®iÓm “ bãng xÕ tµ”, lócmÆt trêi ®· n»m ngang s ên nói. Thêi gian ®ã gîi mét nçi buån thÊm thÝa . C¶nhvËt ë ®©y cã cá c©y, hoa l¸, cã tiÕng chim kªu, cã nh÷ng nhµ chî bªn s«ng, cãbãng d¸ng cña nh÷ng chó tiÒu phu, hiÖn lªn tiªu ®iÒu, hoang d¹i ®Õn nao lßng.Trong ®o¹n th¬ më ®Çu nµy, t¸c gi¶ sö dông kh¸ nhiÒu çc biÖn ph¸p nghÖ thuËtnh ®iÖp ng÷, ®¶o ng÷, phÐp ®èi…, ©m ®iÖu th¬ trÇm bæng, du d ¬ng nh méttiÕng lßng, biÓu lé mét sù ng¹c nhiªn vµ xóc ®éng vÒ c¶nh s¾c hoang v¾ng n¬i ®ÌoNgang 200 n¨m vÒtr íc.Trong bøc tranh c¶nh vËt n¬i ®Ìo Ngang hoang v¾ng ®ã, næi bËt lªn ©m thanh cña

tiÕng chim rõng: chim gia gia, chim cuèc gäi bÇy lóc hoµng h«n. §iÖp ©m “ cuèccuèc”, “gia gia” t¹o nªn ©m h ëng du d ¬ng cña khóc nh¹c rõng, khóc nh¹clßng cña ng êi l÷ kh¸ch.Trªn çi nÒn tÜnh lÆng cña thiªn nhiªn n¬i ®Ìo Ngangheo hót lµ çi ®éng cña ©m thanh tiÕng chim rõng. Ng êi l÷ kh¸ch nghe tiÕngchim rõng mµ “nhí n íc ®au lßng” , mµ “ th¬ng nhµ mái miÖng” , nçi buånthÊm thÝa vµo tËn s©u câi lßng, to¶ réng ra kh«ng gian tõ con ®Ìo tíi miÒn quª th©nth ¬ng.

LÇn ®Çu tiªn n÷ sÜ “ b íc tíi ®Ìo Ngang”, “ dõng ch©n ®øng l¹i” tr íc métkh«ng gian: trêi, non, n íc cao réng , b¸t ng¸t trong mét nçi niÒm xóc ®éng ®Õnbån chån, chØ cßn l¹i “mét m¶nh t×nh riªng”. N÷ sÜ d· lÊy çi bao la, mªnh m«ngv« h¹n cña vò trô, cña trêi, non, n íc ®Ó t ¬ng ph¶n víi çi nhá bÐ cña “ métm¶nh t×nh riªng ta víi ta” ®· cùc t¶ nçi niÌm hoµi cæ, nçi buån c« ®¬n vµ nçi nhínhµ thÇm lÆng cña ng êi l÷ kh¸ch khi ®øng trªn ®Ønh ®Ìo Ngang lóc chiÒu tµ. §ãlµ t©m tr¹ng buån mµ ®Ñp!c) KB:- Q§N lµ bµi th¬ thÊt ng«n b¸t có § êng luËt, ng«n ng÷ th¬ trang nh·, bót ph¸pt¶ c¶nh ngô t×nh, thÕ giíi thiªn nhiªn k× thó cña §N nh hiÖn lªn qua tõng dßngth¬; c¶nh s¾c h÷u t×nh thÊm ®Ém mét nçi buån m¹n m¸c, c¶m høng TN chan hoµ

49

víi t×nh yªu quª h ¬ng dÊt n íc. Bµi th¬ lµ t©m sù cña mét ng êi nh ng ®·trë thµnh nçi lßng cña mu«n triÖu ng êi. §ã lµ bµi th¬ 1 thêi vµ m·i m·i.7.C¶m nhËn vÒ bµi ca dao: “ §øng bªn ni ®ång……Ban mai”

Gîi ý: Çi hay cña bµi ca dao lµ miªu t¶ ®îc 2 çi ®Ñp: çi ®Ñp cña çnh®ång lóa & çi ®Ñp cña c« g¸i th¨m ®ång mµ kh«ng thÊy ë bÊt k× mét bµi ca daonµo kh¸c.

Dï ®øng ë vÞ trÝ nµo, “®øng bªn ni” hay “®øng bªn tª”®Ó ngã çnh ®ång quªnhµ, vÉn c¶m thÊy “mªnh m«ng b¸t ng¸t . .. b¸t ng¸t mªnh m«ng”.

H×nh ¶nh c« g¸i th¨m ®ång xuÊt hiÖn gi÷a khung c¶nh mªnh m«ng b¸t ng¸tcña çnh ®ång lóa & h×nh ¶nh Êy hiÖn lªn víi tÊt c¶ d¸ng ®iÖu trÎ trung, xinh t¬i,r¹o rùc, trµn ®Çy søc sèng. Mét con ngêi n¨ng næ, tÝch cùc muèn th©u tãm, n¾mb¾t c¶m nhËn tÊt c¶ çi mªnh m«ng bat ngat cña canh ®ång lóa quª h¬ng .

Hai c©u ®Çu c« g¸i phãng tÇm m¾t nh×n bao qu¸t tån bé çnh ®ång ®Ó chiªmngìng çi mªnh m«ng b¸t ng¸t cña nã th× 2 c©u cuèi c« g¸i l¹i tËp trung ng¾mnh×n quan s¸t & ®Æc t¶ riªng 1 chÏn lóa ®ßng ®ßng & liªn hÖ víi b¶n th©n métçch hån nhiªn. H×nh ¶nh chÏn lóa ®ßng ®ßng ®ang phÊt ph¬ trong giã nhÑ díin¾ng hång buæi mai míi ®Ñp lµm sao.

H×nh ¶nh Êy tîng trng cho c« g¸i ®ang tuæi dËy th× trµn ®Çy søc sèng. H×nh¶nh ngän n¾ng thËt ®éc ®¸o. Cã ngêi cho r»ng ®· cã ngän n¾ng th× còng ph¶i cãgèc n¾ng & gèc n¾ng lµ mÆt trêi vËy. Bµi ca dao qu¶ lµ 1 bøc tranh tuyÖt ®Ñp &giµu ý nghÜa.

VÒ nhµ : C¶m nghÜ vÒ bµi th¬ “ TiÕng gµ tra” cña Xu©n Quúnh.

NgàyBuổi 15: ÔN VĂN BIỂU CẢM: - MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM

-MÙA XUÂN CỦA TÔI

NgàyBuổi 16: ÔN TẬP TỔNG HỢP HỌC KỲ I. LUYỆN ĐỀ KIỂM TRA TỔNGHỢPA. Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp HS:- HÖ thèng l¹i toµn bé kiÕn thøc phÇn TV ®· häc trong ch¬ng tr×nh häc k× I.- RÌn kÜ n¨ng lµm mét sè bµi tËp vÒ thµnh ng÷, ®iÖp ng÷, ch¬i ch÷.B. TiÕn tr×nh lªn líp:I. PhÇn TV:1. Tõ H¸n ViÖt:-§¬n vÞ cÊu t¹o tõ H¸n ViÖt: YÕu tè H¸n ViÖt.VD: Thiªn niªn kØ - cã 3 yÕu tè HV

- PhÇn lín çc yÕu tè H¸n ViÖt kh«ng ®îc dïng ®éc lËp nh tõ mµ chØ dïng ®Ót¹o tõ ghÐp.Mét s« yÕu tè H¸n ViÖt nh: hoa, qu¶, bót, b¶ng, häc, tËp…cã lócdïng ®Ó t¹o tõ ghÐp, cã lóc ®îc dïng ®éc lËp nh mét tõ.-Cã nhiÒu yÕu tè H¸n ViÖt ®ång ©m nhng nghÜa kh¸c xa nhau.

50

VD: +Thiªn niªn kØ ( thiªn: ngh×n)+LÝ C«ng UÈn thiªn ®« vÒ Th¨ng Long ( thiªn: dêi)

-Tõ ghÐp H¸n ViÖt: cã hai lo¹i lµ tõ ghÐp ®¼ng lËp vµ tõ ghÐp chÝnh phô.VD: +Tõ ghÐp ®¼ng lËp: S¬n hµ, x©m ph¹m, giang s¬n…

-TrËt tù cña çc yÕu tè trong tõ ghÐp chÝnh phô H¸n ViÖt: Cã hai trêng hîp+Gièng víi tõ ghÐp thuÇn ViÖt : YÕu tè chÝnh ®øng tríc, yÕu tè phô ®øng sau

VD: ¸i quèc, thñ m«n, chiÕn th¾ng…+Kh¸c víi trËt tù tõ ghÐp thuÇn ViÖt: YÕu tè phô ®øng tríc, yÕu tè chÝnh ®øng

sau.VD: Thiªn th, th¹ch m·, t¸i ph¹m…

-Sö dông tõ H¸n ViÖt:+T¹o s¾c th¸i trang träng, thÓ hiÖn th¸i ®é t«n kÝnh

VD:Phô n÷ ViÖt Nam anh hïng, bÊt khuÊt, trung hËu, ®¶m ®ang.+T¹o s¾c th¸i tao nh·, tr¸nh g©y c¶m gi¸c th« tôc, ghª sî

VD: B¸c sÜ ®ang kh¸m tö thi+T¹o s¾c th¸i cæ, phï hîp víi bÇu kh«ng khÝ x· héi xa xa

VD: YÕt Kiªu ®Õn kinh ®« Th¨ng Long yÕt kiÕn vua TrÇn Nh©n T«ng.=>Khi nãi hoÆc viÕt kh«ng nªn l¹m dông tõ H¸n ViÖt, lµm cho lêi ¨n tiÕng nãi

thiÕu tù nhiªn, thiÕu trong s¸ng, kh«ng phï hîp víi hoµn c¶nh giao tiÕp.VD: K× thi nµy con ®¹t lo¹i giái. Con ®Ò nghÞ mÑ thëng cho con mét

phÇn thëng xøng ®¸ng!( Kh«ng phï hîp víi hoµn c¶nh giao tiÕp )Ngoµi s©n nhi ®ång ®ang vui ®ïa. ( Dïng tõ H¸n ViÖt lµm cho lêi

v¨n thiÕu tù nhiªn )2.QUAN HÖ Tõ:

a. Kh¸i niÖmb. Sö dông quan hÖ tõ:-Cã nh÷ng trêng hîp b¾t buéc ph¶i dïng quan hÖ tõ. §ã lµ nh÷ng trêng nªó

kh«ng cã quan hÖ tõ th× c©u v¨n sÏ ®æi nghÜa hoÆc kh«ng râ nghÜa.VD: +Lßng tin cña nh©n d©n

+Nã ®Õn trêng b»ng xe ®¹p-Cã nh÷ng trêng hîp kh«ng b¾t buéc ph¶i dïng quan hÖ tõ (Dïng còng ®îc

kh«ng dïng còng ®îc )VD : + Khu«n mÆt cña c« g¸i.

+ Çi tñ b»ng gç mµ anh võa míi mua.-Cã mét sè quan hÖ tõ ®îc dïng thµnh cÆp: NÕu…th×, v×…nªn, tuy…nhng,….-Çc lçi vÒ quan hÖ tõ:+ThiÕu quan hÖ tõ

VD: Dõng nªn nh×n h×nh thøc ®¸nh gi¸ ngêi kh¸c => ThiÕu QHT: mµ+Dïng QHT kh«ng thÝch hîp vÒ nghÜa

VD: Nhµ em ë xa trêng vµ bao giê em còng ®Õn trêng ®óng giê. ( QHT“vµ” kh«ng phï hîp => Thay b»ng QHT “nhng”+Thõa quan hÖ tõ

51

VD: VÒ h×nh thøc cã thÓ lµm t¨ng gi¸ trÞ néi dung ®ång thêi h×nh thøc cã thÓlµm thÊp gi¸ trÞ néi dung.+Dïng quan hÖ tõ mµ kh«ng cã t¸c dông liªn kÕt

VD: Nã thÝch t©m sù víi mÑ, kh«ng thÝch víi chÞ.3. Tõ ®ång nghÜa:a. Kh¸i niÖm: -lµ nh÷ng tõ cã nghÜa gièng nhau hoÆc gÇn gièng nhau.

-Mét tõ nhiÒu nghÜa cã thÓ thuéc vµo nhiÒu nhãm tõ ®ång nghÜa kh¸c nhau.b.Çc lo¹i tõ ®ång nghÜa:

- Tõ ®ång nghÜa hoµn toµn : Kh«ng ph©n biÖt nhau vÒ s¾c th¸i nghÜaVD: + Rñ nhau xuèng bÓ mß cua... §em vÒ nÊu qu¶ m¬ chua trªn rõng.

+ Chim xanh ¨n tr¸i xoµi xanh, ...¡n no t¾m m¸t ®Ëu cµnh c©y ®a.= > Qu¶ = tr¸i

- Tõ ®ång nghÜa kh«ng hoµn toµn: Cã s¾c th¸i nghÜa kh¸c nhauVD: Hi sinh = bá m¹ng ( Kh¸c nhau vÒ s¾c th¸i nghÜa )

c. Sö dông tõ ®ång nghÜa: Kh«ng ph¶i bao giê çc tõ ®ång nghÜa còng cã thÓ thaythÕ cho nhau. Khi nãi ( khi viÕt ) cÇn chän çc tõ ®ång nghÜa ®óng thùc tÕ kh¸chquan vµ s¾c th¸i biÓu c¶m .

VD: qu¶ = tr¸i = > thay thÕ cho nhau ®îc,hi sinh = bá mang = > kh«ng thÓ thay thÕ cho nhau ®îc

4. Tõ TR¸I NGHÜA:a. Kh¸i niÖm : Tõ tr¸i nghÜa lµ nh÷ng tõ cã nghÜa tr¸i ngîc nhau.

- Mét tõ nhiÒu nghÜa cã thÓ thuéc nhiÒu cÆp tõ tr¸i nghÜa kh¸c nhau.VD: + rau giµ >< rau non, ch©n cøng >< ®¸ mÒm…

Ç t¬i >< ç ¬n+T¬i

Hoa t¬i >< hoa hÐob. Sö dông tõ tr¸i nghÜa: §îc sö dông trong thÓ ®èi, t¹o çc h×nh tîng t¬ng

ph¶n, g©y Ên tîng m¹nh, lµm cho lêi nãi thªm sinh ®éng.5. Tõ §åNG ¢M:a. Kh¸i niÖm: Tõ ®ång ©m lµ nh÷ng tõ gièng nhau vÒ ©m thanh nhng nghÜa

kh¸c xa nhau, kh«ng liªn quan g× víi nhau.b. Sö dông tõ ®ång ©m: - Chó ý ®Õn ng÷ c¶nh ®Ó tr¸nh hiÓu sai nghÜa

- Tr¸nh dïng tõ víi nghÜa níc ®«iVD: §em ç vÒ kho. = > Cã hai çch hiÓu: + §em ç vÒ cÊt gi÷ trong

kho+ §em ç vÒ chÕ biÕn thµnh mãn ç kho

6.THµNH NG÷:a. Kh¸i niÖm: Thµnh ng÷ lµ lo¹i côm tõ cã cÊu t¹o cè ®Þnh, biÓu thÞ mét ý nghÜahoµn chØnhb. NghÜa cña thµnh ng÷: Cã thÓ b¾t nguån trùc tiÕp tõ nghÜa ®en cña çc tõ t¹o nªnnã nhng thêngth«ng qua mét sè phÐp chuyÓn nghÜa nh Èn dô, so s¸nh,…c. Sö dông thµnh ng÷: cã thÓ lµm chñ ng÷, vÞ ng÷ trong c©u hay lµm phô ng÷ trongcôm DT, côm §T,…

52

- Thµnh ng÷ ng¾n gän, hµm sóc, cã tÝnh h×nh tîng, tÝnh biÓu c¶m cao.VD: a) Th©n em võa ...B¶y næi ba ch×m víi níc non.

VN= > Chñ ng÷ v¾ng mÆt: Th©n em

b) Anh ®· nghÜ th¬ng em nh thÕ th× hay lµ anh ®µo gióp cho em métçi ngh¸ch sang nhµ anh, phßng khi t¾t löa tèi ®Ìn cã ®øa nµo ®Õn b¾t n¹tth× em ch¹y sang…

DT7.§IÖP NG÷:

a. Kh¸i niÖm: biÖn ph¸p lÆp l¹i tõ ng÷ ( hoÆc c¶ mét c©u ) ®Ó lµm næi bËt ý, g©yc¶m xóc m¹nh. Çch lÆp l¹i nh vËy gäi lµ phÐp ®iÖp ng÷; tõ ng÷ ®îc lÆp l¹i gäilµ ®iÖp ng÷.

b. Çc d¹ng ®iÖp ng÷:* §iÖp ng÷ çch qu·ng:

VD: Nghe xao ®éng n¾ng traNghe bµn ch©n ®ì máiNghe gäi vÒ tuæi th¬

* §iÖp ng÷ nèi tiÕp:Anh ®· t×m em, rÊt l©u, rÊt l©uC« g¸i ë Th¹ch Kim Th¹ch NhänKh¨n xanh, kh¨n xanh ph¬i ®Çy l¸n símS¸ch giÊy më tung tr¾ng c¶ rõng chiÒu...ChuyÖn kÓ tõ næi nhí s©u xaTh¬ng em, th¬ng em, th¬ng em biÕt mÊy. ( Ph¹m TiÕn DuËt )

* §iÖp ng÷ chuyÓn tiÕp ( §iÖp ng÷ vßng )VD: Cïng tr«ng l¹i mµ cïng ch¼ng thÊy

ThÊy xanh xanh nh÷ng mÊy ngµn d©uNgµn d©u xanh ng¾t mét mµuT×nh chµng ý thiÕp ai sÇu h¬n ai?

8.CH¥I CH÷:a. Kh¸i niÖm: Ch¬i ch÷ lµ lîi dông ®Æc s¾c vÒ ©m, vÒ nghÜa cña tõ ng÷ ®Ó t¹o s¾c

th¸i dÝ dám, hµi híc…lµm cho c©u v¨n hÊp dÉn vµ thó vÞ.b.çc lèi ch¬i ch÷:-Dïng çch nãi tr¹i ©m :

VD: S¸nh víi Na-va “ranh tíng” ph¸p Tr¹i ©m : ranh tíng (Ch©mbiÕm );danh tíng (T«n kÝnh )

-Dïng çch nãi ®iÖp ©m :VD:Mªnh m«ng mu«n mÉu mét mµu ma §iÖp ©m “ M ”

Mái m¾t miªn man m·i mÞt mê( Tó Mì )

-Dïng çch nãi l¸i:VD:

53

Con ç ®èi bá trong cèi ®¸, Nãi l¸i: Ç ®èi= cèi ®¸

Con mÌo çi n»m trªn m¸i kÌo MÌo çi= m¸i kÌo

Tr¸ch cha mÑ em nghÌo, anh nì phô duyªn em.( Ca dao )

-Dïng çch nãi tr¸i nghÜa, ®ång nghÜa, gÇn nghÜa :VD: Ngät th¬m sau líp vá gai, Tr¸i nghÜa:

Qu¶ ngon lín m·i cho ai ®Ñp lßng. SÇu riªng ><vui chung

Mêi c« mêi b¸c ¨n cïng,SÇu riªng mµ ho¸ vui chung tr¨m nhµ.9. CHUÈN MùC Sö DôNG Tõ:Khi sö dông tõ ph¶i chó ý:Sö dông tõ ®óng ©m,®óng chÝnh t¶.

VD: Em bÐ ®· tËp tÑ biÕt nãi. = > Söa l¹i: bËpbÑ )

Sö dông tõ ®óng nghÜa. VD: §Êt níc ta ngµy cµng s¸ng sña = > Söa l¹i: t¬is¸ng )

Sö dông tõ ®óng tÝnhchÊt ng÷ ph¸p cña tõ.

------------------------------------Sö dông tõ ®óng s¾c th¸ibiÓu c¶m, hîp víi t.hgiao tiÕp.------------------------------------Kh«ng l¹m dông tõ ®Þaph¬ng, tõ H¸n ViÖt

VD: §Êt níc ph¶i giµu m¹nh thùc sù chø kh«ng ph¶ilµ sù gi¶ t¹o phån vinh.Söa l¹i: Phån vinh gi¶ t¹o-------------------------------------------------------------------------------------- VD: Qu©n Thanh do T«n NghÞ l·nh ®¹o sang x©mlîc níc ta = > Söa l¹i:cÇm ®Çu-------------------------------------------------------------------------------------Xem l¹i bµi: Tõ h¸n ViÖt

B-LuyÖn tËpBt1:T×m çc thµnh ng÷ trong çc c©u sau :

a-S¶n xuÊt mµ kh«ng tiÕt kiÖm kh¸c nµo giã vµo nhµ trèng.b- N¨m Thä vèn lµ mét th»ng ®Çu bß ®Çu bíu.

Bt2-Em h·y thªm çc yÕu tè ®Ó t¹o thµnh ng÷ hoµn chØnh.§em con... ;kh«n nhµ... ;ch©n trong... ;giËnç .... ;chuét sa.... ; mÑ trßn... ;r¸n sµnh...;mét mÊt .... ; tiÕn tho¸i ....;th¾t lng..... ; chã c¾n....; thÇy bãi... ;mßkim .....; dai nh....

Gv híng dÉn häc sinh t×m hiÓu nghÜa cña mét sè thµnh ng÷ quen thuéc ,hay gÆptrong cuéc sèng trong çc thµnh ng÷ HS võa t×m ®îc.Bt3 : X¸c ®Þnh ®iÖp ng÷ vµ kiÓu ®iÖp ng÷ ®îc dïng trong çc trêng hîp sau

a-§¶ng ta ®ã , tr¨m tay ngh×n m¾t

54

§¶ng ta ®©y x¬ng s¾t da ®ång.§¶ng ta mu«n v¹n c«ng n«ng§¶ng ta mu«n v¹n tÊm lßng niÒm tin.b-§oµn kÕt , ®oµn kÕt , ®¹i ®oµn kÕtThµnh c«ng , thµnh c«ng, ®¹i thµnh c«ng.

Bt4 :X¸c ®Þnh lèi ch¬i ch÷ trong çc trêng hîp sau :a-C« Xu©n ®i chî H¹, mua ç thu vÒ, chî h·y cßn ®«ng....b-Non bao nhiªu tuæi non giµNói bao nhiªu tuæi gäi lµ nói non.c-§i tu PhËt b¾t ¨n chayThÞt chã ¨n ®îc thÞt cµy th× kh«ng.d-§ªm ®«ng ®em ®Ìn ®i ®©u ®Êy§ªm ®«ng ®em ®Ìn ®i ®æ ®ã ®©y.e-Mét ®µn gµ mµ b¬i bÕp, hai «ng bµ ®Ëp chÕt hai con. Hái cã mÊy con ?

Bt 5 :ViÕt ®o¹n v¨n ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ bµi th¬ hoÆc nh©n vËt v¨n häc mµ emthÝch nhÊt trong ®ã cã sö dông biÖn ph¸p ®iÖp ng÷.Bt6: T×m thµnh ng÷ mthuÇn ViÖt ®ång nghÜa víi çc thµnh ng÷ H¸n ViÖt sau:- Cao l¬ng mÜ vÞ = cña ngon vËt l¹.- §ång cam céng khæ = chia ngät sÎ bïi.- §éc nhÊt v« nhÞ = cã mét kh«ng hai.- §ång t©m hiÖp lùc = chung søc chung lßng.- BÊt céng ®¸i thiªn = kh«ng ®éi trêi chung.- Thiªn s¬n v¹n thuû = Tr¨m s«ng ngµn nói.DÆn dß : Hoµn thiÖn çc bµi tËp vÒ TV. ChuÈn bÞ «n tËp tæng hîp.

Ngày

Buổi 17: ÔN TẬP TỔNG HỢP HỌC KỲ I. LUYỆN ĐỀ KIỂM TRA TỔNGHỢP

II. bµi tËp:1. PBCN về bài thơ cảnh khuya.

*Gợi ý:Bác Hồ là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc, là nhà thơ lớn, là danh nhân văn

hóa thế giới. Bác đã để lại cho đời những bài thơ kiệt xuất về tình yêu đất nước,con người và thiên nhiên. Bài thơ “Cảnh khuya” được Bác viết ở chiến khu ViệtBắc trong thời kì kháng chiến chống Pháp là một trong số đó.

“ Tiếng suối trong như tiếng hát xa”Tiếng suối đêm êm đềm, trong vắt được Bác ví như “tiếng hát xa” văng vẳng trongkhông gian tĩnh lặng của núi rừng Việt Bắc tạo cho người đọc một cảm giác nhẹnhàng, thư thái. Ngày xưa Nguyễn Trãi đã ví tiếng suối với tiếng đàn để miêu tảcảnh đẹp của thiên nhiên:

55

“ Côn Sơn suối chảy rì rầmTa nghe như tiếng đàn cầm bên tai”

Hai nhà thơ lớn, hai tâm hồn lớn đều dùng cái “động” của tiếng suối để tả cái “tĩnh“ đẹp đẽ của thiên nhiên. Thế nhưng, nếu “tiếng suối” trong thơ của Nguyễn Trãichỉ gợi tả vẻ đẹp thanh cao của một tâm hồn lớn đã lui về ở ẩn, bầu bạn với khônggian tĩnh lặng của núi rừng thì “ tiếng suối” trong thơ của Bác là tiếng hát êm áingọt ngào của con người, làm cho cảnh khuya chiến khu trở nên ấm áp hơn, manghơi thở của cuộc sống hơn.Trong âm điệu ấm áp đó, ánh trăng vàng hiền hòa ôm lấy những cây cổ thụ vữngchãi, rồi tất cả quyện lấy những đóa hoa rừng.

“ Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa”Âm điệu, màu sắc sáng tối, tầng tầng, lớp lớp tạo nên một bức tranh thiên nhiênlung linh, huyền ảo tuyệt đẹp. Chỉ với hai câu thơ, bằng cách sử dụng phươngpháp so sánh tinh tế cùng cách dùng điệp ngữ “lồng” một cách tài tình, Bác đãnhân hóa các sự vật để vẽ lên một bức tranh sống động về cảnh đẹp dưới trăng củanúi rừng Việt Bắc.Trên nền tranh sống động ấy, thấp thoáng bóng hình tầm hồnmột thi sĩ đang thao thức, rung động trước cảnh đẹp hữu tình của thiên nhiên.

“Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ”Tiếng suối, ánh trăng, cổ thụ, hoa rừng và bóng người đã tạo nên một bức tranhhoàn chỉnh về vẻ đẹp của chiến khu Việt Bắc, một vẻ đẹp mang hơi ấm và sứcsống của quân dân kháng chiến.Tâm hồn thi sĩ trong Bác rung động, thao thức trước vẻ đẹp của thiên nhiên, nhưngcao hơn, sâu xa hơn chính là sự thao thức của chất chiến sĩ trong tâm hồn Bác.

“Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”Hai tiếng “chưa ngủ” được điệp lại hai lần làm cho âm điệu vần thơ nhịp nhàng,triền miên như dòng suối chảy của cảm xúc, của tâm tình. Bác thao thức, lo lắng vìcông cuộc kháng chiến của quân và dân ta, vì độc lập tự do của tổ quốc. Cuộckháng chiến chống Pháp đang trong thời kì khó khăn, ác liệt chính là nỗi niềmthao thức trong lòng Bác.

Tóm lại, bài thơ “Cảnh khuya” đã thể hiện được tình yêu thiên nhiên tha thiết,phong thái lạc quan, yêu đời của Bác,và cao hơn hết là tình yêu đất nước vô cùngsâu sắc của người.Càng đọc, càng ngẫm nghĩ em càng khâm phục tâm hồn và con người của Bác.ỞBác hội tụ đầy đủ mọi phẩm chất và tính cách của một bậc vĩ nhân. Bác là tấmgương sáng cho mọi thế hệ Việt Nam noi theo, là kim chỉ nam cho sự phấn đấu vàrèn luyện của bản thân em.2. PBCN về bài thơ Rằm tháng giêng.* Dàn ý

I. Mở bài:- Khi nhắc đến đất nước Việt Nam, không ai có thể quên được công lao tolớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Người không những là một lãnh tụ vĩ đại mà còn làmột nhà thơ nổi tiếng, một danh nhân thế giới. Người tuy đã mất nhưng trong tâmtrí của mỗi người thì Người vẫn còn sống không bao giờ mất, Người đã để lại một

56

kho tàng thơ nổi tiếng gần xa, trong số đó, Nguyên tiêu là bài thơ đã gây ấn tượngmạnh đối với em khi đọc bài ấy.

II. Thân bài:- Nguyên tiêu là bài thơ được Bác sáng tác ở chiến khu Việt Bắc oanh liệt,lúc ấy trời đã tối, Bác cùng Trung ương Đảng mở cuộc họp về tình hình quân sựkháng chiến chống Pháp (1947-1948). Lúc về thì trời đã khuya, ánh trăng ngàyrằm đầu năm kết hợp vơi không gian yên tĩnh của đêm khuya vắng lặng đã tạo nênmột bức tranh thiên nhiên hùng vĩ, thơ mộng.- Trước những cảnh đẹp tuyệt vời ấy, Bác đã diễn tả bằng một bài thơ tứtuyệt.- Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,

Xuân giang, xuân thủy tiếp xuân thiên- Hai câu thơ này đã diễn tả một bức tranh xuân của trời, sông hòa quyện vớinước xuân vào ngày rằm đầu năm cùng lẫn lộn với ánh trăng tròn rực rỡ ở rừngnúi chiến khu Việt Bắc đã vẽ nên một bức tranh bồng lai thiên cảnh, như thể nóirằng cả thế giới này đều tràn ngập sắc xuân, mọi thứ đều tuyệt vời. Một khônggian bao la, bát ngát tràn đầy ánh trăng rằm sức sống của mùa xuân. Mỗi khi tôiđọc qua hai câu này, lòng tôi tràn đầy sức sống của một mùa xuân, tôi cảm thấyyêu thiên nhiên hơn, tâm hồn vui vẻ hơn.- Kết hợp với điệp ngữ “xuân”, Bác Hồ đã tô điểm bức tranh thêm hữu tìnhvà thơ mộng, tràn đầy sức sống và tình yêu chuộng thiên nhiên của Bác qua haicâu thơ trên và Bác đã xem trăng như một người bạn thân, một người anh em chiasẻ những tâm sự, giải tỏa những ưu sầu, buồn bực của Bác, quên đi những vất vả,khó khăn trong những kháng chiến quyết liệt, gay go đang diễn ra trước mắt.- Nếu ta chỉ đọc hai câu đầu thì ta cứ tưởng Bác đang an nhàn ngắm trăngmột mình trong đêm trăng rằm yên tĩnh, hòa nhập mình vào thiên nhiên. Nhưngkhi ta đọc đến câu thứ ba thì thật bất ngờ vì Bác trong tư thế là một cán bộ chiến sĩđang lo việc quân, việc nước vào lúc nửa đêm hiện ra trong tâm trí ta:- Yên ba thâm xứ đàm quân sự- Một hoàn cảnh khó khăn do chiến tranh gây ra, tình thế đất nước như ngàncân treo sợi tóc nên Bác phải bàn việc quân trên một chiếc thuyền nhỏ ở giữa sôngtrong một màn đêm thanh tĩnh. Nhưng trước tình thế ấy Bác vẫn lạc quan có mộttâm trí để vẻ nên một bức tranh thiên nhiên sống động ở rừng núi Việt Bắc, cho tathấy được, trong tâm hồn của người chiến sĩ kiên cường này vẫn nổi dậy một tâmhồn thi sĩ rung động trước cảnh đẹp thiên nhiên tuyệt vời. Bác Hồ thật lạc quan vàthẳng thắn, ngay cả những lúc khó khăn nhất cũng chẳng hề rung sợ mà thật thàkhi thấy một cảnh đẹp tuyệt vời đã diễn tả bằng một bài thơ tứ tuyệt.- Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền- Khi kết thúc cuộc họp thì trời lúc ấy đã khuya, chiếc thuyền nhỏ lướt trêndòng sông, ánh trăng ngày xuân lai láng lòng thuyền, một không gian trời nướcbao la cũng như ngập tràn ánh trăng và sự sống của những ngày đầu xuân ấm áp,như một hình ảnh tươi sáng trước sự tất thắng của cuộc kháng chiến, một món quàcủa thiên nhiên dành tặng cho người chiến sĩ anh dũng, lạc quan, yêu chuộng thiên

57

nhiên và luôn hết lòng tận tụy vì dân vì nước. Câu thơ đã tỏa sáng tinh thần lạcquan của Bác Hồ, tuy trong tình thế khó khăn nhất nhưng Bác vẫn lạc quan, yêuđời qua đó khẳng định được giá trị của bài thơ.- Giọng thơ trẻ trung, yêu đời. Nghệ thuật thơ vừa cổ điển vừa hiện đại vàxen vào đó những cảm xúc của Bác Hồ trước những cảnh đẹp thơ mộng, trữ tìnhtuyệt vời như thế này. Bác quả là một nhà thơ tuyệt vời.

III. Kết bài:- Qua bài thơ, chúng ta đã biết thêm được một danh lam thắng cảnh tuyệt vời

của đất nước.- Bài thơ đã làm em thêm yêu thiên nhiên đất nước Việt Nam.- Qua bài thơ còn thể hiện tình cảm yêu chuộng thiên nhiên, tinh thần lạc quan

và phong thái ung dung của Bác Hồ. Bác luôn lo cho vận dân, vận nước nhưngBác vẫn dành thời gian để hòa nhập cùng thiên nhiên, chúng ta phải biết kínhtrọng và học tập những điều hay, lẽ phải của Bác.Nếu được nói chuyện với Bác, em sẽ nói: “Bác ơi! Bác đã ra đi mấy mươi năm đểtìm đường cứu nước, Bác đã lo lắng từng li từng tí, chịu nhiều cực khổ để đem lạiđộc lập cho đất nước, nay đất nước độc lập, Bác đã mong cho chúng cháu học tậpthật tốt để xây dựng đất nước, Bác ơi! Bác cứ yên tâm ngủ cháu sẽ hứa với Bác sẽcố gắng chăm học xây dựng đất nước vững mạnh để Bác yên lòng

Documents

s1.vndoc.coms1.vndoc.com/.../Thang06/22/giao-an-day-them-mon-Van-7.pdfa ^ > " . & # $ B T a . i ' ( ! = > < H # . < & = . . . > 0 $ ^ ? m . # "