1

บทท 7การวเคราะหระบบโดยการใชแผนภาพ

การไหลของกระแสขอมล

2

การวเคราะหระบบโดยการใชแผนภาพการไหลของกระแสขอมล

วตถประสงคการเรยนร

เพอใหทราบขอดของแผนภาพแสดงการไหลของกระแสขอมล

เพอใหรจกสญลกษณทใชในการเขยนแผนภาพแสดงการไหลของกระแสขอมล

เพอใหทราบขนตอนในการเขยนแผนภาพแสดงการไหลของกระแสขอมล

เพอใหทราบลกษณะของแผนภาพแสดงการไหลของกระแสขอมลในระดบตาง ๆ

เพอใหทราบวธการตรวจสอบความสมดลของแผนภาพแสดงการไหลของกระแส

ขอมล

เพอใหทราบการตรวจสอบทผดพลาดในแผนภาพแสดงการไหลของกระแสขอมล

เพอใหทราบความแตกตางระหวางแผนภาพแสดงการไหลของกระแสขอมลเชง

ตรรกะและเชงกายภาพ

3

แผนภาพแสดงการไหลของกระแสขอมล(Data Flow Diagram : DFD)

เปนแผนภาพทชวยในการอธบายลกษณะการท างานของระบบงาน

และอธบายถงการไหลของกระแสขอมลทงการไหลเขาของขอมลจาก

ภายนอกระบบเขาสระบบ และการไหลของขอมลทเปนผลลพธของ

ระบบออกไปสภายนอกระบบงาน รวมถงอธบายถงการจดเกบขอมล

ภายในระบบงาน และการแสดงถงการประมวลผลขอมลทมอยภายใน

ระบบงานทงหมด

แผนภาพการไหลของกระแสขอมล

Data Flow Diagram : DFD

4

ขอดของการใชแผนภาพแสดงการไหลของกระแสขอมล

เปนแผนภาพทมความเปนอสระในการใชอธบายการท างานของระบบ โดยไม

จ าเปนตองใชเทคนคอนชวยในการอธบายถงสงตาง ๆ ทเกดขนอยในแผนภาพ

จงท าใหงายตอการเขยนแผนภาพเพออธบายการท างานของระบบงาน

เปนแผนภาพทท าใหเกดความเขาใจถงความสมพนธระหวางระบบงานยอยกบ

ระบบงานหลกไดโดยงาย

เปนแผนภาพทชวยท าใหการสอสารกนระหวางผใชระบบและนกวเคราะหระบบท

มตอรายละเอยดในการท างานของระบบงานเดมท าไดโดยงาย

จะชวยใหการวเคราะหระบบท าไดงาย

แผนภาพการไหลของกระแสขอมล

Data Flow Diagram : DFD

5

สญลกษณทใชในแผนภาพการไหลของกระแสขอมล

สญลกษณของสงทอยภายนอกระบบ (External Entity)

กระแสขอมล (Data Flow)

กระบวนการประมวลผลหรอโปรเซส (Process)

แหลงเกบขอมล (Data Store)

แผนภาพการไหลของกระแสขอมล

Data Flow Diagram : DFD

6

Data Store( )

Flow of Data( )

2.1

Process( )

External Entity( )

D3

7

0

แผนภาพการไหลของกระแสขอมล

Data Flow Diagram : DFD

8

ข นตอนในการเขยนแผนภาพการไหลของขอมล

1. ท าการวเคราะหถงกระบวนการท างานทเกดขนในหนวยงาน เพอก าหนดถงสง

ตอไปน

สงทอยภายนอกระบบ (External Entity)

กระแสขอมล (Data Flow)

กระบวนการประมวลผล (Process)

แหลงเกบขอมล (Data Store)

2. สรางแผนภาพแสดงการท างานหลกของระบบงาน (Context Diagram)

ขนมา โดยในแผนภาพนจะแสดงใหเหนถงกระแสขอมลทไหลมาจากสงทอย

ภายนอกระบบงานเขาสระบบ และแสดงถงกระแสขอมลทไดจากระบบไปสสงท

อยภายนอกระบบงาน แตจะไมมการแสดงใหเหนถงสวนจดเกบขอมล

แผนภาพการไหลของกระแสขอมล

Data Flow Diagram : DFD

9

ข นตอนในการเขยนแผนภาพการไหลของขอมล (ตอ)

3. สรางแผนภาพการท างานระดบ 0 (Diagram 0) โดยในแผนภาพระดบนจะ

เรมมการแสดงใหเหนถงสวนของการจดเกบขอมลทมอยในระบบงาน

4. สรางแผนภาพระดบยอยหรอระดบลก(Child Diagram) ของแผนภาพการ

ท างานระดบ 0 ทก ๆ แผนภาพ

5. ตรวจสอบความผดพลาดทเกดขน และตรวจสอบเกยวกบชอทใชกบสญลกษณ

ใหถกตอง

แผนภาพการไหลของกระแสขอมล

Data Flow Diagram : DFD

10

ข นตอนในการเขยนแผนภาพการไหลของขอมล (ตอ)6. สรางแผนภาพแสดงการไหลของกระแสขอมลในระดบกายภาพ (Physical

Data Flow Diagram) จากแผนภาพแสดงการไหลของกระแสขอมลในระดบ

ตรรกะ (Logical Data Flow Diagram) ทสรางขนในตอนแรก โดยการ

ระบถงสวนทเปนกระบวนการท างานโดยคอมพวเตอรออกจากสวนทท างานดวย

คน หรอการระบถงสวนจดเกบขอมลทเปนแฟมขอมลทางคอมพวเตอรออก

จากการจดเกบขอมลทเปนเอกสาร รวมทงการเพมสวนควบคมการท างานของ

โปรแกรมตาง ๆ ลงไปในระบบงาน

7. ท าการแบงสวนขนตอนงานทอยในแผนภาพแสดงการไหลของกระแสขอมลใน

ระดบกายภาพออกเปนกลมงาน เพอใหงายตอการน าไปเขยนโปรแกรมและ

พฒนาขนเปนระบบงานตอไป

แผนภาพการไหลของกระแสขอมล

Data Flow Diagram : DFD

11

แผนภาพแสดงการท างานหลกของระบบงาน (Context Diagram)

หลงจากทมการวเคราะหถงสงทอยภายนอกระบบและสงทเกยวของกบระบบ

(External entity) วามอะไรบาง รวมทงวเคราะหถงกระแสขอมลทไดจากสงทอยภายนอก

ระบบเหลานตลอดจนกระแสขอมลทเปนผลลพธทไดจากระบบทไหลไปสสงทอยภายนอก

แลวจงน าสงเหลานมาเขยนอธบายเปนแผนภาพแสดงการท างานหลกของระบบงาน โดยใน

แผนภาพนจะมสญลกษณของโปรเซสหรอสญลกษณแสดงกระบวนการประมวลผลเพยงหนง

รปและ ใชชอของโปรเซสเปนชอของระบบงาน และโดยรอบของสญลกษณโปรเซส จะม

สญลกษณของสงทอยภายนอกระบบ รวมถงสญลกษณของกระแสขอมลทไหลจากสงทอย

ภายนอกระบบเขาสสญลกษณของโปรเซส และแสดงใหเหนถงกระแสขอมลทไหลจากโปรเซส

ออกไปสสงทอยภายนอกระบบ แตจะไมแสดงใหเหนถงแหลงเกบขอมล(Data Store)

ตาง ๆ ทมอยในระบบงาน

แผนภาพการไหลของกระแสขอมล

Data Flow Diagram : DFD

12

แผนภาพแสดงการท างานหลกของระบบงาน (Context Diagram)

แผนภาพการไหลของกระแสขอมล

Data Flow Diagram : DFD

External 1

External 2

0

SystemName

External 3Output C

Input A

Input B

13

แผนภาพการท างานระดบ 0 (Diagram 0)

เมอไดแผนภาพแสดงการท างานหลกของระบบงานแลว จะท า

การกระจายขนตอนการท างานของโปรเซสทปรากฏอยในแผนภาพแสดงการ

ท างานหลกของระบบ ออกมาเปนขนตอนยอยหรอโปรเซสยอย ตามลกษณะของ

การท างานในแตละโปรเซสยอยเหลานน โดยจะแบงออกเปนกโปรเซสนนก

จะตองขนอยกบข นตอนยอยของระบบงาน แตไมควรจะกระจายการท างาน

ออกเปนโปรเซสยอยมากเกนไป ควรมจ านวนโปรเซสไมเกนกวา 9 โปรเซส

หลงจากนนจะท าการเขยนสญลกษณของกระแสขอมลทไหลจากสงทอยภายนอก

ระบบไปยงโปรเซสตาง ๆ หรอไหลจากโปรเซสหนงไปยงอกโปรเซสหนงรวมทง

กระแสขอมลทไหลจากโปรเซสไปยงแหลงเกบขอมล หรอจากแหลงเกบขอมลไป

ยงโปรเซส

แผนภาพการไหลของกระแสขอมล

Data Flow Diagram : DFD

14

External 1

External 2

0

SystemName

External 3Output C

Input A

Input B

1

ProcessW

2

ProcessX

External 3External 1Input A Data Flow B Output C

D1 D2

Record A Record E

Data Flow C

4

ProcessZ

3

ProcessY

Record A Record E

Data Flow DExternal 2

Input B

Data Store 1 Data Store 2

15

แผนภาพระดบลก (Child Diagram)

เปนแผนภาพทแสดงการท างานของโปรเซสยอยทแตกออกจากโปรเซสตาง

ๆ ทปรากฏอยในแผนภาพแผนภาพแสดงการท างานระดบ 0 (Diagram 0)

โดยจะเรยกแผนภาพระดบลกนตามหมายเลขของโปรเซสแม หรอหมายเลขของ

โปรเซสกอนทจะแตกออกมาเปนแผนภาพระดบลก เชน ถาเปนแผนภาพท

แสดงรายละเอยดของโปรเซสหมายเลข 1 กจะเรยกแผนภาพนวาแผนภาพ

Diagram 1 และโปรเซสทปรากฏอยในแผนภาพนจะใชหมายเลข 1.1 , 1.2

หรอ 1.3 ตามล าดบ และเสนกระแสขอมลทเกดขนในแผนภาพระดบลก จะตอง

สอดคลองกบกระแสขอมลทปรากฏอยในแผนภาพระดบแม

แผนภาพการไหลของกระแสขอมล

Data Flow Diagram : DFD

16

แผนภาพระดบลก (Child Diagram)

การเขยนแผนภาพระดบลกสามารถแตกยอยโปรเซสลงไปเปน

ระดบยอยไดเรอย ๆ จนกวาจะไดโปรเซสทไมสามารถแตกยอยไดอกแลว หรอ

เปนโปรเซสทสามารถน าไปสรางเปนโปรแกรมไดในหนงโมดล โดยจะเรยก

โปรเซสนวา ไพมทพโปรเซส (Primitive Process) จงจะยตการแตก

แผนภาพออกเปนแผนภาพระดบลกอก

ในการแตกโปรเซสยอยจะหยดด าเนนการกตอเมอ เกดกรณทท า

การแบงเปนโปรเซสยอยแลวเกดโปรเซสยอยนอยกวา 2 โปรเซส หรอเมอ

แบงเปนโปรเซสยอยแลวเกดแตโปรเซสทเกยวของกบการจดการขอมลเทานน

เชน โปรเซสของการเพม ลบ แกไขหรอปรบปรงขอมล เปนตน

แผนภาพการไหลของกระแสขอมล

Data Flow Diagram : DFD

17

3

ProcessCCC

4

ProcessDDD

External 2

D1

Record A

Data Flow DInput B

3.1

DetailedProcessXXX

Data Store 1

D5 Transaction File 1

3.2

DetailedProcessYYY

D1 Data Store 1

3.3

DetailedProcess

ZZZ

TransactionRecord 1

TransactionRecord 1

Error

Input B

Record A

DetailedData Flow Z

Data Flow D

18

การตรวจสอบความสมดลของแผนภาพ

ในการแตกยอยของแผนภาพจากระดบบนไปสระด บลาง เชน จาก

Diagram 0 ไปเปน Diagram 1 หรอจาก Diagram 1 ไปเปน

Diagram 1.1 นน นกวเคราะหระบบ จะตองท าการตรวจสอบความสมดล

ของแผนภาพ (Balancing) โดยการตรวจสอบวาเสนกระแสขอมลทวงเขาส

โปรเซสแมหรอวงออกจากโปรเซสแม จะตองมปรากฏอยอยางครบถวนใน

แผนภาพระดบลกทแตกออกมาจากโปรเซสนน แตในแผนภาพระดบลกสามารถ

เกดเสนกระแสขอมล ทวงออกจากแผนภาพนอกเหนอจากเสนกระแสขอมลท

ปรากฎอยในแผนภาพระดบแมได แตตองเปนเสนกระแสขอมลทใชแสดง

ขอผดพลาด (Error Line) ทเกดจากโปรเซสยอยในแผนภาพระดบลกเทานน

แผนภาพการไหลของกระแสขอมล

Data Flow Diagram : DFD

19

3

ProcessCCC

4

ProcessDDD

External 2

D1

Record A

Data Flow DInput B

3.1

DetailedProcessXXX

Data Store 1

D5 Transaction File 1

3.2

DetailedProcessYYY

D1 Data Store 1

3.3

DetailedProcess

ZZZ

TransactionRecord 1

TransactionRecord 1

Error

Input B

Record A

DetailedData Flow Z

Data Flow D

Error Line

20

การตรวจสอบทผดในแผนภาพแสดงการไหลของกระแสขอมล

เสนกระแสขอมลเสนเดยวกนและเกดจากแหลงก าเนดเดยวกน จะไมสามารถแตกออก

มากกวาหนงเสนทางได

จะตองไมมเสนกระแสขอมลทไหลจาก External Entity หนงไปยงอก External

Entity หนงโดยตรง

จะตองไมมเสนกระแสขอมลทไหลจาก External Entity หนงไปยงแหลงเกบขอมล(Data

Store) หรอจากแหลงเกบขอมลไปยง External Entity โดยตรง

จะตองไมมเสนกระแสขอมลทไหลจากแหลงเกบขอมลหนงไปยงอกแหลงเกบขอมลหนง

โดยตรง ดงตวอยางทแสดงในรปท 7.6

โปรเซสใด ๆ ทปรากฏอยในแผนภาพจะตองไมมเสนกระแสขอมลวงเขาหาเพยงอยางเดยว

หรอวงออกจากโปรเซสเพยงอยางเดยว

ชอของโปรเซสทปรากฏอยในแผนภาพระดบตาง ๆ จะตองไมซ ากนหรอเหมอนกน

แผนภาพการไหลของกระแสขอมล

Data Flow Diagram : DFD

21

22

D1

3

D2

1

2

4

D1

D3

External Data Store

Data Store Data Store

23

แผนภาพการไหลของกระแสขอมลเชงตรรกะและเชงกายภาพ

(Logical and Physical Data Flow Diagrams)

แผนภาพการไหลของกระแสขอมล

Data Flow Diagram : DFD

Current LogicalData Flow Diagram

New PhysicalData Flow Diagram

New LogicalData Flow Diagram

24

D1

3

4

2

1

D1

3

4

2

1

D2 ikpdki:nhv

,

Logical Data Flow Diagram

Physical Data Flow Diagram

25

การแบงสวนแผนภาพแสดงการไหลของกระแสขอมล

(Partitioning Data Flow Diagram)

แบงตามกลมของผใชโปรเซส

แบงตามชวงเวลาในการประมวลผลโปรเซส

แบงตามลกษณะของโปรเซส

แบงตามความสามารถของโปรเซส

แบงตามความเกยวเนองของขอมล

แบงตามระดบความปลอดภยของโปรเซส

แผนภาพการไหลของกระแสขอมล

Data Flow Diagram : DFD

26

ลกคาจะเชาวดโอไดจะตองมการท าบตรสมาชกกบทางรานเสยกอน โดยในบตรสมาชกจะม

หมายเลขสมาชกของลกคา

เมอลกคาจะท าการเชาวดโอจากรานคาจะตองแจงหมายเลขสมาชกใหกบทางรานทราบ พรอม

ทงน ามวนวดโอทตองการเชามาท าการบนทกรหสหมายเลขประจ ามวนวดโอ แลวระบบจะท า

การค านวณคาเชาแจงใหกบผเชาทราบ เมอผเชาช าระเงนแลวระบบจะท าการพมพ

ใบเสรจรบเงนพรอมทงก าหนดการสงคนมวนวดโอใหกบผเชา

เมอลกคามาคนมวนวดโอ ท าไดโดยการน ามวนวดโอทเชาไปมาบนทกรหสหมายเลขประจ า

มวนวดโอ และระบบจะท าการตรวจสอบการคนเกนก าหนด และค านวณคาปรบแจงใหกบผ

เชาทราบ พรอมทงบนทกคาปรบไวค านวณรวมกบคาเชาครงถดไป

ระบบจะตองท าการตรวจสอบหาผเชาทมยอดการเชาตอเดอนมากกวา 500 บาท เพอท าการ

สงคปองสมนาคณใหกบลกคารายนนทราบ

ระบบจะตองท าการตรวจสอบหาผเชาทมยอดการเชาตอปมากกวา 3000 บาท เพอท าการสง

คปองสมนาคณใหกบลกคารายนนทราบ

ตวอยางการเขยนแผนภาพการไหลของกระแสขอมล

27

ตวอยางการเขยนแผนภาพการไหลของกระแสขอมล

0

แสดงแผนภาพ Context Diagram

28

ตวอยางการเขยนแผนภาพการไหลของกระแสขอมล

7

D1

2

1

3

4

5

D1

6

แสดงแผนภาพ Logical Data Flow Diagram ในระดบ Diagram 0

29

ตวอยางการเขยนแผนภาพการไหลของกระแสขอมล

1.2

1.4

1.5

1.3

1.1

D1

D1

แสดงแผนภาพ Logical Data Flow Diagram ในระดบ Diagram 1

30

ตวอยางการเขยนแผนภาพการไหลของกระแสขอมล

7

D1

1

3

4

D1

6

5

D4

D2

2

D3

แสดงแผนภาพ Physical Data Flow Diagram ในระดบ Diagram 0

31

ตวอยางการเขยนแผนภาพการไหลของกระแสขอมล

D3

D4

D2

D1

1.3

1.2

1.4

1.5

1.8

1.7

1.1

1.6

D1

แสดงแผนภาพ Physical Data Flow Diagram ในระดบ Diagram 1