Page intentionally left blank

ت ر

م ي

مرتب

ئري ئن ا

אي بوכ אيڈيشن جي ترتيب ۽ پيشكش

ي رڳ د ئ بدا

ز ب

سچل سرمست جو سنڌي الم

iv

כ ا را ب ر ا

ر 25 2010ا

ئئ ٽ ۽ ، آئ زائ ئب ڊ

ئ ي رڳ د ئ بدا

ئن ، ب ئب ، رڻ بد . ئزت آ ئم ا ر رڻ ر ئئڳ ۽ ور

First eBook (PDF) Edition

25 April 2010

Text & Book Design and Layout by

Abdul-Majid Bhurgri

All have permission to distribute or print this eBook. However, it must be distributed and printed as it is, without

any changes, whatsoever.

www.bhurgri.com

Email contact:

majidbhurgri@yahoo.com

vv

انتساب

انتساباي بوڪ جو

د ئه ز د ر د ب ي رت

د ۾ و ئ راه را بئري ۾ آ

د ئ يبدا رڳ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

vi

vv

فهرست

فهرست ix ......................................................................................... ٻه אکر

1 ................................................................................. وحدت نامو

10 ..................................................................................... وحدت

39 ..................................................................................... حقيقت

68 ...................................................................................... سسئي

231 ...................................................................................... نوري

250 ..................................................................................... مارئي

305 ................................................................................. مومل رאڻو

322 ............................................................................. سنڌي پورب

333 .................................................................................. سارنگ

ھو 340 ................................................................................ه رא

349 ..................................................................................... جوڳ

357 ............................................................................... مالكوس

416 ................................................................... بيت، دوها ۽ هدאيتون

428 ................................................................................ كافيون

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

viii

vv

اکر ٻه

ix

ٻه اکر ،אيڈيشن אليكٹرאنكحاضر خدمت آهي. هي سنڌي رسالو جو سچل سرمست سائ

جي آڌאر تي آهي. سنڌ کان رساعثمان علي אنصاري صاحب جي مرتب كيل گھڻي ڀاڱي، تلف نسخا هٿ كرڻ، אنهن کي ڀيٹڻ ۽ مناسب ،، آمريكا ۾ رهنديپري مون الء رسا جا

אڀياس کان پوء אهو طئي كرڻ ته كهڑي ترتيب ۽ تركيب مناسب ۽ موزون بيحد رهندي، و وقت هو ۽ نه ئي אهليت. مشكل ۽ وقت طلب كم هو. سچ ته אهو آهي مون وٽ نه אي

نه هو، پر سندن ترتيب ڏنل אنصاري صاحب جي علمي قابليت ۾ ته مون کي كو شك كو نا به ـئجي غلط کان آجو نسخو هٿ אچڻ مسئلو هو. ساڳ ڇپائيرسا جو ي وقت منهنجي אها

.אشاعت كريانهئي ته جلد אز جلد رسا (سنڌي كالم) جي אنٹرنيٹ تي

مهربان دوست گل آغا صاحب وٽ سندن چاچي آغا غالم ن گل حسن خان جي ترتيب ۾ ڇپيل 1933جو “ سچل سر مست”جي زندگي ۽ كالم متعلق لکيل كتاب ڏنل سچل سائ

۾ אعرאب אيڈيشن . אنائونمون ڏאنهن موكلي كريمهرباني جي كاپي، جنهنناياب نسخو هو اظ کان ڇاپي جي چ كن کان كونه هئا، پر ٻئي هر ي ه ئيآج سائ ، سچلאن کان عالوه .

אنصاري صاحب جي . پر جيئن تههووאد به منجھس كا قيم مبه جي كالم ۽ زندگي بابت كري مون אهو وڌيك کي به مدنظر رکيو ويو هو، تنهن אيڈيشن ء تدوين كيل نسخي ۾ אنهي

جڎهن ۽ ج نئ ،مناسب ڄاتو ته אنصاري صاحب جي אيڈيشن کي אستعمال كجي. بهرحالڇاپي جي غلط سان وאسطو پيو אتي آغا صاحب جي نسخي منهنجي مدد كئي. وقت ۽

وسائل אجازت ڏني ته آغا صاحب جي ناياب كتاب کي אنٹرنيٹ تي آڻبو، אنشاא.

ڳالھ هئي ته رسا جي كتابت الء جن ٻن مهربانن هي كم پنهنجي ٻي אها کنيو، ذمي بليكيشن هجي. مون وٽ روش پ אيڈيشنئي يساڳبڻايو ته אسان ٹنهي وٽ به אهو ضروري تنهن

سو دوس کي عرض كيم ته هو به אهو وٺي ۽ كتابت شروع ،جو ڇپايل رسالو هٿيكو هوאنهن دوس كا مدد كئي. حبيب سنائي صاحب ته ۾ بهكم جيپروف ريڈنگ كن.

كجھ وאڌאرא ۽ كجھ علي قلي بيگ صاحب جي تدوين كيل رسا سان ڀيٹ كري

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

x

ته غلطيون گھٹ ۾ אٿسونكوشش كئي .تبديليون به ڌيان تي آنديون، جن کي پڻ مدنظر رکيو ويو گھٹ هجن، پر پوء به سهڻي سائ جي سهڻي ساڳي طرح،. رهجي ٿو وڃي جو אمكان غلط

، پر אميد ته پسند אيندي ،كالم کي کي سهڻي אندאز ۾ پيش كرڻ جي كوشش كئي אٿممان ٿورאئتو رهندس، سلي ۾ به ٿي سگھي ٿو ته مون کان كجھ رهجي ويو هجي.אن سل

جيكڎهن پڑهندڙ مهربان مون ڏאنهن אي ميل ذريعي پنهنجن قيم رאء سان نوאزيندא ته جيئن אيندڙ אيڈيشن ۾ אهي گھٹتايون پوريون كري سگھجن.

ي אڻ ک ٹ ٻاجھ آهي جو مونאها ڌڻي ج جي رسا جي אنٹرنيٹ شاه سائ هٿان جي هيڻي تي אشاعت کانپوء سچل سائ جي سنڌي كالم جي ساڳي طرح سان אشاعت جي سعادت ،

بارכ 14منهنجي نصيب ۾ آئي. ،به سچل سائ جي عرس ،تي) 2005ھ (نوم 1426رمضان אهي ون ورلڈ وאئيڈ ويب تي هن آفاقي كالم جي אشاعت كري،م ،جي مبارכ موقعي تي

אيڈيشن eBookאرאدو ته אهو هو ته جلد אز جلد אن جي . كئي جي آڏو پيش سوکڑي سنڌوאسکان منهنجا ذאتي حاالت 2006قدرت کي كجھ ٻيو منظور هو. ترتيب ڏيئي پيش كندس پربه

دوس جي مسلسل אصرאر ۽ همت אفزאئي جي .وئي ٿينديتاخ ۾ אنكجھ אهڑא رهيا جو تكميل رسيو. مك سان ئي، پر آخركار هيتاخ ،كري

אهليتكا ۾ موننه شاعري جي باري ۾ كجھ چوڻ جي يا سندن سچل سائو چوندس ته سچل سارو عشق آهي. بقول حضرت سلطان باهوكانهي خود عشق ”، . بس אي

حول אهمه يك ذאت و دوئي همه אز אزخود بر אندאزي،אگر پرده رא وخود عاشق و خود معشوق، “چشميست.

،ٿورאئتو آهيان بيحد جومد حبيب سنائي ۽ شاه نوאز سومري مهربان ۽ عزيز دوس ماننت بنان، منهنجيجن .ها هجي אڻپوري كاوش جي

خاكپائي درويشاناجد ڀرڳڑي عبدא

2010אپريل 25سياٹل،

vv

xi

ت ر

م ي

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

xii

vv

وحدت نامو

1

وحدت نامو אول سارאه كر سبحان جي، مولى جو ملكن؛

؛ ضوض كيا، ڏسو ڏيھه ڌڻ مڑيائي رس تي چڑھي، و ہ و ہ وعظ كن؛ كي كامل ك

سوين سبق ڏين؛كي كاتب كتابن جا، ن؛ كي مسئال مسائل كيون، ناميان نب كي پڑھيا پاڻ پروجھ سان، پڑھيون پڑھائن؛ كي وردن وظيفن ۾، شاغل روز رھن؛ ڏسيون وאئسيون ورق کي، وريون ورאئن؛

کن؛ ور س ك سچيء کـ ئ ون كونكو، سبق س س אکر ل کن نه دل تي، ٿا كاغ ذ كارא كن؛

ن کي س كاريء جان م م ، ٿا كاري كارو كن؛ ھو ك و ڃ ن؛ دعا ٿئي جنھن ڳالھ ۾، تنھن و م ن نه كن؛ جو فرمودو وאحد جو، تاڏي ك

ر ون” م א ف ال ت بص ك و ف ى א نف س ھن؛“ ھ نه وس ن ويس ، ھ ھن؛ يون ك عنائن ۾، كاھ ت ك ٻ م ھو ف كر فائ دو نه كري، توڙئون کي ت ن؛ א

ن؛فكر كن نه فنا جو، ٿا بق ا کي نه پ ڇ אن ٿيا، אوڳا ۾ אک ر ن؛ ھي א تي ح

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

2

معنى تن جي طرح سان، ھكڑي ٻي چ و ن؛ لم تي، عمل نه آڻن؛ جھيو ع پڑھيو

ن ت علم אلع” م اب ر ة لم ر ة و א ك للم ن اظ א ھي منافق مرن؛“ ي، ٿا پاڻ ئي ل كائن؛ ھيٺ ؤ ن م ٹيء جي پس

آھي آفتاب א ب ر ۾، پ ر الئق ك ل ه ن؛ ؛ ذھ نجھايو ماڻھن کي، ماض م م

ن؛ كم ماڻھن کي كيو، تن جي ز؛ ي، نه ۾ آي ين ك ھ ون حديثن ك ڃن؛ ، ٿيو مال ٿا م مڃن تن کي ك سي سوگھا سڀئي كيا، نامرאد ن ن؛ אکيا אک وڌڙא، توڙؤن ئي ڏ س تن؛ ب ره جي ب ئبان ک ئ ون، پاسي אوء پ و ن؛

ن؛سي پ سڻ کؤن پري ٿيا، ك پسا پ س ئ ون، جي م ال چاش چ ک ن؛ بت جي مھرאڻ م ته كنز قدوري كافيا، لهرن ۾ لوڙھن؛ كن سالم صرف کي، ھوند و نه نھارن؛ پرک الء تنھن ڳالھ جي، باس نٿا باسن؛ ٿي ك چڑھن؛ ، م تھ א ھي رھيا א

كيئ ي آھن قال ۾، باتيون ب س نه كن؛ وڃي رسيا حال کي، كي بيٺا ٻاڏאئن؛ كي

vv

وحدت نامو

3

ي قال كھ ن؛ كي ل نگھي ھليا حال ک ؤن، نك كي دنيا جي طلب ۾، ھنيا حرص ح ڄن؛

ونث” نيا م بت ناھي ت ن؛“ طال ب אلد ، كي كوڏيا عقبى جا ٿيا، ھنيا لئه حورن؛

نث” قبى طال ب אلع ، مڑس سي نه چئجن؛“ بائن؛عاشق جي א جا، سي سائ سي

ال א” وج ود א ال م ، حاضر كيون وتن؛“ كر” ذ ولى م طال ب א ، ھن رسايا رمزن؛“

ٻئي جھان ڦٹا كيو، ٿا ٹئي جھان وڃن؛ن؛ א صلئون ئ ي אختيار كيو، فقر فق

ين ة م ن خ زאئ ن א ” א لف ق ر خ ز ، بعض کي بخشن؛“ ل ى א” تاج א א لف ق ال نائون ٻن؛، ٻيون ڏ“ א لف قر ف خرى ولفقرم نى” ؛“ ئ א تو عجي ، א

ن؛ رھ ۾، نيڻ ن نڈ نه ك و ت ن ويڳاڻا و رאتو ڏينھان روح ۾، چ پ نه كو چورن؛

ل ل سانہ ” بہ ك ن ع ر ف ر م ي زبان א ن ھن؛“ ، ٻ ڌ ن شي تن کي نه چ و ن؛“ مان”كيو، مورئون “ نانھ”

א ” ند ل م ن ع ق ل ك ن؛ ، א “ ھو كيائون ك الى ” ہ و شر ہ م ن א ت ع و אلق در خ ، سڀ אوڏאنھون ڄاڻن؛“

بت ۾، ک يا ٿيا و ت ن؛ مو جي

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

4

ء رאت ڀ رن؛ ڀ ئ ي سوز جا، ڀن ڎكا س س آديسي א رمان ۾، گھوماٹيا گ ھمن؛

ك رئ ڻ ک ئ ون א ن جيون، אکيون אوكارن؛ بوب دאرند” رى کہ با ھرآن س نبود كرאم ر אھو سانڀن؛“كاتب رא ا ، خ ، س

ھا عادت א دאسن؛ ، א ھ يھات ھ يھات ائ ن؛ پنھنجيء پ ر ۾ پاڻ کي، ٿا پ رت ئون پ چ ء ک ئ ون نينھڑو سکيو ساميڑن؛

ن ھائ ن ۾، ٻاڦ نه ٻ ھر وجھن؛ چايو م چ م م گ جي، אوالرא ڏين؛ ٿ ؤ ن آ عاشق م

ل طالب جي ئ ي ح ق جا، ط ن؛ ب نه پ ئي ڇڎ عينان سندين אوجاريون، אڇن אوجاڳن؛نڌ אونڌي אورن؛ אٺئي پ ھر عجيب کي، ك ن؛ كا ساعت ھ ڎ نه سنرא، א نھ ري آھ

ھ ن؛ ر سي ئي زبان سان، ٻيو تا ك ك ظاھ جھائن؛ مامن سان ماڻھن کي، سالك م ب کم سكوت ۾، אڳيون پئي عامن؛ ص

، אھوذكر چو ن؛“ ب ھا ذאک ر ع ين ھا باكية و ق لو” ع ين ھ ا ت ن ام و ال ت ن ام ق لوب ھ ا” ن؛ “ دل طرف دوس

ھ ن؛ آئي آڏو عام جي، אڳھ كانه ك ت ق ب ائ ى” ن א ول يائ ى א ، الئق لعل ل كن؛“

vv

وحدت نامو

5

אلص مفت اح אلف ر ح” ، ص صابرن؛“ بعضي موحد وحدتي، אھڑא ڀ ي آھن؛

ٹ ن؛مست كئ منصور جان، ر س سوريء س ن؛ س مور ٿيا، كامل كوڏ ك بت ۾

ھانء و ڃ ن؛ ي، ڄڻ پار و ينك نجھن ك ن ك رك ك رن؛ ير ك ون پانھنجي، وضو و رت منجھار ي، تھؤن پوء پڑھن؛ از عشق ج يء א

ڑن؛ ڑس م ڌא مامري، سي كيئن م بت و جي سوريء א تي صابري، كيون ڇيڄ چڑھن؛

تون تري ين؛ ر ڏ ء تي رکيون، صادق س قي دوست ت ئ ون، ٻيا پھ ك پ ڇن؛ ر صد كن س ڻيان، جنھن پ ر كاپڑين؛ ن ينھن نھوڙيا نك ين؛ ڻي درد دھيون كيا، سندي سپ ھ

كڎھن אڇا كپڑא ڍאر نه كنھن ڍكن؛א، אھڑيون طرحان تن؛ ٿي ٿ א م منھن م

كائي تن جي كانه كا، ج ڑي ل يڑ ل ڱن؛ ھ ن؛ مٿ ين برھنه، אيڎא سور س پ

پرٹيو پروאنن جان، كاھيو ت ت پ و ن؛ ڑ ن؛ ن س ڀ نڀڑ باھ عشق جي، سپور ؛ کام ي ل هسي ل وسجي، الئق لعل ٿ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

6

آوڙي عام نه א ن کي، جي سينڌאئ ي سڄڻن؛ ر جو سانگ نه كن؛ א چو پ ون آڙאھ ۾، س س جھوپڑא، آڏא ك אڏن؛ ڄو كنهن ج ڊ

ي گھارن؛ אوڏ نھن وٿ متان پ وي، گنگھر א س لڳن؛ يون ك ري پ ريان تن ك ٻيون، ڳا ڏאڍא ڦٹ فرאق جا، تن جي چت چاكن؛ ورھ وڍي وאڍوڙ كيا، رويو رت رئن؛

وت وאق بل א ن و ت و ” م ن؛“ ن مار ، אئ م ئا، ر ڻ کـ ئ ون אڳي م א ھي م ڃن؛“ مان” کي ك م

ن دوست ھك كيون، گودڙيا گ ڎجن؛ دٹيا، بوندאن بس نه كن؛ گم س אن جي א ک آ

نوپرא، و ٹ ي ورھ و ٺن؛ ر ڏيو س س ل ب א ولى فر ض ” نة ط نيا س ت رכ אلد ؛ “ ل ڌ رن ھو د

ر گذאرن؛ ک ڑא، گوند سويون ڇڎيون س ستانن؛ جوڳي جانب كاڻ ٿيا، مثل م ڻ لئه پ رين؛ א ب كيائون پاڻ کي، پ س

ڃايو ھاء و حالڑو، وي ويچارن؛ א”ھو مشتاق على لقاء فوظ رھن؛“ ، אئ

بوبن؛ كي فنا فرאق كيا، كي مليا آھ لقاء لطيف جو، عيدون عاشقن؛

vv

وحدت نامو

7

بت جي مكان ک ئ ون، الھوتي لنگھن؛ ؛ وאديء ۾ وحدت جي، دאنھ پ ڌ رن

ن؛“ مان -تون” ي پاڻ پ س ئ ون، ته ك وڃي وچ م يو، برאبر چ و ن؛ شك يق א ٿي و

ھادي مريد ھك ٿيو، تفاوت نه كن؛ن؛ عابد ۽ معبود سو، ھك نگاھ پ س ي پاڻ ب ھي، پاڻ ئي سجدو كن؛ پاڻ پڑھ

ن؛“ پاڻ”مڑيوئي “ پاڻ” ٿيو، ن وڙي ن وڙ ت ك پاڻ א ٿي پاڻ ويھي، پاڻ رموز رکن؛

پ رجھ م ڑيوئي ٿيو، غ نه پ سائن؛“ پاڻ” ڀائن؛كافر مومن ھك ٿيو، ڀال ٿا

ل ك، سوئي آدمن؛ سوئي ف ل ك سوئ ي م جھن؛ د سوئ ي علي، سوئ ي ھك سوئي א نن א ک جا، وچون ئ ي وڃ ن؛ نانو ، ك نھيء ڀ ت ڀ ل ن؛ ي، א س بازيون بازيگر ڏ

ن، زبان سي، ٻوليون ٿيون ٻولن؛ تان אکيون، ك אس آھيون آدمي، بيحد مون بشرن؛

يع بص ڏسن؛ نا ته م ڑيوئي پاڻ ٿيو، ع عليم كليم ٿيو، قادر قدرتن؛ ھي مڑيون ئي وصفان، אندر آدمن؛

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

8

يوئي حق ٿيو، ٻيا باقي ڇا بچن؛ ھي مڑ وصفن א نھن ساڻ، אصل آدمي سڎن؛

ئ ون א ٿيو، ٻيا سڀ شك ڀ ڄن؛ ت آدم م ھ ئ ون آدمي، ثابت صورتن؛ אصل א م

ت صورت ھك ٿئي، ڏسج دل نيڻن؛ مور ڃن؛ سوئي ڏسڻ وאرو، سو منظور م

بوبن؛ خا كانه جاء ٿي، بنا ي جاء خسن؛ سڀ كنھن ھنڌين سپرين، ڇا ج كاٿئ پٿرڻيون پ ٹ جون، كاٿئ دلقا كن؛ كاٿئ جاما زر جا، كاٿئ پشمينا پ ھرن؛لن؛ ن ۾، كاٿئ منجھ م ناس كاٿئ س

نڈن؛ كاٿئ معركن ۾، كاٿئ منجھ ك س كاٿئ م ي ۾، كاٿئ ۾ دאئرن؛

كاٿئ رھن تقوى ۾، كاٿئ ۾ ناچن؛ن؛ اشن ۾، كاٿئ ۾ س كاٿئ

خ ل ق אال شي اء ف ھ و ع ين ھ ا” ، منجھ عربيء אئ چون؛“ پاڻ چوندڙ ، پاڻ ٻڌندڙ ، پاڻ ئي ۾ ٻولن؛؛ ونڈ سرگردאن ٿيو، پيو ۾ ع ج

نڈ سڎن؛” آء אصل پاڻي آھيان، كئ ن!ن انو مٿم ناحق جا، رکيا אالجي ك “

vv

وحدت نامو

9

ن؛ جي رسيا وڃي وصال کي، سي چؤرنگ يار پ س فرن؛ نجھ ك ڃ ڻ، پوء تان م אول كفر پوء م ڃن؛ يوئي م پر كفر مسلماني ھك ٿ ي، م ڑ

ئ ون אثبات ٿيو، ٻيا سڀ نفيء م ؛“ ال” ٿ مرشد كامل ھادي منھنجو، دאئم درאزن؛

ق آھي، صو ڀ ن؛عارف عبدא صاف س ھ ئي شال چرאغ سو، روز شبان روشن؛ ن؛ ر عارف جي אوالد کي، دعا سڀ ك ت ۾ ھميشہ سي، غازي سڀ ھ ئن؛ ح ؛ عشق منجھ אلوٽ ھ ئ ن، سڀئي صاح

ٿي ڙא، م تا گھڻ طرح نو رکن؛“ نانھ” ؛ ڏيو روشن تن جو، تائ قيام

א جرאئي آفتاب کان، ھادي شال ھ ئن؛ א ظھر ھ ئن د ين ۾، بركت پنجتنن؛ אر

ھوئن خليفا غوث جا، سي روشن کانئن ھ ئن؛ سند تن جي، ح رمت خ سندن؛ قائم م

سگ אنھن جو، سندن دروאزن؛“ سچو”. ء تي، تا ڇٹو کان ڇ لمو چئو ن ك

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

10

وحدتريون داستان پ

1 ي ڀ ڃ ، جي ب ند خياالت جا؛ א ول ڀ ت ۾. ي ح ج ت نھ ن پڄاڻا و ڃ ، ح ال

2 ؛ يء نه وאٽ ھ ئاء جي، آھي نكا ت قل يد ھ

قيق ي. ا ول ج ، آھي رאه رس توحيد 3

فر سال جو؛ ، ٻيو س ف رساع ت ك س ھ ھيو. ، پويون تا پوء ر پھريون تا رאحت

4 ي و ڌين؛ جي تو אدب آھ، تا ٻ نڌאڻ ن ٻ ڌ

سرאر جي. ، א صو א ل ن ه پ ي ڑء كاء ك 5

پ ٺيء ڄ ڃ نجھ اشي نه پ وين؛ ، م نه ڄ ل ؛ ر ھ نگامان ھ ل گھوٽ كري تون پاڻ کي، ك

ن ڀول ن ه ٻئي ك ، و ٺ ج حال ح الج جو. ھ ن ڀ ل

vv

وحدت

11

6 ر پاڻ کي گھوٽ ؛ پ ٺيء ڄ ڃ ن ه ڄ ل، تون ك

ت ئو ن موٽ ، پٺيء الئي ڄڃڑي. رد نه ھ م 7

ھ فكر ۾، خاصو كري خيال؛ ج ڎھن و ت ڎھن فرאق و ، ب ند ٻ ڌندء وچ ۾. ال אرא א

8 ح كم ھ لي ٿو ج نھ ن سان، سو كر پيدא پاڻ ؛

ت کي. ري مور نھن ك صورت سا سڃاڻ ، م 9

، “ تون”ھي سان “ تون” سان؛“ تو” ل ڀان “ مان” ل ڀ، “ آء ”، “ھي”، “تون” ڀھ ۾ موجودאت ٿي.“ ال” س

10 پاڻ ”جي تو ڄاتو ان؛ٻيو كو آھي“ آء ”، ته “

ه ۾. ء غرق گ مان، ڳ ھال אنھيء ڳا ند ك 11

؛ א دب א ٿئي אوٽ، אوٽ ته אڳاھون ٿ ئ ق مارنغاري چوٽ ، عاش ق” א ن اא ي.“ ج

12 جي ف كر ک ئ ون فارغ ٿيا، ٿيا دنيا کان دور؛

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

12

ڑيون. ھوندא سي حضور، آء ڳرھيون ڳا13

، پ سو جو پيدא ٿئو؛ ئ ون رنگ نگيء م ب ، موسى ۽ فرعون جو. ظاھ ر ۾ پئو ز نگ

14 يائي م ھرאڻ ٿي؛ وج ، سا م ڑ تون جا ڀائ م

ي א نھن جا אوج ، ج ن سنب ت سوريء پار ڏي. ھ 15

ل دאم، ڏج مڑيوئ ي موج ۾؛ فر د ين ك د ، ھ ر كنھن ھ نڌ تنھنجو ھ لي. تنھن کان پوء ح كام

16 جاڏي كياڙي، سجدو تاڏي نه ٿئي؛

ھا جاڏي م ي، سجدو ت ت صحيح ٿيو. ڙ 17

، م ينھ ن توئ ي باطن ۾؛ ر آنء ك ظاھر ك ، جنھن و سي سان و س ٿئي. پاڻ א ھوئي ڀانء

18 يوئي معا ٿيو؛ ، م ڑ سوز گ دאز ۽ غ م

ق ، عاش م مام د مارد ق ” جو.“ אناא

vv

وحدت

13

19 ئا، سي ئي ٿيا א ؛ جي אدب کان ن ڱ

يا. ھ ن وڃايو رאہ ، ھو ھاڃي ۾ ي و ھڄ 20

، پاڻ א ول ل ھ پانھنجو؛ تون تاكا ٿي آنء ، پ ئ تيلھان تفاو ت ۾. جيل ھان ٻ ئي نانء

21 ، عبد ۽ א جو؛ ڄاڻ نه ت فاوت

ي ڀ ي ڏ ور ن ه א ن ک ئ ون. ھو آھي א مر ت، ھ 22

؛ يوئي ح ق ي م ڑ א ڄاڻ نه ھن کي، ھ علوم ٿيو مرش ، جو م ك ناھي شبھو ش د ک ئ ون.

23 معلوم ٿ ي مرشد ک ئ ون، ٻي جا ڳ جھ ي ڳالھ؛

، ال ي ڇاھ ن ج ھ .“ ھن” ل ڀي “ ھو” س24

ي تان مور نه و ڃڻو، چئو وڃي كاڏي؟ ھ ي“ ” ھو ” ك كري، مورک ڇ ڎ ماڏي.“ ھ ، ھ

25 ؛“ پاڻ” جھڑو ڀائ يندين، پ نھنجو پاڻھ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

14

ت ھڑو ئ ي ٿ يندين، ھ ت ڀ ي ساڻ يق جي. 26

، ھ ت ڀي א ھو ئ ي אٿ ئ ي؛ ت جيكي آھي ھ . ھ ، تان تون אھو ئي ر ڀ ڃ א ھائي ڀ ت

27 ھڑو آھ ت ھڑوھوندين، فان ي ٿيندين ڇا؟ ج ر جي، كام ل پ ي ڑء كا؛ ڌ پنھنجي س س

ا، آوאزي جھيئي س ڳالھ نه א ن اא ق ” ي.“ ج

1ئ ض گناہ، ٻيو كو ڄاڻڻ

نھ ن صورت آ ھر ك א. پ

ٿي شھنشاہ. ٿي گ دא گدאئ ي وאال، ك ك ، אو א بر ماہ. دونھان ڏيک متان كو ڀو

ى” و ن ف خ ت ف يہ م ن ر � وح ھ ي كر ساہ.“ آھي، س خ ل ق אال شي اء و ھ و ع ين ھا” ھو قول گوאہ.“ ، א

جي، ٻو پاڻ ئي بيپروאہ.“ چوء س”صورت منجھ

2ئ سڻ ۾ آيو، عاشق ڏ ي؛ ناس بوب گل س

ي.ع ت عجب عجائب، אسرאر رنگ عباس

vv

وحدت

15

؛ ، كائي مثال چي ي אک ببي برھي ج ٹ نه كاسي. ء جي م ، چي توڙي رنگون رنگي

بوب رאز تاتي؛ گ ل آب جاء جاتي، ھندو پتنگ پياسي. سڻ ک ئ ون كاٿي، ر ق ڏ عاش

۾ جاء “ صورت ” م ” ي، “ د م ” ج ي؛“ صورت ” ريء نه “ د كم ج ي. م ۾ جا لذت غ م جي، وہ وאہ ڳالھ خاص د ي وڏאئ ي، ھ ر سانس تي سوאئي؛ אبليس ج ي. ت س ناس م ڀالئ ي، نه ته يو ڻ ته د ج

سچاري، يارن جي ياد ياري؛“ سچل”ثابت ي. وحدت جن وساري، ت ن ت ن م ٹي א ڻاس

3ئ ، ميان وو! ھ ت تان ك ھ ياس

ت ٿي آيس، نه ڄاڻان!ك ھ

ت ٻ ئي نانء ٿ ياس. نانء ٻ ئو ھ ت ھو منھنجو، ھ نھ ن تا خوאھش ک نياس. ت منھنجو، پ رك אچڻ نه ھو ھ

ق ٿي آياس. ت عاش ھ ت ھ ي س معشوقيء ۾، ھ نجھ پروڙ پياس. ت م ھيء ھ ي ھ ئي ھ ت كا ن كا، ھ

چ ٿيو، وچ ون “ سچو” سارو، وو، س وياس.“ آء ”

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

16

4ئ ميلو ٿيندئي، ميلو ٿيندئي، نينھڑو اليو، ج ڑيا جان ي، مون سان ميلو ٿيندئي!

ک م” ع وھ وم چيو وصالون، وري سو ورہ وسايو.“ ر ب ”

و ن א ق پاڻ א تيوئي، موٹ ي تا ب رہ ب ڇايو.“ ين ف رمايو.“אس تو سان، تون אسان سان” ، پاڻ پ ر

زلفان کوليو خيال אسان جي، ڏאڍو ھايو. كو ستم س ن ساڻ ت پايو. كري א مارو אڳيون אسان جي، ت

ئ ک ي س رאند روئڻ ج ري، ڏאڍو كو پور پ رאيو.“ سچو”

5ئ ي ناھي. آء ت جاء אدب ج تا پ ي ڑس א تي، ج

؛ نادאنن نادאني آھي، بيھڻ א تي ب ئو مرغ א دب جو א تي؛ ، م وحدت جو پيو باز ج

؛وھم خيال وڃايا ي، خيال ھكڑي ک غ سر كٹايو، سو كيئن موٹي، ويڑو جو شرط א تي؛

.“ سچو” ھوئي، وسرئي نه پ نج س چ آھي א س

vv

وحدت

17

6ئ ھوئي نانون و אرو، صورت مورت سائي وو. ھوئ ي، א نانء א يء جو جان ي، وو. ھو ڏ س ھاد ا، א چؤ ن א سم خاني و א

ر لوكان ذ ھو جو، ك آھ ت عجب א אت ي ل كائ ي، وو. ھائ ي، وو. ھو س جدو س گاھي طاع ت گاھي عبادت، س

نجھائ ي، وو. ٻئي پارون تان ڏئي ڏيکاري، אوڙ כ خ لق م ي يار بنائ ي، وو.“ سچو” ھا سڀائ ي، جا باز ئي א سھي ك

7ئ ، سھ ي كر تون طلسمات کي؛ آء ، אدא سالك ڀ ڃ دوئ ي تا كل پويئي، دور كر درجات کي.

ن نه ڏي كرאمات کي؛ ر אھو سارو سڻائج، ك س جھ تون “ ذאت”ظاھر ٿئ تان کي.“ صفات”مون، پر

ض موجودאت کي؛ غازي نه ڀانئج غ تون، ھن ر ۾، ڏي منھن نه ٻ ي مصلحات کي. ٹج ھن س رس س

بي אعتباريء سان كرين، ھ رھ ر نفي אثبات کي؛ ر ت אثبات ک ئ ون אڳنان لنگھي، ك ون طاعات کي.

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

18

، ھ ي ھاء حكايات کي؛ تون كيئن وٺ ي ويھي رھ ھئ ون تان ك ٿئي، ڀ ڃ אوٽ عزى الت کي. نج ڳا م

و، بس كر ھن برسات کي؛“ سچو” روئ ڇو ھي الت کي. بوب جي ، ت صديع تون ڇو ٿو ڏئ

8ئ ي م ساري، ٻ ڑي جيڎيون، يار جي، وو؛ ھ ي ك ڳال ھ س

... ! ڀلو ... ھوء ... ھوء جيڎيون، ھوء

جي مون وسھ و جيڎيون، آء אھو آھيان آري. پوء پ روڙ ڻ پانھنجي، الت ي خ لق خوאري.

پاڻ كري ٿو پاڻ کي، يار زور آور زאري. يائو ن باري.“ سچو” ر پانھنجي، ب رہ ك ري س

9ئ ون ساڻ ، ڻ م ڄ ھو سو س ون ٿي پوٿيون جنھن جي كارڻ م پٹايون!

ا ک نت م ” ک م א ي ن م ع و ھ و م ندس א ھڃاڻ؛“ ، آھي س جھايون! ڻ، مون ٿي فالون و جنھن جي كار ب ناھي م ھماڻ؛ دא مون وٽ سپرين، س

ڻ، مون ٿي وאٹون پ ڇايون! جنھن جي كار

vv

وحدت

19

يء ۾، كونه پ يو مون ڄاڻ ؛ א ھڑيء אوڏאئ

ڻ، مون ٿي رאتيون جنھن جي كار ل نگھايون! ھيڎي ھوڏي ٿي ڏٺ م، ك پ روڙ پاڻ ؛

ايون! رھون و س جنھن جي كارڻ، مون ٿي و پري پ ڇ نه پنڌڙא، ڃاڻ؛“ سچو” تون پاڻ س

نباھيون! جنھن جي كارڻ، مون ٿي ميڑيون س

10ئ ، ھيڎي ھوڏي نه ن ھار

ت نھنجي ويڑھي سو ته يار وسي ٿو!

. ساڻ سدא آھي تان تنھنجي، پ ر ين ن ه آھي ٻي پار . ئ ون، ڇو ٿو و ڃ وڻكار ڦولهي ل هج، پاڻ م

رون” ک م א ف ال ت بص و ف ى א نف س يم وسار.“ ھو ك ، و ج پ نڌڙא، ت ون پ ري ن نه پ ڇ .“ سچو” نڀار پاڻ س

11ئ سچ و” א ھو ويو ھاڻي كاڏي، جنھن ڎאيو!“ سو نانء س

نجھؤن، ن ي وي ميان، کڑيء م م ٿيو گ ل پيدא، وي ميان، نھ ن كري ب يٺو ماڏي. م

رف א نھي جي، وي ميان، ڌ نه پ ئ ي، ن ي وي ميان، ط س

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

20

جان ج ثو ويو جاڏي. אھو ھلي ٿو، ن ي وي ميان، אھو چلي ٿو، وي ميان،

گوشو كيو وڃي كاڏي! ڏيھ ڏאڏאڻو، ن ي وي ميان، אڳ ڏٺوسي، وي ميان،

ئي پ ڑאڏي! پ ل ٹ ك ، وي ميان،“ سچوء ” نانء جو، ن ي وي ميان، ويو אوڏאھ

ل ب ويئ ي ڀي تاڏي. ط

12ئ ، نھ ن ڀ ل ڀول ن ه ٻئي ك

. م ناھي تون ته آد

. ر ب لب ل رين، جيئن باغ א ند ل كو ٿو الت ي ون ك ! ل لكن ٿي سجدא كيا، وאہ م ٹي تنھنجو م م . ل لد ڎאئي، شاھ بنا د ك ٹ پائي، ك ك

. א ح ، ھ ئ تا پاڻ אصل ؤن ع بد سڎאيء نجھار د م ل” چ س “. ، كونھي تنھنجو ت ل چ ٿي آئ چ وي س

13ئ ، سرאر آھيان آء א

جيڎيون مون کي ك ڀانيو ٿيون!

vv

وحدت

21

. ن نه ڏيان كيچ ڏي، ڀ نڀورؤن بيزאر ك كار. ت ش ي ڑ م ھ ي پانھ نجي، ك ڇ ڎي بادشاھ

ن عا ۾، با آي س ھ . ري چاڙھي بار . دق يق سان، אديون ڙي אعتبار آڻيو ص . نوري ناري ناھيان، آھيان رب جبار

د ٻانھو نه چ يو، تون رش م .“ سچو” ردאر آھ س

14ئ ڎאيان! يئن ٻ ي ذאت س پ نھ نجي ذאت ل كائي، ك

ريان ذאت کي، تا ھي ب ت ڀ ڃايان. ر ك ظاھ وج ۾، وريء جي م من ص א ناא ق ”و ٿ א ال يان.“

ر گ ھمايان. وאديء ۾ و حدت جي، گھوري س ي نوب ت ن ينھ ن و ڄايان. “ אعلى א عظم شان ” ج

كڑو، آء تا ح كم ھ اليان. ر باط ن ھ ظاھ كمت ھيء چ اليان.“ سچو” چ ٿ يو، ح سارو س

15ئ ڀئ ي ڇون ه ڄاڻو، אوھ س ٿ م آھي كھڑو! نانء م

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

22

ڃاڻو. رہ و ڌאيو، صورت ھيء س سم אصل کـ ئ ون و א ھون پارو ٿيو پيدא، وאء عجب كوئي وאڻو. پاڻ يء منج

كاڻو. ن و ر وאئيء ھ شاہ جھان جو ٻانھو ٿ ي، ك ھو سو سارو، و تي تان پاڻ ويڳاڻو. اشو א ي س ڏ اڻو؛ يئ ن ت ك رتيون، ٿيو ھ ڻو ري س نانء وאرو، س

س ء وאري ساک ن ه سلجي، م چ و” س ياڻو.“ تون ٿ يء س

16ئ آھي بي نام و نشان،

نھيء جو ناھي אمكان. ر א س

، رح پوشاكون پھريئ طرح ط ان.” ل ي و م ھ و ف ى ش ك “ ر، ظاھر ذאت صفات سھي ك رہ אالنسان.” ري س س “

ھو ئ ي، جوش تنھ ۾ آ جوالن منصوري آھي رאہ א . غ رض گدאگر يار אچي ٿو، نا ته چ و” س سارو ئي سلطان.“

17ئ پاڻ پ رين א ھو آھي، متان ڀينر ڀولو ڀانيو.

ج نھن تي آھي ت نھن تي آھي، نانء ٻ ئي تي ناھي.يئن كاھي؟ ، كيچ و ڃ ون ك يو س ھ ي ك پاڻ پنھنجو س

vv

وحدت

23

ن ٻ ئو ڇا ھ يئن ت نھن جو א وھ نه ڄاڻو، چ ؤ ت ڎھ ھ ي؟ چو” ن جا الھي.“ س ي صورت א ھائ ي، لوڏא ل ك سار

18ئ نھنجو، ي م نھ ن نه پ يو ڙ تاڏي م

جاڏي لوכ ل ڑي ٿو.

جيكو ھ ئ ڑ س جيڎيون، ساڳو آء ٿيو. پاڻ ئ ي پ نھل آھيان، ڄاڻو كون ه ٻ يو.

يو. ن پاڻ ك نھنجي ذאت کي، كيچ ر م ظاھ ر“ سچو” چؤن و چ ٿيو، و سارو س يو. ہ و

19ئ . م ق دم جي جاء نه آء א تي پيو و ڃي خيال منھنجو، ج د

. ڀ ھوء ھاء ٿي س ي، ج نھن م ئ ون ل هر لڑھ كان م الم . ناء نجھارؤن، تون ڀ ي وڃ موج م وحدت جي درياء م

ل آندو، ب رہ توتي باد ق” א ن اא “. ل سڻاء ي ھك ج . ق طرو پاڻ نه ڀانئ ج ڎאء ر س ، ساروئ ي تون ق عاش

. اء ، جلو و تنھنجو جاء رڄاڻ كو ك ٻ ئي جھان ھ .“ سچو” ڃاء ر جو تون نانء و بحان ي، ظاھ ر س آھ س

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

24

20ئ پاڻ کي يار ن ه ڄاتوم، ڀينر ڀ ل ي آھيان.

ڃاتوم. يء ۾، جو پاڻ ن ه س ٻ ڎي س ٻ يائ

ھ ۾، ٿي يء جي مو موڳائ ورہ وسايوم.

ي ڀين ر ٿي ڀانيوم. א ٿ ڻ ويھ ڻ پانھنجو، ھ ايوم. ناري خاכ جي، سوسرتي ون خاص م

كڑو، ھي كاڏنھ ن אاليوم. ڻ ٻ ڌڻ ھ س ڏ ق ” ي نط اليوم.“ ر س ي س وאريء رمز ۾، ھ

ت ھاليوم. ن ح م جو رکي، ھ نالو آد ت ھؤن نانھ ٿ ي، ھ نج نانء م ٿي آيوم.“ سچو”

21 ئجو אوھ ويساہ، ك

نھنجي ڳالھ سچيء تي! رتيون، م س

آيو كنھ ن تا ڳالھ کـ ئ ون، شھود ۾ شاہ.

ھائي مون رאہ. ھڑو ھوت جو، ر ل ڌم ھ جوئي ھدאيت ۾، سوئ ي آھي گ مرאہ . كڑو، آھي پاڻ א. د ھ א حد א ساڳيون א ٿو پاڻ سو، چئو جو א روאح.

سچيء ڳالھ ۾، ك “ سچو” ي م گ ناہ؟ ھڑو ك

vv

وحدت

25

22ئ ، كونه آھي ٻيو تو ري! سڀ كنھن ويڑھي تون وس

يئن ڄاتوم، توکي سانو ل سڃاتوم، ڄاڻي ھ ھر جا آھ تون حاطي.

ون”، موٹي كھڑي آھي “تون” ھ ر جا حاضر ،“ م جاب کي. ي ک ڻ ح ھاد

، ، ويھ ي ناحق فتوى ڏئ ي ٿئ كاٿئ قاض سوريء تي منصور جي.

ل ن جو مذكور، موٹ يئي م ي ٿئ منصور، ك ر ع تي. ، ش شاھد ٿي بيھ

א ناא ق” ي، تا سارو تنھنجو رאز،“ آوאز ھ ي ئي بيھي زم تي. رك ظاھ

ظھار، يء عا تي א ، ك سرمد تي א سرאر وري وڌ ء شور شھر کي.

، اء ، آھن جاني جاء م سندאء ڀ ك ھي س جيكي كرين تون سو ٿي.

ر تون،حا ضر ناظر تون، باطن ظاھ ت نھنجو ھ ل ھ نگام ھي.

، ن ھ ڎ ن ه تاب ، جھ ليو تار א ڀريو آفتاب

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

26

گوشا ويا ٿ ي گ م سي.אن ،“ سچو” ت ۾ ح ڀ ڃ گ مان ، ٿي ح

ئ ون ٻانھون ٿي. جو موال م

23ئ א حوאل عشق الئي،

رہ ” ر س س ب الئي.“

ي، ٿو چوٹئ چ ي شيخ عطار ج س س الئي. پائي. نڌ ك وپ ن ك اشو تيغ جو، ك ڏٺ و

ئ ون ن كري، ٿو فر م دين ك א نا ق” א الئي.“ ر گ نوאئي. وאديء ۾ وحدت جي، كوڙي س

ف ت ۾، سائ مان سڎאئي!“ سچوء ” کي تنھ ن ص

24ئ ھو چاכ ٿي آيو، رא

نه ڄاڻان كھڑيء ڳال ھ ک ئ ون.

جھ ي پاڻ کي پ ڌر و ، الل ن پاڻ ل كايو. ايو. ب نگ لي ۾ آدم جي، ساڄ ن پاڻ

نايو. سوئ ي چ وندڙ، سوئ ي ٻڌندڙ، كيائ كون ه ك ارאءيت شي ئ ” م ال ورאيت א ف يہ ا ئ فرمايو.“ א فائ ق א

vv

وحدت

27

ين ” ازت ي ق اء م ط ل وک فاאلغ ي رنگ اليو.“ا ، حيدر ھ ظھ ر ۾، آڻي سو ن اڻھوء جي م م ينھن ن وאيو.

ئ אاليو.“ سچوء ” ف ت ۾، א א جي ص

25ئ نانو ن ح ق ڇپايو، ڀلو جيڎيون، وو... ! ، ھوء ، ھوء ھوء

، يار وي، آھي א ھائ ي. ت ني ڑي کي ح ھ ر ل كايو. ل هرن

ھائي. ، يار وي، رمز א ني ڑي سان الئ ھ جھايو. يئن ھاديء ھ ي، يار وي، ڏي ئي ڏيکاري. جان جسم ج

ل ك ل كوٹي ٿي آيو.. نگ ۾، يار وي، طرح طرح رنگ ب

رنگ اليو.“ سچوء ”يار

ٻيو داستان 1

א ول گ مرאھي، آھي رباني رאہ ۾؛ي. ي، آھي ھيء ھدאيت ج ت نھان پوء ھ مرאھ

2

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

28

يق ق ، دאي ت جي אول ھ ڄاڻيج تون؛ ا ء وچ ۾. ، آھي א نھ اللت زيادہ ض

3 ؛ ق در اللت دאيت جو، آھي ۾ ض ھ

دאيت؟ اللت نه ھ ئ ي، تا كاٿي ھ جي ض 4

، تا آئ ن ه ت فريد ۾؛ ريد جي تو نه اٿي بيھ ڻ تانھ نجو! ، ك كاٿي ٿ ي توحيد

5 ، آء ت ناھيان؛ ج ماڻ ھن ميڑ آھ

يان، پ ٺ يء شاہ حالج جي. نباھ ي س س س 6

ن ٿا آدم ي، سي ن ه م ڃ جي م ڃان مان؛ نھ ن جو ن ه ٿيان. كوئي آھيان א ن، جو ٻانھو ك

7 ي ڀ ت ڀ ليوس، تا آء آدم ي آھيان؛ پ س

، ته ساڳيو سائ آھيان. وچان جان ويوس 8

، آء تون א حدي ت ۾؛ ٻيائ ي ٻان ھ پ ڇ ڎ ، تا پاكائ ي پاכ ٿ ئي. ئ ون ل ڎ م مئ ون د

vv

وحدت

29

9 ، پوء ٹ ک ٹ جو پن پا א ول آھ آڇ ڌڙو؛

ھن א ن ح د کي. ، و ڌ تڎ جڎھن ٹ کٹ جاء 10

ف رאقاء ف رق ، شال نه پوي جيڎيون؛ دא سوز پ رين جو. ، س ر כ مون کي آھ م

11 ج ھڑوڀاني م پاڻ کي، ت ھڑو آھيان آء ؛

چو” باق ي رھيو نانء ، ب جو.“ س مون صاح

1ئ نجھ ذאت ڇ پائي، ذאت يء م

بازي جا يار بنائ ي!

ڻائ ي. ھاديء حقيقت حال جي، مون کي ساري س ، نوبت نينھن وڄائ ي. ڄڻن نھن ۾ س ڀ ك س

ق”كاٿئ جي، تن چوٽ ت ه چ الئ ي.“ א ناא د بال م يم” אنا א ھا معنى م ڑيائ ي.“ ، א

ي ۾، ٿيو خاصو خدאئي. س كاٿئ م אئ ي. ان ڦ چ ۾، ت نھ ن ما ڑھ و موٹ ي م

ه وאر جي، ٿ ي كاٿئ ج دאئ ي. كاٿئ وٿ ن

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

30

ت جي، كاٿئ گدאئ ي. ٿي كاٿئ م

ڀائ ي. אندر ٻاھر ھكڑو، آھي صورت س جھائ ي. ي، پر سڀا جھڻ جھڑ ڳال ھ ن ه

كاف ر موم ن ھكڑو، ٻوڙج، ٻ يائ ي.“ سچو”

2ئ نھ ن پار پ رينء جو پ ر تو، خوאبون ع کاليو. سڀ ك

ئ ون وحدت م چايو؛ نگيء رنگ ر ، ر يائ ث رت ك ، وو، ك ڌאيو؛ ئ ون ٻاھر، سرت ي ون ڇو نه س تو مان جي پ ردي م رح پوشاكان پ ھري، الل ن پاڻ ل كايو؛ طرح ط

يم ڀ اليو؛ ھ يء جو آھي، ڀين ر ك ڀ ح سن ھاد ي س يء ت نھ ن ھ نر ھ اليو؛ يء ۾، ھ

يائ پ ڌرאئ پاڻ ڳ جھو ك چيڎني” ز راليو.“ س ھڑي رم جي صورت ۾ ت نھ ن، א

3ئ ھيڎي ھوڏي نه نھار، تنھنجي ويڑھي سو تان يار و سي ٿو.

. ساڻ سدא آھي تان تنھنجي، پ رين نه آھي ٻي پار . ئ ون، ڇوٿو و ڃ وڻكار ي ل ه ج پاڻ م ڦو

ج پ نڌڙא، تون ينء نه پ ڇ پ ر چو” .“ س نڀار پاڻ س

vv

وحدت

31

4ئ سان ٿي!نا ھي ٻاروچو كو ٻيو، آھي א ھو جو مان روز ڏ

ويٺ ي ھ ي ڑ س و אٽ تي، א چي وسيلو ٿيو؛ ، الل ن پائي ل يو؛ نجھ معشوق ڏٺوس ماڙيء م ون، الل ن پاتو ل يو؛ نجھون ديد ڏٺيس دريء م بب سان ٿ يو؛ ڱ س ج ج جو، س ج ك پ رين، يار يقينئون ٿيو؛ ڃا س ي س صح

خ ل ق אال شي اء و ھ و ع ين ھ ا” ك وچ ئون ٻ يو ويو؛“ ، ش نھن ڏيو؛ رتي ون جي س يء سان، س کڻ ي وڃان آء خوش

، پاڻ قري كيو؛ ت ور س ساروئ ي ص يار ارن کيو.“ سچل” تون صحيح كر ڄاڻج، كيو

5ئ بوب جو. نھ ن حاجي ح ج א ڄ كيوسي، كعب و م

رتيون، א ك ح ج ٿيوسي. ھاڻ حاصل س نھنجو، جيكو عرض چ يوسي. ٿ يو ق بوليت م

وא ٿيو، وچؤن غ ويوسي. يء ت ن ط ھ ندن نام ن يوسي. ھاريون ڙي ح رم ڏي، س

ھو אحرאم ٻ ڌوسي. א ن ھيء ٻاج ھون ناھ كو، א عبو א ھو قبلو، א ھو ك ڏ س ڏيوسي.“ سچو”

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

32

6ئ يئن وڃايو پاڻ ، تو ك ڳو ج پاڻ کي!

ك گمان! ي ش ، ڀ ڃ پاڻ وڃايو ن ه ڃاڻ. آخر گ ڎي ئي گھر ۾، ميان سوئ ي گ ھر س يكڑو، ميان سوئ ي ک سنڀاڻ. ک ڻ אکر ھ م

ڀوئي، آھ نكو א ھڃاڻ. آھ ناھ آھ س ڃاڻ. ڇا جي ٿيندو، ڇا جي ل ڀندو، صورت وچ س

نھ يء “ سچو” چ آئيو، ماڳ א ٿي س م ھمان.

7ئ ليائون. رتيون ڙي، ساري ڳال ھ س پ ري ن، س ڀ كنھن صورت ۾ س س

ٺائو ن. ج کي، كاٿي ك ڏ ڏيو ٻاري س ج پسيائون. ج جي، پ رجھ ي س ء س ساڻ روش

كڑي، جيئن م ينھ ن ڦ ڑيون مورאئو ن. وحدت كثرت ھ ھڑيء طرح א تائون.“ سچوء ” سندي نانء ۾، א

8 ئج کي. ج آھي پ ريشان، سوئي ڳو س جيئ ن س

لي جيئي آب سان، آب پڇي طغيان. ڇ م تارو پ ڇي م کي، موج پ ڇي م ھرאڻ.

vv

وحدت

33

ڦ ڑي پ ڇي م ينھ ن کي، شاہ ڳو سلطان. אن! ھو م ڑيئ ي پاڻ ٿ يو، ك ٿ يا ح

ھو باريء كيو بيان.“ سچوء ” جي صفت ۾، א

9ئ ڀ سلط صورت س ڻ آيو پ نھنجو اشو! ان، پاڻ ڏس

كاٿئ ح نبل، شاف عي، كاٿئ مال ك، نعمان؛ پ ڑھي قرآن؛

كاٿ ئ پ ٹي پوٿيون، كاٿ ئ אئي فرمان؛ ق چ وي، كاٿئ ڦ كاٿئ א ن اא كاٿئ طفولي ت ۾، كاٿئ پ جوאن؛ كاٿ ئ م وزير ٿيو، كاٿ ئ ھ نومان؛

سچ و” אن!پيو “ ت ۾ ح ص ۾، ھوء ح

10ئ ٻانھون ڀانء م پاڻ ،

لك جو! تو ھ مال ك م

ي” ال خ ع بد ھو א ٿ ئي א ھڃاڻ؛“ א ڃاڻ؛ ھ س نج ، صورت م پاڻ پنھنجو پاڻ ھ

يئن א ڄاڻ؛ ي ميان، ٿ ئ ك ڀ ك تون ئ ي ڄاڻ ندڙ س

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

34

א א ڇو چ وين، پاڻ ئي א ڄاڻ؛ ك گمان.“ سچو” كڑو، ناھي ش سائ ھ

11ئ آء پ نھون پاڻ آھيان،

د كاڏي! نجان قاص يون م كاك

يان. نباھ ھي ڏٺ ي م، ساٿ ي ٻ يا كيئ ن س ج ھا صورت א ڳال ھ پ ري ھ ئي، ٿ ي پ ئ ي אوري، كيڎي سي كانگ א ڏאيان.

طلب ھو م ڑيوئ ي، پوٿ يون سي كيھ ون پ ٹايان. دعا م م ر אنھيء جي، كيچ ڀنڀور کي ڀايان. س ڌ پ ئ ي مون س

يون ڳايان!“ سچوء ” نجھ ون ٿيو سچ پ يدא، كيھون كوڙيون ڳا م

12ئ ، مون سان تون آھ آھ

يئن! ن ك ڎھ يئن ك ڎھن ك ك

. ھڻ ا سائ ، ھ ٿ ھ ٿ ئون متان الھ اڻن ت ئ ون س אسان ، سڱ ن يزכ، تون تان سائ آء ك . ن ه ت نھ ن سان كو ساھ ساھ

. ڎھن ب ڇ ٿو باھ باھ رين אسان کي، ك ڎھن آرאم ي ك ك . ڎھن ڏ س ٿو ڦاھ ڦاھ ق، ك وري دم א ناא نص ڎھن م ك

. يئ ن چوאن تان ناھ ناھ حاظر ناظر آھ אسان سان، ك

vv

وحدت

35

ون سان تون جھ م ھائي، جو ك ر א ڳال ھ א א ست غف . ناھ ناھ .“ سچو” ق آھ אسان جو، ٿ ج ن ه درد جون دאنھ دאنھ جي عاش

13ئ تو ۾ ت ند تنوאر،

ي، אال! ٻ ڌين نٿ ي ٻوڙ

. و لک ھزאر ل ڻ جي، خ رچ س ھائ ي ناھي س ڳال ھ א . يار ڀ م ڎڙא، الھي س ساٿ ي ڑن، ميان، كيا ھي س

ن، ڏينھ ت آھ ت جا ھ دم غنيم ن دنيا ۾ چار. چل ” يء تار.“ س نجھارؤن، تڳان ت نھنج شق م کي ع آ

14ئ ن ۾، بوب ڳو ڏس م

ن ۾ تون، ڏس دل ۾ تون. م

وאہ كاريگر ساز ب ناي ئي، ون” ن ف ي ك ك ن ۾.“ جي ك بي فائ دو بازאرگ ھم ٿو، گ ل ڦ ل باغ ب دن ۾.

رين ٿو، ت ن چوريء چوريء س ك ھنجو چاند مچ ن ۾. ل ” چ س ک پ ن ۾.“ ، يار گ ڎيو ك ر ڄا حي ك ، سائ ص

15ئ ي! ڃات ي، بازي بازيگر ج مون ساري س

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

36

؛ اع نصور جو، ٿ ئ جي ئ ون م ء م س م ات ي؛ ڻ جي ك س ر تي، تون ك ج س سورھيه باس

ر تون ذאت ي؛ غ ن ه آڻج وچ ۾، آھ ظاھ تان ڀائ پاڻ کي، تون م و” چ س صفات ي.“

16ئ ڻ پاڻ سڃاڻڻ آيو. ڃاڻڻ آيو، ڙي، سڄ پاڻ س

م نه ھ ي ڑس كو ٻيو! ك

ت ل ؤن تان الئ ڻ آيو. پاڻ ون ڄاڻ ي پاڻ سان، ھ ت ورہ وسائ ڻ آيو. نجھارؤن א ل ه ي، ھ ع رش م الئ ڻ آيو. ر س ت س ورٿ ي، ھ نص ء ت ي م سو

ڻ آيو. م صر جي لھ وكام بازאر ۾، ھت م ت پ گھمائڻ آيو.“ سچو” ري سنسار ۾، ھ

17ئ توڙي پ ٺيء لڳي سارو ج ڳ ، تان ڀي ڇا ٿيو؟

. طلب ڃتا ۾ م ناھي م

ري، خفي، אخفا، توڙي جاري ٿ يئي قلب. ي، س ن ف ب. وري من ص نص ئي ك ٿ ئي، م ڳا ك

א، پ ڇن پار ع ي اشي ك كاڻ رب.

vv

وحدت

37

و، عا کي به ع جب. ري ڏيکارين كي ك

ب. س ھو كوڙ ك يفا، א ازאن ورد و ظ ن فل لب. אت ط رين ت سخ ين، ك عوت جا ڦر دאئرא د

ٻاجھ ون عشق א جي، بب.“ سچو” ٿ ئي نه س

18ئ

وين سيل بنائ ٿو! يئ ن، ت ون س چ ئون ميان عشقا ك يا ت ون آھ ذאت دي وאنو، جو كيڎא ٺاھ ٺھائ ٿو.

يد سڎאئ ٿو. ي ت ون، كاٿ ئ س ال قاض كاٿئ م غ برھمڻ تون، كاٿئ ٻانگ ٻڌאئ ٿو. كاٿ ئ م اٿئ ت لك الئ ٿو. رאب، ك نھن ۾ كاٿ ئ م

كاٿ ئ تسبيحان تون سورين، كاٿ ئ جڻيان پائ ٿو. ين آھ پيادو، كاٿ ئ بور ب ڇائ ٿو.كا ٿئ پ

ظي، كاٿ ئ پوٿيون پ ٹائ ٿو. كاٿئ من وאع كاٿئ زربفت قبائون، كاٿ ئ ل يڑא لڑكائ ٿو.

ور مارאئ ٿو. نص كاٿ ئ ڏيئ ي شرعي فتوى ، كاٿئ م

אئ ٿو. ، كاٿ ئ ڏھيسر سڎ كاٿئ ھ نومان كوٺائ كاٿئ ٿئ رאم يا سيتا، كاٿئ ل ڇمڻ ل کائ ٿو. رود אبرאھيم ٿي، كيئي بيک بنائ ٿو. كاٿ ئ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

38

ائ ٿو. كاٿئ ٿي فرعون يا موسى ، سڀ صورت ۾ لك جو، سارو ديس دٻائ ٿو. كاٿئ ٿي بادشاھ م كاٿئ ٿئ غرض گدאگر، كاٿئ ٹوليون ٹكائ ٿو.

ق”، كاٿئ “خدאئي” تون كاٿ ئ مف א ن اא فرمائ ٿو.“

vv

حقيقت

39

حقيقتريون داستان پ

1 يو؛ ي ڀ ي ك و ڻو، ھ ھ و ڀ ي ك א چ ن فيء ۽ אثبات ک ئ ون، پ ري خيال پ يو؛

چ ٿ يو، ٻي ٻان ھپ ٻو ناه كا.“ سچو” س 2

چ و” س ؛“ ل ثرت ك نجھان ك چ ٿ يو، م ارو س س אل ف م ئ ون آد ؛ ري ھنگامون ھ ل م ٿ يو، ك

؛ نھ ن ڀل ندو مؤم ن سو ٿ يو، ڀول ن ه ٻئي ك ھ خ ل ق אالشي ا ء ف ھ و ع ين ھ ا” ؛“ ل ھو آڻ عم א

ور جان. نص ن ئ ي م ر مار ، م ٿ ج گالب ي گ ل 3

ق ن کي؛ ، آھي عاش ء ۾ ن ه قرאر قل ؛ يء نفع دאر اليا، نه نف روحيء لک ر

ريء س ؛ س يء كيا خوאر ڃايا، خ ف و و ؛ خفا ناه كو، طال ب کي ت كرאر אپ ر א

؛ كار يء پ روڙڻ پانھنجي، آھ شيطانن ش ر ين.“ سچو” ھ ي كر نسار، سارو پاڻ س ي س ھ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

40

4 ، گھيڑא گھ ڑڻ آئ يا؛ ھس نجھ س سائر م

؛ س ڍي، ماٺي ک ئ ون م يو ك يڻاھ ر س كو س رط“ سچو” ل نگھي ل س، ش ھ ۾. ي پيو ش و ڃ

5 ي؛ ندڙ ي א و تڑياء ، گھ ڑيس گھوري ج א چ وج مٿ اء ؛ س م ئ ون، م ي س ڏ אڍي چ اہ م چڑھ

ھ ۾. رط لنگھي پي س ش ت ڑ ل ه ي ت رڀاء ، ش 6

شكل موٹ ڻ تن جو؛ ھ پ يا، م ي ش جي و ڃ ۾، ٻڎي پ و ن ٻيا؛ ڇا تانگھي ڇا تار

چؤن پاڻ ويا، سي پاڻ ئي جي و پاڻ ي ٿ يا. 7

شق ت ن جو؛ گھ ڑ ن جي گھيڑאء ، تانگھو ع ق ع ل يل كيو، سي אينديون א و ت ڑאء ؛ جن کي عش ور چک ندي ون ساء ، ميھ ر سي ماڻ يندي ون. جي س

8 رياھ ؛ چ ۾، و ھي ٿو د ين و אسان پ ر

و، ھاديء ري ھ مرאھ ؛ آھي كون ه אسا اھ ، يان ت ئ ون س پ س يو.ت“ سچوء ” دقي ك ان ص

vv

حقيقت

41

9 ، متان ڀائ پ ري ن جو؛ ڏאھا ڏوريون پنڌ ج א کڑي ن سان. س ي ڏ يباڻو ھ نڌ، وڃ ح ب

10 رين؟ ت ويال ك يئن ھ ، تون ك نھنجا پ ار پ رين م

؛ د ق ري ڏي، دوڙ ڻ تو دركار قاص ربار؛ ھڑو، دوساڻ ي د ي و رج سگ ڏس ي سان ع ار ي، ع ج ي א ٿ م ل ونء ج لڳ ؛

ي! ي ڑ ن ج ون ڏيکار، صورت سانگ ڏאتر م 11

رياء ؛ چ ۾، دور وھي د א سان پ ري ن و ڇ ٹي وאء ؛ ڇولي ون ڇ رאن ٿ ي كري، پ يو و

شتاق ج ون! ن م ڻي آھان آء ، م يان ھ س 12

אسان پرين وچ ۾، ج ر وھي جاري؛ يري ون ڏي وאري؛ ن ن جو پ وي، ٻيون و ڑكو ك ك ك ھ

رياء ک نئ ون. ھ ت ساج ھلي ك د ي، سا د ن جا سار 13

؛ تاب ت ي ك ون تان توڏي موكل ي، ل ک م

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

42

؛ صلحت نجھائ ي م ڑيء ، م ن ڳا ڏ ک ن جي ھ . ك ت وھان جيء سپر ، س نت يو ف نا فرض س ك

14 ؛ چ ري چ ري م چئو، چ ريو آھي لوכ

، سو جو چ رئي ل ڌو ٿوכ چ و” س آھ ن ه سڀ كن“ ھن.

1ئ

. ر ۾ آڻ ڃاڻ ي، پاڻ ن ظ سال ك رאہ س

ي آھ א صل ک ئ ون، يار ي قين رج جاء ن ظ ڄاڻ ي؛ ا کاڻ ي؛ ي ٻ ي آ

ر۾، ت ه وسرئ پاڻ وڃائ ج ن ور ن ظ

يئ ن پارو۽ پاڻ ي؛ فنا ک ئ ون אڳي ب قا ن ه ٿ يندين، ج چئ ون گ رد א ڏאڻي؛ ، و ت نجھان ٿ ي بي صور صورت م

جھائ ي، يء حقيق ت ھيء ھاد چو” ساھ سيب اڻ ي.“ س

2ئ

ل نه ھوئ ي. ي پاڻ ال ي و ، ناته مون کي ك ل ئون א چ

ھا خوش آي و ؛ ي، ڳال ھ א شق الئ ڻ ج ون ع אصل الك ھا سانو ل سيبايو ؛ انت، א نيو א م رد ف رאق جي ڏ د

، א ھا אسان رسيء جا ك قبو ع رش ك ي و ؛ ڏي ھوت ھ ال

vv

حقيقت

43

جھاي و ؛ ڻ ڄ ڳال ھ پ رج ھڻ جھڑي نا ھ ئي، پاڻ س ڏينھ ن א ن ھيء جي، يار چوء ” الي و .“ س کـ ئ ون، سچي ڳال ھ س

3ئ يوس ميان؛ ختيار ك رد אصل ک ئ ون، א ت نھنجو د

يوس ميان. عتبار ك ن א تي، א چ خنن س ت نھنجي س

ن پ رينء ي ٿا پ ڇ ك يء ي ا ع رش א تي؛ رس کي، ك سرאر ڏٺوس ميان. ھڻا، א نجھان س ت نھنجي אک م

عل ي نوري يارو؛ ، يا ش لي كي تا تابع يدאر ڏٺوس ميان. ن ۾ تا، د ت ھ אسان صور

ھ ي كيوس ميان؛ ڄڻ س ، يار س تنھنجو ح سن ٻ ن ھي جھان قرאر ن تي، א ت نھنجي سچيء ڳال ھ ھ كيوس ميان.

ي ڑو مون سان، سو پانھنجو وعدو پاڙيو؛ ھو جو ك ، ميان؛ ر ساھ صدقي، صدبار كيوس س

گ دروאزہ، آھي روز א زل کـ ئ ون ميان؛“ سچو” س تو پ عبدא ق جو، پيزאر كيوس ميان.

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

44

4ئ ي א کيون كاٿي الي ئي، وڃ يقت جي سان. حال حق

نھ يء ۾ ميان ٿ ف كرא ي فنا تون، پاڻ پ نھنجو ڀاي ئي؛ ، سارو سو عشق وڌאي ئي؛ ق ڻ ري عاش يون س ھڑيون ڳا א چاي ئي؛ چ م بت وאرو دل جي אندر، ڏאڍو كو م نھن نه ڀ الي ئي؛ ک نيئي پ لك ۾ پاڻ ھي، ڀو ك

ق يار جي ٿ ئ عاش اي ئي.“ سچو” م شق ك ئ سو ع ري، א

5ئ ل ن ه پ وندي كائ ك ي،

ع جب جيھي אسرאر א نھ ي جي.

پائي؛ ي كوڏ ك س ي، ت نھ ن س ر ج ھ ئي ح الج ذرو سڌ س رف ت يار ھ الئ ي؛ يء ح ، ھ جاب حجاب وڌאئ الھي ح

چو” ائ ي.“ س ، پر سڀ ۾ ذאت سو ئ ي صاحب آھ

6ئ ، ھڑو ھيء عجائب آھ ج ھڑو؛ ناھي عجب ٻيو كو א

vv

حقيقت

45

؛ھيڎي ھوڏي نه ڏس نھ ن پاڻيء ۾ پاء ، م ؛ پوء تصور ھن ۾، ٻي بازي كا نه بناء ؛ ي آھي ھ ر جاء ، ھاد אکيون پ ٹي جي ڏس

چوء ” .“ س سارو سچ چيو، ھيء رمز دل ئي سان الء

7ئ ، ھو ڏאھيون ڏ س آھ א تي وسي ٿو. سانول א

؛ א پاء ئ ون، پ ري نه پ ج پاڻ م ي ڦو دאئ م آھي دوست ؛ جي، ت نھنجي جيء ۾ جاء

؛ رين، ھاري ڙي ھاء ھاء نھ ن جي كارڻ ٿ ي ك ك ؛ يون ڳاء ڻندڙ، پاڻ ئي ڳا سوئ ي ڏسندڙ، سوئ ي س نھ ن الء ؟ ي ڙي ك ، كاك سارא ڏونگر ڏورئ

چو” !“ س ويڎو ساھ ک نئ ون، ك چ وي تا ناء

8ئ ي ڇ ڎيج ھو وٺيج، ھ

متان كا ٻ ي ڳال ھ پ ڇيج.

ڍيج؛ د وئيء وאري دאم ک ئ ون، پ ھريون طال ب پاڻ ك يئن ف رمائ يو، وאقف سو تان ڏ س و ٺيج؛ د ج رش م

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

46

يم آڏيج؛ ر پانھنجو، ٻئا آڏאڻا ك ھ ي ك ر س س نھيء پنڌ پئيج؛ ق א نھ ن ٻ ئي، عاش الري لڳ ن ه ك

ھ وאريء وאٽ تي، ويس ٹيج.“ سچو” ر س ڙي ت ون س

9ئ د مون ڏي א ڄ آيو! پاڻ ھ ، قاص پارؤن يار

، ندي א ن جي، א ٿ ي ويا آزאر א چ ڻ س ٿورو كيڎو ت ن اليو.

، ڏنا دالسا دل کي، رھ رאت ھزאر ندن روح جو رאيو. س

عتبار، ھيڎي ھوڏي ن ه وڃي، א چج ۾ א بت م ڑيوئ ي مايو.

، يا، پ كا قول ق رאر بوب ك א چڻ جا عيو.توڏي “ سچو” ھ ئ ن س

10ئ ت تون گ ھرج يار! ، ھ ري آئ ڀ لي ك

! ي گ ھر گ ھڻ ي ھ ئ ي، دوست م ٺا دلدאر ت ت نھنج ھ . كار جاڏي تاڏي ج لوو ت نھنجو، ع جب ت نھنجا مچ

vv

حقيقت

47

نڈين چوڌאر. ، ديس ت نھنجو چ ئ ك ك ي ڀي ھو ڀ ي ھ ھ ك ي ٿئ ھ א چ چوء ” يء ب“ س

سان، الھي ٻيائ . ار

11ئ كان ۾. ي، رھندא ك م ينك رندא ك ق م عاش

ري، ديوאني درياء جو، پ يتئون پيالو پ ر ك نجھ א مر ٿيا، א ھي گ ڎيا ك جھان ۾. א جرم ن ۾ لڳا، غيب ۾ جي غ رق ٿ يا، ت ن گھاء گ رد

ھن ٻو ٻولن ٿا ٻ ي نكا، א ھي ر א ال مان ” ۾.“ كيئ ي پ ڑھندي سال ازون ن فل ن ي، ٿيا، روزא

ل كانه كا، باطون جي بيان ۾. ٺ ن ك ت ن ك ي، ين ك ي گھارن ك ري، گ ھڑ چ واليت گھر ك

ي ح ق کي، رھن ٿا بئبان ۾. ن ھاد پ س ام ۾، ر א ونھ ن ٿا س ھ ر دم آھي دم دوست ڏي، אھي س

کي ئي مليو، ھي گ ر אچي ته گ يان ۾.“ سچوء ”سو

12ئ يئن وساري تو ويھون ويھون، ك ي، ووميان. ندي پار ج پ ريان س

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

48

ن عجائب جيھون جيھون. ي ون، سي آھ نيون تان ياد ك ساھ س ق א سان کي، ڏ ک ڏورאپا ٿو ڏيھون ڏيھون. ي عاش كھڑي ڳا ھي عتاب تون رک ٿو كيھا، پ کي אسان جڑي پيھون پيھون. א

تان א س ن پڄاڻؤن م ھ ي ون رک تون אيھون אيھون. ان تي، ڳايون كرين تون كيھون كيھون.“ سچو” אسان جو تون، אس تنھنجا، ڳا

13ئ . رڳال آء كانگا ك

يون. ن كيھيون א سان جيون ڳا آھ ، א ھي تان وعدא پال. مون سان كري جي كال ھ وئ

ي س ب يحال. ن غريب سان پ رين گڎאئج، ب رہ ك ھ ي ھ ئ ي א نھن کي، كا تان قيل مقال. ھيڎي אچڻ ج

اڻي ن ال. ٻاجھ پ ويئي وي ٻاروچا، ن ج رن تا ھ ت توئي کي، وج ھ ن ه جيء ج نجال. ياد ك

م” رك رون ي אذك ف اذك ، پ ئ ت ون كيھي خيال.“ ال. ڀ يا جي توسان، سي تان س قول پ رينء ك

ي، دل ٻ ڌل آھي توء پ ري ن ج نڀال. “سچو” ت ون پاڻ س

14ئ يان، پاڻ پ نھون آء آھ يان. אڙي ڀين ر ڀ لي ناھ

vv

حقيقت

49

يان؟ ن ٻيو ڇاھ نھيء ک ئ ون، چ و ت ڎھ رڳال ھ א نك ٿ يو ٿ يون م رف آء كاھيان؟ ھڑي ط ي، ك نو אسا كيچ ڀنڀورڀ ي وس يان، ، نانء پاڻ ئ ي ت ئ ون الھ ھس عاشق ھ ر كو چ وي تا س

ت ھ ، ھ ي، ٺاھ نه كو ٻيوٺاھ ت آھي صورت منھنج پ نھنجو پاڻ ئ ي سان يار ھوئي اليان.“ سچو” ڙي ن ينھ ن א

15ئ ن ۾، بوب م ٺو آھي م ن ۾! معشوق م ٺو آھي م

ن ۾؛ بيفائ دو بازאر گ ھم ڇو، א ٿ ئي ب لب ل باغ ب د ر ، نه ٿ ئي ب ر يء سان ٿو ٻاھر ڳول

ٻ يائ ۽ ب ن ۾؛ ھرא چوريء چليو ڏسئ ڇو، א ٿئي سو چاند مچ ن ۾؛ چ رپ ر ست ظن ۾؛ د ڀ ڳا، א ھي ظاھ زلف ز ک ئ ون زאھ

ک ن א ناא ق א ن ۾؛ وين א حوאل ۾، آ ق س عاش ن ۾؛ ت زيور سينگار كري ن ي، دوست آيو درس س

ان ” ، ھ و ف ى ش ل ي وم ك نھن“ آيو ورنھ ھر ك ون ۾؛ دل ديرو دאئم دل تي، ڇو ديک درپ ن ۾؛

ي كالم كن ۾؛ ڻي ٿو، א ٿ ئي ق دس كري ٿو آھ ون ك س پرين، آيو صاف صحن ۾؛ رشد كام ل سانول س م

ن ف ن ۾.“ فاروق ي”فيض فائ ق ب خشيو، فھمائي ھ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

50

16ئ ، نڀال گھ ڑي لهج س س

ن جي حال جي. ھادي ھ

ريو كوت ھ ك ؛ ق ال کي، آڻي ۾ א حوאل ؛ شال ي م ك پرين، تو ريء ك سگھو موٹ ج س صال؛ ھو كريو و ريو ف رאق کي، و ف نا ك

؛ ن م ثال گھڻا اليو ڏينھڑא، ماري س ھ ھڑא ٿ يڑم حال؛ پرين، ھ א وھان ٻاجھون س

ن جي آء تون، א ڱ ڻ ھ ڃ سوאل.“ سچوء ” م

17ئ زאري ڀين ر زאري،

جي جي، آھي אسان جي! אڳيؤن ع

ي، وريء تي ھسوאر ي، س روز א زل ک ئ ون عاشق ن ج يئن سينگاري، وري ك ، س ي نصور حالج ح س شاہ م ر، چ پ چ پان چوڌאري، يء ٿئي گ م א ھو ٿئي ظاھ ھ

ردאري.“ سچو” رس وٺ س ري كر صدقي، س ساھ س

18ئ يئن ك ، پ ر ك م ھ ڻ ء جو د ٿو دوس . ي ق ربان ٿئ س

vv

حقيقت

51

. ردאن ٿئ عركي م نجھ م وريء جي ت ون، م نص ھ ند م م ي وري صح رہ ” א ن ا س “. ئ ون אنسان ٿئ ، ت نھ ن אسم م

. אن ٿئ ت אنھيء ح ر جي، ح ڌ س جي تو پوري س א ن اא ق ”نعرو “. جو ھڻ ي، ٿ ي مرد سر ميدאن ٿئ

ڃاڻ پانھنجو، ت ون دين، جي دم س . ان ٿئ تون א. ي پ نڌ سو پ رزא ٿئي، جي نينھن جو نيشان ٿئ ھ

.“ سچو” ع، تون پروאنو ٿئ ، تون ي كاي ك، ي ك ٿئ

19ئ م ماھي دي لڳ ماري، ماري آئون ڦ ر جياري.

يق ت ساري. چ وندي س پيش پ رينء جي، حال ح ق ھ يندي ش جا نالو وٺ ندي ن ينھ ن جو، ت نھن کي א ر ن كاري.

كاري. ندو ش وق س دم ن ه رھندي دوست ري، ش ب ت جي، آھي ڳ چيء ۾ ڳاري. س کي م جي א ول ماريو پوء جيارن، ت ن گ ڎ قطاري. ت ۾، دوست ڏني دلدאري. ي ٿ ي ڑس چ چڱ

ردאري.“ سچيڎني” ب ڏي س ي، صاح شق ج کي ع

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

52

20ئ ي، ي ئي א دאس ق ك عاش

ھ خاصي. وہ وאہ ڳال

ي. رھ א وھان جي وאس نجھ روز אزل کنؤن، آھي و ل ؤن ل ؤن م ق” عشق نار אح رאسي.“ ، ھيء دل تا ك ھ ڻ ي אشارت س

ي. ا אسان باس ھيڎي ھوڏي ك وياسي، بات אھ אگ ي، يو ب برھ אوھان جي ك ي.“ سچو” ناس رنگ س

21ئ ھ ت تا ك ھ ياس، ڀ لو ميان، ٿ ي آيس ، نه ڄاڻان. ك

ت ٻ ئي نانء ٿياس. نانء ٻيو ھ ت ھو منھنجو، سائ אال، ھ نھ ن تا خوאھش کنياس. نھنجو، سائ אال، پ ر ك ت م אچڻ ن ه ھو ھ

ق ٿ ي آياس. ت عاش عشوقيء ۾، سائ אال، ھ ھ ت ھ ي س م نجھ پ روڙ پياس. ت م ھ ي ھ ي ھ ئ ي كانه كا، سائ אال، ھ

چو” چ ٿيو، سائ א سارو“ س چ ئ ون س ال، و وياس.“ آء ”

vv

حقيقت

53

ٻيو داستان 1

ن پ ڇاڙيو؛ ت پ ور جي אچ تان א چ ، ن ه ت ه ھ نجھ ي م ، س چ ب ت ٻاريو م جي.“ سچوء ”

2 يان؛ ، آء ڀ ال ڀ ل ي آھ ھ ينا الء يم م ك

ي א کڑي ون ک ڻ ي، א چ ؛“ سچوء ” رچاء کي س ، تو لڳ جان ي جوڙ جاء א ک ڑي ن ۾.

3 يو؛ نھنجو سوگھو ك ، ساھ م يء مچ كار ن ج چ شم

ئان زאرو زאر؛ ويھي وאٹ ڑي ن تي، ر ج ھيكار، א ڱ ڻ آسروند جي. ھوت א چ

4 ڇان ته كاف ر؛ شرכ ٿيان، ك ماٺ كريان ته م

جھي ، كو ن ھيء وאئيء و ر א چيڎنو” چوي.“ س 5

ھي אک ي ون روئ ڻ کان نه رھن، آي ل א ؛ ن جا. سڀكنھن ويل و ھن، א ٿن א ثر אوھ

6

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

54

ٿ ن ب رسات جا؛ ، بار م ظو ن ه الھ ن جا. ، א ث ر אوھ אک کي آھ

7 ن تي چڑھيا؛ ، چشم بادل وאرא بار ن. رئن زאرو زאر، א ٿن אثر אوھ

8 ند م ينھ ن، آھي א کڑين کي؛ آئي ن ي م ن ج ئن رאتو ڏينھن، א ٿن א ثر אوھ ا. ر

9 گم א کڑين کي؛ ، آ ھا ئ ي تات آھ א

ن جا. ڏينھن א ئ ون رאت، א ٿ ن א ثر אوھ 10

؛ گم א کڑين کي، سدאئ آھ آ ن جا. ، جن کي א ثر אوھ يئن אوڳائ سي ك

11 رتيون؛ دאئ س ن س ، ھ گم א ک کي آ

ن جا. ، אٿن אثر אوھ گ وندر گڎيون غ م

12 گم א ک ميڑيا؛ اليون پ رت پ سن، آئون آ

vv

حقيقت

55

ن جا. ن، جن کي אثر אوھ يئن ن ه وس سي تان ك 13

ھا عادت א ک کي؛ ڏسن ۽ رئ ن، א ن جا. ھ ون شال ھ ئن، جن کي אثر אوھ سي سر

14 ھ رئڻ، آي ل א کڑين کي؛ آھي ر

ن جا. ھ ئي ت ن ھ ئڻ، جن کي א ثر אوھ

1ئ ،“ تون“ ”مان” آء ته و ڃي، يار ر م كائ ي. ٻ ي ڳال ھ ك

ھي ڳالھ ھاديء وאري دل تي دאئم، ڳ ج فرאموش ٿ ي ٻي ورونھن وאئ ي. ر تي جا رلڳي ٿي،

א سان پاڻ بازي אصل کـ ئ ون ب نائ ي. سم تي، آھي ھ وء ح ت ھ و جي ج ڀائي. ح رف ح ق جو آھي صورت س ، ج ر ۾، ظاھر ٿيو س ل ٿو ج ھڑ جو ھو ن ظ

ٿ ي א ڄ سرאسر سھائ ي.

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

56

،“ سچو”آھي قيق ڄاڻ چ س ست ماريو دم خدאئ ي. ج نھن م

2ئ سچا سي سخن ھاديء جا، يارو، אڄ ياد آيا سي؛

، א ھي ب رچشم چايا سي. ون אڄ تائ ت نھ ن ڏينھ ن الك

يو تان قول سائ ھي، م ڑن آڏو پ كو مون سان؛ ك نھيء م ب دم توسان، א ھوندאس د وعدي وٺاياسي.

ي جان جانان سان؛ اع ت ۾، گ ڎيو ھ ي تن ط ڏيو ھ ن يار الياسي. پ ري ڄاڻيجو پاڻ يء کي، الڙي ھ

و ورد وظيفا؛ روزא كيئي، نفل ن ـمازאن، توڙي س ر آھن، سبق ساڄن پ ڑھ اياسي. ڀيئ ي لڳ ظاھ س

؛ ي صورت پ ئو جي خيال خاصي ۾، سڃاڻو پانھنج ، ڏسي ٿو ، فكر ٻيا سڀ ڦ الياسي. ٻڌي، ٻو ك

يئن א ھي ٻول ي ون؛ لي، ٻو ٿو ك نجھ بادشھ ويٺو م א ھو بادشاھ א ھو بنگلو، نه ٻي ڀو ڀ الياسي.

جيكي كيا دوس مون سان، א ھي ڳڻ تان ن ه وسر ن ٿا؛ ھ ئا گڎ جي حبي سان، چڱا سي دم ل نگھياسي.

vv

حقيقت

57

مد ٿو پڑھان لک بار شكر א شكرאنا؛ اياسي. א ھي پيھي پ کي آيا، ج ن لء پ نڌ پ ڇ

سگ آھي دروאزي، אزل جي روز سائ جو؛“ سچو” يئن ڇ ڎيندא ھي، توڙي ع ي א ٺاياسي. پ نھنجو سي ك

3ئ رين ٿو א رمان، ڇو ك

، سوئ ي ٿيندين! جيكي آھ

ان. ر زم ڇا א ھو آ א تر، א ڀ ر، אول ھ، ڏکڻ، س پاڻ ون ڄاڻ ي پ گ ھمايـ ئ ي، ٿي صورت ۾ אنسان.

ھو ئ ي آھي، א ٿ ڻ ويھ ڻ ڄاڻ א ان ” ل ي و م ھ و ف ى ش ك “. لى א صل ہ ” يء ي رج ع א ل ش ك ، قادر ٿيو فرمان.“

يء پ رجھائ ي، ھاديء حقيق ت ھ چو” لطان.“ س تون س

4ئ ب رھ جي بازאر،

يندي. ڻ א جيكا ڏس لو ت نھنجو، وھ ندي سا ك ق رאر؛ ندي جيكا جو ڏس ر جو، وھ ندي سا ك ق رאر؛ سودو جا كندي س يء مائ ل، تيز گ ھمي تلوאر؛ رخ ول א ندر، س چ وس

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

58

ردאر؛ ر ڏيندي س كو ڏٺو ت نھنجو، سا س نھن مچ جي ك ار.“ سچو” ڻ جي ك س نھيء س ۾، آھي ك א

5ئ ء !پانھنجا وعد

א پاڙيا، سانول سائ

يائون אصل אسان سان، سي قول نه يار وساريا؛ ھو جي ك رن، جي مون گ ڎ گ ذאريا؛ ڏينھن א ھي مون کـ ئون تا نه وس ن ساھ سنڀاريا؛ ڻ جا، سي ھ ڄ يء يار س

چائ خن س س ر ھي، مون تان ن ت ن ھاريا؛ ھر א نھن كارڻ ش

چوء ” دوست ت ورאيا.جا دور ھئا “ س ء ھ جي، سي وא

6ئ جو ٿو ڳول يار، سو تان تو ۾ آھي!

؟ ، چ ؤ تون ك الء ڏونگ ر كيڎא ڏورئ ؛ نھن پاء ، پاڻ ئ ي ۾ م ھيڎي ھوڏي نه وڃ ؛ ندي جان ب جاء دل وאري خاني ۾، س

يء جي، ھڑيء אوڏאئ א .“ سچو” اء ل ن ه ك ك

7ئ ل سودאگ ر يار ڙي س م يان،

؟ ھڑي ديسؤن آئ آئ ك

vv

حقيقت

59

؛ ي زم تي، ک ڻ ي ک ٿوريء بار ر ٿ ئ ت ون وو א چ ظاھ ؛ ، ھ نج سو پ وت ئي ھ ار تاھ ي א ھ ل ي א تاھ ون وو א چ

؛ ينگار ت، صورت جا س ي ئي ھ ي ك رح وو א چ رح ط ط ؛ ار ڍ ق ط شاھ آھ وو يا ته گ ماشتو، الي ئي ك

ي پ ڻ א چ ياسي وو س چو” .“ س ار نجھ ڙي، شوق ؤن م

8ئ ، جھ ليو ج ن تي حال

ڃاڻا! يئن نه س א ن ھن کي آء ك

ستقبال؛ ي، ن كو א ين ك ي ك ن ماض ڃ م ل كو ناھي لوכ کـ ئ ون، א نھن جو א حوאل؛ يو جيڎي ون، آھي ورھ وصال؛ ون پ ڇ جي م ووء ووء ٻاج ھون تن کي نكو قيل نه قا ل؛

مال.“ سچوء ” شق ك ڃاتو تن کي، جن کي ع س

9ئ ت آھي، א ھڑي حال جي، ون کي ع م ي. نھيء ڳال ھ ج ت آھي، א ھاريون ح

يڻو، كاٿ ئ جوڙ ج ڻيا ٿو پائي؛ كاٿ ئ ڏאڍو، كاٿ ئ ھ ڎאئي؛ ي، كاٿ ئ سيد س كاٿ ئ كوري، كاٿ ئ موچ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

60

ک م الئي؛ كاٿ ئ تارכ، كاٿ ئ سارق ، كاٿ ئ م پاھي، كاٿ ئ ح كم ھ الئي؛ ي، كاٿ ئ س كاٿ ئ شاھ ر ھ الئي؛ كاٿ ئ كاف ر، كاٿ ئ موم ن، كاٿ ئ سوريء س ي، كاٿ ئ ب ت ب نائي؛ نياس كاٿ ئ گ سائي، كاٿ ئ س نعام ي، كاٿ ئ ت لك لڳا كاٿ ئ سام ي، كاٿ ئ א ئي؛

چو” كاٿ ئ قادر، كاٿ ئ نادر، كاٿ ئ ڻائي.“ س نانء س

10ئ پ ري ن سان پ ت پ ري، ڙي جيڎيون، منھنجي!

و جيڎيون، وري سو ھوت وري؛ ر دعا ك ندي ذوق ذري؛ ون ڏورאئ يو، س ڏونگ ر م ڃا پاڻ کـئ ون، پ نھون ناھي پ ري؛ صحي س

پرين، تو ريء ري س ئن س تو ك ري. مون نا س

11ئ الح جي مون ڏي. وٺ ي خ خاطو آيو، خ ص

عيو. بحاڻي، تان ھو ڌڻ ن کي س پار ڀنڀور جي א ڄ ص ل کـ ئ ون، روح سندن جو رאيو. طرف تنھنجي آھ אص

ن ينھ ن جي نياپ ن ڄ ڻ אسان کي، ساڻ ماليو. ٿيان قربان ي آء ت ن تـ ئ ون، ج ن تان ن ينھ ن ن باھيو.

vv

حقيقت

61

يندئ ي א ھي جن جي كارڻ، ويٺي تو ورھ وسايو. א ، ھاڻي ت نھنجو، پيو پ رينء وٽ جايو.“ سچو” ڙي پ نڌ س

12ئ دقي وڃان ت ن تـ ئ ون! ي، آء ص ج ن الئي توڙ ن باھ

ابس آھي אک ڑين کي، جن وئ ي دل ورאئي. ش ي پ ري ن ڏ نه ن، א ڄ א سان ڏي آ ڀ ل ي ڀاڄ ئ ي.

رאتو ڏينھان آھي ئي، وאت א ن ھن جي وאئ ي. چائ ي. گ م بت آ ڻ سان، ي ڏس ڏيھاڙ

ووء ووء وאئ ي وאت ۾، دאئ ي.“ سچوء ” آھي س

13ئ ڻ سان ن ينھڑو اليوسي! ڄ ھڻي س س

ي م ٿي وچ ۾، א ديون ڙي، ورد پ ڑھ آڏو ع شق آيو سي. يون ڏسڻ سان، אديون ڀ وساريئ ڳا ڙي، ڏאڍو پ ور پرאيوسي. س

ڑيون، אديون ڙي، ڳليء ڳليء يار ڳايوسي. ھي ٻيون ڳا ٻ ن وج ن ھيء گ ھور گھايوسي. يب جي، אديون ڙي، א אول وق ت عج

چوء ” ر تي چايوسي.“ س و مباركان، אديون ڙي، چاھ ؤن س س

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

62

14ئ شوريدن کـ ئ ون حال،

ي پوء ھوء ۾. پڇج وڃ

ن جي، تان ڏس خاص خيال. لس وڃج א ج א ن جي، تان تو وڻ ٹ ڻ آھي وصال. א گھ ال. ورق وسارج وچ جا، تا فارغ ٿئ א رئي بيحال. عقل א ڇلج آب ۾، تا ب رہ ك

چ سوאل.“ سچو”جي تون وسھ وسيال، ھي س

15ئ ساري ڏيھ ن ه ڏي ڙي،

. نڀال جھ س ي دل پانھنج

ڳالھ پ ڇ ي ڙي. جي پ رينء جي، ح رف حال ئي جا ھ א ڇل ن ه ٺ كر ڀ جان، ن ينھ ن پاڻ ئ ي سان ني ڙي. ڃاڻن كي ڙي. ھاري ون، אنھيء حال جو، ق رب س

ن پ ڌرא، پاڻھ آھ سال ك سي ڙي.“ سچو”

16ئ نھيء ڳالھ ڳاريا، ت نھنجي ح سن ماريا، سوريء سي سنڀاريا، א

ھزאرين ھزאر!

vv

حقيقت

63

ر ساليا، א ھ ي يار آيا، نيزن جي ن وאيا، ن يئي س تنھ تو אگھار.

ڀائ ي، كيھي ڳالھ كائي، ڌ س ج نھ موج آئي، ت نھ س لنگھيا شھسوאر.

ر ڏنائون، مر جا ٻ ڌאئون، وري نا ڇوڙيائون، نـ ئ ي س ك ي ار. الٿائون م

ر کڻي سي، ھا ڳالھ ڳ ڻي سي، تريء س ڻ ھ ٿ ھ ڻي سي، א ڇ م كيائون ن ثار.

رن ل ڑھيا سي، جن موجن چڑھيا سي، ق ” א ن اא پڑھياسي،“ ار. ن کنيا ھ

ي نعرو ھنيائون، א ن اא ق ” ھ ليائون،“ ر س پ ڑھيائون، نـ ئ ي س ٿيا گم غبار.

ئي جا پيتائون، ھي سھرא ڳ تائون، وڏي وک وڌאئون، م پاڙيائون ق رאر.ڎھ پھلوאن پاسي، نه ٿيندא ك ھا بات پاسي، ان سي، א

ھ ليا ح كمدאر. لك ۽ ف لك ۾، سڻو سڀ خل ق ۾، لكان م لك ۾، م م

. يء پ چار پ ئ ي ھ اري چوٽ چلياسي، وڃي رنگ رلياسي، منجھئ ون ح ب ھلياسي، م

ي ت نوאر. ت نھ ھ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

64

اري، وري ج ن سوאري، عجب خوشي ھا אعتباري، س א . ي ق طار ٺن ج ك

وڙيائون، ٻئ ي ھ ٿ ٻڌאئون، ن شانا نھن نا م کوڙيائون، م ٺا ق ربدאر. ك

، ، ھ نيائ دو دس ، كي ئ گ م ھ س س نصور م ٿ ي م ي ت رאر. تپش ج

، ، ڍكيائ ل ڱن الء رאپاء ورن جي س ، س بليء شابس آء ٿي ش ئ ون وسار. وجود

ال سو قاضي، کڑي كيائون بازي، منجھن گنؤ غاز ي، م ھار. کڑא ھا جو

ڌ ھي سڀن تي، ر ڀ ي تنھن تي، نه س ھنيئ پ ج نھن تي، ڌنڻ س چ سچار. ٿ ئ س

ك ت نھ جي، جذب جاء ج نھ جي، نه پروאھ كنھ جي،“ سچو” س رکي ن ي سنڀار.

ر ڀڄاڻون، وڍي س א ناא ق” ڃاڻون،“ ر س وאڻون، אھو س عتبار. آڻيو א

ھنيائ ھ كل ھ يء ، وئي تان شكل ھيء ، نه حاجت عقل ھيء ، ج ليا جلوہ دאر.

ر سچاري، تاري، نه كاڏي نھاري، سٹيو س نھن م ڏنئون م دليون دوستدאر.

vv

حقيقت

65

، ، ن باھي نينھن نيائ ، نه كوڙي چيائ سچي ڳالھ كيائ كارڻ ھك نظار.رين لوڙھيائون، ن ۾ وڌאئون، پوء باھ ق” ٻڌאئون،“ א ناא

ٿي ھ ي ھي ھونگار. ڀ ي بغدאد سارو، مڑيو ب ھت ڀارو، منجھن ن ر نعرو،

ھڻي ھوشدאر.ا”عشق אيندئي، אچي ڏאڻ ڏيندئي، “ سچو” ن و م م ئ ي،“ ن يند

ئ ي گل بھار. ند ك

17ئ غان جي، جام شرאبون شوري. ھٿئون پيتو مون تان پ م

كوري؛ ور کارאئي دل کي ٿو، چشمان كيف ك د אصل کـ ئ ون منصور جو א نھيء ، كاٹيو كنڌ كوري؛

نشي منجھ نوאز ٿي، گھوريون ھي سر گھوري؛رכ پياريو، آء كيئن پ ڄان تنھنجي ٿوري؛ جنھن ساقيء س

ت جو چوري.“ سچوء ” پ نھان كيائ پاڻ کي، چ

18ئ يون ! يون ڳا مونکي آھن ياد، م ٺيون تنھنجون ڳا

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

66

اڻي ڏوھن ھاڻ ي، دوست پھچ ائ دאد؛ ھي پرين پنھنجي پار جو، عشق كرين אمدאد؛

آھي אوھان جو، ت نھن جي دوست كريو دل شاد.“ سچو”

19ئ م ماري،

بت تنھنجي ميان!

ور دڳ درد جو، تنھن سڀ كا وאٽ وساري؛ر تي کنيم کاري؛ گ ال ۽ غيبت جي، س چنڈ א ڀري آئيو، ويئي سڀ א نڌאري؛

م ڑني م ٹ ياڻن ۾، ن ين ھن كئي ن روאري.

20ئ جا چوڻ جيھي ناھ، سائي كيئن چوאن؟

؛ ل نه آھي كاء ڑي، كنھن ك ڳجھي آھي ڳا ھي نه ويساھ؛ אوڏي ناھ پ روڙ کي، و

؛ سي كوڏ كپاء ڌ حالج کي، تنھن س ھ ئڑي س ؛ پوڻ آھي אونھن ۾، ج ھوء ھوאء

.“ سچو” لڻ جو، سو تان سڀ منجھاء ر نه س س

vv

حقيقت

67

21ئ ن دل تي آھي جوش،جنھ

سا دل سورن سان سنري.

آء ھڎ گھوري א ن ت ئ ون، جنھن تي جوش خروش؛ ڳالھ ڳرھڻ كھڑي، خلق אڳـئ ون خاموش؛ אثر א ھي عشق جا، אول وڃائي ھوش؛

ک نه سرھا، گوندر ڏي كن گوش؛ سالك س ورت ہ ” ان ع لى ص نس

خ ل ق אال ؛پادشاھي پوش“ ي ۾ ٿيا مدھوش.“ سچوء ” سوريء وڃاڻا جي، م

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

68

سسئي داستان پهريون

1 ھي؛ ري ماٺ پـ ئ ي ر ، جو ك ناھي ويچاريء و س ؛ ن گ س نھ ڇ ن نه ڇڎيوم، سندو گ ور ك

، پوندم ھوت پ نھونء جو. ڏونگر منجھان ڏ س 2

ي ننڈ ۾؛ يء א ڻاس ، ھ و الل ن لوء ؛ ڀ ليء ھيئن نه ڀانئيو، پيو پروڙڻ پوء

ک گ ذאريون ڏينھڑא. ، تا س ھوت و ٹ م جي ھوء 3

منھن ڏيئي آيام، جبل جھاڳڻ كيچ جا؛ر چ ڱا چايام؛ طعنا تھمت لوכ جا، س

ور پري ن جا. ھرא س ڀ ت ڀ ليء ڀايام، س 4

و ساٿيو! اڻ ي نال، سنگت ھيء אيندي پ ٺيء آن جي، جيھي تيھي حال؛

ن ڳ وليندڙ جي ڳالھ، كا ھئي ھوتياڻ ن ۾؟ ھ 5

vv

سسئي

69

ئڻ زאرو زאر، رאتو ڏينھان آھ مون؛ ر نجھ ھزאر؛ نيڑي م کوڙي كان قريب ويو، ھ ء جي گ فتار، كا ٻ ڌي و ٻاروچن ۾؟ ھن گو

6 ل آھي كيچ ڏي؛ ن كاھ وڃڻ ذوق ضرور، ھ

ڏسان شال אک سان، ھوتاڻو ح ضور؛ ذكور، ٻ ڌو ٻاروچن منھنجو كو م ۾؟

7 ي؛ ، א ندر منجھ عجيب ج يل سرتيون سك سب ، يل رאتو ڏينھان ٿي كريان، زאريون منجھان ز ، كا ھئي ھوتياڻن ۾؟ ء جي ق يل ھن كمي

8 پ رين ڏيئي پ ور، ويا ويچاريء کي؛

ور؛ ور كيو، سڀو شوق شع تنھن دنيا جو د ور، كو ٻ ڌو ٻاروچن ۾؟ ئيء جو مذك ھن م

9 ، آھيان آرياڻي ء جي؛ ريء كر تنھن گ و

؛ يل کي، سو جھليم ۾ جھو جو ڏنائون ڏ ، كا ٻ ڌيو ٻاروچن ۾؟ ھن ٻانھيء جي ٻو

10

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

70

ون؛ ساريون پڇي ساٿ ، سنديون كيچن خ يڑن کي كا ته؛ ھيڎي אچڻ جي ھئي، كيچ صلحات، كا ٻ ڌي و ٻاروچن ۾؟ منھنجي ڀي م

11 ل ك ڏيئي ل ت، پاڻ ئي كريان پڌرو؛

رو وندر و وڙيان، جيڎيون كارڻ جت؛سا ، ھئي ھوتياڻ ن ۾؟ ت صل ح منھنجي كا م

12 ل ڏيو؛ كري ساٿ سوאل، ته كيچن جي كا ك

ال؛ جا ڇڎيائون ڇ پرين، موٹڻ تنھن ھ ي ھ ي آرياڻيء ري، ھھڑא ٿيڑم حال؛ ن سنڀال، كا ھئي ھوتياڻ ۾؟ سندي ھ

13 ت، אوتڻ آ א ن ري؛ رאتو ڏينھان ر

؛ آيل عشق عليل ۾، شال نه پوي ق ط ؛ جبل سڀ جھاڳي وڃي، جيڎيون ڏسان ج ت

، پوي مذكور پ رين ۾. ت ئيء جو م ن م ھ 14

ئيء جي م ر ن کي؛ א ثر كيو א فسوس، م ج ود تنھ جي جوش، سارو روح رتيون كيون.

vv

سسئي

71

15 گوندر گذאريام، سي تان ڀال ڏينھڑא؛

؛سڀ كنھن ساعت سپرين، ٿي صحي ساريامھڻ جي. ھي كشاال كاريام، ساعت ھك

1ئ ، ميان، ھاريون منھنجي ھوت جو. ڏونگر آھي ني ڏ س

؛ ھالن ته ھلڻ نه ٿئي، ناھ ويچاريء جو و س ؛ س يون آھي ك رאتيون رھڻ روھ ۾، كاك ؛ ني ڑي منجھ ھ نب س ي ڑو عشق عجيب جي، ھ ك

.“ سچو”آھي عجي جي، رس ك س س

2ئ پانڌيئڑא، پ رينء کي ڏيج ھي نياپو. منھنجو،

ڏيئي باھ ڀنڀور کي، ھيء كيچ كندي كاپو؛ون آھي، منھنجو ساڻن سياپو؛ א صل الك آھي אوھان جو سپرين، ھن ڇوريء تي ڇاپو؛بوبن کي، ٻيو ڏيج نه ڏورאپو؛ منھنجو

کي، تون جيء جو جياپو.“ سچوء ”سدא آھ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

72

3ئ اڙيچا پرڏيھي!پري ٿ نه شال، پرين پ

، ھ ي ھ ي ھھڑي حال؛ ساڻن ٿيس نه سنگ يڑم جيڎيون، ج سان مون جال؛ ج ك دوس بنا ديس ۾، جيئڻ منجھ جنجال؛

ھي ويڑم كال؛ ي، ھو جي ك كنھن در ڏيان دאنھڑ א، א نھن كاڻ كشال؛ ي ڑم كي كوڙين ك

آئيا، جن ل ڳ وجھا فال.“ سچو”سي ئي

4ئ ڀنڀور، א س ڇڎي ويندאسون!ڀينر ھي

ي ڑو پور، وس نه آھيان پانھنجي، ڀلو ميان، پورن ك ت رتي نه رھندאسون. ھ

جاء عقل جي ناھ كا، ڀلو ميان، عشق ڏيکاريو ھت زور، א ھي وٺي ويندאسون.

، ندي س پ ر جو، ڀلو ميان، ڇ ڎي ٻيو ت ك تور پورھيو ك يندאسون. א س جا كي ج

ي ون و ڃي كاك ، نئ جو ھور كيچ ۾، ڀلو ميان، الھي ھ ون. ڏ ک ڏورאپا ڏيندאس

vv

سسئي

73

،“ سچو” چايو شور ڻ ن، ڀلو ميان، شوق م ڄ ڏٺي س ون. ت ن جي پکي پ ھندאس

5ئ ، ميان، توکي معلوم م ڑيوئي! آھي ويچاري كا و س

، ميان. جو گ س ويٺ ي آھيان وאٽ تي، گو ك ر ووڙيان، ڏאھا ت ن ند سارو و ، ميان. ھنجي ڏ س

، ميان. س وح نه א چ ن ر ھر ڀ نڀور جا، ر ماڻھو ش چو” ، ميان.“ س پوء پ ري ن کـ ئ ون، آهي ڀ نڀورאن ب س

6ئ ڳوٺ ساري جون ڳ لي ون ڻ مون کي آئيون. س ڳ لي ون، وو، ن ت ڏ

ن ج ھليون ج ھليون. ت روئڻ کـئ ون א ھي א ک ڑي ون، ك سي ج ھلج ر ن ج ون و ري ق طارون، ھيڎي ٻ ڌيونس ھ ل يون ھ ل يون.كيچئڑ

ل ي ون. ل ي ون س ڻ جي تو س ڄ يون א ھي، يار س سي نه وسر ن ڳا ئ ون ڇ ل يون ڇ ل يون. چاڙھيئي א سان تي درد ف رאق جون، ڇ وھ ڏאڍي م

يو روز א زل کـ ئ ون ك سان، يار ڀ ال، كيئ ي ڀـ ل يون ڀـ ل يون.“ سچوء ”

7ئ ، پنھنجا ڏک ڏ سينديس، ميان. ھوت אچج ھت ھاڻ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

74

، ڃاڻ ڑي آھيان، ميان، سائ لڳ س دوست אوھا پاڻ گول گ ڎينديس، ميان.

اڻي، پرين، ميان، ھيء نانء تون تان صاحب س توکي سائ سڎينديس ميان.

پ کا پ کن سامھان، ميان، آرياڻي مون آڻي، ن.توکي אوڏא אڏينديس، ميا

نجھؤن ھوتياڻي، پ ٺيء لڳس تانھنجي، ميان، ح ب م آء كا پاند ڇڎينديس، ميان!

سچو א وتي سپرين، ميان، پ نبڻن مان پاڻي، ڏک ڏورאپا ڏينديس ميان.

8ئ ونکي אچي م لج، ميان! ھوت پ رين ھكوאري، م

ڻ مون نه ٿئي، ميان אال، آء אوري تون آري. ڏونگر ڏور كپڑو، ميان אال، زور كريندس زאري. ڳ چيء پائي

ڑي كوٺجي، ميان אال، سا تو كيئ ن وساري؟ جا אوھا ھيجؤن کنيم سر تي، ميان אال، بار برھ جو باري.

ھ א وھان جي ماري. ويٺي ڏسان وאٹڑي، ميان אال، مو سندو سڄڻا، ميان אال، ٿيو فرאق فرאري.“ سچوء ”

vv

سسئي

75

9ئ آي س آء كي אوڏي، جھاڳيا مو ! ن تان جبل جال

ي. ن جي آء كوڏ سھ و جيڎيون، آھيان كيچ جي مون و ي. نھ ن ڌوڏ ح ب جنھن جي ھوت کي، درد نه ٻئي ك

ي. كيئن كريان آء كاكيون، ھوت منھنجو سو ھوڏ ي. ا نا لوڏ ن س رد جنھ کي دوست جو، ل ك د

ڻ سيڻن خاطر س ي.“ سچو” ڙي، گاھ كنديس ٻ ڌي گوڏ

10ئ ي و ڑא جي وڻكار، אڃا وري אيندא سي!

كي ڏينھن پھچڻ كيچ ۾، قصد كندא كوھيار، א س كاڏي نه ويندאسي.

ن پار، پوء منھن رکي جيڎيون، پاڻؤن ڄاڻ ي ھ א س كاڏي نه ٿيندאسي.

آيا ڄاڻي سپرين، جيء ن ي پيڑو جار، نينھن نيب ھ نيندאسي.

تڻ وאري ك“ سچو”ھاڻي مون کـ ئ ون وسري، ك ار، ي جيندאسي. אس جا ك

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

76

11ئ ! ڀ ڳو يس س ھ א ھي كھڑي طرف ويام، آء ڳوٺ ر

عشق ته عاشقن جا، ميان، א ڳھ ٿي ٻڌאم،. ون سو ٹو ء م ھاڻي ٹو

كوكان چڑھي كوھ تي، ميان كيچئڑن كيام، . ون سو ڇو ء م ھاڻي ڇو

ڏوريندي مون ڏونگرين، ميان، سرتيون سال ٿيام،.ھاڻي رمز لڌي مون رو

ڌ پ يام،“ سچل” آء تان ناھيان، ميان، ساري س . تي پاڻ ٻاروچل ٻو א

12ئ وאٽ وندر جي كو ڏ سي، وو ڏ سي، مون کي جيڎيون!

سپريان جي ساٿ جا، آھيون سو عاشق א سي، وو א سي.ور جي، ڄام پ نھون جا پ سي، وو پ سي. ڌ تنھن کي س س

ويو دل ک سي، وو ک سي. وھان كيئن ڀنڀور ۾، خان سي. سي، وو ر پ ريان سندي پار ڏ ھون، مان كو رھ ر

ھيكند ٿيان جي ھوت سان، ھينئڑو منھنجو ھ سي، وو ھ سي. ر جي سانوڻ وאنگر، ب رھ جو بادل و سي، وو و سي.“ سچوء ” س

vv

سسئي

77

31ئ ناھ ويچاريء جو وس ن ي، توکي معلوم م ڑيوئي، ميان!

ن كميڻيء آھي ھ کي، ميان، ڏونگر سندو ڏ س ن ي. ڇڎي ڏونگر ڏאکڑو، ميان، ويڑھي אسان جي و س، ن ي.

يڻو، ميان، پاڻ پنھون א چي پ س، ن ي. ن جو ھ حال ھ رس، ن ي. ٻاروچاڻ ي جات ۾، ميان، تون سانول آھ س

41ئ مون وٽ ھو مھمان، ڀلو جيڎيون، א ڃا كالھ قافلو!

آيل ڙي א رمان. א ٿم אوٺارن جو، ميان، ي ڏ کيء کي ويا، سورن جو سامان.

ڏئ אن. ، ھ ي ھ ي ھيء ح ج سندي جات لء

كندي وڃي كيچ ۾، ھيء برھ جو به بيان.

15ئ ر، ميان، آھي كوھيارل ت ئ ون صدقي! صدقي صدقي ھي س

ر، ميان. كاف كشاال كيچ جا، ظاھر ٻ جھ ن ٿا ز ئ ون، گھائي ك جبل گھايا جوش م ي ڑ و گھ ر ، ميان.

بت جي ميدאن ۾، گھيڑ ڏسي وڃي گھ ڑ، ميان.ھ ٿيو، ترسان ھ ڎ نه ت ر ، ميان. ويھڻ مون کي و

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

78

يء ب ر ، ميان. ، ڀ ئي ڀ ئي وت ي ھ جيڎيون جانب جت لء ر ، ميان. يھ كري وڃي ك حبيباڻ ي ھنج ۾، ك

ي نا ڦ ر ، ميان.“ سچو” س ئ ون، فاقو ڏ سچيء سك م

16ئ و ل ک وאري، ميان! يار توسان منھنجي زאري، آھي س

وندر جي وڻن ۾، وאجھ وجھي ويچاري،بت ماري. سا تان

ھي تان حال حق جو، א چي ڏس آري، ک ني م برھ باري.

ون آھي ئي، يار توسان منھنجي ياري، א زل الك پا ڳچيء ڳاري.

يء کي چوڌאري، سور تنھنجا سپرين، چ ك وجھج گھوٽ نه گھاري.

آھي ھ ٿ حبيب جي، ڳالھ جي ساري،“ سچوء ” كندא ن ي پوئوאري.

17ئ پورھيت پاڻيء ڍوئي، خان ٻاروچا ت نھنجي!

vv

سسئي

79

ي אوھان جي، حال چونديس روئي؛ حاضر خدمت א چ كو كوئي؛ ، كڎھن نه م ڻ لء ڌ ساٿي אسان جي س

قول كيو ھوء ھوت אسان سان، سائ پورو كر سوئي؛ ئ ي تا ھھڑي توئي؛ كيئن وساري وھان אوھان کي، ك

المن، و س طوطي جي ڳچيء س كا پڻ پوئي.“ سچوء ” م

18ئ אن جي! ھوت ڏ ھون ھاڻي آي ون، مان ڏي خوشخ

ڑيء جايون؛ ي אڏيون אوڏڙيون، جاء ت نھ نج א چ ڇڎي شھر ڀنڀور کي، پ وري אيڎنھن پايون؛

يارن جيڎيون، ھي ويچاريء کي وאيون؛ ٿيون ج א نديون دאنھ ڑيون، دوست وري ورنايون.“ سچوء ” س

19ئ ڙي جيڎيون، ھاڻي ھوت ويا جي، وو، سي موٹي مان אچن!

و جيڎيون، پ ري نه ھوت وڃن؛ دعا كر ن وسن؛ ، אچي ويڑھي ھ گھا موٹ ن پوئ س ن؛ وڃي كيچ وڻن ۾، پورھيائ ت پ ڇ

كيچي كميڻيء جي ھ ت، ك ن؛ چي شال نه ك گ سندن.“ سچو” א صلئون آھي، سرتيون س

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

80

20ئ يار ساٿيو، ڙي ميان، يار پانڌيو ڙي ميان...

و. ل مونکي كائي ڏ ڀلو ڙي ميان، كيچن جي، وو، ك اڻي، وو، و ر وكاڻي ميان، نال نباھي نيجو. ھيء

و. ئي نه ماريو، ميان، ڇوري تان م ڇڎ كيم وساريو م و.ڏيو د السا كڎھن אيندא، ميان، لوكئون تان نه لڎ

و. ڑي אصل آھيان، گو ساڻ گڎ آء אوھا تاھون، و.“ سچو” جنھن ويلي، وو، ھلو א ڎ نانء س

ٻيو داستان 1

كوڙي قرباني، ٿيان ھوت پنھونء تان؛ري صدقي كريان، سندن مھماني؛ ساھ س

ھي جوڀن جوאني، ٿي א جائي گذري.2

الون جال، سو مون ڏورڻ نه ٿئي؛جبل ج وڏא وڻ وڻكار جا، كافن كوھ كشال؛

ھي مون ڏسي حال، ٻاروچو ٻاجھ كري.3

ٻاجھ ٻاروچا كر، مون ٿ ر ٿيليو نه ٿئي؛

vv

سسئي

81

ويچاريء جي ور، كر بلوچا ب ئبان ۾.4

نھن موڙھيء جو كرين؛ א چج آري ڄام، كو م ، ھي ٿر ٿيليو نه ٿئي دאم مون کـ ئ ون م م .

5 آء تون پنھون يار، ڏسي حال حق جو؛اڻيء ن كار، ھي ٿر ٿيليو نه ٿئي. ھن

6 ھن دم آري آء ، ناھيم حال ھلڻ جو؛اڻيء کانء ، ھي ٿر ٿيليو نه ٿئي. مون

7 ڃ ن ۾؛ ڏيھ سندو ٿيو ڏور، رھ ٿيء ر ور، ھي ٿر ٿيليو نه ٿئي. مون ويچاريء م

8 ڇپر تان م ڇڎين، آء ھوت ياڻي ج ت ۾؛

ڎين، ھي ٿر ٿيليو نه ٿئي. ھن كميڻيء ك 9

يون ھاڻي كيئن كيان؟ ھ ٿان ويل ويام، كاك . ٿيل ڻ ٿ ر ٿ يام، ھاڻي ھوتياڻ ن لء

10

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

82

ل، تا صبح ويندو ساٿڑو؛ جي ھئي كميڻيء ك تان مون تنھن مھل، پ رزא پ رزא پاڻ كيو.

11 ھ ي ھ ي كارڻ ھوت، ڏونگر ڏورڻ آئيا؛

، ووء ووء تان نه وساريان.ميان ت ائ موت 12

؛ ووء ووء تان م وسار، متان ماٺ كري وھ ٿيو پ ر تنھ پار، جاتي ٻ يو ناھ كي.

13 كيم وساري ويھ ، ووء ووء كر وندر ۾؛ پڇڻ كارڻ پرينء جي، پاڙي پاڙي پيھ ؛

. -ڏيھ ڌڻيء جو ڏيھ، حاصل ٿئي ج ت س 14 جھ جلديء ڄ ل؛متان وھ ماٺ ۾، من

ي پڄ پنڌ کي. ھ ويھ نه، ھل، تان ك 15

؛ ويھ نه وساريج، متان ماٺ كري وھيڑئي ھوت سان. قول אھو پاڙيج، ھو جو ك

vv

سسئي

83

1ئ ھا شال رھن، ميان، ڏور اليا جن ڏينھڑא! و

سگھا منھنجي سپرين، پکي مان پ ھن، وڏא طالع ت ن جا، ج ن جي رאڄ رھن،

ن منھنجي حال ن، ھ ڌ گھ ڑي س جي، س طعنا ڏيو ت ن جا، ڏאھيون سڀ ڏ ھن،

صدقي تن ت ئ ون، جي ٿا كيچ كھن.“ سچو”

2ئ ي جيڎيون، آء تان ٻيو نه كندي، ڙ

منھنجو پيچ پ نھل سان آھي!

آء جنھ جي آھيان، سو تان م ھ ر نه الھي! ياپو ساھي. كيو كميڻيء ھوت سڄڻ سان، سڱ س

اڻيء ناھي. ھٿ وڃي پ ئ ي ھو ت جي، و س ندن نيباھي.“ سچوء ”سوאل جو אھو آھي، ن ينھ ن س

3ئ ھوندي سڀ پ رسائ ن ساڻ، جيڎيون،

ي وڃي كيچ كندي. يء پورھيو ب ند ھ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

84

وڻي سپرين، אڃا مون وٽ مھمان. كالھ كا

لڳي كاف ن كيچ جي، پ رزא كنديس پاڻ. א ٺن، אوٺارن ت ئ ون، آء كاكيون ڙي قربان .

ھڻي وي ڑو نكري، ٻاروچو مون ٻاڻ. يٹك كيڑس چاڻ. ھ ٿيو، چ ويھڻ مون کي و

سوز فرאق جو، ڏئي وي ڑم ڏאڻ.“ سچو”

4ئ ھڑي! ڀينر ھيئن نه ڀايون، ته ھوت كندא ھ

عشق تا آتش جھڑو، اللن وڃي الي ون. ڏينديس ٻاروچن ريء ، ڀنڀور کي باھي ون.

ڌ نه سور جي، ھي ت ن وڃن رت ن س س ٿا تاي ون. يل کي، سنديون ج جاي ون. ئون ڏين ٿيون ڏ ڏ

وڃن ساٿ ڑو، چ پ چ پات يون چاي ون.“ سچو”

5ئ آء אڱڻ منھنجي آري، توکي صاحب ساريان ٿي!

وندر جي ن ي وڻن ۾، ميان א ال، ھوت م ل ج ھك وאري، توکي گھڻو نھاريان ٿي.

پرين و ڙؤ، وو، پانھنجي، ميان אال، دوست ڏيو دلدאري،

vv

سسئي

85

نڀاريان ٿي. سارو ڏينھن س ي، وو، درد سان، ميان אال، ڳچيء پائي ڳاري، دوست אوھا

سارو روھ رئاريان ٿي. كج ستاري،“ سچوء ” كڎھن אيندين، وو، تون پرين، ميان א ال،

ھت ھنجون ني ھاريان ٿي.

6ئ مون کي ھوتن ھاڻي، كوٺي پنھنجو كيو!

نھنجو ھوت آرياڻي، ج ت گھڻا ٻيا جڳ ۾ ، م سائ كنديس كونه ٻيو.

اڻي، لک پ ڇن پرينء کي، آء تان ك سندن نينھن نيو.

جيھ ي تيھ ي در دوس جي، عاشق ھيء אگھاڻي، سارو كم ٿيو.

كيائون كناري پانھنجي، ھيء تان پاڻون ڄاڻي،يو. جڎو جيء ج

پرين كيو پنھنجو، سچو سڱ سڃاڻي، وچئون ورھ ويو.

7ئ ئان آء ! يون ر پرين نه ڇڎج ٻئي پار، ساري تنھنجون ڳا

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

86

روند جي، وא אيندين كھڑي وאر؟ א ڱڻ آس ن مشتاق کي، كانڌ نه وڃ كوھيار. ماري ھ آھ جنھ تون آسرو، سا ويچاري تون نه وسار.ھري، آء گھڑي ھك گھار، اڻيء جي

سان وאعدא، سي پرو ر ل“ سچو”كيئي ء تون پار.

8ئ אن! אن، خ شال אوڏאھون אيندא، وٺي خاصيون خ

اڻيء کي، אڃا دالسا ڏيندא، مون ھن پرين پاڻھ پاڻ سان، ھيء گو گڎيندא.

بت مون مسك سان، شال نباھي نيندא، ڏک سک ڀائي سپرين، ھن ڏکيء سان ٿيندא.

كيچي كڎھن كينكي، ھيء ڇ پ ر ڇڎيندא، ڳيون پويون، بديون سڀ بخشيندא.جيكي א

پ کا پ کن سامھون، آڻي אوڏא א ڏيندא،ئ ون، كري ٻاجھ ڀريا ٻاجھ م سڎيندא.“ سچو”

9ئ ي جيڎيون، مون کي نٿي وڻي! نٿي وڻي ڳالھ كا ٻي، ڙ

vv

سسئي

87

آء نه كنديس، وي، אھڑي، ڀلو ميان، كيچن جا مون سان كي.

א وھان م ڑن ۾، وي، مست جو ٿيڑس، ق جو پي.پيالو عش

אوھ مڑيئي، وي، عقل وאريون،אڳڻ ٿي. آء جو ب

پڄاڻا، وي، سپرين، ڀلو ميان،“ سچوء ”ت كي. كوھ كنديس ھ

10ئ ڑو آھي، ننگ ٻاروچل توتي! אصل אسا ڇڎڻ مناسب ناھي، ننگ ٻاروچل توتي.

ھيء كنيزכ ملھ خريدڻ، سڱ نٿي كو ساھي. ذرڙو جنھنکي ذوق تنھنجي جو، ڇ پ ر تنھن کي ڇاھي.

جيئن ھالئ تيئن ھالن ٿي، ڏور وڌي تو ڏאھي. ھيء پاڄاڻي پرين سان پرتيو ، باب سنديو توڙي ناھي.

جيھي تيھي يار אوھان جي، ڇڎڻ الئق ناھي. ٿرين برين يار ٿكيء کي، رس كوھيارل كاھي.

جو در تنھنجي ڏאنھن، ھ ڎ نه آسرو الھي.“ سچوء ”ساھ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

88

11ئ مون ناھي، آء تان كيچ پھچان كيئن؟ حال ھلڻ جو

اڻيء جو، א صل توسان آھي، ناتو ھيء ھوت نه ڇڎج ھيئن.

تون تان صاحب سپرين، سڱ نٿي كو ساھي، كر جاني وڻيئي جيئن.

پسي حال حق جو، آء كوھيارل كاھي، پنھنجي سيئن.“ سچو”كر

12ئ متان ڏورאپو كو ڏيو، ڙي ساٿيو!

لھ ھيء كنيزכ م خريدڻ، ك ھٿـئون مون ٿيو. حرف אسان تي آھ אصل جو، وقت ويسر ۾ ويو.

ديون، پيش پ نھونء جي ھي پيو. پلئي پائي م كوٺي پانھنجو، پاڻ قري كيو.“ سچو”

13ئ אديون ڙي آھيان، ٻانھي سا ٻاروچل جي!

ڏکيا سکيا ڏينھڑא، شال اللن ساڻ لنگھايان.ني ڑي کي ھن جيڎيون، كھڑא سور ساليان. ھ

vv

سسئي

89

ر چ اليان. وندر سنديء وאٽ تي، چاھ ؤن س ل ي، ويندא ڇو نه ورאريان. ويھان آء كيئن ويس

ميڑ سنڀايان!“ سچو”كيھي پئي تان كيچ ڌڻن ڏي،

14ئ ويھي آء كوھ كندي، جيڎيون ڙي ڀنڀور ۾!

چونديس حال حبيب کي، ڳچيء پائي گ ندي.ٺي سا كيڎي وڃي، جا برھ تنھن جي بندي. ك

صاحب سندي.“ سچو”جيھي تيھي حال آھيان،

15ئ اڻي! ، ميان ڙي، ٿيس آء نانء ڇڎي ھوت حجت

אچي مون کي كينكي، ڇڎي لوכ لذت، ميان.بت، ميان. وڌو آھي مامري، مون کي تان

ويا ن ڌر کان نكري، אوٺ ي رאت א چٹ، ميان.ڳا ئ ي رאح ت، ميا ور ت نھنجا سپرين، ر س ن.

ن سان پ رب ت، ميان. مون کي ٿيل ڻ آئيا، پ سك אوھان جي، وאڳيو ۾ وحدت، ميان.“ سچو”

16ئ ٻانھي ٻاروچل جي آھيان، وي آھيان!

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

90

پريان سندي پار ڏنھ ن، آسرو ھڎ نه الھيان، وي الھيان.پرين، آء ن ـماڻي ڇاھيان، وي ڇاھيان. صورت وאرא س

، ، آء تان گو سڱ نه ساڻن ساھيان، وي ساھيان. ھ و تان سائ א، كيچ وڻن ڏي كاھيان، وي كاھيان. ت كي ڏينھن لنگھيم ھ

جو آھي، تنھ سان، א نھن ٻاجھون ناھيان، وي ناھيان.“ سچوء ” ھ ئڻ

17ئ ي جيڎيون ھاڻي شال ٿئي، منھنجو پاڙو پرينء سان! ڙ

ئي. ي، جاني شال ج ئ ي تان گھور مان م ن تان پ ور ھ پ رאئيو، ھاريون ھوت وئي.

يء تا نال ن ئي. ٻاروچي كا ٻاجھ پ ئي، ھ سارو مطلب مون ٿ ئو، پ ٺ يء ھوت پ ئي.

پرين، ڏورאپو نه ڏئي.“ سچوء ”شال کي س

18ئ ي، وڃي پورھيو پ رينء سان، ڙي جيڎيون! آء كيچ كند

ي. ند ي توڙي م ي، چڱ جيھ ي تيھ ي يار سڄڻ ج ي ب ندي. آء ت ن ي آھيان، ب رھ ج ن ج ج

چيء پائي گ ندي. چوندي س حال حبيب کي، ڳ

vv

سسئي

91

ندي. ل ھ ٻانھي آھي، سڀ پ ر سائ ن س א ڻ م مز ت ن جي رندي.“ سچو” ساريائ ي دلڑي، ر

19ئ ي جيڎيون، آء تان حال پ نھل سان كندي! ڙ

، ب لوچاڻي ب ندي. אصل الكون آھيان سائندي. و س نا ، آھيان سائ ن س ھم وאر جو سائ

ي. ند ي كيچ ۾، دאنھون سي درد م ندي وڃ ك ندא سي وري، ب رھ ج ن جي ن ي ب ندي. ڌ س

، ڳچيء پائي گ ندي.“ سچو” א ڳئؤن سڄڻ

20ئ ي ھوت پنھونء سان وعده! سارو ڏينھن روאن ري، ھيس جيك

ري. ٻ ڌڻ وאرو ناھ كو، جنھن کي حال چوאن، ين ت نھن پ وאن، ري. قاصد אچي كو אوڏאنھون، پ

ڏکايو تان ڏيل کي، א ديون אڄ אوھان، ري.رتيون، ن ت ن ت سور نوאن، ري. א نھن ٻاجھون س بوبن جي، طلب ناھي توھان، ري. ماري ون

وאن، ري. ك سائ ھ ئن س غرض نه رکان لوכ جو، ھ ٻاجھون سوز جي، ٻيون التيون ك“ سچو” ل وאن، ري.

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

92

يون داستان 1

ون تا ل ڌא جيڎيون؛ ک، م نجھان س ڏکن م ڄڻان.ڏوريند ونھان ٿيڑא س ي کي ڏ ک، س

2 ک، جي ساري عا آئيا؛ ھانگا س ھ ن س . رھ وאرئ ڏور مھانگا ڏک، جي ورتا و

3 کن، تن گوندر گھوريا؛ سينڌيون جي س ٹ ۾. ر سارو س ڏ كاڻ ڏکن، ھي س

4 يو ک س אن؟ ن كوھ پ ڇن، سنديون ڏکن خ

يل ڏکايل جن جا. ن وھانء وڃن، ڏ سي ھ 5

کيون پڇن سکڑא؛ ڏکيون پ ڇن ڏک، س ھن کي حاصل جو ٿيو، جيكي منجھان ج ک ؛

. نينھن وאرن جي ن ک ، لڳي لوريء وאرئ 6

؛ گوندر كيئن گھوريان، جنھن كي س سينڌي سڄڻک کـ ئ ون. جان ت ك پئي توريان، تان ڏک موچارא س

vv

سسئي

93

7 جي گوندر گوش نه كن، ک ھ پيون سي سرتيون؛

کن، سي پاڻـئون ھوت پري كيون. ج ن سنگت ساڻ س 8

وين ساڙيان؛ ک س ان، تان س گوندر گھمي جي آء پ ڻ كيئن پاڙيان، ڏک سکن سان سرتيون.

9 ، آء گھڻو ت ن نھاريان؛ جن گوندر گوش ن.جال אنھن ۾ جوش، سدא آھي سرتيو

10 ان؛ جي سارو پ ڇان لوכ، تا گوندر وאرو نه

، كھ ڀاڳ پرאئيو. ھھڑو ڀ لو ٿوכ 11

ندڙא؛ گوندر ڏينھن گذאر، جان تون جئ ج ي پرينء سان.

ي ئ سو ئي عھد پار، جو ئي ك 12

و ، كا كا وره وאرئي؛ کن وאريون س س ترت אنھيء کان ت و ، ڀڳيون آتڻ وאريون.

13 آت ڻ وאريون آئيون، ٿيون آت ڻ א جارين؛

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

94

جي گوندر گذאرين، آت ڻ تن אوک ٿيو. 14

کن، پوء رھايو پرينء کـئ ون؛ سارو لوכ س ڏسو وאه ڏکن، ھوت وھاريو ھنج ۾!

1ئ سرتيون منھنجو ساھ، ھاڙھي سي ھوت وٺي ويا!

كونه كميڻيء جو ٿئي، ھاديء ري ھمرאھ. ڀينر ھن ڀنڀور ۾، آڻيندن א.

ھ نڌئ ون جنھ ھوت ويا، روئي مچان سو رאھ. پرڏيھ تي ناھ كو، وريتيون ويساھ.

ڃن ۾، سندو سوز سپاھ. آھي رفيق ر ناھيم ٻئي كنھن لوכ جو، پاڙيچون پروאھ.

کي سي كندא، جيكو ڏوھ گناھ.“ سچوء ”معاف

2ئ א چي كونه אيڎאھون، ماڻھو شھر ڀنڀور ۾!

ء پار ڏي ، ميان، ويٺي كيم א الھ ون. منھن كري א نھ ڏسي حال حق جو، ميان، א چن من א ڳاھ ون. كو پ ل پاڄاڻيء کـئ ون، پ ري ٿي نه پ رאھ ون.

vv

سسئي

95

ج אورאھ ون. ٿ ر ٿ كائ ي آھيان، ميان، پ کا א ڏ ڻ ي موٽ جون، ميان، آرياڻي آھ ون.“ سچوء ” س

3ئ ، سدא تان ساھ منھنجي کي. وڻي ٻاروچي ٻو

. ھ ئي پناھ ۾ يار سڄڻ جي، ٻاروچي جي ٹو . ٻاروچاڻي ذאت جي، گولن جي آھيان گو

. كاكيون وينديس كيچ ڏي، ڏونگر ڀايان ڏو .“ سچو” سام א نھيء جي، آھيان عي אو

4ئ كي אيندא، ھيڎي אيندא، א لو، وھنيان ٻاروچا!

ساٿي مون کي سچ چؤ، دوست دالسو كو ڏيندא؛ ن وٽ ھميشہ، وري كي پوئ ويندא؛ھوندא كي مو

ي אچي ٿيندא؛ ند شھر ڀنڀور ۾، ساڻ ٿ ك ھيك يندא؛ ي، آء چڱي كي چ

ٻاروچا سي ٻاجھ پـ ئ ور جا، سرتيون، نال پنھنجي كي ن يندא؟“ سچوء ” س

5ئ ي جيڎيون، مون کي ڇو ٿيون پ رينء ڏ نھ ن جھليو! אڙ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

96

ويھان كيئن ڀنڀور ۾، جو روح א نھن س ان رليو. ، جو ھوت ھاڙي ڏي ھليو. ساڻ ن ٿيندس سنگ

پ ريان سندي پار ڏنھن، پاڙيچ ون نا پ ليو. ر سڄڻ سارو پانھنجو، س ليو.“ سچوء ” کي س

6ئ پانڌي، دالسو ڏي مون، אيندא آرياڻي كي אوڏא!

آڌيء رאت جو، وو، كيائون سانڀاھو، حال كيا ت ن ھي مون، ويا تا ت ركي توڏא.

و قبول، وو، پ نھونء كارڻ، ڏک سوين ن ي سي مون،كي ل ك ڏئي لک لوڏא.

ت جي مون، نھ ن نه موڙيان، پرزא ٿيان ھ بت کـئ ون تان م گ سي وڃن توڙي گوڏא.

ت كي مون،“ سچوء ”سر تان صدقي، وو، آھ جو، كاكيون چ ون ھ درد ڏيندو سو ڌوڏא.

7ئ آء وڃان تو تـ ئ ون گھوري گھوري، م يان!

ڏونگر رھيس ڏאکڑא، تنھنجي كارڻ ڏوري ڏوري. تو ٿكائ ي، وي، آھيان، א چج آرياڻيء تون אوري אوري.

vv

سسئي

97

ڀال ھن ڀنڀور ۾، ت ر نه رھنديس توري توري.ڑيء جھوري جھوري. مون کي وڌو مون پرين، جھڻك אوھا

ني ڑو نيو ھي ھوري ھوري.“ سچوء ” پرين، ھ جو ني س

8ئ ٻيو ك حامي منھنجو ٿيندو، ل کي ٻاروچ ل ٻاجھون!

درد منديء جي دل אنھيء کي، پاڻـئون دالسو ڏيندو. ك ڇڎيندو ڇپرين، سوئي نال ن ـماڻ ي نيندو.

ڀيئي ڏسنديون، אڱڻ آرياڻيء سو אيندو. א کڑين سان س پاڻ پنھنجو يار پيارل، ساڻ غريب گڎيندو. و.ڏنگاين ڏي ك ڏسندو، بديون تان بخشيند

م ھر پنھنجيء ساڻ كنھن ڏھاڙي، ڎيندو.“ سچو” سو نانء س

9ئ يس ك ٿ رن ۾! آء ويندي پ نھل جي پار، ميان، ٿ ك

ي م قرאر. ن گڎي گوندرين، كيچي ٿـ مون م ذאت ج جي جيڎيون، جيء وڌو آھي جار.

كندي وڃي كيچ ڏي، كن يزאڻ ي كار. آھي كاڻ قريب جي، وڃڻ مون وڻكار.

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

98

پ رڻ אٿم پنڌ ۾، دوست پ ٺ يء دزكار. ختيار.“ سچوء ”سارو كم جو آھي، א نھن جي א

10ئ אڄ אھو ساڳ ي مون سڃاتو، آھي ٻ ڑيون ٻاروچو!

اڻيء جو ناتو. ون آھي א نھن سان، ھن אصل الك ون سان پاتو. אچي ڏٺم אوچتو، پيچ ج نھن م يدאر جان، ڄاڻ نه مون ھيئن ڄاتو. ڦ ريس ڦ

ظي ھك ۾، אديون ڙي אورאتو. لٿو ت نھ ن א تون، عشق ج نھ ن سان تو التو.“ سچو”صدقو

11ئ وڃي ڏيھ پرين، ڙي ساٿيو، منھنجو ڏجو سنيھو!

پرين، ڏکيا ڏينھن لنگھن. אوھان ٻاجھون س ويٺا ڏسون وאٹ ڑي ن، אڱڻ مان אچن.

كونه ورندي ٿو ڏئي، وندر جي ڀي وڃن. جي پاسي کان پ رين. ڏکيا א ھي ڏينھڑא،

و كن. ڀينر شھر ڀنڀور ۾، شال ڀ ويچاريء نه وساريو، جا لڳي ساڻ ل كن.

سگ سندن.“ سچو”جيھو تيھو آھي ئي،

vv

سسئي

99

12ئ ڍ كاه ، متان ويھ ک وساري! كيچن جي ك

، ب لوچاڻي باھ. ڏسندينء ڏونگر چوٹ ئ ڦو پاڻ فق ٿي، وندر جي وڻرאھ.

.ساري شھر ڀنڀو ر جا، الڳاپا سڀ الھ . متان ويھ ماٺ كري، ڏونگر ڏورج ڏאھ

. نڀاھ يم س عرض وڃي كر روبرو، ٻيا ساٿي ك ڱ نه ساھ. ٻانھي ٿج ٻروچ جي، كو تون س

ت ھوت ريء ، روح رھي ھ الح.“ سچو” كنھن نه ص

13ئ ٻيو ك پڇي ٿو حال منھنجو، خان ٻاروچل ٻاجھون!

ميان، א دאسي א ھنجو. تو ريء آھيان يار سڄڻ،، غرض رکي سو نه كنھنجو. ھ سان پيچ پاتوس ج نھ ك

خيال אسان ڏي آھي جنھن جو، آء ڀي سو آھيان تنھنجو.و. א سان ڄاتو صحيح سڃاتو، عاشق آھ ت ون א سا

ندو، آھ درؤن پيھ ي پاڻ پ ڇ ھنجو.“ سچو” ي س ت ون ك

14ئ ، مون کي سرאر א ک ڑي ن א كو جو كيو، ميان!

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

100

א نھن تان ڏيکاريو، كاكيون ڙي كوھيار. ت نھ ڏھاڙي كيو، ب رھ بي אختيار.

ڏونگر ٿو ڏورאئي، چشمن جو مچكار.رتيون، ووڙאئي وڻكار. ناز نيڻن جو س

رتيون، سوز سڄڻ جو س کي سينگار.“ سچوء ”

15ئ كو كونه مون ڏي! يار پ نھل پيغامي، كڎھن م

ؤن يار אوھان کي، منھنجو ساھ سالم ي. روز א زل ک امي. ي א ھا א سا א وھ نه אيندؤ، א س אيندאسي، א ڙ پنھنجي ڏي، آھن عيب אسان ۾. جو و پ رين ڏس امي. ي، ٿيندي نه طلب جان ج ثي، جان ك

يون אوھان جون ٻارڻ ٻارن، وينديون سي ك وسامي. ڳا ڏيئ ي אسانکي ڦ ٹ فرאق جا، ٿئ تون يار آرאمي.

ي يار ي ج در אوھا ي آھي غالمي.“ سچوء ” ڃ تان، م

16ئ پوء ھت كيئن كندي، ٻاجھون يار جي آء !

ين پ وندي پ رينء جي، ڳچيء پائي گ ندي. پنجھؤن ن دي. و ھي ٿي وאكا كيون، نيڻن م

vv

سسئي

101

ندي. ندي ن آھيان، چ ڱي توڙي م ڀ پ ر س س رتيون،“ سچوء ”دل جي س ب رھ ت ھ جي ب ندي.

17ئ آء وري تون تان ويھ ، سڄڻ آء تان تنھنجڑي آھيان!

ڻي، ڇڎ پرين پ رڏيھ . آھون عاشق جون س

پکي پاڄياڻ جي ميان، آء پرين تون پيھ . ي ڏאھا تنھنجڑو ڏيھ . א صل الكون آھي ئي، ھ

جوني سپرين، آء ساري ساڻيھ .“ سچو”

18ئ ، گولن جي آء گو

خان ٻاروچا، تنھنجي!

. ، ٻانھپ ريء ٻو آء نه كنديس كڎھ. گھ ڑي، آھيان سا عي אو ڌ אچي لھ س س

. ندين ڳوٺن مون مس ڳو ن ڏ ھارڻ جھڑي كا، ھ ء جي يار سڄڻ ڙي، كر .“ سچوء ” نانء سائ سان سو

19ئ ساٿ سالمت آيو، پکي ٻاروچ ل جو.

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

102

ب ماليو.ڏينھن فرאق جا ل نگھيا אسان ت ون، مو سو ء ورق ورאيو. ميالپي جو م ھر پ ئي تان، وא

و ڙ پنھنجي ڏي پاڻ ڏٺائون، ويڑھو ھي يار وسايو.א الھي אڇا كياسي، ھوتن تان نيھن نباھيو. م

ڌאيو.“ سچوء ”ڏيو مباركان سڀئي کي، جو سورن אڄ س

ٿون داستان چو1

متان وسارين، ووء ووء ر وندر ۾؛ ك جي گوندر گذאرين، سي تو چڱا ڏينھڑא.

2 ، جي مون پڇيو جيڎيون؛ چڱو گوندر غ م . رھ وאرئ ، آھي و م نجھ كشا ك م

3 رتيون؛ ڻو س ون س ، جي م گوندر آھي غ رض . نت س ، كري سو س فنا سڀ ف رض

4 ان؟ گوندر جن گ ذאريو، كاٿـ ئ ون سي

. ھكڑي رאت رھان، وڃي و ھ وאرئ ر 5

vv

سسئي

103

ان سي؟ گوندر ج ن گذאريو، كاٿـ ئ ون . حال پنھنجو ھي، وڃي ڏ سيان ڏک ن وאرئ

6 ؛ گوندر جن گذאريو، آء ت ن گو

. ، ھوندي ڏکن وאرئ ني ڑي ۾ ھو ھ 7

ن سي ئي؛ ور پ ڇ گوندر جن گذאريو، س ٿي ماٹ ڑي. ي پيئ ي، ت ن م پ رھ ج

8 سي پ ڇان؛ گوندر جن گذאريو، پيھي

ي. א نھن ل ڳ ل ڇان، گھڻو آء א ٻاڻ ك 9

گوندر جن گذאريو، آء پکي تن پيھ ي؛ھ جو. ر وٹانئ ن ويھي، وٺان وאس و

10 گوندر جن گذאريو، آء ت ن گھوري؛

. سدא مون جھوري، آھي ورھ وאرئ11

؛ ل شع نھن ت ن م گوندر جن گذאريو، م ي א ل، א نھن ج كا مون پوي ك فسوس جي.

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

104

12 ھتاب؛ نھن ت ن م گوندر جن گذאريو، م

سنديون ن ينھ ن نوאب، آھن ورھ وאريون.

1ئ آڏو مان א چن، وو، ڏسي منھنجو حال، ڀ لو!

ن. ھو جي كيڑم كاف ۾، كوكان پ ون ن ك ن. س يون، تان رھ وאٽ ر كيچڑن جا كاك

ن. אن ڏکن سنديون، אڳيون پاڻ پ ڇ خ پئي، چڱي آء چ و ن. ٻاروچان ٻاجھ

. ر پ رزא پ ٿ پنڌ كريندي پرينء ڏي، م .“ سچو” اڻ ي به ن پنھنجي ساٿ سان،

2ئ آء ٻان ھن جي سا ٻانھي، آھيان عيبدאر، ميان!

، بخش א ھو مونکي جاني. عمر سڄيائي كوڙ كما ، آھي ڳچيء منھنجي ڳاني. روز אزل کـئ ون א بد تائ

ب كرين مھرباني. ڏوھ ڏ س نه منھنجون، نگايون ڏ يو ديوאني.“ سچوء ”كيئن ، دوست ك جي دل سا دل

vv

سسئي

105

3ئ ڑ ن جو قافلو، ميان! ھو كيچ ، ن ي، א مون کي نال نئ אڱڻ شال אچي، ن ي، אھو سپرينء جو ساٿڑو، ميان!

، ني. نئ پٺيء ھوت پنھونء جي، ميان، ھلڻ سان ھ پ ڄاڻان پرين جي ، ني. ئ ند كيئن ج ، ميان، ج

، ني. ئ وڏي ٻاجھ ٻروچ کي، ميان، א تي چ ون א ، ني.“ سچو” ھ ر م ئ ڌير ٿي، ڀلو، پوندي م چون س

4ئ ئي ويا جي ماري! مان אچن א ھي كاٿ ون، م

سپريان ريء سرتيون، آھيان א ٻاڻي آئ ون، ويھان سي كيئن وساري.

س، وو، پاڻ ڏي، پ رين ڏ ميان، آھيان ڏ ھارڻ آئون، نيندא سي نال قطاري.

אچي אسان وٽ سپرين، ميان، אديون ڙي شال אوڏאھون، مان كو ڏينھن گذאري.

ئ سو مونکان א تاھون، آيا قاصد كيچ جا، ميان، א يار سڄڻ توکي ساري.

آڌيء رאت א ٿي كري، ميان، ج ت ويا ھ ئم جائون، تائون سا ن ت نھاري.

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

106

سان ھوء جي، ميان، كي جي قول كيائون،ھاري تو پرين א ھي سڀ پاري.

، ميان، ھيء ن كار چ يائون، تھ ويھ وساري وو א نڀاري.“ سچو” دوست س

5ئ ، ، ووء ، ووء ، ميان، ووء ڏאڍو ج دאئيء ج ل

. مون وٹ ئ ون ھوت م ھ ل

. א چي ويھ א ک ن ۾، پاسي ٿيء نه پ ل . كيچ وڻن كم كھڑو، ل ھا س ڳالھ سانول א

. ئ ي کان منھنجا پرين، چوريء يار نه چ ل م . ل شاال كاف ۾، لڌم كوھيار كري ك

.“ سچوء ” ل جي ني ساھ سان، ھ يا سي رلـم

6ئ كندي سا كيئن قرאر جيڎيون،

جنھن جو جيئڑو ج سان!

ھو آھي وڻكار. رھ وאرن کي سرتيون، و و ٻ ڑيون، ٻاروچ ل جو، نينھ ن لڳم نروאر.

بت ڳ ڌي نه ل ڀي، خرچ لک ھزאر.

vv

سسئي

107

ڏسنديس אکڑين سان، كاكيون ڙي كوھيار.ختيار. ڇڎي الڳاپا لوכ جا، عشق كيم א

کي، ڀينر بره بھار.“ سچوء ”سدא آھي

7ئ ھالن پنھل تو ساڻ،

ساڻ ھلي تنھنجي گو گذאريندس.

ڱ ته توئي ساڻ. ڇ لي پ ي س ڇ پرين، س كاري ھان تنھنجي، پنھل پاڻ سڃاڻ.كوجھي

بت وאرو ماڻ. و، توري توريندؤ كي ساڻ.“ سچل”توڙ نباھج تون ڌڻي، سھڻا

8ئ ڄڻ، مون کي روز رئارن ٿا! يون ڳ ڻ تنھنجا يار س ڳا

ر تي سوز فرאق جا، باري چاڙھيئي بار، سڄڻ، س אيڎאنھن نيڻ نھارن ٿا.، سڄڻ، منھنجو אندر א ڌ كيو، جانب تنھ نجي جار

مونکي ماڻا تنھنجا مارن ٿا.ي ڑء قول قرאر، سڄڻ، پرين پاڙج پانھنجا، جي ك

منھنجو جيء جيارن ٿا.

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

108

ماڻھو شھر ڀنڀور جا، م ھڻا لک ھزאر، سڄڻ، مون کي ڏيھ کـ ئ ون ڏيارن ٿا.

قاصد چون، وو، كيچ جا، تو ھ ت سار سنڀار، سڄڻ، پاڻ سنڀارن ٿا.“ سچو”توکي

9ئ كنھن کي حال چوאن ھي،

א ديون ڙي، وאويال، وو!

ڏيرن ڏيئي ڇڎيا، موٹي سور نوאن ھي.بوبن جا، ڏنا پاڻ אوھان ھي. مھڻا

ک ن א تي سرتيون، ڏيان نه سور سنوאن ھي. س

10ئ مون کي دوست ڏنيون دلدאريون،ي س آء تان، ني، وو جيڎيون! ج

ڻ ي ضعيف جون ٻاجھ ٻاروچا تو پوي، س زאريون. سئيون سڀيئي سڄڻن، عاجز جون آريون.

لٿا فلك فرאق جا، آء تا گڎ گذאريون.و، وאر نه وساريون. توکي تان ت ر جي

آئيا، جن لء جھ ونگاريون.“ سچو”سي ئي

vv

سسئي

109

11ئ ب ويو ماري، مون کي

كنھن در ڏيان ھيء دאنھڑي!

پرين، كوكان ٿو كاري. سوز ت نھنجو س اڻيء ن کي، ويھ نه وساري. ھوت ھ

ڍ قطاري. نيو پورھيت پاڻ سان، پنھنجي ك ويو ٻاروچو نكري، عاشق ھيء آزאري.

پرين، رאتو ڏينھان س گ سنڀاري.“ سچو” س

12ئ ھڻا ساٿيڑא، ڙي! مون کي آڌر ڏي، ميان، س

وڃي چئج پرينء کي، حال منھنجو ھي. پريان سندي پار ڏھ ون، قاصد א چن كي.

يڑء جي. وعدא پاڙج پانھنجا، جاني ك ڑيون، ساھ نه وسرن سي. ي و ڳا ھو جي ك

سنگت پانھنجي، نانو ڌڻيء جي ني.“ سچو”

13ئ ، پ پيادي ن جا، ميان! ڏونگر ڇو ٿو ڏکائ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

110

. رن جي ھوت پنھونء ڏي، ت ن ڇو روھ رھائ پنڌ ك . ، ڇو طال ب ٿو ترسائ ھو ڏورאپو ٿيندء אوڏאھ א

. ھيئن تو گھرجي عاشقن سان، ميان كا مدد كرאئر كو ٿورو سگ ك .“ سچوء ” سان، ساڻ مالئ

داستان پنجون1

ر پ ڇيائون؛ ئ ون آيو قافلو، مون ك كيچ اڻ يء تي. رم كيائون، ھن مون ك

2 ئ ون אچي قافلو، مون وٽ ٿيو م ھمان؛ كيچ

؛ساري ساٿ جو، ھو آرياڻي אڳوאن“ سچل”اڻيء تي ٿيو. مولى مھربان، ن ڌر

3 ؛ وء ئ ون آيو قافلو، رאت موچاريء ر كيچ ، ٿيو سارو شھر ڀنڀور جو. مڑيوئي خوشبوء

4 ئ ون آيو قافلو، کڻي کٿوري بار؛ كيچ

ي ئ سارو شھر ڀنڀور جو. ، ك نھ ن ھ نڌ ھ ٻكار ھر ك 5

vv

سسئي

111

وء موچاريء رאت؛ ئ ون آيو قافلو، ر كيچ ، وאسيو شھر ڀنڀور کي. سنديء ج جات

6 ئ ون آيو قافلو، کڻي عطر عنب ؛ كيچ

، كيو ساري شھر ڀنڀور کي. رھائيء تاث تنھن س 7

ئ ون آيو قافلو، کٿوري کڻي؛ كيچ تنھن جي ھ ٻ ھڻي، وאسيو شھر ڀنڀور کي.

8 ئ ون آيو قافلو، خوب ٿيس خوشحال؛ كيچ

ڻ ساڻ پرين ، پ س ي ڑ م حال چڱو ٿـ ء جي. 9

ئ ون آيو قافلو، ڀين ر منجھ ڀنڀور؛ كيچ ھيء كميڻي كمزور، پر پرينء پنھنجو وڙ كيو.

10 كيچيڑن مون كالھ، دم دم دالسا ڏنا؛

ت وساريان. ھ ي ھ ي منھنجي حال، جي ويھي ھ 11

، ٻيو سڀ مون وسري؛ شال نه وسرين ھوت مون کي تائ موت، ھئ אکڑين ۾.

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

112

12 و نكري قا فلو، آء مٿي رאھ رھي؛

ت ٿي ورھ وسائيان. ٻاروچا ٻ ھي، ھ 13

و نكري قافلو، ھاڻي كيئن كريان؟ ويٺي ڏک ڏريان، پرين ريء پرڏيھ ۾.

14 و نكري قافلو، ڏאڍو ڏيئي ڏ ک؛

ند ھ يس ھوت سان. ک، جو ھيك ويٺي ساريان س 15

ل؛ و نكري قافلو، كائي نه پيئي ك ل، א سي א ندر س ٿم آريء ڄام جا.

16 و نكري قافلو، א ديون آڌيء رאت؛

ٻاروچاڻي ذאت، ڏسان شال אک سان.17

ل نه مون پيئي؛ و نكري قافلو، ك حال سندم ھيئي، مان ٻ ڌي ٻاروچو وري.

18 و نكري قافلو، آء مٿي رאھ رھياس؛

vv

سسئي

113

نھن ٻاروچي ڏسان. ياس، جي م جيڎيون آء ج 19 آيل، چ پ چ پات؛ و نكري قافلو،

ٻاروچاڻي ذאت، مان مون س كو وڙ كري. 20

ين پيادي؛ و نكري قافلو، آء پون شادي، جي منھن ٻاروچي ڏسان. ٿئي م

21 و نكري قافلو، آء پ ڻ کڻان پ ؛

ڏک ڏيئي ويا ڏير ، مان ٻاروچو ٻاجھ كري. 22

ل؛ ، אچي لھ ك ويٺي ورھ وسايان، كانڌ ج ل، منھنجو א ندر אڌ كيو. جان ي تنھنجي

23 ن فرאق؛ منھنجو א ندر אڌ كيو، ف نا ھ

يء جي. شتاق، كا كر ور و مري ٿي م

1ئ گ ھڑא ٻيل ڑא كوھيارא! ي وאڳ ورאئيندא، سرتيون، س مون ڏ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

114

پ کا پ کن سامھون، אوري آڻي א ڏאئيندא. ڀينر ھن ڀنڀور جا، وري ڀاڻ وسائيندא.

، روندي ھوت کالئيندא.سڀيئي ڏسنديون سرتيون، پ کا پاڻ پ ڇائيندא. پاڄياڻيء جا پاڻھ

يء غريب گڎאئيندא.“ سچو”سور ڙي، ھوت سان، ھ

2ئ آء ھ لي ڏس حال، منھنجو ٻاروچل ڙي، ميان!

. رאتو ڏينھان روح ۾، تنھنجو خاص خيال . پرين، ساعت ڀايان سال א وھان ٻاجھ ون س

اڻيء سان، كر ڀ . مون تا الئي ڀال . ڻ א ن جو، مون کي م لك آئون مال ك سارڻ س

ڃيو، .“ سچوء ” مرشد سارو م جو به سوאل

3ئ אن، پڇ ون ك پ رن، ميان، حال منھنجي جون خ

ساٿيو ڙي، پانڌيو ڙي!

عذورن، ميان. آھي ٻاجھ ٻروچ کي، مٿي م ، سي مون كي سارن، ميان. كي ٿو جن لء ساھ س

ن دم دال سا ڏنا، سرتيون مون ساٿ ن، ميان. ھ

vv

سسئي

115

ت كھڑيء ڳالھ ۾، تو ھ ت ياد كرن، ميان. تون ھ ، ميان. تون جن جي آسري، سي تو كٿي ڇڎن

، ميان.“ سچو” نگت پانھنجي، مان غريب گڎن س

4ئ كيچي ويڑم كالھ ، آء ٿي ورھ وسايان!

گھ ي ن سنڀال. ي، س ن ج اڻيء ھ مان ي ڻ منجھ جنجال.ڀينر آھي ڀ نڀور ۾، ج

. ج ن لء ڏونگر ڏوريان، سي ئي ڏسان شال . آء پيادي نه پ ڄان، ڏאڍא كاف كشال . ندن خوאب خيال ياريو جيڎيون، س مون ج

.“ سچوء ”ساڻ پرين، ڀ الئيء جا ڀال ن س ك

5ئ ٻاروچي لؤن الئ ي، وو م يان، كوھياري لؤن الئ ي!

الئي. ڳالھ نه ڳ رھڻ ج ور س ھڑي، ڏאڍي س ور ۾، ڀينر كا نا ڀائ ي. سرتيون مون سان س

ي آئ ي. ھ وڻي سا ھانو کي، ڏאنھ ن ع ج ر ڏيوڻ سڄڻ کي، چائ ي.“ سچو” س آھي س

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

116

6ئ א ھي كاكيون كوھيارא،

א ڄ אڱ ڻ منھنجي آيا!

پيھي پاڻھي آئيا، ج ن ڏور ٿي ڏ سايو؛ ني ڑو، ھ ٿـئ ون ج ن ھ א ديون مون ٿي ک سايو؛

ج ن جي كارڻ جيڎيون، مون ٿي پانڌي پ ڇايا. ھ يس ج ن كاڻ آء ، آي ل א ٻائون؛

دل ۾ دردمنديء جي، وڏو ورھ وڌאئون؛ ، א ھي مولى م اليا. پوٿيون پ ٹا ج ن لء

وعدא پانھنجا سرتيون، א ھي پاڻھي پاڙيائون؛ھري، א چي پ کا א ڏيائ اڻيء جي

ون؛ رھ و سايا. يون، مون ٿي و א نھن كارڻ كاك رم كيائون پانھنجو، ھاڻي حال ڏسي ھيئي؛ ك وאئ ي فلك فرאق جي، ھاڻي وچ ؤن ئي ويئي؛

ڻا، جنھن ٿي كانگ א ڏאيا.“ سچو” ڄ گ ڎيو س

7ئ ون ڏي! كا دالسا ڏيئي، ري سڄڻ م م

دوس دلدאريون ڏنيون، حال ڏسي تان ھيئي. ن جا، م ھ ر پ نھونء کي پيئي. پ سي عيب אسا

vv

سسئي

117

جر جي ويئي. وريو ورق وصال جو، وאئي ھ ماريون مالقات جا، وس كيا ھم كيئي.

يء گ ھريا ھ م جيئي.“ سچو” سي ئي آئيا، ج

8ئ ڱ، تان پ نھ ل توئي ساڻ! آھي منھنجو س

آء אوري تون وڃ نه پري، ساھ وٺي وڃ ساڻ. ھڃاڻ. ھوت جي ني ھلڻ جو، كو نه پيم א

ڇ لي پ يس ڇپرين، سڱ پنھل تنھنجي ساڻ. لڳو آھي دل کي، ٻاروچل تنھنجو ٻاڻ.

ر جو يار א وھان ت ئ ون، كوڙين ٿئي ق رباڻ.“ سچوء ” س

9ئ جنھن جي آھيان عشق אندوھي، تنھن ٻاروچي کي ٻاجھ پوي!ھ ل پوي! آء حال چونديس روئي، ت نھن كوھيارل کي ك

و ڇپرين، ج لن تو سان لوئي.سا نه ڇڎ ا ل ع د אچي كوئي. ندي پار ڏنھ ن، قاص پ ريان س پرين، جانب جيء جو جوئي. سوئي אيندم س

پورھيو كنديس پرينء جو، ڳچيء پائي אوئي.ڃ جا، ح ب توئي سان ھوئي. ر ٿيڑم س

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

118

אکيون عجي ڏي، بيٺيون ج ھڑ جھوئي. سگ אوھان جو، پور وڌא جنھن پوئي.“ سچو”

10 ئ آء אوھان ت ون گھوري، א ڙي كيچيو، ساڻ نيجو!

رאتو ڏينھان روح کي، آھي אوھان جي جھوري، אڙي كيچيو!ن ڏک ن جي ڏوري، אڙي كيچيو! دאئ م وڌي و دل کي، ھ ويھان ويھ ڻ نه ٿئي، ڏאڍي سا الي و لوري، אڙي كيچيو!

يفن زوري، אڙي كيچيو! ع كرڻ مناسب ناھي تان، ساڻ ض

11ئ مون کي ھيئن نه ڇ پ ر ڇ ڎ، ميان، אڙي ڀلو پ نھ ل يار!

پرين پاڄياڻي پانھنجي، گو گول ن گ ڎ، ميان.يء ڏ ھارڻ ڏڏ، ميان. پرين، ھ تون تان صاحب س

آء אوھان جي آھيان، ھ ؤن ھ ؤن ھڎ، ميان. كان سڎ، ميان. پرين، شال نه س ت نھنجي صاحب س

جايون جان ب پانھنجيون، אک ڑين ، ميان. ۾ א ڏ

12ئ ت ھوت ن ريء . ي، جيڎيون ھ ي رھ كندي، آء كوھ رھ

vv

سسئي

119

نجھ ي ي. يا، لؤن لؤن م א ندر ورھ وٿاڻ ك ھي. ھ ي ك ھر ڀنڀور کي، ويندي س كيچ ك ڇڎي ش

ھ ي. ھ ي س ت س نھنجو كوھيارل ريء ، سرتيون ھ كونھي م ھ ي قول پاڙيندو ن ي پانھنجا، ٻاروچ ل ٻـ ھ ي. ٻـ

گڎ ساٿ جا، پنڌن منجھ پ ھ ي پ ھ ي.“ سچو”

13ئ . ي تان אوڏي آئ ي، جھاڳيا مون سي ج بل جال آء ك

ل ساٿي ل א لڳ تون ڏي كائ ي.“كيچ كاٿي ٿيو” س ، ك ي ھيڎي وאئي. אوٺي אدא ڙي ٻ ڌيئي كا، وري ورڻ ج

و كندא كو، ڏאڍي אسان سان ھوت الئي شھر ڀنڀور ڏي ڀ . ڙي، ميان، جان ي א چي ٿو رאت جائ ي.“ سچو”אڱڻ تنھنجي، سڻ

14ئ ٻان ھڻ ڙي پ رڏيـھ ي، ناھي אيذאئ ڻ توکي؛

يذאئڻ توکي! ناھي وאجب پ رڏيھي، אدא، א

و، وٽ توئي جي ويھي. ڏيندء ڏورאپو يار אسا اڻيء جا، ڳالھ كريان ٻي كيھي! پ ڦيھ ٿو ن ت

ي نه تو ڏنھ ن، جبل كيئي مون سان جيھي. ھيء אميد، وو، ھئ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

120

جيھي كندين كوھ ! אسان سان، ڳالھ كنديس ھ ت تيھي. سڃاتو سنگ توئي کي، آھي عادت تو אيھي.“ سچو”

15ئ حيال كيم ھزאرين، مان ٹ كن مون وٽ رאت.

رھ قطاري ھليا، بودא پالڻي پ رڀات. ك آء س ھو ھ ليا، توڏن جي كي ئ ون تات.

ور ڏنائون سوکڑيون، ڏک ڏنائون ڏאت. س سوغات.“ سچو” پرين ساري موكل ي، ڏאنھن

داستان ڇهون1

مون کان ٿئي نه پنڌ، آري ڄام א چيج تون؛پرين. ھاڻي ڏي مون ھنڌ، پاڻ ئي ڌאري س

2 آريء جي א چڻ جو، روز نھاريان رאھ ؛ ر صدقي كيو. آڻيندس א ، مون س

3 اڻيء ، آري א چ شال جي ھري؛

، كرين غور غريب جو. ي مون ڏسي حال ھ 4

vv

سسئي

121

گھڻا ڏينھن ٿيا، مون ڏوريندي ڏونگ رين؛ جي مون سڎ كيا، سي ٻ ڌي ٻاروچا ورين.

5 ن عاجز جون آھ ون؛ ٻڌي ٻاروچا ورين، ھ درد ڀ ري دאنھ ون، كري ٿ ي، كافن ۾.

6 ک ؛ ڀ ئي ٿين م س نھ ن ٻاروچي ڏسان، تا س جي م

ڻ ساڻ پرينء جي.ڏور ٿ ون ڏک ، پ س م 7

اڻيء تي؛ ن مون كر ٻاروچا ٻاجھ، ھ . ويٺي وجھان وאجھ، אوھان جي א چڻ لء

8 مون ھ ٿان پيئي، ڏوھ نه مٿن كو ڏيان؛

حال چوאن ھيئ ي، ھ لي ھوتياڻ کي. 9

ٿ وڏي ويا؛ ھن ڏکيء کان ڏير ، وجھي و ڀ ؛ ڏورڻ ھاڻي آئيا، سرتيون س

پ ان پ ، آي ل אوٺارن جا. ي ڇ 10

، کڻي ساٿ سويل جو؛ אٿي ويا אوٺار

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

122

؛ ھاڻي א ديون آئ يا، ڏورڻ مون ڏونگار ، منھنجو پيچ پ نھونء سان. ٻيا ڀي ھوت ھزאر

11 منھنجو پيچ پنھونء سان، א زل الكون آھ؛ ھاڻي ويھڻ ڇاھ، ڀين ر ھن ڀنڀور ۾؟

12 كريان كوه ڀنڀور ۾، پنھونء پ ڄاڻاء ؛

ھ ٿيو. سوز چ کايو ساء ، ويھ ڻ مون و 13

كريان كوه ڀنڀور ۾، و ر بنا ويھي؛ جيھي جي تيھي، آء تان سندن آھيان.

14 كريان كوه ڀنڀور ۾، پ ڄاڻان پ رين؛

ٿي مامرو. وאر نه سي ويھ ن، ج ن م 15

كوه كريان ڀنڀور، ھاري ون ب نا ھوت؛ مون تان تائ موت، ووء وو سري. ء ھ ڎ نه و

16 يون، كنديس كيچ ۾؛ گول ن گ ڎ گذرאن ، كاك

آريء ٿئي א رمان ، مان ڏسي حال حق جو.

vv

سسئي

123

17 رتيون؛ ت، سدא آھي س چڱي پنھونء چ

ت، كريان كوه ڀنڀور کي؟ ھوت بنا مون ھ 18

ڀوئي وسري؛ شال نه وسرين تون، لوכ س ھو مون، جو پاڻئون پ ري نه كرين. مطلب א

19 ؛ ور م وساريج، ھيء تان سندي و آھ

ڌر ساريج؛ وڃي كيچ وڻن ۾، ھيء س تي م ماريج، جي توکي نه م ڑאن.

20 ھر ڀنڀور جي، ڇڎي لوכ لذت؛ ساري ش زت؛ تو ريء ڏئي كونه كو، ماڻھو عام ع . ت، جي ٻيھ ر ٻاروچا א چ ح ٿئي ساھ ص

21 وي ، جو س س چ ميڻيء ك كيو ك لي رھي؛

؛ چ بت م ، كيو א نھيء جي אفسوس س اڻيء سان.

پنھون ڄام پ رچ ، ناميا 22

ندي ون؛ ورאئون م ن ھ ٿاء ، كيئي م ٿيون ھ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

124

ڻ منھنجي آء ؛ پنھون ڏسي پاڻ ڏي، آس سانول توريء ساء ، א چي ماڻھن ك ڀنڀور جي.

23 پ نھون پ نھون ٿي كريان، آء پڻ پنھون پاڻ؛

ون ٿ يس א ڄاڻ، جو ك پروڙ پاڻ کي. א دي24

جان پروڙ پاڻ کي، تا آء پنھون آھيان؛رف م ڑئي رف كاھيان، جو ط كنھ ط ٿيا.“ ”

25 پيھي پروڙيوم، تان پنھون پاڻ ئي آھيان؛ پاڻ ئي منجھان پاڻ کي، ھيء پ ڑالء پيوم؛

صحيح كن كيوم، ته غ گمان א ٿي ويا.26

كج ص “ سچو” ؛ ، مٿي خيال کڑو رھ، پري كرين پاڻ کـ ئ ون. ينو ۽ ك ك

27 رس ۾؛ چ ٹ ڏني چ ٹكي، سورن س

چلي سا س چوي، ڇ وھ منجھون ڇ ٹكي؛“ سچيڎنو” ايت ھوت جي. ن منجھ ل ٹكي، تنھن سان جا لك

vv

سسئي

125

1ئ ھڄي ٿو! كيچئڑن جي كاڻ، جيڎيون منھنجو جيئڑو ج

، א אوٺي آڻ. پريان سندي پار ڏنھ ن ڇڎي شھر ڀنڀور کي، ھاڙھي ويندي ھاڻ.

روئڻ کـ ئ ون جھلن سي ئي، رئن א کڑيون א كاڻ. ڌאئ ون جار ۾، ٻاروچاڻي ٻاڻ. يء و ج پرين، ڀينر منھنجي ڀاڻ. گھو אيندو س س

آء تان آھيان، پريان جي پ رياڻ.“ سچو”

2ئ نه سڃاڻان! אوڏאھون جي א چن، ڙي جيڎيون، א نھن آء كيئن

يون كن. پريان سندي پار جيون، كيھون ڳااڻيء کي، دالسا ٿا ڏين. مون ھن ساھ منھنجو سرتيون، نيو نياپن.

אڳي كيو، كاكيون كيچيئ ڑن. ھي ب ت ب ، تو ھ ت پاڻ پڇن.“ سچو” ڌير ٿ ڇو نه س

3ئ ڀڄي پاھڻ ٿي پاسي، متان ڏאڍو ڏک پويئي!

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

126

אس تان پنڌ پياسي، پن ھونء سندي پار ڏي، ترس אھو مان ٿئيئي.

ئيء جا، אڳ ھ نينھن نياسي، ھ پ م ڇو ٿو ڏک ويا ڏير ڏيئي.

جو، وندر جي אس وياسي،“ سچوء ”سڻ ڙي ڏونگر حال چ ڱيان پاڻ ئي ھوت چوي ٿو.

4 ئ دوست دالسو ڏجي، ڏאھا ڏکوين.

ي. نجي، پرت نباھي א ول الئي پوء نه ڇ پ رجھي ڏسج پرين پانھنجو، ھيئن نه كا ڀ ل كجي.

جي. ن ھ يون تنھنجيون يار ٻاروچا، رאتو ڏينھان ھ ڳا وره وאرن سان يار ڏھاڙي، ڏک ڀائ ي א چي ٿجي.

جھي. يندء א ڄ א ئ مون، ھوت א قاصد אيڎنھن جا چ ون א جھي. ڏنگاين ڏي ڏس نه منھنجي، سڀ אوھان کـ ئ ون ٿو س

ي، א چڻ كارڻ ھو فاالن ويٺو وجھي.“ سچو”ت אوھا

5ئ وندر آء ويندياس، وٺي אھو سوز سڄڻ جو،

وٺي אھو پور پرينء جو!

vv

سسئي

127

ن א تي پ ر جي، ڳوڙھا ڳاڙيندياس. پ كاڻ كوھيارل كاكيون، جھوال جھليندياس.

رڳ ل ڳاڙيندياس. آھ ن ۽ دאنھ ن سان، ك ٻاجھون ٻاروچل جي، ساڻيھ ساريندياس.

ي تان پاڻ سان، א ديون آڻيندياس.پنھون وٺ پاڻ پنھنجو پور مؤن، چ نجن چاڙھيندياس. ر پنھنجو سرتيون، گھوريون گھوريندياس. س

ي، لوء ڏي الڙيندياس. ھار م ج وٺي م ٻاجھون سوز جي، ٻيا ورق وאريندياس.“ سچو”

6ئ مون کي ميڑين א ،گھو آڻي א ، س

وو ميان ٻاروچا!

كارڻ كاكيون، وجھان وڇاڻان؛ א نھن ڃاڻان. و ۾ س سانول پنھنجو سرتيون، س

ـ ھ ي؛ ٻيھر شھر ڀنڀور ۾، آڻ אل ين پئي تن کي ٿيون، پاڻ ئي صالحي. پ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

128

אوڏنھ ن آڌيء رאت جا كانگل אڏאيان؛ي ن سڎאيان. ند جي پ ري آھيان تن کـ ئ ون، تان ڀي س

كو كونه كو پرين پيغامي؛ كڎھن م ؤن א ن جو آھي ساھ ته سالمي. א صل الك

پرين، ٿي پوٿيون پٹايان، كڎھن אيندم س چو” سوאلن سان א ھي ويندא ورאيان.“ س

7ئ ڃاڻا! جي وٺي ح ب وڃن، ڙي، אنھن کي كيئن نه س

ڇڎي الڳاپا لوכ جا، پ ريان پنڌ پو ن. ن. بت جن کي م ڏونگر سي ڏورينديون،

ن. آيل عاشقن جون، كوكان پ ي ڑ م ك ف ڏنو ت ن. א ديون ھن אروאح کي، تاس

صدقي א ن تان، جي وٺي درد وڃ ن.“ سچو”

8ئ متان ڏورאپو كو ڏيو، ڙي ساٿيو، مون کي!

vv

سسئي

129

ٿئون مون ٿيو. لھ خريدڻ، كيئن م ھيء كنيزכ م ح رف אسان تي آھي א صل کـ ئ ون، ويسر ۾ ويو.

كوٺي پانھنجو، پاڻ قري كيو.“ سچو”

9ئ ياپو، كاكيون كيچ ڌڻ سان! منھنجو سڱ نه س

، آء نه كنديس، ڙي، كاپو. ت ؤن ھ لي א ت ھ ھ ي، ٿ يس الھي الڳاپو. ٻانھي خان ٻروچ ج

شال نه ڏکيء کي ڏين، كنھن ڏوھؤن ڏورאپو.ئيء جو، آھي جانب جياپو. ن م جيڎيون ھ

سڄڻ سان كندو، منھنجو مولى ميالپو.“ سچو”

10ئ ت ڇڎين! يا ٻيلي ڙي، متان مون کي ھ

اڻي عشق אوھان سان، يء ھ ب ٻيلي ڙي، پاڻ غريب سان گڎين. يء ھ

كنھن در ڏيندي س دאنھڑي، پيارא پرين ٻيلي ڙي، آڻي پ کا אوري א ڏين.

ل ھ ،“ سچوء ” ڌ سڄڻ سائ جي، وو، س ڎين. ساجھر سويلي ڙي، يار تون אيندين ك

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

130

11ئ كنھن ل ڳ ڏ و نگر ڏوريان، جيڎيون ڙي؛

ن، ميان. ب آھي منھنجي م

ن ” ر و ک م א ف ال تـ ب ص و ف ى א ن ف س جو ھي كن.“ ، كاكيون ك ، אوالنڀا ھي אچن. אس توسان، پ ري تون ڦول

ئ چ ون. پاڻ سنڀا پانھنجو، پرين א ي م ينھن و سن. ھڑيء אوڏאئيء ۾، ورھ א

ج دא ڄاتو ج ن. سي ئي پ ري پ يا،“ سچو”

12ئ ؛ ھاري، ووء ووء مون کي ماريو مو

ي مون سي ئي كيا. سانگ

ت كوكان ٿو كاري. پرين، ھ سوز تنھنجو س א نھيء ٻاجھون سرتيون، ھيء گوندر گ ذאري. ي، جي عاشق ويا آزאري. ڏאڍي ذאت ج ج

وندر جي وڻن ۾، ٿي كيچي نھاري. ه وساري. سپرينء کي، تون ويھ ن“ سچو”

13ئ گو مان سڎين، א نھن جي ن ي آھيان، جيڎيون ڙي!

vv

سسئي

131

پکا پکن سامھون، אوري مان نه אڏين. ز کي، ڇ پ ر تان نه ڇڎين. ا عاج آر

ٻاروچان تا ٻاجھ پئي، گو ساڻ گڎين.ظي تان نه لڎين. ھ ون ھميشه مون پ رين، نئ آئون ھ ڎين. א صل الكون آھيان، ھ

لھ אڻ م ندين.“ سچو”ٻانھي آھيان، پاڻ س

14ئ رين! تؤن א ٿي تنھنجا ھوت ويا، تون تان ڀي نه كوشش ك ھ

يون كرين. پ پ ٺ ن تون نه کڻي، ٻ ڌيون سي ڳا . توکي تان نه ترسائ يو، پاڄياڻي، پ نڌ پ رئ

א ٿي كر پنڌ پھاڙ جا، متان تون پوئ ورين.پرين، ميان، مت“ سچو” پ ڇج س ان تون تان ٺرين.

15ئ وٺي! پنھنجو كيو، ھي تان پنھنجو كيو، مون کي يار پنھل ك

اء ٿي، وچؤن سارو وڇوڙو ويو. دوست گڎيو د آڌر ٿي אروאح کي، جيڎيون ڙي، منھنجو جيئڑو جيو. رھجي אچي يار سان، ڏאھيون ڙي، אھو ڏسڑ و ڏيو.

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

132

روند جي אچي، ميان، اللن پاتو ل يو. אڱ ڻ آس جو سرتيون، نيڻن سندي ناز ن يو.“ سچوء ”ساھ

16ئ ٻان ھن جي آء ٻانھي آھيان، ٻاروچي جي ذאت جي!

ن جي ديوאن ي آھيان. يم جھليو مون جيڎيون، دوس ك لھ خريدڻ، شاھ ن جي كا شان ي آھيان؟ آء كنيزכ م

א ٺن אوٺارن ت ؤن، كوڙين آء ق ربان ي آھيان. جي مون پ ڇيو جيڎيون، س ورن ۾ ساماني آھيان.

پ ڇو کـ ئ ون سرتيون، جي مستان ي آھيان.“ سچوء ”

17ئ ڑيون كنھن سان كندي س، آء ور وאڳ ورאئي! تو ريء ڳا

نجھائي. ھ م ان، وڌيس مو وאٽ نه وندر جي ك تنھنجي سپرين، ڏونگر ٿي ڏورאئي. س

ھيكاندي ھيء حب ۾، ويٺي ورھ وسائي. ڀنڀور جي، وڌم ت ن تپائي. طعنن شھر

پرين، جيھو تيھو س ندو سڎאئي.“ سچو” س

vv

سسئي

133

18ئ و! ٻاروچا پ ئيو ٻاجھ، ڇ پ ر مون کي ھيئن نه ڇڎ

تاج . ن ٿان ھ م ھر نه الھيو مون پرين، م ز جي، تو تي الل ن الج . آھي ھن عاج

نجھ ؤن ساري رאج . يء پ ٺ يء پئي تنھنجي، م ھ پڑو، א ت كريان אيالج . ڳچيء پائي ك

پورھيو كندي س پ رت جو، ھ ٿ كنديس ھاج . ڎيون ۽ ماج . گھوريان گھوٽ אوھان تان، سڀ م

، אوھان جي ته אچڻ لء وجھي ٿو وאجھ .“ سچو”

19ئ و، אدא ڙي، אوٺيو! اڻ ي نال يء ھ

وڙي، ب رھ كئ ي بيحال. ھيء كميڻي ك يندي آنھن جي، ج يھي تيھي حال. پ ٺيء א

پرين نيندא پاڻ سان، ڀ ال پنھنجي ڀال. אوھان ٻاجھون سپرين، جيئڻ آھي جنجال.

ٻاروچا تان ٻاجھ پ ئي، سگ سنڀال.“ سچو”

20ئ اڻ ي ساڻ! ٻاروچا ميان، ھيئن نه ڇڎجو، ھيء ن يو

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

134

ڌ ت ھ کي سوز אنھ يء جي، جنھن لڳو ٻاروچاڻو ٻاڻ. س ي، پنھون پاڻ سڃاڻ . ٻانھي گو تانھن ج

پرين ڏسج پاڻ ڏي، آھيان آء א ڄاڻ. کي سپرين، سندو ن ينھ ن نياڻ.“ سچوء ”بخش

داستان ستون1

پرم؛ ڻ منھنجا س توڙي ماڙ نه م ون، س ٺو ئ ي گھوريو. مون کي گ ھرج تون، لوכ ر

2 يء ؛ ي آ ھ ع مر אجائ ي گذري، وھ

پرين، پ رو ر كا ٻاجھا س آء س رڻ پ ي؛ ي، كا و ر ويچاريء و ر كيو. يئڻ كونھي ج ج

3 ظھار؛ ع مر א جائ ي گ ذري، א ڇا ٿيا א ئان زאرو زאر؛ پرم، ر يو س زאريون ك

، ھوت ن ح ر ف نه ھيكڑو. يار ٿ م آھي م م 4

؛ ٹيو رنگ ع مر א جائ ي گ ذري، كارن م نگ ؛ ڻ نه ٿئي، سانو ل سارو س مون نھار

vv

سسئي

135

اڻ ن پرين. ھ ، آھ א وھان تي س يء جو ن نگ 5

ئ ي جوڀ ن جاڙ ؛ عمرא جائي گذري، ك ن ب لور جا، چ ئ طرف چاڙ ؛ باال ھ

ٻاروچ ل جي ٻاڙ ، مون کي روھ روليو. 6

عمر א جائ ي گ ذري، ھوت نه گ ڎي س آن؛ א ھڑي ئ ي אحوאل جي، ووء ووء آھي مان؛

ٿئي نه ميلو جان، تان ساھ ر تيون. نه وڃي س 7

؛ عمر א جائي گذري، ھھڑو ٿ ي ڑ م حال ؛ ڻايان سرتيون، אندر جو א حوאل نھن س ك ، كندو غور غريب جو. ال آرياڻ ي א

8 ري؛ ٿي رאھ ر ور، ويچاري وאكا ك م گھ ي ويندي ن كري، ھوت ياڻ حضور؛ س ڻ ريء پ رينء جي. موٹي ھ ڎ نه م ور، پ س

9 رאن؛جان مون ، تيس تائ نه م م الن ھوت

ھو א ٿم آسرو. ، א مادر تائ موت

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

136

10 ري وאكا ويچاري؛ وندر جي وڻ ن ۾، ك

س ٿئي. ي، ت نھ نجو موٹ ڻ م بوبن مار جا 11

ري زאري؛ وندر جي ئ ي وڻ ن ۾، زور ك ڇڎي ويا ڇ پ رين، ڌوٻ ڻ ھيء ڌאري؛

ك وאچوڙא وאٽ تي، ٻي وسي ٿ ي وאري؛ ھ ب رھ آھي باري، ھ ي ھ ي ھوتياڻ ن جو.

12 ري زאري ون؛ وندر جي ئي وڻن ۾، زور ك ن يال ن אک مان، ھاڙھي ويس ھاري ون؛ אديون آريء ڄام جا، ويا روڏא رئاريون؛

يء کي ماريون، ھوت وڃن ٿا ن كريا.ئ ن م ھ

13 ؛ ل ق رאر ي كيچ وڻن ۾، ٿئ كوھيار وڃ

ئيء ک يا کڻ ي م ، يا پ رين ني تون پاڻ سان. ي مار 14

ک؛ ي كيچ وڻ ن ۾، ٿ ئ سانو ل س وڃ . يء ڏکوئي ڏک، وجھ ي گوندر ۾ و ئ ھ

15

vv

سسئي

137

؛ ي كيچ وڻن ۾، تون خاصا ٿ ئ خوشحال وڃ رين. ، مان و ري كو و ڙ ك اڻيء حال

يء ت ھ ھ 16

؛ ي كيچ وڻن ۾، كامل ٿ ئ ق رאر وڃ ي م وسار ويچار ، جا א جھي آھي א نھ نجي.

17 ؛ وڃي كيچ وڻن ۾، ٿ ئ جانب جاء

؛ ھ و جي אوري كيچ کـ ئ ون، سي مون ل ك لنگھاء ، نا ته ٿي دوست دم ڏيان. پنھنجو پاڻ پساء

18 ي؛ ئ ون، ھ אچي جا ھ كاكيون كيچ وڻن م

ن مونکي א ڄ مالئيو. پاڙيچون! سا پ ي، ھ 19

ن، ھي جو وאء وريو؛ كاكيون كيچ و ڻن ڏنھ ن جو. ريو، مطلب سارو م سندو ساھ س

20 كاكيون كيچ وڻن ڏنھ ن، وري وאء وريوم؛ريوم، ڄڻ ھاڻي گڎي س ھوت کي. سارو كاڄ س

21 ؛ ھو جا كيچ وڻن کي، وڃي لڳي وאء

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

138

؛ سا وري شھر ڀنڀور ۾، אچي سرد ھوאء ، سا جيء א نھيء سان ھلي. جانب تنھ جاء

22 ي؛ھو ج ي وאء ور ئ ون، א چ و كيچ وڻن م

ي؛ ي، ڏئي خ ک ر بوبن ج سو مونکي نھ ن ڏسان. ي، جان ٻاروچي م ر وڃان تا م م

23 ي وאء ؛ ئ ون، و ريو א چ ھو جو كيچ وڻن م

ر كيان صدقي. يء س ماريون ت نھن مٿاء ، ھ 24

؛ ئ ون، وאء ته آڻي وאس ھو جو كيچ و ڻ ن م ر س يء س ھ ريان. ، كوڙين قرباني ك ارو ساس

25 ئ ون، ھاريون א چي ھ ؛ ھ و جا كيچ وڻن م

رير ، ڏور وڃن مون ڏک ڑא. نجھ س ٿئي صحت م 26

ئ ون، ھاريون ھ א چي؛ ھو جا كيچ وڻن م بوب جي. بت ۾ چي، ن م ت نھ ن سان م

27 ئ ون، א چي ھ ھ ل ي؛ ھو جا كيچ و ڻن م

vv

سسئي

139

سا ڀينر آھي ڀ ڌير ٿئي. ل ي، جنھن سان ساھ س 28

ئ ون، ٿي ھ א چي ھاڻي؛ ھو جا كيچ وڻن م ت نھ ن آرياڻي آڻي، ڄ ڻ مون سان א ڄ مالئيو.

29 ئ ون، א چي ھ ھل ي؛ ھو جا كيچ وڻن م

ل ي، پ ريان سندي پار جي. ت نھ ن ساري ڳالھ س 30

؛ ئ ون، لڳي تيز ت نوאر ھو جا كيچ وڻن م ، ت نھن ڏنا دالسا دل کي. سندي پ ري ان پار

1ئ ن ينھ ن ن ھوڙي آھيان، ھاڻي جيڎيون كاڏي وڃان!

پنڌ پري ٿيو پ رينء جو، عشق א الرو אڃان.אئي ڀڃان. تڻ وٹڻ نه ٿئي، چرخو ڦ ك

پ ري ن ناي ون پ ٹ ۾، عشق سنديون سي ڄڃان. ، ڃان.“ سچو”موٹڻ وאري كڎھ صلحت م نه م

2ئ وچي نال، وو نال، پ لك نه پري پ رينء کـ ئ ون!ھئان ٻار

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

140

ي ڑم گذري، ھ ي ھ ي ھھڑي حال، وو حال. و رھيه و ساڄن تنھنجي سوز جي، كريان كنھن سان ڳالھ، وو ڳالھ.

ٿي گذאريان ڏينھڑא، تنھنجي خاص خيال، وو خيال. پ ٺيء لڳل پانھنجي، پنھون سائي پال، وو پال.

ي א تون آل، وو آل.جو صدقي، آھ“ سچوء ”ساھ

3ئ ء جي گفتار، ٻ ڌي و ٻاروچ ن ۾ كا! گو

ني ڑي منجھ ھزאر. ک تا كان قريب جا، ھ وאر. آء پيادي نا پ ڄان، سارو ساٿ س

א نھن كارڻ آئيو، رئڻ زאرو زאر. لڌم پ پنھونء جو، منجھئ ون گرد غبار.

אچي شال ڀنڀور ۾، ٻاروچو ٻيھار. پانھنجي، دوست نه كجو ڌאر.پاڻؤن ٻانھي

ن ھئ ون، ن ينھ ن نھار.“ سچوء ” ك نج ڏي سچ جي، م

4ئ يار لڳي آء ھ لندي توسان، وو،

يئن ڀنڀور ۾. رھنديس ك

vv

سسئي

141

پاء ركاب پرينء جي، ھ ي ھ ي ھاريون ھوسان. ئ ون، رאھن تي روسان. نڈڙא پور م پائي م

نھنجو لوء א وھان ٻاجھون سپرين، ڇاھي م سان. ر تي، پارئون تنھنجي پوسان. سورن سھرא س

ساع ت نه رھي، دم ٻ اجھون دوسان.“ سچو”

5ئ ، ٻاروچاڻي ذאت جي! گول ن جي آء گو

. جھي سگھان كينكي، ٻاروچي جي ٻو . ي س كنھن ڳو عبث آء ڀي ناھيان، ڳالھ ك

. ني ڑي אندر ھو كري كوھيارل ويو، ھ . روئي א نھن وאسطي ك كيم ھيء چو ، چ

.“ سچو” ت گھو ند ج نھ ھ صدقي ت ن تـ ئ ون، ج

6ئ ڻ جو، ساٿ سالمت آئيو! ڄ אڙي א لو א لو، منھنجي يار س

رھ وسايو. א ڄ سي אڱڻ آئ يا، مون جن لء و ن گڎيا، مون جن لء پ نڌ پ ڇايو. א ھي گ ڎ مسافر ھ

يو.ڏيئي دالسا دل کي، تن ريھي روح رچا حال ڀائي א چي سي ٿيا، جن تان چيٹك اليو.

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

142

ء ورق ورאيو. وريتيون وصال جو، ھاڻ وא کي ڙي سرتيون، אھو مولى ب م اليو.“ سچوء ”

7ئ سنديو سار سنڀال، يار مون کي آھي، منھنجا ميان!

شال. مون ھ ون ڏورڻ نه ٿيا، אال، آھن كاف ك پرين، جيڻ منجھ א وھان ٻاجھون س جنجال.

كريو فنا فرאق کي، وجھان وאجھ وصال. ٻاجھ ٻاروچا تو پوي، ھھڑא ٿيڑم حال.ال. رאتو ڏينھان روح ۾، ج کان الء

ك ي ۾ تنھنجي جال.“ سچوء ” س پرين، آھي ج کي س

8ئ تون آء ڙي قاصد آء ، ميان، كا خ ڏيھؤن ک يئن جي!

اء ، ي א ڄ ميان. پرين سندي پار جو، كو ت كينكي، ٻاجھؤن ھوت ھالء ، ميان. منھنجو ٿئي ھ

ملڻ ٻاجھون دوست جي، كندو ورھ وڌאء ، ميان. جھ كينكي، אھو א ٿئي كو لقاء ، ميان.“ سچو”

vv

سسئي

143

9ئ آء تان صدقي א ن تئ ون، جي آيا پ نھل جي پار!

. كم نياپا نينھن جا، ھوتن ڏنھن ھزאر م ي كئي، ه ني بوبن ج بت ڑي ۾ ھ شكار.

وڃي ڏسنديس אکڑين سان، وڻ سندא وڻكار.ك کي سرتيون، كيا אندر ۾ אلغار.“ سچوء ” س

10ئ אوڏאنھن آئ كانگل א دא، لنؤ تون چ ڱي א ڄ الت كا،

بوبن کي، مشتاق جي مصلحات كا؟ ي ھ ت ھئي ك

، ڏي تون مون کي تسالت كا، ھيڎي א چڻ جي كا ھ اڻيء وٽ ت رאت كا؟ مون ھن א تي، رھندא א چي ھ

ٻي تان ھوندي ھيڻي אدא، ظاھر نه جھڑ ذאت كا، پيغام مون ڏنھن پرت جا، ساٿي آندو سوغات كا!

شب روز عاشق رئڻ ۾، ڄاڻن نه ھ ڎ ٻي بات كا، جاني جدאئيء جيھڑي، آھي نه ٻي آفات كا!

ھيكند ھئڻ جي ھوت سان، سائ كندم ساعات كا، ، بيھي א ھا برسات كا؟“سچو”دم دل ٻاجھون ھك

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

144

11ئ عشق א ول آزمائي، كاكيون كيچن جو ميان!

ر تي سھج، وو، سور سٹاڻا، ٻاروچو ٻوالئي. س صحيح ملندم ھوت حقاني، رאنول مون روالئي.

، ڀول نه كنھن ڀوالئي.“سچيڎنا”عاشق صادق سڻ

12ئ سانول، سوين ڳ ڻ تنھنجا ٿي ساريان!

ني ڑي אندر، سي تان كيئن وساريان. ھ يا منھنجي ھ وאٹان אچڻ جون، وو، تانھنجون ويٺي سي نت نھاريان.

پرين، گوندر ڏينھن گذאريان. אوھان ٻاجھون س ني ڑو ني ھاكاريان. جھ ري جھوريء ۾ پيو، ھ

سگ در تنھنجي جو، تنھنجي كڍ قطاريان.“ سچو”

13ئ كنھن کي ھي حال چوאن א ديون ڙي، وאء و يال جو!

ڏيرن ڏيئي ڇڎيا، موٹي سور نوאن، ھي حال چوאن!بوبن، ڏنا پاڻ אوھان، ھي حال چوאن! مھڻا

ين پوאن، ھي حال چوאن!“ سچو” روאڻن کي، وڃي پ س

vv

سسئي

145

14ئ عشق تنھنجي ماري آھيان، آء א چي ڏي دوست دالسو دل کي!

يان!سگھ نه ساريان پنڌ كرڻ جي، ڀلو ميان، كيچ وڻن ڏي كيئن كاھڱ نه ٻيو كو ساھيان! ، س آء تان ٻانھي تون تان سائ

كم אچي جي ھي سر تنھنجي، ميان، تان ڀي ناب ر ناھيان! آء א ڻ سونھ سونھ ناھيان، كاڏي كرھ ل كاھيان!

ر ھ ڎ نه الھيان! ھوت كرين ٿو ھھڑيون، ميان، א س אڱڻ آء تون يار پيارא، سڀ ڀاليون ٿي ڀانيان!

چوي آء ڇاھيان!“ سچو”جي كيئي ولوٹيا، ورھ אوھان

15ئ دل ناھي سا منھنجي وس، ڙي جيڎيون، كيئن كريان!

אنھن א کڑين کي، ناھي ڏسڻ کـ ئ ون بس، ڙي جيڎيون، كيئن كريان!

אصل الكون آھيان، پاڙيچون پروس، ڙي جيڎيون، كيئن كريان!

كاكيون آھي نه عام سان، روح ھنھنجڑو رس، كيئن كريان!ڙي جيڎيون،

ٻاجھون ويڑھي دوست جي، ٻي ڳالھ نه لڳي كس، ڙي جيڎيون، كيئن كريان،

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

146

جو سرتيون، دوست وٺي كيو وس،“ سچوء ”ساھ ڙي جيڎيون، كيئن كريان!

ٺون داستان ا1

مارڳ مٿاھون ٿيو، مارڳ چڑھي ك ؟ سا پ ڇي ساٿ سوير ، جائ ي مارڳ تي مري.

2 جي تون مارڳ تي مرين، وڏא طا لع تو؛

سانول ساڳي سو، مٿان تو ھٿ ڏئي. 3

؛ لھ ي مارڳ مر ، تان تون تن جي ٿئ م جبل ھار نه جر ، אرتو א ک ڑين مون.

4 ء ھوتياڻ ھنج ۾؛ ء ، تان ھ ئ ئ مارڳ جي م

ء ، تان ويچاريء وس كيو. ئ وڃي كيچ س 5

ھڑو؛ مارڳ مرن جي، ور تن کي و ھ ي ھ ي ھوتن کي، ٿئي אرمان אنھن جو.

6

vv

سسئي

147

مارڳ مرڻ آھ، گھوريو جيڻ جيڎيون؛. ، عاشق مر אڳي ٿئ پ نه پوئيون پاء

7 مارڳ آھ مرڻ، جيڎيون ھن جيڻ کـ ئ ون؛

و، كوكان كانڌ كرڻ؛ وس ويچاريء אي ٻاروچا ٻ رڻ، ٿيو كم كوھيار جو.

8 و جيڎيون؛ مارڳ مرאن شال، دعا كر

ھوت ھھڑي حال، مان مٿان مون ھٿ ڏئي. 9

مٿي رאھ رئان گھڻو، كا مون لهن كل؛ل، ويٺي ورھ وسائيان. ماڙيون سڀ

10 مٿي رאھ رئان گھڻو، آء אوٺارن كاڻ؛

ھاريون אيندم ھاڻ، ڏک كڍندم ڏيل مون.11

؛ مٿي رאھ رئان گھڻو، آء تنھن ل عل ن ل ڳ ، منھنجو پيچ پنھونء سان. ج ت ٻيا ڀ ي ج ڳ

12 ڻو، كارڻ كيچيڑن؛مٿي رאھ رئان گھ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

148

رن غور غريب جو. گھا شال אچن، ك س 13

مٿي رאھ رئان گھڻو، كارڻ كوھياري؛پرين. ئيء کي ماري، وڃ م منھنجا س م

14 سچو ٻ ڌي سندرو، ل ك كندي لوچ ؛

ٻ ڑيون لڳ ٻروچ، مٿي رאھ رئان گھڻو.15

אديون آريچن جي، كافؤن پوند كل؛ گھڻو. كارڻ كوھيارل، مٿي رאھ رئان

16 يء א ڄاڻ؛ پرين، عاجز ھ ھ و سياڻا س

آء كوھياري كاڻ، مٿي رאھ رئان گھڻو.17

؛ ھوندي ھوتياڻن جي، ھيء ويچاري وڳ ، مٿي رאھ رئان گھڻو. آء تنھن الل ن لڳ

18 ڳ عشق جي، ويو ٻاروچو ٻاري؛ אندر آ

كارڻ كوھياري، مٿي رאھ رئان گھڻو.19

vv

سسئي

149

א، ٿ كيء م كاف كشاال كي ؛ ون نه ٿ ، مٿي رאھ رئان گھڻو. جيڎيون كاڻ ج

20 א، كڎھن مون نه كيا؛ كاف كشاال كي

وٹؤن ھوت ويا، کڻي ساٿ سويل جو.21

א، پڄن مون نه ھ ٿاء ؛ كاف كشاال كي א چ آرياڻي آء ، ٿي وسيلو وڻكار ۾.

22 א، پري آھن پ نڌ؛ كاف كشاال كي

ند، آيل אوٺارن جا ان ر رويون مچ . 23

א، مارڳ آھ منزل؛ كاف كشاال كياڻ ن جي. آھ كوھيارل كل، نام يا

24 א، ھزאرين فرسنگ؛ كاف كشاال كي

نھاري ڏي ننگ، كر ور ويچاريء جي.25

א، كوڙين آھن كوھ؛ كاف كشاال كيكؤن ڏאڍא روھ؛ ، ر مون کـ ئ ون جھاڳڻ نه ٿ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

150

تنھنجي پ ڄان توھ، نا ته ناھم حال ھلڻ جو. 26

א، آھن جال جبل؛ كاف كشاال كي لھ كميڻ يء كل، ٻاروچا ٻاجھ كري.

27 א، دقت א ئ ون تصديع؛ كاف كشاال كي

اڻيء تي. א چي پ ھچج پ ي، مون ھن 28

א، كڎھن ك كيام؛ كاف كشاال كي سلھاڙي ساٿ سان، کڻي ھوت ويام؛

ووڙڻ وڻ پيام، قسمت سانگي كيچ جا.29

א، مارڳ مٿاھون؛ كاف كشاال كي ڇوريء کي ڇپرين، ڇڎي وئ ڇاھون؟ توکي كري سپرين، دردمند دאنھون؛

ڳاھون، نا ته ٿي دوست دم ڏيان! تون אچج آ30

ت جانارن جايون؛ א، ج كاف كشاال كي غفائن غارن ۾، א ت بيحد باليون؛

، نكتيون ن نايون؛ مانديء کي مارڻ لء

vv

سسئي

151

ر تي سھايون، سڀ آريء سندي مون س عشق ۾. 31

א، ب ر وڏא بئبان؛ كاف كشاال كيھدאن؛ ن جا، ٻيا كوھن ۾ ك ك ل ك النگھا ھ אڳيان ڏين م كينكي، ھلڻ ھي حيوאن؛

آء آرياڻي א ڳوאن، ٿر مون نه ٿيلھيو ٿئي. 32

، ٿوري ڏينھن مؤن ٿئي؛ كشا مؤن كم سوز گدאز ۽ غم، رھ ٿيندو رאھ ۾.

33 لڌو جيڎيون؛قدر منجھ كشال، مون تان

ٿ وصال، يكسان يكايك کـ ئ ون. وڌي و 34

موٹي آيس ماٺ ۾، تان كيو شوق شكار؛اڻيء کي، ووڙڻ ٿيو وڻكار؛ ھ ي ھن

طلب س تكرאر، كشا مؤن كم ٿيو.

1ئ ، جيڎيون، אچن א ھي אوالنڀا. پارؤن تان پ ري ن

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

152

بت ناھي من. تيلھان ترس تار ۾، جيلھان ڑن جي، كوڙي پيڑء كن؟ كيئن چانگار چ

سك سچي جن ساھ کي، سي تارؤن نا ترسن.يون ٿيون وسرن. ك אسان کـ ئ ون א نھنجون، ڳا

ي پار ڏي، ٻيون تان ڏيئي ٻ ن. آء אسان.“ سچو”عشق س جن آھيئي، سي تان روء ر

2ئ كاكيون مون ڏي كالھ، دل لکيا دالسا!

يندא א ڱڻ سي تانھنجي، ج ن א ء ٿي سال. ك لء س ھاريون! ھجر فرאق جو، وאريو ورق وصال.شال. ل ك رھو ٿيڑو ساھ مون، الٿؤن ك س

ال. نھنجي ني ڇاھي رم كيائون پانھنجو، م ك ندء ، ت ر نه ماندو تون ٿ ئ چو” سنڀال.“ س

3ئ ي و ، كو دوست دالسو ڏيو! ن دل ك ديوאني ھ

، چئو ك كو پ ڇندو ٻيو؟ تو ٻاجھ ون سانول سائ ، سو وאعدو وسري ويو؟ توھون אالجي كيئن سائ گ ھرجي سعيو ت نھن جو گھڻو، جو پيش אوھان جي پيو.

vv

سسئي

153

אڳي كيو. يء دאنھڑي، ھ ي ب رھ ب كنھن کي ڏيان ھ ھ ي ھ ي ن ي ھھڑو حالڑو، א ي يار تان تو ريء ٿيو. رير مؤن، ھ ي تان تنھنجي ن يء ساھ منھنجي س ھ ازن ن يو.

اڻيء جي א چي، ھك ڏينھن پاء اللن ل يو.ھري

ھو. كيو كالھ ھادي قول تو، م ڑني אڳيان مون سان א توساڻ آء ، تو پ “ سچو”ھوندس ق’ چيو.‘ عبدא

4ئ ستانن سان! عشق א ک نيئي اليو، م

رھي مينھن وسايو. رتيون، و ر مٿي مون س س پ ل پاڙيچون نه پايو.אلبت وينديس אوڏنھن،

جھايو. آء كيئن ويھان ماٺ كري، سورن ھت س رتيون، ڳالھ א ھائي ڳايو. جا سيباي و س

تي سڀ سايو.“ سچوء ”حاصل آہ حبيب جو،

5ئ ر كا پارؤن پ رينء جي! مون کي م ھڻا ڏئي، م

ھيء تا حبي ري، پياال زھر ٿ ي پئي. ڏوڙو ڏک مون پرאئيو، ھ ي دوست جي وئي.

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

154

روز پرينء جي پار ڏي، مون کي نينھن ٿو نئي. ٿيو، پ ٺيء دوست جي پئي.“ سچو”سارو ئي كم

6ئ پائي ڏوھ پنھنجي אندر ۾، آء دوست تو در آئيان!

رאتو ڏينھان پنھنجي روح ۾، تنھنجا سوين ڳڻ ڳائيان. ڏٺ ڏورאپو ٻ ڌي، آء پلؤ توکي پائيان.

پرين توکي پرچايان. زאريون ضعيفيء مؤن كري، جا تو پڻي پيزאر جي، سا کھ ل ڱن کي الئيان.

ر جي، توکي سڀ ڳالھ پنھنجي س جھائيان.“ سچو”

7ئ ء وسايو! وڃي شال ڏسان، پنھون، تنھنجو كيچ وא

א ديون אوٺارن کي، آيل، رتيء منجھ رسان.ي شال پسان. كاكيون كوھيارل کي، آيل، پ ڄ

آيل، گوڏن ڀر گسان. وندر جي وאٹن تي، ھاريون ھوتياڻن جي، آيل، ويڑھي منجھ وسان. وڃي كيچ وڻن ۾، آيل، ھوتن ساڻ ھسان.

سپرين سان، آيل، كنديس چاھ چ سان.“ سچو”

vv

سسئي

155

8ئ ٿيون ورڻ جون وאيون، يار سانگيڑي جون!

אن آيون. ھٿ پانڌيء جي، پارؤن پرينء جي، אھي سي خان ھزאرين كيچ وڻن ڏھو و ن، אسان ڏي يار א ڏאيون. ك

אڱڻ א ھوئي אسان پرين جو، شل جدא نه ھونديون جايون. كيئي كتابتان پنھنجي א چڻ جون، مون ڏي سي ھوت ھاليون.

يون ھي ڳ رھ ڻ جھڑيون، ناھن ڳا اليون.“ سچو” ري سوز س

9ئ ھاڻي كنھن سان ڳ رھيان ڳالھ، ھاريون پنھنجي حال جي!

ڀينر، پنھنجي ڀال.پرين نيندא پاڻ سان، ال. كرڻ عرض عجيب کي، منھنجي ڇاھي اڻي نال. كندي پورھيو كيچ ۾، جي ن

10ئ منھنجي ساھ سڄڻ کي ساريو، مون کي ڳالھ تنھ جي ڳاريو،

! ھوء ھوء ھوء

א ديون آرياڻن جي، وڃي توڏن تونگ تنوאريو. مون من گڎي گوندرين، كيچي كيچ قرאريو.

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

156

ھڑن ھوتا ڻن کي، وريتيون نه وساريو. ھ چوء جو سرتيون، سندن عشق א جاريو. جيء س

11ئ ڇ پ ر تان نه ڇڎيندين، ڀلوڙي، پنھل يار!

پاڻ سڃاڻي پانھنجو، گو ساڻ گڎيندين. אڱڻ آسروند جي، آرياڻي تو אيندين.اڻي ن يندين. אھو אٿم آسرو، نال

پکا پکن سامھون، אوري شال א ڏيندين. کي، بلوچا، بخشيندين.“ سچوء ”سور سك ۽

12ئ گھوريو ھي ته ڀنڀور، مون سڱ ٻاروچن سان!

ر כ تان معذور کي، سندو ھوتن ھور. م

رאتيان رئان وڏ ڦڑא، ڏينھن سارو ئي ڏور. آھي آرياڻيء جو، ديوאنيء کي دور.

سچو ڳالھ א نھيء جي، شوق مچايو شور.

13ئ ديس אسان جڑي آيو،

vv

سسئي

157

ون، ٻاروچو؛ٻڑي مولى سو آڻ ماليو!

א چڻ ٻاروچي جي كل نه آن کي، تيلھان ٿيون ورھ وسايو.ي وسي ٻاروچو، پري ڇو پنڌ پڇايو؟ ويڑھي אوھا، گھوري تان پاڻ گھمايو. אڱڻ אوھان جي آھي سدאئ

اڻي عي ھاڻ ي، پاڻ پرينء پرچايو. آء پنڌ ويٺي يار ج“ سچوء ” جو، كيو سو ھوت س ايو.

14ئ א چن ٿا پرين א چن ٿا،

سل كي ساٿي، א چن ٿا؟

طرف אسان جي ھ تياري، پ ھ אڃا كي پ چن ٿا؟ אديون آتش عشق جا، من ۾ مچ مچن ٿا.

ت ن چ ن ٿا. پ سڻ كارڻ پرينء جي، نينھن وאرא ھ א، رنگ אنھيء ۾ رچن ٿا.“ سچو” ورھيه كي س

15ئ سان آء تان كريان؟ אھا ڳالھ سڄڻ تنھنجي، كنھن

ت ڏکڑא ڏريان. אوھان ٻاجھون سپرين، ويٺي ھ ر سارو ساھ سان، آڏو تنھنجي دوست ڌريان. ھي س

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

158

رھ אوھان جي ھت وساريا، پاڄاڻن کي پنڌڙא پ ريان. و دوست אوھان ريء ديس א نھيء ۾، سورن جا ٿي سڎكا ڀريان.

ان. چوي سپرين، تنھنجي صورت ريء ويٺي سور تري“ سچو”

16ئ منھنجو ھوت پنھونء سان، نينھڑو لڳو!

پ رو پ يڑم پاڻ مون، ڀينر ڙي منھنجو ڀول ڀڳو.يون ٹوڙيو عشق ٹڳو. ٻيائيء جو بند پيو، كاك

رھ وڳو. مون کي אوڏنھن آئيو، سرتيون سندو و ڳو.“ سچو”پرين ئيء منجھ س آھي پاڻ سان، جيئن س

داستان نائون1 و، رڳوئ ي رאحت؛ باري ب رھ بلوچ ج

ند ھ ي س ھوت سان. ساريان سا ساعت، جا ھيك 2

م؛ ك ٿ م باري برھ بلوچ جو، آھ م . ، ڇڎيان نه ڇن كھ ء دم سندو دوس

3 ؛ باري برھ بلوچ جو، آھ نسورو نور

ذكور؛ رאتو ڏينھان روح ۾، جو م

vv

سسئي

159

يون كيچيڑن ڏي. وڃڻ آھ ضرور، كاك 4 يڻ ن جو ھمرאھ؛ باري برھ بلوچ جو، ھ

يون ڏسي كيچ جو. نجھارون رאھ، كاك روح م 5

ون شامل؛ دא م باري برھ بلوچ جو، س كيچ ڌڻي كامل، مون کي پور پ سائ يو.

6 باري برھ بلوچ جو، אوندאھيء אوج ر ؛ ڀ ر، سو نه ڇڎيندو ڇ پ رين. ساٿي آھ س

7 ر آيوم؛ باري برھ بلوچ جو، אديون س

ي تنھن چاھ ون مچ کي، چشمن تي چايوم؛ ھري. ھ وسايوم، ن ينھ ن پنھنجي ر و

8 باري برھ بلوچ جو، ت ن کي ت قويت؛

. ھ ، پ ڄ نه پ ر ك ف ت سنديء سور ص 9

؛ دאي ت باري برھ بلوچ جو، ھاريون ھ ، پاڻون ڄاڻ ي پ نڌ ۾. ندو كفاي ت ك

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

160

10 ؛ ت باري برھ بلوچ جو، سارو سعاد

، كا ايت يون آھي كاف ۾. ھيڻن ك 11

ندي پار ڏي، پ نڌ عجائ ب آھ؛ پ ريان س ن جي. ، مٿي در دوس ر گ ھماء گھوري س

12 ؛ ندو پ ن ناء ب پ رينء جو، س

پ نڌ عجائ ، پاڻ پ نھنجو پ رينء ڏي. نئ ساڻ ھ الء ھ

13 ب پرينء جو، آھ ھلڻ سان حال؛

پنڌ عجائ نكا قيل مقال، ٻي نا ج ڑي א . تھ

14 پنڌ عجائب پرينء جو، خاصو ساڻ خيال؛

ال، وڃي پسندينء پرينء کي. ف كر سان א15

ي پ كرڻ؛ س پنڌ عجائب پرينء جو، س ء ڌيان ڌرڻ، آھي قدم كيچ ڏي. نھ א

16 ب پ رينء جو،

پ نڌ عجائ سان ك ھلي؛“ مان”

vv

سسئي

161

سائ ي چاھ چ لي، جنھن ڇڎي وچ ۾.“ مان” 17

ب پ رينء جو، ھلڻ ھك نظر؛ پ نڌ عجائ

پاڙيچي كنھن پ ر ، אھو خيال کڑو رھي. 18

پ ٺيء ھوت پنھونء جي، ھيء ويچاري ويندي؛ سڄڻن نه سينڌي، آء تان آھيان جيڎيون.

19 پ ٺيء ھوت پنھونء جي، ھيء ويندي ويچاري؛

عيفه زאري، كندي در دوس جي. ض 20

ھي كي ھلنديون؛ پ ٺيء ھوت پنھونء جي، ھاڙشاال كافن جا. لنديون، ك سور وڃي س

21 پ ٺيء ھوت پنھونء جي، ھاڙھي ھلنديون سي؛

ر كرينديون صدقي. ج א تون جي، س 22

؛ ، ھ ي ھ ي ھوتياڻ ن لء ت روئي ھارج ر ، مٿان تو ھٿ ڏئي. تنھن پوء جيكس جت

23

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

162

؛ ، كاكي كيچيڑن لء ت رאھ ھارج ر ؛ھو جو ڏونگر ڏ ت אکڑو، ماري پ ڇج م

؛ ڏאڍيون مھٹان م جون، جھلي كج ج ھ ت ڃ ن ۾. ، ٿئي رفيق ر ته پاڻون ڄاڻي ج ت

24 بت من ۾؛ א ھي زورئون زور، جي تو . ڏونگر ڏوريون ڏور، ھھڑن ھوتياڻن لء

25 ھ نجون رت ھاريج، تان روھن کي رھسو ٿئي؛

وאر نه وساريج، ھھڑن ھوتياڻ ن کي.26

ؤن؛ھاريو ن نه ھارين، א رتو א کڑين م تون كيئن وسارين، ھھڑن ھوتياڻن کي؟

27 آھي روح رت ي، مون س مون پ ري ن جي؛

. ، ھھڑن ھوتياڻن لء ھڻان ل ك ل 28

؛ شق وאرئ ، آيل، ع آھي كانه א ٹ ك . ، ھھڑن ھوتياڻن لء ھڻان ل ل ك

29

vv

سسئي

163

ندرو سچ جو؛ وؤڙيندي وڻكار، ٻ ڌي س گا پ ٻ جا، قابو نه كوھيار؛پنڌ אڙאن

. آھي رئ ڻ زאرو زאر، ھھڑن ھوتاياڻن لء 30

گول ن گڎ گ ڎيان، پاڻ پنھنجو كيچ ۾؛ پ ل ؤ تان نه ڇڎيان، ھ ھ ڑن ھوتياڻن جو.

31 گول ئ گ ڎيندي، پاڻ كميڻي كيچ ۾؛

كنھن ڇ ن نه ڇڎيندي، ھ ھ ڑن ھوتياڻن کي. 32

کي؛ گولئ گڎيندياس، پورھئي كارڻ پاڻڎيندياس؛“ سائ” پنھنجي تان پ رينء کي، س

ھڑن ھوتياڻن کي. كنھن ڇ ن نه ڇڎيندياس، ھ 33

ئي؛ اڻيء نه ك يون ٿيس نه ھيئن، جو ننڈ ھار ي، ج ت ويڑم جيئن؛ אڍو ت ن ج ٿيان پ

ھڑو ھوت وساريان؟ يون ڙي آء كيئن، ھ كاك 34

رتيون وين ڳ ڻ سندאن ، مان ٿي ساريان س س ؛ پرين، مون تي مھربان ؛ گھا ٿيندא س س

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

164

ويھان كيئن ماٺ كري، جيء مٿي ج والن ؛ ھڑو ھوت وساريان؟ آء كيئن ۾ א رمان ، ھ

35 م شال، ٻاروچو ٻاجھ پئ ي؛ موٹ ي אيند ؛ א ٿ م آريچن ري، جيئ ڻ منجھ ج نجال

ھ ي ھ ي منھنجي حال، ھھڑو ھوت وساريان. 36 جان جان ي كا ي ك نه ٿيا ون؛ ن، تان تان ماٺ نه م

رא” ، برאبر “ چ ون”۽ “ چ بي چ ون” نه ٿئي.“

1ئ אن، ساٿيو ڙي! ي ون خ پ ڇيون كي پ ري ن، حال منھنجي ج

؟ ن ي سار كي ٿو جن کي، مون کي ك ساھ س . رتيون ساٿيڑن ن دم دالسا ڏنا، س ھ

ن. ر ت كھڑيء ڳالھ ۾، ھو ھ ت ياد ك تون ھ آھ ج ن جي آسري، سي تو كاء ڇ ڎن.

.“ سچو” ن نگت پانھنجي، مان غريب گڎ س

2ئ گ م א کڑي ن! ڻ كارڻ پ رينء جي، كيا آ پ س

vv

سسئي

165

ن. بوب جي، ٿيون رאتو ڏينھن وس م ل ڻ لء ي، ٿي كڎھ ويڳاڻن. ي جھ ڑ ج جھ ور نه

سدא ساوڻ ت ن کي، بوندאن بس نه كن. پرينء لء ٿيون،“ سچو” س ن. جھوريء منجھ جھ ڄ

3ئ אڳي كيو ڙي جيڎيون، مون کي درد ديوאنو كيو! ب رھ ب

پ ڇو كيم طبيب ٻيا، مون کي ن ينھ ن سو ن يو. ي ن جو پ يو. ھاريون א چي אوچتو، پ ور پ ر

א ندوھ عشق عجيب جو آھي، ڏک يء کي ن ي ڏيو.ر אورאڻو ڏنو، سو تان ساڳ ي ٿيو. جو א م

رتيون يو. س ٻاجھؤن سوز جي، آھي ج ٺ ن گاڏون ج ن ک يو. رאتو ڏينھان روح کي، خيال كيو ھ

چ ٿيو، غ وچؤن تان ويو.“ سچو” باق ي س

4ئ يون وאي ون، يا سانگيڑي جون! ڻ ج ٿيون و ر

אن آيون. ھي سي خ ن جي پارؤن پرين جي، א ھ ٿ پانڌ ان ھزאرين كيچ وڻن ڏ نھ ن، א ھي سي دوس كو ت א ڏאيون.

א ڱڻ אھوئ ي אسان پرين جو، جدא نه ھونديون جاي ون.

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

166

كئ ي كتابتان پنھنجي א چڻ جون، مون ڏي ھوت ھ اليون. يون ھي ڳرھ ڻ جھڑيون، ن ڳا ناھ سي سوز ساليون.“ سچو”

5ئ گھڻا وڃي ڏينھڑא اليا، يار پياري، ميان!

ل كائ ي ڏي، ھ ئن א چڻ جا سعيا؟ آء ڙي پانڌي ك رھ وسايا. א نھن كارڻ رאتو ڏينھان، مون ٿي و

ڏينھن אنھيء ڏي ڏسان ڏھاڙيون، ھ ن ٿي كانگ א ڏאيا. يار مسافر مولى مھر سان، ساڻ غريب گڎאيا.

ٿورא ت ن جا جھي چ ون א ڄ آيا.“ سچو” سنڀارين، جي א

6ئ حال منھنجو كونه ھو، جيڎيون ڙي، پنھنجو كرم كيائون!

يون، ڏوھ ن ڏي نه ڏٺائون.معاف كيائون مند ، پاڻؤن پاڻ پ ڇيائون. جيكو حال אحوאل ھو سائ

، ساڻ غريب گڎيائون. پاڻ پنھنجو پاڻھ کي كيئي سرتيون، ٿي دالسا ڏنائون.“ سچوء ”

7ئ ي، وو ميان، ي گھور ي گھور گھور

ي! ڻ تو تان گھور ڄ جند س

vv

سسئي

167

ي ، جھور رאتو ڏينھان، وو، آھي אوھان جي، سائ ي. جھور ي. ي ڏور ھڻا، ڏور ڌي و عجب جيھي، س ڳچيء و

ي. ي چور ھڻا چور ت ند نه ڄاڻان، وو، كنھ ھيء ، س

ي. ي زور دل کسيائي، وو، ل ٹ ن يت يائ ي، حاكم، زور ي. ي ڳور ، ڳور ، سائ אول آسان ي ڳالھ ٿي، پوء كيڑء

ي.“ سچوء ” ي لور چ منجھارؤن، اللن، لور اليو س

8 ئ ڙي جيڎيون، ھاڻي گھوريو ھوتن ري، سارو شھر ڀنڀور!

الھيندא، وو، ل طف مان، ميان، ھن ڏکيء کؤن ڏور. ھي ھاالڻي آن جي، شعلو وڌڙو شور.

منت نه منھنجي موٹيا، زאري آھي نه زور. درسن ساڻ دفعي ٿيندو، سندو ھنيڑي ھور.

سندين رאھ تي، ھك جفا ٻيو جور.“ سچو”

9ئ ن مون سارאن! א ڄ ھوتن ت ھاڻ، ٻيا ك ريء ھ

گھڑو آڻ، قاصد كيچ وڻن ڏ نھ ن، آٿ ت س جھايان ڦارאن. ٿي روز و

א، قري جي كاڻ، ڃاڻا كي جھان و و

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

168

يار ملن شل يارאن.ركاڻ، نھي پار ڏھون، אديون ك آيون א

ن جون ڀ ي قطارאن. كونجھي صبح سرتيون، ميان ٻاروچي جي ٻاڻ، س

ن آھ کي سنڀارאن.“ سچو”

10ئ ڏک وڏو وئ ڏيئي ڏيئي، وو، يار سڄڻ א ڄ مون کي!

ڑو ھيئي ھيئي. אوھان ٻاجھون يار پيارل، حال אسا پرين ڏسيجو وڙ پانھنجي ڏي، אسان ھٿئون جي پيئي پيئي.

يون كي و گڎ كيئي كيئي. و ڏينھن א ھي ئي، ڳا ياد كر يون توئي سان، نينھن ري سيئي سيئي.“ سچوء ”ھو جي كيون ڳا

11ئ يون! كالھ، א سان تو كيون كيون، يار سڄڻ، ڳجھيون ڳا

ٿ پرאڻيون كينكي، ن ت سي آھن ن يون ن يون. رھيون آھن روح ۾، چڱيون אوھان جي چ يون چ يون.

ك وسرن ساہ کـئ ون، א ھي تان پاڙڻ پ يون پ يون. يون تانھنجيون، ھن نيون.سا“ سچوء ”مٺيون ڳا نيون س ہ س

vv

سسئي

169

12ئ تون ته پاڻھي ٿو سائ ڄاڻي،

كيھو حال چوאن توکي ھاڻي!

ي ماڻي. ب א وھا ي، دل ديوאني كي ئ ي אسا ي، سائ تون پاڻ سڃاڻي. ڏوھن ڏي ڏس ك אسا

دردمنديء جي دل توئي سان، אک ن א ڙאئي آڻي.، ويٺي وجھان ويڃاڻي. كڎھن אسان وٽ אيندين دل

جو آھي אھو ئي، تنھنجو عشق نه شال א كاڻي.“ سچوء ”سوאل

13ئ آء آرياڻي אوري، آء دאمن لڳڑي آھيان!

پرين، گ ھرون آي س گھوري. ر پنھنجو س س ي، ڏونگر سگھي ڏوري. يء كميڻي كينك ھ

ت وئ تون چوري. كا جا ت ند طلب جي، چ نيو پاڄياڻي پاڻ سان، ت ر نه رھي تو ري.

گ א وھان جو، كيئن پ ڄي تنھنجي ٿوري؟“ سچو” س

14ئ ھو ل ك ل كوٹ ي يار سڄڻ! يون پائي، א س كھڑيون ڦ ڏ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

170

ت ٿ ي، جو عشق ل ک ن سان الئي. غمزي ھن غ لم عقل ويو אڏري، ع عشق جي آئي. ع

بل ٻيا سڀ ٿيا، جڎھن نوبت ن ينھ ن وڄائي. ط ک پائي. و صرف ويو وسري، جاتي پاڻ خيال

ي، ٿو مز پنھنجي رאز ج جھائي.“ سچوء ” ر کي

15ئ ڄڻ ، אڙي مھر پ ئي، مون کي يار س

ئي. قدر پيو مون کي كاكيون، ن ي وو وو، ويڄن و א ثر منھنجي درد جو אديون، شال طبي ٿ ئي.ئي. ن عاشق آھون ك ورھيه ويڑא گذري، ھ

رھ وھا جيڎيون، پوئتان پ رجھڻ پ ئي. و ي، تان جيء ٻ كي ڏين جي ٻاجھ ج ئي.“ سچوء ” جو ج

16ئ ن א کن ماري آھيان! آھ عالج نه كوئ ي، ھ

ھو ئي روئ ي. رتيون، حال א ليان س كنھن کي س بيبان توئ ي. يون ٻ كيون لک ھزאرين، كيون ط ڦ ك

ناح ق ٻڌين پ ٹ يون، كل نه حاذق ھوئ ي.

vv

سسئي

171

ھائي، سانو يندم سوئ ي. ويڄ وٺ ي وڃ وאٽ א ل א ڀوئي.“ سچو”دست سڄڻ جي دאرون آھي، يار س

17ئ ن ينھ ن ڏאڍي سان اليوسي، آء تان ھاڻي كيئن كريان؟

ڀ ر ڀايوسي. رتيون، ھ ت س و لو س عشق س جو ڏنائون جيڎيون، سو تان پ لء پايوسي. جھو آيوسي. پ ڇي אسان جا پ کڑא، אديون א

ت ڀين ر شھر ڀنڀور جي، ھ عنن تايوسي. ط سوئ ي ي چايوسي.“ سچو” ر تي، ھاڻي مچ س

18ئ ينئ ڑو ھوتن ساڻ، منھنجو ھ

ڑي! كھڑي كريان ٻ ي آء تان ڳا

وندر سنديء وאٽ تي، پ رزא كندي س پاڻ . א چي لڳو مون אوچتو، ٻاروچي جو ٻاڻ .

ئيء جو ماڻ . و جيڎيون، شال موٹي م دعا كر ي ڑو درد فرאق جو، و ي ڏکيء کي ڏאڻ .

ڏيئ سو سروאڻ .“ سچو”אڱڻ אيندو تانھنجي،

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

172

19ئ يون! ي و ڳا كالھ א سان وٽ ويھ ي ويھ ي، وو يار سڄڻ، ك

سي نه وسرن ساھ منھنجي کي، ڳالھ كريان ٻ ي كيھ ي كيھ ي!

ب ھ ر ٻاروچا ٻاجھ پـ ئ ي تون، ن پيھ ي پيھ ي! آء پکي ھ

ي،ڏينھن ٻه ٹي چار دوست אسان ج مز ن سان دل ريھ ي ريھ ي! ر

ھ ج ھميشه يار אسان وٽ، پ رين نه ٿ ج پ ر ڏيـھ ي ڏيـھ ي!

ون، אڳي ڏينھن تنھن الك كيو ب جي ويـھ ي ويـھ ي!“ سچوء ”دوست

20ئ يار چڱي تو تان مون سان الئي،

، الئ ي! ڙي دل

ج كتاب ت كائ ي. دوست دالسي جي دردمندن ڏي، م ت وري ٿي وאئ ي وאئ ي. تنھنجي א چڻ جي يار پرين ڙي، ھ

vv

سسئي

173

جا وڻيو دل پنھنجيء کي، كيو سانول سائ ي سائ ي. خ خوشيء جي پارؤن אوھان جي، א ڄ אسان وٽ آئ ي آئ ي.

حال ڏسي كري يار سان، ٿيء א چي ڏ ک ڀائ ي ڀائ ي.“ سچوء ”

21ئ جھي آيا، ک لي گڎيا سي، جن جي كارڻ پانڌي پ א ڇياسي!

ينهن ڏ هيال، א هي سي ئ ي وسري وياسي. ف لك ف رאق ي، ڏ ال كياسي. ن جي كارڻ چ پاڻئ ون ڄاڻي، سي پيهي آيا، ج

אسان ڀانيو ته آرאم ٿ يوسي، ناز نيڻن جي ناگ ھ نياسي.چ و”ويڑهي אسان جي س آيا سي، طرف جن جي قاصد كڍياسي.“

22ئ متان تون مونکي ڇڎين،

ونھان ڙ ي سڄڻ جا! س

بوبن سان نانء ڌڻيء جي، نيئي غريب کي گڎين. نٿو ڄاڻان ڏينھن א ھوئي، ٿيندو אالجي كڎين.

كري سڎين.“ سچو” جڎھن تون حاضر ٿئ حضورين، نانء

23ئ ت حيال ھزאرين وي! كاڻ אچڻ تنھنجي كندي آء ، ھ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

174

س پاڻ ڏي، ب رھ אوھان جي بندي آء ، پرچ پرين ڏ ارين، وي.وري مان نھ

ي אڱڻ آء تون، پايان ڳچيء منجھ گندي آء ، پ رچ يار گڎ گذאرين، وي.

جيھي تيھي ھوت א وھان جي، چڱي سا توڙي مندي آء ، سا تون ڇو ٿو وسارين، وي.

پرين، نيڻئ ون وھايان ندي آء ، א وھان ٻاجھون س پنارين، وي.“ سچو”پيو

24ئ ام، پرين، تنھنجي ڀ ال آھي صبح א پار ڏي!

. ل كمام ر تي ك א سان کنيو تان تنھنجو، س . دאنھون كري درد مؤن، ب رھ نه كر بدنام . ام ج ڑي، طلب نه ك جي تون پ ڇ ڳا . אڱڻ אچن ٿا تانھنجي، عاشق كر آرאم

.“ سچو” يوسي قبول كالم ڀو تانھنجو، ك س

25ئ يء تا بيوس آھي، ميان! ناھي ويچاري سا و س، ھ

vv

سسئي

175

پ رين پنھنجي پار جو، ڏאھا كو پ ھ ڏ س، س، ن ي، آھي، ميان. تنھنجي ك ، س ي ر א ول آخر آھي ئ ي، رאنول منھنج

تنھنجي وس، ن ي، آھي، ميان.س، يون نه א چن ك پرين، ڳا א وھان ٻاجھ ون س

س نه آھي، ميان. روح ر اڻان پ رين جي، آھي ڀنڀور کـ نئ ون ب س، پ ڄ

سو تان چ س نه آھي، ميان. ائ ج ھ س،“ سچوء ”ساڻ پرين، ھوت ڳا تون س

ٻيو كو ج س نه آھي، ميان.

26ئ يندא، ھوت אسانوٽ א وٺ ي نال ڀ ي نيندא!

ن ڏکيء کي ڏيندא، رتيون، ھ و دالسا س س گو پاڻ گڎيندא.

پ کا پاڄياڻ ن جي، אوڏא آڻ אڏيندא، ڇوري تان نه ڇڎيندא.

يء سان ٿيندא،جانچي ڏسجو ج ك ٿ ك يڎيون، ھ وري پوء نه ويندא.

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

176

ي حال ح ق جو، ب ديون تان بخشيندא، پ س نانؤ سڎيندא.“ سچو”

27ئ ، كيچي ڏٺ و كالھ كاٿي! ، ڀل ي آئ ي آئ ج

. نيھا، ڏينھن گھڻا ڇو الئ گھو تون ڏيج س گھو س س ن ٿ كيء تي، پ אڱڻ جو تون ٿورא الئ ٿو ھ . پائ

. پاڻ توئ ي ت ئ ون كريان قربان ي، جو ڳالھ سڄڻ جي ٿو ڳائ . ڀ ڀالئ ي ٿ ي ڀائ اڻي، س رفؤن تنھنجي ھيء ط

ڏيھ سڄڻ جو، ڏ سيون ڏھاڙيون، .“ سچو” ٿو كانگ אڏאئ

داستان ڏهون1

كيچيڑא كالھ ويا، مان ٿي א ڱڻ نھاريان؛پرين کي، ھنجون آء ھاريان؛ ساريو س

ندر گذאريان، ھ ي ھ ي سارא ڏينھڑא.گو 2

كيچيڑא كالھ ويا، پوء ٿي אڱڻ ن ھاريام؛ ، وڏيء ويل ويام؛ ان كاٿئ ك

وڃي ٿاכ ٿيام، كاكيو كيچ وڻن ۾.3

vv

سسئي

177

كيچيڑא كالھ ويا، ت نگ א ٺن تاڻي؛ ھوتن ريء ھاڻي، א ڱڻ ن ھاري نه سگھان.

4 كيچيڑא كالھ ويا، אڃا مون وٹاء ؛

اء ، אڱڻ ڏسي نه سگھان. پ رين پڄاڻ5

؛ كيچيڑא كالھ ويا، جات א و ج ت ھ ي ھ ي ھڻان ھٿ، אڱڻ ڏسي نه سگھان.

6 كيچيڑא كالھ ويا، تون ٿي אڱڻ نھارين؛؛ ، رت ھنجون ھاري ٻ ڑي ٻاروچن لء ، ٻاروچاڻي جات کي. ساريون سنڀاري

7 ؛ وي ئي كيچيڑא كالھ، تون א ڄ ٿي پ نھارئ

ت ھھڑא حال؛ھو لنگھي ل ك سنوאن ٿيا، تو ھ ، وڃي كيچ وڻن ۾. كندئ ي سار سنڀال

8 كري ڏمر ڏير، א ٿي آڌيء رאت ويا؛

؛ אڍ ن جان پ تون کڻي وقت صبوح جي، پ ھو ڍ كيو ساٿ سوير، وڃي كيچ وڻن ۾.

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

178

9 ويلو ل ڎيو؛ جان جان ٿ ي ڑس جاڳ، تان ساٿ س

ي א رتو אوتي א کيون، موٹيون ڏس ماڳ؛ ھ ري ! اڻيء جي ، مان و ر و رאئي وאڳ

10 ان؟ ، پ ر كيچن کي كاٿـئ ون א ڱڻ ساڳ ي אوء ؛ ڏيئي ڦ ٹ ف رאق جا، پورھيت ڇڎيون پوء

، سڎ كريندي ساٿ کي. ھاڻي رאھ ن مٿي روء 11

اڻي ياد؛ رن ن ك وڃي كيچ وڻن ۾، م א ندھ ون آزאد، كندא كميڻيء .

12 وڻن ۾، ياد كرن مون مان ؛وڃي كيچ

אنھيء ۾ אرمان، ساھ وڃي ٿو سرتيون.13

وڃي كيچ وڻن ۾، مان پڇن پورھيت؛ ، پاڻيء ڍوئي پانھنجي. ت اڻي ھ ته ھ ئي

14 وڃي كيچ وڻن ۾، مان پورھيات پ ڇن؛ ھي كريو. ئ پاڻ چون، ته ويچاري و א

vv

سسئي

179

15 وڃي كيچ وڻن ۾، كنھن ساعت سنڀارين؛

مان وري ن ھارين، ڀينر شھر ڀنڀور ڏي. 16

؛ وڃي كيچ وڻن ۾، پ ڻ ٿيندي پورھيت ، آء א ت گو ٿي گذאريان. ت ج ت منھنجو ج

17 ت پانھنجي، مان وٺي نانء سڎين؛

كري پورھيائ ن پاڻ يء ڍوئ ي پانھنجي. گول ن گڎ گ ڎين، ك

18 ؛ ل ک ؤن آئ پورھيت ڄام پنھونء جي، א ص

؛ تون گول ن سندي گولڑي، ھو سندء ٿيا سائ لو ساري كيچ جو. ، ك كاپو كمائ

19 ؛ پورھيات پنھونء جي، ھيء אصل الكون آھ ؛ ٿ ي كاپائ ت كيچ ۾، ويندي اللن الء

، ھي ماڻھو شھر ڀنڀور جا. ساھ نه א چن ساء 20

ھيء پورھيائ ت پنھونء جي، א صل ک ؤن آھي؛ ڱ نه كا ساھي، ٻ ڑيون ٻ اروچ ن س ! س

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

180

21 ، كندي كيچيڑن کي؛ چوٽ چڑھي چانگار ي گفتار؛ ء ج ن قريب جي، گو پوندي ك و شھر ڀنڀور ۾. ، كندא ڀ ٻاروچا ٻيھار

22 وכ كيام؛ كوھ چڑھي كوھيارل کي، كا جا ك

ڳوڙھا جي ڳ ل ن ت ؤن، ڳ ڑ ن جيئن ڳاريام؛ ھي سڎڙא، چوي، ٻاروچ ل ٻ ڌאم؛“ سچيڎنو” א

ر گوند غ م ويام، جڎھن ٿيس ھيكاندي ھوت سان!

1ئ آء كانگا كا كر، ڙي، مون سان ھ ر ھ ر پيو كر، ڙي،

م ٺ ي ڳالھ پرينء جي!

، ڙي؟ ي، א ھي پرين كھڑيء پ ر ي وڃ ڏאھا ڏٺوء ك ن جو، كا كندא ويچاريء و ر، ڙي؟ ي حال پ ڇيائون ھ ك

ي، كا كندين ڀيڻ ي ڀ ر، جي ميالپ ج ڙي؟ ، ڙي. ر دقي، ھوئ دوساڻي د آء توئ ي تؤن ص

ك ي، س پ ريان سندي پار ج ، ڙي.“ سچوء ” ر کي س

2ئ يندء א ڄ جائ ي! د אوڏאھون آيا : چي، جاني א كالھ قاص

vv

سسئي

181

عيا، א س تان אوڏאھون א ڄ آياسي، ھ ئن א چڻ جا س ي ھيء وאئ ي.

كيچ ھ ئ ك سارين جن کي، وو ميان، وא ء پوء و رאيا، س א چي ٿيندء ڏ ک ڀائي.

ي مينھن وسايا، رھ ڏينھن گھڻا تو ھوت پنھونء ري، و آئي א ڏאھون وאڌאئ ي.

يندء سپرين، وو ميان، ڏينھن گھڻا ج ن الي ا، جھي א א ل نه پوندء كائ ي. ك

كندي سال ٿيا، وو ميان، ڏکيا مون ڏينھن ل نگھايا،“ سچو” س ي ع مر $وڃي ھ אجائ ي.

3ئ ي مون سان كيو! ي، كا ڳالھ א چ ڙي ساٿيو، منھنجي يار ج

و، ٻ ڌي سا ووء ووء و ريو ؟ ي يار אسا آھي آرאم ي ك ريو ! ند ٿ يان ھوت سان، تا كاج سڀو مون س جي ھيك ٻيھ ر مون سان كيچ ڏي، كي وکان ٻه ٹي ڇونه ڀ ريو !

تان كو پانڌ ڏوٺ ڏورאپو يار سڄڻ تي، م ي و ڌ ريو . ڻڻ سان، ڳوڙھا سو ڳاري ڳريو .“ سچوء ”سوز ڱ س جو س

4ئ وڃي پ کا پ ڇائيج، تون ساٿ ي ڙي، سڄڻ يار جا!

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

182

ڻائيج. ي تان حال ح ق جو، وڃي سارو س ھ ي نياپو نينھن جو، وڃي پانڌي پ ھ چائيج. ھ پاند ڳچيء ۾ يار کي، پارؤن مون پائيج.

ب ھ ر ٻاروچا وري، وو، ھ وسائيج. ر א چي و ي چڱو چوאئيج.“ سچوء ” پرينء ، ك ڏي کنئ ون س

5ئ مون کي نيڻ ٿا ن ، ھ ر ھ ر حبيب ڏي!

ئن. دل جوش ۾ خروش، אکيون روز رت ر ر ن. يدאن ديدאر ك كر آھ خدאء جو، د ش

پارؤن يار ل ک ھزאر، مون کي م ھ ڻا ڏي ن. ر تي س ھايا، ڀينر ڀ ل “ سچوء ” سڀ س ي چ ون.

6ئ يندא! ئ چ ون، א ڄ אڱڻ تنھنجي א رھ א

ن. ت ون كيئن وسارين ت ن کي، جي تو گھڻو پ ڇ

جھي א چ ن. در تنھنجي دوست א ھي ئي، אڄ ٿا א پ کا پانور ک ڻ ي كري، אوڏא تنھنجي א ڏن.

ي، ساري خ ن.“ سچو” سندي حال ج

vv

سسئي

183

7ئ ، آھي طبيب دאرون ٻيو نه ڏئ عشق منھنجو!

؟ دٻليون دאرونء سنديون، موٹي نال ڇو ن ئ . نئ ي، ھيء الء سان ھ ھائي عاشقن ج ڳالھ א ؟ אوڏنھ ن אوالنڀو آئ يو ، ڇو ويڄ ڏي وئ

ک .‘ سچو’ڙي سوز سي ۾، تان تون “ سچو” ر ٿئ

8ئ ڑيون! ياد אھي مون کي آي ون، كيئي ڳجھيون جي ڳا

ت وאيون. א وھان جي به א چڻ جون، ٿيون وري ھ ، ورھ وڃ كيئن اليون؟ درد منديء جي دل کي دل ت نه وڃ مون تان چايون. ، چ ء جي سھڻا سائ نانء سائ

ت ويٺا ورھ وسايون آء ته ڏينھڑא گڎ گ ذאريون، ھ . وھ ن ڏ ندو سڎאيون. جي ڏي نه ڏسو“ سچوء ” ت ٿا س ، جو ھ

9ئ ن م ھ ر كا مون ڏنھ ن پوي! دوست کي ڻي، م دאنھون س

ر א تي، ٿو كانگ الک يڻو ل وي. درد مندن جي د پيغام پرين پار جا، چ شمن א تي ويھو چ وي.

وي. عاشق آھي א كنڈيو گھڻو، ٿو رאند روئڻ جي ر

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

184

ر ڀ ر אس אيڎאنھن א چون، يا كي אوري אيندء אوھي؟ س ك سوز کؤن، پي“ سچو” دא س س وي. بت جو م و ماڻ

10ئ ئي! ا مون ڏي وري، אڄ ڏوٺ ڏورאپا ڏ ك م

ن يھا يار جا، ٻو ٻ ڌ ٻانھون ٻئ ي. ڻي س س نھيء ويلي وئ ي. دل ديري ڏي دوست جي، وھندو א مون کي وساريو كيئن א ٿئي، مون پرت توسان پئ ي.

ئي. تنھنجي אسان جي وچ ؤن، ڏس ڏينھن ويا گذري ك ئ ي.“ سچو”مون تان كيون تو ساڻ جي، سانڀج يون س ڳا

11ئ ، ميان! ، پ رديسي گڎ جھي آ א ڄ א ڱڻ א

. پيھ ي پکي آئيا، لنؤ جن سان ال . א، ھوتن پار ھ ال كوڙين قاصد كي . ء پوء ورא يم ج ن لء پ نڌڙא، سي وא پ ڇ ر تي سور سھ א نھن كارڻ سرتيون، س . ا

.“ سچو” سيئ ي آئيا، ج ن لء كانگ א ڏא

12ئ نھنجي زאري! ناھي ڏورאپو كو ڏيڻ אوھان کي، يار تو سان م

vv

سسئي

185

روز א زل کؤن چاڙھيئ ي אسان تي، بار برھ جو باري. جاٿي كاٿي صاح ب ساريان، يار אوھان جي ياري. ي، ٻ ي وאئ ي مون ته وساري. رאتو ڏينھان ڳالھ א وھان ج

، كر كا وروھ ن وאري.د رد منديء سان، كنھن ڏينھن دل ڌ ي آھي א وھان کي، س حال א حوאل ج جي ساري.“ سچوء ”

13ئ آء تنھنجي، سارو عا ڄاڻي، يار چڱي تو تان الئ ي، وو!

ي وאئ ي، وو. ر א چڻ ج گھوريو پرين پرديس אوھان تؤن، ك ي و س ند א ندر א سان جي يار سڄڻ وي، س ائ ي، وو. ك

ي، ٿئي ورڻ جي وאئ ي، وو. طرف אسان جي شال אوھان ج م ھڻا ڏئي ٿو لوכ م ڑيوئ ي، دوست تو ت ئ ون دل چائ ي، وو.

شال ڌ سڀائ ي، وو.“ سچوء ” ي يار پيارא، تان س ج

14ئ ، وي، آء ٻانھ ي ت ون سائ

پا پاند ڳ چيء ۾ كپڑو!

، وو. طرف ؤن تنھنجي يار پي ائ ن ك ارل، كانگ א چن م ، وو. نانؤ موال جي مھر پ و ئي كا، ٿورא مون تي الئ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

186

، وو. روز אزل ک نئ ون تنھنجڑي آھيان، غ نه مون کي ڀائ ، وو.“ سچوء ”ھكڑي ساعت אڱڻ بارכ پائ جي، پ م

15ئ א ھي אڱڻ منھنجي آيا، وو، ج ن كاڻ سي پ پ ڇا ٿي!

پ کي א سان جي پيھ ي آيا، ڏينھن گھڻا جن اليا، وو جن كاڻ سي پوٿيون پ ٹا ٿي.

ب ماليا، وو جن لء روز نھار رאھان، موال سي نڀا ٿي. جن كاڻ سي ساٿ ي س

عيا، وو ن غريب کي گڎ ن ي ڻ جا، كيا سي سڄڻ س ھ جن كاڻ سي كانگ א ڏא ٿي.

روئندא دوست ک اليا، وو ڏينھن ف رאق ي ل نگھيا אسان تؤن، جن كاڻ سي ڏکڑא لنگھا ٿي.

رھيا آھن روح منھنجي تي، فائ ق جا فرمايا، وو جن عشق جا سبق پ ڑھا ٿي.

م ھ اليا، وو“ سچيڎني”دل جي تي א صلؤن، ھاديء ح ك رھ وسا ٿي. جن كاڻ سي و

16ئ ! كڎھن א الجي אيندين، پيھي پ ڇڻ پنھون يار

vv

سسئي

187

پاڻ ھي، ساڻ غريب گڎيندين. پاڻ پنھنجوھان، אوري شال א ڏيندين. پ کا پ کن سام ھو א ٿم آسرو، ڇ پ ر تان نه ڇ ڎيندين. א

نانؤ سڎيندين.“ سچو”سگ پانھنجي در جو،

17ئ كا يار مون ڏي! ھي ڏورאپا ڏيئي، موٹ ي م א

يئن وسري تو ويئ ي. ڑي كالھ كئي سون، ك ھوء جا ڳا ، ڏينھن گذאري و كيئ ي؟ א سان ٻاجھون، ڻ ڙي سائ س

، پ رت منھنجي تو سان پيئ ي. كھڑن ڳا ۾ تون تان آھت ھيئ ي. نج ٿو ھ ٿ پانڌن جي، ته حال אسان ھ چ ئ ي م

ڏوھ گ ناھ، و و، تنھنجا ب خشا، ڀيئ ي.“ سچو” ڙي، يار س

18ئ ! يئن ماري وئ ركڻ سان تون، ك مون کي م

يئ ي پ ك . ئ ڄندي پانھنجي، موٹ ي ڏورאپو ٿو مون کي ڏ . ي ٿ ئ تي يا ك يالزڻ دوست توئ ي کي، يار وڃي א آء א

! ئ يء تا گھوري جان ي، سدאئ سو تون تان ج ئ آء م

. اڻ ي نال نه ن ئ يء ي يار سڄڻ وي، ھ كھڑي ڳا جئن يار توئ ي سان، ھ ج تنھن سان تون ڀي“ سچو”آھي . ت ئ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

188

19ئ آء وري تون تان ويھ ، سڄڻ،

ڑي آھيان! آء تان تنھنج

ڻي، ڇ ڎ پرين تون پ رڏيھ . آھون عاشقن جو س پ ک ن ٻاٻاڻن ۾، آء پ رين تون پيھ .

يء ڏאھا تنھنجو ڏيھ . אصل الكون آھي، ھ پرين، آء سارء ساڻيھ .“ سچو” چوي س

20ئ گھوري جانيء ري ج دאئ ي،

! گڎ گھاريون، ھوء ھوء ھوء

معلوم توکي پرين، سائ سا ڳالھ سڀائ ي. ڻان، تنھنجي وڃڻ جي وאئ ي! نن سان نه س شال ك

نڻ كارڻ تان، يار نه مون ل ڑھ الئي. تو سان ڇ ، و ر سان گڎ گدאئ ي. ي دل ٻ ن وڇوڙي جي شاھ

پرين، سائ تون گڎ سدא ئ ي.“ سچوء ”ساڻ ھو ميان س

21ئ نھنجي אيندא! אھي ٻڑيون، ٻاروچا، א ڄ אڱڻ م

vv

سسئي

189

ھيء شريكت كا كندي، א ڙي سرتيون، سائن ساڻ،ي، جا پ رجھي ڏٺ م پاڻ، ناھيان ثانياڻ ي تن ج

ي، א ھي صاحب سڎيندא. ٻانھ ي كري پانھنج

א ٿي ويٺي تانھنجيون، ھن وאتيون ورونھان،ڀيئي سرتيون، مون کي لک ٿيون لوھان، ڏين س

ھ و א ٿم آسرو، گو گڎ ڀ ي گڎيندא. א

אن، آڻي پانڌيء پھچايون، ک جون مون کي خڻ جون وאيون، ھيون ھوتن سنديون، ھيڎي ور

، سي ڇ ن نه ڇڎيندא.“ سچو” جن جو آھ

22ئ وڃي كا م نت كري،

منھنجي يار کي، وو!

ون، پرين نه وڃو پ ري. ھو سدאئ سان م اڻيء جو ڏسي، وري سو پوء و ري. حال

وٺي كا دאمن دوست جي، אکيون تان آب ڀ ري. ري. ريض م ت م پرين، ھ ساريو توکي س

سڻ نه تن سان، جن ريء ري.“ سچو” ر نه ساھ س

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

190

23ئ نھنجي ويڑھي! ي ھاڻ ي، دوست وسي م ل ٿ ي ھ الك

ي و پانھنجي، پرين پاڻ ؤن ڄاڻ ي. كوٺي ك پ نبڑين مان پاڻ ي. ناحق אوتيم ھوت ريء ،

، جيڎيون ڙي، جوڳياڻ ي. سي ئ ي آيا ھ ي س جن الء ھڑو، ڃاڻ ي.“ سچو” وٺي ويھاري ئون و سو سڱ س

داستان يارهون1

ل ھي آھيان، ٻانھي ٻاروچن جي؛ א ڻ م . سڀ ڇ پ ر ڇايان، آھ ن ۽ دאنھ ن س

2 ھ ي وڃي ھي قافلو، چ پات ي چ اي ون؛

نھن ڏئي آيون، آھ شق جون. م ون دאنھون ع 3

اڻيء کان نكري؛ ، ي ويا ريچ رאت ؛ كاكيون ھاڻي كيئن كريان، جو كاڏي ٿيڑم كيچ

، سو אتي رھڻ نه ڏئي. پ ر پيو پنھونء سان پيچ 4

؛ ي وڃ ء ، جو ک ڑכ ٻ ڌي ک ڑك ت ھي جان نه س س

vv

سسئي

191

؛ وڙي ك א ٿ ٹيان چانگن جون ٻ ڌي، تون ك چ ڎ گ ٿ غافل ھ ء ، سڀ پ ر چ وي.“ سچيڎنو”

5 پانڌين ک نئ ون پ ڇي، ٿي پ ھ ، پرينء جا پيچرא؛

ھل ي يء الل ن الء ل ڇي؛“ سچيڎنو” س چوي، ھ ڇي، א ٿس ووء ووء وאئ ي وאت ۾. كنھن سان ك ك

6 ن كوھ ؛ يون، كوڙين آھ يون چ نج ج چاڙھيون الھ

، ڇ پ ر ڏאڍي ڇوھ ؛ بت وאرئ ڏئي مھٹان ت نينھن کي، ٿا رئارن روھ ؛ ناگھ ن س

. تان تون ماندي ٿ ئ א چي منجھ א ندوھ ، م 7

ڻ نه ٿيا؛ ، نب الکون الک ل ك א، رאھ ن א تي رכ؛ ن كي كوڙين آھ

ي سارو ڏونگر ڏوريان. ھ ي ھ ي كارڻ حق ، ھ 8

ت، ووء ووء وאٹ ڑين تي؛ روئ ي ھاريان ر جيڎيون كارڻ ج ت، سارو ون در ووڙيان.

9 א چج آرياڻ ي، تون وري شھر ڀنڀور ۾؛

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

192

آن ري א ک ڑي ن مؤن، ٿو پ رٽ وھي پاڻ ي؛ ي ھاڻ ي، ھيء ناالئ ق نوאزيو. ھوت א چ

10 ، ن يو پورھيت پاڻ سان؛ ت ھوت نه ڇڎيو ھ

، كانھي كميڻيء کي. ت تو ريء ٻي كا چ 11

؛ وء عمر א جائي گذري، كارڻ م ٺيء ر ي. خام منھنجي ر ويچاريء ج ر و ، ك خوء

12 ي؛ ، چڱي جات ج ج ج ت موچاري جات

ي وאت، سدא א ٿم سرتيون. وאئ ي تن ج 13

ي؛ پورھيائ ت پنھونء جي، آھي א صل کؤن ھ رھ وسائيان. جيڎيون ج ري، ويٺي و

14 بوبن کي منھنجو؛ ، آھي كونه غرض

، ر فرض ڏيڻ س ٹ ۾.“ سچو” سندن س 15

؛ ي سار يان ج پ لوھي ال غرضي، س مارڻ لء م شتاق جي، آھي کي مرضي؛

vv

سسئي

193

ي؛ ن فرض ٹ ۾، آھي فق ر ڏيڻ تنھن س س چو”كڎھان كو قرضي، تنھنجي نانء جو.“ س

16 پيس تنھنجي پيچ، پنھون ك ڇڎيج مون؛ ٻانھي كري پانھنجي، وڃي ٻانڀڻ کي ويچ؛

ر كميڻي كيچ، پورھيو ٻان ھ ن م جان كري. 17

روئ ي ڏنو رنگ، كو جو كام ڻ كوھ کي؛ رخيان سارو سنگ؛ فق سان ٿيو، س ہ ش سو كوت ۾. ورو س نگ، پيو منھنجو نينھن ن س

18 پرين؛ א ٿي كمر ٻنڌ، لوچ، ته س ، ڏس א کڑين سان. ھوتاڻ ن جو ھنڌ

19 م لي مارڳ جي مرين، ٿئي قدر كيچيڑن؛

ٿورو وڏو ت ن ، تنھنجي א چڻ جو ٿئي. 20

م ھ ر مه الھ مٿام، آء אوھان جي آھيان؛ يام، سي ٻ ڌي ٻاروچا ورين. ڎ ك جي كام ل س

21

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

194

ٻانڀڻ جي ٻاكار، ٻ ڌي ٻاروچو آئيو؛؛ ور وسارج كينكي، جا وאقف نه وڻكار

ء لڳ ج سنڀار، سائ گھڑي چوي.“ سچو” س 22

روאڻن مون ساڻ، ڀ لؤن ڀ الئ ي ك س ئي؛ جن جاڳايو جوش کي، آء א تن قرباڻ؛

ٻاروچاڻو ٻاڻ ، تڎھن لؤن لؤن منجھ لڳي ويو. 23

؛ ڀين ر ھن ڀنڀور ۾، منھنجو كار نه كم ؛ ء وאرو دم א ٿم آريء ڄام سان، دوس

ک ، پر س ماڻھن ليکي غم ٿو ڀانئيان.“ سچو” 24

كيچيڑن مون كالھ، א ڃا وڙ وڏא كيا؛شال؛ א ن جي كارڻ كاكيون ، كنديس كاف ك

ن جي حال، جو ھھڑא ھوت وساريان. ھ ي ھ ي ھ 25

؛ عمر א جائ ي گذري، ھ ي ھ ي ھھڑي حال ندي ھوت سنڀال؛ تائ א ڄ نه مون ٿ ئي، س

؛ شال مون کان پڇن كينكي، كاف ن جا ك ، كا و ر ويچاريء جي كريو. پنھنجي قرب كمال

vv

سسئي

195

26 عمر אجائي گذري، ھھڑא حال ٿيام؛

پ چپاتيء سرتيون، وٹؤن ھوت ويام؛ چ ڀ پيام، ھو جي ڏونگر ڏאکڑא، ڦولڻ س

ي. א ڄ صبح אيندאم، كندא ور ويچاريء ج 27

يھان، ڦولن پيون پرينء کي؛ وندر ۾ و نال ج ن نينھان، ھوت تن جي ھنج ۾.

28 پ رٽ ھوت پنھونء کي، آڻي عشق كيو؛

.“ سچو” گ ٿيو، ھھڑن ھوتياڻن س س 29

اڻيء تـ ئ ون؛ ه مٿان الھ، مون تان م ھر م لھ آھي آنھنجي. ، א ڻ م يء ڏکوئي ڏאھ ھ

30 ه مٿان الھ، آء אوھان جي آھيان؛ م ھ ر م

ڎ كيام، سي ٻ ڌي ٻاروچا ورين. جي كامل س 31

؛ ، پاڻ وجھڻ مون پنڌ جيھي تيھي حال س ، پٺيء ڄام پنھونء جي. روئي پ وڻ رند

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

196

32 ھوتا تو سندي، א وڙڻ جھڑي ناھيان؛ ھ ي

. اڻي نال نئ حال پسي مون ھي، مان 33

يوم؛ ساٿ سويلو سرتيون، وڏيء ويل و وندر جي وڻن ۾، ڦولڻ ھوت پ يوم؛

. ٿيلڻ ٿر ٿ يوم، ھاڻي ھوتياڻ ن لء

1ئ ، א چڻ جو وڏو آسرو! مون کي تنھنجي آھ

، وو، جائيون، ميان א ال، ل ! جوڙي ڇڎ ؤن لؤن ۾ توالء . אڱڻ آسروند جي، ميان א ال، پ مبارכ پاء

. اء جڎھن كڎھن ٿو ڏسان، ميان א ال، توکي جاء . ك سوאء يء ۾، ميان א ال، ت نھنجي س ك ج ڑي ٻيو ج

.“ سچو” ٿو گذאري گوندرين، ميان א ال، ت نھنجي ساء

2ئ لڳيء دل جو دאرون، ناھ كو ڍولڻ پيارא!

ؤن نكرن درد جون ڇاٹان،عش ق جون وאٹان، ٻ رن الٹان، تنھن م پوء ٿيون پ ون ھي پ چارא.

vv

سسئي

197

ھي آھان، عاشق ٿا كن درد جون دאنھان، عشق منجھارؤن א ئن א ھي زאرو زאرא. ر

، ، پاند ڳچيء وچ پ لؤ پائ آء تان ٻانھي، تون تان سائ אچڻ جا كر قول قرאرא.

يون مون سان تو جي كيو ن، مور نه مونکي وسري سي ويون،ڳاي ياد آ يارא. دم دم تنھنج

ھيكر مون کي جان ي جياريو، ڳا ن تنھنجن ڳ جھن ڳاريو، وصل جا كر وري وאرא.

تون تان ٿ يء نه ماندو، پ رين تنھنجوא آندو.“ سچو”

3ئ ، א ديون ڙي א ڄ آھ

א سان جو ميلو!

پ كندي ڏينھن ٿيا، س دل س . يان جي ساء . اء ف نا كيائون فرאق کي، ٻ ڌو جاء . ک آئيا، لڳڑي ٿڌڙي وאء ڏک لنگھيا س

پرين، سا جنھن ساعت گڎيا س .“ سچو” ھاء ساعت س

4ئ ماريو ھوت وڃ ن א ال، كنھن در ڏيان دאنھڑي، ڀلو ڀلو!

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

198

ڃن، א ال. كاكيون، كڎھن كينكي، منھنجي م نت م پ ٺيء پيس ج ن جي، س ڃ ن، א ال. ي ڀ ي سور س

و تان نه ڀ ڃن، א ال. و جيڎيون، ڀ ر دعا ك אھو א ٿم آسرو، ڏيندא آب א ڃ ن، א ال.

ڃ ن، א ال.“ سچو” سھمي كينكي، روح ته کانء ر

5ئ ھ ت ئؤن ھوت ھ لي، ڙي، دوست دالسو ڏيندو!

وجھج كم كر تي، ٻي ڳو كا م ڳلي، پاڻھ پ ٺيء تو אيندو.

پ کا پ کن سامھان، تنھنجي ماڳ م لي، אوڏא آڻي א ڏيندو.

، א چڻ سندي א ن جي، ويندو روح ر ٿورو ٿورياڻيء ٿيندو.

لي، ن ۾، سا ساٿ ن ڳالھ س جا ڳ جھي ھوتن م پ نھل پاڻ سان نيندو.

نھيء ڀ ت ڀل ي، مھر پنھنجيء سان تو پرين، א ڎيندو.“ سچو”ڙي نانء س

vv

سسئي

199

6ئ ن چ شمان چ ور،ذري ذر ي ك

ن אسان کي ٿيون و ھلور!

رن ٿيون، ديدن جو آھي ھي دستور. ن سڀ تارאج ك ت ن م عور. خوني وت ن خيال پنھنجي سان، ک سن شھزאدن ش

ور. نص ء تي م كي وאري، چاڙھن سو ناز نياز سان ھ ل ور. ن ك ي ڏאڍو ك يف ساڻ ڏسڻ جي مشتاقن سان، ك

ن ف ت ور.ك ويچارو آ“ سچو” ر ي دل، ك ھي، وجھن ڦ

7ئ شق لڳيو جي א ديون! ڌ سورن جي، وو، ع پاڻ ھي پئيو س

ھ سڄڻ جي وڍيون. ر ساري خ وڃي ت ن ک نئ ون پ ڇجو، جي و ن ڏک ن جون ڏ ڌيون. ك ل كن سي لوכ אڳيون، جي آھ وكان א ھي ل ک كنديون. ب مساف ر ٿيا ج ن جا، ك

ھ ولوٹي ور ا جي وھنديون ت ن جي، نيڻؤن ن جون نديون. پارؤن پ رينء جي سڻو سڀيئ ي، لوכ ڀ ل ي ڏي ب ديون.

ب ديون.“ سچوء ”אڳيون پويون سڀ معا كيون، تنھن جون م

8ئ كي س سال! אوري آڻ سي אوري، ڙي א، جن كاڻ س

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

200

ڏس نه مون کي كو ڏئي، ڏيھ رھيس آء تان ڏوري. وאٽ جن يء جندڙي گھوري. ھ کؤن لنگھيا، گھوري ھ

ھيكند تون كر ھوت جي، ساڻ ٿ كيء كنھن ٿوري. ت چوري.“ سچوء ”ساھ جو تنھن ڏھاڙي، ويا چاכ وجھي چ

9ئ نھنجا! ، ڙي يار م ، ڀلي آئ ڏينھن پ ڄاڻؤن آئ

. ، ڀل ي پائ ي ھوت ٻاروچا، پ جي א ڄ پائ אڱڻ אسا ؟ پ ري אسان ک ، كيئن الئ ؤن يار پرين ڙي، ڏينھن ڇو الئ

؟ ، ڇو ڀائ ڏوھ ڏنگايون يار سڄڻ ڙي، كيئن ڀ ليء ڏنھن ڀائ؟ ، كيئن چائ ت چ كيء تؤن ٿو چائ ھيئن نه گ ھرجي يار توکي، چ

ن ، م ع رش كرسيء تؤن א چي א تاھ .“ سچوء ” ، ڀلي مائ جي تون مائ

10ئ ن، א ال، منھنجو جيء جياريو! ت نھنجي پانڌي پي غام

ن. الم ي تان ت ن توאن كيو، א ڙي ساٿ ي س ھ . تو ت ؤن آء قربا ن ٿيان، ڏنھن آئ عجي

ن نينھ ن جي نياپن. ت چ ريو كيو، ھ نھنجو چ م ن. درد منديء جي دل کي، كيو قابو كالم

كيائون ياد حق کي، א سر ئي אيامن.

vv

سسئي

201

يئون م ھرؤن پانھنجي ك ، گوش ڏي غالمن. امن. رھ وڌאيو، אن جي א نھنجو و م

سگ سندن.“ سچو”جيھو تيھو آھي ئي،

11ئ كري سانگ پ رين وري آ א ھي، ديس א ساڏڙي، א لو א لو!

وري وطن آئيا، ڀينر ٿيڑم ڀ لو ڀ لو. پري ن אڳيؤن پيشوא، ھاريون مون سان ھ لو ھ لو.

א صل الكؤن آھي א نھن سان، روح لو. لو ر منھنجي جو ر א نھن ٻاجھ ون ناھ كو، ڳولڻ مونکي ڳ لو ڳ لو.

لو. لو س ر سڄڻ جو لوכ کي، ساھيڑيون نه س س ك ۾، شال نه پوندو و لو و لو.“ سچو” سچيء س

12ئ بيبا! ن درد جو دאرون، توئ ي وٽ يار ط ناھي ھ

ون. رאر ، ڇوڙين جا س س ت ر تفاوت درد نه ڏيندء ون. ني ڑو ھاڻي ھيكار ي ڏيڻ سان ھ ي وڃي ٿو، ھ ڦ ك

ون. سوز گدאز، ن ي وي، غم فرאقان، الئن ٿا قول ق طار ون. ي سوئ ي ڏيندو، جو אيندو پرين جي پار دوא درد ج

ناز ڀ رين جيون يار ون.“ سچوء ” ن تان ساھ سنڀار جي، ھ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

202

13ئ ڀوئ ي آھي، جيڎيون تان پ م منھنجو شرم س غان تي!

، نا ته ھئا حال אسان ھي. وري ڏٺائون پاڻ ڏي پاڻ ھ א ھي پاڙيائون پاڻ ھي پانھنجا، ھو جي قول كيائون كي.

ج ن پياريو پ ر پيالو، شال ساقي ج سي. ن אسان وٽ، جان ي جيء جا جي. دא א ھي وس س

کي ڏ سيو ڏيھاڙيون، پنھنجي يار ھ ٿؤن ڏي.“ سچوء ”سر

14ئ ي! ڏن پرينء ج ي ڏيکاري، ڙي ميان، صورت س

ح سن ح س جي كارڻ، زאري، ڙي زאري. ور ساري لوכ کؤن، ڀينر ڙي بيزאري. ختياري. بوبن جي، مون א صل א بت

چوאن حقيقت حال جي، ھيء سڄڻ کي ساري.ت ھ ت كندא كاكيون، א ھي مون سان موچاري. ھ

اري. سدאئ گ ھرجي، يارن جي ي“ سچو”

15ئ ! ڏيئي مون ڏيکاري، ل ڑي وريو ويو در تؤن دل

vv

سسئي

203

ڏٺ م א ک ڑين سان، ھوء ھوء حسن ھزאري. ن جو كو ھ يو، ھوش نئ ھ سوאري. وس نه ھ دين كفر אسالم کؤن، ب رھ كئ ي بيزאري.

نھيء مون ماري. ھ א كنھن در ڏيان آء دאنھڑي، مون چ كيء אن اليون، ھ ف سوز س کي چوڌאري.

ي نه ھئي، جا قات ل فوج قرאري. حاجت ھن ج گھڻي مدت کان پوء א چي، دوست ڏني دلدאري.

باسيائون تان ب رھ جي، ميان ردאري.“ سچوء ” کي س

16ئ ت رאتيون رھنديس كا؟ ، ھ پرين אوھان کـؤن پوء

، ن لوء يندي تانھنجي، الل وري ھ پ ٺيء א پوء سور سھنديس كا؟

، وאعدא ويڑא وسري، ھوت كي و جي ھوء ٻئي ٻول ٻ ھنديس كا؟

، د אچي كوء پ رين تنھنجي پار ڏنھن، قاص ت ويھنديس كا؟ وري ھ

، ني ڑي ۾ ھوء ھوء ي، ھ ك אوھا سچو س ٻئي ٺاھ ٺھنديس كا؟

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

204

17ئ ڻ ت نھنجي ٻانھڑي آھيان! ڄ ، س مون ۾ عيب א پار

. ٻانھ ن جي آء ٻان ھي آھيان، ساري سڀ ڄمار ھ ئان ھميشہ ھوت سان، شال نه ٿيان ڌאر.

. سي ساڻ كپار دقي تو تؤن، س ر ص ي س ھ . אوڇ ڻ كنديس א کيون، پٿر كنديس وאر ي ساڻ كپار. س دقي، س پاڻ تو ئي ت ؤن ص

ساھ .“ سچوء ” يڑو، رکي يارאڻو يار جو سوگھو ك

18ئ سو ڏאڍن جو آھي ڏيھ ، جاتي ن ينھڑو وو نيڻن اليو!

جاتي پھ چ نه پکيء جي ميان، سو سيڻن جو ساڻيھ . ن کيھ . ان پ جي ٿ ي وڃان در دوس جي، ميان، مچ پرين، وڃي پ کڑي ت ن جي پيھ . ھن س جي كوٺيو ك

، وאڍوڙين وڃي ويھ .“ سچو” عاشق جي آھ

19ئ ي، ٻان ھي گو آھيان! ڀلو، آء تان يار سڄڻ ج

اڻ ي عي ھاڻي، ڏوھ ن ۾ آء تان אو آھيان. آء ي آء تان جھو آھيان. ي جيڎيون، جانب ج جيھ ي تيھ ي آھيان، ڙ

vv

سسئي

205

نھنجڑو، ڳالھ אنھيء جي تان ڳو آھيان. ن حال م پ ل پ ل پ ڇ ھيڎي ھوڏي نه وڃان، جي آء تان ٹو آھيان.

س پرين، نا ته ڇ پ ر ھ “ سچوء ” ڏ ڏي س ت ڇو آھيان.

20ئ א ديون א ھي א ڄ آيا، ڏيھ ج ن لء ٿي ڏوريان!

ب م اليا، ڏيو مبارכ سرتيون مونکي، موال سي چرخو كيھو آء چوريان؟

رھ وسايا، در پيھي سي، وو، آئيا، سائ א ال، ج ن لء مون و ٿانئن گھوريان! پاڻ م ء پ ر ڏيھ ويا ھا، وو، مون پرين، وא سي پوء ورאيا،

ت ك كيھا ٻيا توريان؟ אتي، وو، دوست گ ڎيوسي، ڏينھن گھڻا ج نھن اليا،“ سچو”

وندر كنھن لء ووڙيان.

21ئ ڀينر ڙي بيوس، وڃي آء پ ئيان!

يم بيو س، وس نه آھيان پانھنجي، وאكو ك م ديوאنڑي ٿ ئيان.

س، لوכ ساروئ ي سرتيون، روح نه א چي ر

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

206

حال ؤن ھ ڻ م ڳ ئيان. س، ر آئيو، كوئ ي نه א چي ك چ ڏאڍو مون س م

ئيان. قابو ع شق ك ري ب س،“ سچو” ب رھ وאري بات کؤن، نه ك

نئيان. م ھڻا ڏي ن س

ولڻو ج ( سسئي ۽ پنھونء باب ت )

ي، - 1 رتيون سڀ ٿ ي س صالح س ي، ھوتان رאھ وٺي پيا رאھ

ي، ڍ ت ن جي كاھ ء ك ڇو ٿ ي،ڏو يم ڏ سائج ڏאھ نگر ك

ي، ئ ي ھمرאھ ند ح ب ۾ كونه ك ي، تڎھن ڇ پ كرڻ تو ڇاھ

ي : الھ ھڑو אمر א پ ر ھو א ٻيا سڀ ويھ تون وھ م وساري.

صلحات ي، - 2 ه ٿيو م ور م چي ڙي، مون سان م ك رھي كا سات ي، ثابت س ھاريون ھي جا آھي حيات ي، تن کي روھ رسان ٿ ي رאت ي،

vv

سسئي

207

يس جھ ر ت جھ نگ جھات ي، پائ يند ڇاجي ڇڄي پوي مون ڇات ي،ندي ن ويال ت ي، كنديس وؤڙ س

ينديس ساڻ وٺي ڀ ڑ ڀات ي: א كوאري. ڏسندي ون ھوت م ڑئ ي ھ

چي ڙي، ويھ وسار وڃڻ جي وאئ ي، - 3 توسان ل عل ن جنھن ل ؤن الئ ي، ت نھنجي دل کيڻ ن ت نھ ن تائ ي، سو א ڄ جاڙ كري ويوء ج ائ ي، ن ٻ ڌج تون ٻائ ي، ڏيئي ك ي، ڊوھن پاس نه ڊوڙج ڊאھ

جھج سائ ي، رت صالح تون س ھا ڳالھ א مر ۾ آئ ي : א

ڏونگـر ڏورؤن ئ ي ڏھكاري.

لھ ي جا آھي، - 4 آيل א ڻ م سا كيئن سڱ سڄڻ سان ساھي،

ٻيو تان ٺاھ نه ھرگز ٺاھي،ريكت ناھي، ڏאڍن ساڻ ش

الھي، جا پ ئي سڀ الڳاپا

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

208

ڇ پ ر ڇوھ א ڳيانئ س ڇاھي، اھي، ر ك ڍ א ھا م كيچن ك کڻندي گام ته پ ڄندي كاھي :

ض א نھيء کي م نه ماري.

ھ روين ٿ ي روڙي، - 5 چي ڙي، ر آڏو ڀ ينگ ٻ جھي ٿي ڀ وري، ھيبت ھول ھرאست ھ وڙي،

كام ڻ ناھ אسان کي كؤڙي، وڙي، ت ون ت نھن ديس م و ڃج ڊ

ڏيھيء جي پ ٺ م پؤڙي، پ ر ٿ ر ۾ ترس א ٿئي ٿ ك ٿ وري :

ك گھاري. ت تا كان ه گ ھڑي ھ ھ

ي، - 6 آ دل آرياڻ يء سان א ٹك ي، ھ א ديون ت نھن وٹك مان جا ر ي، ن گ ھٹك ھ ي ھ ي گھوري تا ھ ي، ر ۾ ھ ٹ ك ج رھندي س ك ھ ي، جانب كاڻ نه جاڳيس جھٹ ك

ء ويل وڃان م ڀ ي، ر ل ٹك ي، كنھن جي مھم نه ھ ٹكا ڦ ٹك

vv

سسئي

209

ي : ٹك ھاڻي سر توڙين مون س ن کي كام ھ لڻ کؤن کاري. ھ

ڃ ڄ لي ٿ ي ڄاڻ ي، - 7 چي ڙي، سڀ پ ر س ھج پ ٻ نه א ٿيئي پاڻ ي، پ رج

وسھج تو دل ج نھن سان وאڻ ي، سئي سو تان ٿ ي ئي نه ساڻي، س ناحق تانگھ تنھ ڏي تاڻ ي،

ي ڇو ك ء خوאب کڻ ي تو کاڻ ي، يئن ٿ ي آب א ک ۾ آڻ ي، ك

رم ھلڻ جا ھاڻي : يال ك ح ي ب ر باري. پ ڄندينء بام پ س

جيڎيون جبل چ ؤ ٿيون جيئ ي، - 8 نگ لتاڙيان سيئ ي، ساجھ ر س گھوريان گھوٽ ب نا گھر ھيئ ي، سائ ي و س و ٹانئ م ويئ ي، ت ت ن ريئ م روح نه ھ رھند ي، يڑم دوست دالسا ڏيئ ي، و يء تان پ ل ؤ پ نھونء جي پيئ ي، ھ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

210

ھ ن تان كام ڻ كيڑس كيئ ي : ن يائ ونس و ر وٺي ويساري.

چي ڙي، گھورين كاڻ، جن جي گ ھرڙא، - 9 א ٿئي ت ن א ڙאنگا א رڙא، آڏو ٿاכ نه ڏيندء ٿ رڙא، ٿي تو ذرڙא، ٿ يندء زور م رאئيندء ب ر بيدل ب س ك ڙא،

رڙא، אوجھڑ كوھ א ٿئي سي ك گھائي پ کائيندء ک رڙא :

گھندينء نار نه و ر ن ھاري. س

يء ساري، - 10 ثابت ڳالھ سڻو ھ جبل وאٽ نه جيڎيون جاري، پ ر ڀ ي ب رھ جنھ سان باري، اري، سا ھ ڎ ماڏي مور نه م نگا و ڍ وאري، ڇا جي و ر و ھڌאري، تاڀ ي درد منديء د

توڙي كوھ كري ٿو كاري، كندو پاڻ پنھون پوء وאري : كائ ي ساري. رس س تا پڻ س

vv

سسئي

211

ي س ورאڻ جوڙي، - 11 جيڎي ن ك ھ ت ٿو روھ رڙندא روڙي،

ت نھن جو تاب نه سگھندي توڙي، يائ ي موڙي، آڏو م م رאئو ريگ ٿ ر ن کؤن ٿوڙي،

ر ڳ ل کوڙي، سگھندينء پ نه ك تون تان لعل يئن ووڙي، ك

مر ڇ ڎ ڇوڙي : ام ك نھن جي ك ك ٻيا ٿ ي ماڳ م ر ون چوڌאري.

12- ، جيڎيون ج ت منھنجو آھي جائ ، آء تان ويندي س א ڄ ت نھن تائ ، آھيان ٻانھي א ن جي آن ئ ، پاڻؤن گھٹ ڀين ر ٿ ي ڀانئ ، آن کي پ لؤ ڳچيء ۾ پائ

، رس كريج دعائ م د م د د ، ڄڻن ميڑي سائ مون کي س

كيچيڑن کي پ ھچان كائ : ي باھ ٻ ھون ويا ٻاري. ب رھ ج

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

212

چي ڙي، آڏو ل س ب گھيڑ كن لوڙא، - 13 ن ٻ ئي ٿ ٻوڙא، ت ن کؤن ك ڇوھئون ڇ پ ر ڇ ٿو ڇوڙא، ر جا ٹوڙא، تاتي ٹاכ ٹ ك نڈא سي سوڙھا، ھمناכ س س ٿي ڏين موڙא، ڏيو ن مار م

سي ئ ڻ جا ڏوڙא، ي ڏ رت ڏور ڏينڀو ڏنگ ھ ڻن ٿا ڏوڙא : نجھ ھ زאري. ن ھاڙي م آھ

ست م رون ھنئن مارא، - 14 چي ڙي، ڇا جي م چ رڙين نانگ چ رن چوڌאرא، سي ئي ورھ אڳيون ويچارא، ھڻندא شينھ ن ڏسي شوكارא،نجھ ھاكارא، ھو جي ھاڙي م نگ نھاريان سارא، رتيون س س

كيا ج ک جانب جي جيء جارא : و ر سان كانه אيندي كا وאري.

ي جا كا، - 15 چي ڙي، ھ ي ڑئ ي جي ج ج جھ پيئ ي چ ؤ سا كا، توکي

vv

سسئي

213

وي ڑ ئ ي ناز نھوڙي ناقا، ڏونگ ر ك א ٿئي كي ڏאكا، ل وھي ل س وجھندئ ي الكا،

پ ؤن ڇ وھ لنگھندينء جھاكا، ڇ ن فاقا، ر آھ آڏو ف ل ك ف ك

چ ونگ ن و ينگ ن وאكا : وאس جھي پاتاري. ھ ت تو پ ٻ و

كاكيون كام ٹ كي ھ ت كان ي، - 16 جاڏي ج ت وٺي ويس جان ي، سورج آھي نه تن جو ثان ي، تاڏي ت رت وڃان آء تان ي، ڇا جي پ ٻ نه ھوندس پاني، ڇ پ ر ڇوھ א ڳيانئ س ڇاني، ڃايس بان ي، توڙي ب رھ و

لوچون ك كندي س ساالن ي : ظھاري. ھو ع رض א ٿو א א

ج ل دؤن ج ت وٺ ي ويئي جوري، - 17 ڀوري ڇو نه ڀ رينء ت نھن ڀوري، گاذر ھاڻ ل گ ھر گھوري،

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

214

يئن ڏوري، گھ ك ڏ ونگ ر ڏرڙ س ت אوري، ز عام ٿيندئ ي، ھ عاج يئن ٿوري، ٿ ر جي پنڌ نه ٿ ك ري ٿ ي توري، تن کي توڙ س

نھن ي ڀ ال ك وجھ م ج جھوري : رنديء گام کنيو كوكاري. م

ھو ٻيون بات يون، - 18 يم ك چي ڙي، بيحد ك ڇو ٿيون ل س لوאيو الت يون،

ينديون كات يون، نڌ نه א نھن کي ك ك تي رאت يون، رھندي س روز نه א

ي ساتيون، ڄڻ ج ك س ويندي س س م ڏאت يون، س جو ڏيند ڏאت ر ڏ پائ يندس جال ج ب ل ۾ جھات ي ون،

صلحاتون : ھي م ھ س א رد ساڻ א ماري. ھ ل ي آ م

نھن كيھ ي، - 19 ريون ك كام ڻ م ن ٿ ك سي ج ت جاڙ كري ويئ ي جيھ ي، ي ڑي پ رجھ نه تو پٻ پيھ ي، ك ر كاھ ت ن پ ٺ تيھ ي، كا ك

vv

سسئي

215

تون تان ن ينھ ن نسوري نيھ ي،رچج ويـھ ي، ووڙج و ر م و

رس ديوאن ي كيائ د ديـھ ي، يـھ ي : شق ن شان ي א א ول ع

ت ڑ ڦڑ رאت ڏينھان تكرאري.

ھكي، - 20 ي ھوء ك ڍ لڳ كيچ ك پھريون پ ور ٹ كر سان ٹ ھكي، ي نا ڏھكي، كام ڻ كوھ ڏس ھكي، א تي روح نه تنھن جي ر توڙي پ ڦ ٿ س پ ٻ ڦ ھكي، تان ڀ ي نار نه بلكل ن ھكي، توڙؤن ك تنھ ھ ڎ ت ھك ي،

א وجان عاشق אھڑي א ھكي : ڏونگر سڀ وڌאئ ڏאري.

21 - ، توڙي جھ ك جھ كي كئي جھو ، ٻ ي تان ٻو ھ ڎ نه ٻو ، يون ڏئي، پ رين کي ڦو ڦ، ڇوھؤن پاڻ ڇ پ ر کي ڇو ، ر گھو ي س ند ڏس ن ر گور

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

216

، ڳڑ ڳڑ ڳوڙھا ڳاريو ڳو، ڏونگر ڏرڙ ڏکوئ ي ڏو و : قادر شال قري ك

ر ک ؤن ٹاري. كندو گام ٹ ك

22 - ، پھريون کانء پھاڙ پ ڇيائ ؟ ت كي ويٺا ھوت ھ نڌאئ ھ ، رت سڻائ ھ ر ھ ر توکي س

؟ كي ھئا رאت توئ ي وٽ سائ ، ر ڳ ل א ل ڳ א الئ ك

، نگ سليائ ٻيو ھ ڎ سور نه س مون کي ساڻ م الئ :

ق ھ ي ھ ي ويا آزאري. عاش

پوء تان ٿيڑس جبل جوאب ي، - 23 ء ليل لنگھيا بشتاب ي، ڀ ساڳي سارو ساٿ ثوאب ي، سي سڀ ھ ئڑא گ ل گ الب ي، يڑא رאت رباب ي، وڄندא و אصلوء א ڙٻنگ ھئا א عرאب ي، يائون خام خرאب ي، توسان ك

vv

سسئي

217

אوٺي ع ھئا عاذאب ي : ھتؤن كاھ א ڙאھ א نڌאري.

ڏونگر ڏ س چ كيء ڇ ڎ - 24 ڏيئي، تو وٽ رאت تن كا پيئي؟ آھ ھي و س تن کؤن ويئي،

ي تان لنگھيو ساٿ سنجھيئي؟ ك ڻج مون ھيئي، ھاڻي حال س وي ڑس ڏک وڏو ھي ڏيئي، پرين سيئي، ھ و ھ ئا ڏאڍא س جانب آھن منھنجا جيئي :

ماري آھ ويا آ تاري.

نيڑي ھاري، - 25 ح جر چ ي س آھي ھ بوبن جي ماري، جي تون ء آزאري، ند آھي عشق س وجھج ڳ ل ڳچيء كا ڳاري، مون کي ت ر نه كج ت كرאري، پ ٺ ن كاھ، نه ٿيء قرאري، א ٿئي ب رھ بلوچي باري،

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

218

نگج ياري : ل کانئن م ي كد ويندئ ي عشق نه ھڎ אوتاري.

ڏونگر ڏيرن ڏي ڏ س كوئ ي، - 26 א وڙي روح نه ٻيو رس كوئ ي،

س كوئ ي، ناھي ويچاريء جو و س كوئ ي، الھي كونه ٻيو ك ناھي جانب جو ج س كوئ ي،

س كوئ ي، ي ك س ٺي غ م ڏ ك خاط ر منجھ نه پيس خس كوئ ي،

وٺي درد ڦ ري ڏس كوئ ي : نجھؤن אوساري. شق م بيٺ ي ع

چ كيء چوٽ وڻ ي ورچاٹي، - 27 رھ توئي سان وאٹي، يڑא و و شق تڎھن אورھاٹي، آندي ع

ٺل كيچ وڃج كنڌ كاٹي، ك پ يت ئي ز ھر منجھؤن گ ھٹ گھاٹي، ڳاٹي، توکي آندو عشق آ ڳو ڄام پنھونء گھ ر گھاٹي،

vv

سسئي

219

ھ ي ھ ي ل عل ن ويو لوھاٹي : يء א جھاري. ھ ئڑي جن جي ھ

אن، - 28 ھ ي ھ ي ماري عشق א م رھ و كيل و زيرאن، وٺ ي و يئن ل کيون تقديرאن، توڙؤن ھ

אن، ٻان ھن ھٿ ٿيون تقص ڏאڍيون عشق سنديون تڑ ڀيڑאن،אن، پ ٺ يء منھنجي ب رھ ب ھאن، ھ ل ن ھ ت ن كي تدب

אن : مون سان سندين سوز سف ورت ئي ورھ كنھ و ڻجاري.

29 - ، א ول باب برھ پ ڑھيائ، ڑيائ تنھن پوء سورن منڍ س ، سئي ساڻ ف رאق ڦ ڑيائ س

، ڑيائ א صلؤن كيچن ساڻ ك ، ج ڑא ن جيء ۾ جال ج ڑيائ

، ڙيائ تيلھان مٿي روھ ر ، ڑھيائ بت منجھ مريض م

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

220

توڙؤن غ خيال ت ڑيائ : پيئي ھ ٿ ب رھ ھاكاري.

ي ڑس ل ٹي، - 30 يء دل الل ن و ھ ي ٻ ٹي، ڌس ٻاڻ ٻروچ ج و کؤن شال فق نه ڦ ٹي، و ر ڏ نگر ڏ ک چ ريء کي چ ٹي، ک ٹي، كيائ كيچن منزل

ي گ ھٹي، شق گھڻ آندي س ع ٹي : مٿو پ كرאيون ك

ا ھ ونگاري. ھ ي ھ ي كيو ٿ ي س

رھ پياري س و ٹ ي، - 31 و ر جا و ٹ ي، توڙي سسئي سورن س ٹ ي، ت ن ھن دل ڏאنھن نه م چوکو عشق نه آھي چ ٹ ي، ورن سوز ک لڻ ک ؤن کـ ٹ ي، س بت کانء نه گھايل گ ھٹ ي،

ئي سوز ف رאق جي ڦ ٹ ي،سس ڀائ پ ٻ پ ٹوال پ ٹ ي :

روئي ڦوڙאئ ي جان ڦوھاري.

vv

سسئي

221

32 - ، لوٺ ي ب ك مٿي ٿي ل ، ڊوڙي تيز منجھارؤن ت ، ن تنھ جي م بت م رھ مون و ت ي، وڃي كيچ و ، ي گ ھ گھوري گام گھڻ ، ت ھنيائون چ ڏک جي چ

ت روئي ريت تنھ سڀ ر ي، ڀو ھك پ : ڄاڻي پ ٻ س

شق منجھؤن א ڇنگاري. ق ع عاش

ھ رڻـي ون ک پيارڻ آيس، – 33 ڀ کاني س، ر ھ ڑ دאنھن كري س ك كوكن ساڻ ڇ پ ر سڀ ڇاني س، ڏ ونگر ڏک منجھارؤن گھاي س، ڇ لنگيون عشق ڏکن ٻ ٹ الي س، يون كيچ كيچيڑن ڳاي س، ڳا

ب ر کي ب رھون بازر ڀاي س : ر ڳاري س ساڻ ھ وكاري. ج ح

34 - ، يس ھو ھ ي ھ ي ھوت كري و ، ي ٻو بت ٻاروچي ج تنھن

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

222

، ڏونگر ح بؤ ن ڀاين ڏو ، ي ٻان ھي گو ل ج كوھيار ، ساٿي پ ٻ پ رينء جي ڦو ، ند گھو تنھن تا جانب تان ج ، روئ ي كيائ ڇ پر ڇو

ي رאھ كيائونس سو : نگ ج س دس كيچي نال قطاري.نين

منجھؤن ن ينھن ھنيائ نعرو، - 35ڻندي س سڑي ويو سارو، س ڌس مارو، بت و من ۾ كيائ وאري אتي وאرو، א ندرؤن عشق ڏنس אوٻارو،رאرو، نگ س ٿي س ڏيئ ي م

كائ مان ڏسان كوھيارو، بت ريء آھي منھن كارو :

كونه سنڀاري.“ سچيڎنا”

چيائ روئي،مٿي روھ - 36ل كوھيارل ڏئي كوئ ي، ھيء ك ي، عاشق تنھنجي عشق אندوھ

vv

سسئي

223

ي ھوئ ي، نجھ ھ الك بت م ي الل ن تا ل ڑھ توئ ي، لڳ ڌאئ پوئ ي، ور و ٿوڙؤن س

سوئ ي،“ سچيڎنا” ساٿ ي ٿي س يء جو جوئ ي: جانب آھيس ج ر گڎ ت نھ سان كاري. قاد

ني ڑي ٿي ح - 37 ھيء جا ھ אن ي، ستان ي، ئي م بت ماد ك دل كاڻ ھئي ديوאن ي، باق ي ن ينھ ن رھي س ن يشان ي، كي ڑي فوج ف رאق جي فان ي،رير قرباني، كيائ ساھ س گ ڎب س شال ج ب ل ۾ جان ي،

ان ي : حم א تس ر س ر ٿيند آئ ي ھيٺؤن ن ينھن نغاري.

بوبن جي ماري، - 38 بت ل ٻاري، كا جا باھ ٻاروچ

ڳا كيچيڑن جي ڳاري،ند وאري، كيائ جان ب ت ؤن ج

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

224

منجھؤن ذوق چيائ زאري، يء دل آھي سڄڻ ت ؤن وאري، ھ

وكان كوھ كري كوھياري، ك ھ كئي ويچاري : ر توڙي و رאتيان ڏينھان گھنگھر گھاري.

ي، - 39 مك مٿي روھ ڏسو سا ر ي، ك شق چ کاي س مچ كا جا ع

ي س ڏس ڃ نه دم ڀر ڌمكي، ي، م ك ور نه كام ڻ ك بت م ي، چ گ ذאري غ م ك گوندر و ي، ك ھاديء جانب سان نئ ي، تنھن تان تانگھ نه ت ر ھك ك

ي : ك ھ جي مچ ر مٿس وڄ و ڌي شوكاري. تنھن جي شور و

ي، - 40 چڑھندي چ نج نه عاشق א ڙك ي، كا جا فوج مٿائنس كڑك

ي لعل پ لڳ ي، ٺيء سان لڑك ي، ي ڀڑك يس باھ ب رھ ج لڳ

ي، ڻ جي جھ ڑك ڄ جوھ ر جوش س

vv

سسئي

225

ي، ڙك يء روھ א تؤن جا ر ر ي، ڀ سڑك نگ پيو س سارو س

ي : ٹ كر سڀ پيو تان ٹ ڑك אھڑو سوز ھل ي سينگاري.

جان ب كاڻ ڇڎيائ جاي ون، - 41 شق אڳيانئ س آي ون، فوجان ع

ندي س ك كالن كوھ س ھكاي ون، ساري س وאي ون، رھ و سڀئي و وڃي خاכ ل ڱن کي الي ون، تنھن جي سوز ڇ پ ر سڀ ڇاي ون، روئ ي روھ ڏنائ رאي ون،

پيان پٻ چڑھي ڄ ڻ پايون : אھڑو عشق ھ لي אختياري.

ڇ پ ر كا نه ڇڎي سا ڇوري، - 42 ند گھوري، جنھن تان گھوٽ א ت ؤن ج ي پور پرين جي پوري جا ك ، ل ھوت ن ھاري ھوري، ھيك ڳو ت ن جن ٿ ر ٿوري، ل ؤن ل ؤن قابو لڳيس لوري،

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

226

ھ ئڑس جھور برאبر جھوري، تنھ ن جي ھٿ سڄڻ جي ڏوري :

ڌي سا ڳاري. نھيء ڳالھ و א

آھي ريء عجيب א ٻائون، - 43 א چي شال كوھيارل كائ ون، جنھن سان لوھ لڌيون ھ م الئو ن،

ھ ي ھ ي ج ت و ٺي ويا جائ ون، تنھن تان ڏ س پ ڇي ٿ ي تائ ون، ننڌر ھيء جا نال نه ن يائ ون، يائ ون، يالن ھ ت س يون ز تنھن ج

ھڑ س ڏونگ ر حال ڏٺائون : ھ ويچاري ٿ ي تونگ تنوאري.

موٹي چاھ پرينء جي چائ ي، - 44 بت ڳائ ي، ت نھن كا ڳالھ ڀ كيائ ڇائ ي، ڇ پ ر س

ڏאڍيء ت ک ت نھ جي تائ ي، ھي آيس” ھ ئڑس وאئ ي،“ و

روئ ي روھ ڏنائ رאئ ي، گھ ٹ ن منجھ قلم گ ھمائ ي،

vv

سسئي

227

تان تان אوڏي و سئون آئ ي : ب אڳيون منھن پاري. آي س

كائ روئ ي، - 45 ن ھ ٿ م و ك دאنھن ڏوگھ منجھارؤن ڏيئ ي،ڻ جي پيئ ي، ڄ ن س سا تان ك א ٿي ھليا ھوت ھ نڌيئ ي،

يء گ ھريا ھ س جيئي،جان ب ج ڻ پاڻ سنجھيئ ي، ڄ آيس س

جن جي كاڻ ويچاري ويئ ي، وڃي كيچ א ھا ڳل پيئي : پنھون پ ري ن گڎيو غم ٹاري.

سسئي ڄام پنھون ھك ھو تان، - 46 كام ڻ جانب ڳوليو جو تان، ساڳي پاڻ پنھون ھئ ي سو تان، ڀڃي ھيء ڳجھارت كو تان،

رين ٿ ي و ڇاجي كاڻ ك وء تان، ڇ پ ر ڳو ٿ ي سا ڇو تان،

يء کان ڌو تان،“ سچو”وئ ست د د

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

228

يو تو تان : ي ك ح ساڄ ن كيئن ص ي אوجاري. پ ر جي عشق א چ

ء � ”آھي -47 ي ل ش ك سو ھادي،“ ي اء ”

خ ل ق אال ش ک ؤن آبادي،“

و ھ و ع ين ھا” ٿ ي آزאدي،“ نو ن ھيء وאدي، ي غ ك وאند

ك ل ٿا ش بھا ٿ ي شادي، ش رہ ” ري س س ي،“ مدאد ٿ ي א

جھ تنھ کي ت عدي، جنھن کي رد نه آھي مادي : سوئ ي م

چ صورت يار دي پياري. ڀ و س

پ نھنجي پاڻ كري ٿو وאئ ي، - 48 ائ ي، تنھن تان ڳالھ אھا ڳا ت سائ ي، كافر مؤمن صور مز ڏنائ رאئ ي، אنھيء ر

جائ ي، جانب ڏس ڏنو ھي ا ت و ل و א” فا ي ن م آيت آئ ي،“

ٿيڑو א ڄ ب ھاني ڀائ ي،

vv

سسئي

229

ك ھ ئائ ي : كو ھ د وحي ھ א د” سرאري.“ א حد“ ”א ھ ئا א

ب ي ب ر ب ي” - 49 ع رفت ر آيت آئ ي،“ ق”نوبت

א ن اא وڄائ ي،“ ان ي” א عظم ش مز رالئ ي،“ ر

ي ڑي شف ” ك ل و ك א جرאئ ي،“ ع ي ” ي سم ر بص كڑאئ ي،“ آھي ھ

د ” ب ال م يم א ھا وאئ ي،“ א ني א ن ا א” א ي،“ گاھ آ

ك سڀائ ي، ورت ھ ھ ئڑي ص سوئ ي بندو سو موالئ ي، سوئ ي ھيٺ سو باالئ ي : ظھاري. عا א مون א

50 - ، ج ته سڀ كنھن جائ ر س ظاھ مز تون دل س ھيء ڀي ر ، ان الئ

، تون تان آئينو ٿي آئ ، نھن پائ پنھنجو پاڻ ئ ي ۾ م

سائ ” کي ڇوڙ ته ٿ يون “ م ” “، ، ڀولو مور نه ھن ۾ ڀائ

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

230

، ڻائ چ س ي س ح توکي ص ، ي ناھي ب نا حق كائ كا ش

ق” يء ناط قء باא ل ش ك ھائي ڳائ :“ ڳالھ א ھ ر جا پاڻ غ گ فتاري.

vv

نوري

231

نوريريون داستان پ

1 و سردאر، آء ميئي مھاڻي آھيان؛ تون

؛ ار تنھنجيء شفقت م ھر جو، آھي كو نه ؛ ر گھر کان، كيو ساري عا عار گنديء گاند

، تو ساريء كينجھر رکي. دאر مٿي ت نھن م 2

ھاڻ ي آھيان؛ ، آء ميئي م و سائ تون ، جو پ لء لڳيس مون ل ڄ رھائ تانھنجي.

3 ر جو؛ و ساري س ھاڻ ي، تون آء ميئي م قرب منھنجو كھڑو، ڄاڻيو ٿو ڄاڻ ي؛يء ھاڻ ي؛ ڇيء ، ک ک ي سر کنيم ٿي، ڇ کار

رאجا تنھنجي رאض سان، ٿيس رאڻ ن جي رאڻ ي؛ يباڻ ي، نه ته ھيس بيھودي بڇڑي. ا س تو

4 ن كالورא كينجھرين؛ كلسا كلوري، ك

ن ٻ ك ٻ وري؛ پيھي وڃي پ ن ۾، ك

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

232

، کي رאو ڏنھن، ٿيا چانور آئون چ وري؛ روز ت جي ھيون אڌوٻ نڌ ۾، سي كن كپڑא قصوري؛وري؛ ٿي ت ن ٿي، ڍكيون ساالن ھيٺ م يا وت ن ويس ۾، ھ ک ھن ک ٿ وري؛ وאس يء تار جي، سي א پ ر ع طوري؛ يء ک ک ڇڇ

ھا ي جي س لك مشھوري، ٿ ي م ي. ڳ ج 5

א، پاڻيء پوندא ج ن ھئا؛ نھن ن پ آئون م א؛ ر تي، چاھ منجھؤن چ سي אڄ ٻ ڌيو وتن س א؛ نھ ن تي ھٿ ت نھ ھ ماڻ ك موتي م

ي ڄام جا. گھ ڑ א، س كات سڀئ ي ك 6

و ھ و ھل ل پي ون، ٿي پيٹ پاريا تن جا؛ ن جھپيو ڏنيون ڏ ٿ ڏ پ جون، ٿي جھ ٻ ن؛ يون، ڌ ٻ ن منجھ ڌپي ون؛ ک کيء خاط ر ڌ ٻ

جي کائ ن پ ٻڻ پ پيون، سي چ وريء تي چ ريون ٿيون. 7

، ميئون كارڻ قوت جي؛ جي جھاڳيون وت ن جھاڳ ؛ ھاڳ ي جي س سي אعلي درجي آنديون، ؛ ن رنگيليون رאڳ ھا وچ ۾، ك نڇر م م

vv

نوري

233

ھ ئا حال جن جا ھھ ڑא، ت ن تي ڀلي كيا ڀ اڳ؛ كينجھ ر ٻن كنڌين جي، ٿي ھٿ א نھن جي وאڳ ؛

؛ א ۽ ياقوت ٻيا، א ڄ א نھن وٽ א جھاڳ ھ ، تنھن ڏ ل کي ڏيئي ڇڎيا. ٻيا ڀ ي ل ک الڳ

8 بيحد ڀڳوڙيون، ھ ڊول نه كنھن ڊونڈيون؛ ناپي ڏ ٿ آئون ڏ پ جون، كن خرאرين کوڙيون؛

ٻ وريء ڦرھا ڦ ريون، אچن مالحيون موڙيو ن؛ اچيء تن جون. جوڙيون سڀ جوڙيون، ڄام

9 ي جي سھاڳ تي؛ ڊول نه كنھن ڊونڈيون، پ ر ھ يون ن ٹوريون آئون ٹونڈيون؛ ، ك كينجھر سنديء كنڌئ

ك جيھون چونڈيون، ٿو ڄام وھاري و ٽ ۾. چ 10

نھن نه موچاريون؛ ھ يون ل ڱ ليڑيون، م سي ٿو ڄام وھاري و ٽ ۾، كري مال حن ميڑيون؛

ٿو ڀڳيون جوڙאئي ڏئي، ٻ ھڳڻ ت ن ٻيڑيون؛ ، تنھن کؤن جھ ٻيون ۽ جھيڑيون؛ وٺن ماڻ ك موتئھائ يون. ي ڄام س ھڑيون א ويڑيون، ته ڀي توڙي א

11

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

234

ن سان؛ من كالور ، ك ج ن ٿي پال يا پيٹ ؛ الئ ن ميٹ سي ٿا تيل ڦليل سان، ٿيون م

ر جي كري، ٿو א نھن پ ڄام جوאھ ار א ميٹ؛ ھاڻن ڏي. ي م م ، ئي الک يڻي ليٹ ك

12 ي؛ ، ٿي قوت م ل ك ك ھئا وڏא ج ن تي ويل ؛ ھاڻيون ميل ن م خاص سي خورאكن تي، تان ك

؛ م ڑي ج ھڑي پاڻ ۾، كن سيالب سيل ؛ پوء الٿا ڄام ل طف سان، زبون ن ت ؤن ذيل

، אڄ عطر گاڏڻ אوتيا. تن سي تيل ڦ ليل 13

ھڑي؛ ڀائ ي א ، ھ ئي ع مر س ج نھ א ڌوٻ نڌ ؛ ھاڳ تي، آيون ڏאڍي א نڌ ي جي س سي

؛ تن جي طوالن جيون، پيون ھاكان ھنڌو ھنڌ ؛ ين پ و ن نه پنڌ ڏ ل يون ڏولي چ ڑھيون، پ ر ۾. ، ج ڑيون جوאھ نڌ ڀ א ندאم س س

14 ك ھ يون، א ڄ ٿيون الل الئ و؛ چول يون ج ن چ

ج تيون ج ڑאئو، پايون وت ن پ ۾. 15

vv

نوري

235

نوريء نادرڄام کي، كي چ کايون چاٹيون؛ אٹيون؛ ل ڦ تنھن کي ڏسڻ سان ڏياريون، كنھن ڦ ك

وٹان سو وאٹيون، ٿو ڏئي ڏھاڙي א ن کي.16

؛ ، چار ت رאرא موت ئ ك ت رאر ك ھ ھون م ؛ تنھن برאبر نه ڏيان، توڙي ڏين جال ج وھار

جو پلء پ ؛ ڻيار يڑو ھھڑو، مھاڻ يء م لھي کنيو. ، جنھن ڄارو ڄام ك ر كينجھر ڀ ر ق رאر تنھن م

17 ك موت ن تي نه ڏيان؛ ي توري، م تارאزيء ج

ٻيڻا ٹيڻا نه وٺان، ٿوري نه ٿوري؛لھي کنيو. گھوري آء گھوري، جو ڄارو ڄام ك

18 ك برאبر نه كريان، ماڻ ك موت ن ساڻ ؛ م

و ڄام لھي كيو. ڃاڻ ، جنھن ڄارو ڄام ك س

ٻيو داستان 1

؛ وڙא، ھئا ڄارين گندئ گودڙئ ٿي ج ن م م بئنسر بئينان زر جا، تن جھاٻا א ئون ج ھوڙא؛

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

236

لھ ك ھو، ت ن چ وڻ تائ چوڙא؛ ج ن ٻانھ ك ي جي سھاڳ سان، تن ننگن نپوڙא؛

ي سڀ كيا. كوڙيون ۽ كؤڙא، سچا 2

يون؛رنگ كاري ر الح ن ج و يون، ھيون مڑني م ويون؛ رא ۽ د ن ۾ א چن، د سي کنيون کار ت بيحد بدب ويون، א ت א عطر אوتيا. ج

3 ، پيون گوجان مارن گانگ ٹيون؛ وء رא ٻي د ھك د

؛ ي א چي، برאبر بدبوء ت ن مون ک کيء ج ؛ شك عطر جي، א ڄ منجھانئن خوشبوء אچي م

، وء يء ر رنگ سوني ج وھڻي. صورت אنھ س 4

يون ھيون، بيھوديون بڇڑي ون؛ منھن م ٹيء م ي ون؛ م ٿيون ڇ م ڇ رو، ڇ يء گھ نگ گھ ڻ گھ ڻ نور يون؛ ي جي ھ ن ھ ي پاڻ سھاڳ ڏئ ي، ھ

لوھاڻ يون لوريون، پارس لڳي سون ٿيون.5

پارس لڳي سون ٿيون، ل وھاڻيون لوريون؛ ج ھل جھ ڳن کي كانه كا، و ريون ۽ ويريون؛

vv

نوري

237

يون؛ ھاڻيون م ھن م جي، م ل ر يون؛ ھج ۽ س ھاڳ کي، س ي ڏنا س

يون؛ كوجھ ن مان سھڻيون ٿيون، جھٹ پ ٹ جھٻنيون کڻ ي. يون، كينجھر جون ك اچيء ت

6 א، ھئا بيھودא بڇڑא؛ نھن م ٹيء م م א؛ ھاڳ تي، ٿيا گاندر گ ن ي جي س

، ٿو در تن ديرא؛ڏسو ڏھاڙي ڏئي ساجھ ر سويرא، ٿا کائ ن طعام خوشيء سان.

7 ڇ ۾؛ ڑھيون ك ت ركو ج ن ت ريون، ٻيا كونئر ك ، ٻيون سنديون سون سريون؛ ت ن א ڄ ل ڑھان ل ڑكن موتئ

زيور א ئون پازيب ٻئا، زري باف زريون؛ ينجھ ر ٻئ ي ڀ ريون، א نھن کي אنعام ٿيون. ك

8 رא، وء د ج ن د وڻيون؛ م ۽ ك ڇ ك ك

ڀ گ رא؛ ين ب رھنه، ھئا گان در س سي مٿي پ ھاڳ سان. ي جي س א ھي پاھان پاڻ ڀ رא، ٿيا

9 ، تن ناتو ناپي سان ھئو؛ م جي كونئر ڀ رن ك

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

238

م؛ يا ر وאن ك ن جا تن تار ۾، ٿي ر ت ر اچيء ڄام جي، پئي در تن جي ڌ م؛ پوء אچي

سي پلء لڳي پ ڌرא ٿيا. جي ھئا گوشائت گ م، 10

م كوڻيون؛ ب ھ ڏوڏא ج ن ڏאج ، قوت جن ك ي كيڎو كڍي. اچ אنھن جو א حتياج، ٿو

11 وء نه رنگ، ھئا بيھودא ب ڇڑא؛ نه كنھن ر ن ھيٺ پ لنگ؛ א ڄ پڻ אنھن جي ٿيا، پ؛ م ياڻيون معا ٿيون، نه א بوאب نه א نگ

ي جي پ ٹ אوڍين א ڙٻنگ، سي ھاڳ تي. س 12

ھاڻن ماريا؛ ي ون ل س پ ال، ٿي م پوء ك ، ٿي کاڌא ت ن ک ال؛ ل ک ھزאرين حاكم

نڌن تي، سي ٿيا لڳي ڀاڳ ڀ ال؛ يون جن ك ڑھ ك ست ۾، ھئا ٺھري ل ك ٺ ال؛ دمڑي ت ن نه د يئن جي گھر مال جا، ٿيا ٿ م ٿ ال؛ א ڄ م ال؛ پ ر ھ يڑي אکڑين ۾، كا جا م ي ي ك

ال؛كي يون رس ك يون، ك نجھ ر گھ من الڏك ڃاڻبا. ي نانو س گال، א گال جي س

vv

نوري

239

13 ؛ ن وאرئ ح ريرאن ۽ ح ال، ڏنا ڄام ته ڄار ال؛ جي ھيون א ڌو ٻنڌن ۾، ت ن چوت يون چ وك نديء جاء تي، تن بنايا ب نگال؛ ھ ر س كينج

ڃاڻبا. ي نانو س א گال جي سگال، تا 14

، رھن ڀريون جي ڀ ڀ ور؛ كينجھ ر سندي نڌئ ء ك ؛ تن ميئن مٿي آئيا، سالو ۽ سال ور

؛ چڑھيو سا چ ؤڏول، ٿي ح كم ھالئي ح ور ذكور؛ الح م رאتو ڏينھان رאء جا، ٿيا م

يء ڄام جي. اچ سي حاضر منجھ حضور، وھن 15

ھاڻي آھيان؛ و سرتاج ، آء ميئي م تون الٿ ئي پنھنجي ل طف سان، א سان کؤن א حتياج ؛

تاج ؛ يو، مون مييء سندو كينجھر سارو تو ك ي. ڑم ج تنھنجو مون ڏنھن رאج، مون كيھي كاڻ ك

16 النگوٹيون الشون، ھيون و ھ و ھل جي وچ ۾؛

سي پلء لڳي پوء ڄام جي، ٿيون خورאك خاشيون؛ ماشون؛ ل عل ن ياقوتن جون، و ٹن كينھن ك

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

240

ريل پ ن جن پاسا ھ تي، ت ن فرش ف رאشون؛ اچيء کي، كن طرح تالشون؛ تا ڀ ي ھاڻيون. ي ڄام س روء ھيون رאشون، پ ر

17 ؛ نڌئ ، كينجھ ر سنديء ك يس ھئا خام خس ؛ ل حريص ڇيء جا، ھ مہ ك سي مورאئو م ؛ تڎيون تنؤريون تن کي، پاٿاريون سڀ پ يس ليس ي، ميئ ن سان اچيء ج جڎھن ٿ ي ؛

؛ پي سرسا ٿيا، ل ٿن ھك ٻئي جي ھيس سي سون ر ؛ ي، ھر ھر ڄام حديث وאت كري ٿو א ن ج ، يس مھر آئون شفقت جي، ڏئي א نھن کي آس

ھاڻيون. ي ڄام س ، جي ريندو ريس ت ن سان ك ك 18

ي؛ ، بانس آئ ي ٿي ب ڇڑ جن وאت و ھ وھ ل غل؛ ت ن ويھاري و ٽ ۾، كيا شاھ ش

؛ א ھي ھ ل ، آھي سڀ س چڑھيا پالكئ ؛ ن جھوپڑيون، ٿيا ماڙيون ت ت ل ج جھ ٻ

ري. ، א چيو א نھن سان ك و ڄام א نگ ل 19

، ٿي آئ ي عام خلق کي؛ يء جي ھ ئي ڇ ٹ ڇڇ

vv

نوري

241

ٹ؛ و ھ وڃائي و ھ ۾، ميئي مڃائي نه م ؛ ي ھ ئي ک ٹ اچيء سان، ک لي چڑھ نوري ڄام

ر سر الڄو س ڻ مشرو ڍكيا. الح پ ٹ، م 20

جن ڦاٹوڙيون ھيون، گنديون گودڙي ون؛ يون باف جي ون، ج نگ ڏئ ي جوڙي ون؛ ت ن ڀ پو روڙي ون؛ א ڇليو א نھن ڏي وجھي، سون ر پانو پاسي مي ي جي، ق ناتان کوڙي ون؛

گھوڙא ۽ گھوڙيون، ٿو ويٺو ڏيھاڙيون ڏئي.

يون داستان 1 نوريء كيو ناز ، ھائي رאو کي، ٿ ي ر

ن ت ن ت ڄام نياز ، ٿو א چيوא نھن جو كري. 2

ھاڻ ي آھيان، ، آء ميئ ي م اچي ڄام تون ، كينجھر ٻ ن كنڌي ن کي. ڏنو تو آرאم

3 ؛ ، אڄ ک كينجھ ر كنڌئ ناب تنبوء جي ط ؛ باب ي، ٻيا ڀ ي رود ر ناد وڄن ٿا نادر

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

242

؛ ج ک کيء کوڙ ھئا، قيما ت ت كباب ؛ ي بي مھاب ھاڻا مست ٿيا، ماڇ و تن م

، مورאئ معاف ٿيا. ت ن تؤن سڀ حساب 4

؛ ھائي ، تون رאجا ل ڄ ر پ ل ئه مون پاتوء ، كامل پنھنجي ق رب کي. ڃاتوء ا س

5 ؛ ڏ ٿ ج ن ڏوڏא، پ ھرڻ پاٻوڙא ت ن پيٺا و ڃن تن جا، گ پ אندر گوڏא؛

۾، تن الل ڏئي لوڏא؛ سو پ ٹن جي پ ينگھ ن א ھي آڻيون אوڏא، ٿو وير وھاري و ٽ ۾.

6 كوجھيون رنگ كاريون، منھن نه موچاريون א ھي؛ر ک ڻ ن کاريون؛ يون، س سي كڍيو كالورن ج ي آريون؛ اچ كيئي کڻي א ن جيون، ٿو

يناريون؛ لھ ك ر تي، ك ن س سي א ڄ سالون ڍك اچي ت ن کي زور ڇڎي زאريون، ٿو كري.

7 ؛ نڌئ ن، كينجھر سنديء ك الڏكيون الڏ ل ڎ

ھاڳ تي. ي جي س ن، ڎ كاريون ٿ يون ك

vv

نوري

243

8 اچيء چاڙھيو؛ ، ڄام ڏ ل کي ڏولئ ؛ ر جھولئ ل عالن زمرد ت ن ڏئي، ٿو جوאھ

؛ م تي چولئ ك البات جا، ت ن چ زريء ك . א ل کان ل کنئ ، ھ ڇڻكائي ڇولئ

9 م جا؛ھئا الن گوٹ يا ل ول، كوجھا كنھ نه ك

؛ ن جھ روك جھ ول ڎي كان ت ن، سي ك ت ڎي م ؛ ول ف رش ف روش א ئون غاليچا، ٿو ڏئي ت ن کي ط ڎيون مال ڏسي א ھي، غمزא ھڻن غ ول؛ م ؛ ق در ت ن کي كھڑو، جي آھن אو ل ول

، ت ن ڄاريون ڄار وساريا. ھڑي منجھ א ل ول پيا א 10

ڑھيون، ھ يون ھميشہ ھ ٿ ۾؛كؤن ر ج ن ك ، ٿي ل ڑئي منجھ ل ڑھيون؛ سي لوڙھن جي ل ڑھ لء ڑھيور؛ جھ ڳن جھ ل نه א ن جي، كونتل ن ك

ويلن ۾. كي و ت ن ڇيك ڇ ڑھيون، كي تازي ط 11

ھ يون ل س النگوٹيون، پاڻ يء پوندي جن جي ون؛ ڀا ڇوٹي ون؛ ت ن م ياڻيون معا ٿيون، ٻ ي ڇ ر س

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

244

و ٹوٹي ون؛ א يون، ڄام ن جون کڻي كيھائي رאو کي، ماڻ ن سان موٹي ون؛ جو ميئون ر ک ريون جي کوٹيون، ته ڀ ي پيون پلئه ڄام جي.

12 ندي پ ن ۾؛ ٿي پ ڻ ھ وء ھ پيون، پورھيو ك ن ٻ ٹيون؛ ل يڑ نه جن ل ڱن تي، ٻاھ ك يھن کانء ڇ ٹيون؛ ي پوء ڄام جي، ڇ پ لئه لڳ . ھرאن ل عالن الڏ س א نھن النگوٹ ن ل ٹيون، ٿي م

13 ؛ بيھودא بي آب ھئا، אڳي كينجھ ر كنڌئ ؛ پ لئه لڳي پوء ڄام جي، ٿيا تنھن جا جوڙ جوאب

الح ن معا ٿيا. ، م ڀ حرف حساب ٻ يا س 14

تيون؛ و س ين א گھاڙي جي گھ ميون، تن لڳيون س پ ساڻ جڑאو ج تيون، ٿي ڏني اچيء تن کي. ون

15 ريل ٿيو؛ اچي ط ، جان رכ ھاڻيء م م ٿي مييء گالب جو، ٿو אوتي پاڻ عرق ؛ م

كيائ كونه ف رق ، پاڻ گڎيائ گاندرين. 16

vv

نوري

245

، آئ ي ٿي عام کي؛ ون ب ڇڑي باس ج ن م خالص؛ ي ڄام جا، ٿيا אيڎאئي א تن سان

ٿي عام نه ڏٺو جن ڏي، سي ٿيا خاص ؛خ ا اص ؛ عطر ع نب كچور جا، א ھي و ڳ ڏي ن وאس

، زريء آئون ز رباف جا. ل ک كن لباس 17

لطان، آء ميئي مھاڻي آھيان؛ و س تون ي. ڑم ج تون مون ڏنھ ن م ھربان ، مون كيھي كاڻ ك

18 ڍيو كالوڙא، ٿي آندئون א ڌوٻ نڌ ۾؛ ك

ين ل كونه ھو، سي كن جڑאئو جوڙא؛ جن پ پي جا روڙא؛ت و ڏئي، ٻيا ر ھرאن سون ن م

ھاڳ سان. ي جي س ڏيھن ۾ ڏوڙא، ٿئا 19

ٿ ي النگوٹ لوڙ ، پ يو ڍويو ساريء ڍ نڍ ۾؛ ن א روڙ ؛ ناپي ۽ ڏ ٿ ڏ پ جا، آڻيو ك

ت ک کيء جا کوڙא؛ ر ٿيا، ھئا ج شك عط ت م ر جوڙ؛ ينارئ كپڑא، ٻيا جوאھ سي كن ك

ٿي ٻ ي ت ن ۾. م اچ نديء موڙ، گھ ڑيو

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

246

ٿون داستان چو1

؛ ك برאبر نه ڏيان، توڙي ڀ رين موتئ ماڻ م لھي کنيو. جو مون كميڻيء كاڻ، ڄارو ڄام ك

2 الحن جو؛ ي م رك ڄام کنيو ڄارو، م

ك مٿي موت ن جي، ڏيان ٹ يڻو ت رאرو؛ تيلھان م ھاڻن معا ٿيو. سڀ كينجھر كنارو، م

3 ك جي، وٺان نه ٻ يڻا؛ موتي مٿي م

ي ٹ يڻا؛ ڀ ي برאبر نه كريان، جي ٻيڻا ك لھي کنيو. يڻا، پ ر ڄارو ڄام ك א س تا ھ

4 ، ك موت تي نه ڏيان، توڙي ھ ئن ڀاتون ڀات م

لھي کنيو. م ذאت، پ ر ڄارو ڄام ك كوجھ ي مان ك 5

يان א ي آھيان، آھ پ لئي لڳ ياڻ ي، لھي کنيو. ڃاڻ ي، ڄرو ڄام ك ي س

6 ھئا ٹوال ك ٹوٽ ، پر نادر ڄام نوאزيا؛

vv

نوري

247

لور ٻيا، ٿي ڦ كيائون ڦوٽ ؛ ج ن ناپا لوڙھ ك ي پ ھر א لوٽ ؛

ار ۾، א ٺئ سي אڄ ک يا و ت ن ينجھ ر ٻ ن كنڌي ن ۾، ٿيا النگوٹيا، ل ک لوٽ ؛ ك

א ن ج ھٻ ، ك ک آسڻ پينگھن آئون س جھ وٽ ؛ وٽ؛ ن، ٻيا منھن الئ ن منھن س لھ كونئر سئيل ك ك ك ھ

رد م ياڻيون. ڇيء ھاڻن ڇوٽ ، كيون م ڇ 7

وאن؛ ن ھ ل قيم ، ٿيا ك جن ٿي ڦ كيا ڦ ٹ ؛ ن ٻ ٹ ر تي، ٻيون شالون ٻنڌ شاال س א ڄ ت ن د ؛ ين ل ٹ ي، ٿي ل عل ھ زمرد آئون ياقوت ج

ي سڀ معا كئ ي، ؛ ٹ ٹ ك ت ن ساٹ ن تان س ؛ ل ي ٿ ڇ ر ڇ ٹ ل ٿا ذ يل א نھن ت ون، ٻي ك ؛ ن جا، كيائ كان א پ ٹ ي عام عيب ڏس

، موتي ماڻ ك ٿو ڏئي. א نھن ڄام א ک ٹ 8

ھيٺ مٿي پوت ي، ماڳ مھاڻ ن کي؛ ك جيھ ي چوت ي؛ پاڻيء پوندي ت ن ھ ئي، چ

ر گالب جي، ٻي عطر אڄ گاندر س عن אوت ي؛ ر ۾. نھن ل ڳ س موت ي، تان جھو ٿ ي جوאھ م

9

vv

سچل سرمست جو سنڌي الم

248

الحن جو؛ ركيو م ڄارو ڄام کڻي، ٿو م زريء آئون زرباد ل ئي، ٿ ي ڇ ڳ ڇ ڻي؛ ڻي؛ پا ڏئ ي، ماڻ ك مي ي م ون سون ر ھج س ون ت ت ھ ڻي؛ يما خوب قناتان، ھيج خ ڳاڻاٹي نه ڳڻي، ڏي جال جوאھ ر ت ن کي.

10 رא، ٿو سڎيون ٻڌאئي א ن کي؛ اچ ي ط

كار تي، کنيو زور ز رא؛ سي شوق و تن ش . نڌئ ينج ھر ك رא، سي ٻنھي ك ڌאئ ك ك

11 الحن جو؛ ر כ م ، ھو م پ رאتو ڏينھان ڏ

؛ ن جھ ٻ ٿي ٻوڙيون و ھ و ھل ۾، كئ ي ج ھٻ وאن. ل حلون ھ ، سي א ڄ ك ٻ ھو روز ج ن جي ر

12 ھاڻ يء جي من ۾، نه ھو گ ب نه گاء ؛ م

ھايائ رאء ؛ نيئن سان ناز كري، ر ڀ کانء ، و ٺي ويٺي پاڻ سان. و س

13 يء ھاڻ س؛ ھ ئ ي ويٺي بازر وچ ۾، ھ ئا ھٿ ک ک ؛ ڌא ڀاڻ س ٻ ن ۾، ٿي ڀ ن و ن كاڻ د ر د

vv

نوري

249

ر كيو. رم ك ن سان ك ، پر ھ ھاڻ ي ماڻ س ھ ئي م 14

ر چ ري ھ ليون، ٻڌي دعوي دאناي ون؛ ٻيون ڀ ي چا اي ون؛” ي ڳا ھلي ته ک کيء کوڙ سان، ڳ چ ك

الح جو، جنھن سان رאء کڻي رאي ون! مضمون ڇا ھي م “ ٹ אکيون چاي ون؛ ون، جڎھن چ نوريء א ڳ يون ناز م

ھمجي سايون، ٻولينديون ٻات يون ٿي ون. تڎھن س 15

ل ٿو النگوٹ جي، پ کي ڄام ڄ ل ي؛ سندאن، جھ ڳي پاس جھ ل ي؛ ن ھ ن پيون م ن ھن م م

، ڇو ڇول ڇ ل ي؛ ماڻ ك ۽ موتئ ل ي، ڄ ڻ א صليء کنؤن א ھڑو ھئو. نجھر سڀ ك ك

16 ؛ ھا ك وصال فارغ ٿ نه ف رאق ک ؤن، و رت سنڀال؛ گ م ٿ يڻ ک ؤن گم ٿ يا، ن كا س

، אتي ق يل نه قال م “ سچو” م ص ب ك يا.ٿ

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

250

مارئي داستان پهريون

1 ، جن ڏٺي مون ڏينھن ٿيا؛ نگھار سار א ڄ س سي ل ك ل نگھي پيھ ي ويا، پانور منجھ پ نھوאر؛ ؛ ک ٿي א ج ڑوאر ھ ڻ ي ويٺا پ کڑא، ھ ت س

، سي א ڄ پ نھوאر پ ري ٿ يا. جن جي ساہ سنڀار 2

א ڃا كا ون كالھ ، ھ يس مارن گڎ مل ۾؛ ؛ سي ڏينھن و يڑא گذري، ڄ ڻ منجھ خوאب خيال

؛ אڄ پرئ كنڌئ پکڑא، جوڙي ويٺا جال جن جي ساہ سنڀال، سي א ڄ پنھوאر پري ٿ يا.

3 ر، مون ڏي خاصا خاب رو؛ كئون جيك تڎھن م ي پٺيائ ون؛ ي، ن كو پانڌ نگھار ج ڌ س ڻ س ڌ نه ل ڌאئ ون؛ پ ر پ ري شايد پنھوאر ويا، جو س

، نئ ھيجؤن ھ نيائ ون؛ پ کا پان نڌئ ور ك لك مل ويا، ھ ن ت ر تيلھائ ون، ڇڎي م

و ناھ كو. ت ڏ ر ڏر ئ א تائ ون، ته ھ א

vv

مارئي

251

4 ، ٿي ساع ت ساع ت سومرא؛ كڎھن ڏيھ ڏٺام

؛ مارو كالھ مل ۾، پ ر پ ري א ڄ پيام ؛ يء ، א کڑيون ۾ آرאم ن ك א نھن ر آھ

كنديون، دא وتن س س ؛ ور ٿيام پ ر سانڀڻ س ڑيون. ، ج ن سان ڳ رھيم ڳا يام سي پ ڻ ك و

5 جي ھوند א تيئي، ھئا ماروئڑא مل ۾؛گھڑي، حال ٻ ڌي ھيئ ي؛ ڌ لڌאئون س س

س و سئن ويڑھيچن جي. پ ر ٿ ر چڑھي ويئي، جيك 6

؛ كا ت ڎھ ر م ، جيك پ نھوאرن پيغام ؛ پ ر مون کان א ڄ پ ري ٿيا، ويڑھيچا وريام

؛ ن سالم تيلھان مون ڏي نه آيا، ڏنھن سنگھار ن א چي سانگ پيو. ، پر كو سانگ دאم ھئا مل م

7 ؛ يء و س ڇڎيائون، ھ ن و س ويا وאھ ڻ ھ ر א ڏيائ ون؛ ، ن ئ ع م نڌئ پ کا پانور ك پ ٹي אوريان پ کڑא، وڃي ھ ن ٿ ر ھ نيائو ن؛

نڌيون، وڃي نديون ك پانور س א تي وאسيائو ن؛

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

252

لك مل جو، ويا ٿ ريچا تائو ن؛ ڇڎي م א كنڈ جن آئون، سي א ڄ پنھوאر پ ري ٿيا.

8 ٿيا پنھوאر پري، آء كن کي ڏورאپا ڏيان؟ ري؛ ت م ئ ي، ٿ ي م يان ھ א نھن ٻاجھو ن مار ري، كو אوڏي אباڻ ن کي. نئ ق ك

9 ، سي تا ڏکيا ڏينھڑא؛ ن پوء پيام جي پيك

؛ يئن نه ڀائڻ كا ھ ي م، تا كي ھيئن كندאم ھ ندڙ سومرא. ڌ ي ٿر ٿيام، سي س پ ر وڃ

10 ن كو سانگ پيو؛ س سانگ ، جيك پري ڏينھن پيان

، ٿرؤن ڏور ٿيان؛ نڌئ پکا پانور ك ھوند ڏورאپا ڏيان، پ ر پ نھوאر پري ٿيا!

11 ڻ نه ٿيو؛ ، ج ن وري و ر پ ري ٿيم پنھوאر

؛ ڏيان ھج كاڻ سنگھار ن کي، ٿيا س ڏورאپا ك ؛ ر א ٻائون آھ مون، جو دم ت نھنئون ڌאر ع م

ون ڌڻ ي! ، مان م الئي م א ھي א ج ڑوאر 12

vv

مارئي

253

ٹ كري ويا، س وڏو وڇ ، جيك پ رئ ٿ ر پنھوאر ، كڎھن אيندم אوڏڙא، سومرא سنگھار

رن مھڑ مل ڏي! ن ك رڻ ڇڎي ريڍאر، م 13

پانور پاس پي ا، وڏא ڏوٿ ن ڏينھ ڑא؛ ٿانھر وڃي ٿ ر ۾، ٿ ريچا ٿيا؛

ل جو، ويڑھيچا ويا؛ ل نگھي ملك م ر אيڎي پ نڌ تي، كنھ سانگ ن يا؛ ع م

! ھا وאھ ڻ يا، مون کي و قادر شال ك 14

ندين، پ ر א ڄ پنھوאر پ ري ٿ يا؛ א ٿم سار س مشكل موٹ ڻ ت ن جو، جي ھي ل ك لنگھ ؛

ن كو سانگ پيو.وري ھ ، جي سانگ يج ورين 15

يندא ھا א جڑي؛ ، كڎھن א جي لوي ون ڍ كي لوء ؛ ر ويٺا אوء א ڄ ھڻي پ کا پانورين، ع م ، موٹ ي א چڻ نه ٿيو. ت ن پنھوאرن پوء

16 ، ھئا א باڻا אوڏڙא؛ جي ھ وند א نھ جاء

؛ يا، ت ن منھنجي א چڻ الء ن ئون א ڳي و س ك ته ھ

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

254

پ ر א ي ويا. ، جي ٿوري ٿ ر چ ڑھ تاب نه آء ت ن ع 17

جي אوڏא ھوند ھيام، ماروئڑא مل ۾؛كام؛ ن ڏ نھ ن م ته پڻ پيغام فرאق جا، مار تاب א نھ ن تي؛ ، ناہ ع پ ر پ رئ ٿ ر ٿيام

18 ل جو، ويا پ رئ ڏيھ پنھوאر؛ لك م لنگھي م ي نه كئ ي، א ي سومرא سر ت ن موٹي אچڻ ج دאر؛

نيانء ڳ ريو پ ون. نگھار، ڳ چ ھ ت س ھاڻي ساريو، ھ 19

لك مل جو؛ ڇا ھ ون ڇ ڎيائون، نه ڄاڻان م ر א ڏيائون؛ ع م

، ن ئ نڌئ پ کا پانو ر ك ي، א نھ ن ري آئون؛ א ٺ ئ ي پ ھ ر א ٻاڻ ك

لك مل جو! ن ماڻھو م كو موٹي كائ ون، م 20

، مار א ڄ نه حوض ھ وء و نانھ مل ۾؛ ؛ אيندא ھئا א جڑي، ک لي ون ک نيو ک وھ

. ، א ھي ويا ويچارא وאھ ڻ س م يان پ ر ج وء جيك 21

ي س ف رאق؛ ر א باڻي پار جي، فان ي ك ع م

vv

مارئي

255

، ت ن ٿ ر وڃي ٿاڻا كيا. ھاכ اڻ ر جي ھ ئا ر 22

يئ ڑ ن سان؛ ٿي گ ڎ كي م گ ذرאن، ج ن جھانگ ڃاڻ ؛ كاٿي א ڄ א ھي ٿ يا، سومرא س

ھوئ ي א رمان ؛ ي، آھ א كاٿي پيس آء א چ ء تان آھيان. نھ אن، آء א ت ۾ ح ح

23 ، موٹ ي ت ن نه پ ڇيو؛ ون جاليوسان ج ن م

ن؛ אن، پيون، ھ وندن ك ن جون خ حال ھ ؛ ، توڙ ھنيان א ڄ ت ن پ کا پانو ر كنڌئ

نگھ ، جو س ن ڏيان ڏورאپا ك ار ئ ي ساڻيھ ٿيا. 24

، א ھو ڏيھ وڻ ي ويو؛ ن جيكس سنگھار ن، كو سانگ پيو. ن، جي سانگ وري ھيج و ر

25 ڻ نه ٿيو؛ ن، وري و ر س سنگھار جيك

ر א باڻ ن، ھ و א ڄ ڏيہ وڻ ي و يو. ع م 26

يء א باڻ ن؛ ند جھ الن، س يء ل ئه و ھائ و

ن سڀ حال ڌ א ھي ھميشه ھ ئن، جي س جي.

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

256

27 ڏينھ ن א تي جا كي، א ڄ א چي مون ياد پيا؛ پ ھ ون پنھوאرن جون، صبح ويلي سي؛، مٿي آنھ א ھي؛ א ٿيا א چن آب لء

ي جي، ت ن سانگن كو سانگ پيو. ھئا א ڌ ل جھانگ 28

؟ آري ون א باڻ ن ري، ٻ ئا تان کڻندم ك چيء جا، ظا ڀانيان زير؛ ھي جي ڳ ھ ڳ

نگھارن ساو س ، م الن شال مل ۾! ير 29

אيندم א باڻا، ڏ ور اليا ج ن ڏينھڑא، ھندم سومرא، ري مارئڑن ماڻا؟ ك س

. ھاڻي نه ڄاڻان، ته كا موٹ ي ملنديس مارئ

1ئ سومرא سائ توکي، وو،

! يون چوندي س آء حال جون، ھوء ھوء ڳا

رڙ ككوريا كي، وو. عمر אباڻي پار ڏي، ك ڑ چو كوك نڈيان كانڌ سان، پٹ چڑھي پيكي، وو.

ئ جا سڀكي، وو. ڱ ر ک سڦڑא، س س

vv

مارئي

257

2ئ جاليم جن سان ٿي، وو، تا مارو كيڻ ويا؛

ھوء ھوء حالڑو كنھن سان ڳريان!

پ کا پٹي א تھون ويا، پ رئ پنڌ کڻي. رאتو ڏينھان روح کي، אوڏنھن گھ ر گھڻ ي.

ت گھاريان، سا گھڑي جا ھ ويڑھيچن نه وڻ ي. ي به پ ڻ ي. ي، א ن پ نھنجن ج جھليان شال وڃ ، ڄاڻي ھك ڌڻ ي. مون من ماندو مارئ، ھو ويٺا حال ھڻي. پکا پانور كنڌئ

ي باب بڻ ي. جدאئيء ک ون جھانگيئڑن جي منھنج ت ويٺ ي ڳڻ ڳڻ ي.“ سچو” سنگھارن جا ھ

3ئ كانگل ڏج سنيھڑא، مان ويرאڳڻ آھيان!

سجان.א ل ن ۾ م ي، وھان ٻاجھ ون آء گھڻ اء جي אيرאدي آھيان. قسمت قيدאن ن ت نوאن. چانور ڇا چورمان، آڇ

ت رئان. ڏ ونرא پ سيون ڏيھ جا، ساريون ھ زھر پياال سوز جا، אوتيون آء پيان.

ي جيان! رאن آء ك אوھان ٻاجھون سپرين، م

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

258

ڏک ن كارڻ ڏيھ ۾، ن پاي س א وھان. ؤن، ميان، ھاري رت رئان!“ چوس” א کڑين م

4ئ ن ت ون، وھ آسرو الھي! متان منڌ مار

ب ند ت نھنجي باب ۾، א صل کؤن آھي. ن ڻ جيھو ناھي. رא، ڇ ڱ אسان جو سوم س ين ن يندא پاڻ سان، سڳر ڏي ساھي. پ ر

ي جي ن ينھ ن جا ك سگھي الھي. ن ھ ه ٻ يو ٺاھي.رکج منھن مل ڏي، ٺاھ ن

5 ئن، ك وري آء وطن، منھنجا ساريون نيڻ س

موٽ سالمت سپرين! -

ري، وאٽ ڏسيو وجھل ن. א ك אکڑيون אوھ . ن ، جھوريء نيڻ جھ ڄ پ ري ن پرديسن الء

ن. عمر א باڻي پار ڏي، وڄون ٿيون مچك ن. ھو شال و س ميڑאئي جا م ينھ ڑא، و

درد مندن.א آندא مون پرين، دאرون ك سبيل ٿ ي، پارئون جا پ ري ن.“ سچل” س

vv

مارئي

259

6 ئ! ، نه تون دل ڦاساء مون تان چيو تو אڳھ

. ندאء ٻ ر سيڻ س رين، س آھون دאنھون ڇو ك . ڇ كنھ سان كينكي، ٻو ٻي نه ٻڌאء ك

. وڇڑيا گ ڎ گ ڎي پ رين، كو وא ورق ورאء . ٿوري گھڻي ڏينھڑين، كندء ماڙ خدאء

.س ڻاء ي ويڑא سانگ تي، پنھنجي سانگ س انگ . رين ھاء ھاء پاڻو ن ڄاڻ ي پ ريت مؤن، كوھ ك

.“ سچو” ، كوڙين كانگ א ڏאء پرينء الء س . ك سندياء تو پئي ساريو جن کي، تن ڀ ي س

ٻيو داستان 1

؛ عمر א باڻن ۾، ل ڌم الئون اللڑئ ن حال ، حال گھوريا ھ ڑئ ک ھ موت ي ما تي.

2 ونھؤن مور نه وسري؛ جو ڏאڏאڻو ڏيہ ، م ون، سومرא ساڻيہ ؛ سو ڏאت ر ل ئه ڏيکار م يء م ڑيوئ ي ڀائيان. ريء پنھوאرن پ رڏيہ ، ھ

3

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

260

گھي وينديس سومرא؛ ڏيھ ڏאڏאڻي، شل س مون کي ماروئڑن ۾، ڇڎ عمر א ماڻي؛ ڏينھن گ ذري ڏک ۾، ٿو ڄاڻيندڙ ڄائي؛

ک ڏ ک سنديون ڳا س ڑيون، وڃي אوريان א باڻي؛ گھڑא، א א ھي آڻي؛ ندڙ س ڌ نه ته س ت نه گھاريان. جو ھ ن ب نا ھاڻي، گھ ڑي ھ

4 رھا و ڻ ساڻيہ جا؛ ، س ساريام و س نه و ؛ ي گذאريام ند ڏينھڑא، ٿي گ ڎج א ھي ھيك ؛ ي سنڀاريام و، سانگ ياد كيون سي كي

ل ڻ ، ك אوڏنھن א ڏאريام ل ئه كانگڑא. 5

ت ٿيان ت ھڑي؛ ل ۾، جي ھ ي ھ يس م جھڑ ي، جو قابو رھيس كوٽ ۾. ريان كھڑ پ ر ڳالھ ك

6 ت ٿ ي آي س ك ؟ ھ يس ك مل ۾، ھ س پيڑم پ ، فقط ل ڳ ف رאق جي. جيك

7 ، كاٿي آي س سومرא؟ كاٿي آء ھ ياس ؛ ن منجھ پياس ت א چي، پور ھ تان ھلي ھ

vv

مارئي

261

، وڇوڙي جي ڏينھڑي. ھنجن ياس ھاب ك 8

، ھ ئن א باڻا אوڏڙא! شال نه رھن ڏور ت جال ڻ نه ٿئي. ميان ت ن ريء مور، مون ھ

9 ، عمر א ڄ مون کي ٿيا؛ ڏوٿ ي ڏورئون ڏور

ڻ آئيو. ، مون گذאر ھ ڻ جاڳڻ سور 10

ہ جي نه ڏني! ، كنھن وٹ ي، و جڎھن آء ڄاياس ، تڎھن آي جڎھن ساماياس س אورאت ن ۾.

11 ؤن؛ يو ب ھي سامائ جڻ گھوريو، جنھن بت ك

سان ڏوٿي ڑن جون. ل ويڑھيون، ڏ وڃي ش 12

ڏٺي ڏوٿي ڑن کي، گھڻا ڏينھن ٿيا؛يء ۾، جيكي پ ل ك پئا؛

جالڻ ج دאئ سي وڻوאند ويا، سارא سنگھارن ري.

13 يون سومرא؛ ڻ ي ڳا ن، س ھ ت ٿا لوء ل ڇ

ئن نه پ ڇن پيھي ك ، جي ھ ئن א باڻا אوڏڙא!

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

262

14 ل ھ ئان א باڻن جي؛ پاڙو پاڙي ساڻ ، ش کيو ڀائ يان. پکي ت ن جي پاڻ ، آء تا س

15 ب رکي، شل پ ردي ساڻ پناہ ۾! مون کي ر

ر א باڻ ن جي. ته ھئان منجھ پکي، ع م 16

ب رکيج! پ ردي منجھ پناہ ، مون کي ر ي. ن א روאح ، آھي א باڻ ن ج א كنڈ ھ

17 ون؛ سي کيٹ ک ڻ ي، ويا ماروئ ڑא مل م ڏ ، ويٺا جال ھڻ ي؛ پ کا پانو ر كنڌئ ھا ڳال ھ ڳڻي؛ אڳي پنھوאرن پاڻ ۾، ٿي א

ك ڌڻ ي؛ ت ي رھ ڻ ناہ كا، ڄاڻي ھ ت ر ھ ي، ھيء و ڻ ي؛ جا عادت زور ظلم ج ڻ جي، ٿيس گھ ر گھ ڻ ي؛ عيت جي ر ر

يء ب ڻ ر ھ ھاڻ ب رس ي، سنگھارن تي سومرא. 18

ل عمر א باڻ ن ک ؤن! پ ل ك نه ٿيان پاسي، ش گڎ گ ڎين ھا سي، سڀن سان سي سومرא.

vv

مارئي

263

19 كاڏي א ڄ رھي، آء كاڏي א باڻان؟

. ھاڻي نه ڄاڻان، ته كا موٹي م لنديس مارئ 20

א ڃا نه آيا، سنگھارא ساڻيھ جا؛ ڏينھن جھ جھا اليا، پانو ر پنھوאرن پاڻ ۾.

21 جيكس نه آيا، سنگھارא ساڻيھ تي! نه ته کي خابرو، تڎڙھئ ھ اليا؛

. تن ڏينھن وڏא اليا، وڃي پانور كنڌئ 22

وڃن تام پري، شل א باڻ ن אوڏي ھ ئان! گھڑي، ذري منجھ ذري؛ ڌ ن مون س جو س

ھائيء لئه وجھ الن. אکيون آب ڀ ري، ٿي و 23

ن ماڙن ۾، ما ي آھيان، ھ بيوس رو! يان؛ و ناھ

ساري ويھي رھيؤ، ڄڻ منجھانئ و ي. ن ج ڻ پ نھوאر اللچ نه الھيان، پ س

24 ل ۾! موٹ ي شال א چن، ماروئڑא ته م

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

264

ر پوي مون كن؛ א چڻ سندي تا אن جي، ك ، گوندر وڃن گ ذري. ک ٿ تا سڀيئي س

25 ؟ ئ نجان مار ڏورאپا ڏيئي، كنھن ھ ٿ م

ته وساري ويھي رھي و ، حال ٻڌي ھيئي؛ م ڑي א چو مون گھرين، آھيو جھانگيڑא جيئي؛ڌ سنگھار جي. و س جي آھيو אتي ئ ي، تا

26 ڌ نه لڌي ساہ جي؛ موٹي ماروئڑن، س الھي ڇڎيو دل کؤن، א ديون א باڻن؛

سري. س ويڑس و كنھن ڳ ڻؤن سنگھارن، جيك 27

ن گڎ مل ۾؛ كي ڏينھن ھ يس قرאر، مار تيار؛درد نه ھ ل کي، ھ يس م ٹ ن ۾ و كو د

ن سان. ، ھاڻي كنديس ك ريء א باڻن آر 28

א ڄ سار سنگھاري، ج ن م لنگھا ج ن سان؛ ت ماري؛ ھيء وڇوڙي ت ن جي، ميان ھ ي گذאري؛ ، ٿ ي گڎج عمر سڀا مون سانگئ منھنجي پار پنھوאر جي، آھي تاكون تياري؛

vv

مارئي

265

ي ، ھ ھاڻ لکي منجھان مارئ ء حقيقت ساري؛ ساري؟ يئن אوھان و א ڏوٿيو، ك ڏينھن ھي

سري. ي ڌאري، تيلھان وي ڑ و و س ڌ رئون ھ ئ جيك

29 يون ماروئڑن جون؛ ن ڳا ن ميان، ھ منھنجي م ئون ھ ت ک يان؛ ڏ ٿ ڏאڏאڻي ڏيھ جو، وڃي خوش يان؛ ن ري نه ج كائ ي ساعت سومرא، جھانگ

ل سنگت سن ي ٿر ٿ يان، ش وڃ گھارن جي. 30

ھا جڎھن ھ ئام، ماروئ ڑא ته مل ۾؛ و ن ك وڌאم؛ تڎھن ڳالھ אحوאل جي، ت ن ك

ندڙ سومرא. ي ٿر ٿيام، א ھي سڌ ھاڻ وڃ 31

ٿيا پنھوאر پ ري، آء ڏيان ڏورאپا كن کي؟ و ھندو شال وصال جو، كو پڻ وאء وري؛ ن ئي گڎ كري، سو مون کي ماروئڑن سان.

1ئ ي א ، אلو ڀلو!م ارن ڏي آء وڃان وڃان! ھاد

نديس کيت پنھنجي سان. الوאن

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

266

سرتيون ٿينديون مون ڄ ڃان ڄ ڃان. رف كڑא ٿ ي ڀ ڃان ڀ ڃان. ڍ بندياڻي بند مؤن، ك ك

ي אيندא، سائ ي وאٽ مان وڃان وڃان. وאٽ جنھ کؤن سانگ ڃان“ سچو” ء אڳيون س ر سائ سائ ل آھي אوھان جو، س سڃان.

2ئ ل ڄايان نه لوئ ي، وو،

عمر آند جا אوڏאھون!

د א چي كوئ ي، وو. جي تا ملك مل ڏنھن، قاص ن ڏي، حال منجان روئ ي، وو. سارو سنگھار وجھان ٻ رنديء باہ ۾، شالون پ ٹ سڀوئ ي، وو. کٿ ي ک ني م ک يئن جي، א ڌو ٻ نڌ جا ھوئ ي، وو.

ڀ ري אوئ ي، وو. آند کڻ ي کوہ تؤن، آب ون تان ڍوئ ي، وو. پ ي ڻ كاڻ پنھوאر جي، ک لي م

אھڑي אڳي كنھن نه كئي، جھڑي كيڑي توئ ي، وو. صاحب سوئ ي، وو.“ سچو”مون سان مدد ني كندو،

3ئ يون كن، ويٺا منھنجيون ڳا

ھ ت ماروئ ڑא به مل ۾!

vv

مارئي

267

عمر آنديئي مارئ ي، تاسف ڏيئي ت ن. دא آھن سومرא، س ن. مارو منھنجي م

مون جيڎيون مل ۾، چانگن پاس چ ڑن. ن ھيون אوري א ڏن. ڇڎي پانور كنڌيون، م

رير ۾، ويڑھيچا ٿا وسن.“ سچوء ” جي س

4ئ يئن ن ه گذאريان، א ديون، تن وچؤن مون کي ڏينھن پيا! غم ۾ ك

لك مل ڏي، کنيو نيڻ ن ھاريان. ميان م ت س پ کا پنھوאرن جا، ساع ت سنڀاريان. اع

رאتيان ڏينھنان روح ۾، ساھيڑين کي ساريان. و س جي ھو كو منھنجو، گڎ ھ ن پاڻ قطاريان.

، پنھوאرن سان پاڙيان. ي پاڻھ پ ت پنھنج يون، پنھنجو پاڻ ٿي ڳاريان. ياد كيو سي ڳات نه گھاريان. موكل ڏينم مٹ م ڑאن، گھڑي ھ

ر ٻاٻاڻن جا، چ ھرאئيء سان چ ٻ ك اريان. جي مون روح رڳن ۾، ويڑھيچا نه وساريان. جا لوئ ي آند لوء ڏنھن، عمر شال א جاريان.

يء پانھنجو، ماروئڑن لڳ ماريان. حال پ سي ھ پ ٹ پٹ يھ ر گھ وريا، طول ڀايان تلوאريان.

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

268

ر ڻ ل ئه كانگ ڑא، אوڏنھن روز אڏאريان. ك ر ھڎ نه“ سچو” ي س سنگھارن ک ؤن، ھ وאريان.

5ئ سارين، سارين، مارو مون کي، شال نه و شال نه و

درد جن جو آھي دل کي! -

א ٺئ ي پ ھر אوڏھون، نيڻ ٿا نھارين.ھا وھارين. پ ھون پنوھ ر پانھنجا، و

جوڙ אسان جا جھوپڑא، ماڙيون ٿيون مارين. ھ ردم طلب جون ت ن ۾، تارون تنوאرين.

يون ٿيون ڳارين. سنگھارن جون ساہ کي، ڳا سارين جن کي، سي ڀ ي تو سارين.“ سچو”

يون داستان 1

ت عمر آھ א ٻاڻكو؛ يء ، ھ جھانگيئڑن ل ئه ج ن ئ ي گ ڎאئج א ن سان، حال منھنجو تا ھيء ؛ سانگيئڑن ۾ سيء ، آھ א ڃا توڻ ي تانھنجو.

2 ل جو؛ لك م كونه وري آيو، ماڻھو م

אن، وאيو؛ جو ک يئن جون ڏئي خ ساٿ ي س

vv

مارئي

269

نجھايو؛ ڏورאئيء ڏوٿ ن جي، ھيء مون کي م ت طعنن تپايو؛ ميان ماروئڑن جي، ھ

كر سومرא سايو، ته وڃان ويڑھيچن ڏي.3

قاصد آيو كونكو، ۽ كو نه لکيائون خط؛؛ ت س ھ يس كينكي، ريگستان ن ر جيك

، تيلھان مون سان نه رکيو. پنھوאرن پاھ ت 4 د آيو كونه، ري قاص گستاني رאڄ ڏ ھ ون؛

جو تو مون کي تار كيو، سومرא ۾ سون - ليھه پتو روح کي، ھ ت ھ ي ھ ي جيكس ھو نه!

ڇيھون ھ ڇونه، ٿيان א ھڑن عتابن سان. 5

؛ ڻ ون م كا م ، א ڄ ڏئ ي م پنھوאرن پيغام ت سالم؛” ي، تو ڏنھن ھ كڎھن آيا كينك

، طرح طرح طع” فوظ ٿئ کائ ي אتي ؛ ام ؛” ن الڙيو الم پ ون چونڈئي پ ٹ جا، ٿي كڎھ ي ڑئي وسري!” ، א ڄ א ھي ويالن و نعام ڏسي عيش א “

6 ، ھ ئن אوڏאئ ي א جڑي! پ ري ٿ نه شال

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

270

א ٿي ويٺي א ن جا، א ٿم خوאب خيال؛ ي، مون کي ساہ سنڀال؛ سدא سانگيڑن ج تاب א نھن جا. ت مون ھھڑא حال، ھ ت ع ھ

7 ن ڏي آئيا، א باڻئون عتاب؛عمر مو

ئي، کائ ي خوش كباب ” ٿيئن אتي تون مار ؛“ ؛ ي آب

ت مون אکيون پنھنجيون، جھليون روئ ھ ن جوאب، ويڑھيچن وساريو. جھوري س ھ

8 يئن چ يون، مون ڏي مارو، سومرא؛ نجن ھ م

يون كالھ كيون؛” وڃي عمر ساڻ تو، ڳا سي پ ڻ پنھوאرن ۾، پ ڌر ھ ت پيون؛”

ھي پ چارون تانھنجون، ويڑھيچؤن نه ويون؛ א ”ون.” کي ھاڻ کنيون، پکي ون ملك مل م “

9 كو نئ ن ياپو، منھنجو ماروئڑن ڏي؛

مون ڏي א وھان موكليو، ڏيئي ڏورאپو؛”پي ڇاپو؛” ي ئي، سون ر ر ك ته لوئ ي الھي س

مون کؤن وسري ك ويو، آھي جھڻ א ھو جھاپو؛”گھي א” يندي س س א ، الھي الڳاپو؛ يڎھ

vv

مارئي

271

گھڑو سنگھارن سان. مو ميالپو، كندو س “ 10

آء پ ڻ ڇا ته چوאن، موٹ ي ماروئڑن کي! ل א وھان” ي، ناھي ك ن جي حال ج ھ ئي ھ ئي ھ ؛“

ت א نھن ري سومرא، ن ت ن ت سور نوאن؛ ھ پ کي شال پھان، مان وڃي پنھوאرن جي.

11 لك م کڻي ساڻ کٿ ي، جا آند م ل ڏنھن؛

ر ت سا א ڄ توڻ ي تا س ؤن، ظو ك لٿ ي؛ يء سنديء ل ڄ کؤن، مون ڍكيا پٹ نه ٿي؛

لوئ ٿي، א ئ ٿيون ڏورאپو ڏيو! ورن آھ س ت س ھ

12 يندياس، كنھن مھل موچاريء ماروئا! אيڎאنھن א جا لوئ ي آند لوء ڏنھن، سا ڇن نه ڇڎيندياس؛

توڙي ت ھبارאن ٿ يئي، ت ه ب ه مور نه مٹيندياس؛ ؛ א چي ڏوٿيڑن کي، א ڃا ڏورאپا ڏيندياس

؛ ساري ويھي رھيو، ٿورאھ ٿيندياس ته كيئن و ؛ تي، آڻي א ڏيندياس ن ھ ن سان א ن ھيون، م م

يون ڳرھيندياس، سرتن سان ساڻيھ ۾. ڳا13

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

272

! א א باڻن سان، مون کي گڎ كرئ ، سي موٹي آڻ مل جي ويا ٿ ر پ رئ ۾.

14 عمر א باڻن ري، آء تان كوجھ ي آھيان؛

ي. ھيء لوئ ي نه الھيان، جا آھ ن شان ي א ن ج 15

جا א باڻن ڏني، سا لوئ ي ھ ڎ نه الھيان؛ ، وٺي وينديس ويڑھ ڏي. كندي س ك ك

16 عمر ڏيھ א باڻي، مون چڱا ڏينھن گ ذאريا؛

نيڑو ھ الكت ۾. ت א چي ھاڻي، پيو ھ ھ 17

باڻؤن وڇڑي، كنھن אعرאضي آندياس؛ عمر א ون پانھنجا. وڃي خوشيؤن کائيندياس، پ كا پ

18 كائ ي پلك پ ري، شال عمر א باڻؤن نه ٿيان!

ذري منجھ ذري، ھ ئن پڇندڙ حال جا. 19

ل نه ماڙيون مون ڏٺا؛ ، جڎھن ھ يس א باڻ ، ھيون پيھيون پنھوאرن جون. ل ئي ۽ الڻ

vv

مارئي

273

20 ڦ ٹ ي ڦوڙאئ ي، آء م يان ماروئڑن جي؛

، آھن ماڙيون جوڙאئي؛ ڏنيون مون کي تو ھ، ٻ ڑو ٻوڙאئي؛ ويھان وچ نه אنھ

ن ھنڌن ۾ سومرא، ٿو لکيو لوڙאئي؛ ھ جنھن آندم ٹوڙאئي، پکن مؤن ته پنھوאر جي.

21 ي، آء ڳالھ كريان كيھ ي! ريگستاني رאڄ ج ن پچارون پاڻ ۾، سي وאريء تي ويھي؛ ك

ندي ماروئ مارئ ي، شل پ کن ۾ پيھيאي”ته ؛“ ي، آھ جھانگن کي جيھي؛ א كنڈ مون ميالپ ج ي. ك سنگھارن ج منھنجي تن تيھ ي، آھي س

22 مان א نھن کي ساريان، ھو ب ي سارن مون؛

جي رאضي ٿئ ت ون، ڏي موكل ماروئڑن ڏي! 23

مان א باڻن ساريان، ھ ت א باڻا سارين؛ א چڻ سنديون. وאٹان ن ھارين، منھنجي

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

274

1ئ پ لپ ل پو پ ور، عمر تن ماروئڑن جا.

ور: ن جا مذك دمدم منھنجي دل ۾، مار سرتيون سورن جا.

سانگيڑن کي سدא مان ساريان، ھنيڑي ھو ھ ور، پل پل پنھوאرن جا.

چائي من م ي، دونھن جا دستور،“ سچو” ويا سانگ ن کورن جا. خاص

2ئ جو، مون کي پ ور אڄ ن ي پيو. پاڙيچون ن ي پ رين

ون ٿي، ھ ي نيھڑي نيو. אن جن م وميء ، سو تا صحيح ٿيو. جيكي چيو

يو. چرخو ڀ ڃي چيھاڙيون، مون ٿي كاكيون ك يعت، الل ن جي پائي ليو. ن جان ٿئي ھ

ن ڏאھ کي ڏيو. كو ڏس אچي پريئن جو، ھ ، تا جيء ، جو جيو.“ سچوء ” جي در אچي سو دل

3 ئ مارو مون کي نه وسارين، آھيان א نھن جي! ميان.

vv

مارئي

275

رم س א كارين. درد جن جو دل کي، ك ، ٿا نيڻ نھارين. אٺ ئي پ ھر אوڏھ

لب جون ت ن אندر، تارون تنوאرين. ھردم ط سارين جن کي، سي ڀي تو سارين.“ سچو”

4ئ ھلي ھھڑي حال، ميان، وڃي ڏوٿن کي ڏسان!

ن مون پھچائ پيك . ، ڀال پنھنجي ڀال يڻ آھي جنجال. منھنجو ماروئڑن ريء ، ج

ھھڑي وڇوڙي جي، كنھن سان ڳرھيان ڳالھ.. ھ ئڻ سدא خوش سومرא، مارو پنھنجي مال

.“ سچوء ” ي آھ قال رير ۾، مارن ج جي ته س

5ئ ڏوٿن کؤن نه ڏور، آھيان جيڎيون.

آء אوڏي אن کي! سائ אال.

، ميان، ھكڑوئ ي دم دور.ناھيان ٻاھر تن کؤن رہ ” ري و א ن ا س א ال نسان س ، دوسن جو دستور.“

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

276

ي مڑيوئ ي آھي تان، ميان، مارن جو مذكور. ھ ستور.“ سچو” ي م ڑي، ميان، مارن ج سا پ ڇ ڳا

ٿون داستان چو1

ٺ ي، آء ٿورياڻ آھيان؛ تون ھ جا لوئي آندم لوء ڏنھن، وينديس ساڻ وٺي؛

ٺ ي؛كڎھن ٿ يندي كانه كا، مانھؤن شال م كتابت قولن جي، مون ڏي پنھوאرن پ ٺي؛ ھيء بند بندياڻ يء کي، ھو لکيو رאت ڇ ٺ ي؛ ٺ ي، مون مڑيائ ي سومرא. ن كاڻ س א ن سانگ

2 ، ھ يس مارن ساڻ مل ۾؛ كو ب ي خيال نه ھوم

جان وڇوڙو سومرא، کؤن ٿريچن ٿيوم؛اء جي، ڏ سي ڏو ر وڌوم؛ قسمت قيدא

تڎھن وڏو قدر پيوم، ھ ي ھيكاند جو.“ سچو” 3

، ماروئڑא مل ۾؛ ن يون ك ويٺا ڳا !”ته جھا אيندي مارئ ي، وري ھن وطن א “

؛ ي جا پ ڻ ج ن نھنج אيڎي א كنڈ آھي، م

vv

مارئي

277

آء سگھي سان ت ن، وڃي گڎ گذאريان! 4

ق رאب كاٿي ٿيا، آء كاٿي آئ ي! ڄائ ي! قسمت قيد كٿي كيو، آء كٿي

ن موڳائ ي؛ آھي منھنجي روح کي، ريء مار ي، وאت א ٿم وאئ ي؛ א ٺئي پھر א نھن ج ھ ۾، مون پڻ لنگھائ ي؛ گھڻي مدت مو

گھڑي سنگھارن جي، كل پوي كائ ي! ن س م ، جھانگيڑא جائ ي؛ ن آرאمي א تھ ته كي آھ ون، كري א جائ ي؛ لك مل م ي ويا م ك

، و وڃي پانور كنڌئ يٺا وھڻائ ي؛ א تي تازא توאنا ٿيا، ڏ ٿ ڏنؤرא کائ ي؛

كر سومرא سائ ي، جئن ٿ آسودא آج ڑي. 5

جن گڎ گذאريوم، سڀ ڄ ماندر سومرא؛ نھيء ماريوم؛ ھ א و א چي پ ري پ ي س א ن کؤن، م ت ڳاريوم؛ ن ھ ساريو سنگھار جي، ڳا رم حال جو، سو پڻ سنڀاريوم؛ جو مارو

، وאر نه وساريوم؛ ڏيہ ڏאڏאڻ ڎھ و ك ن ت ن ت ن ھاريوم، پ نھوאرن جي پار ڏي.

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

278

6 ن ماروئڑن ڏي؛ ي م ، ھ א ڄ پڻ ٿ يم א دאس

؛ ئون، خاوند لڳ خالص كر بندياڻي بند م ؟ ٹي کيت ڌنار کي، كا پلنگ ڏيندي س پاس جو م ؛ خالص كو وجھ صاحب سومرא، א نھن سان א

جو ھو ويچارא وאھ ڻ ؛ ، تون كري ڏس قياس ؛ زور تن تا ناہ كو، لوئ ي جن لباس ؛ رאس ن ھ ي پھر א نھن کي، آھي

א ٺئ ؛ يون א ٿن ساس ون ت نھنجي تاب ک ؤن، سھم تاك ؛ ، ماسي ق در ماس چاڙھيو ل ڱ ك ت ن ؛ وאس رين، جن تو ھ ؤن ٿئي م تعديون ت ن تي ك

ويڑھيچا وڻرאہ ۾، ھ ت و ؛ ڻ وڻ وٺن وאس ، آھي رאجا منھنجي روح کي. پاء پنھوאر پياس

7 كائون، ھيئن ڏאڏאڻي ڏيھ ڏنھن، چ ئي م

ن جون مدعائون.“ جيكس”ته ھي تو ھ يون، م א ل چڑھان آئ ون،” تان وڃي پ لنگ پ ٿ رڻ ئن، ش

ري! تو پڻ تيلھائون، ھاڻ ويا ويڑھيچا وس “ 8

نجان چڱيء طرح چ ئي، ٿي م ماروئ ڑن ڏي:

vv

مارئي

279

ک سانگيڑن ک ؤن، پري آء پ ئ ي؛”ته س اء” ئ ي؛ “قسمت قيدא يئن ك جي، مون سان ھ

ي نگت سنگھارن ج وسري ك وئ ي، س .“ 9

ماروئڑא ماندي، آء אوھان ريء آھيان!ت ب ند رھي باندي؛ کيا א ئ ساڻيھ ۾، ھ س

يء א چان ك آندي؛ اء جي، ھ ت قسمت قيدא ھ ن אوھان جي ڳال ھ کؤن، ويل نه كنھن وאندي؛آھيا

يندي س لوئ ي وٺ ي لوء ڏي. چڱي ٿ ي چاندي، א 10

ن א چي ماروئ ڑن ڏنھن! د א ڄ كوئ ي، م قاص تنھن تا چ وאن حال ڑو، سارو سڀوئ ي؛ אيڎنھ ن آندي آھ مون، الکيڻ ي لوئ ي؛

ھوئي؛ سا وٺي ويندي س پاڻ سان، א ٿم عھد א كون الھيندي س لوء ۾. سرت ن سان ر وئ ي، س

11 يء א ميد نه ھ ئي، مون کي ماروئڑن ڏنھ ن؛ ھ

ڻ كاڻ پ ھي! ، پ ڇ ون مڻ ندא م جو كونه ڏٺم ھڎنھ ن ڏيھ ۾، ن كو ڳوٺ ڳ ھ ي؛ ي؛ ھاڻي وאئ ي وאئندي، אھا سي م א ڄ صح

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

280

ي؛”ته א ٺا م ينھن مل ۾، ويڑא رאڄ رھ ڇڎي پانور كنڌيون، آيا ” ھيٺ ي؛

ي؛” ھيان ڏٿ ڏ ھ ن کي ٿيو، ڏ جھجھو جھانگ ھ ي” ھ ل م ڍيو پ پاڻ ۾، وڏيء م ك ؛“

ھ ي، آء پ کي پنھوאرن جي. ويندي س كوڏ ك 12

ن؛ ك، آھي منھنجي م نگھارن جي س س گھوئ ي سومرא، ڏسان ڏوٿيڑن؛ شال س

يڑ ن؛ رאتو ڏينھان كاڻ ٿ ي، جھڄان ج ھانگ א ڄ تان مونکي ياد كيو. پاڻھي پ نھوאرن،

13 وאن؛ ربت ھ ن ش جھانگي جھڻ پ ياכ، ناھ ؛ ڳاڙھيو كاريون لوئيون، پھ رڻ ت ن پوشاכ

؛ ج لوئيڑ ن تان، א لڳ אوالכ الھ ؛ مالכ جو رکن ھ ڎنھن كانكا، ع مر ٻ ي א ! ، مون کي ميڑي مارئ كارڻ پرور پاכ

14 ، א ڄ ڏאڏאڻي ڏيھ ۾؛ كيا ک وڻ ن کيج ؛ پر ماڻو ماروئڑن ڏنھن، ھ ڎ نه آيو ھيج ؛ كالھ ڏٺا ھ ئم א ڀ ۾، א ڻ ك ۽ א ٹيج

vv

مارئي

281

؛ ل ۾، ٿيا رڻ سارאئ ي ريج א ٺا مينھن م ؛ ن ڇ نن ۾ ڇيج ڑي كري، ك ڇانگن سان ڇ

، ملندي س ماروئڑن کي! ء ڀيج آء پ ڻ ڀ 15

ھي وٺي حال وڃان، ميان ماروئڑن ڏي؛ ي كندي س کيت سان. آھي א ميد א ڃان، جو خوش

16 ؛ مينھن وسندي مان، ويڑھيچن ويندياس ي، نال وٺ ي نيندياس؛ لوئ ي ساڳ لوء ج

ک پائي سومرא. ، ڏک س وڃي ٿر ٿيندياس 17

ڌنارن کؤن ڌאر، جي مون ڏينھن گذאريا؛؛ سي ھئا قيامت جيھڑא، ميان سومرא سردאر

؛“ سچو”א كري אوڏڙא، ن سنگھار م ؛ته ك كوאر ڑيون، ھنيڑي جون ھ ريون ويھي ڳا

ن کي! پ ر پري ٿيم پنھوאر، ڏيان ڏورאپا ك 18

جيكي ھ ت ھونديون، ساھيڑيون ساڻيھ ۾؛ ون چونڈن پاڻ ۾، گڎ كيون گ ونديون؛ سي پ ساريو مون کي سومرא، رאت ڏينھان رونديون؛

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

282

ٻيون ڀ ي ڇا چونديون، א ڃا ع مر אالجي آجڑيون! 19

، جي تون پس سومرא؛ ريگستان ن رنگ ؛ ته ميان ماروئڑن ت ؤن، ظا الھ زنگ

؛ ن جھ نگ ي وאس جو تاكون تنھنجي تاب کؤن، جھانگ ، نيئي رسائ رאڄ ۾. نام يا ھي تون ننگ

20 جي ريگستان رھيا، ت ن سخت نه وٺج سومرא؛ نجھ ڇپيا؛ جو تاكون تنھنجي تاب کؤن، ڇ نن م

! سي كي پ رئ وس و ھيا، وس چائيتا وאھ ڻ 21

، ٿو منھنجو ماروئڑن کي؛ كري ياد قلب بب! ء ڏنھ ن س جو ٿيان ھيكاندي ت ن سان، ٿئي سائ

كڍ بندياڻي بند مؤن، ته رאضي ھ ئي رب؛ ر م ھر ماروئڑن تي. ، ك ب غازي الھ غ ض

22 ت وطن ويڑھيچن جو؛ رڃ ون ريگستان ، ج

م ٿي رکيج تون، ت ن ماروئڑ رאح ن جو مان ؛ حسان ؛ ر عمر تون א جھونن جھانگيڑن تي، ك

ر تعريفان تنھنجيون كري. ته سارو جڳ ج ھان ، م

vv

مارئي

283

23 ھيء خ ھاڻي، آئي ريگستاني رאڄ ڏنھ ن؛

אٺا مينھن مل ۾، ٿيو پٹ ن ۾ پاڻ ي؛”ته اڻ ي ڻ سڀ ر گ ل ڦ ل گلزאريون ٿيا، ر ؛“ ڃاڻي، موكل ڏينم م ڑ تون ڀ ي صاحب س رאن. ي م

24 مينھن وسندي مون ڏٺا، ھي پکا پنھوאرن؛

نگھارن؛ ھ ج س ڳاڙھيون א ڇيون لوئيون، كيا س א ھي عام خلق کؤن، ٿا گوشي گذאرن؛ منھنجي א چ ڻ سنديون، ٿا وאٹون نھارن؛ نڀارن؛ سانگيڑא ساڻيھ ۾، پيا ن ت ن ت س

ن، مون کي ماروئ ڑن جون. يون ٿيون ڳار ھي ڳا 25

وسندي سومرא، א ڄ پ ڻ پور پ يا؛ م ينھن پ کا پنھوאرن جا، سي مون ياد كيا؛ ڏٺي گھڻا ڏينھڑא، مون ٿ ريچن ٿيا؛

ري تا نه ويا، كا ساعت منھنجي ساہ کؤن. وس 26

؛ ت ڏيھي ڏسان كونه كو، جو ڏئي کيت خ ھ ر؛ يء قاب و رھي كوٽ ۾، א نھن ريء ع م ھ

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

284

ر ، אيندم א جائ ض אن ل م يء جا. 27

م ينھن وسندي ياد مون، א ڄ ماروئ ڑא آيا؛ اء جا ڏينھڑא، سي مون لنگھايا؛ قيدא موٹي א چڻ جا ٿ ي م، ڏي سنگھارن سايا؛

א ھي موال ماليا، جي پنھوאرن پ ري ٿيا.28

ل ڏنھن؛ لك م كو جو وريو وאء ، א ڄ پڻ م ڄ ڻ آ א باڻاء ، ماڻھو موٹائ ڻ جو.

29 אن؛مون کي رא ت رسيون، ڏيہ ڏאڏאڻؤ خ

رھو ٿيو، وڄون وאہ و سيون؛” ڀ س ته ساڻيھ س ته אچي ياد א ٿو، ڦوڳ ڦالر پ سيون؛”

يون، م لوء ل سيون؛” برאبر بادل ك يون؛” س يہ س ج ساول کائ ي سبزيون، ٿيون س

ڳاڙھيون א ڇيون كاريون، الھن غم گ سيون؛”ي ون، پ ڻ” س س ك و ڙھيون ك ن تار ت رאئ يون. آھ “

30 ل ۾؛ رאت وري آيا، ماروئ ڑא ته م

جو لڌم خوאب خوشيء مون، ڄ ڻ مو م اليا؛

vv

مارئي

285

وري وسايا، ڀلي ڀاڻ ڀ ٹ ن جا. 31

وس چ ري آيام، ماروئڑא مل ۾؛ ؛ نڌيون، ويڑھيچا وريام ڇڎي پانور ك

ي. ڻ پنھوאرن ج ، پ س ع مر א ميد ٿيام 32

جي ڏوٿي ھ ي ھڑא؛ ي م و ء ك ، سي وא م ڏور ، سا تا אڄ من ت ون ل نگھ ي. ھ ئي جا پورن پ ور

33 ري؛ ، سانگيڑא سانگ ك ل موٹ يا پار م ر آئيا. رير، سي ئي ع م ك س ي س ج ن ج

34 ل ٿو ڦوڙאئو، وريو ورق وصال جو؛ ن آئيا، ريگ لنگھي رאئو؛ وري وط

چ و” س ل جو. چ وي سائو، ٿيو موٹ ي “ لك م م

1ئ ن کي! مارو ٿر ٿيام، ڀلو ميان وو، ڏيان ڏورאپا آء ك

سي پاريندي س پانھنجا، ميان، جي ھ ت قول كيام. . ل جو، پ رينء وس ويام لك م ڇڎي م

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

286

گھوريا پ ري ڏينھڑא، جي پنھوאرؤن پيام.چو” سنگھارن جي א چڻ جا، ميان يام.“ س نيھا س س

2ئ رو زאر، يار،روئان زא

ن کي مالن آء ! مان مار

. ، يار ڏيان ڏورאپا كن کي، پ ري ٿ ي م پنوھار . نگھار، يار وٺ ي ويڑא پاڻ سان، منھنجو ساہ س

. אھو אٿم آسرو، אيندم א جڑوאر، يار ل ڏي، رڻ ڇڎي ريڍאر، يار. ھڑ م ندא م ك

، يار. سو دم گوندر گذري، جو دم א ن ريء ڌאر ک جا، جھونا ٿيا جھاالر، يار.روئي رت א

، سندي پنھوאرن پ كار، يار. وڃي ٻ ڌنديس א ت ھ يار، يار. رکي ويڑھيچا ويا، مونھ سر م

، سومرא سردאر، يار. ون پ ھ چائي پيك م ، ساہ سنڀار، يار.“ سچوء ”رאتو ڏينھان אوڏھ

3ئ ، پنھنجي جون لويون، ساريان آء تا لوء

ي پ ٹ پٹيھ ر ، ميان! ع مر گھور يا ھ

vv

مارئي

287

ھ ت ويڑھيچا، وو، ويٺا ورھائن ڏيھاڙيون، سي ڏونرن سنديون ڏويون.

سنگھارن ڏي سوز سنيھا،نجان رويون. آء ٿي روز م

نديون، ميان، ڑ س كنڍيون كوك ت پيكا پويون. ڳچيء پائن ٿا ھ

ھيء ک ڻ ن خوشيء سان، صبح سا א ھي سي تا آب ڀ ريون אويون.

، نگھار ڱر س پاندين پائ ن پ سيون، ساڳن س سي سويون.“ سچو”

4ئ يء جدאئ ي، אڙي ميان، پنھوאرن ٻاجھ ون پ ور پيا! گھوري ھ

، خ אھا مون آئ ي. صبح ويلي ميان سومرא، אال سائ ڀائ ي. ل جو، وي ڑئي ويڑہ س لك م لنگھي م

پانور كنڌئ كينكي، وھندא ساع ت سائ ي. ل وאئ ي. كن ھا ش ي، وري א ينك ٻ ڌאن ك

يئن ن وאئ ي. ندא ك ون، ك ڏوٿي پنھنجي ڏيھ م

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

288

. دאئ رھا ھ ون س عمر א باڻا ڏيھ ۾، س ائ ي. ك ي س ، جن ج موٹ ي نه وڃ ن א وڏھ ن جي حال تي، ڀاڳيا كرن ڀ الئ ي. ھوء ھوء ھ

چو” ر ته گدאئ ي.“ س ري م سندن ساٿ ۾، ك

تان پنجونداس1

ي؛ ، א چي ويٺا ع مر آجڑ جوڙي پ کا ج وء ؛ ن ھوء ٿي حوض ي، ٿي م نگھارن ج دא س س

؛ ٿيون گلزאريون گاھ ن جيون، ٻ ي خوب ک ل ي خوشبوء ل جو. لك م ، ٿيو موٹ ي م ن ئ رونق روء

2 ل ۾؛ کيا، ماروئ ڑא ته م سدא ھئن س ل نه ڏينھن ڏکيا، א چن آج ڑين تي! ش

3 ، ماروئ ڑא ته مل ۾؛ رھا ھون سدא س ل م ينھڑא! مٿي پنھوאرن پون، م ھ ر جا ش

4 ن م ينھ ن؛ م يان ماروئ ڑن تي، م ھرאن وس ل نه ڏک يا ڏينھن، א چن آج ڑين تي! ش

vv

مارئي

289

5 ؛ نگھار کيا ھ ئن س سدא سي ساڻيھ ۾، س

رھا! ل ھ ئن ھميشہ س ، ش نجھ پنھوאر پکي م 6

نگھارن جو، سائ س رکج پ ن پکي؛ رھا! دאئ س كوئ ي تا نه ل کي، ھ ئ ن س

7 رھا؛ دאئ س ل ھ ئن س سنگھاري ساڻيھ، ش

! وڃ ن نه پ رڏيھ، خوش گذאرن א ت ھ 8

رא؛ ن سوم رھا آھ ساڻيھ سنگھاري، س ال ماروئ ڑن جا. ويڑھيون ۽ وאري،

9 جات ي وאريء ڊنو، تاتي א ڏن پک ڑא؛

ڀاڳ ل ٿا ڀ و ، سد رھا. א رھن אو س 10

ن وڙن ۽ ن ونڌي ن، مارو چارن مال ڑא؛ رھا ٿ ساہ ۾. گوڙين ۽ ک وندي ن، س

11 ل ۾؛ ن مينھن م جڎھن ک نون ک نوڻ يون، و س

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

290

نونديون ۽ ن وڙيون، تاتا سوئ ن ٹاري ون. 12

؛ نڌئ ڀاڳ ڀ و ل ٿ ا، جي ويٺا پانور ك يدאن ٿا، آجڑين ع א ٺن م ينھن م كيون.

13 لك مل جو؛ وري و سايو، مال ك م وאيو؛ سو אڳي ک ؤن א جرو ٿ يو، سائو س

گي א گھايو، جو سوאل كيو.“ سچوء ” آ 14

، ميان ماروئ ڑن جي؛ آھي سار سنڀال تاب א نھن جا! ، ھ ت ع ھڑא حال ت ھ ھ

15 ل جا؛ א אوري آڻ، ماروئ ڑא م

ون، نئ ون کي كڍي كوٽ م يا م ساڻ؛ لك ر م ندي وڃي ڀاڻ، پ ھان پنھوאرن جي. ڀ ڄ

16 ل جا؛ آڻ א אوري، ماروئ ڑא، م

لم جي زوري؛ ت ظ مون کي آندو אوچتو، ھ ك ٿ يان. ي ھ آء ت نھن گھڑيء ت ؤن گھوري، جنھن ھيكاند

17

vv

مارئي

291

خت نه وٺج سومرא؛ جي ريگستان رھن، تن کي س ي ك جو تنھنجو زور ظلم جو، سانگ ھ ن؛ س

ھ ن، ھو ويچارא وאھڻ ي. تان پ رينء و س و م 18

ل ۾؛ ، ماروئڑא م ھا ھ ئام جڎھن و ؛ ڌאم ن و تڎھن ڳالھ א حوאل جي، ٿي تنھ ك ومرא. ڌ ندڙ س ، א ھي س ي ٿ ر ٿ يام ھاڻي و ڃ

19 ٿ يا پنھوאر پري، آء كنھن کي ڏورאپا ڏيان؛

صال جو، وאرو وھ ندو شال و كو وري. ئيء کي ماروئ ڑن سان. سونيئ ي گڎ كري، م

20 جكاڻ ٿيا؛ ، سي א ڄ سنگھاري س ھ يم ج ن سان حال

؛ نڀال ر א نھ ي پار جي، א ٿم سار س ع م ؛ جو صبح א ٿي ساجھ رين، مارو ڇيڑن مال ؛ پ ي س پ ري پنوھارن ک ؤن، ھ ي جي ٿ ي م حال

نجھ ي ڻ م آھي א نھي كوٽ ۾، ج ؛ ج نجال ، پھان پکي پنھنوאرن جي. ي شال گھ ڑي وڃ س

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

292

1ئ ھو جي ماروئ ڑא ٻيھر مان م لن،

ندن. ندن، سانگي سانگ س شال א אورאھون ك

ن. ن א چو حال پ ڇ ويٺي آھيان وאٽ تي، م . پ کا پ ک ن سامھون، אوري آڻي א ڏن

ئ ن. אنھن كارڻ جيڎيون، منھنجيون אکيون رت ر چو”الكون آھي، א صل ندن.“ س گ س س

2ئ ، وو، ، ع مر ڄام مارو א ھي م ليام

ي آھي ت ن کي. ل ب ج ن ج ط

. א، ڏوٿ ي ھت ڏٺام يائون كي ر م ك ك ت جن ھ کي، ھ ت ڀي تن کي پيو آرאم. ھ

ام. يئون جي א يائون سي پانھنجا، ميان، ك پاڙ طالع وאرא تن جي، گولن جا به غالم.

ام.“ سچو”كاڏھن ل ب سالكان، ميان، ٿ ئي ط

3ئ ! نجان، وو، ماروئ ڏورאپا ڏيئ ي، كنھن ھ ٿ م

vv

مارئي

293

وساري ويھي رھيؤ، حال ٻ ڌي ھيئ ي.يڑא جيئ ي. يو جھانگ م ڑي א چو مون ڳ ري، آھ ي، جي آھيو א تيئ ي. نگھار ج ڌ س و س

ساري ؤ ك سا، جا ويڑھيچؤن ويئي.“ سچو”

4ئ م روئ ي، ك رאت م

ساري سالم سنگھارن ڏي.

אکيون אباڻي پار ڏي، بيٺيون جھ ڑ جھوئ ي. א باڻ ن جي آسري، ل يڑون ٿ ي م لوئ ي.

ي ڏوئ ي. ، ڏؤنرن ج رڇن پاڻ س ونڈن و

ون وڌو، پ کيء کي پوئ ي. ي كاغذ م ل ک كي ڏينھن ڍو کيت سان، آب ڀ ري אوئ ي.

א وھان ٻاجھؤن كون كو، ي كوئ ي. ل ك مارو ملندو مارئ ي، ل” چ س کي سوئ ي.“

داستان ڇهون1

رڙي ون ڦوڳ ڦ الريا، ڄ ڱ ر ڄارڙيون، ٻيا ك ھ ن وאرڙيون، سي سنگھاريون ساڻيھ ۾، و

ٹامان ٹارڙيون، الڙيون ڇن ن الکڑאن.

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

294

2 ڑيون؛ ھي موتئ ما و روٹا ويرھيچن جا، א

س نه א چن روح کي، ٿالھ ۽ ٿا ڑيون؛ ر نگھارن جون سومرא، چ ڱيون چال ڑيون؛ س

نديون، كن دאنھ دאل ڑيون؛ جو ف ج ر ڦوكي س و ر سي لويون الک جون، ٻ ن شاالن شالڑيون؛ א ٺئي پ ھر آھن אکيون، منھنجيون ع مر آل ڑيون؛

كامل تنھنجي كوٽ ۾، وجھان ف ل ك فال ڑيون؛ شال سڻندو سو ڌڻي، مون ن ڌر نالڑيون؛

رتن سان ساڻيھ ۾!و ڑيون، كندي س س ڃي ڳجھيون ڳا 3

ت ڏسان ڏوٿ يڑن جي ون، ويٺي وאٹ ڑيون؛ ھ ھ ت پ ون پنوھارن تي، م ٺ يون ماٺ ڑيون؛ ياد אتي جون مون پيون، ڇوھ ون ڇاٹ ڑيون؛

ت ڦاك ڦاٹ ڑيون؛ يء جون، ھ نڈאن لوئ توڙي چار ك

، ج ک نوڻ يون کاٹ ڑيو تان ڀ ي وڃان אوڏھ ن؛ نديون سومرא. ن الٹ ڑيون، ت ن اللن س مون کي ل وھ

4 ڙيون؛ ن، ٻ ھون ٻ ٻ ور پ ڄاڻ ون ٻ ك ڙيون؛ ڇاڻ ن چونڈن سي چڑھيو، ڏئ ي ڦ

vv

مارئي

295

اشا ت ک ن جا. ڙيون، كن پان و پ 5

؛ يون ٹوال ٹولڑئ ن ڏوٿ ي ڏٿ لئه، ك ھ ت گھ م ؛ کڻ ي، جھ لي جھول ڑئ ڇاڻ ن لنب א ئون م

؛ پ يھ ن پ چائن مانيؤن، ڦوكي ڦول ڑئ ري ھ ت ڇ ڎيج مون. ، ك تون عمر אول ڑئ

6 ن لويون الک ڑيون؛ ، ك ھ ت ريت ته א ڌو ٻ نڌ چيون ساک ڑيون؛ ئ ڑن جيون، س ر مار ش م ک ڻ ماک ڑيون؛ ي، م و ٹ تورن كينك א ڃان ڦ ٹن باک ڑيون، ته کڑא آھن کوہ تي.

7 ڻي و א ڃان ک نون ک نو ن، ته سانگ ساھ پوي؛

ن، ن يون ۽ ن وڻ يون؛ و سي ت ر تار ك جاتي ھ ئن جوڻ يون، تات ي آج ڑي آرאم ٿيا.

8 ي جھوپڑيون؛ א ڄ جوڙي ويٺا جھ نگ ۾، جھانگ

ڏي نه ڏوٿيڑن کي، الئ ق لوپ ڑيون؛ ي. رאجا روپڑيون، گھ رين رکن كينك

9

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

296

ڙي ون؛ ين مارو ڏאج ۾، ڄاڻ ي ڄار ھ ت ڏ ڙيون؛ پ ن سڀ کي، א ھي ويڑھيون وאر يون آھ

ھ جو، نائي ڏאرڙيون؛ سي چ ونڈن پيون پر نديون، ڳچيء ڳارڙيون؛ جھ ن گوندن س و

ياريون لوء ڏي. پوء کنيو کارڙي ون، و ڃ ن لوئ ڑ 10

ي، א ھي ع مر ويلڑي ون؛ ين ك رن ك س مون ک ؤن و ون، ٿي ڇيال ۽ ڇيلڑي ون؛ چار وڏي چاھ م

رت ن سان ساڻيھ ۾.ٿ ي کيڎ کيل ڑيون، س 11

א وس א ڏن سومرא، چوڌאري چ ؤنرא؛ ت ن ۾ سانڀي رک ن سامھان، ڏ ٿ ٻ ھون ڏونرא؛

ڌڳ رکي ڌؤنرא، صبح کائ ن خوش ٿ ي. 12

يڑن تي سومرא! رين ڇو ک الن، سانگ ك ھ سو ت ن تي، الھ ٹوكان آئون ٹ ھالن؛ سار

ھالن، وت ن جون م ھي جي م نجھ گ ذאريان. لن م ٿ ي

1ئ كاڏي وي ڑא، وو، پ رين پاڙيچا!

vv

مارئي

297

نيڑא، وو. ل تاڏي، ھ ل تون ھ جاڏي ھ ليا، ت ھد ب جيھا، كيئي ڳ ڻ كيڑא، وو. مون س ع ج

ت جالڻ جيئڑא، وو. گوندر گاڏאئون ڏينھڑא، ھ

ن א جايا א نھن ٻاجھون، جي پلك پيڑא، وو. ھ ندא سانو “ سچوء ” ل ٻاجھون، ھي حال ھ ي ٿيڑא، وو. س

2ئ ، وي، ن جاء آئ ھ ل ي ھ

يڑא! ك ساعت كارڻ تون سانگ ھ

، وي. كا گھ ڑي نيباہ نه ڄاڻج، پيچ نه ت نھن سان پاء اع ة ” ن ي ا س אلد ، وي. “ ھو ن كتو دل سان تون الء א

، وي. جاڏنھن آئ تون وڻجارא، وري وڃ ڻ אوڏنھن آء م دنيا ۾ د ، وي.“ سچو”كيئي گذאريئي، سڄڻ جي ساء

3ئ אوڏאھ ون آيا، مون ڏي عتاب א باڻن جا.

تي ڏينھن وڃي تو اليا. سري، א ي ڑ ء و ھي ڏيھ و ء مايا. ياد אسان کي ك كيڑئي، منجھائ ڏينھن אسان ريء گذري، وي ڑئي سڀ א جايا.

ء وري و سايا. ل ڏي، وא گھڻا م ينھن م

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

298

ت كايا. ي س ت سانگ نھنجي ڏسڻ لئه، ھ ء چو” سائ گھڑא، مون مارو م اليا.“ س س

داستان ستون1

مون جاليو سان ج ن، موٹ ي ت ن نه پ ڇيو؛ ؛ ن אن، پ يون ھوندين ك حال ھن جون خ سريا! ڎنھن و ، وאر نه ك ن تان ڀ ي مارو م

2 توڙي ھو نه پ ڇن، آء گھڻو پ ڇان ت ن کي؛

ر ع م سري! ڇ ڻ، ت ن ک ؤن وڃان و آء م 3

ئ مينھ ڑא؛ ڎھن مار ، ك ٿي پ ڻ و سايام سي ڏينھن ڏאڏאڻي ڏيھ جا، א ڄ ياد ع مر آيام؛ ت پنھوאرن ريء پاڻ کي، كيھا لق ب اليام؛ ھ

ھي א و سر ڏينھڑא. ، شال א ظي ل نگھايام ن ھ 4

؛ ت جالڻ آ جال ھي א وسر ڏينھڑא، ھ א א خوش ، ھ ت ميان ھون مل ۾! ک ٿ حال

5

vv

مارئي

299

א ڄ سنگھاري ساريا، مون مينھ ن و سندي سومرא؛ ون ھاريا؛ ن ھ نج ن م ڳوڙھا ڳاڻاٹي بنا، ھ ريندي تن کي، ٻارڻ ڄ ڻ ٻاريا؛ ياد ك

ت چوء ” ھ نڀاريا، ھ ت سنڀار “ س س چوء ” جي!“ س 6

رא؛ ، م ينھن وسندي سوم نگھار سار א ڄ س م نه ٿياسي ڌאر؛ جيكي ڏينھن ھ ئاسي گ ڎ ۾، د

؛ كاٿي א ڄ א س ٿيا، كاٿي א جڑوאر ؛ اء جي، پ ري کان پ نوھار وڌو ق سمت قيدא ؛ تيلھان مون א ڄ آئ يو، روئ ڻ زאرو زאر

ي! ، ھ ت به سانگيڑن ج ت پ چار پ لپ ل ھ 7

ن ساڻ ، ٿي گ ڎ وسا م ينھڑא! ڎھن سانگ ك اء ج א ڄ ق سمت قيدא يء پ رياڻ ؛ ي، پيو ھ

يء جي ل ڄ مرאن.ريان پ رزא پاڻ ، پ ر ٿي لوئ ت ك ھ

8 سري ك وڃان، م يان ماروئڑن ک ؤن؛ و ڃان؛ ورؤن تا نه م ڑيون، م نديون ڳا رڻ س وس

نجھ پ نھوאر جي. آھي אميد א ڃان، پکي م 9

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

300

، ھ ئان ياد אنھن کي؛ سارين شال نه و يون ٿيون ڳارين؛ ع مر א باڻن جيون، ڳ ا

ن پ ھچان پنھوאرن کي. ساھ رڳون سارين، م 10

ن ساھيڑي ون ساڻيھ ۾؛ ، ك لويون رنگارنگ ؛ ن א نگ ر پ ھر سي א ساوري ون א ڳريون، ع م

؛ ي پيٺا جھنگ تاكون تنھنجي تاب ک ؤن، جھانگ ؛ ن ويچارא وאھ ڻ ي، تن کي وٺ نه تنگ ھ

، حال ي ن پ پلنگ يئن ڏ سي ك ھڑא! ج جا ھ 11

پ ئي جيء ج نجال ۾، ساڻيھ سنڀاري ون؛ ھالن موچاري ون؛ رن א ھي ك كي، جي م وس يون ھي كاري ون؛ اء جي، ك پ ر قسمت قيدא نگھاري ون؛ كاٿي א ڄ آء ٿيس، كاٿي س

אوڏنھن ن ھاري ون، وڃان سا وھل ور ٿ ي! 12

؛ ر شال نه الئ يان، ل ق ب لوئ ڑئ ع م ؛ پاڻ ي پ پ ٹ ۾، א ب ون אوئ ڑئ

، ونڈن ورھائ ن پاڻ ۾. ڏؤنرא ڏوئ ڑئ 13

vv

مارئي

301

شال نه ل ق ب سومرא، لوئ ڑئ اليان؛ ٹايان؛ ور نه م يء لوئ ي، م ٿي ھ پ ٹ م جا ک ٿ ي کيت ڌنار جي، ڀل ي سا ڀايان؛ ل جو. لك م لھايان، سارو م ري م م

14 پڑא، كاڻياري ون ر אڇا ك ع م يئ ن؟ ن ك ك

ن ڏي وڃان! يئ ن، شل ت ھڑي مار ھڑي آي س ج ج 15

ر ڄام؟ پڑא א ڇا ع م ن، ك يئ ن كاڻياريون ك ك ؛ دאم ٿ پ نھوאريون پ ٹ ۾، م ھڻي ھاب م

يء جي ل ڄ رھي.، ته لوئ آھيان سومرא تو سام

16 ي א چي سومرא؛ يء جي الڄ ، شال رھج

ن لوئ ھ ر ٻ ڌي خوش ٿ ته م ، ريگستاني رאڄ ؛

ئ ي تو كوٽ ۾. سا نه کائي کاڄ، جا قيد ك 17

ي ت ھبارאن ٿئي؛ ڄي، وڃ ت ڇ توڙي لوئ ي ھ ي؛ ر ڀاڻ ڀ ڄ ته ڀ ي پ ھندي س پ نھوאرن جي، ع م يان. ئ ي ٿ ي آھ ي، مان א ڌ م ھڄ ن الء ج جھ انگ

18

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

302

يء سان وڃان؛، تا ڀي لوء لوئ توڙي ھوء ڇ

ي ع م א چ ؛ ندي س ك ك ركوٽ ۾، ك سائ ي سانڍ ساھ سان، جا ڏאڏאڻ ن ڏن ي؛

رא. ، م ينھن و سندي سوم א ھا نيندي س ڀاڻ ڀ 19

، ۽ وאء لڳو אوڀار جو؛ א ب ر ٿ يا ۾ א ڀ ؛“ سچو” ڀ ن س چوي ٿيا سومرא، چ ڱا سانگ

لم جا! ت א ندر ۾ چ ڀ א ٿن تنھنجي زور ظ پ ر چ

1ئ ھ ن ڏئي! א ي ن ياپا كو نيئ ي، منھنجا مار

ي ڑم كيئ ي. א چڻ א وھان جي وس وڏאئ ي، كوڙين سي ك ت ھيئ ي. ڏک ڏورאپا ٿا منجو אسان ڏي، حال א سان ھ مت كو جو ق ل م و ھايو، پ ري אوھان کان پيئ ي. قس

ت ٿ ي ويئ ي. ، ل يڑאن ھ لوء אوھان جي ڏنھ ن لوئ ي جا آند نگھ يون س ڳا ڻ ارن جون س يباڻي م سيئ ي.“ سچو” ري، ساہ س

2ئ ن، كانگڑא قري جا، توکي كال ھ א ڏאيو ك

يڑھيچن! و ٹئ ون و

vv

مارئي

303

ن، و ك ن كو ڀ آسروندي آھيان، م و ٹئ ون ويڑھيچن!

ن، پ کا پ ک ن سامھون، אوڏא مان א ڏ و ٹئ ون ويڑھيچن!

رير ۾، دونھان روز دک ن،“ سچوء ” جي به س و ٹئ ون ويڑھيچن!

3ئ ھي אوالنبا آيا، א

ن جا، ميان! مون ڏي مار

تي تو اليا. ساري ئ ي، ڏينھ ن א يئ ن و ڏيھ ڏאڏאڻو ك ي ئ ي مايا. نھن ڦ ي ويڑھيچن ڏنھ ن، م ي ڳا ھڑ ك

ر ساڻ א جايا. يئ ن ٿ ي گھارين، ع م پ ھ ر پنھوאرن ريء ك ي ت نھنجي كارڻ رאتو ڏينھان، سانگ كايا. ت س سي ھ

ڻ نھنجو س و س نه م ري، ڏکيا مون ڏينھن ل نگھايا.“ سچو”

4ئ ، آ رאت عتاب

نگھارن ڏنھ ن! ڏאڍא سخت س

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

304

. ر ماريو، جھانگي ڑن جي جوאب مون کي ع م باب ” تي مارئ ي، کائ ي خوب ك ء א ويٺ .“

. ت سارو ڏيھ ڏ كائ يو، ع م ر جي ت ک تاب ھ چو” معا كيا، مو تا .“ س ساب ڀ ح س

vv

ڻومومل را

305

مومل راڻوريون داستان پ

1 نڌن کي؛ ، موٹ ي كاכ ك نگ آء رאڻا ڏي ر الھج ل ڳ خدאء جي، ذرو پ رزو زنگ ؛

رين! تان ك ، مھڻي ھاب م ناميان پاڙج ننگ 2

، رאڻا كر نه رאء تون! ل م ھڻي ھاب موم رא. ، مرد نه ڏين مينڌ جوئ ن کي جوאب

3 ي ئي ميان مينڌאر؛ ، ك مون کي م ھڻي ھاب

، كام ل كاכ كنڌي ن کي. ر نه خان خرאب ك 4

، مرد نه ڇڎن مينڌرא؛ ك ج وء ٻ ي جوء ھ ، كوہ لڄايو كاכ کي! تو پ ڻ پرين پوء

5 ك ج وء ٻ ي جوء ھ ، ڇ ڎن ك جوאن ؛

א ھي ڀ ي אنسان ، جي ننگ ن تي ن ثار ٿيا. 6

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

306

، موٹي كاכ كنڌن کي؛ نگ الء آء رאڻا ر ؛ ت پاء نام يان ناء خدאء جي، پ وري ھ

، آء ويٺي كانگ א ڏאيان. نديئ ي ساء سوڍא س 7

اڻيء سان؛ ن آء رאڻا رک رאز ، مون ھ و، ناميان ن ر توکي كريان كي ن ياز ؛

ي ڑم ناز ، ت نھن م ھڻي ھاب كري ڇڎيو. جو ٿي ك 8

مون ت ؤن م ھڻو الھ، مو كارڻ مينڌאر؛ ؛ ، ھيء ڏوھارڻ ڏאھ تون تا صاحب آھي אہ ، ته ڀي ڳ ل تنھنجي آھيان! توڙي ٿ يس ب

9 ن کي؛ نڌ ڏي كو رنگ وري، كامل كاכ ك

ري؛ نھن ڏيکارج مينڌאر، وڃان تا نه م م رين. ب خ تان ك شج ذوق ذري، م ھڻي ھاب م

10 نھن ڏيکارج مينڌאر؛ کي، نه ته م چ ڑھنديسانء چ

نھ ن الر ل کي؛ ، ك تھ آندو مون کي ھ شق تکي؛ چاڙھيو مون کي ڏאگھ تي، ت نھنجي ع

کي، א نھيء جي אوالכ جو. ر س ر ٻيو كو س م

vv

ڻومومل را

307

11 ي جو ٿ ي ڻو ھو، سو א ک ر ميٹ يندو كونكو؛ ھ ي ک ي ڻو ھو؛ ن ڳا و زھر زبان سان، ھ ھ نا ته پاڻ ئؤن پ ھ ڻو ھو، مون کي زير زم جي.

12 ڏک نه ڏيڻو ھو، تو مون کي مينڌرא؛ ناميان پنھنجي ن نگ کي، تو نيبہ ن يڻ و ھو؛

زھر پيالو پ ر كري، مون کي تڎھن پ يڻ و ھو؛ ن م ھڻي وري. يڻ و ھو، مان کؤن ھ ي نه ج ج

13 ي، آء پ ڻ گھڻو آھيان؛

كائ سوڍل س ي، وאت مون کي وאئ ي؛ رאتو ڏينھان تانھنج

ي كاכ ت ؤن. نھ ر א ھا كائ ي، جو كار ك 14

ميان آء ماري، ڏאڍي ڏنو ڏھاڳ جي؛ تان كرين، ته كاכ نه ٿئي كاري؛ م ھڻي ھاب م

سيج تون! تاري، ڏوھ ن ڏي نه ڏ كر سوڍ ل س 15

ي م يھڻو؛ آء سوڍא كر س ون ت ؤن ھ ، الھي م چ ؛ چ ن א ندرאن م جھيڑو جھڳڑو ن كري، مون م

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

308

א كارڻ א چ ، ماڳ وسائ ج مينڌرא! 16

نھنجي ميان مينڌرא؛ אچ جي אوطاق ، م ؛ ي ٿيان، كوجھ ي ٿئي نه كاכ ته عي ک ؤن آج

ٹئ مينڌرא. تان م ، م אכ ھا ھ ھ א 17 رכ نه تنھن موٹ ڻ م جو، ھو سوڍ ل سياڻا؛

يء جا، ڀينگ پ ي ل ڀاڻا؛ وسائ ج و پ ري كري پاڻا، مون کي ماريئ ي مينڌرא.

18 آت ڻ א جھائي ھ ل ي، پ ري ن پ ڇاڻو؛

ن پاڻو؛ ك گھٹايو گھوٽ سان، پ رت ھ ظاھر زאالڻو، پر باطن ب رھ بلي ھ يو.

19 نج ھ ي ڇڎيو، رאڻا تنھنجي ر كات يء ريء ك ؛

. ھنج، سوڍא ساڻ ک ڻ وئ کؤن ۽ س س 20

اء ؛ ڑيء جو، ي وڃ ن س سوڍא ھ ويرن وڌو وچ ۾، آھي وير وڌאء ؛

مون تي لڳندو كونكو، پيارא پاڻيء پاء ؛

vv

ڻومومل را

309

و پ ڌر ٿئي، ر ھيڎي آء ، ته پ ھيك 21

ڍوليا تو لئه ڍ ٽ ۾، آء وتان ويڳاڻ ي؛ ڻ مان پاڻ ي؛ رאتيو ڏينھان אوتيان، پنب

ل ٹا مون ل يڑون ٿيا، ھيء پوتي پ رאڻ ي؛ڎن ساڻيھ ۾! رتيون س ته به رאڻي جي رאڻ ي، س

1ئ آء تا روز روئان ساريون،

يون! ڑيون كي يون، وو، ڳا سوڍא ت نھنج

ا، زور منھنجيون زאريون. ٻ ڌي ورج، و يء אندر جاريون. يون، ج ندي و ك ك س س

س رאڻا ر ت كاريون. وكان ھ ڻ تانھنجي، ك ت ھاريون. ڑيون، ھ نجون ھ ويٺ ي ڳ رھيان ڳا

رہ تنھنجي وאريون. يء ۾، و جيكي جايون ج يون آريون.“ سچو” ز ج پرين، عاج ھندא س س

2ئ ، حال منھنجي ھاء ھاء ي ڏينھڑא! تو ريء ن ھ

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

310

. ا تان وאء وאء آھي ھن א حوאل تي، و نڈ א سان کي آہ . دوست ت نھنجي ديس جي، א ك

. ي روئان، جاني ت نھنجي جاء سيو ڏھاڙ ڏ . س مون، سوڍل تنھنجي ساء كاכ نه لڳي ك

. تاري كري، پ א ڱ ڻ مون پاء سوڍא س . ء ل ڳ ورناء ندن جون دאنھڑيون، وא درد م

سوאل .“ سچوء ” پرين، تون الل ن دل سان الء جا س

3ئ ت ويٺي كانگ א ڏאيان!مينڌ رא، آء ميان، ھ

ت سوڍא ساہ ڏيان. پرين، ھ تو ساريندي س يان. ي، كا جا آھي ھ رאڻا رت ي رאز ج

يان. نڌيء كاכ جي، آء جان ي كيئن ج كام ل ك ، ن يھ ن ن يان.“ سچو” شال אوھان جو א ڳ

4ئ رאڻي سندو رאز ، مون سان كيڎوئ ي آھي!

ڌ جي، نٿو وڻي ناز .كاكيون آڏو كان رڻ ن ت نياز . ٻانھان ٻانھ ن جان ٻ ڌي، ك

vv

ڻومومل را

311

ھي ھي آھي ح سن جو، ماري ون، غ م غ ماز . ڻ پ رينء جو، آھي ساڻ אيالز .“ سچو”

پ رڀائ

5ئ مون کي تنھنجي سار سنڀار، وو،

، وي! ڇ ڎ رساما تون، آء منھنجا يار

ڏوہ نه كوئ ي تو ڏيان، آھي مون ئ ي س . يار ر م . نجھ ھزאر ينئڑي م ك سور אخان مون كيا، ھ س

. ي چاڙھيئي بار رאن ٿي مينڌرא، ب رھ موٽ م . ويٺي كري كاכ ۾، ھيء ويچاري ويچار

.“ سچو” سي ئ ي آئ يا، جي دل گھ ريا دلدאر

6ئ منھنجو سوڍل سارئ ي ساہ، وو،

ن سان ماريئ ي! سام رאڻا ر

ڑھان كاכ ت ويٺ ي ك ي، آڻيندوء א. يء جو مينڌرא، توکي كيھو پ روאہ .

ئ ن م ھ سندو א چڻ تانھنجي، روز نھاريان رאہ .

ي ٿ ي گھ رאن، چت א وھان جو چاہ . گھ ڑي אوھان ج

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

312

س منھنجو ب خت سياہ . ٿو تو ناہ كو، جيك م ھر م اہ .“ سچو” كوڏئون ق ربان ي كري، ساہ پ س

7ئ ي پيش پرينء

کي پاڻ ، پئ آء چوندي س ھ ل ي حال ھي!

ي ق ربان. تو ت ؤن آھي مينڌرא، كاכ سار دل کي ديوאنو كيو، ٻھڳڻ تنھنجي ٻاڻ .سج ننگ ڏي، آء تا ٿ يس א ڄاڻ . نام يان ڏ

آندم ھيٺ عتاب جي، مون کي پنھنجيء ڄاڻ . ندي ساھ کي، تانگھ אيڎאھ تاڻ .“ سچوء ” س

8ئ نڌ بنا ھيء كاכ،مون کي كا

كوڙي آھي، ن ي وو، كاكيون!

شتاق. ري ٿي م سوڍل ٻاجھون سرتيون، ھيء م ڌير ٿئي، א چي جي אوطاق. منھنجو ساہ س

ي خاכ. ي ڍ ٽ ج ڦري آھي سون ک ؤن، خاص س

ئ ي چوطاق. ي، جا چ ور ك ي ل ھ ت نھن ج ڌ א چ س

vv

ڻومومل را

313

جھي ويچاريء ويو، א ديون ڙي אوالכ. و ت ن ي ڑو چاכ.“ چوء س” ي ك شق אوھان جي، چ جو ع

9ئ ڑيون، ، ساريو روئان ٿي ھت ڳا آء تا ڏيھاڙيون، زאرو زאر

گھڻيون گھڻيون!

. پرين، پاڄياڻيء سان پيار كڎھن ھ ئڑو س . يان كاכ ک ؤن، تو ب نا بيزאر كام ل آھ

. رہ سوאر يندو ھئ א ڌ رאت جو، كاھي ك א .ماري مون کي يء ويچار ا ھ مينڌرא، و

. ت ب سيار ي ورہ جو، بادل ھ و سي تنھنج . ي، ھو ڏک يء کي ڏھكار ڏسي وڏ وڙאئ ي تانھنج

.“ سچو” سگ אوھان جو، تنھن ڏي نيڻ کڻو ن روאر

10ئ ي آء ، ا ور و

مون ک ؤن موٽ نه مينڌرא!

، سوڍل سائ ساء . ٹ ان نه م ميان مون س كت شان ن سان، ھيء كميڻ ي كاء .رکي شري

ھو جي א چي ڍٽ ڏنھ ن، و ڻي א ھو مون وאء .

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

314

اء . ء لڳه ن حال جو، ل ھ سائ ھ ي ھ ي ھ گھڑو، پاڻ ؤن ڄاڻ ي پ رچاء .“ سچو” كندאسي س

11ئ ڻ وڃي! ڄ يئڑو، وٺيو س ي جيڎي ون منھنجو ج א ڙ

ڀكائ ي ڀ ڃي. نا تاڙيون، ڀين ر س چ رخي م ڃي. ڑي م نھنج ت نه ك ي دل אھائ ي، م درد منديء ج

رف ت نھنجي يار ط چ و” س ڃي.“ ري، سوز نه پنھنجڑو س

ٻيو داستان 1

كاכ پ ڇندא كاپڑي، ويا א ڌو ٻ نڌ؛ وڃي رسيا א ن ھ نڌ، جت آھي كانكا.“ مون تون”

2 يا؛ كاכ پ ڇندא كاپڑي، وڏيء ويل و

ل ڈאڻون ل نگھي كري، كنھن پ رئ پ نڌ پيا؛ مون ت ون” א تي ٿاכ ٿ يا، ج ھ ڎنھن ناہ كا.“

3 ل نگھيا ل ڈאڻو، آء كاכ ڇ ڎيائون پوء تي؛ ل نه رאڻو؛ سيا، جاتي موم تاتي وڃي ر

سجد ت كيو، א ت ن كو ٹ كاڻو؛ ن كا م

vv

ڻومومل را

315

ون ت ون” تاتي ٿ ٿاڻو، ج م ناھ كا.“ 4

كاכ ل ڈאڻو ل نگھيا، א ڄ الھوت ي الل؛ ؛ אوري ھ ڎ نه א ٹ كيا، ٿ يا پ رئ خيال

؛ حدون ڀ ڃي ھليا، جن کي ح د ڀ ڃائ ي حال ھا ٿيا وصال کي. نڀال، وڃي و رت نه كا س تن س

5 ي؛ ي ل ڈאڻ ي، ن ك يا كاپڑ كاכ نه و ي؛ ي ڍريا ڍ ٽ تي، ج رنگ رکيو رאڻ ن ك ي؛ א ھي م ڑئ ي نابود ٿيا، ت ن سام ن ساماڻ

ي، جاتي ٿاכ ناہ كا.“ مون تون” ٿيا ٿاڻ 6

، تون ڍول يو ساري ڍ ٽ جو؛ يء ڏوھارڻ ڏאھ ھ ؛ ي كرھ ل كاھ كام ل ت کو كاכ تي، چ ڑھ يون، ٻ ي ل ڳي باغ ن باھ؛ نڌي ون كاכ ج کاڻيون ك

ون ت ؤن م ھڻو الہ ، كا م ھر پويئ ي مينڌرא. ھو م א 7

ڻ ميان مي ، سا س ي ڳالھ چ وאنء چڱ نڌرא؛ ”، ڑو آنء ي آھيان، تون منھنج آء تنھنجڑ

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

316

ا.” ، آھي وكاڻ ي و ھيء ن ڌر تنھنجي نانء “ 8

يان؛ ا وكاڻ ي، آء در تنھنجي آھ و اڻ ي؛ ت نھنجي ڏس ڏھاڳ كئي، ھيء نام يا

نھن ڏيکارج مينڌرא. رئ ي ٿي ھاڻ ي، تنھن م ھيء م 9

؛ ل دאر ي ك ل ماڻڻ ھليا، كاپڑ موم ؛ وچ ۾ آتش دود جا، آي ن ب ھت ب خار

؛ ڑيا تنھن سوزאن ۾، كي ن ر چ ليا ن روאر كي س ؛ دאر ي ڏسي ڀ نڀل يا، خود ک ؤن خ ماڙ

؛ ت پ چار كي ويا ماڙيء ک ؤن ن كري، پ رت نه ج ؛ ، نكا تار تنوאر ن كا صورت א تھ

؛ نڀار رت س ن كو ڏسڻ وאرو ھو، نكا س ي آئيا ت ن تي چ ڑھ ؛ ، بيخ وديء جا بار

؛ خسار ، روء ن كا ر ك ڏٺائون كاٿ ھ ان ” ا ك م א الن ك يقا “ ق ؛ “ ت كرאر

ہ تا ح ق ٿيو. ار، ھ م ل ٿا شور

vv

ڻومومل را

317

1ئ تو ڏي ھ كا تياري،

يندئ ي، ميان! جھي א ڄ سي א א

بت ماري، رکج وڏو آسرو، جي تو א ھي نال ته نيندئ ي، ميان.

ي א ڱڻ تانھنجي، ڏيندئ ي سي دلدאري، א چ نوאن طال ع ٿيندئ ي، ميان. س

وڻي گھ ڻي يار کي، زور نه زيادہ زאري، وري پوء نه ويندئ ي، ميان.

آھي ھ ٿ ح بيب جي، ڳالھ ي ساري،“ سچوء ” ج ڏאڍא ڏאڻ سي ڏيندئ ي، ميان.

2ئ ي، پانڌي يار پ رينء کي! ي آھ، ڙ ھيڎي א چ ڻ ج

، ڙي. پ يء پ رديس ۾، آھي א سان سان ھاء ھاء ريان ر ، ڙي. ت ۾ جوڙ جاء ڻ جي، چ ڄ ڻ يار س ھ ڻ كار و

ي. ، ڙ ت پٹايان، ل ک الل ن الء پوٿيون ھ ، ڙي. اء ڻ جي ساہ ۾، ساٿ ي تا نه ڄ ك س س

سال ، ڙي.“ سچوء ” ي وאء وאء کي آھي ئي، دوسن ج

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

318

3ئ رويو حال چو אن، א ال! جي א وٺ ي آ אوڏאھون!

ين ت ن پ وאن. پايو پاند ڳچيء ۾، آء پ ڌ א وھان. ي، ناھي س نھيء سوز ج رتيون א س

نوאن. ٿيان سور س ي، آء م ٿي كينك کن م س ڻ ٿ ي كريان، ٻيون التيون ك ل وאن. ڄ ڻ س ڄ س

ن ن ت ن وאن. جوش ت نھن جا جان ۾، مون کي آھ אکڑين مان ٿ يا، ريال رت روאن.“ سچو”

4ئ نھنجي אڱڻ، א توکي آڻيندو! پ رين م

ندي א ن جي ٿينديون وאڌאيون، مبارכ ج ڳ ڏيندو. א چڻ س يون جايون، ٿورو مون تي لک ٿيندو. وري وسائج پنھنج

ڀ لو پنھنجا ھٿڑא كري ڀاليون، ل ڱ مون الئ يندو. אن ک يئن جون א سان ڏس ي آيون، توکي پ رين ساڻ ن يندو. خ

ويو ف رאق ف نا ٿي وصل ٿيون وאيون، ڎيندو.“ سچو” نانو س

5ئ ، ڻائ آئ سو ڳالھ س

! و نھيا كانگ ل، تون ڀ ل ي آئ

vv

ڻومومل را

319

. ڻ ڏھون، ھل ي سو نال پ ڑھيائ ڄ خط جو آندوئ ي يار س . آء ته جوڙيئ جاء אک ۾، א ڄ אوڏאھون آئ

گھڑو س . س گھڑو آء א سان ڏنھ ن، ڏينھن گھڻا ڇو الئ. رم رאز رالئ א چو א چو تون ڇو نه א چ ٿو،

نانو א جي يار .“ سچوء ” کي، ساڻ م الئ

6ئ يئن وساري و ، وعدو ك

يون! يون ڳا ، كيئي ڳا ڀ ال سائ

اڻن سان يار پيارא، كو ڏينھن مان گ ذאري و . א سان ڏک ڏيئي و ئ אڳي ک ؤن א ڳرא، وري نه پوء نھاري و .

ڍ قطاري و. يء ك ھيڎאنھن ھوڏنھن ڇ א سان کي، پنھنج شق א ڏאري و . ، ڏيئ ي سو ع آتڻ چ رخو ويٺي چور

، سڀ كنھن ساعت سانول سائ نڀاري و .“ سچوء ” ت س ھ

7ئ ، جو تو پ ڀ ري آئ

تنھنجي ٿوري ھك ن ٿ ي پ ڄان... א ال، ميان!

. عاشق ھ ل ک ھزאرين، ل ئون אسان ٿو الئ . ھي ڀ ال كيو ٿو ڀائ ع يب א سان ۾ آھن א پارين، א

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

320

. ت نه א سان ت ؤن چائ ڏوہ ڏنگاي ون ڏسي א سان جون، چ رאتو ڏينھان يار א وھان جا، ڳ ڻ .“ سچو” ٿو ڳائ

8ئ א ڙي א لو א لو، رאنو ل آيو رא ڄ ۾!

وي ڑא سور سنڌو كري، א ڄ ڀين ر ٿ ي ڑم ڀ لو. لو. پرين، سا ساعت كنھن نه س جنھن ساعت گڎيا س

ڳالھ نه كريو كا ٻ ي، ھاريون א وھ ھ لو. ڏھاڙي ڏسڻ ک ؤن، وאر نه پ وندو و لو.

لو. א صل آھي א نھن سان، روح منھنجي جو ر ، ک ر ن ل ڳو ک لو.“ سچو” ڄڻ ن گڎيو س

ولڻو ج جاني آء ڙي جاني، ميان، آء تا روز پ ڇان ٿ ي پانڌيؤن.

ت، پوٿيون ٿ ي پٹايان، تنھنجي א چڻ كاڻ ھ رتيون، ٿ ي پانڌي پ ڇايان، نجھي صبح س س ڏאھا تنھنجي ڏيھ ڏي، ٿي كانگل א ڏאيان.

vv

ڻومومل را

321

پ رين ت نھنجي پار ڏنھ ن، אچي قاصد جي كوئ ي، حال سڻايان پانھنجو، ت نھن رھ کي روئ ي،

جان ي جال אسان جي ھاڻي ھجر ۾ ھوئ ي.

دل تنھنجي ديس ڏي ٿ ي ڏسان ڏيھاڙيون، پرين א س و س نه وساريون، نانؤ تنھنجو س

ڳچيء پائ ي كپڑو زور كريان ٿي زאريون.

א ٿي ويٺي אوتيان، آء پنبڻ مان پاڻ ي،سج سپرين تون، حال منھنجو ھاڻ ي، א چي ڏ

ك تا ساماڻ ي.درد نديء جي دل ۾، تنھنجي س م

אن ي، ينڑي ح ي ھ ڻ تانھنج ڄ ؤن س تاك ي ڏکيء کي وئ تون ن يھ ن ته ن شان ي،

ڏيئ يء ۾ ڳان ي.“ سچو”سدא آھي، ميان، ت نھنجي ڳ چ

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

322

سنڌي پورب1

، آھي كن كاپ ڑين جو؛ گ نگا کانء گ ذر فر ؛كڎھن لو כ نه ل ڑيا، سدא ت ن س

ر ، א نھن אڌوت جو. ش آھي نام م 2

جوڳي آھن جي، گوش گنگا ڏي ت ن جو؛ ن كوڏيا كات جا، پ ڻ كاپ ڑي كي؛ آھ

ن سي، جن ناتو ناٿ سان. ر سنباھ س 3

، پر كو كو ل ڀي كاپڑي؛ جوڳ ي جال ڏٺام ؛ ھي ويھي وس ۾ ويا، ھو نه لوכ ل ڑيام

ھڑא حال ڑא.تن ك اڻ ٿ يام، ھ ي ھ ي ھ 4

ان كو كاپڑي؛ جوڳ ي جال ٻ جھ ن، پر كونه ڑيون، ٿيون يون ڳا تن ڳ ڻن ڀ ري ن ج جھ ن؛“ سچل” ساہ س

، ب گ ر نا ناٿ جي. لوכ نه ٻئي ھن 5

، جي لوكان لعل ل كي ويا؛ جوڳن אوري ج وء

vv

پورب ڌيسن

323

؛ ي، ح ر پيا ۾ ھ وء الھوت ي لنگھي وڃ خ رאس ي ٿيڑא ناٿ جي. ، وڃ روبروء

6 ، پر الھوت ي لنگھي ويا؛ جوڳ ي آھن جال

؛ ، ھو کڑא مٿي خيال ڻ س ن م ھي م ڻ م ڻ ك ، ڀين ر ڀاڳ ملن مون. سي النگوٹيا الل

7 لوك الھوت ي، كنھ پ ر نه پ رڀ يا؛

سي پنھنجي رک ي پور ويا، سال ك ثابوت ي؛ ا وي ڑم ن كري. א ھي אڌيء آڌؤت ي، نانگ

8 كري لنگھيا لوכ مؤن، الھوت ي لوڙא؛ گھوڙא ڙي گھوڙא، جو مون من مستانو ٿيو.

9 ، آڌوت ي א ڳي ٿيا؛ پ ورب ڇ ڎي پوء

؛ ويا א كنڈيا א ڳنان، نه كنھن ل ڑيا لوء ، ويٺي وאٹ ڑي ن تي. جائي رت روء ر

10 ، پر الھوت ي لنگھي ويا؛ جوڳي جال ؤن جال

ھو ھلي وي ڑא ؛ حال ۾، ھي قابو مٿي قال

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

324

، جو حال نه پيو ھ ٿ م ون. نھنجي حال ھ ي ھ ي م 11

ت جايون، جي ھ ن لوء ل كي ويا؛ جوڳ ن ھ تپش تيش ت ن کي، وڃ ن الھوت ي الي ون؛ جھي ويا، و يرאڳي وאي ون؛ ووء ووء وאت و

يون. ڻ ج س אن كات ي ك آڌ وت ن آي ون، خ 12

ي سڀ سان؛ جوڳ ن آھ نه جنگ لوك ن س ، ھ ؛ ريال ت نگ ن ط جيجان ھن جھان ۾، ھ

شعالن. نھن م ، ماڻ ك م كنھن جي رتا رنگ 13

، آيل آھن א ڄ ڀ ي؛ ن لوء الھوت ي ھ ؛ ي پوء ي، پورب ج ووء ووء אڃان پ وند

ي كري. ح نجھ ص ڳ ر م ، س ن كاپ ڑي ن کي كوء א 14

، ٿورא ك ون لوכ الھوت ي م ري لنگھيا؛ بت وسي موכ؛ سدא سام ي ڑن تي،

نڌ ڏي ن ٿا كات تي. سي زאئ ر منجھو ن ذوق ، ك 15

ي مون كال ھ، אڃان ڏٺا ڏيہ ۾؛ كاپ ڑ

vv

پورب ڌيسن

325

. ، جو ساڻن ٿ ي س نه سنگ ھ ي ھ ي منھنجي حال 16

، كالھ א ڃا مون كاپ ڑي؛ ھ و جي ڏٺا ڏيہ ون، دאنھ ڇ ڎي دي سي א ڄ لنگھيا لوء م ؛ ھ

كان تي. ، موٹ ن ك م ھاري ون ھ وء ھ ڎيھ 17

پ ورب پ نڌ نه آھ، كڎھن كاپڑي ن کي؛ ؛ ت ماڻھو ميڑאكو ٿئي، سا ج وٺي جوڳ جاء ج

، سودو كن نه كو ٻيو. ر سوאء سام ي س 18

، كڎنھن كاپ ڑي ن کي؛ پ ورب آھ نه پ نڌ ؛ نڌ ي، كات ن مٿي ك سي ڏيندא ويرאڳي وڃ

ن ھوء س ي ل عل ٿ يا. ، جو ل ڑ گڎج دن ھ نڌ 19

ي؛ ن پ ڇ پ رאھ پنڌ ج پ ورب رک ي پ ، ك ، كاپ ڑين ريء ك ؛ ٻيو كو وڃي אتھ

ل نه ڦ ، كنڌ ڏيندو سو كات تي. جنھن کي ڦ ك 20

پ ورب پنڌ نه كن، كنھ ويلي كاپ ڑي؛ پائڻ كنڌ جو، توڙؤن آھي ت ن؛ كوڏ ك

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

326

ون، آڏي آڌوت ن؛سدא سامھ“ سچل” ، گ ردنون کنيو غار ۾. ي كات ڏين سي وڃ

21 ، تاڏي آء نه وڃڻو؛ جاڏي پ ورب پنڌ

نگالج ۾. ، منھنجو ھنڌ ھ نن جو ھنڌ ھي ھ 22

پ ورب پ ڇيائون، پ ر پ رکيائون پ رنان؛ אوريان پ ريان پنڌڙא، سي ل س لنگھيائون؛

ئ א تيائون، ته گ ر א س نه گ ڎيا. א 23

پ ورب کانء پري، نانگ ن نظر آھ تا؛ ن گھ وجھن ناٿ تي، پ رڀ ون پ ڀ ري؛

ي گودڙيا. نجھؤن ذوق ذري، گ ر گ ڎيا وڃ م 24

ڇ ٹ پارھ پنڌ؛ پ ورب پ ڌرن، كن و رن؛ تي؛ قدم رکي كات تي، كنڌ قربان ك

ر صدقي كيو.“ سچل” كوڏؤن كاپ ڑن، س 25

، كاكيون مٿي كات ق دم كاپ ڑي ن جو؛ ؛“ سچل”سنسو ميٹي سروپ ۾، م ٿيا سي س

vv

پورب ڌيسن

327

؛ م مام سان د سدא ساميڑن جو، د ، ٿيا نا א ندر ناٿ جي. ي ع دم آديس

26 وڻي كاپڑي؛ ويا ھ ت ؤن ويھ ي، א ڃا كالھ كا

ي، ڳالھ كريان كيھ ي؛ آيل آڌوت ن ج ساري سك مان، گاروڙي گيھي؛“ سچل”

ي وא پ ورب ۾ پيھ ي، وڃ ل ٿيا وصال کي. ص 27

تاء ، א ڃان الھوت ي لنگھيا؛ ھ ي ھ ي كال ھ ھ اء ؛ كون وڃ ڻ جو مون ڏنو، سام يڑ ن ؤن. ن الھوت ن جو لوء م تا كو پ وي پ رڀاء ، م

28 ؤن؛ ، لورא كري لوء م ويا الھوت ي الل شعال؛ نھن م ڳالھ نه ڳ رھ ڻ ج ھڑي، مگر م

، ساري ھڑي حال ھ ي ھ ي ھ رאن. ڌ م ون سي س 29

؛ جو پ نڌ جوڳ يڑن جو، سو آڌوت ن آجاء ؛ گنگا ۽ گرنار ڏي، جوڳن پ نڌ ج ڳاء ؛ پنڌ א نھ ک ؤن پ رنان، آڌوت ن کي آء

ھ ن نه رאم سان. ، جان جان ر تان تان ٿ نه جاء

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

328

30 كوڙين قربان ي، آء تا كاپ ڑي ن ت ؤن؛

ڏيئي ويا جي ڏيل کي، ھ ي ھ ي ح אن ي؛ دقو. رينديس ص ر ك ماريون م ھمان ي، آء تا س

31 كري لورא لنگھيا، ھ ي آڌوت ي א ڄ ؛

. مون ھ ئون א مان ڀ ڄ، جو آء به ويندي س א ن س

1ئ يڑن جي جات ت ؤن! آء كوڙين ٿيان ق ربان، جوڳ

كاكيون كاپ ڑي ن جو، ڏאڍو آھي مون א رمان. گذرאن. آيل آڌوت ن جو، آھي گنگا ۾

ت پورب ۾ پ روאن. ڑي، ھ ندي ڳا نانگن س ناٿ ن ھارين ڇو ٿو، ٻئي ھنڌ ٿي ت ون م ھمان.“ سچو”

2ئ ساڳ ي مون تا سڃاتو،

א ھو جيڎيون يار منھنجو!

اڻ يء جو ناتو. ؤن آھي אنھيء سان، ھن א صل الك ون ڄاتو. يئن م يندم، ڄاڻ نه ھ ته كو ٿي كري جوڳ ي א

vv

پورب ڌيسن

329

ي صو ڏس ھڻ ي، عشق א نھيء سان مون التو. رت ساري س اڻ ي عي ھاڻ ي، پيچ پاڻھي ت ن پاتو. يء ھ

ھ و س ت نه دل چاتو.“ سچو” ري ڏسي א سان جي، چ

3ئ يجان زلفن وאري، ج

ن موھيو! א نھيء ساميء م

ي א ندر א سان جي، ويو سو ٻ ھڳ ڻ ٻاري. باہ ب رہ ج جر فرאق ڀ ي وو ي ت كاري. ھ وكان ٿو ھ ار אسان کي، ك

ھ א ھو ٿو ماري. ي ڑو جيء אسان جو، مو جوڳ ي ك وאٹان ن ت ن ھاري.“ سچو” א چڻ سنديون يار אوھان جون،

4ئ ماري ويو كالھ رאت،

سونھن ڀريو سو تا سامي ڑو!

لب ت نھن جي تات. رאتو ڏينھان روح کي، ط ڃا سرتيون، تا كھڑي آھي ذ ك س אت.

ھڑو، ھاريون ڙي ھيھات. سور نه جھلڻ ج ي وאئ ي، א ٺئي پھر تنھن ج چوء ” کي آھي وאت.“ س

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

330

5ئ جو ھوم ورونھن وאرو،

جيجان گڎ سو تا جوڳ ي ڑو!

ليائ سارو. ء ڳالھ جو، خيال س ء پوئ א ڳ

ورن جي سوغات سان، آيو אوڏאنھ ن وڻجارو. س ن پ سڻ سان پيدא ٿيو، سي م جھ ستارو.

نھن موچارو. شعل م ي، م ي سڦر صورت تنھن ج ي ويٺو جان ۾، ب رھ א نھيء جو بارو. ج ڑ

ھو אک جو א جارو.“ سچوء ”آھي جو سرتيون، א

6ئ אگ ي אسان کي! يت ئ ي ب ، ك يؤن يار كھڑي ڳا

درد منديء جي دل تي، باري چاڙھيئي بار. א صل ک ون آرאم وڃايا، جان ي تنھنجي جار.

يء ماريو، آء روئان زאرو زאر. مون کي يار جدאئ

ي ڑא، تنھنجي ح سن ھزאر. ي دאناء ديوאنا ك كيئ

ري سردאر.“ سچو” غمزي ساڻ غالم كياسي،

vv

پورب ڌيسن

331

7ئ ن حال وي، ھ ي ھ ي ھ

! ڳ ر ٿيس نه سام يڑن جي س

منھنجو آھي كم كاپڑين ۾، نا ته جوڳ ي آھن جال.. و ويساھي نك ري، א ھي رאت النگوٹيا الل

ھ ي وي ڑم كالھ. ڳوليان ڦوليان وאٹڑين تي، جي ك . پاوڻ، الھي جيء جنجال نڌ آڻ ك كات א تي ك

. منجھ گودאوريء من گڎجن، جن جا خوאب خيال ي، .“ سچوء ” رאتو ڏينھان آھي ھوتن ج ساہ سنڀال

8ئ ، ال! א ڏر پ کيڑא پار پرينء جي، خ مون آڻي ڏئ

. پرين، وאٽ تا كنھن ٻيء وئ ك ڏٺئ ي سي س . ي تون وאقف ٿ ئ پاڙي ويھي پ رين جي، وڃ

. ، جڎھن پاڻ ي א ک جو پئ ڌ سڀائ ي مون ڏئ س .“ سچوء ”سوز جو پاڻ سان، אدא ڙي نازכ ن ئ

9ئ ي! ي، وھوאہ ڳالھ خاص يت ئ ي א دאس ق ك عاش

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

332

ي.روز אزل کؤن لؤن لؤن من ھنجي، وאء ورہ جي وאس ي. ي ئي پياس ، پھريون ك ھڻا سائ لڑي אسان جي س د ي. ھا א سان باس ھيڎي ھوڏي ك وياسي، باس א ي. بيخوديء مون باغ بھارאن، خوديء کانء خالص

אڳ ي، ي كيو ب ي.“ سچو” ب رہ آ رنگ سنياس

vv

سارنگ

333

سارنگ داستان پهريون

1 مون ۾ آه تون، تو ۾ آهيان مان؛پرم. ل ي بادل سان، آهي جيئن س

2 ، سرتيون ساٺ ڻ آئيون؛ سارنگ سندא ساٺ ڄ ن ويس و س كيا. ، و يو رאڳن ٺاٺ ڦ

3 پورب سندي پار جا، ككر كارونڀار؛

ڄ ن ۽ و ڄڻ سان، چڑهن ٿا چوڌאر؛ و يء سار؛ ڙ نڌ א ڀي کي آب يندي، لڌئون س

نديء م هر سان.ساوא ٿيا نگھار، مو س س 4

نگھار؛ نديء م هر سان، ساوא ٿيا س مو س يار؛ ي ڇڎيو ڏ ٿ سان، ڏوٿي ڏ ڏ له ل جون، ٿيون تارون تار؛ ترאيون

ئ ي. ڻائي ك ، صاحب س و رאه سنوאر س 5

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

334

؛ روאل ٻ هه ٻ هه كندא آيا، ٻيهر ٻ ك ؛ ككرن جي كڑكاٽ کان، ويا ٹه ي مال

؛ ي پ ئ ي، چونگن سندي چال آه ن ۾ אچ ؛ مندאئ منڈل كيا، جر א ٺا جال ي پيا، پنهوאرن پ الل؛ پ ل ر سان پ س

؛ ي پيون جھوپيون، جھانگيڑن آجھال جھ ر ! اڻن ن نگ پال ج نه ن ڌر کي، ن نگو ك

، تن پ رور پ ت رکيج تون! ج ن جا ه هڑא حال 6

ندא م ينه ن، شاهه وسا م هر س ل! ئ ش ؛ جھ ري ل منهنجي جھوپ ڑي، بنا جھ لي جھ ل

، كندين شال كر تون! ه ل كاه ل تي ك 7

يو؛ ڻ و س ك ک و ڌאئ ي، و س ڄ ن و و و ڄ ڻ وאڄا وאه كيا، پ ل ر پوء پ ل ٹيو؛

چا” سائو ٿ يو، سڀكو سارنگ آئي.“ س 8

ئ جيڎيون؛ نازכ سندو ن ينه ن، آهي א پنهنجي رאئ ري، جيئن ساوڻ م ينه ن؛ ي ريج ك

بوبيء جو. ن ۾ رאز رکي ٿو ريه ن، م

vv

سارنگ

335

9 ؛ ڻ كيائ ريج رאتاكو ريه ن سان، ر ؛ نجھان هيج ون م پ ٹ ن مٿان پ لٹ يون، ه ؛ ي، گلزאريء جي گيج

ب رن ۾ بهار كئ چل” ، سونه ساوכ وچ ۾.“ س سارنگ سيج

10 سارنگ رنگ كيا، پوياڙيء پ ٹن تي؛ ر ٻاٻاڻن جا، پ ل ر پ ي ڍيا؛ ٻ ك

ڏيهان ڏرت ويا، مو سنديء م هر سان. 11

گاهه، سارنگ كندو آئيو؛ عا کي آري، كاهيون א چي كاه؛ گ ڑ جيئن گوڙيون ك وאيوء سان وאرא كري، ٺاهيو א چي ٺاه؛ و سايائ و ڏ ڦڑو، وאٹن تي وאه وאه؛

گلزאريون ۽ گاه، پ ٹ ن تي پڌرא ٿيا. 12

كوريا؛ كر ك ب پار ڏي، ك א ڄ پڻ پور رאئتا، ساجھ ري سوريا؛ ر س سارنگ س

ر منڈل ۽ سارنگيون، چ نگ چڱا چوريا؛ س ب ل تارون تيج سان. א ڀ א تي אوريا، ط

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

336

13 ي پيو و ڏ ڦڑو، ڀ نيون ڀ ٹ ڀ ريون؛ وس ڀ ٹاريون ڀ ٹ ن تان، وٿاڻ وريون؛

ن جو ک ريون، چاڏي ک ڏنئون چاه مان. 14

ن جون ک ريون؛ چاڏئ ڏنئون چاه مان، ک وهائينديون سي آئيون، ٿ ڻن مان ٿريون؛ ڀ ٹاريون ڀريون، آيون وسائي و ڏ ڦ ڑא.

15 وא وسائيج، درد منديء جو ديس؛يندم א وڏڙא! پ رين مون پرديس، א ٺ ي א

16 ندون موٹي آئيون، جھ ڑ جھجھا جوٹيون؛ م

پ ل ر سا ڻ پ ر ٿيا، پوٺا ۽ پوٺيون؛ ي م ينهن مهر جا، ميهي ون א ڄ موٹيون؛ پ س چ ريو א چن چوٹيون، وٿاڻ ول ر كيو.

17 وא وري تون، وطن تي وس كرين؛

پرين! م ينهن وسندي مون، سڄڻ سار س 18

vv

سارنگ

337

ت جا درياه؛ ي پيا، ر ديسا ديس وس گلزאريون ۽ گاه، پوٺن تي پڌرא ٿيا.

19 عي ۾ א ٿ ي، سارنگ س سس ڇڎ؛“ سچل”

ڑندء ه ڎ ؛ مٿان אيندء אوچتو، هاڻ نه م ي. ي وڃ ڻ کان אڳ א جھاپ ي كا אڏ، وس

20 سارنگ ساري رאت، رڻن مٿي ريج كيا؛

پ کن پرڙא سوئيا، پ ره ڦٹ يء پرڀات؛؛ پ ٹن تي پڌرא ٿيا، گ ل ڦ ل ڀاتون ڀات

وאئ ي سڀ كنهن وאت، ي.“ سچل” سارنگ ساٺ ج 21

سارنگ صبح آئيو، گوڙيون كري گاج ؛ لهي كيا. ڑم ه ر ك هاري ه ليا هاج ، ك

22 ئي آ ب س؛ ڀينر نا ڀانئيو، ته بوندن ك

ي وي وترو. ي آئيو، ور جھوڙ א 23

؛ ي رאت אک آب وهائ يو، سرتيون سار ؛ وهائ ن وڏ ڦڑو، پرچن نا پرڀات

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

338

، א ک אوتڻ سکيو. ڀينر کان ب رسات 24

ڻ ٻيو وڄ ڻ، ٹيون ل هي پيو سيء ؛ ه ك وس يء ؛ جھوري وڌئ جھوپيون، ڇ ن وڌאئ ڇ رن ن جو رڻ ن ۾، وאه وسيلو ٿ يء ؛

حال جن جو هيء ، ت ن پ رور رک پناه ۾! 25

א ول آنڌي آئي، پويان جھ ڑ جھ جھو؛ نكو אولو آسرو، نكو אوٽ א جھو؛ ڏهيل ڏجھو، ت ن پرو ر رک پناه ۾!

26 ؛ א ول آنڌي آئ ي، پويان ٿي برسات

؛ رعد جي رڙين ۾، ڀيڻي نه ه ئ ي بات ؛ ويچارين ورن جي، وאئ ي ه ي ڑي وאت

يون سڀ رאت؛ كڻ، سيء م ڻ هيٺان چ مٿان وس پ رهه ڦٹي پ رڀات، كڻكان كانڌي ن گ ڎيون.

27 رن كڍيا كوڙ ؛ ك א ڄ پورب پار ڏي، ك

صبح ويل سويل جو، سارنگ الت ي س وڙ ؛ وڄن وאڄا وאه كيا، مينگھ ٻ ڌא א ڄ موڙ؛

vv

سارنگ

339

لوكان الٿ ي لوڙ ، مو پنهنجي مهر سان.28

ي آئ يا؛ א ت رאن אوري، بادل ب رس ريال سوز جا، سارنگ ٿو سوري؛ ر س س

گھوري مان گھوري، אجھو אڱڻ آئ يا.29

كاٽ؛ ي مچ كڻ א ترאن אوري، كئ ي مچ ، لس ٻيلي تي الٽ ؛ א تان كيائ אوچ

كرאن تي، گوڙن جا گڑگاٽ ؛ منڈل ٿيا م ي کاڌא ڦاٽ؛ رن مٿان كيچ جي، ڦڑك ك ك

وري ورت ئون وאٽ ، سائي سنڌ جي.“ سچل” 30

سچل سائ ي سنڌ جي، وري ورتائون وאٽ ؛ جھ ڑ ڦڑ جھ لي آئ ي، جھٹ كو ڏيئ ي جھاٽ ؛ ي پيا وڏ ڦڑא، گھيڑ پ سائي گھاٽ ؛ وس

الٿ ي אڃ א ساٽ ، سارن ي. گ سنگهارن ج 31

سارنگ آيو ص ۾، بوندن كئ ي ب س؛ڍي نيل تي. ، ق زح ك ي رس رنگا رنگ

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

340

و هير رانج داستان پهريون

1 ڻ چڑهي هليو؛ ھو ر ڇڎي ملكيت مال، رא

ي س كنگال، نه ته حاكم هو هزאر جو. قسمت ك 2

ت هزאر جو، قسمت كيو كنگال؛ حاكم ء جو مرد کي، خطرو نكو خيال؛م سكي

ي ڑس حال؛ بت مستانو كري، ههڑو ك ي. ت هزאر ج پ ڇي جھنگ سيال، ح ب نه

3 ھن مان رאجو؛ لك جو، رא مالك א نهيء م

אلفت کان عطا ٿيو، ڏکن جو ڏאجو؛ل درد کان. يم آجو، دنيا جي ك عشق ك

4 ھو آء رאجا؛ ت هزאر جو، رא مالك

ي مون کي قلب ۾، قرب هئ كا جا؛ كان ڏکن جا ڏאجا، لکيا ه ي م لوح ۾.

5

vv

و هير رانج

341

شاه ي ه يم شان، دل پنهنجي ديس ۾؛ א تان آيس אوچتو، کڻ ي سورن جو سامان؛ ڇا منجھارؤن ڇا ٿ ي آيس، אهو אٿم א رمان؛אن، مون کي ه ه كيو. ت ۾ ح ح

6 ھو ه يس رאء ، مالك پنهنجي ملك جو؛ رא

اء ؛א ديون عشق אنڌو كيو، پ ي ڑم ك ي ه جي. گ ھورن كيم گھاء ، ه א چ

7 ؛ א چڻ אوکو مون ه يو، هاريون آندم ه ئي پاڻ کي، پاڙڻ پ ئي تقدير ؛ پنهنجي ل ک

اء سان. ، قسمت قيد א ي تدب كانه هل 8

؛ ي، الٿم سڀ لباس جوڳيا ويس ڍك پ ٹ پٹيهر بافتا، نپٹ كيم ؛ ناس

، دنيا جي درد کان. كيو نينهن ن رאس 9

مون کي ماء كيو، چوچك ڌيء چريو؛. بت وאرئ عقل هوش نيو، منهنجو

10

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

342

چوچك ڌيء چ ريو، مون کي كيو ماء ؛ اء ، آيل عشق אنڌو كيو. پ ي ڑم كونه

11 ؛ بت كيو ميهار ي هوت کي، شاه هزאر ، كهڑو آهه قريب کا عاشقن کي عار ن.

12 ي هاڻ؛ ڑאن، ه א چ بت کان م مور نه

كاڻ كن جي كاڻ، ڳئون چاريندس ڳوٺ جون.

13 ڳئون چاريندس ڳوٺ جون، كاڻ كن جي كاڻ؛

ب سان. ن ڀ ي ميلي אها روح رهاڻ، م 14

؛ كاڻ كن جي كاڻ، ڳ لي ٿ يس ڳنوאر ، ل هن ڏوال ڏيل جا. من مون ملي يار

15 ڑو وجھان کوه ؛نورنگ ندورو، کي

ھو منهنجي روح ، سدא وسي ٿو سرتيون. رא 16

کيڑي نا ميڑي، مو مون کي جيڎيون؛

vv

و هير رانج

343

ھن منهنجي روح ۾. جھ نگ سڄو جھيڑي، ته به رא 17

ڑو وجھان کوه ، نورنگ ندورو؛ کي دل א ٿم ديرو، هزאريء جي هوت جو.

18 ، چڱي چوچك چت؛ وאحد شال وجھ

، س ! پ رور رک پ ت ك وאرئ دא س 19

؛ ھي سان، کيڑو ک پ ڑتال ھي روح رא ر ؛ ي وچ ۾، چوچك ڏس چنڈאل ڌؤن وجھ و ؛ مادر م هڻا ڏئي جھجھا، جھيڑي جھنگ سيال

، مون کان مور نه وسري. مٺو مون م هوאل 20

ي رאه ؛ ھو ڏس ه ر ه ر ويٺو ه جي، رא ھ ل ي، چاهون تي چناه ؛ ويٺو وڄائي و

سور سڄڻ جا.“ سچل” و وتي ساه ، سانڍي

1ئ جو جوڳي زلفن وאرو،

ڃاتو! سو سام ي مون تان ك س

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

344

وچارو. نهن م ل م ڳ ل كئي كف دست پ هوڙא، مشع אنگ ڀڀوت بنائي آيو، بيک پئ ي وڻجارو.

ت هزאرو. يندو، ڇڎي ھو א ٻئي لباس كو رאئيء ل ، ماريو م ڃا نهيء ک ون ك س سبب א ئه وאرو.

ليائ سارو.“ سچو” ال س ھو آهي، جڎهن ڃاتو رא س

2ئ جو אڱڻ پيه ي א ڄ آيو،

ڃاتو! سو سام ي مون تا صحيح س

ک كري، تنهن كيڎو هنر هاليو! אڳيء جو بي بر جھ ٹائون جوڳ ن وאريون، تنهن ل ڱ بسمو اليو. س ھايو ء مست آوאز א نهيء جي، منهنجو روح ر ر . م

ت هزאري وאرو، مو آڻي م اليو. ھو رא اليو. شك م نهيء جي كارڻ، مون تا م عطر عب א

ر پاڻون ڄاڻي، پياري ه ي س جھايو.“ سچوء ” کي

ٻيو داستان 1

ھ ن رمزدאر؛ ڍيائون لوء مان، رא لوڌي ك جاٹي هليو جان تي، جوڳن جو جنسار؛

ڻيادאر، چوريون وتي چاه م ر م م ان.

vv

و هير رانج

345

2 ن پيو؛ א لس آوאز كو، منهنجي ك ه ردي אندر ه جي، آهي كونه ٻيو؛

ء مست كيو، جوڳيڑن جي جيڎيون. ر م 3

، گودين وڌא گودڙئي؛ كاريه ر قت يل ؛ نڈن سان، نانگ نسورא ن يل نڈيو وتي م م

ء مستانا كيا. ر ، م يل ھ ن جي رس رא 4 رد جي، کن ء تي تنهن م ر م ر ؛ يا كاريهرن ك

ٻ ر ڇڎي ٻاهر ٿيا، ن يال ن كري ن ر ؛ زهري منجھ زه ر، جوڳ يڑي جھ ٹي وتا.

5 ، كاٹيو كاريه ر؛ جن کي א ديون אوچ ت ن جي خاص خ ، جاچيو جوڳيڑن کان.

6 ؛ جاچيو جوڳ يڑ ن کان، تن جي خ خاص

و ن مٿي. نگھ ڻ سان س ، س نانگن كيا ناس 7

ٻ ر مان ٻاهر ر ؛ نكري، كاري کنيا ك

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

346

، جه ڏ ر نه ڏيهه ۾. نهيء جي ڏ ر ڏ ر א 8

ي، جوڳن ماري جک ؛ ڃاتئون ك ك پ س س ڀاڳا سي ئ ي ٿ يا. ک ، س نگھيو ك ج ن س

9 ن ن ۾ وجھ ي، خان ڇڎي خان ي؛ ل ك نڍ ك

ي هليو. و يء طرف ر ر جان ي، رאو جوڳيس 10

ر ويو، جوڳيس يء طرف ر رאو جوאن؛ رد ٿيو مستان؛ هيكر ه א ك ۾، م

ساڻ کڻ ي هليو.“ سچل”سورن جو سامان، 11

يء ڏאنهن رويو؛ ڇڎي چاه چناب جو، رאو ھ ليون وڄائيندو ويو؛ رليون، و رليون س م ٿان يكو ٿيو، سو نانگو نورنگ پ ر ۾.

12 ڻدאر؛ ركڻو م جوڳي آيو ج وء ۾، م

جي لک هزאر؛مر مستانا كيا، جنهن ر دאر، ن يال ناٿ نوאئ يا. كاريهر ك

13

vv

و هير رانج

347

ڑهي، جوڳ ي آيو جوء ۾؛ ڙא، م منڈ بوبن تي. ڙא نڈ پڑهيو سو پڑهي، م

14 ت نبيون ت ن ت ڻي، جوڳي آيو جوء ۾؛

ڃ ۾. ھو روليو ر كنهن جي ق رب كڻي، رא 15

نيٹ يء نورنگ پور ۾، ويهڻ وهه ٿيو؛ و چاهه چناهه سان.ڏورאپا نه ڏيو، جنهنج

16 نيٹيء نورنگ پور ۾، ويهڻ ٿيو وهه ؛

ڑא، مانڍيء لڳو م نهه ؛ م ت كاريا ك ق سم ينگ جو. ڍي وهه ، ورهه سندي وאس وره ؤن ك

17 گن ؛ ئي م ء ك ر هاريء ٻڌي ه ، م

ي، ويچاريء و چ ن ؛“ سچو” وسري ك ك النگوٹيء ل گن ، ل کيو جنهن جو لوح ۾ .

18 ه ك ه يس، ه آهيان ك !

سا אهي س ، رאئ يو.“ سچل” ك ك س

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

348

ئڑي ديري، آء אسا

توکي گھڻو ساريان ٿي.رאن ٿي. ب م نا ته

تون تا ميڎא، م تا تيڎي، ک هه گھتان سڀ کيڑي، ه ت گھ نگھ ر گھاريان ٿي.

، ل هه پ و ن سڀ جھيڑي، א ڱڻ ساڏي آء پيارل لئه ه نج ون هاريان ٿيتو .

vv

ڳجو

349

جوڳ داستان پهريون

1 ڌوڻ يء منجھ ڌيان ، آهي آڌوت ن جو؛

گ م ٿ ي گ رگم گودڙيا، كن گروڙي گيان؛نا ت ن جو. א صل کان א شنان ، گنگا

2 ي گمنام؛ پورب پ نڌ نه وڃڻا، گ رنار

رن ك وسرאم؛ ويچاري ٿي وאٽ تي، ك نياسن جي.سي ۾ چا س ، س نگرאم س

3 پورب سندא پ ، الهوتي ل ٹي ويا؛

چا گ م گ ر گيات ۾. ، س گ رناري گ ن 4

ورلو ويرאڳي، گ يان ي، ڏٺم گودڙيو؛ ڀ ليا ڏٺم ڀ ۾، ڀوڳ ي ۽ ڀاڳ ي؛

طالب ت ياڳ ي، ل کن ۾ كو هيكڑو. 5

جوڳ جٹائ ون، جوڙي جوڙيون جان تي؛

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

350

ٹا ٻڌي چيلهه سان ، ت نيون ت ڻيائون؛ مچ ڑيائون؛ شتا ك ن سان جهان تي، ك ج نج

ي ويا. گروڙي گائون، پورب پنڌ پ ڇ 6

جوڳي ڀاتون ڀات، پ ر منهنجو آڌوت ن سان؛ڳ ي رאت؛ فر ويا ساجھري، رهيا ر س

ي تات، رאتيان ڏينهان روح کي. طلب تن ج 7

؛ ک אڌوت ، א ن م آه ن א كيچار پورب سي نه پ ريا، ؛ ن پرچار ي ك نه ك

א ٺ ئي پهر א ڇ ۾، رهن سي گ م گار؛نسا ت ن وڃائيا. نسكار، س ل س چ س

8 ؛ א ڃا آڌوت ي، آهن אكيچار

ي جن ڀورא كيا. א وديا א هنكار، ڀ ڃ 9

ن ڦاڙ ، آيل א ڄ لنگھي ويا؛ كاپ ڑي ك ؛ رل سان مڻيار ن کي، م ست كري ويا م م

ت ن جوڳيڑن جي جاڙ ، مون کان ئي نه وسري. م 10

vv

ڳجو

351

، کنيو گھ من گودڙيا؛ ي ق نديل كاپڑ ؛ ڇ ٻ ت كري ڇ ٻ ن ۾، وتن كاريهر قتي ل ؛ رل سان א هي، آڌوتي א صيل نڈن م م

ي.“ سچل” بيل، جيء ۾ جوڳيئڑن ج ك س س 11

، ڌرم جي ڌوڻ ي؛ الت ي الهوت ي هليا. پ نبه جي پوڻ ي، ساڙي سنياس

12 جھونا ڳڑه جي جوء ۾ ، جوڳ جوڳ א جوڳ ؛

ڀوڳ ڀوڳ א ڀوڳ ، پاڻ وڃائ ي پانهنجو.

1ئ ي ماريو، ڙي مون کي، بت جي م

كاكيون كنهن سان وره ورאه يان!

ي، عشق ڏنو אوالرو. عقل علم سڀ ڇوڙ ڏتو س ، س سڄڻ جو سارو. אکيان کول ته ظاهر ڏيک

پ رجھي پ אيڎאه پايو، هوت א ٿو هاكارو. ور وجھايو، ڳچيء جي وچ ڳارو. بت مون منص

ن س ڇوڙ سانباها، وره كيو جان وאرو.“ سچيڎنا”

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

352

2ئ ي ک سي! اڻ يء ج ي ٿيو يار א سان کؤن، دل ياك

سان وאٽ אوهان جي، مان كو ره رسي! ويٺي ڏ ي! ، ڏيهه سندئ ي كو ڏس א چڻ ه ن جو אيڎאه

ر ، “ سچوء ” س جي يار سدאئ ي. وره جو م ينهڑو وس

3ئ ڳالهيون ڳارن ٿ يون، ميان، دل کي دوس جون، ميان!

ياد א چن جي ڳالهيون، א هي كوكان كارن ٿيون. هو جي كيائون ڳ جھ ۾، א هي مامان مارن ٿيون.

ڳ ڻن وאريون ڳالهڑيون، א هي ٻارڻ ٻارن ٿيون.ڻ كارڻ א کڑيون، صاحب سارن ٿيون. پ س

ت جا، هنجو هارن ٿيون. پاڻ يء گاڏ ون ر ن نه غ كو، وאحد وאرن ٿيون. אکيون ڏس

א هي ڳالهڑيون، ن ت مون کي مارن ٿيون.“ سچو”

4ئ ي آهيان آء ، پنهنجي كري ڄاڻ! تنهنج

، كاڏي كاهيان آء . جاڏي تاڏي توه دل هونديس אوهان ساڻ.

vv

ڳجو

353

ڱ نه ساهيان آء ، ، س آء كنيزכ تون تان سائ يس א ڄاڻ. چيٹك ك

كن كيئ ي تو ل ئه سانول ه ك تا ڇاهيان آء ، س صدقي كيم پاڻ.

ڻ تو ه ئون ٻاهر س ري، كنهن دم ناهيان آء ، “سچو” پنهنجو جھ لج ٻاڻ.

5ئ تنهنجي كارڻ كاريو،

هوء هوء هول ي ڑو!

پرين، تنهنج ڳاله ڳاريو. كنهن سان كريان س بت ماريو. كنهن در ڏيان دאنه ڑي، تنهنجي

شق جي א ندر אسان جي، ڏאڍو ٻارڻ ٻاريو. گ ع آ يم وساريو. ڑي آهيان، وא ك آء אوها

پنهنجو ساريو.“ سچو”پاڻئون پاسي نه كريو، سگ

6ئ هڻا توکي كيهو هاڻ ي هاڻ ي، س ن موه ڻا؟ ڏوאرאپو ڏيان، ڀلو م

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

354

وس ويچاريء جو ناه א صل ک ون، تون پرين پاڻه ڄاڻ ي. ك ساماڻ ي. ي، ڏאڍي سا س א ندر منهنجي وو آهي אوهان ج

א وهان ٻاجھون ويٺي אوتيان، پنبڻ مان پاڻ ي.ڃاڻ ي.“ سچو” א وهان جو آهي א صل ک ؤن، پنهنجو سو سڱ س

7ئ ڇو ٿو ڇڎين، ڇو ٿو ڇڎين، مون کي هاڻ ي،

ي آهيان! آء تا ت نهنجڑ

گ ڎين. پاڻ پنهنجو پاڻه ساڻ غريهان، אوري سي دل א ڏين. پکا پکن سام

.“ سچو” نهاري وאٹڑيون، אيندين صاحب كڎه

8ئ ، توسان! ي يار ي א چي منهنج رهج

آء ڇا ڄاڻان عشق منجھارؤن، ب رهي وאلڑא بار. طرف ٻئي كنه خيال نه ڀانيان، آهي سدאئ يار.

هوندين هميشه گڎ אسان سان، نيڻن وها نار.، پرت ي א ٿئي سردאر.“ سچو”ٻانهن هڻا سائ ي س ج

vv

ڳجو

355

9ئ تون تا كڎهن אيندين يار،ي روز نهاريان رאه! ت نهنج

. پرين، ب ره تنهنجي جا بار ر تي چاڙهيا س س . ي سار سنڀار رאتو ڏينهان روح کي، تنهنج

. ندא نار يو، نيڻن س وه ن ٿا وאكا ك . آء تا هكڑو ناهيان، تنهنجا عاشق لک هزאر

. پرين، مون کي كوه هڻن قهار ندء ميان س سور س . پ رين پارج پانهنجا، جي كيئ ي قول قرאر

. يار ر م ڏوه ڏيان ٻئي كنهن کي، آهي مون ئ ي س . نهيء جار א ندر منهنجو א ڌ كيو، جان ي א . ي ت ند تنوאر א ٺ ئي پ ه ر ٿ ي وڄي، ت نهنج

يء کي ماري א ئ . م ، تون وئ ڏنه ن وڻكار ته گ אوهان جو، ٿو روئي زאر و زאر.“ سچو” س

ڻ 1ھنيها، چئج پ نهونء کي، ساٿ ي ساري س

אگي آهييان، وو! ب

رين، وو، ، سارو عرض ك حال ڏسيو ٿو جو وڃ دالسو كو دوست ڏنهن، وٺي جلد ورين، وو.

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

356

ج نه كيچ کي، ڇ پ ر تا نه ڇڎين، وو، كارو ك ي، گول ن ساڻ گ ڎين، وو. ٻانهي ڄاڻ ي پانهنج

ي ه ت ه ئان، وو، توسان عمر گ ذאريان، جان ك ن ڳاري آهيان، جان ٿ ي رت روئان، وو. ڳاله تنهنج ڏوريندي مون ڏونگرين، گھڻا ڏينهن ٿيا، وو،

ي ٻڌא هوندא هوت تو، ج ڎ كيا، وو.“ سچوء ” س

vv

وسمال

357

مالوس داستان پهريون

1 لوڏيندي المون، ڏאهو ڏאر چڑهيو چوي؛

آندو א ٿم پاڻ سان، نينهن ڀ ريو نامو؛’ يم رאتيان روאنو؛’ توڏي ساريو سڄڻان، ك

پڑه ي پروאنو، مون کي جلد جوאب ڏي!’ ‘ 2

ندي پار ڏه ن؛ كانگل آ א ڄ ، پريان س ڳالهيون كيائ سڄڻان، سي روح ٻ ڌي كيو رڄ ؛

، ظاهر كيائ زبان سان. پ کيء كي و نا پ ڄ 3

ڏאهو א ڄ ڏسو، جي ويڑهي ويڳاڻو وتي؛صو؛ نجھئون پانهنجي، ٿو ڏئي حال ح پورن م

ڻ ي كري، ه ن خيالؤن ك ک سو؛ ور س رتيون س س كو قري ق صو، تنهن سيکاري موكليو.

4 ري؛ ، א ڄ ڏאهي ڏאر چڑه ي ك كيون وکاڻيون وאت

ڻ ڻ سان کي س ؛ ي چ پ چ پات ، لڳ رتي س

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

358

، لوٺياڻيون سان الت؛ آت ڻ وאريون א ته ، ه ي ه ي سو كانگو كيون. روئن ساري رאت

5 ، ڇاهون كانگ قريب جا؟ گھڻا ڏينهن لڳاء ؛ ي، ڀ ل ي كري ڀ ڳاء كي دم آڏو دوست ج

ي مرאن. ، متان جھوريء منجھ جھڄ ي تا ت ن تڳاء هاڻي ك 6

وאت كري وאئ ي، א ڄ پ ڻ كانگ قريب جو؛ ي جو چيائ چ هنب سان، تنهن ل ڇ ڏאڍي الئ ي؛ ك

ي سندڙي. ر کي آئ ي، ڄ ڻ ڄ ر ڄ אند 7

ي جو كانگ قريب جو؛ ي الم ل تو، ك ل ئ ي جي الت جو، پ وي كونه پتو؛ تنهن الک يڻ

وريون آهيو! تو، پ ر א ڻ س يئن ك يون ك كاك 8

ئون كانگڑو، א ڄ م كيهي ك نجھ وت ي؛ ٿو ويڑهي م ؛ ي تنهنجو حالڑو، كاكيون كام ك پ س

ي. ، ٿو جيء کي جياپو ٿئ تنهنجي الت ل9

ي سڻو سرتيون؛ ي ك א ڄ التيون كانگ ل تيون، س

vv

وسمال

359

هيو وجھي، ويڑهي منجھ وت يون؛ ه ڻ سان ك جو ك سنديون رאز رتيون، ٿو پ ڻ كري پڌريون.

10 ، ٿ ي پکيء پارא رويو رويو رت نڀا ڏئ ي؛

؛’ته ين وجھانء گھ نگھرو، سي ڇمكائيندو وت پ گھڑو ساٿيڑא ورين!’ ، س کيئن وٺ ي خط ‘

11 رتيون! ڻيجو س جو ٿو كانگ چوي، سو س وڏيء ويل صبح جو، ٿو چڑهيو الم ل وي؛

تهون. א لكي ۾ نه آهي، آتڻ، ک ڻون א 12

ڏאهو چڑه ي ڏאر تي، ٿو ڏئي ڏورאپا؛ ينء جا، אهو نازכ نياپا؛پڌرא كري نه پر

آڻيو אورאپا، ڳالهيون ڳوريء کي چوي.13

ت ر نه ه ك توڙي، א ڄ الم الک يڻو ل ئي؛ ي، کنڀن کي کوڙي؛ ويٺو آهه وڳوڙج

نهن گھڻو موڙي؛ ڳالهه كرڻ کان كاكيون، م پ ر پنهنجا ٹوڙي، چكيون ڏئي ٿو چهنب سان.

14

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

360

سڻيجو سوئ ي، جيكي چوي كانگڑو؛ سان هنڈאئجو، سرتيون سڀوئ ي؛هئ

ندن سان وجھان، پکيء کي پوئ ي؛ كنڍيون ك جانب ڏنه ن جو ئي، آڻي نياپا نينهن جا.

15 ، تا توتي عطر אوتيان؛ آء كانگل كائ ؛ א چڻ ٻاجھون تانهنجي، آهيان אٻاڻك آئ

؛ ڏאها گھڻا ڏينهڑא، متان تون الئ ، ته منهنجو ساهه سڌ پ אڱڻ پائ ير ٿئي.

16 ڻان؛ ڄ كانگل آ كالهه، وٺ ي سنيها س

. ، كانه كيائ كڎه بت ريء مقال

17 ي، كالهه אوڏאهون آئيو؛ كي جو كانگ ڏس

. ڄڻ ي، ڳالهيون كندي س پي س هنياء ڦ س 18

مالهان موت جون وجھان، پ کيء کي پوئ ي؛ ين سونا گھ نگھ رو، تا ٿئي سوאيو سوئ ي؛ پ

ر تنه جو نه ٿئي! سينڌو سڀكوئ ي، م

vv

وسمال

361

19 ؛ رصع موتي پ کيء سندא پ ر، كريان م جو آڻي عجي ڏنه ن، ڏئي خوب خ ؛

ي مون ڀ ر، شال ويٺو كري وאئ يون! ڀينر ڙ 02

؛ ي ساري ڏنائ سنيها جي سڄڻان، س ، ته ئ א تائ ‘ نه آڻ ج وچ ۾.‘ پاڻ’ א

21 ک سن يندو ٿيء ، وٺ ي س א دא א يهڑא؛

جاء ئي ٿي مون جيء ، ڏאها جڎهن ڏسانء ٿو.

1ئ ي، كالهه جو كانگ א ڏאڻ ڀلو، كيئن وئ پ ري ن وٽ؟

ياڻي. ئي، אڳيون يار س گھڻي تو سان كا ك ي. ي تا پ ڇيو، ڏيج دالسو هاڻ پ رينء ك

ي. نيها، א كارڻ آڻ ساري مون کي ڏيج س پ رين سندي پار ڏي، عاشق ڇو نه א ماڻي.

אئ אڏאمي אوڏه ون، ساه سيباڻي.“ سچو”

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

362

2ئ ، پ رين نه ڄا پ رديسي! ي كيئ ن ال لؤن وڃ

هيلون، پ رجھ يم ك س . تيلهان آڏو ڏک آ

ڏينهن گذريا غم تنهن جي ۾،. ي ٿي ڳا ڳالهه جنهن ج ريان، دאنهون فريادون ك

ك ڇو س !“ سچو” سيبا

3ئ ل ؤن مون سان جا الي و ،

ي ه ن ويه ي! ، ويڑه يار

لڑي، دل گھ وٽ אک سان گھاي و ي د دردمنديء ج - ريان ٻ ي كيه ي. ڳالهه ك

هائي آي و ب مارين ٿو، ت ك א شتاق ن کي م - ي و تيه ي. جيه ي وڻي و ك

ڌ نه مون کي، پاڻ پ رين پ رجھايو ي س نهيء ج ڳالهه א - ي. رمز ڳ جھ يء دل ريه

، ه ن ڏي هوت هالي و د پارؤن پنهنجي كيئي قاص - ڏيهه گ ڎيا ڄ ڻ ڏيهي.

vv

وسمال

363

، ديدن ساڻ دتاري و “ سچوء ”دل ي دل سائ ج - ڑي نيه ي. ن ينه ن אوها

4ئ ، كيئ ي ڏک جا ڏينهنڑא لنگھا

! نهنجا سائ ڻ تون م س

. ر تي ڏک جا مينهڑא وسا ڳالهيون كندي مون كيئ ي س .پري ي پنڌڙא پ ڇا ن א وهان جي پار جا، ٿي ڏهاڙ

. ال پرين، ميان سارא ئ ي سور س ك א وهان جي س س .“ سچل” سي ئ ي آئيا، ج ن ل ئي فاالن روز وجھا

5ئ ، تون تا پنهنجو پاڻ پ ساء

شوق تنهنجو مون کي يار شتابي.

. א چي אکڑين ۾، جوڙي ويه ج جاء ناميا نان و ڌ ڻ يء . جي، پ א سان وٽ پاء

א ڳي پوء ڀ ي آسرو، هوت א سان کي آهه . . א ڄ ڀ ي وאٽ نهاريان، اللن تنهنجي الء

.“ سچوء ” آء אڱڻ آسروند جي، كاء كيم س

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

364

6ئ يندא، هوت ڏٺئ ي هيڎي א

چ چ ئو! كيئن ساٿ ي، مون کي س

ي א ڏيندא! ي آڻ ه تئو ن پ ٹ ي پ ک ڑא، ه ت ك وڙؤن پاڻ سان، هيء غريب گ ڎيندא.پنهنجي

پرين، ٿورياڻيء سان ٿيندא. ي س ڏگ ڀائ ي س ي دل تي، دאن هه دست ڌريندא. دردمند ج

، جڎهن ڏوڙא طالع مون ٿ نان و سڎيندא.“ سچو”

7ئ يار پانڌي، ڙي ميان، م ساٿ ي، ڙي ميان،

يندא! كيچيڑא، ٻيليڑא، كڎهن אسان وٽ א

ي ڏک ڏيئي پوء ويندא؟هوندא אسان وٽ يار هميشه، ك هو א ٿم آسرو، ڇوري تا نه ڇڎيندא. א

صاحب پنهنجي ساٿ سان، هيء غ ريب گ ڎيندא. ي ه ت ع جيب א ڏيندא؟ پ کا پنهنجا، چئو ڙي ساٿ ي، ك

پرين، پاڻ אچي ه ٿ ڏيندא.“ سچو” توکي س

vv

وسمال

365

8ئ تون آه صاحب صورت جو، ه ي آهه غالم ت نهنجو؛

دאم تنهنجو. هڻا، مون کي م آهي ذوق شوق س

ي نا وسار جو، ميان، جي آهن אصل אوهان جا، س مون تي آهي م قرر، سائ سالم تنهنجو. رאتو ڏينهنان روئڻ ۾، هني ڑو א دאس ه ي ڑو،

ره آڻي رساڻيو، پ ر پيام تنهنجو. ، كر دور درد کي، ميان،’ دلگ تون مٿان ٿئ

قام تنهنجو.’ אول آخر אسان وٽ، هوندو م رد كر فنا ف كر کي، א ميدوאر ٿ ي رهه ،’

مام تنهنجو.’ ه ت ه ت يق ڄاڻج، آهيان א ي تنهنجا،’ تون آه א صل אسان جو، آهيون אس س

ل ي ’ آهي قبول ك كالم تنهنجو.“ سچو”

9ئ ڏي دالسو دوست هن کي، א صل تنهنجو آهه، ميان!

، ميان. ه ت ٿ ي ساء ي گ ذאريان ڏينهڑא، سانول אوهان ج ، ميان. غصو ن ه كر غمناכ سان، نا ته حال ه ن هاء هاء ، ميان، ون ٻ ي جاء ي در بنا، جاني نه م دل אوهان ج

، ميان. ، آهي א نهيء وאء وאء جنهن کي نه تنهنجي دوس

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

366

، ميان ي אسان جو حالڑو، تون پ אسان وٽ پاء ڏس ، ي وٺي هيء پانهنجو، الل ن پنهنجي ڳل الء ميان. پاڄ . ميان، بوب كر، طالب نه هيئن ت رساء مطلب אهو

، ميان. آهي دم אسان ديدאر جو، كنهن وאر تون ورساء ، ميان. يون، ڳالهيون ويٺو ه ت ڳاء رאتو ڏينهان ه و تا تنهنج

نيڻ ک ڻ نا ڌڻيء جي، هي سگ ، مي“ سچو” رچاء س ان.

ٻيو داستان 1

يئن ڀ نو، ه ي جو نامو نيه ن جو؟ ڀين ر ك ار ڏنو، ه و جو آيس ع جي ڏنه ن. جيكس

2 يئن ڀ نوس؟ پڑهندي پرزو پرينء جو، ڀ لو ك

ار ڏنوس، ه و جو آيس ع جي ڏنه ن. جيكس 3

ي س پري نء ڏي. ، پنو لک روئ ي زאرو زאر ء عبار ، א و ار نس خ ط ڏ ت ۾.

4 ، א ڃا ل کڻ لڳي پ رينء ڏي؛ آڻي عبارت ، אوتڻ ٻ ئ ي א ک يون. روئندي ڀ ريون رت

vv

وسمال

367

5 ي پ رينء ڏي؛ عبارت آڻي، אڃا ل کڻ لڳ

. ي אوتيا א ته يدن دردאڻي، א چ د 6

بوب کي، ن يه ن من جھؤن نامي، معلوم ٿيو ره وڌאئڻ آئيو. ته به پانڌي، پيغامي، و

7 آيو אوڏאه ون، א ڄ ساٿ ي سالمن سان؛

ماريون ڙي مان هون، אها ويل نه وسري.8

نامو رאت نيو، قاصد پار ق ريب جي؛يندڙ ورق جو. نجھ پيو، ه ت وאچ پورن م

9 جارؤن لکيم جو، كاغذ قري ڏي؛ڻ ويٺو كو؛ ي، وאچ حقيقت جا حال ج پڑهندي پ نو سو، تنهن کي آنڌيون آئيون.

10 ي، ڏنو قاص د ق ري جو؛ عريضو آڻ

ريان صدقو. ر ك ي، ه يء س ي هاڻ هن ويل 11

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

368

ري پيو، نامو نيندي ئي، قاصد وאٽ ك تنه ن ويلي ويندي ئي، وره وكوڙيو نكڻيان.

12 يندڙ وهلور ويو؛ پڑهندي پرزو ئ ي، وאچ

ي پيس אوچتو. ل ڱ ل رزو ئ ي، א چ 13

د אيندي ئي، پيو شوكارن ۾؛ قاص ٿي ويو.نياپا ڏيندي ئي، ساٿ يء ساه م

14 ؛ ڻ ڄ نامو سارو ن يه ن، جو پ ڻ ل کيو س

ينه ن، مون کي گوندر گذري. رאت برאبر ڏ 15

ي پ رينء ڏ نه ن؛ي آئ ج ، ل ک كا جا كتاب ت

سا ثابت، مون هون وאچ ڻ نه ٿ ئي.“ سچو” 16

؛ ڄڻ كا س ي ل کي م ، ك پ ۾ پيغام ي آهن م ، ج جھن عام سي نه نجھ אشارتان.

17 نجھ پ ريت جو؛ ي جو ل کيائون، پ م ك

رتيون. ي آئون، بيخود ٿ ي ڑس س א هو پ س

vv

وسمال

369

18 ق کي؛ يندو و ر ساٿ ي ٿ ي سونهون، وאچ

نجھ مطالع مون هون، خون ي خط پ رينء جو. سو م 19

ن جون، الم ل ک يون ل س ل ڑهان، ساج ن س אهو پ رزو پاڻ پ ڑهان، ٻ ڌאيان نه ٻ کي.

20 تابت قريب ڏي؛ ي، ك يئن ل ک نجان ك م

ي ٻ کي.ي، ٻڌאئ ک متان ساٿ ي وאٽ س

21 ؤن، يء م

ي، جانيء جدאئ مون ڏنه ن א ڄ ل ک ي. ک نئون ترאر ت کي، ه ئ ي كتاب ت قريب ج

22 ل ڑهان ل س ل کيون، پ رينء پيغامن جون؛ کي ون، ٿو ٻڌאئ ي ٻ کي! ي رقيب س س

23 نيهڑא ڏئ ي؛ ت אک رويو، ٿ ي ساٿ يء س ر ن هريون نچويو، جارؤن ج ر هاري گھڻو.

24

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

370

ڍي پڌرو؛ ن چوئ يندي ن نه ن، ٿ ي پاڻي ك نه ن، ته وجھي ساٿ يء س ’. ڻ ڄ جدو س تون ڏيج س ‘

1ئ ي، يئ ي ڳالهه پنهنج ي ك كوڙ

كالهه كانگا جا چ يئي مون کي!

ي ڌ ر وئ س ك ك جيك تون، ي. وٹي א هنج ي م وאٽ ڏس عجي جي آڏو وري تو،

ئ ي سا كنهن جي! ي ك چ ك ، وري برאر وئ ون אوڏאنه

ي. ه نج سائ كندو شال س تنهن کي سوئ ي توڙ رساڻ ي، ي. ن كنهن ج وٺ ي جو دאم

ون א صل الك ڀائ ي،“ سچوء ” س ي. ي آهي ت نهنج ڃ طاعت م

2ئ پ رينء ه ي پي و! ، ساري ساٿيا ڏ غام

vv

وسمال

371

الم! و س ي س و س ڻ کي، ڏ ڄ ي يار س ٻانهون ٻڌ ام!’ كڎهن كندؤ پار א سان جي، אچڻ جا א ‘

ام.’ يء ، ٿ ئي نه طلب سڻ ر در אوهان جي يار ر چايو، كياس ه ل ه نگام.’ شوق א وهان جي شور م

‘سو گولو غالم.“ سچو” جيهو تيهو آهي א صل کؤن،

3ئ آء אصل کؤن جو آهيان، گولو غالم تنهنجو!

ي ڑئ ي، ويهي، كالهه پ کي هن پيه ي، مون سان وعدو ك ناهيان ڏور אوهان ک ؤن ڏيه ي، كن اليان كالم ت نهنجو. ، كي ٿو سائ ، منهنجو ساه س تنهن ڏينهن الكون א ڄ تائ

، هن دل کي دאم تنهنجو. אئ پيو אوچتو ه نڌ هو وڃڻ ته وאجب ناهي،ڇڎ سڀ الڳاپا الهي، א

هو فرض אسان تي آهي، سجدو سالم تنهنجو. א اريئي، سي ڌאڙي كارڻ ڌאريئي، ڏאڍא خوني ن يڻ لك ماريئ ي، هر جا ح كام تنهنجو. نيڻ ن سان م ء ڏهون ورאڻ ي، ٻيا خيال ويا א كاڻ ي، آئ ي سائ

ڃاڻ ي، تون ته سرور ن س ت نهنجو. ، آهي אمام “سچو”

4ئ אن آيون آيون، دوست א وهان جي ديسئون! א ڄ تا خ

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

372

گھڑو، وري وسائيندو س جاني سو پنهنجيون جايون جايون.ر ويندين ن كري، ته ك

ي ك ڀانيون ڀانيون. هيئن ڀ ل ڏک وڏوئ ي ڏيل منهنجي کي،

وئ تون اللن الي ون الي ون. رאتو ڏينهان روح پنهنجي سان،

هيون سنديو ٿا ڳاي ون ڳاي ون.ڳال رف א چڻ אوهان جي جو ن، ط ،“ سچوء ”

ي، شال وري ٿ وאيون وאيون. ج

5ئ ي، ي، نه ته هاڻ ي لڳ منهنجي אڳه لڳ

دل، א لو، א لو، تنهن يار سان!

ي، دوست مٺي دلدאر سان. روز א زل کؤن אکيون اليون س ، چشمن ج ي دאناء ديوאنا كيائ

كيئ كار سان. ي مچ عتبار سان. چي א دوس جي در א چي پي س، א صل س

ي ٿئي ٿو جوش وאرن سان، سو نه ٿئي ه شيار سان. جيك ناز نياز جي نيه ن وאرن کي، ت ك كيو ت لوאر سان.

ر س ، عقل ڇ ڎي אقرאر سان.“ سچوء ” كيو صدقي سائ

vv

وسمال

373

6ئ ار تنهنجو! نهن אک کي، خاصو آهي א

و وٺ ي آهيان ه ت، كامل قرאر ت نهنجو!ويٺ

هن کي אوهان جي ٻاجھون آهي نه ماڙ كائ ي، ه ي تا غريب آهي، א ميدوאر تنهنجو.

فرمائيو אوهان جو،“ ٿ يء پاڻ کان پ ري تون” آهي ڄميل א صل کؤن هي אعتبار تنهنجو.

رم وڏو كي و ، جو درد دل بڇاي و ، ه ن تي ك ن ي بيشمار تنهنجو.ساريان لطف سنڀاريان،

چاه ون ٿ يو א وهان جو، دאمن لڳي جو آهي، غالم ڄاڻي، جو دאغدאر تنهنجو.“ سچو”

7ئ ي ويون كالهه قطارون، لنگھ

ڑين جون كيچ وڻن ڏنه ن، ميان! كو

كنديون ويون كيچ ڏي، ميان אال! طرح طرح ت نوאرون.

ن، ويچاريون، ميان אال، ول ر كيو وڙك ٿيون سي ڦارون. ڦ ٹ ي

ول رين كو ڑيون، ميان אال،

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

374

كنهن א ندوهه א ڏאريون. א نهن جي אفسوس جون، ميان אال،

پونديون ويون پچارون. א ٺ ن ڳانا پٹ جا، ميان אال،

هارون. ڑهيون م موت م هليو سوز ۾، ميان אال،“ سچو”

يارون. اله ي لوכ م

8ئ ، ڳل ي ڳل ي مون ٿي ڳو ڳو

ي كارڻ! ڻ تنهنج يار سڄ

. ڇڎي الڳاپا لوכ جا، אسان تا ٻانهپ ٻو . ٿي س ديوאن ي دوست אوهان لئه، كري چيهاڙيون چو

. ي، ح ب مچائ ي هو ي א چانك אندر אسان ج אچ . ي، هيء غريب سا گو ون آهي אوهان ج אصل الك

9ئ ڃاڻ مون وٽ يار پيارא، آء ت ون پاڻ س ي!

حال م ڑيوئي معلوم توکي، ڃاڻ ي. - دنيا سا كوڙ كهاڻي آء تون پاڻ س

vv

وسمال

375

، ، در در ڳو ٿيندي س گو جانب كاڻ جوڳياڻي ڃاڻ ي. - آء تون پاڻ س

، هڻ ل سائ كندي تو لئه س س ڃاڻ ي. - روئندي سا رאت وهاڻ ي آء تون پاڻ س

چل ” يتو سي،“ س هي ك کي س آ ڃاڻ ي.آ - پ رت جي ناهه پڄاڻي ء تون پاڻ س

يون داستان 1

ي وאچيو؛ الن وڃ ، سو م ي جو ل کيائ ك ڎكن ۾ پيو. ٹ س ، ٻ يء س ٹ پڑهيائ هك س

2 الن وאچڻ نه آئيو؛ ب ل کيو، سو م كي جو کيو، جنهن مطالع نه كيو. پ ر ه ئڑو אڳ س

3 ، آيس جو عجيب ڏنه ن؛ کوليو ڏئي خط

من سان.روئي אک رت، كري مطالع 4

سيت منجھاء ؛ الن م پ رزو پڑهڻ آئيو، א ٿي م ون. ٹ م ڀكنهن س ورن سندو ساء ، آي س س س

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

376

5 ، تنهن ٻ ي وאچڻ نه ٿئي؛ ٹ پڑهيائ ه ك س

ي نه جھليان. ، ته هيء ڄ ر ڄئ א تائ א

6 ندي؛ ي س ون ن روאر، ٿ ي هيء ڄ ر ڄ ي م نام

ڑ ، ٿيو س تنهن پ لك پڑهڻ وאر ي كارو كنگرو. 7

ي منجھان رאز ، مڑيوئ ي معلوم ٿيو؛ رقع رح ل کيو. تنه منجھ نياز ، طرح ط

8 يندڙ کي؛ اء ، ڏنو وאچ ٹ پهرينء س

ي كڍيون. يون ڄ ڀ א ن هيء خط منجھاء ، ڄ 9

ڏوڙو ڏک پيوس، پ جي پ ڑهڻ سان؛ وچئون ساه ويوس، ه ي ه ي كندي كاكيون.

10 ي ڄ ر؛ جو نام ي ج ن منجھ ل کيو، سا ه ئي ڄ

هر، وאچيندڙ كونه ل ڀي. منجھ ون سڀ ش 11

؛ كو سڄڻ پ نو ك پ ڑهي، جو پ ڻ م

vv

وسمال

377

ري. ي م لکيو منجھ ل ڑهي، متان ٻ ڌندڙ ٻ ڎ 12

؛ ڻ ڄ وאچيو جنهن ورق ، جو پ ڻ لکيو س سو ڄ ڻ ٿيو غرق ، دردن جي درياهه ۾.

13 سگھي ك پڑه ي، هو جو نا مو ن يه ن جو؛

ر چڑهي، موج مٿو تنهن ناه كو. رئون س س 14

وٺ ي خط هليو، ساٿ ي سالمن جو؛وڙيو وאٽ تي. وچ ئي منجھ جھليو، ورهه ك

15 ، پانڌي پار پرينء جي؛ وٺ ي هليو خط

، تنهن هلندي حال وڃائيو. روئ ي روئي رت 16

آلو ه يڑو عشق جو، سو ساٿيء ساڻ ن يو؛ ي پاڻ پيو، جو هو خون ي خط پ رينء جو. א هو کام

17 ه ن ڀانيو نامو، پر شعلو ه ئ ڑو شوق جو؛

ي پيو. ند سارو جامو، تنهن جو سڀ سڑ ج 18

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

378

پ ري ن ڏאنهه نيو، تنهن كو خط خ جو؛ پڑهندي ڏس ه نيو، تنهن ڦڑكندي ڦاٹ ي پيو.

19 ، پ ريان سندي پار ڏي؛ كو نامو نيه ن ن ئ

ي ساڻ ، مان א نهن کي אرمان ٿ يئي! ه ل ه ئ 20

ره روאنو ٿيو، پريان جي پار ڏي؛ ! ڄڻ ل پهچي پ روאنو، سالمت کي س ش

1ئ אوري كانگ ل آء ،

ي خ ڏي كاء ! ک يئن ج

اء . ندي پار جو، لهي אچ پريان س رير کي، אچي منهنجي ساء . ن مؤ ن س ڳاله ن تنه ج

نهنجو ٿئي ه ت م ي، ٻاجهون هوت ه الء . كينك س ڄ ڻيم ماء . ڻ ڙي ساٿ ي، جيك ن كارڻ س ور س

ر جو، א صلون آهه غريب گ دאء .“ سچو” دوس جي د

2ئ يندئ ي، ڻ پاڻ א ڄ א ڄ س

ي ن هاري ئ ي ٿي وאٹان! ج ن ل ئ

vv

وسمال

379

ئي. ي ٿ يند تان اله آسرو، حال ڀائ ي אچ م باركون عجي جي אچڻ جون، م ئي. ڏيند

هان، آڻي دوست א ڏيندئ ي. پ کا پ کن سام ، گوشي پاڻ گ ڎيندئ ي. تان ماندي تون ٿ يئ م

چو” توکي ڄاڻ ي پانهنجو، ڎيندئي.“ س ڀاء س

3ئ نهنجا کي، ميان! ، م ي پيغام پ هچاء پانڌ

يڑو آهه . א ک ڑين کي אصل אيڎنهن جو، وڏو אوس ڏאها وڃج ڏيهه א نه يء ڏ . ي، جاتي جان ب جاء

. ون אسان جي، پاند ڳچيء ۾ پاء א دאڙي ساٿ ي پار . رאتو ڏينهان آهي ڏهاڙيون، ه ني ڑي کي هاء هاء

ندي در جو، א صل ون دوس س .“ سچو” ڎאء سگ س

4ئ ، منهنجا وאقف يار

يئندين! سدאئ تون ج

نڀ ي سار س ينهان روح منهنجي کي، تنهنج رאتو ڏ . ار ي پيزאر. ن ج فو ه ن کي آهي אهوئ ي، تنهن جي پ

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

380

ن ک ون ڦار. جھ ايون، فق ي ويٺا و ي ج א چڻ אوهان ج ندي و ساريو، ڳالهيون س چوء ” کي אچي ٿ ي א ڇنگار.“ س

5ئ ياد مونکي א هي آيون، وو

يئ ي ڳ جھ يون جي ڳالهڑي ون! يار ك

ون و ري هت وאيون. אوهان جي ڀ ي، وو، א چڻ جون، ٿي ي اليو ن. ره وڃي ك ل کي، و دردمنديء جي، وو، د ون تان چايو ن. ت نه و ڃ م ، چ هڻا سائ ء جي س

نانو سائ ره و سايون. آء تا ڏينه ڑא گڎ گذאريون، ه ت ويٺا و

ڏوه ن ڎאيون.“ سچوء ” و س ند جن ڏي نه ڏسو، ه ت ٿا س

6ئ پور پ رينء جي ه ي ماريان،

ڻ جي چاڙهيان! ڄ شق س ع

يئن گھاريان. م ه ك ي، د دوست بنان درماند ڻ ت ون صدقي، وאريو آء وאريان. ڄ ر س س

ڳالهيون ڳ جھ א ندر جون، آء پ رين سان پاڙيان. گھو موٹ ج سپرين، ڏهاڙي ون ويٺ ي نهاريان. س

ڌي ون، جاڙيء مٿي جاريان. بت و كم

vv

وسمال

381

ي م پاڻ سان، ڳاله א نهن ڳاريان. هو جي ك ي، ساعت ساعت ساريان. بوب ن ج ل س

ساهڑ ريء ، ڏ م م ڑيئ ي ڏאريان.“ سچيڎنا”

7ئ ! ڻ ري ڄ ک كيها س نهنجو جيڎيون، س ي ڻ م ٻن ج

رتيون، آء پ ري ن کانء پ ري. ک ن وڌي س س س ري. رم ك א دوست جا، جي قادر ك ڏ ک چڱ

سوئ نجھ مري. بت م ي عاشق كوٺجي، جو ري. ي، ٿي ساج ن ريء س ينك كاكيون مون کي ك

جيكا א ديون عشق جي، آئ ي هيٺ א ري. نجھ ذري. ون م يو، ز د ت نهن جان ج ثو قربان ك

سوز א نهن جي، ڳاري منجھ ڳ ري.“ سچو”

8ئ يندو؟ هوت كڎهن ه ت א

ل ڏي كا! هه كانگا ك ك

ي ويه چئه ك اڻ ي نيندو؟ ي ساڻ ، ك ندو هته ون، ه ن ٿ كيء سان ٿيندو. هيكند א چي هوت م

پرين، ساڻ غ ريب گ ڎيندو. پاڻ پنهنجو س

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

382

پ کا پاڄاڻ کي، אوڏא يار אڏيندو. هوت پنهنجا ه ٿڑא، هن ڏکيء کي ڏيندو.

پرين، نگ ت پنهنجيء س س کي به سڎيندو.“ سچوء ”

9ئ زאر روئ ي ك يم زאري،

ري. دوست ڙي توريء تا نه س

ي س مستان ي، بار ب ره جو باري، بت تنهنجي، وو، ك دوست ڙي چ وي لوכ چ ري.

ي هك وאري، ، هوت א چ ه ن بنديء کي، وو، بخش بلوچا سائندء ذوق ذري. دوست ڙي س

ب א وهان جي، وאجھ وجھي ويچاري، يالئي ل ڳي، وو، م ري. دوست ڙي وڃان تا م م

، حال حقيقت ساري، آهي م ڑيوئ ي، وو، توکي معلوم سائ دوست ڙي وڃ م يار وري.

ي، ، حكم سندء آهي جار ، وو، سو تا تون ه سائ ي آه جيك دوست ڙي پ يڑ م خ ک ري.

، ڏجو تنهن دلدאري،“ سچو” آهي، وو، א وهان جو سائ دوست ڙي وڃن ڳ چ ڳ ري.

vv

وسمال

383

ٿون داستان چو1

بوب ڏي؛ كم جو ، م كاغ ذ لکي كال ، ٿ ينديون پڑهڻ مان پڌريون. ڳالهيون سنديون حال

2 بوبن جو، ، مون ڏي آيو رאت رقم

.’ته ء وאرو دم، كڎهن تون نه وسارئ ‘ دوس3

ون، كاغذ قري ڏي، لکيو موٹي م א ٿ م تون ه ي تون، ٻئي جو ناهم آسرو.’ ‘

4 ي ڏאنه ن ه ي ح ب ئن، א ديون ل کجي آئ يو،

‘ تون مون سان جيئن، آء تيئن تو سان آهيان.’ته 5

ن ئون ل کيو آيوم، پ ريان سندي پار ڏنهن؛، وٺ ي حال هيانو سان. سو ل ونء ڀ ريو اليوم

6 جيكر ل کي موكليان، ه ي خط هزאرين؛ پڑهي مان مهنجا پ رين، ه ي سگ سنڀارين؛

هو ل وאر نه وسارين، א א ٿ م آسرو! ش

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

384

7 نجان، ه ي پ ريان سندي پار ڏي؛ لکي خط م

منهنجون لک ه جان توسان آهن تو جيئن.’ته ‘ 8

پانڌي پ هچائي، ور ع ريضو عجيب ڏي؛ د كونچائي، متان سور وجھ ساه کي. قاص

9 يم ت کو، مون کي پارئون پرينء جي؛ چ ئو ك کو، جيكر الئڻ ل ونء ڙي. سرتيون سڀ س

10 ؛ ليالئيندو آئيو، پانڌي א ڄ پ رאء

ت وڃائي آئ يو. ، جو م ورتس درد ڌ رאء 11

رين؛ ٺ ي، متان كا منهنجي ك ب م א ڳي ئون وهندو ور وٺي، ساٿ ي خ ک يئن جي.

12 ! ي تو سندو سڄڻ ي ڏيهه ڏٺو، ك وڃ ي پ رينء کي؟

ي ڏن ئ ٺو، پانڌ يء طرح چ چڱ 13

ٹ جا ه سوز ڀري س کيو؛ ئ ي، سا ساٿ ي ك س

vv

وسمال

385

. كو سڄڻ ته مٿان ڏئ ي، ل هس ل کيو، جو پڻ م 14

سندو رאز رقعو، آيو جو عجيب ڏنه ن؛ رتيون، ڳالهائڻ چ كو؛ ٹ پڑهندي س سا س عاشق جي אروאح کي، ڄڻ لڳو ت ت كو؛

ن جو. كو، ڄڻ ساٿ ي سالم ب م مون ڏي 15

ي موٹئ ، آئ ور ح بي هيكار ؛ ي، א چي ويهه א ک تي. ٻاٻ يه ل ٻيهار

16 وري كانگ وريو، پريان سندي پار ڏنهن؛ ر ڀريو؛ ي ل ونء جو، تنهن ڏאڍو س الم لڳ

ڻان. ڄ كاكيون كن كريو، جو ٿو ڏئ ي سنيهو س 17

بوب کي؛ سنيها ساري، منهنجا چ وي ي مدت مون ماري؛’ پرين ت نهنجي پار ج نج ڏهاڙي م’ ، אهو ڏאهو ڏياري؛ م ڻ ون م ن يهڑא.’ ك س نڀاري، ڏئي س گھ ڑو س ر س م ‘

18

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

386

، چوي ٿو چهنب سان؛ ور سنيهو سان س ي. پ ون پاڙيچن پ ور، ٻو ٻ ڌي ت نهن ج

1ئ ر آء كانگا كا پ رين جي ڳالهه ك

ي ئ ي كالهه سو پ رحال كر! وعدو ك

يئن ڏٺو تو دوست منهنجو ديس ۾، ك ٺو هو ئي يار كهڑي ويس ۾؟خوش ڏ

ال كر. ي א سا خ مون سان ور ي پ ڇيائون خ منهنجي حال جي، ك ي، گاهه ه ن אحوאل ج ي ئي آ كي ك ر. هو א حوאل ك سو مون سان ڏאها א هت فرאق آهي ماريو، مان ٻيو ڇا چوאن، سور منهنجي ساهه کي ن ت ن ت نوאن،

ي خوشحال ر. آء אدא خاطر منهنج ك ي א ڏאڻو ه ئ پ رينء جي پار ڏي، ك ي يار ڏي؟ ي نياپا ه ي ن يا ه ئ ك

ال كر. ي אدא א نهنج دد م كا م ، دوس جي منجھ حضور حاضر ٿئ

vv

وسمال

387

، ون نياپا هي ن ئ زאغ زאريء م ء سارو، ر. “ سچوء ” لڳه سائ جو سوאل ك

2ئ אي پ رين ت ون پاڙ پنهنجا، قول جي تو كال هه كيا!

يء تانهنجي، ه ت א سان ه ي حال كيا.نجھ جدאئ م

مون تا م لڻ لئه تانهنجي، كوڙين كهڑא ٿ ي خيال كيا. نهنجي کي ڏسي، كيئن ڀال تو ڀال كيا. حال م

سك سوز مون، جاني אوهان کي جال كيا.“ سچوء ”سڎ

3ئ يندو، هاريون وאقف حال جو! نهنجو هاڻي مون وٽ א م

اڻ ي نيندو. ك ڇڎيندو ڇ پ رين، نال ي ن ي ٿيندو. يء جو، ٿ ر وڃ

ئ شال مقام م درسن سندو دאئما، ڏאڻ ڏکيء کي ڏيندو.

پار پرينء جي، وره وאرو كو ويندو.“ سچو”

4ئ علوم آهي! ، توکي م ه ن غريب جو حال

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

388

. ر سائ ن ت ون، ٻيو سڀ م لك ۽ مال صدقي كندي س س . دوست א وه ان ريء ديس ۾، جي ڻ آهي جنجال

. و، آرياڻ ي א حوאل چ ئي ٻ ڌאيان كي ڃ ء لڳ سوאل.“ سچوء ” م پرين، سائ جو س

5ئ ي، ي گ ڎيا دوست ل ٿو ه جر هالك پرديس

نهنجي، جن كيو هو فرאق ي. آيا אڱڻ م

، ويٺي وאٹڑين ت ي، ج ن كاڻ سكي س سال ب مال ي پاڻ، ٿيا ق ي. مون ساڻ א چ

پ رديس ل ڳه مون ٿ ي، پانڌي روز پ ڇايا، ي سي ٿيم אوطاق ي. مون کي كانه پ ئي خ ، א چ كائون ٿي، يئون پانڌن ه ٿ پاڻ م پيغام پ هر

ي. هاڻي ه ك ٿيا مون سان، جي يار هئا ياك گ آهي س دوست جي در جو אصل ک ون،“ سچو”

ست ميثاق ي. تنهن ڏي ڻ ڏورאپو، ناهي م

6ئ ن، نهنجي م تون تا وس م

ميان تو کي چ ئ ي ٻڌאيان ڇا!

vv

وسمال

389

ي، ٻيون سي ڏن ڑم ٻ ن. هوت سندي و آء حاضر ن. ع نيت ك ، ٻيا ك مقصد منهنجو تون ٿ ئ ر صدقي جن. ي، كيو س ي ت ن ج آء گھڻو گھور ن. اله ون عاجزن، كوه نه كرين ك عرض א

א ک عام نه آو ڙي، تو کي ٺو ج ن، جان ي ڏ ي ت ن.“ سچوء ”آهي ل ب توهان ج کي سدא ط

7ئ يار אسان کي ٿيون مارين،

تنهنجيون א لغرضايون!

אنه ون دאنه ن تي، سائ ه ي كميڻيون كارين. باهي ون تنهنجي ب ره جيون، ٻارڻ دل ۾ ٻارين.

אن: ک يئ ن جو ڏنئون خ تو ه ت سارين.“ سچو”

8ئ پ ري ن پاتيم جھات ي،جڎهن

تڎهن حاج ت ناهي حج جي!

א چڻ ساڻ א نهن جي يارو، عشق كئ ي אثبات ي. رم، وسر ذكر ذאت ي. جھ ٿيڑم حال ون سڀ ك

ڻ سان، ڏس ڄ چوريء چوريء يار س دل ڦاٿ ي.“ سچو”

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

390

9ئ دوست ت نهنجي در جي، هيء ڳالهه آء كنهن سان كريان!

تون، ميان، ڏک א وهان ٻاجھون ڏريان. ڇڎ پ رين پ رڏيهه دوست رهه ه ن ديس ۾، ميان، سر منجھ ون سو رن ڀ ريان.

ي لنگھي س، ميان، پ ور אوريان پ ريان. ڀ ئ ي ويٺ ل ك س ساڻ چرخي چت جي، ميان، وره جا ڌאڳا وريان.

ر س چو” چ وي پانهنجو، ميان، دوست تو آڏو ڌريان.“ س

داستان پنجون1

ي جو چيو چ هنب سان؛ڏ אر چڑه ي ڏאهي، ك ي א روאح کي. هو مون آهي، آڌر ڙ א

2 ڏאهو ڏאر چڑه ي، ل س ٿو التيون كري؛ كو نئون سبق پڑهي، א ڄ پڻ آيو אوڏنهون.

3 ، عجب אڄ التيون كري؛ ٿي ڏאر ڏאهو م

ي.“ سچو”ٿو ، پريان سندي پار ج ڏئي سنڀار 4

ي ٿو ڏאهو ڏאر چڑه ي كري، ك چهنب ساڻ چوي؛

vv

وسمال

391

א ديون سڀ א هي، آهيو ٻ ڌڻ وאريون.5

ي پيو كانگل كاكيون؛ چهنب ساڻ چوي، ك ڻ ي ساه سنهيڑو. نجھ پ وي، ٿو س پورن م

6 س אڄ پڻ كانگل آئيو؛ ڏنهن م

، ڏאهو ڏאر چڑه ي كري. التيون وאه ل س 7

التيون كنديئي، كانگو هيٺ كري پيو؛ ه ي ه ي ه نڌيئ ي، ساٿيء ساه مٿي ويو!

8 هيو ه يئن كانگي، آئون چيائ چهنب سان؛ ك

.’ته سڄڻ كنهن سانگي، وري אيندء א ته ‘ 9

چ هنب ساڻ چئ ي، كا جا كانگل ڳالهڑي؛ئ ي؛ س ك هڑي ڏ ساري آتڻ سان אنهيء ، ك پ ورن منجھ پئ ي، سڀ كنهن א ئٹ ڦٹو كيو.

10 ؛ ڏאهي چڑهي ڏאر تي، كا جا ل ال ت ؛ ڏک ڏنائ سڀ کي، وאئ ي آڻي وאت

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

392

. ، آتڻ وאريون א ته پ يون ۾ هيهات 11

ڏאهو چڑهي ڏאر تي، كري هيء مذكور؛ ، چوي ٿو چهنب سان. سنيه ن ۾ سور

12 رتيون، ٿو چڑهيو ڏאر ڏئي؛ ڻو سن يها س س سارو ساه نئي، ٿو نازכ ن ياپ ن سان.

13 ڏאهو ڏאر مٿي چڑهيو، ٿو كري ب ره بيان ؛

آتڻ تي אحسان ، كري كالمن ساڻ ٿو. 14

ڏאهيون سڀ ڏسو، جو آيو كانگ قريب ڏنه ن؛ وڃي جان جثو، نيو نياپ ن ساڻ ٿو.

15 وتيون ۾ ويڑهي، ٿو كاريون كانگ وهائي؛

روح نئ ريڑهي، سڀ كنهن جو سرتيون. 16

ڀ جو پاڻ ڏي؛ ، پ سو س ريڑهيون روح نئ ڻان، سي چ ڄ سنيها جي س ڑهيو ڏאر ڏئي؛

آت ڻ ۾ אفسوس ٿيو، تنهن جي پ پ ئي؛

vv

وسمال

393

هي؛ ك سگھي كانكا، ک ؤن وهلور و ! رتئ نباهو س يء طرح ٿئي، وري س كهڑ

17 ي، پ هو پٹ كري پيو؛ ويس ت ند ڇڄ

ي؛ نيها نيهن جا، پ ئ ي جھوريء منجھ جھڄ ڻ ي س س ي، پيس روئندي كپڑא. نهيء ڀ ت ڀڄ א

18 ندي ئ ي، كانگي قهر كمائيو؛ويڑهي وت

كاكيون كتندي ئي. پ يم پور پريان جو. 19

ي ت ون كاكيون؛ صدقي ساه كريان، ه ن كانگ ڻان، سي سانڀي ساه ڌريان؛ ڄ جي ڏئي سنيها س

. ڀلي پ ڀ ريان، א ن هيء ويلي אوڏه 20

ي؛ آڻي كانگ ڏنياس، كتاب ت قر يب ج ن ت ند ڇ ٹياس؛ پ هو كتيندي پ ٹ پ ي س، ڇوهو

ك ۾. ڀيڄون ڀيڄ ٿياس، روئندي چو چ 21

ي؛ يس ڳالهڑ ، كا جا ك ه ل ي كانگي ه ك ؛ ك تنهن مام ٻ ڌڻ سان روئندي، چو كيائ چ

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

394

، پاڻه ي كيائ پڌري. ك ون س نيهي م س 22

؛ ڏאهي چڑهي ڏאر تي، كا ٻو هيء ٻو ؛ ك ٿيس چو سا ٻ ڌي روئ ي رت سان، چ

، تنهن آڻي ه ندن جي هنئي. ڄڻ هنيڑي ۾ هو 23

نيهه ، تنهن آڻي آتڻ ۾ ڏنا؛ ڄڻ ڏنه ن س س ڀن کي، ڇ ريء ٻاجھون ڇيهه ؛ ڄڻ ڏنائ س

نهيء مام سان. ڏک ڀ ريائ ڏيهه، ماريو א 24

بوبن جا؛ ڀي، ماريون نيهه س ڻو س س ڻجھ ل ڀي، كا سو رאئ سار سان. ل کن م

1ئ تا كال هه א ڏאم ي، وڃي پ ي س پ رين وٽ! آء

ي حلقه بگوش غالم ي. هت قبوليم ت نهن ج م هر مٿو ئ ي ناه كو، عاشق ٿ ج تون آرאم ي.

ي آهي پيغام ي. ون א ن جو، ه ي پاڄ אصل الك ، ويٺيس ك وسام ي. وي س برאبر אوڏه

يار سالم ي.“ سچو”مونکي كيائون پنهنجو،

vv

وسمال

395

2ئ ي ندين ه ك ٿ يندين، كڎهن א

نت نهاري ون سندي ئ ي وאٹڑي ون! سان ول كنه سانگ سان، אڱڻ אسان جي אيندين.

هو אٿئون آسرو، ب ديون تا بخشيندين. א نه ڏينهن ه ن ڏکيء کي، دوست دالسو ڏيندين. ك

پ رين نيندين پاڻ سان، ڇ پ ر تا نه ڇڎيندين. دين. ٿوري گھڻي ڏينه ڑي، گو ساڻ گ ڎين

هون، אوري آڻي אڏيندين. پ کا پ کن سام كري سڎيندين!“ سچو” سو ڏينه ن ٿيندو كهڑو،

3ئ ن موهي منهنجا جان ي، م

گھڻا الي ئ ي ڏينهڑ א!ستان ي. پرين، مورت كئ ي م صورت تنهنجي س

پ رين אوهان جي پار جو، گوندر ٿيو گ ذرאن ي. روز א زل ک ون ڏٺ و אسان کي، نيهن پن هنجو ن يشان ي.

ب كريان مهمان ي. אڱڻ אسان جي آء پيارא، يء جا ال جوאن ي!“ سچو” پ ڏينهن وسارج، ٿيئ ي

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

396

4ئ ي، تو کي א سان ٻاجھون! ر يار سڄڻ كيئن س

، دوست ن هارج وري. اڻ ن ڏي سهڻا سائ אسان يڑس چ ري. توکي قدر ناهي كو، ڀ لو، چيٹك ك

چوء ” א چي ي.“ س ندي دز ذر ، س ي אيڎه ج

5ئ ياد مون کي א ڄ پيون،

هڻا ت نهنجيون! م ٺيون ڳالهيون س ي سي ويون. رهيون آهن روح منهنجي ۾، ك وسر

ت دالسو كو ڏيون. ويٺا ڏسون ٿا وאٽ אوهان جي، دوس گ تنهنجي جو، ميان نال ن باهي سو ن يون.“ سچو” آهي س

6ئ يون مون سان تو ك هڻا א هي ڳال هيون ڳال هيون! كيون، س

سي نه وڃن وسري، ڀلو ميان، چڱيون א وهان جي چ يون چ يون. پرين، ميان، אوهان ٻاجھو ن س

ن يهن وهايون ن يون ن يون.ون كيون س لوכ ک ون، ڀلو ميان، ل ك

پ ڌر א هي א ڄ پ يون پ يون.

vv

وسمال

397

ڳجھيون سي ڳالهيون يار ک ون،“ سچوء ” سي ويون ويون.ك وسري

7ئ ي آهيان، يار مون کي ڇو ٿو ڇ ڎين! آء تا تنهنجڑ

تون تا منهنجو آه א صل ک ون، كنهن نه ٻ ئي در كاهيان، يندي ه ت كڎين. هوت א

گ نه ساڻ و ساهيان، اڻي عي هاڻ ي، س آء پ کا אوري آڻي א ڏين.

، اللچ تا ٻ ي نه ال ڃاڻ توڙي نه ڄاڻ توڙي س ه يان، ء پاڻ گ ڎين. ساڻ گو

، آء غريب سا ڇاهيان، آء تا ٻانهي تون تا سائ كري سڎين.“ سچو” نانء

8ئ ! אن كيو س אنهن جادوگر چشمن ب

! אن كيو س نهن نيڻن سندي نازن ح א رאتو ڏينهان دل کي هيء آهي پريشان ي،

. א نهن غ مزن ڳ جھن رمزن ديوאن كيوس ه ي ه ي ڻايان، هيء فرياد وي يارو، كنهن کي س

. ستان كيوس ارن، م خون ن ه ن

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

398

ميدאن منجھ ت هه دليون آيو آهي،“ سچو” . ن نيشان كيوس ندي ت نهن تارن س א

9ئ يو زאر زאر، ميان، زאريون ك

ويٺي روئان، ٻ ڑي جيڎي ون! كيئن كريان كاڏي وڃان،

، ميان. ي سو ٿيڑم يار ياك نهيء جو،رאت و ڏينهان ڳالهه א

يء کي جار، ميان. جيڎيون ڙي ج پاتو א ٿم ل ڳه پرينء جي،

، ميان. ڳ ل ه نج ن جو هار ڙي،“ سچو”عاشقن کي سوز

ينگار، ميان. دא س آهي س

داستان ڇهون1

يون؛ آء كانگا كارون، تو سان كيان كي جو پ هچائ پيغام ٿو، پريان جي پارون؛

.“ سچوء ”کي نڀارون، ٿو ڏאها ڏهاڙي ڏئ س 2

vv

وسمال

399

ڄڻان؛ نيها س يئن نه كريانس، جو ٿو ڏئي س كارون ك پ ئي پ ر پ کيء جا، ساڻ جوאه ر ج ڑيانس؛ موت ۽ ل علن سان، ڀين ر کنڀ ڀريانس؛

ين دست ڌريانس، جو آه نياپا ڏيندڙ ن يه ن جا. پ 3

ي سو ئي پ ر ، ٿو א ڏري پار پ رينء جي؛ پ ک ، مان وٺ ي אچي كا א وڏهون.خو ي به خ شيء ج

4 چڑهيو الم ل نئي، א ڄ ٿو كانگل قريب جو؛ ڄڻان، سي چهنب ساڻ چ ئي؛ سن يها س رتيون. پورن منجھ پ ئي، ٿو ساه منهنجو س

5 چڑهيو لنئي ال م، ٿو ٻوليون ٻاجھاريون كري؛

؛ ٹي ٹام ڻان، ٹ ريو م ڄ نيها س ڏئي س ، جا ٿو ڏئي ل كائي لوכ ک ون.ماريون ماري ما م

6 ، ٿو ڏئي م ڑيئي مام ۾؛ پ ريان جا پيغام

، جو ڏאهو ڏאه پ سان ڏئي. الم ن س نج وين م س 7

ڻان؛ ڄ ، ٿو ڏئي سنيها س پيو رهي ڇانڀ ڇ

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

400

، ٿو ڳالهائي ڳ جھ ۾. آيل אوالنڀ8

گھو א ڏאم ي آء ، تون پ کيڑא پ ري ن جا؛ س ا، ساڻ جوאهر ج ڑאء ؛سڀ کنڀ كريان تانهنج

ٿاء ؛ طر کٿوري אوتيان، ٻيا ماڻ ك تو م ع ساري سنيهاء ، كي آڻي ڏيج عجيب جا.

9 ي ٿو ٹر يو ٹاريء تي چ وي؛ ماريون مام منجھي ك

ي آئيو. ي، ڏאهو ڏکج ڄڻ ڏאنه ن سنجھ س 10

آڻي كانگ ڏنوس، كو عريضو عجيب جو؛ڀ ڀنوس، ڳاريندي ڳوڙهن سان. ڀين ر س

11 ن جو؛ كو، دل دالس مون ڏي كالهه م سندو رאز رقعو، سو پڻ وאچيو وهسان.

12 وאچيندي وياس، هاريون پنهنجي حال ک ون؛

. ڄڻ نامي تنهن ن ياس، پاڻ لکيو جو س 13

، ساري سارج ساه سان؛ كانگا كتاب ت

vv

وسمال

401

. ، ٻئي كنهن عام نه آڇئ ها א مان ت א 14

، لويان ال کٿرريء ۾ ک نڀ ڀ ئ ي؛ کيڻي س ؛ جو ڳالهيون ٻ ڌي تانه جيون، ڇ پ رؤن وهن ڇ نڀ

، ويهو ٿو وאيو كري. تا پ ڻ א تي ٿ نڀ 15

، الم ل نوين كانگڑو؛ א ڄ نه אنهيء ڏאر ، ڏسندي سو ڏک ڀ ريو. جيكس پ ريان پار

16 ؛ زאغ نه ٿيء زبون، ونء א ڏאم ي אوڏه

يء نهجو خون، پوندو ڳچ نه ته خاصو م تانهنجي. 17

كاغذ قري جو، אڄ مون کي آئيو؛ ساجن كيو سعيو، א چڻ جو هن پار ڏي.

18 ري؛ ، ٿو الک يڻو التيون ك ل كو ۾ الم ڻان. ڄ ، ڏئ ي سنيهو س ٹهكندو ٹام

19 ، אيئن چوي ٿو جيڎيون؛ ٿي ڇانڀ چڑهيو م

ي.’ نيهن ج ، ساري س ي ۾ سانڀ كج س ‘

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

402

20 ي، ك چ ساري ڳالهه س ي؛ انگي كئي قريب ج

ي، تنهن نازכ نياپ ن سان. ريهي دل رچ 21

نيهڑא؛ ر، ساٿ ي يار س آڻيو ڏنا ك ي ڑא، وڃ دوسياڻي در؛ منهنجي پارؤن پ ک

ي. بوب ن ج ر، ميان ك آهي مون س جو س 22

نيهڑא؛ ك س ر آڻي، سدא س ڏنا ك سودאء ۾.“ سچو” ه ينئڑو مون هاڻي، آهه

1ئ مان پر ينء پ هچائ ي، ه ي نياپو كو نيئ ي!

يء پائي كپڑو، پاڄياڻي پ رچائي، ڳچ حال ڏسي وڃ هيئي.

ت نه وڃ مون ت ون چائي، پرين ڏسج پاڻ ڏي، چ يار אسان کان پيئي.

، ٻانه ي ٿ ي ٻاڏאئي، א كارڻ آء تون سائ بخش אسان کي پيئي.

پرين، ويٺي سو وره وسائي، אوهان ٻاجھون س

vv

وسمال

403

نگ אڏאئي كيئي.كا ، ٿو سگ سڎאئي،“ سچو”در אوهان جي جي دل سائ

ي ٻانه ون ٻيئ ي. ٻ ڌ

2ئ ه نيون هوت ن هٿ آهي آهي، ي! ي ناه ك چوي تا ناه

ي. ي ناه ، نيه ن ب نا ناه ، عقل אرאدت ف ه م فرאست ل نه پ ئ ي كنهن ڏאهي ڏאهي. ، ك مور אٿاه مست ٿيا

ڏوڙא طال ع ٿ א نهن جا، يار جن هان نون چاهي چاهي. اڻي ڇاهي ڇاهي. ڻ جو، هيء ڄ وس م ڑيوئيي يار س

ڻ سان، ك ڄ ياپو يار س ڱ س س ساهي ساهي.“ سچيڎنا”

3ئ آء אسانوٽ يار تون، آهي ه ت א سان جو حال ه ي!

א ٻاڻ كو آهيان گھڻو تو ريء پ رين پرديس ۾، آء م ڑيوئ ي، معل ندو א حوאل ه ي. وم كر، عاشق س

آهه אوسيڑو אوهان جو، شب روز אکڑين ۾ ميان، ندء مون جاڳندي، آهه خوאب ۾ به خيال ه ي. جان ي س دوست ت نهنجي در א تي، دونه وجھي ويه ي رهان،

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

404

ب مون کي، نه ته آهه ويهڻ هت وبال ه ي. منهن ڏيکارج ند جي در پيه ي، آء دوست د دردم ر، ل خوشحال ك

ر ساه سان، ڇا م لك ۽ ٻيو مال ه ي. ي كريان س صدق ي، تنهنجي א چڻ جي لئه ميان، ويٺي نهاريان وאٹ ڑ

يڻ جنجال ه ي. ند ساجن אچي، نه ته آه ج ڌ س ل هه س پاڻون پ ري نه كريو مون کي، كي دوست دلدאريون ڏيو،

دאئ ساڻ مون، آهي هوء تون س سوאل ه ي. جو“ سچو”

4ئ نهنجي گھر يار، آيو م

نڀايا! جنهن جي كارڻ مون ٿي ساٿي س

در پيهي مون آئيو، אڄ دوست م ٺو دلدאر. پرين، هو جنهن جو جيء کي جار. سوئ ي گڎيو س

بلكل كيائون پانهنجو، ڏنائون قول قرאر. معاف كيائون م ه ر سان، مون تي ه ئو ميار.

يء ۾، ڇڎ “ سچو” سرهائ . روئڻ زאرو زאر

5ئ و! ڌ ڏ رאت پرينء كاٿ ي پيئي، אڙي ساٿ ي س

vv

وسمال

405

پ ڄاڻان پ رينء جي، حال אسان ه ت هيئ ي، ساڻو ٿ كيء ه ك ٿيجو!

ڻ كارڻ پرينء جي، كانگ א ڏא كيئي، پ س نال وٺي هيء نيج و!

عرض آرياڻيء کي، نانء ڌڻيء ه ي نيئ ي، ي چڱيا چيجو! ٻانهون ٻ ڌ

پارאن ساٿيو، ک ڏورאپا ڏيئي،“ سچو”ين پانڌيو وڃي پيجو! پ

6ئ ي ڏيندئ ي! دوست دالسا ڏيئ ي، ڏک ڏوڙو ور

ڻ سان تو پيئ ي، ڄ متان ويه ماٺ كري، يار س سان نيڻن دل نيندئ ي.

جل كيئ ي، א، ماريا سي ك مون تا ڏٺا كي يندئ ي. א ڄ صبح تو وٽ א

ڄڻان، ٻا“ سچو” آڏو س نهون ٻڌي آء ٻيئي، سڀ بديون بخشيندئ ي.

7ئ اڻ يء کي، ميان! ه يئن م وڃ تون ماريون، هوت

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

406

پرين، كوكان ه ن كي كاريون! ك ت نهنجيء س س ، ٻارڻ دل ۾ ٻاريون؟ پ رين پ ري ڇو وڃ

ڻ ي ضعيف جون زאريون. ٻاجھ ٻاروچا تو پوي، س אريون. جايون ساري جيء ۾، ورهه א وهان جي وهه آرياڻ ي آريون. ميان مشتاقن جون، س

پرين، ڏک ه ڏيهاڙيون. سک א تي ٿيو س تو کي ساريون.“ سچو”رאتو ڏيهان ٿو روئي،

8ئ ي ساڻ تو ياري، ڻ ت نهنجو ب رهه باري، א سان ج ڄ س يم زאري. ، ٻڌي ٻانهان ك آء تا ٻانه ي تون تا سائ

א چانك ل نئه جا تو الئ ي، ل نه مون كائ ي. پئ ي، تا ك ون ڳل ڳچيء ڳاري. يئ ي سائ ي، پات ي س وڻيئي جائ ي ك وڌو س طلب ۾ توئ ي، نه هو ه ت حال مون كوئ ي،

چوאن ه ي حال كنهن روئ ي، معلوم آهي تو کي ساري. ڀئ ي وאيون، يون عشق جي اليون، ويون وسري س آالنڀ

بيزאري. אسان جي طرف ڏي آيون، كئ ي سڀ لوכ ي، ل کان كيئن ڳالهه ه ن دم جي، ڏאڍي آهي رאه ه ن غم ج

ختياري. ي، א سان تا א صل א ل عا ج ت ك مالم

vv

وسمال

407

و شكرאنا، پ ڇي تا ب ره بيگانا!“ سچو” ر س ك توڙي ه ت سي ٿيا ديوאنا، مليوس دوست ه كوאري.

9ئ د تنهنجون ديدאن، يار مرش

مشتاقن کي مارن ٿيون!

ي ته هڻڻ ٿيون ڇوه منجھارאن، ڇك كان بٿيء جو ب ڇائن ٿيون. ڏسڻ سان ڏور وجھن ٿيون،

دאم دل جو دٻائن ٿيون. رن ستونا، شهبازن جان ك گھور א نهيء سان گھائ ن ٿيون. جاڏي چ ڑهن تاڏي ب رهه ب رאقان،

پ ركيب نه پائن ٿيون.وين هزאرين،“ سچو” جھڑא س

رنش من كي ئ ي ك جھ كنبائ ن ٿيون.

داستان ستون1

، ل نوين جي التيون كري؛ ر ڇانڀ چڑهيو س ڄڻان.’ته ئي س ك ، جي ٿا م سنيها سانڀ ‘

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

408

2 يء ، ل نوين جي التيون كري؛ ٹكيو تي ٹار

ڄڻان. ڏئي سان زאريء ، א ڀي سنيها س 3

پارאنڀا پويون، وجھي ڳوري ڳچيء كانگ جي؛ كڍي آب אک مان، نيه ن چ ويون؛

لڑكن سان لويون، ٿي هئ الئيس هٿڑא.4

چڑهيو ڏאر ڏئي، سنيها جي سڄڻان؛ون، نياپن ساڻ ن ئي؛ ٿو ڄ ڻ روح رڳ ن م جثو جاء ٿئي، سڻ پارאنڀا پ رينء جا.

5 ون؛ ھ م א ڄ كانگل آيو، ماٺ كندي مو سو تا منهنجي ساه کي، سرتيون سيبايو؛

بوبن م هر هيڎي ه اليو، אڄ سان. 6

پرين؟ رها ڏٺئ ي س يئن، س א ڄ كانگا چئه ك ! حال אسان ه ت ه هڑא، كي ه ت ڀي ه ئا ه ئ

ي. ، ت يئن ٿ ي אوت אک ج ئ جھام ڏئ ي جھ ڑ ج 7

vv

وسمال

409

ھڑو؛ ، ويهه مون کي ٿي و ڏאها ٿيء نه ڏور ي، جان ه ئ رאت حضور؛ ي ڳالهڑ كر كالهوك

ظيمان ي تع دوست אڳ دستور، ك توکي ڏنيون؟ 8

هائ ي وאئ ي؛ زאغ زبانون كڍي، א ي، آهه تو کي وאڌאئي؛’ پ ريان سندي پار ج

ڀائ ي؛’ ي، ه ت ساجن س پڇي حقيقت حال ج ل ڏئ كائ ي!’ ي عاشق خوش אسان جو، ك ته ك ‘

ئي پرينء پارؤن تانهنجي. مون سان بيحد ڀالئ ي، ك 9

بوبن ڏي؛ א لڳ א ڏאم، تون موٹي ي وڃ يء جو پيغام؛ هو پاڄ ڏيج پ رينء کي، א

؛ و ل ک ڏيج سالم كري قدمن تي پ ئي، س آهي אوهان ريء سپرين، ه ت م ڑيوئ ي ماتام؛

گھو طرف ’ ر س ام، ك אچڻ جو א ‘جي.“ سچوء ” 10

ي ويندو هيء ، א لڳ א چيج تون؛ نا ته مر تو تو ن آهي هن جو، جان ي، صدقي جيء ؛

الهه فرאق ھو ٿيء ؛ فق ک ون، وא و تون پڻ אن جو ٿيء ، جو نوكر تنهنجي نانو جو.

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

410

11 ڻان؛ ڄ ڀئ ي ڏيج ساري، سنيها کي س س

پرين، ه ت گوندر گذאري؛’ אوهان ٻاجھون س بوبن ري.’ ي نا گھاري، ميان گھ ڑ ‘

12 ؛ ي سوئي پ ر ، א ڄ א ڏאڻو אوڏه پ ک ، سو پانڌي منجھ پ ه ر؛ رسيو وڃي א ته

؛ آڏو عجي جي، كيائ سڀ خ ر؛’ ق کي א وهان بنا، ه نيڑي منجھ ح ش ه ت عاش

ون، بارאني ر؛’ ٿو אوتي אکڑين م ري وڃي.’ ، متان عاشق א ت م هاڻي ڏيو دالسو دل ‘

13 ڏאر چڑهيو ڏאهو، ٿو ڏئيم دالسان دل کي؛

‘ صبح سانباهو، هو א چڻ جو عجيب کي.’ته 14

پکيڑא پ ندي ون؛ ، ل ڑهان موت س ويانء ؛ ء ۾ جھوليانء آء א ڏאم ي אوڏڙو، تا جھو ؛ ڀ ئي کنڀ کٿوريء ۾، الکيڻان لويانء س

، ه ك ه ك كري ه ٿ ن سان. هويانء پوء سارو

vv

وسمال

411

1ئ ي آيا! آيا ڏٺو ، آيا ڏٺو ، چئه كي پانڌ

عيا! ل كي ساٿ ي، س پرينء کي ه ن پار ڏي، س ، ها روح سندن جا رאيا!طرف אس هه ڙي كانگل ان جي ك

ورن א س ستايا. ، جو س وري سگھو ميان ونء אوڏאه كايا.“ سچو” ڻ ڀ ي كي ئي س ڄ ، س ساري م يان گھڻو سنڀار

2ئ چ شمن يار جي مون تي، چئه جا چوٽ چالئ ي!

ي دل א چانك، آڻي عشق آڙאئ ي. درد مندن ج اڻن تي روز אزل ک ون، چ ؤ، ت نهن جي ح سن هالئ ي. א سان

ي. چ و جا آڻي مچكائ ي. ٻن هي אکڑين سيف ستم ج ي א ندر، ي س ي ب ره ج ب ڑڇ ه ن خيال ک پائ ي؛“ سچو”

3ئ هڻا سائ تو سان! منهنجي زאري زאري، س

معلوم تو کي ڳالهه אسان جيڻ سا ساري ساري. يار سڄ

ي، ه يء تا هيڻ ي وאء وهيڻ ب ره אوهان جو باري باري.

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

412

، ائ دوست ه ئ ۾ يار ي گھاري. گھوٽ نه وجھج گھار א صل الكون آهي אوهان سان،

ي ياري ياري. يار אسان ج طرفون تنهنجي يار کي،“ سچوء ”

آهه ڳچيء ۾ ڳاري ڳاري.

4ئ ! يار تو سان، كي تا ڏينهڑא ل نگھا

ر تي كيئي رאتيان ڏينهان س . ، ڏک جا مينهڑא وسا . پ ڄاڻا אوهان جي ڏאها، ڏאڍא سي پور پ رא

. ال پرين، سارא ئ ي سور س ك تنهنجي س س . پ رين تنهنجي پار جا، ڏيهاڙي سي پنڌڙא پ ڇا

.“ سڇو” سي ئي آيا ج ن لئه، فاالن ٿي روز وجھا

5ئ ساٿ ي منهنجي يار کي،

ساري ڏيج سالم!

دאم. پ رت منهن ب م جي روز א زل کان، تو سان . ام ڄڻ، ميان، א چڻ جا א كا ه ئو يار س چئ ي م

vv

وسمال

413

. א وهان جي ن ي يار א چڻ جا، ه ل پ ون ه نگام .“ سچوء ” א، تنهنجي در غ الم جيها كي

6ئ تو سان يار سڄڻ ، منهنجي پ رت א صل ک ون پيئي.

א صل אسان جو عشق توئي سان، آهن ڳالهيون كيئ ي.كوڙي

كو كونه אسان ڏي، - كڎهن م ڏک نياپو ڏيئي.

، א س توئ ي سان ه ك ٿيندאس ي ويئي. وچون وאئ ي ه جر ج

ج ڳالهيون א سان جون، سي ئ ي سانڀ جان ي كيڑم تو سان جي ئ ي. يا ه م قول توئ ي سان، جي ئ ي ك

پاڙيندس سي ئ ي.“ سچو”

7ئ يئن وس ويهي ه ت ك ارين؟

ڻ ٿا! پ رين تو کي پاڻ پ ڇ

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

414

، چئه جو دوست چون ٿا.“جيهو تيهو آهه אسان جو” كڎهن ماندو متان ٿئ تون، تنهنجي אڱ ڻ א چ ن ٿا.

جڎه ٿ ٿيون ه ت پچارאن، تڎهن ه ت پور پ ون ٿا. ن ٿا. پ رين تو ک ون پ ري نه آهن، ويڑهي ڄ ڻ ته وس

، خوش ٿ ي تان ٿ ماندو م ، هو א ڄ گوش گذאرن ٿا.“سچو”

8ئ ي! مان پ ري ن کي پوي، كن فرياد א سان ج

ڀيئ ي، ڻو س عشق جو ماريون س ي ناه يو אوي. אديون ڙ

ڄڻ کي، اڻ يء جو يار س هن حال وڃي كو چو ي.

يء رאتو ڏينهان، ه يء تا ت ن ر رאند روئڻ جي روي.

ن جي كيئي آهن، در دوس وي.جيه“ سچوء ” ا س

9ئ نهنجي کي، ساٿ ي تون يار م

نيهو هي! نيئ ي پ هچاء س

vv

وسمال

415

اء”ته ي، دوري تو ک ون مون کي.“ قيد א جي قسمت، وڌ سي پاڙج وאعدא پنهنجا، كيا ه يئي يار جان ي جي. ندگي حاصل، نهن ٿي، ته ٿي خورس كتاب ن ۾ وڌم م

لڳي دل אوچ تو سان، وساري ب ره بي تي ثي.ها فرياد كنهن کي ڏيان؟ مون کي تو تا فرאق ي كيو، א

، ي ئي سانول هو جي ڳالهيون ك .کي ياد آهن سي“ سچوء ”

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

416

بيت، دوها ۽ هدايتونن بابت بيت سنڌي روج

1 روجھ ون رڻ ياد كيون، א ڀيون رت رئ ن؛

ھڑن אورאت ن ۾. ھر كنھن ويل ھ ئ ن، א 2

ڻ ڦ ٹو كري، الھ ي آيون؛ روجھ ون ر ند نه א ٺ ن م ينھڑא. ٿ تار نه ت رאيون، جو م

3 ، وري روجھ ن رڻ ڦ ٹو كيو؛ ندين م ينھن א ٺان م

؛ ڏوالئيء جا ڏينھڑא، گھڻا گھر ڏٺان ي ويون. نجھ ظي م ، א نھيء ک ؤن א رمان

4 ، ت رאيون تار ٿيون؛ ندين مينھ ن پيون م

؛ وڃڻ مٿ ماٿرين، ٿاكن تي ٿيون اڻ ن جو. ، سورڻ ر سري ك ويون و

5 ، ٿيون روאنيون روجھون؛ ھني ڑو ڇـڎي ھ ت ت؛ ن ھ ر ڏينھڑא، ٿيون گ ـذאر ڏکيا א وس

vv

بيت، دوها ۽ هدايتون

417

ت، وطن ت ن نه وسري. א ٺئي پ ھر چ 6

تائي ھ ليون؛ رڻ ڇڎي روجھ ون، كا ڏس چ ند א ٺا نه م ينھڑא، تيلھان ٿيون ك جيلھان م وجھون؛

ن جون لوجھ ون، ج رين جال ڻ ھ ليون. ل ك 7

، روجھان موٹي آئيون؛ ماٿ ر مينھن پ يان ؛ ندא ڏينھڑא، وسري سڀ ويان ر س א وس

، ڦ ٹيون ڦوڙيون گ ڎيون. ٿاڻا ٿ ر ٿيان 8

جڎھن ٿيا א ب ر، تڎھن روجھ ن ڳاٽ مٿي كيا؛ ر؛ مو وڇڑيون ميڑيون ، جن ٿي گـذאريا אوس

ن گ ـذر؛ پھاڙيء جي پاند ۾، گڎجي ك ر، ل نگھ ڏکيا ڏينھڑא. ٿيون سڀيئي س

9 جي ڦ ٹيون جي ڦوڙيون، א ٺي א چي گ ڎ ٿيون؛ن يون אوريون؛ يون ھ يون، אور ر ك אوس

روڙيون، رڻ سڀوئي روجھيون. ل ک ك 10

ر ڏينھڑא؛ روجھڑين א تاء ، لنگھيا א وس

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

418

ٿاء ؛ مو آندא م ينھڑא، پنھنجي مھر مڇـڑيون، ھكڑيون ٻ کاء ؛ جي ھيون ويچاريون و

چاء ، א ٺي א چي گـڎي ون. وي ن ڏول و 11

، روجھون رאڻيون رڻ ۾؛ روند آھ آس ؛ א ڀيون پيون א ڀ ڏي، ٿيون وאئ ڑيون وאجھ ائ ؛ رڙيون كيو رڻ ۾، ٿيون ب وندون ب رسائ

ن م ينھڑ نڈ و س ، جنھن ك نڈ ٿيون كاھ تنھن ك א.

12 اء ، ٿو ماڻھو روجھن سان گڎين؛“ سچو” رک

ي آء ، كمائي پوري كري.نجھ ئ ھاڻي ص م

13 ندين א ٺ ن مينھڑא؛ آيون و س ڇڎي، م

مو سندي م ھر آھ، جي وڇڑيون گـڎ گـ ڎي؛ اڻ ن تي. لٿيون الھ لڎي، روجھون ر

14 ر ڏينھن؛ رڻ ئ ون روجھي ون آيون، وين אوس

ان تي. مندين א ٺن خ ر مينھن، كيئون ر 15

vv

بيت، دوها ۽ هدايتون

419

؛ رڻئ ون آيون روجھون، جو سنڀاليائون ديس ؛ ندين א ٺ ن مينھڑא، وسري وين پرديس م

، سي پ ڻ سرھيون ساہ ۾. جي ھيون א ٺي ريء א ديس 16

ي روجھيون، رڻ چـڑھي ويئيون؛ ر ڏس جي אوس ، پ لكان كي پيئون؛ تن کي وڃي א تھ

ندين א ٺن پوء م بزيون سڀ ريئيون؛ مينھڑא، س ڍو وאري ڍيئيون، ڍليون گـاھ گ ـلن تي.

17 ٺ كري؛ رڻ چـڑھي روجھان، ويون وري ك ڀكا چاכ چ ري؛ يڻيون آئون ساوڙيون، س بز س س

پ ري آئيون پ يئي تي، پ ھاڙؤن پ ري؛ ڀكا ڀ ل ڀ ري؛ وي ن ڏوالئي ڏينھڑא، س

ري، ريء ميالئي س “ سچو” مون نه س . ڻ ڄ 18

جي رڻ چ ـڑھيون روجھ ڑيون، كيون ڏوالون ڏک يون؛، ب ـر ھيون ب کيون؛ ندي جھول ئ جبلن س

ندين א ٺ ن مينھڑא. کيون، جو م ٿيون ھاڻي سڀ س 19

؛ نيون الھي ھ ليون، روجھان رڻ چتاء ھ

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

420

؛ ٿاء ، جو א ٺن مينھن م موٹي م ھر مو جي ٿ ؛ ڏوالئي جا ڏينھڑא، الٿا پاڻ خدאء

؛ اء وري پنھنجي ديس ڏي، وريون جاء ، كا رאزق روجھڑي ن تي. وאري وس وساء

20 روجھون وٺي وאٽ ، ھليون ت رאي ن تل تي؛ گوالڙن جي گ س تان، چ ٹن م ٺي ماٽ؛

ي ٿيون رڻ رאہ ڏي. الھي א ڃ א ساٽ ، رאھ 21

اڻن تي، لنگھي ل س ويون؛ روجھون ر ـت بارאن جو بوندون ج ن، پ ھاڙين پيون؛

رڻ ۾ سي رھيون، جن پنڌ نه كيو پھاڙ جو. 22

رאھي ٿيون رڻ رאہ ڏي، الھي אوسٹ אڃ؛ پھاڙيء مان پ ڃ ، روجھن كيا رڄ تي.

23 ي ٿيون رڻ رאہ ڏي، الھي א ڃ א ساٽ؛ رאھ א چي و ٺ ن אوچتو، وڏ ڦـڑو ۾ وאٽ ؛ رعد جي رڙين تي، ٹ ھي ڏنائون ٹاٽ ؛

پ ڳيون منجھ پھا ك ٽ ، ل ٿ ن س چ وي.“ سچو”

vv

بيت، دوها ۽ هدايتون

421

24 ؛ وٺ ي وٽ پ ھاڙ جي، ھليون منجھان ھيج ، پانڌوڙي ن پ يا كيا. ٿي ريج سي م ر

25 ر ۽ אوال؛ رڻ چـڑھي روجھون ويون، ڏسي אوس

و ؛ א ٺا مينھن م ھر جا، م ھر كئي م ك رسيال؛ ھيون، ڏسي كري ر روجھيون ر

وאحد وسيال، پٹ ن تي پڌرא كيا. 26

روجھ ن زאرو زאر، א ڀي رنو رڻ ۾؛؛ ل جون، سعيو كيو ستار ڻي ر رڙيون س ؛ رود سان، سارنگ لـ ڌين سار ساري ساز س ؛ ئي کيكار روجھن ساڻ رھاڻ لئه، ک نوڻ ك ؛ ڻي گوڙ گجكار ٹھي ھليون ٹيلن تي، س

؛ ئي، وسڻ جي وسكار وسي وس وڏي ك ئون تار ٿيون، ترאيون تانگھيون تار ؛ تلھار

. گھي سك وאرئ ، س چي لـ ڌڙي سار س 27

؛ ڦوڙאئي جون ڦ ٹيون، ڦوڳيون ٿيون ڦو ؛ ر ٿيون ٹو ري، ٹ ك א بر سندي آس

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

422

، ترאيون ت ر ڀ ريون. ڳوليو ٿيون ڳو 28

، روج ھون چ و ن روئ ي؛“مندאئتا موٹيا” اء ” کي، كون جھ لي كوئ ي؛“ قسمت قيدא

گھوئي سائ س ندو وس و ن تي! ، ك “ 29

روئ ي چ ون روجھون؛“ مندאئتا موٹيا،” كميڻيون كوجھيون، قادر تنھنجيون آھيون!” .“

30 پانڌوڙيون پھاڙ جون، رڻ كوہ رھن؛

لوچي سي ن، جن ٻ ڌو سندرو.“ سچو” 31

ماٿ ر مٿاھان پنڌڙא، پانڌوڙيون پ رن؛ رڙא، چ ريو سي چ رن؛ سانگن مٿي س

ي ٿي ور سي ساڻيھ تي.“ سچل”ون ورن، 32

ي ٿ ي، روھ ن مٿي روجھ؛ ڇڎي رڻ رאھ ت ۾. ي تنھن چ ٻيلي پ ئي ٻوجھ، چ رڻ ج

33 روھ ن א ندر روجھڑي ون، كيون ڏکيون ڏوالون؛

vv

يت، دوها ۽ هدايتونب

423

کديس ۾.“ سچل” کيون كيون س سي ساون، س 34

؛ پ لر پ ھاڙين پ لٹيا، وאحد ك وس ، روجھون رאجاڻ ن ت لنگھي ويون ل س ي.

ا دوجھي نه ڄاڻان! ي، جا ي آھيان كاكيون كھڑ ش

بعضي ڀايان پ تلي، يا آھيان گ ڎيء ڏور، يا گوء آھيان ھٿ يار جي، يا وאنگيء وאنگر زور.

ل آھيان، جنھن ۾ شھنشاھ، يا تا يون، ٿو درنئون دאناھ. ٻوليون كري كي

يا تا گھوڙو آھيان، جو ھ الئي ھ سوאر، ي، جا ٻوڙي ٿي ٻاھار.يا تا موج در ياھ ج

يا م ھنديء گل تا آھيان، جنھن אندر الالئ ي، ر ۾ سرھائي. يا آھيان گل گالب جو، جنھن س

يا تا چشمو آھيان، جو א بر ڀ ريو آب، . ھتاب تنھن ۾ سايو سج جو، يا پاڇوئي م

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

424

يا تا پاڇوئي حق جو، آء א صل ک ون آھيان، ناھيان. جنھن ۾ ڳالھ ناہ تا، سو ڀي تا

چوء ”ڳالھ ھائ ي،“ س جھ ي، ک ون ھاديء א تا ، آھ صاحب سدאئي. تا غ خدא جو ناھي

هدايتونت 1ھدا

ل ڻ ناھن، رمزאن سي ھاديء جون، ميان، جيكي چيائون مون کي سي س ھوء ھوء ڌريون آھن دل تي! -

، جھائ يون كري ڳ جھ جون، ٿا صاحب ڳا له ” الא “ ، ي ھالئ ک ون אڳنان ٿا ھاد

جھڻ ر” ع ب ص “. جو ٿا فائ ق ف رمائ

ازאن،” ي ن ت ن ت خوديون خاص نه ڀائنجو ھ ي سوز و گدאزאن، ي ھ ڑ ڄاڻو ڀ لي ڳا

א ٿـ و ق ’ ت آوאزאن.‘ א ناא ھي ع جا א “

ئ چ ون،” كڑي ڏينھنڑي، ٿا ھادي א ھ ي ھ ي ھ ـت جھ ي ھ ڀان گھڻو رون، ج ن نه ي، سي س ڑ ڳا

ئ ھ ـون. ، سي ھ ـت ڀ ي א ڃاتو ھتھ ج ن س “

vv

بيت، دوها ۽ هدايتون

425

ڻ پ ري آھ،” ڑيون، א نھن پ ڄ جيكي ڀ ليون ڳا ھ پئا يار كوڙא قصا ك - ، وאء ڃاڻ س س

. پ رجھ ڻ آھي پاڻ کي، ٻي ڀ لي بات نه كاء “

ھاديء حـقيقت جي، يار، موٹ ي ھيئن چيو: كونه ٻيو، آقا آھي ھيء אدא آھي ”

ڀ ک ؤن، يار مقصد تن ٿيو، جي ئ ي لنگھيا س سائ ساڳيو سو א ٿ و، جو وجودؤن ويو. “

ت 2ھدا: ئ جھائ ن א د ھادي رھنما، ٿا مرش

”، ھ و ت ون ڄاڻج پاڻ کي، متان ھيء ٿئ ”، ھا گوء ن ئ وحدت جي چوگان ۾، א

.‘ سچو”’ ئ ي حال ڏي ھ ساڻ يق جي، ھ “

ت 3 ھدايئن ھادي و ء ھ يڑھي آيو، ھاڻي سائ وא ويڑھي آيو! ايو،جھ

ن آرאم، ميان،” كڎھن ٿيو كونكو، عاشق بت جو ماتام، ميان، “ رאتو ڏينھان تن א تي

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

426

ون ھ لج خاص ٿي كر پاڻ يء ک ؤن پروאز، ميان، خاك چـڑيء چ نبو ماري ئي، ٿي شاھ ۽ شھباز، ميان. “

و ھاڻي سو سلطان، ميان، جيكو א صل آھي، ٿي”ڙ گم ٿيو، پيو گھوڙو ۾ جوالن، ميان. گھوڙي چڑھند “

گرد ڳجھو كيو طالبو، אھو گھوڙي جو ھسوאر، ميان،” “ گھوڙي وאرو گم ٿيو، א ڀريو گرد غبار، ميان.

ر جوش ۾، تڎھن موج پ ئي ٻاھار، ميان، آيو ھ ي ھ ي آيو نانء ۾، ٿيو ساوڻ جو سينگار، ميان. “

لـ ڑ ” منجھ ون ٿيو א ڇو كارو، א صل سو درياہ، ميان، “بيحد رنگ گھڻا ٿيا ٻاھر، ھركو ٿيو گمرאہ، ميان.

، ميان،” سانوڻ لٿو، ھك ٿ ي تڎھن پاڻي موٹيو پوء ونڈوء ، ميان. كارو אڇو لـ ڑ ٿيو، אھو سارو “

نانء ي ويا ٻاھريان، אھو باقي رھيو نام، ميان،” سيان، وאھڑ كورאن، ك “אن، ھت كلي ٿيا گمنام، ميان.

ڀيئ ي درياھ ٿيو، ٻيو كوڙא لٿا نانء ، ميان،” ت س ھ “אول آخر ھك ٿيو، ويا وچائون گنان ، ميان.

vv

بيت، دوها ۽ هدايتون

427

ت ڀي سو، ميان،” אصل جيكي ھوس آء آھيان ھ يان كونه ٻيو، ميان. آخر ٿيندس وڃي א ھوئي، ھڎ آھ “

ڃاڻ، ميا” אکيون אکڑين ۾ رکي، تون پنھنجو پاڻ س ن، “پوي نظر جت تانھنجي، تت پنھنجو چشم چال، ميان.

ت ھ ت ” ، تا ھ אکيون אکڑين ۾ رک ھ آء ، ميان،‘ تون’ ي ، تا تون نرאلو نانء ، ميان. جي خ אک جي “

ھو صورت جو سينگار، ميان،” אک مون معلوم ٿئي، א “سارو سچ ٿيو، ٻيو ناھي تفاوت وאر، ميان.‘ سچو’

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

428

افيون 1ئ

، ميان! אڄ تون אسان وٽ آء ، تون مينھن وאل ميھار

پاڻي א پڑڻ نا ڏئي، ھك ويريون ۽ ٻيو وאء ، ميان.ريون لسان، دور وڏي درياء ، ميان. ن ي، ك كار

رتيون ڏين ن ه ساء ، ميان. ساھ ـڑ سببون تانھنجي، س اء ، ميان.“ سچوء ”جي، پ رين وڙئون پانھن ل ھ

2ئ ، وي! لـ ڑ وھي لوھاڻو، يار

سا كيئن ترسي تار ۾، جيء جنھ جھورאڻو.نن ۾، ڏن س عشق אورאڻو. كاھيو پوي ك ساھـڑ ٻاجھون ساہ کي، كيو ورہ ويڳاڻو.

ون، אوھ سڀئ ي ٿيون ڄاڻو. سانول سدא آھه م ، يار “ سچل” پڇندو א چي پاڻ ھ ياڻو. س

3ئ ! ي! آء ك آھيان، ذאت نه ڄاڻان ك کوڙ آ

vv

افيون

429

ري ك سگھان ٿو، ڀين ر پنھنجو ڀ . ھي ك س كاٿ ئون ٿ ي آء كاٿي آيس، پرت ئون پا پ . ھو آھيان، تنھن ۾ ڦند نه ڦ . ساڳيو ئي سو رא

ي ڑم س . رھو ك ، س پاڻؤن ڄاڻي پر گھما ، ر جوڳ پچا جوڳي ٿي ك ي ڑم א نڌير . ڏאڍو ك

. ، جڻيو جيسلم سيت بڻا نجھ م كي م م .“ سچو” نانء ته آھي منھنجو، ھ ـڎ نه آھيان غ

4ئ گھو وڃ پار پرين جي؛ ساٿي ڙي ديس دل جا، س

ظھر! ، آھي خوش خاص سو م خ كا خ جي آڻ

ي پيغام ھي ني تون، سنڀاري دوست کي ڏي تون، پانڌ . يون كر ياد ڀي كي تون، آھينم تون دل گھريو دل ڳا

عاشق אيڎھن نھاري ٿو، تو لئه گوندر گذאري ٿو، رس ساري ٿو، א وھان لڳ آھ م نتظر. ڻ تو س ڄ س

ؤ ڳ چيء ڳاري، زيادہ ٿو كري زאري، كيائ س . م كج تنھن ک ون بيزאري، ڏسي ڏوھن سندو دف

انو ٿيو، א تي ي درد ۾ دل كدل ي گانو ٿيو، . وٺي نياپا روאنو ٿيو، رسيو تاروء وڃي رھ

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

430

אڳيون ڀ ي ٻاجھ ھ ـت پيئي، وאئي تا ھجر جي ويئ ي، ن א ھي ٻاھر. دالسا دوست كيا كيئي، ل کڻ کون ھ

ي منھنجو، אوڏنھن ويو حال ھي منھنجو، آھي سڀ خيال ھ سچ و” ري سوאل ھي منھنجو، حضوريء ۾ ٿيو حاضر.“

5ئ تنھنجي چشمن چيٹ ك اليو،

آء ھاڻي كئن كريان!

ل نه مون کي كا ھئي، عشق א چانك آيو. ك ڑيء لعل لپيٹيو، رمزن جو رنگ اليو. دل אسا

بت جو ن ي مايو.“ سچوء ” سدא گھ رجي کي،

6ئ يار ٿئ وڃي ياكي،

متان ھي وسارين، ميان!

ڀو مون وسريو، برہ رھيو ھك باقي ٻيو س . ب مون تا ميثاقي. تنھنجي طالب آھيان،

ي. ڀ ھ الك كم منھنجو كيچ ۾، ھاڙھو س ي. ء کون غمناك الھج پنھنجي لطف سان، گو

ر پاڄاڻي پنھنجي، سچ و” ك ي.“ ھيء كساك

vv

افيون

431

7ئ اڻي، يء غريب ھ

ي ئه! אڳ ڻ ك كيئن ب

ر ت نھ ت ون، אلھ لڳ آرياڻي، معاف مدאيون ك چي جا پ ي ئه.پيش א

ب يٺ ي آھيان يارאنھيء تي، ح ب منجھؤن ھوتياڻ ي، يء جا چيئه. ڳالھ چ ك

ي س جوڳياڻ ي، ھك خيال ن ي دل تي تنھنجو، تنھن ك خيال ٻيا سڀ ک ني ئه.

ي ئه جا ھاڻي، وعدن وאري ڳالھ א سان سان، ھوت ك ي سا وي ئه. كيئن وسر

ڏک ڏورאپا كھڑא توسان، پرين سا كيئه پ ڄاڻي، اڻ ي نه ن ي ئه. نال

، ي سائ ڀ ري نوכ نيھ ن ج ڃاڻي،“ سچوء ” کي ن ي س ھوت ڀ ري جا ھ ني ئه.

8ئ شق אسان وٽ آء ، אچي تو تا سانوڻ اليا! ع

چئنچل چيھل ٿي چوڌאري، مينھن رאت كئي موچاري،ي پ گھ مايا. ان، پ رين אچ عزت لـڌي آ

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

432

بوند ب رہ جي ب رسي باري، جوش אک مون ج ر ٿيا جاري، بيحد ٿيا بارאن ، אصل کون وאھ وھايا.

ڃيائون سارنگ جي سردאري، گل ڦ ل گاھن كئ ي گلزאري، م گ م اليا. ي آ ھس ٿيا سامان، א ک אچ س

ل”يار چ س ب م ليا سي، بيشك دل جا درد لٿا سي،“ چئي ي رکيائون شان، אچي ت ن ح كم ھ اليا. شاھ

9ئ ق آھي، نھن א دא عاش شق پنھنجي جي خ جي ك ع

رت د آھي، توڙي אھو تارכ آھي. شرכ ۽ م م

جو ٿيو گ م يار ۾، پاڻ ئ ي کون ال تعلق آھي، پانھنجي ھ وڻ ئون א ھو، ھ ر فعل کون فارق آھي.

فر ۽ אسالم کون، الڙو אنھ يء الشك آھي، ك جھي سوئي سال ك ن رאز جي، رمزتا ھ آھي.

وئيء وאرن نظر ، ھك خلق ٻيو خالق آھي، دאئم د ت جون אکيون ، تنھن کي مڑيوئي مالك آھي. א پٹي جو ع

ڀو برحق آھي، يئن ھاديء فرمائيو، سوئي س ج ق آھي.“ سچوء ”سو رشد سچو، سو پ عبدא م

vv

افيون

433

10ئ جيء آئ ڀ لي آئ تون،

كنھن منزل مون پھچائ تون،ر ٿو موٹي س وڍאئ تون!

نصور چڑھايئي، د کي ڏيئ ي ل ت كھايئ ي، سوريء تي م سرم ر وڍאي ئي ، ھاڻي ھيڎي پنڌ پ ڇائ تون. شيخ عطار جو س

نجھ کوھ وجھايئي، אيئي، يوسف کي م زكريا ساڻ كرٽ چ ق ٿو آزمائ تون. لن جي ھ ٿئون مارאي ئي، عاش س م

ب لي شاھ کي ذبح كرאيئي،جڻيو كفر صنعان وجھايئي، جعفر کي درياء ٻوڙאيئي، تن کي پار لنگھائ تون.

گھاڻي ۾ بالول پيڑאيئي، عنايت ميدאن مارאيئي، پائ تون. نڌ ك اليئي، ڦ وء ك ن ح كم ھ ل کي ھ كرم

ھاڳ وٺايئي، ٹايئي، موسي کي بي س رن ساڻ س م د قاس وאيئي، سو א ڄ אكيدאس ت عزير ڏ ساڳيو آھ تون.

ر گھ مائي،“ سچو” ندء پنڌ پ ڇائي، گھوريو پنھنجو س س ائي، عاشق ٿي فرمائ تون. ن يھن وאري ڳال ھ ڳا

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

434

11ئ حكم تنھنجو ٿو ھلي، پ ر ڏوھ پاڻ ئي کي ڏيان!

ف عالء ا ي ريد ”آھي يء كاڏي ن يان؟ ،“ نانء ھ ر ” آھي ـق و ي بص و بي ي نط توريء جيان.، تر نه “

ون تاڏي ھيان. ! م ، ھ ل ھيج جاڏھن אچي ظاھر ٿئ ـع א א صل ہ ” يـ رج يء مو ن ھان م يان.“ ڻ مام ھ س

وئ ي ٿيان.“ سچو” گمنام غمزي ۾ كرين، ساڳيو س

12ئ غان جو آستان، ، پ م ل چ پ ن سان جي مچ د

بوب جي، بانكا وڃي تون باس تان بت سچي .

كي ڏينھن مون دلدאر لئه، ورد ۽ وظائف ٿي پڑھيا، جڎھن عشق آرאنڀا ڏنا، ٿيون خود خدא جون خوאستان.

جڎھن شوق مون شامل ٿيو، ٻيو خيال خاطر کون ويون، ھك وאسطو تنھنجو رھيو، وسري ويون ٻ يون وאسطان.

ڑي، رאھون سڀئي گمرאھ ٿيون، جي مون پڇ تون ڳا א ٿ ئي رאہ رب جي رאستان. كر گ ذري ٻئي گوڙ کان،

vv

افيون

435

رنگ روح کي جيكو لڳو، دنيا ۽ عق ڀئ ه ڀ ڳو، ل كيو، وھ وאہ ٻيا وسوאس تان. غمزي تنھن گم ك

ام يت אدא، عشق جي ڙي جيڎيون، ناھي ي درد مون کي دאستان. چاھون چوאئي ٿو گھڻو، ھ

، متان تون جھ ل روئڻي ون אکيون،“ سچو” ك ۾ رھ سدא س د وאرن جي پرين، پاڻھ كرن ٿا پاس تان.ھت در

13ئ ، ل ي م نه ك نھ ن سان ك ك

جو سودو آندم پاڻ سان.

نھ ن نه پ ڇيو، آيس ۾ مشكل. سودو ك ھ ل. ڀ ئي، موٹيا تنھن م گرאن قيمت کون س سودي ھھڑي جي א تي، الھن سڀ نقل.

. ئي א ڇ ل ميڑون موڙن تي كري، عا ك حال ڏسي تا ھ ن ل. جو، جيئـ ڑو منجھ ج نج

. ڏوھ نه مون کي كو ڏيو، پئ ي خ لق منجھ خ ل ل ق א جھ ل.“ سچوء ” سرفرאز كيو، آڻي سو عش

14ئ ! صحي سڃاتوسي، ھاڻي א صل אسان جو تون آھ

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

436

، پ نبڻ مون پاڻي. عاشق متان אوتي كڎھن אسان جي ڳالھ کون، عذر متان كو آڻي.

عاشق م ٺي ڳالھ ج ي، ميان، و ري ٿا ڏين ورאڻي. ڏينھن ئون نئ آھي سا، ميان، ناھي سا پرت ٻ رאڻي.

اڻي.“ سچو” تن ۾ تنھنجي אصل א سان جي، ك ري س

15ئ ؟ - آھيان אوھا ڑو א ئ دوست چوين ك آھ

. پ رين ڏسج تون پاڻ ڏي، آء ٻانھو تون سائپرين، پ منھنجي در پنھنجي درئو ن س . پائ

. ڳچيء پائي كپڑو، ميان، پ رينء کي پ رچائ. ت نه مان ت ون چائ ڑو آھيان، چ آء א وھا

ٿي א ل ڳ، ميان، ديدאن ک ڻ تون م .“ سچوء ” رچائ کي س

16ئ جيڎيون مون کي ڇو ٿيون جھليو،

وينديس پرينء جي پار!

لي א ٿي كريان، جو مون ھ ت روح ر ھ ن ڀ ر ڀ و. شق א ليو. ڏאنھن گھڻا ڏينھ ڑא، مون ٿي ع

روح پريان جي پار ڏي، وٺي سا ح ب ھ ليو.

vv

افيون

437

پريان سندي پار ڏھون، پاڙيچون نه پ ليو. ليو.“ سچوء ” ن م ب ت م رتيون، ي س جوڙ

17ئ نئـڑو وڃي پيو، پرينء جي پار، وو! منھنجو ھ

يان ڏي سرتيون، مون کي ن يھڑي نيو. سپيو. ڳ ڻ جي، سوگھو ساھ ك ڄ ي يار س ـڻ ڳا

پاڻون پائي אڱڻ א سان جي، اللن شال ل يو.يئن مون ڏوھ ڏيو؟ ج ـڑ لڳي ھ يو جيڎيون، ته ك

ك ۾، مون سان ٻيلي كون ه ٻيو. يان جي س پ س سگ سڄڻ سان سگ جو، جيڎيون جيء ٿيو.“ سچوء ”

18ئ ين ! دل جا دل يار، سگھو سگھو א دو رھ

. ء جي، تون سار سنڀار اڻن جي نانء سائ אسان و ھزאر. ، قاصد س پار אوھان جي كيئي مكاس

אوھان ٻاجھون يار پيارא، א چن ٿا א وٹار.يو جي قول قرאر. سي تون پاڙج پرين پانھنجا، ك

ھوء جا ھي ڑي مٿي منھنجي تي، كرين سا معاف ميار. سياڻا، روئي سو زאرون زאر. אوھان لئه يار“ سچو”

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

438

19ئ پڇو نه منھنجي ذאت، جوئي آھيان سوئي آھيان!

، جاتي ڏينھن نه رאت. אچڻ א سان جو ٿيو א تاھ ظاھر آھ زبانون منھنجي، سندء كلمات. “אالقرب”

شقات.“ سچو” ر سھ ي كر پنھنجو، عشق منجھون ع س

20ئ ور ھان،مڑس ٿي منصور چئه، نه ته كيم چئه منص

اچا تھمتان. منصور جي منزل אتي ، ڏאڍא

، منھن رک تنھن تي مٿان. سگھ نه جي ساري سگھ ڇو ڇوكرאڻيء ۾ پئ ي، رאنديون روين رאتو ڏينھان. אحوאل سڀ אسرאر جو، سائ عشق کي آھي عيان. ٺـ ڑكو ٺڳيء ۽ ٺاھ جو، ناحق كرين ٿو ناتوאن.

ن کي چيو ھ ن کي چوين، ھ “!الھوتي الطمعآھيان ” منصور جي تنھن ملك تي، آھن سدא نوكان نوאن.

ڻ جھ رک، توکي چڱائي ٿو چوאن.“ سچو” س تون

21ئ وھيان وساريان كيئن، جيڎيون جي لنء الئي ويا!

vv

افيون

439

אن پٺيء اليون، گھوري ڇڎ ھي گھر جايون، برہ بھ پ نه پوء ورאيان، وري سنڀاريان كيئن؟

يم آزאدي، كيچ ويندي ئي ڏٺم شادي،شھر ڀنڀور کان ٿ تنھن سان نينھن نباھيان، پوء نھاريان كيئن؟

بت كيڑيس آء مستاني، ٿي ئي منھنجي دلڑي ديوאني، يون پايان، ھت گذאرאيان كيئن؟ در در ڦ

پور پ رينء جي كئي پڌرאئي، אوڙي پاڙي وڇ ٹي وאئي، شق ڇپايان، ھ ڻ گھر گھاريان كيئن. ڇاکي ع

ڀ ري ن جي رنگ رچان جي، - يڑن جي كم א چان جي، رنگكيچ ري ڳ ڻ ڳايان، ھي سر وאريان كيئن.“ سچو”

22ئ אوھ پنھنجو پاڻ آھيو، ننگ نباھڻ وאرא!

ٿئون مون نه الھيو، اڻي عي ھاڻي، ھٿ م ھيء نيڻ وھائ ن نارא. -

عاشق سندو آھن א دאسي، چاہ منجھون سي چاھيو، يا وسكارא.جي ورہ ك -

گھڑو ٺاھيو، ميالئيء جو مشتاقن سان، ٺاھ كو س

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

440

ر تا كرن نظارא. - م אصل الكون آھن אوھان تي، پاڻ پ رين نباھيو،

م - جا سارא.“ سچوء ” ك

23ئ ٿي تون رھ رאھي، پ ريان سندي پار ڏي.

گاھي. ي آ ڏيھ אنھيء جي ساٿي تون سگھڑي، آء ، تاھ وא آھي تنھنجو وאھي. ت ر نه ھكڑو ترس א

ء جي، كرين تون ھيء ھمرאھي. اڻيء سان نانء سائ ن ھ ، ڏيندא ھي نيڻ گوאھي. ي אڳيان دوس درد אسان جي ج

الھي.“ سچوء ”يار مسافر سگھو سان، آڻي تون ميڑ א

24ئ جاني جدאئيء ماريو، ڏينھن ڏھال سي گھوريا!

ويچاريء نه وساريو. א صل الكون آھيان אوھان جي، اڻن سان، א چي سو گـڎ گذאريو. ء جي אسان نانء سائ

مشتاقن ڏي مھر پئي تا، کڻي نيڻ نھاريو.و، پنھنجيء و ٽ ويھاريو. پري نه پاڻ ؤن يار كر

گ ڍ قطاريو.“ سچو” س آھي در تنھنجي جو، پنھنجي سو ك

vv

افيون

441

25ئ ي م يڑ ٿورא كيڎא مون سان اليا، يار سانگ يان!

جيئن چيوسي تيئن مڃيائون، موٹي نه تن موٹايا.ي، א ڄ א چانك آيا. چ پ چپاتي ويڑھي אسا، سچا سخن فرمايا. دل سان ال ھو جي دل

ق ٿي آزمايا. ڏکن سکن ڏي ك ڏٺائون، توڻي عاش ب ماليا.“ سچو” ھئاسي א دאسي ج ن ل ئه، سي مو

26ئ אڄ جو جوڳي آيو، نانء ت نھن جو نٿي ڄاڻان!

سر جھٹائون جوڳن وאريون، لڱ تنھن بسمو اليو. ذري جوڳي، ذري سنياسي، تنھن ساميء نانء سڎאيو.

نھيء جي نٿي سڃاڻان، ڇندين پاڻ ڇ پايو. ذאت א نھيء ۾، مو سو آڻي م اليو. كڎھن نه ڏٺم ڏيھ א ڏسڻ سان تنھن جوڳيء جي، مون ڏאڍو پور پرאيو.

ين باز אرين گھ ڻ گھ ڻ گھنگھرو، ڇ م ڇ م تنھن ڇ مكايو.س ھ ڻ ھ ي ڑو، سوئ ي ساڳيو رא ڻايو.“ سچوء ” ر س س

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

442

27ئ ، ت آئ ھ ت ئون ھ ل ي ھ

رڻ وאپار ڙي وڻجارא! ك

. ي پ رت جي پائ ول وچ ۾، پ ڑ وچ بازאر جي چوس . جھي چت الئ ، ڏينھن يڑء شاہ پنھنجي سان وعدو جو ك

.شاھوكار يم و سائ يء جي كوٺي جا پات ئي، سا ويھج ك . يم گھ مائ الن، ٻي گھور سا ك وڻج ورہ جو ٿئي موتي لع

چ جو آھي سودو س .“ سچو” چ کائ نگڻ ك ي، كوڙ ك ھ

28ئ ي م ھ اڻي، ماريس تنھنجي ماڻي، ح ج ڦ ٹ ي ك

א ڄاڻي!

ون يار א وھان سان، اليو ن يھ تنھن ڏينھن الك اڻي، ن ن ھ א ڄاڻي!

ن ڀاڻي، ي، آء ڀ ال ھ ويٺي ڏسان وאٽ אوھان ج א ڄاڻي!

جيھي تيھ ي آھيان אوھان جي، سائ تون پاڻ سڃاڻي، א ڄاڻي!

ڻ م يان، ت ن توئي ڏي تاڻ ي، ڄ رאتيان ڏينھان يار س א ڄاڻي!

vv

افيون

443

جا، א جي توکي آڻي،“ سچوء ” ڏوڙא طالع ٿ א ڄاڻي!

29ئ حال א چي ڏس ھاڻي، و ھي ٿو پنبڻيئون پاڻي،

! پاڻ ڄاڻ، ڃاڻ لھ خريدڻ، سائ تون پاڻ س آء كنيزכ م

! پاڻ ڄاڻي و جوڳياڻ ي، ي تنھن جي، جاني ك گھ ڑ ج تون س ڌ س

! پاڻ ڄاڻ ڏيئ ي ڏيکاري پاڻ ڇ پاي و ، ڀلي א ھا توکي ڀاڻ ي،

! پاڻ ڄاڻيء وكاڻي،روز אزل کون ء سا ھ در تنھنجي تي، وא

! پاڻي ڄاڻ سي אندر يار چوء ” ندء ساماڻي،“ س ك س جي، س

! پاڻ ڄاڻ

30ئ چ ون بيٺ ب ڻ ي؛ ن، تون و لك جا مالك ٻيا ھ م

ء ھ ڻ ي. ن حال ۾، توکي وڌو ھ س نھ ن ھ ھ ي ك

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

444

س س باא ، س مون א گھر؛ نزل کڻ ي. س א الھ تون، خود کون وڃي م

ي ڻ آھ عاريت، جن جو آھ تن کي وڻي؛ ي ج ھ كڍ وچ ون تون پاڻ کي، א ندر ٻاھر آھي ڌڻي.

ينكي؛ آھ אمانت ٻ جي، تون آھ كاٿي ك ر، يء سارو سھي ك ر ھ س ؟“ ھك ٻه ٹي” ڇو ٿو ڳڻ

رين نگ ك ؤ ر ري، س אنسان جو אولو ك ار ۾؛ نس س ڑي، و ہ وאہ جا يء ڳا ساھ کي ھ چ و” س و ڻ ي.“

31ئ ي تعريف ٿئي، ق سو كرين، ج نھن ۾ تنھنج كم نه عاش

ر ڏيہ تو طعنا ڏئي. ک ڻ مالمت كا مٿي، م

ئي، س ك ب رہ ۾ ب دنام ٿيء ، ٻيو ك ٿئي ك ر تو ن ئي. كي م عشق جي درياہ جي، ڇو ڇ

پوء تا ن پ نڌ پئي، ساري خ دوست جي ھ رאہ گم كر پانھنجي، و ئون وک نه كنھ ن ٻ ھڳ ڻ ٻئي.

جابان پڌر پ ئه، لوٺيو توکي كھڑي ل ئي، ڀڄ ح ڇا ٿيندو پوء تا چ و” س نھيء ورھ وئي. ،“ ھ ي ھ ي א

vv

افيون

445

32ئ ت سودو كھڑو؟ ل ڙي سودאگ ر، تون تا آئ و ٺ ي ھ س

ت ك ھ ت ئون آڻي ھ شك عطر ؟ يئن لكايئه، ک ڻي م ري تا گ م گوھ ر ؟ ـت ٻ يو كيھو گھ مايئه، ك ھوكو ھ

. يئ ه كا خ نھ ن سان نه ك ، ك ھڑي جوھ ر جي ھ ھ شھر. لك م ي ئه م ڑيوئ ي، سارو م پنھنجي אڳيون ك

ھر. يئن سا ھ ٿ م ڇاکون تو تا شاھ ڇ پائ ي، ھ ض ل ن کي א، م ي ڏنا تو كي لک ر.

.“ سچو”لعالن لک كيون پڌريون، رو ر وي س

33ئ ريان مھماني، يار א ڱڻ منھنجي آيو! كيھي ك

אني. اء ٿي، ھينئڑي ل ٿي ح دوست گ ڎيو د ئي مھرباني. ب ك ھن و ڙ الئق ھوس نه آء ،

ي ئون آساني. مشكل جا ھ ئي ڳالھ אسان کي، א ھا ك لطاني.“ سچوء ”فضل كرم سان پاڻ بخشيائون، کي س

34ئ . ، ساري فقر جو فق نه مان مريد نه مان پ

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

446

. ن جو אم ، آھيان א م نه مان حاكم، نه مان ظا نه مان طاع ت نه مان تقوي ، آھيان ورہ جو وزير. . شق جو אس نه مان گھ مڻ نه مان گھ تڻ، آھيان ع

ڻ ، آھيان دوست لئه ڇ ڻ نه مان پ ڇ نه مان ك . دلگ ندير .“ سچوء ” بت جو م ر تي، كم س ٻ ڌ

35ئ ، آھي م ڑيوئي يار، ميان عاشق אکيون א پٹي ڏس -

سرאر، ميان. ظاھر زباني ٿو كريان، عجب جيھو א

אعتقاد فردא رک ، א ڄ دوست ٿيء אظھار، ميان - ت پرينء جو، ھ ت ڀ ي تنھن ديدאر، ميان. ڻ ھ جنھن کي پ س

رين، صورت سندو گلزאر، ميان سال ك ي تا ك ھي ك س - - ٻانھون ٻ ڌين ڇو ٻ کي، آھ تون سپه ساالر، ميان

- بلبل אول كر پاڻ کي، گھ ٹ گھٹ سارو گلزאر، ميان، ساجن سڀ و سنسار، ميان. جي تو زليخان جان ٿئ

ـن ڳالھ ک ون، عاشق نه كر אنكار، ميان تون تان سچيء ھ - کي، آڻج א تي אعتبار، ميان.جيكي چيو مرشد تو

vv

افيون

447

- سروپا א ھو ساجن وسي، ٿي پاڻ کون بيزאر، ميانچوء ”آھي وس سڀ يار جو، ناھ كو אسان אختيار، ميان.“ س

36ئ ؟ ل عاشق جي א حوאل جي، تون كوھ نه پ ڇ ك

ل. ل چڑھي موم رאڻي كارڻ ٿ ي روئي، . ھڻ ي گھ ڑي س ۾، آڻي عشق אجھل س

سئيء . س ت پ ل گوندر گھاريا، پ نھونء ريء ھ . كڎھ ٻ ڌي كانكا، جھانگيڑن تي جھ ل

ك چوء ” س .“ س کي سرتيون، كيا ھينئڑي אندر ھ ل

37ئ ڙي جيڎيون، منھنجي يار سڄڻ سان زאري زאري!

ندن آھي باري باري. اڻي عي ھاڻي، ب رہ س ھيء ي ڳچيء

حاضر ٿيندي س در دوس جي، پائ سان ڳاري ڳاري. پوء ته ياكي يار ٿيوسي، پھروين الئي ياري ياري.

ي آھي، ڳالھ ھ ٿ سڄڻ جي א ديون ڙ جي ساري ساري.“ سچوء ”

38ئ و! ر ڀ ال تون ڀ ، ك ڑي سائ אڱڻ א سا

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

448

، ، پاند ڳچيء ۾ پائ نانء ڌڻيء جي دل سائو. - ج فق ڏي ڦ ك

،سدא سؤ لڳ يار سڄڻ وي، ج ايون سي بنائ وجھ ي منھنجي در ديرو. -

، ھو ٻوالئ حجت رک ڻ ساڻ א وھان جي، ٻول א و. - يڎو سو ج ناھيم א

وאٽ א وھان جيء جو ک نئ يو، ،“ سچوء ” ڏينھن א نھيء کان א ڄ تائو. - אڍن جان پ پ

39ئ جي אوھ ڄاڻو، ڙي جيڎيون، آھي א لوכ سارو!

پ چ پاتيء ، كاٿي ماري نعرو. كاٿي آھي چ بيكسيء ۾ كاٿي گذאري، كاٿي سو حكمن وאرو.

چائي، كاٿي ڳچيء ۾ ڳارو. ر ع ۾ شور م كاٿي ش جاڏي ڏسو تا تاڏي آھي، سندس ن يھ ن نظارو.

حقيقت جي حال ک ون، چ و” س ٿ يء نه ويسارو.“

40ئ لک كريان توڙي زאري، دوست چ وي “تون كھڑو!”

vv

افيون

449

ين ڀي پوאن، پايان ڳچيء ڳاري. ھ ٿ ڀي پ وאن پبت ماري. آء א ھائ ي يار אوھان جي، تنھنجي

روز א لستان منھنجي آھي، يار אوھان سان ياري. אسان يتيمن کي يار پيارא، ڏيج א چي ڏيکاري.

ٿي تي ويٺ ي وسايان، دوست ڏيو دلدאري. ہ م ور ، وאري وڃان لک ھڻا سائ آء אوھان ت ون س وאري.

، دوست نه آھيان ڌאري. توڙي سڃاڻي توڙي نه ڄاڻ ڳ ل אصل ک ون آھي אوھان جي، ڳالھ جي ساري.“ سچوء ”

41ئ مون کي نه وسار، ڍوليا، آء تا تنھنجڑي آھيان!

. اڻن ڏي، کڻ ي تون نيڻ ن ھار ء جي אسان نانء سائ پ رين وڙ ئون پانھنجي، گـڎ غريب گ ـذאر.

ي و ك ، پنھنجا سي وعدא پار. ل אسان سان جي يار پيار يندين، وא سو كھڑيء وאر. ي א א ڱڻ א سان جي سگھو ك

، ر پنھنجي جو دل سائ د سو سگ سنڀار.“ سچو”

42ئ ال” ك و ت ع ع ن فس د ھا ڳالھ.“ ، א ٿ ي ڳ جھي א

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

450

م جي ۾ جال. ر ع د ي جسم ک ون كر جدאئي، خاك .خيال و قال جودي ڇونه وسارين، كرين ٻي قيل م

يئي، پئه تون خاص خيال. ٹ سڀ يون كوڙيون س ڳا

ال. كڎھن نه ٿيندء حـق سو حاصل، جي تو ب ت چ و” گرد غبار ۾ کاء نه غوطا، س نڀال. “ ري پاڻ س

43ئ آء تا گـڎ گذאريون، وي، ڏکيا سي سکيا ڏينھڑא!

يون كي ئه جي كالھ אسان سان، ڳا كيئن تو يار وساريون.

، ڳچيء پائي كپڑو سائ دوست كريان ٿي زאريون.

، رאتو ڏينھان توکي دل سانو ل ويٺا سارين.

نديون تانھ نجون، א چ ڻ س سائ وאٹان ن ت ن ھاريون.

پ رين پ نھنجو پاڻ سان، سو سگ سنڀاريون.“ سچو”

vv

افيون

451

44ئ ھ تنھنجي آ آء ٻاروچ ل ٻيل ي، مو ھيان ماري!

ي کي، تون گ رو آء چيل ي، ناھي وאجب رسڻ توئ

يان. سگ نه ٿ ي كو ساھ عشق אوھان جي ک ون ھوت ٻاروچا، كيئن ٿ رن ھيء ٿيلھ ي،

نه ته ڇ پ ر אڳيون ڇاھيان. گھ نه ساريان پ نڌ كرڻ جي، تو ب ن آھيان א كيلي، س

يئن كاھيان. كيچ وڻن ك ي پ ورن پئل ي، وڳڻ ي آھيان ورہ ت نھنجي ک ون، توڙي ك

چو” نه آسڑ الھيان.“ س

45ئ ڏيندي س ڏورאپو، آء وڃي ورאڻو روبرو.

ندي پار ڏي، كو نئي نياپو. پريان س پرين، آء كريان ٿي كاپو. אوھان ٻاجھون س ياپو. ڱ ته س نھنجو س سوڍل توئ ي ساڻ آھ ، م

46ئ منھنجو نيھ ن وڌאيو ناز ، نيڻن ني ڻن جي، ميان!

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

452

جليون كاريون، تم جون، تنھنجون אکيون ك تيغان آھن يا ته س ي باز . ر ، يا ته א ال سائ

درد مند جي دلڑي دل ، ڏאڍي زور سان آندي، ، نيڻن منجھؤن نياز. א ال سائ

كي وאري، ن א وھان جي، אوھ ي ك مان پ ون ك א ال ميان، عاشق جا آوאز.

،“ سچو” ڌي ٻ ئي ٻانھون ٻ وڃ، تون ساڻ يقي אال ميان، در مٿي كارساز.

47ئ كنھن ويل نه ٿا وسارن، عاشق نه ٿ ج تون ماندو!

ن א قرب” ھا אشارت، گ ڎ توئي سان گذאرن.“ ، א א صل الكون طرف تنھنجي، ن ت ن ت گھڻو نھارن.ي، سي ڀ ي توئي کي سارن. جي تو א كنڈ א ن ج

تھ ڇ ، تو ھ ت ڏينھن א و ٿو الئ سنڀارن.“ سچو”

48ئ تنھنجي א چ ڻ جون وאٹڑيون، ن ت ن ت א ڀي ته نھاريان.

ل نء ل كايو لوכ ک ون، ھ نج ۾ ھنجون ٿ ي ھاريان. ڑيون كنھن سان كريان، جيكي سڄڻ ٿ ي ساريان. سي ڳا

vv

افيون

453

دאغ تنھنجي درد جا، ڏيھ کي ته كيئن ڏيکاريان؟ تنھنجي ۾، كو دم ك وساريان. چ وي سائ شوق“ سچو”

49ئ ي. ڇڎ غصو غمناכ سان، אچي م ل ته ماندאئ ي

ڌ سڀا توکي پ رين، جيكا وאڍوڙين سان وھي. س ھي. سور سيبائڻ جھڑو، پر جيء ج دאئي نا س

كا پ ر پھي. ي تو م ن پور ھي، ك پاڻون آيا ھ ي ٺاھ تڎھ كو ٺھي.“ سچو” وھاريو وٽ ۾، ھ

50 ئختيار، ھ ي يار وي! منھنجو ناھ كوئي א

ر تي چائيو، باري ب رہ جو بار مون تا س - ھ ي يار وي!

- رאتو ڏينھان ت يڎي كارڻ، روئڻ زאرو زאر ھ ي يار وي!

پرين، جاني جيء کي جار كيئن ڏنو تو س - ھ ي يار وي!

سرאر“ سچو” ، عشق سندو א جھ سارو - ھ ي يار وي!

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

454

51ئ نائون، ساہ منھنجو ساھ ـڑ کي سرتيون. تنھ ڏينھن ڏ

درد منديء جي دلـڑي، نازن ساڻ نيائون، ھيڎي ھوڏي نا ويو، سوگھو ساہ كيائون.ڻ ي سنيھا يار جا، عاشق ٿيڑس آئون. س

جيء وڌאئون جار ۾، كاكيون تن كڎאھون. يء غريب گ ـڎيائون. ميھ ر سندي معركي، ھ

يء منھنجو جيڎ يون، وي رن منجھ وڌאئون. ج چ و” س ون، ميڑي سڀ مدאيون.“ كڍ سرير م

52ئ يون ھيون جن سان، ھ ي ھ ي سانگ چڑھي پيا سي ئي! جيء جون ڳا

نھيء مامري، ھيء پوء א نھن کان پيئي. ماري س א ، حال پنھنجڑو ھي ئي. وٺي ويندي س אوڏھ

يندא אٿم آسرو، جيء گھ ريا ٿي جي ئي. א א، ڏک ڏورאپا ڏيئي. مون ڏي مكائون كي

جيء وڌو آھي جار ۾، ت ن نياپن نيئي. سچ و” ي ت ن جا، ٻڌ ٻانھون تون ٻيئي.“ سنيھا ٻ ڌ

vv

افيون

455

53ئ مان تان کي، ڏيان كيھا ڏورאپا!

ركت آء كندي، سرتيون سان سائ ! كيئن ش كن. وين س اڻي آھيان ڇا، كيئي س آء

ن وسن.ڏوڙא طالع مون ، جي ويڑھي ھ ٿ ڏسي حال حق جو، אڱڻ مان אچن.

، سچ و”ك ڇڎيندא كڎھ گ سندن.“ س

54ئ ، سرتيون ديرو دوست جو. مون کي ڏور ڇو ڏ سن

جي مون سڻو سرتيون، ھو سدא وچ وسن. אکيون عجي کي، پل پل ٿيون پسن.

ي، ٿا کليون دل کسن. ب مشتاقن ج سچ و” سن.سوزن وאري“ ون، وڃي روء ر

55ئ کيا سانگي گ ـڎ شال! جھي אيندم، س אڄ אڱـڻ א

السا ڏيندم، و د سي حال حق جو، س ڏ ھ ي ويڑم كالھ. ي ك ھـو ج

پنھنجي و ڙون سپرين، حال ڀائ ي אچي ٿيندم،

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

456

ج ن لڳ وجھا فال.ي ساري لوכ ک ون، گوشي پاڻ گـڎيندم، ل ك

א ھي كندא ڀالئي ڀال.گ جن جو سڎجي چ و” س س ، سيئي سڎيندم،“

يء چونديس جال. يء ج ج

56ئ ويلي. ء صبح س يند ھ ي ويو، א ينئن كانگ א ڄ ك ھ

ـت رھي ويو. ڻ جون، א ڄ رאت ھ ڄ يون كري س ڳا ون ي ويو. ن لوء م اء ، ھ ھو حال منھنجي جو

ڌي ڏکن جون، ٻو ت نھ ٻھي يون ٻـ ڳا ويو. ھي ويو. ي س پ رين جي پار א ڏאڻو، كيئن سور ھ

چو” ن ٺاہ تي ٺ ھ ي ويو.“ س ، ھ سڄڻ م الي ئ

57ئ وڻيوسي وہ وאہ ، پڑھندي پروאنو پرينء جو!

אوڏא م ينھ ن ملھار ٿيا، گ ـل ک ـلن ۽ گاہ. ي ئي سڄڻ ٿيا سامھان، حال ڀائ ي ھمرאھ. س

ن ۾، چوريء بت منھنجي م مچايو چاہ. ك تا سڄڻن جي، א جھايو آڙאھ . س

vv

افيون

457

ديس ڇڎي پرديس ويا، دوست پرين دאناہ. ھوتن ڏאنھن نه ھكڑي، مھڑ م ڑئ ي مان ڏאنھ.

پرين جي پيغام كيو، آرאم ي א روאح. ر صدقي ساہ. قاصد تو تان آء كريان، ھي س

روندن جي، آڻ يندون א . אڱڻ آس چ و” س ز پ ڇان آء رאہ.چوي رب ميڑي، رو“

58ئ ندي، وو، پار جو! پانڌي آ א ڄ پيھ ي، پ ريان س

كائون، ڏوٺ ڏورאپا ڏيئ ي م ئ ي ديوאن ي ديھي. ت ن ك

ڻ جون،” ڄ يون א ھي يار س ڳا ساري ئي ويھ ي. كيئن و

ھڑيائ ي آھي جيء تنھنجي سان،” ج ھ ـت به گـذري ت يھ ي، “

چوء ”ھوش ن، جو ن يو ن ياپ “ س ريان ٻي كيھ ي. ڳالھ ك

59ئ . الم پانڌي منھنجي يار کي، ساري چ ئ ج س

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

458

א، مون پرت وאرא پيغام. كا ھئا كي چ ئ ي م אوھان جي ئ ي א چ ڻ جا، ھ ل پ و ن ھ نگام.

دאم. ب م ي روز אزل ک ون، توسان بت منھنج چ وء ” س ر ت نھنجي ته غ الم. “ א، د جيھا كي

ام.كڎھن ك ندين يار א سان ڏي، אچڻ جا א چايو، ھ ل پ ون ھ نگام. عشق אوھان جي شور م

دאم. لھ خريد م ي، م ٻانھي گو يار سڄڻ ج روز אزل کون چ و” س نديو سام.“ آھي، سائ س

60ئ ق א چون ٿا אيڎنھ ن! ھيئن א ڄ چ ئ ي م كائون، عاش ‘

يء ج ڎي کي جيڎي ون، آڌر ن ج ھ وڏي ڏنائون. “ تنھنجي ديس א س א چون ٿا، عاشق نه ٿج א ٻائون.”

اڻ يء سان، ميان، كيڎא كرم كيائون. مون ھن دعائون.” مطلب ت نھ جو آء آھيان، ٻ يون ڇڎ م ڑئي م “

دالسي لئه دردمند جي، قاصد چ و” س كڍيائون.“

61ئ ومي! ي صبح אچن ٿا، نروאر چئو א ڄ ك

vv

افيون

459

ت مون ھ ن ٿا. ي پ ڇ اڻ يء جو پ رين، حال ك ي سڄڻ چ و ن ٿا؟ ن پار ڏي אچڻ جو، چئو ك ھ ن ٿا؟ ي پنھنجي و س ي ويڑھ پ رين آھن پنڌ ۾، ك

چ وء ” س ڍن ٿا؟“ ڌ ڻ لئه، قاصد ھيڎي ك ي ڀ ي س ج

62ئ ن مھر كا مون ڏي پ وي! ڻ ي، م دوست کي دאنھون، س

ر א ند جي د دردم تي، ٿو كانگ الکيڻو ل وي. پيغام پ رين پار جا، چ شمن א تي ويھون چ وي.

ي. ي אوري אيندؤ א وھ ر ڀ ري א س אيڎھن א چون، يا ك س چ و” س وي.“ نڈيو گھڻو، ٿو رאند روئڻ جي ر آھي א ك

63ئ ڳالھ پنھنجي حال جي، توريء وڃي كنھ ن کي چوאن؟

ن مون کي نوאن.جوش تنھنجا جان ۾، نت نت آھين پوאن. ، پانڌي אول پ کيئن جي پڇان پوء ٿي خ

ن مكا مون ڏي א وאن؟ ي ھ ن پور ھي، ك پاڻون آيا ھ چ و” س ک ن سان سنوאن.“ مٹيان آء كينكي، ھي سور س

64ئ جھي ڄاڻج آيا آيا! مكاس قاصد كالھ، א

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

460

ھ خيال. آھي تياري אيڎنھن אسان جي، آھيون سو منج نڈ تنھنجي א صل אسان جي، آھي سا جيء ۾ جان. א ك

رم كيوسي، سڻي سندء א حوאل. عاشق توتي ك . شال ل ك ، تو ت ون ك پنھنجي لطف سان ھاڻ الٿاس

جھا تنھنجڑي، ون ٿا א ري رאت سنڀال.“ سچو” אچي

65ئ آھي ھھڑو حال ويچاريء جو، سھڻا كر كو كرم ستاريء جو!

א ڏאيان، كوٺيو پوٿيدאر پٹايان، لئه پنھل جي كانگ و ر وري ور وאريء جو.

حال ڏسي پنھنجو ڀال ڀالئج، پ ر پڄاڻو ورہ ورאئج، كج ڊڀ دאرون دک وאريء جو.

چ مگ رھن مچ مچن ٿا، درد فرאق جا دونھان دک ن ٿا، م شل ور وري ويچاريء جو.

جي توکي ساري، كيچي אيندم نرت ون نھاري،“ سچل”سك سكي سك وאريء جو.ساہ

66ئ جيء نچ آيا، ڀلي كري آيا، ساٿي سڄڻ جي ڏيھ ڏنھن!

vv

افيون

461

مون تا ڄاتو وאٽ وאھو، پر مون ڏي سي ھوت ھاليا. ڏينھن پڄاڻو پانڌي پرين جا، ساڻ غريب گـڎאيا. پاڻ مٿائن كريان قرباني، لک ٿورא ج ن اليا. א ول دالسا ڏيڻي אنھن ھي، پوء پيغام سڻايا.

، سچا سخن فرمايا.طرف تنھنجي אھي عجي א ڻ تڻ אھائي آھ אسان کي، ڏکيا تو ڏينھن لنگھايا.” “

“ڙي پنڌ سجايا.‘ سچو’پيا אسان وٽ ھاڻي تنھنجا، ”

67ئ پانڌي אوڏאھون א ڄ آيو، پ ريان سندي پار ڏنھن.

طرفان تنھنجي ھون א چ ڻ جو، ساٿ ڌڻ کي سعيو. ـت אجايو. گھڻو پڇن ھ ـت پ رن توئي کي، گھم تون ھ

ندن جو رאيو. آھي توئي ڏي سڻ ري عاشق، روح س پاڄاڻيء جو ھنن پيغامن، وري سو ورہ وڌאيو.

سر نوאيو.“ سچوء ”ٻڌي نياپا ٻانھون ٻڌي ٻئي، آڻي

68ئ א ڄ אوڏאنھون آيا، گـڎيا سي قاصد مون کي!

وري ورڻ جا ھئا ڀنڀور ڏي، ساٿ ڌڻ جا سعيا. ، ڏور جن ڏينھن اليا. א ڄ ھا سي وھن ندء صبح א چي و

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

462

يون، ج ن جا تو پنڌ پ ڇايا. ي كندء سي ڳا گوشي گـڎج خيال سڄوئي ھيڎي ھ ئڑن، ڏکيا تو ڏينھن ل نگھايا.

، كئ تنھن ھوت ھاليا. طرف تنھنجي אڳي ڀي رھ ن يھ ن جا نياپا ڏنا ج ن ھي، سي ساہ سيبايا.“ سچو”

69ئ نوאن ن ياپا آيا، مون ڏي جا، ميان!

دن، وو ميان، ھيڎي א چ ڻ جا، روز سي رستا اليا. قاص ق، پنھونء ٿي پنڌ پڇايا. ڻ تون عاش طرف ڀنڀور جي، س

يء ، گوندر ڏينھن گنوאيا. تو تا طالب يار سڄڻ ر אڱڻ ت نھنجي א ڄ سي אيندא، تو جن لئه ورہ و سايا.

جي ئ ي گذאريئه يار جا نب ريء ، א ھي سي ڏينھن א جايا. سچ و” ھئا پ رين کي پار تنھنجي، ميان א چڻ جا سعيا.“

70ئ ھو نياپو آندو، پانڌيء پرينء جي پار ڏنھن. א

آھي تياري אيڎھن א سان جي، متان ٿئ تون ماندو. عاشق توکي آڻي א سان سان، ح ـب كندي ھيكاندو.

يندאسي אيڎنھن، ٿيج نه ورہ کون وאندو. אس به אوڙכ א

vv

افيون

463

ھوئي، پ رت جو پاڇانـدو. ملڻ جو آھي א ڻ طرفون א سان جي س سچ و” وي، الھ تون سڀ سياندو.“

71ئ آء א دא ڙي پانڌي، دوست دالسو كو ڏنو؟

ب بنا ھـت ماندي. ڻ تون ساٿي، آھيان، אدא، آء س ھا خ تو كا آندي يندא، א . אڱڻ אسان جي كڎھن א ي دوس ٻاجھون، ناھي ورہ ک ون وאندي. دل א سان ج

ي ساٿ ي ڙي مان ٿيان، كا ھوتن سان ھيكاندي. گھ ڑ س سچ و”سارאن سنڀارאن ، آھ ج ن جي تون باندي.“ ندء وي

72ئ ي ھ ـت پڇيائون، سچ چئه אدא ڙي ساٿيو؟ منھنجو ك

كيائون؟ گوشي ويھي گ ـڎ א وھان سان، منھنجي ڳالھ كا ن ڏאہ ڏي ڏنائون؟ ليو سنيھا ساڻ سالمن، ھ س پيغام پرت وאرא، چئو جي مون ڏي چيائون.

ي دردمند ڏي، كا אڄ خ لکيائون؟ دالسي ج ن ڏيھ ٿي ڏٺائون.“ سچوء ” و، ھ كاڻ تا گھڻ

73ئ

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

464

. ي، كانگا خ كا مون ڏئ گھ ڑي پ ري ن جي پار ج س !دوست جي ني ديس ڏي، كيئن كالھ تون א ڏري وئ

، א ول אسان جي حال جا، نازכ نوאن نياپا ن ئ. ئ ساري سنيھا سوز جا، ھ ي ھ ي سڀئي الئج ھ

، ي ٿئ ماري ميان مشتاق کي، كيئن يار تون ياك . ئ نجھ پرديس جي، ٻاجھون א وھان آھيون א پ ورن م

، ئي تا گھوريس، جان ي سدאئ تون جئ آء جي م .“ چوس” كي ساري توکي، تون ڀي تھ سان ھو אئ س

74ئ كانگي قري ڏنھن، خ آندي وٺ ي وھندو وري.

خط منجھ ون معلوم ٿ ي، ساري خ ک يئن جي کري.ري” دوست دالسا لکيا تا ” تو אسان ريء كيئن س “ يون كرين كھڑيون چ ـري” “ آء تا گھڻو تو ساريان، ڳا سچ و” ون دل جي ذري.توسان آھي “ ي، א ھا ذوق م منھنج

75ئ گن ماري آھيان! ڳالھ كريان ٻي كيھ ي، تنھنجي مڌ

vv

افيون

465

ن پيھ ي. پرين وڙئون پانھنجي، ميان אال، آء پکي ھ پاڙي ساڻ پرين جي، ميان אال، ورہ وھا ويھ ي.

پلئه لڳي پ رين جي، ميان אال، جيھ ي سا آھي تيھ ي. سچ و” ، ميان אال، ڳالھ ڏ سيائون سا تا ناھي سلڻ جيھ ي.“

76ئ كيھ ي چال چلي ٿو، אڙي جيڎيون يار منھنجو!

ي” وح و ن ف خ ت ف يه م ن ر لي ٿو.“ ، ساري ڳالھ س ول ہ ” ہ ، و رس א نا ع ب د لن گھ ر م لي ٿو. ،“ م

كاٿئ تعظيمان ڏئي، كاٿئ ک ل کلي ٿو.پرين، كاٿئ جوشن منجھ كاٿئ سکيون س ي ٿو.جل

ي ھـلت ھلي ٿو.“ سچو” ڀ كنھن صورت ، ھھڑ س

77ئ نھنجو! ن وسي يار م ڇاکي ڏونگ ر ڏوريان، م

پرين آھي پاڻ سان، ت ك ٻئا ڇو توريان؟ رאتو ڏينھان روح ۾، آرياڻي ٿي אوريان.

پرين، آء گھ ڻوئي گھ وريان. ڀ كنھن پارين س س ھوت ھميشہ حاضري، وندر كنھن ل ڳه ووڙيا ن؟

ھائي چوريان.“ سچو” ت א ڑي، چ سچي ڳا

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

466

78ئ اڻيء کي! ن ھوت א چي ھ ـٿ ڏيندو، ڀ لو جيڎيون، مون ھ

پ رين وڙئون پانھنجي، ڇ پر تا نه ڇڎيندو. اڻ ي نيندو. ڏسندو אکڑين سان، نال

پاڻ ون پاسي نه كري، گو ساڻ گڎيندو. پانڌن پچارون كيون، آرياڻي א ڄ אيندو.

روند جي، پ کا پاڻ א ڏيندو. אڱ ڻ آس كيچن سندو قافلو، لوئ ون تا نه لڎيندو.

نگت پانھنجيء ، ساجن س شال سڎيندو.“ سچو”

79ئ م، ني، آھي، ڀلو ڀينر ڙي! كيچ منھجڑو ك

ء ڏيئي غم، ني. ويا كيچيڑא نكري، گو

و جيڎيون، جان يء ٿيان ج م، ني. دعا كر ن نه كنھ ڇ ء وאرو دم، ني. ڇڎيان، دوس

، ني. ت تائ كينكي، ٿيندي طلب قيام پ نه ڇڎيان پرينء جو، توڙي ٿئي چيھاڙيون چ م، ني.

، ني. گ م ھو אک جو آ جھ ڑ نه ڀائنجو جيڎيون، א كئون پ رين ڏي، رאتو ڏينھان رم، ني.“ سچو” س

vv

افيون

467

80ئ اڻ سان ڻ س توکي جاني نه جڳائي ٿو، ر !

جيھ ي تيھ ي تانھنجي، آء אصل ک ون آھيان، ر ھ ـڎ نه الھيان، אوھان جي تا א چڻ جو، آس ر تي نينھ ن فرאق جا، ھي مينھڑא وسائي ٿو. س

پ ري كر نه پاڻ ک ون، ڏي دل دالسو، جھي كونكو، مون کي پ رين ٻيو پاسو، يء س تور و سڎאئي ٿو ند جيھي تيھي א صل ک ون، ھيء س .

ٹايان، ب م سکن مٿي ڏکـ ڑא، ٿي غم خوشيء کان א ڳ رو، آء ڀليڑو ڀايان،

قابل تانھجي، אھو گوندر گڎאئي ٿو. نھن م م

ج א كاڻ، اڻ يء جي تون، א چ א ڱ ڻ و منھنجي ڀاڻ، ريج تون، ڀ ھيكر ھوت ك جائي ٿو. ـت سانول س پرين، ھ سوز تنھنجو س

ويچاري، وٺي ويٺ ي آھي אھو وعدو ڳچيء پائي كپڑو، ھيء كري ٿي زאري،

ـت پانڌي پ ڇائي ٿو.“ سچو” سگ אوھان جو، ھ

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

468

81ئ ي! ، عجي جي א چڻ ج خ كا مون ڏيو ساٿيو، سائ

ء رאت ويو. كيچيڑن جو قافلو، وچئ نه ڇڎيو ڇ پ رين، ھيء تا نال ن يو. א

رہ وھاريو، كنديس كونه ٻيو. توڙي و ر كيو.وندر س نديء وאٽ تي، مون صدقي س

، ، ڙي، جي تو پور پيو.“سچو”ڇـڎ ساھا سن

82ئ اڻ يء سان! ڻ س جاني تو نه جڳائي، ر

ر تي، ويٺي ورہ وسائي. دوست אوھان جي د ٻاھر ٻان ھي تانھنجي، سانول ھيء سڎאئي. א چڻ الء אوھان جي، پانڌي روز پ ڇائي.

فاالن فل ك فرאق جو ن، وو، و ري کان وجھائي. وאل جو سپرين، عجز ساڻ א گھائي.“ سچوء ” س

83ئ کنيو نيڻ ن ھار، ڙي، ميان، ڀلو منھنجا يار ڙي ميان!

vv

افيون

469

ن گـڎي گوندرين، ٿئ كيچ قرאر. مون م کيا ڏينھڑא، گـڎ غريب گـذאر. ڏکيا س

ي نه وسار. دل پنھنجي دل ک ون، ويچار ڍ قطار.منھن نه مون ٻئي پ ار ڏي، پنھنجي ك

آھ אسان جو، ھنجون ھ ـڎ نه ھار!“ سچو”

84ئ ر، وو، دوست آيو אسان جي در! ك ھ ئي جنھن جي س س

ئي ويچاريء ڏي ور. پ رين و ڙ ئون پانھنجي، ك

ر كيان صدقي، گھوٽ אچي مون گھ ر. ھيء س . ن אک سان، پ رين موچاريء پ ر ڏٺم ھ

جاء كيائون ج . يء ۾، ن ھر يا ھ ـڎ نه ن ر ڻ ق رب كارڻ س .“ سچوء ” ر ري، كوشش كائي ك

85ئ ي پانڌيء پيغام: ڏنو ھ “ تنھنجي א ڱ ـڻ א ڄ يار א چي ٿو!”

الم. و لک آھي س عاشق عجي جو، توکي س ي و كالم. پرينء ، جيكو ك سڀ قبوليو س

ام. پكو آھي پ رينء جو، تو سان א ڄ א

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

470

ون، عاشق كر آرאم. روء نه رت א ک م ام.“ سچو” لب گـڎجن، پوء ڀي، آہ نه ط

86ئ

ھوت پارئون مون کي ھاڻي، ڏنا ن ينھن نياپا ھي.

ھٿئون پ ئي پانھنجي ميان، عذر ٻيا كيھا آڻي.ون پاڻي. ڻ م אوت كھڑيء ڳالھ ک ون، پ نب

ور ھئ ئ ي جي ء كيئن ڀنڀور ۾، س ويٺ ساڻ ي. توکي ساہ ک ون، آھي אوڏو آرياڻ ي.“ سچو”

87ئ نيھا! ڻو س ؤن آ كالھ، سي تا س كيچ

. يون كندي گ ـذريئ ي، سو رאتيون توکي سال ڳا تي جاليئي جال. א كنڈ אسان ڏي كانه تو، ڏينھن א

! كنھن جي كارڻ تو كيا، ل ك روئ ي سڀ الل ك س ي، ساعت ھ كي ئي نه قطري جي ! نڀال

. ٻ ڌي ڏورאپا مون ٿيو، جي ڻ منجھ جنجال

. ھڑא حال جن ل ئي ڏونگر ڏوريان، تن ڀ ي ھ . سي سڀ تنھنجا אگھيا، جي كيئي كال كشال

. “ سچوء ”ٻڌندو ٻاروچو وري، جا ڀي سوאل

vv

افيون

471

88ئ ل كاڏي! ر تا ك پ ڇيائون، ھاڻي كانگ ل ك مون ك

א، ميان א ال، ڏوٺ ڏورאپا وو كي سي سخت مكائون، ت حال אسان جا ھي. - ھ

پرين، ميان א ال، كي تا پاڻ אتيائون، سگھا אيندא وو س جڎو جيء جيارن جي. -

ڏאھا ڏيھ وو پ رين جي، ميان א ال، آھيان אٻاڻكو آئون،ي نياپو ن ي. - منھنجو ھ

ن ڏک يء کي ڏنائون، رف ون وو تانھنجي، ميان אال، ھ عنا ط ط قبولي م سي.سائ سڀ -

پرين، ميان אال، ساڻ سارج س سي نه و چوء ” جھائون،“ س ، ي. - א ھي قول كيا ھي ك

89ئ ري ٿو! ئ ي صورت س ك ئ ي ك يار منھنجو يار، ك

كاٿئ ٻ ڍڙو پ ٿيو، كاٿئ ٻو ٻار.. ي س قرאر אڳي ڦ ري، كاٿ ئ ك كاٿئ ب

ار.كاٿئ وظيفن ۾، كاٿئ خم كاٿئ آھي بادشاہ، كاٿئ چوبدאر.

ين پنڌ كري، كاٿئ گھوڙي جو ھسوאر. كاٿئ پ

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

472

د” ٿيو “ א حد” كاٿئ ق”، كاٿئ “ א אظھار.“ عب دא آھي دل دوست جو، چ و” س “. ينگار ڀ س س

90ئ ي جيڎيون! ريان آء كيھي، حال پنھنجي جي، ڙ ڳالھ ك

پرين، وڻي س كالھ كا ون ويھ ي. ويا وٹ ئون م ڇڎي شھر ڀنڀور کي، ويا پھاڙين پيھ ي.

كري پريشان ويا، درد منديء جي ديھ ي. آء א نھن جي آھيان، جيھ ي جي تيھ ي.

ي אيھ ي. سم א نھن ج مارڻ پوء جيارڻ، ر سوز ف رאق جا، بار کڻ ن كي ن يھ ي.“ سچو”

91ئ ھوت ڏ ھون ھاڻي آي ون، مون ڏي אن ھي! خوشخ

ڑي جايون. ي א ڏيون ٿا אوڏڙيون، جار א وھا א چ يڎي پايون. ڇڎي شھر ڀنڀور کي، پ وري א

ھي ويچاريء کي وאيون. يارن جيڎيون، א ٿيون ج نديون دאنھڑيون، دوست وري و رناي ون.“ سچوء ” س

92ئ اڻ يء جو! ، ميان، سارو ن نگ ھوت אوھان تي آء

vv

افيون

473

ء ، ميان. سائ پرين، پ אڱڻ منھنجي پاء كارڻ س ، ميان. اڻ يء سان الء پ رين و ڙ ئون پانھنجي، ل ئ ن ، ميان. ماڻھو شھر ڀنڀور جا، ساہ ن ه א چ ن ساء

، ميان. ڑي جاء ڏسنديس آء אکـ ڑين سان، جانب تنھنج ي ڳ ـڻ ن تانھنجي، كار چوء ” ، ميان.“ س کي ھاء وאء

93ئ ھوت ر ميان: پانڌي روز پ ڇايان ٿي! ي كا ك א چ ڻ ج

، ميان ر ڑي س ك א وھا رאتو ڏينھان روح کي، س - ت كانگ א ڏאيان ٿي. تو لئه ھ

، ميان دقي، گھوٽ אچ جي گھ ر ر توئ ي ت ون ص س - گھ وريو پاڻ گھ مايان ٿي.

، ميان ر ڑي د אينديس א ھڑي حال سان، دوست א وھا - لئه پايان ٿي. ڳچيء پ

، ميان ي و ر پ رين پارئون تانھنجي، ٿ ي ويچاريء ج - ويٺي ڏک وسايان ٿي.

نھن پ ر ميان سارو مطلب مون ٿئي، پ رين א چي ك - ت پوٿ يون پٹايان ٿي. ھ

، ميان“ سچوء ” بارכ ڌ ر א تي سپرين، دست م - ڎאيان ٿي. نديو يار س س

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

474

94ئ يون ياد، آري نيڑي ڳا ء ٻاروچي جيون! ھ

مدאد. ويا ويساھي ن كري، عشق ڏيئي א ڀينر ٻاجھون جيڎي ون، ع مر م ڑيئي ب رباد.

ي دلڑي، شال كندא سي شاد. دردمندن ج رאد.“ سچوء ” ڀ م رتيون، پ س ندي س س

95ئ ، وري ويڑھو وسائ ج، ميان! آء كوھيارل كائ

- اند ڳچيء ۾ ٿي پائ ٻانھون ٻانھ ن جان ٻڌي، ميان א ال، پ مون ت ؤن چت نه چائج، ميان.

يالز ڻ آئ مونھ ون مدאيون ٿيڑي ون، ميان א ال، ٿي س א - پ رين پاڻ پسائ ج، ميان.

آء كنيزכ تانھنجي، ميان א ال، تون تا منھنجڑو سائ - ٻيو عيب نه الئ ج، ميان.

ڏيئ ي حال حالج جو، ميان א ال، چوء ” جھائ “ س کي - ڻائ ج، ميان. ر س سارو س

96ئ ہ رאت ، ڀ لو منھنجا يار وي! آء א چي ر

vv

افيون

475

. ڑي تات رאتو ڏينھان روح کي، آھ אوھا . نديـ و ڏאڍي ذאت ن ۾، س لك شر آھي م م

ينيڑي کي ھيھات. א چ ڻ ريء אوھان جي آھي، ھ ي، كاڏھون ٿيندي ڏאت.“ سچوء ” ر ج کي ت نھن س

97ئ آء ويڑھي تون تا وس، وي،

ڀـ لو، پ نھ ل يار ميان!

، وي. پ رين مون کي پانھنجو، ڏאھا ڏي كو ڏ س ، وي. ي پ س اڻ يء جو حالـڑو، پ ر א چ

يندي كيچ ڏي، گو وٺ ي گ س، وي. كاھي א پ وي پاڄياڻيء جو، توکي مان ت رس، وي. ويھڻ آھي ڀنڀور ۾، بنا عشق عبث، وي.

پرين، سوز אوھان جو س آھ سرس، وي.“ سچوء ”

98ئ اڻ يء سان! يئن، سڄڻ، تو تا ن ينھن א چي اليو ك

ماري س אنھيء مام ري، ھوت كندين كو ھيئن. سا تا كيئي پانھنجي، جاني وڻيئ ي جيئن.ئي، آء پ ڻ كريان تيئن! جھڑي پ نھل تو ك

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

476

ندو نيھ ن. ، نالو س ي كڎھ كان وٺند ھڑو، وري يئن.“ سچو”وھاريو و پنھنجي س

99ئ ، مون ڏورאپو ٿو ڏئي! ھو ڏونگـر ڏھاڻ א

ھا وسارين. ھڑא ھوت تون، ٿي و ھاري ھ ، تون نال نه نھارين. ھيڎي ھوڏي ٿي گھم ڀنڀورئون بيزאر ٿي، چي سانول سنڀارين!

، وڃي ساڻن سلھاڙين.“ سچو”پاڻ تون پاڻھ

100ئ وساريو، ڀلو يار ڙي، وسئون تا نه

ڑي آھيان، ڀلو ميان! آء אوھا

پرين، کڻي نيڻ نھار. كائيء ڏي س س ڍ قطار. ھيڎي نه ڇـڎين؛ پنھنجي ك

، پ رين كھڑي پار. توکي ڏسان مون ڏ سي، گوندر ڏينھن گذאر.“ سچو” ص ۾ رھ

101ئ نهيء جي ڙي جيڎيون! ر א ل كائ ي، س ه ئ ي نه مون ك

vv

افيون

477

، ه يء ورאڻي وאري وאئ ي.אڳ ي م كڎه نه س جھائ ي. ڳالهه نه ڳ رهڻ جھڑي، سائ جا ڏوه ثوאب جي ڳالهڑي، سڀ ويساه وڃائ ي. ر א چانك آئ ي. سائ ي حقيقت حال جي، س

ج ڳالهڑي، پرينء جا پ رجھائ ي.“ سچو” سانڀ

102ئ ره روز بروز، א چن مون ڏي يار جا!

ل كنهن کي س يان جو سوز! پ رتيون، س يان س ك سروز. يڑو س א ندر منجھ عجيب جي، ك

ند كارڻ ٿ ي كريان، خاطر אندر خوض. هيك شال كنه تي نه ٿئي، سندو جانب جوز.

مروز.“ سچو” אجھو آئ يو، آرياڻي א

103ئ ر تي سهندي آن ، طعنا س

رتيون ساري لوכ جا! س

ٻاجهون ٻاروچل جي، رאتيون ه ت كا رهندي آن . كاف منجھارئون كاكيون، ل علن لوري لهندي آن .

پ سڻ بنا پرينء جي، ٺاهه نه ٻئي كنهن ٺهندي آن .

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

478

ڀينر ه ن ڀنڀور ۾، ريء ٻاروچي نه ٻهندي آن . ڍ كهندي آن .“ سچو” ك ک ون، كيچ ك چيء س س

104ئ دل جيون ڳالهيون، ميان، آء تا توسان אوريان!

ن سان، ت ك ويٺي ٿ ي توريان. ڳ جھيون ڳالهيون كريان ك ك جو ميان، ساه אندر ٿي سوريان. ڳو تنهنجي س س ر ٿي ميان، ڏيهه ساروئ ي ڏوريان. سك אوهان جي س رאتو ڏينهان كاڻ אوهان جي، چت ۾ چرخو چوريان.

جي آء تون پيارא، پاڻ گھڻو ئ ي گھوريان.“ سچوء ”אڱڻ

105ئ ڑي آهيان!هينئن نه مون کي ماريو، אوڙכ א وها

- ٻانهي آهيان وو تنهنجي ٻاروچا، پورهيت پنهنجي پاريوڱ نه ٿي كو ساهيان. س

ئيء ڏي وאريو ي وو آهيان ميان، وאڳ م روند آس - اللچ نه ٿي الهيان.

يو، ميان، توه پنهنجي سان تاريو ڏאڍא ڏونگر ل ك - ڇ پ ر אڳيون نا ته ڇاهيان.

ڑ -ي وو آهيان ميان، وسئون كيم وساريو آء אوها

vv

افيون

479

جوڙ אوهان جڑي آهيان.ن ڳاريو نهيء وو سڌ ۾ ميان، ڳاله تنهنج - سانول א

كيچ وڻن ڏي كاهيان. ي وو هوت אوهان جي، نڍ آء א ك ي سانول ساريو“ سچو” - ك

ڳاه ب ره جو ٿي ڳاهيان.

106ئ رهو مون وٽ رאت، א ڙي پانڌيو پرين جا!

אوهان ت ون صدقي، جا وאئي م ٺي و وאت. آء . پ سان א ک ڑين سان، ٻاروچاڻ ي ذאت

. ي آهي تات رאتو ڏينهان روح کي، تن ج ندو ساٿ.“ سچو” ه ئي هميشه ساٿيو، س

107ئ 1

تون آء آرياڻي אوري، تنهنجي دאمن لڳڑي آهيان!

رتيون، آء گھ رئون آي س گھوري. ر پنهنجو س س كام ل كڎهن كينكي، آء ڏونگر سگھان ڏوري.

ت وئ تون چوري. كا جا تند طلب جي، چ

طور به شامل آهي. 13كا ، سر سسئي جي دאستان نائ ۾ 107كا هي 1

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

480

اڻ ي پاڻ سان، ت ر نه رهي ه ت توري. نيو گ אوهان جو، كيئن پ ڄي تنهنجي ٿوري.“ سچو” س

108ئ ، ميان، مون کي تايو طبي

يون وجھان ت ن جون! ٻ ن ٻ ك

، ر ساڻ ن هال كيو، هاريون ح بي ن ظ ميان. ، ميان. آزאرئون آزאد كيو، א چي عجي

، ميان. دل کي دالسو ڏنو، كاكيون ق ري، ميان.“ سچو”ڏيندא سپرين، گوش ڀ ي غري

109ئ نينهن ڏאڍي سان اليو سي،

آء تا هاڻ ي كيئن كريان!

رتيون، ه ت ڀينر ڀايوسي. ولو س عشق س پ ڇي אسان جا پ کڑא، א ديون אجھو آيو سي.

ن ر شهر ڀنڀور جي، ه ت طعنن تايو سي.ڀي جو ڏنائون جيڎيون، سو پ لئه پايو سي.

سوئ ي ي چايو سي.“ سچو” ر تي، هاڻي مچ س

vv

افيون

481

110ئ אس آهيون! ڇا אس آهيون؟

ٻيلي، نٿا ڄاڻون، ڇا אس آهيون!

ذري بارאن برساتيون اليون، ذري ٻ رن ٿيون وڏيون باهيون.ازאن روز א، ذري لوچ مٿي ت ون اله يون.ذري پڑهون ٿا

“.אصل ناهيون”، ذري چئون ٿا “ آهيون א س ئي”ذري چئون ٿا ذري آرאم آهي ه ن دل کي، ذري وهاي ون نيڻ ئون وאهيون.

“.אس ڇاهيون”، ذري چئون ٿا “אسان پاڻ سڃاتو”ذري چئون ٿا ، ٺاه ه ٻيو كيهو ٺاهيون!“ سچو” אصلئون سوئي آه

111ئ اري، لو.... ئ خاصا نون كيا، ك بت مست

وريء سوאري، لو.... אصل ک ون عاشقن آهي، مٿي س ي، لو.... نهن سا نه موڙيندي، هوندي جا وره وאر ه ت ئون م

ٺ ن کي كوٺ كاري، لو... ي، ك بت ج سڻو جا م جن کي جوش جاڳايو، تن كهڑي تياري، لو...

ڇ ڎي ه ي عيش عا ج ا، هليا سي هيك وאري، لو... ، لو... ڌ سار ساري ت ۾، ڇڎيئون س پياسي هو ء ح

ب ره جي باب ڏس تن کي، سڀا وאئ ي وساري، لو....

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

482

ي אنتظاري، لو.... سدא تن کي آ ساج ن جي، א چڻ ج تان ٿ ئ ه ت مياري، لو...“ سچيڎنا” ، م ي هت ه جھ ك

112ئ يندא، يار سانگيڑא، ميان! كڎهن א الجي א

ي وאڌאيون ڏيندא. گھي א چڻ جون كانگ אسان کي، א چ س اڻ ي نيندא. ي دالسا دل منهنجيء کي، نال

ڏيئ يء سان ٿيندא. هي א ميدאن آهن אسان کي، ه ك ٿ ك א ك ڏسندא ڏوهه אسان جا، ب ديون سڀ بخشيندא.

آهي אوسيڑو אکڑين کي، گو ساڻ گڎيندא. كيچ وڻن ک ون پ ٹي پ ک ڑא، آڻي ه ت هوت אڏيندא.

ندאن آ، پانه جو ك ڇڎيندא.“ سچو ”جيهو تيهو س

113ئ ين صالحان، چت ت ون چرخي الئ’ سرتيون ڏ :‘

ي كانگ א ڏאيان! تيان ك آء ك

رאتيون ڏينهان روئان א نهن لڳ، پرين جي ٿ ي م پ رאهان.ي ي ٿيندي، جڎهن א عيت تڎهن ك دل ندא كي هوت אڳاهان.

א ديون א نه يء جي ويٺي א چ ڻ جون، روز نهاريان ٿ ي رאهان.

vv

افيون

483

ڻي אسان جون آهان. وא ورאئي وري ڀ نڀور ڏي، س ڀئ ي كيون قبوليت س چ وء ” س الهان.“ جون، سائ ع رض א

114ئ ڻ عرض هي! ي س هنجو، آء א چ ي ڏس حال م آ א چ

ه ي، نينه ن تا مون کي نيو، طاقت نه كات ن کي ر ندو، آهي אوهان کي غ رض هي. مشتاق جي مارڻ س

ي، ي ٻئا ڇو پ ڇان، مون تا پروڙي ڳالهڑ ڏאها وڃ رض ه ي. ب تنهنجو م درد ٻيو مون کي نه آهي،

، موٹي نه آئ ڇا چوאن، دل ک سي مون ک ون وئ ي، آهي אوهان تي ق رض ه ي. ڌ ل هو ساج ن א چ س

از، آء אچ ي אمام ٿ ي، توتي א سان ن ي رڻ صدقي א وهان ت ون، آهي ر ك س سچ وء ” تي فرض هي.“

115ئ ه كي ڏهاڙي پ مغان، مون کي ڳالهه ڳجھي فرمائي!

ل ڻ جھڑي ناهي سا، جا آڻ پرين پ رجھائ ي. س جھائ ي. ڃ ن אن کي، جا صاح عام نه م

ئي جي، تنهن ٹ منجھارئون م م رכ چکائ ي. ساقيء س

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

484

ي ٻ ي وאئي.ون پروאز ٿيو، وאء وئ پيا م

، تن بازي ه ت هارאئي.‘ عبد’ ڄاتو ٿي جن ک ون ‘ حق’ يب ٿيو ٿي، مدعا ‘ حق’ نص نڀائي.“ سچوء ” س

116ئ تي كيئن وساريئي، ميان! اڻ ي، א هوت غريب

رو ند جي، آء تون پاڻئون ڄاڻي אڱڻ آس - هوت ه ڻ ي ڇو ماري ئي، ميان!

- وندر جي وڻن ۾، حب منجھ ون هوتياڻ ي مون تا گھڻو نهاريئي، ميان!

- ٿورא گھڻا ڏينهڑא، هن عاجز سان آرياڻ ي مان گڎ گ ذאريئي، ميان!

אٿي ه لي هيكل ي، پرت منجھؤن پاڄياڻي - جڎهن سانول ساري ئ ي، ميان!

يئي پ نهون ڄام پ ڄاڻ ي ڇڎي وئ ڇ پ رين، ك - كيئن آزאري ئ ي، ميان! هيء

ڃاڻ ي“ سچو” ء لڳ س سگ אوهان جو، سائ - ڍ قطاريئي، ميان! پنهنجي ك

117ئ يء ، ه ندي س سانول ساڻ! آء كا رهند هوتن ر

vv

افيون

485

ل ئن ل ئن منجھ لڳي رهيو، ٻاروچي جو ٻاڻ. وندر سنديء وאٽ تي، پرزא كندي س پاڻ.

ڏير ڏيئي ويا ڏک جو، ه ن ڏکيء کي ڏאڻ. يڑ س چاڻ. درد مندي دאنهون كري، چيٹك ك

يء جو مهماڻ.ئ ، ه ن م ڎه ي ٿئي ك مان א چ

سگ אوهان جو، سو تا پنهنجو ڄاڻ.“ سچو”

118ئ 2

يء ، ي جيڎيون، هوت ن ر ڙ آء كندي س كوه ره ي!

אندر وره وٿاڻ كيائون، ل ئ ن ل ئ ن منجھ ل ه ي. ڇڎي شهر ڀنڀور کي، ه يء ه ي. ي كيچ ك ويند

هي. رتيون ه ت س يء ، س كونهي كوهيارل ر يو ٻاروچ ل ٻ ه ي. قول پاڙيندو پانهنجو، ك

ن منجھ پ ه ي.“ سچو” گڎ ساٿيڑא، پ نڌ

119ئ پرين نا ٻئي پار، ميان، جانب تنهنجي جان ۾، آخوند ري!

طور به شامل آهي. 12كا ، سر سسئي جي دאستان پنج ۾ 118كا هيء 2

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

486

سبق ڏئ نه سور جو، کتابي نه کار. حرف صحيح كر هيكڑو، و ر ق سڀئي وאر.

ال ه يئن م مار. نينهن وאرن کي ناحقي، م رאتو ڏينهان آهي توئي کي، كتاب ن جي كار.

سبق وسار.“ سچو” ٻاجھ ون نا نينه ن جي،

120ئ پرجھي پاڻ نه ڄاڻان، ك آهيان، يار ڙي ميان!

ڃاڻان. ت تا نه س ت موڳائ ي كئ ي، صور مور نهن تا ڳاله يئون، كاكي ك اڻا. ون، ٿياسي ه ت

جان جثو دل سڀوئي، آڏא ٿ ي م آڏאڻا. ڏ ڏאڍي ڏک سان، عشق جا אورאڻا.

خام خيال ن ي، نهيء ف كر א ڏאڻا.“ سچو” ري، א

121ئ אهو ب ر ڀ ي بازر آهه ، ج ديرو دوست جو!

! يان جي ساء ڏونگر ڏو ڀائيان، سپ ي جان نديس چ پ ن سان ميان، سند مچ . ب جاء

. بوبن جي، كاري هينيڑي کي هاء هاء بت . ويٺي كانگ א ڏאيان، ل ک اللن الء

vv

افيون

487

. مون کي كيچ و ڻن ۾، نيئي پانڌي ڑא پ هچاء . پرين سان، ه يء گدאگر گڎאء ساٿ ي س

چ و” س “. ڻن کي ميان، پاند ڳچيء ۾ پاء ڄ س

122ئ 3

يء س ڙي جيڎيون، هاڻي گھوريو، هوتن ر ارو شهر ڀنڀور!

الئيندא وو لطف سان، ه ن ڏکيء کي ڏور. لي وڌڙو شور. ه يء هاالڻي א ن جي، شع

م نت نه منهنجيء موٹيا، زאري نه آهي زور.ن ساڻ دفع ٿيو، سندو ه نيڑي هور. س ر د

سندن رאه تي، ه ك جفا ٻيو جور.“ سچو”

123ئ ي ئي، آء تا وس نه وي حال معلوم تو کي ه ٺياس!

نجان كيئ ي پرين تنهنجي پار ڏي، قاصد م - אيڎאنهن منهن كيو بيٺ ياس.

نج دالسا كي ڏيئي ڇڎي وڃ نه ڇپرين، م - بت مارياس. تنهنجي

، هن سٻاجھا سي ئي - چئي ٻڌאيان سرت

طور به شامل آهي. 8كا ، سر سسئي جي دאستان نائ ۾ 122كا هيء 3

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

488

آء تا وאر نه وسرياس. - پاڻئون پري نه كري، آء پٺيء אوهان جي پيئي

تنهنجي پ کي ن ي پيٺياس.هي، نياپا تون نيئ ي“ سچو”ي ڏيج ساٿ - א

آء تا گ ھڻو א كنڈياس.

124ئ منهنجو پ نڌڙو پ هه آهي، ڀ لو سرتيون سانول ساڻ!

ن ڻ جيهو، א صل ک ون ناهي سو تا ڇ - ڱ ته پ نهونء ساڻ. آهي س

ر ه ڎ نه الهي رو، آس אيندو، א ٿم آس - ئيء جو م هماڻ. ٿيندو م

- چ ويندي هيء كاهيڇڎي شهر ڀنڀور کي، كي لڳم ٻاروچي جو ٻاڻ.

ي، سڱ ساڻن ساهي ميڻ ي كوڙ ه يء ك - 4 پر پرين ڏسندא پاڻ.

ندن ه يء ناهي“ سچو” ڄاڻ صحيح كري، توڙي باب س - ته ڀي نيندא سٻاجھا ساڻ.

ر بروو 665كا 4 ، س مرتب علي قلي بيگ.“ رسالو سچل سائ”، 210

vv

افيون

489

125ئ 5

منصور سوريء تي چڑهيو، هر كنهن چيو ٿي وאه وאه،ق ٿيو سڀ ساه ساه. عاشق אتي ئي سر ڏنو، אناא

عشق אچي نعرو هنيو، ٿيس سڀائي باه باه. نظر مون کي هادي آيو، ٿيو سوئي אال א.

، ٿي سڀائي هو هوא، ركي جا پي عاشقن س يز پارن، هٿ كياؤن جاه جاه. س ت منصور،

اء ، ڌ نڈ ۾ ڏيئي ٹٻي، سارو لڌאئون س ويا . ل شيء هرجاء جاء אلف سان جي گم هئا ٿيا، ك

ت تي هو شاه شاه،“ سچو” رخ ٿيو ۽ ڏسڻ سان س . رچي א تاهون لعل ٿيو، سارو אهو هو خود خدאء

126ئ 6

، نا منجھ كفر نا منجھ دين. عشق لڳي تان كر آم

وي، 5 تائ پنج 129کان 125كا مرتب علي قلي بيگ.“ سائ رسالو سچل” 78، صفحو 82كا ڀ

تان کڻي ه شامل كيون ويون “ رسالو سچل سائ”كافيون، علي قلي بيگ صاحب جن جي مرتب كيل آهن. ٻنهي رسالن کي ڀيٹڻ بعد אهي كافيون شامل كيون ويون آهن، جي رسا ۾ אڳ ۾ موجود نه هيون.

مرتب علي قلي بيگ.“ سالو سچل سائ، ر26، صفحو 3كا سر آسا، 6

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

490

سٹون سورن جون كهڑيون پڑه ٿو، وره نه پ ڇندئي و ال אلضال . ، سي كي ديد אڙאئ ديد ڏ

. نينهن نه پ ڇندئي ناب رس تي، جلوهه عشق جو عرش ك

. سرزم ڇا زير زم دل سان ذرو درد قبوليم،

. كشف قبور كرאمت كك سڀوئي الٿم، بها ش ش

. پاڻ سڃاڻڻ سان يق طالب كي تاويل گھرن ٿا،

. ك نا تي كن ق کي،“ سچوء ”هادي عبدא

. توڙؤن هئي تا كئي تلق

127ئ 7 ، كاٿي ذאت سچل دي.سارو ئي سر آهي، كاٿي سچل

مرتب علي قلي بيگ.“ ، رسالو سچل سائ149، صفحو 44كا بروو، 7

vv

افيون

491

مؤج درياء ح باب کڑא كيا، ڄاڻج كو شك ناهي. آهي אونهون אسرאر אالهي، ڇا منجھارؤن ڇاهي. پنهنجي پاڻ پسڻ جي كارڻ، ٺاه لک ٿو ٺاهي.

عاشق، عشق، معشوق אهوئي، ڏאنوء ڏאڍو كيو ڏאهي. کي ڇڎ تون الهي.“ ال”אثبات مڑو ئي، “ אالא”

شارت، فيل لنگھيو منجھ پاهي.جھ א“ مع א” وאٽ אهائي وحدت وאري، كامل אيندא كاهي.

سوئي אندر سوئي ٻاهر، كئ چوאن אئ ناهي.، لوכ جي ليکي ڇاهي.“ سچل”ڳالهه جھ جي سالك

128ئ 8

ب ڏאڍو بي پروאه، تون ر آء تا ڊڄان تنهنجي ڊאء.

ي ساه منجھا. س ذكريا كرٽ وجهايئي، س كوڏيو، تنهنکي ڏنئي ك كهكاء . هو مكي جو

حسن ۽ حس مارאيئي، ڏئي جيء جفا. كربل منجھ قتل كرאيئي، ترس نه پيڑئي كا.

8 ، مرتب علي قلي بيگ.“ ، رسالو سچل سائ51، صفحو 88كا سر بالو

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

492

، جا وڻئي سا وאه. ي آه ، ر ظلمي آهب رضا.“ سچوء ” ، جيكا ر تيز تي سڀ هنئ

129ئ 9

كرن مڑيئي قتل عام، پاڻ كريان جي پڌرو.

اعت کان، آهيان پاڻ אمام.جدא دم نه אڳيون دين ٿيو، كفر نكو אسالم.نت کي به سالم. فارغ هئڻ فرض کؤن، س

آيو سچ ۾، ناهي حالل حرאم.“ سچوء ”

130ئ ويندي تا وڻكار،

جيڎيون هي لڳ هوت بلوچ جي.

، آهي منهنجو كم كوهيار. هان هته كيئن و 10ساه منهنجو سرتيون، آهي پرين جي پار.

كري، هو ٿيا پاڻ قرאر. ه يء دل ديوאني

وي 9 مرتب علي قلي بيگ.“ رسالو سچل سائ”، 89، صفحو 186كا ڀ

مرتب علي قلي بيگ.“ رسالو سچل سائ”، 211، سر بروو، صفحو 270كا 10

vv

افيون

493

يء وڌو آهي جار. ي جيڎيو ن، ج جات ج ج نه وسار ساه کون، دوس جي دربار.“ سچو”

131ئ تان ڀ لي كائي! نسان ، ڀول م ع א ٿ و א

ي، پهري آيو، صورت ه ن سلطان. لق درويش د ي جيڎي ون، صاحب جو سيالن. ڻو ڙ آهي ج ڳ ۾، س

سي اشو يار ڏ אن. ہ ح ڻ جو، ه ر هم سڄ ، وאه عجائب جيهو كيائ ري سامان.“ سچو”

132ئ 11

ٻاروچي ل ؤن الئ ي، ميان، كوهياري ل ؤن الئ ي!

ي سور سالئ ي. ڳالهه نه ڳ رهڻ جھڑي، ڏאڍ رتيون مون سان سور ۾، ڀين ر كانهي ڀائ ي. س

ه وڻي سا هانو کي، ڏ نهن عجي آئي. ر ڏيڻ سيڻ ن س چ و”کي، س چائ ي.“ آهي س

133ئ ڃاڻج ساري، خود آه وي خ دאئ ي! صحيح س

طور به شامل آهي. 5كا ، سر سسئي جي دאستان پنج ۾ 132كا هيء 11

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

494

ئ ي روشنائ ي. تارא گم ٿيا، روز ك لک س ائ ي. ونڈ ي ، ك كوڙين قطرא كارونڀار

ي، مٿي جنهن جي آئ ي. ر אنهيء ج ڌ ت نه س س ت ه زאرو אوري رهيو، پ ري رهي ب لي شاهي.

چ و” س ي، پاڻ پ ري ن پ رجھائي. س “ چي ڳالهڑ

134ئ ، ناهي! - و س كا آهي ويچاري! ه ئ ڻ هن جو هوت

و وאري. دقي آء س א ٺ ن א وٺارن ت ؤن، سائ אال، ص

چا ڏאڍي چاه مان، سائ אال، ب ره بلوچي باري. هيڎي هوڏي جان ڏسان، سائ אال، א ندر ٻاهر آري.

سائ אال، زאر كريان ٿي زאري. ٻانهون ٻانه ن جان ٻڌي، سهي جي كرين، سائ אال، ح ق حقيقت ساري.“ سچو”

135ئ تون آء אسان وٽ يار: تنهنجي א چ ڻ كاڻ -

كي ٿو! يئڑو ج کي ٿو، ساهڑو س ج

. ندא نار رن، هي نيڻن س ب س نه و هڻ ک ؤن ك ماٺ كندي ئ ي چاڙهيا، ب ره אسان تي بار.

ا، جي كي ئي قول قرאر. پ رين پاڙج پانهنج

vv

افيون

495

مچ ي چ شمن تي ک نيم، تنهنجو عشق א لہ توهار. باه جيهو آء ڀائيان، جو دم توه ئون ڌאر.

چ وء ”رאتو ڏينهان تانهنجي آهي، س سار سنڀار.“

136ئ دردمندن جي دل جو، ميان، شوق ي وو يار شكاري!

اري. ن ٿيون خون هڻي جون ڏسو ڏهاڙي، ك يار س ز وאرن کي سي אندر، ماري قي كاري.سو

چشمان چوٹ ك ڏאڍو الئن، كجليان ه ن قهاري. و لک زאري. ٻانهون سي ٻڌ אڳيون אنهن جي، زאري س دل אسان جي وو ل ٹ ن ٿيون، ٻ ئ ي چشمان چاري.

ي. ، هوء هوء ح سن هزאر پاڻان ڄاڻي ظاه ر كيائ يء چوء ” ج ئي پاڻ ڏيکاري.جو جار وڌאئون، ڏي“ س

137ئ ي تا! گھا אيندא، پانڌي پ رين جي ك يندא، س گھا א س

يندא. ي ٿيندא، ڀ ل ي א يء سان سرتيون אال، ڏک ڀائ ي א چ سكائ

يندא. دردمنديء جي دل کي، ميان، دوست دالسا ڏيندא، ڀلي א يندא. اڻ ي ن يندא، ڀلي א ك ڇ ڎيندא ڇ پ رين، ميان، نال

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

496

يندא. پ کا پ هان، ميان، آڻي پاڻ אڏيندא، ڀلي א کن سا م يندא.“ سچو”سو ڏينهن ٿيندو كهڑو، جو ڎيندא، ڀل ي א نانء س

138ئ مزن ريهيو ريهيو، ه ي تا ساه بت موهيو، ر تنهنجي -

آڻئ ي א!و چاه ت ه ڻ طرف تنهنجي رאتو ڏينهان، چ -

آڻئ ي א!پرين، حب آهي אسان سان س و ه مرאه سند -

آڻئ ي א! - پيو پناري تانهنجي ميان، هي ڏوهاري ڏאه

آڻئ ي א!يون ٿو وهي، دل אندر درياه وאكا ك -

آڻئ ي א!ري كپڑא، كشي ك ليندא پاه “ سچو” - م آڻئ ي א!

139ئ هوت كڎهن نه هالي و ، پانڌي پنهنجي پار ڏنهن אسان ڏي!

كو طرف توهان جي م س قاصد، سو ڀي و هندو ك ورאي و! ر ساٿ يء نه سڻاي و . نياپو منهنجي نيهن جو، جيك

vv

افيون

497

يو هوو وعدو، سو تا ياد نه آي و . هو جو ك ، فائق ه يئن فرماي و .“ هر دم هوندאس א س توئي سان”

ون يار تنهن ڏينهن الك کي، باري بره بڇاي و .“ سچوء ”

140ئ كالهه قاصد אو گاهي! يئ ون آ ها ك ڏאنهون آيا، א

پار ڀنڀور جي هئا אچ ڻ جا، ساٿ ڌڻيء کي سعيا’ ‘- ي ڏنائون گوאه ي. چڱ

جايا بوبن جو ٿيو אسان ڏي، پيا سي پ نڌ س نهن م - ه كريان رאه ي! كيها ر

ي، ڏور جن ڏينهن اليا ي م א دאس سافر ك يار م - الهي! آڻي تون ميڑ א

پاند ڳچيء پائ - ي אڳيون پ رين جي، אسان ڏوه سڀئ ي بخشايا ٿيا سي پاڻ صالحي.

ه ي ه ت، ويڑها سي يار و سايا“ سچو” ي ر א تاهون א چ - غ م ل ٿ ي گ مرאه ي.

141ئ ي هار، تا آء ڄام چنيسر آوڙאن!

هاري سو پات ئ

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

498

ينگار. ٹ א هو س م ۾، س جنهن دوست کسايو د روئ ڇو زאرو زאر. ه ٿ ئون پ ئ ي تنهنجي آهي،

دאڻو ه ي ڑو درد جو، جنهن كيو بهشت ؤن بيزאر.

ڏوه ته تنهنجو كونه هو، پر ن ينهن كيو نروאر. ر گفتار. ري گوند ء پ ٹ تي، ك پ لنگئون پئ

رين، ه يء هو عشق جو אسرאر.“ سچو” سهي جي ك

142ئ ست ؤن پنهنجي. هار چنيسر ڄام، ليالن کسايو د

سوٹ ي، جو دل جو ٿ ي پيو دאم. ڌאڳو م ڻيون هو ك ام. ر وڌئ ي تا غ تي، تيلهان تون ٿ يئن ن ظ

ء ، هار ڀاني ئ ي آرאم. ڀ ل ي ڀو ۾ پئام. تنهن ڏينهن آندئي پاڻ سان، سورن جو سر א

شق ٿ يئي אنعام.“ سچو” ه ص ۾، ع ر

143ئ يئن چ وين ٿو! يئن چ وين ٿو، ك ك

يئن چوين ٿو؟لوכ ن اهي ٻيو؛ ك

vv

افيون

499

نجھ پ وين ٿو؟ يء م ڀوئ ي א هو آهي، كيئن ٻيائ لوכ س

א ڄاڻ بنائي پاڻ بيهاري ئي، غمزي אنهيء ۾ ڇو نه گوين ٿو؟وين ٿو؟“ سچو”ساڻ سچي تا ي كيه ي ر گذאرين، رאند روئڻ ج

144ئ ڀ ل وڃي ٿو، لوכ ساروئ ي ڀ ل وڃي ٿو!

א هوئ ي ٿيندو، ڀول אهوئ ي جيكو ڀ ڃي ٿو.ويندي، “ تون”، “مان” ڃي ٿو. رتيون آهي، نه تا אها كوئ ي ڳالهه م אهو א هوئ ي س

אندر ٻاهر א هوئ ي آهي، ر صحيح سڃي ٿو.“ سچو” ه ي س

145ئ ي، كيچ ڌڻ سان، شال مولو ميڑيندو! هڻو سڱ ٿيو، كاكيون ڙ س

אڳئ ک ؤن ڀي אڳرو، ڀائن تان وره ويو! آريء جي אوالد سان، ڏאڍو پيچ پيو.

يء جي دאئري، تنهن کي ن يه ن نيو! س بيك ن تؤن، صدقي ت ن س چوء ” ساه كيو.“ س

146ئ شال مون سان وريون وريون،

رين م ٺيون ڳاله يون! كانگ ك

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

500

يء جون جان جسم تي، كيون پورن پ ريون پ ريون. جدאئ

ڻ جي دل منهنجيء کي، زو ڄ درد س ر كيون ذري ون ذري ون. ڏکن وאريون ڳالهيون، אسان ڀي دل پائي ڌريون ڌريون.

تون، متان كرين ڍريون ڍريون.“ سچو”وאيون وصل جون يار،

147ئ مون کي متان تون ڇڎين،ڻ جا! ڄ سونها ڙي س

. ڎه م ڄاڻان ڏينهن א هو تا، ٿيندو א الجي ك بوبن سان، نئ ي غالم کي گ ڎين. نانء مو جي

چو ” حاضر ٿ ئ حضور ۾، نانء ڎين.“ س كري س

148ئ אهو آهي آهي، يار ساڳيو ساڳيو!

، ٻيو سو ناهي ناهي. אوه ڄاڻو ساڻ يقي ميخاني وچ مست هميشہ، كيئن سو كع كاهي كاهي.

ڀ حجابان الهي الهي. لوכ سارو ٿي ه ت جو آيو، س ي ڇاهي ڇاهي. ظاهر باطن آهي א هوئي، جان جثو ور

جو آيو صفت ۾، ڏאنء كيو كيهو ڏאهي ڏאهي.“ سچوء ” نانء

vv

افيون

501

149ئ ي! هيء پورهيت پاڻ يء ڍوئ ي، خان ٻاروچا تنهنج

حاضر خدمت א چي אوهان جي، حال چونديس روئ ي. ر سوئ ي. ڌ ل ه ڻ سان، سوאل پورو ك ساٿي אسان جي س

يئن وساري ويهان אوهان کي، كئ ي تا ه هڑ ك ي توئي. المن، طوطيء جي ڳچيء سو س كا پڻ پوئي.“ سچوء ” م

150ئ وאت مون کي آهي وאئ ي، خان ٻاروچا تنهنجي!

و طرف אسان جي، ل کي كتاب ت كائ ي. ك پرين ن ه م ها א ڌ ر مون آئي. و كندين وري ڀنڀور ڏي، א ڀ

ڻ تو الئ ي. ڄ حال منهنجي جي خ نه كنهن کي، چڱي س ي ڏک ڀائي. هو آسرو مون کي آهي، ٿيندين א چ א

يندين شال جائ ي.“ سچوء ”אڄ صبح تا אڱڻ جي، جان ي א

151ئ ڻ منهنجڑو حال، س

ئي، گھوريو ڙي پ رڏيهه تو تؤن! دل ديس وس

وאل. ڃ س ، سائ م مون کؤن پ ري نه ٿئ منهنجو توسان تا آهي ئ ي، خاصو يار خيال.

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

502

ريو ههڑو حال.روئان وאٹڑي ن تي، ك ال. ي آء א وאڳان وطن پانهنجي، ڦ

تو کؤن ڳجھو ناه كو، عاشق جو א حوאل. ر کي سپرين، کڻ ي نيڻ نهال.“ سچو” ك

152ئ قاصد وري ويندين،

ديس ٻاروچل جي، ميان!

يندين. ي א گھو אسان ڏي ك خ خوشيء جي وٺي א تاه ون، س ل يء جي د دردمند يندين. کي، هاڻي ڏאها دالسو ڏ

ين جي ڳالهه ڳ جھيء جو، وڃي سو وאقف ٿ يندين. سپ سوز فرאق جي، يار جو، تون ه ي نياپو نيندين.“ سچوء ”

153ئ آئ قاصد كالهه،

ل א هي ئ ي! ن هيا س پرينء جي پار ڏنهن، آندئ ي جي س

ق ي، كا ه ئ ي ه ت ق يل م هاريا ه ن جي حال ج ؟ ال كندي ٿ يڑא سال. يء کي پ رديس ۾، س پاڄ

! يو، كا خ ڏي خوشحال ي مون پ ڇ پ ري ن ك

vv

افيون

503

! ي ورندא وאو وصال ڍندא هجر فرאق کي، ك ي ك ك چ وء ” س “! ي، كا هئي ه ت ک سنڀال سندي ساه ج

154ئ عاشق كر آرאم،

ه ، ري! پ رينء گھڻو پ ڇيو ت نهنجو، خوشيء ۾ ر

ام.طر ف تنهنجي آه ، א چڻ جو، אسان جو א . الم و ل ک ڏيج س ي، س ق کي و ڃ ه عاش ر

ام. ر א رهائ ي س אڳنان آهي تانهنجو، س الم. ل ي قبول ك جيكي چ ي و ، تانهنجو آهي، ك

بت بخش مدאم.“ سچو” تنهنجي ساه کي، آهه

155ئ ي كائ ي! يار منهنجي کي كريو، م ن ت وڃ پ رڏيهه وڃ نه مون پ رين، يار تو سان مون تا الئ ي.

ي ٿو وאئ ي! א ندر منهنجو א ڌ ٿيو، كري وڃڻ ج ڏسو אوه ٿيون، دل ڏאڍي سان، אديون آ مون אٹكائ ي.

ئ چون ٿا، چڱا م ڑيائي ميان א الئ ي ته توڙ نڀائ ي.’ ‘ ها ڳالهه ر منجھارؤن ٿ يندي وصالت، א ه ج سچ وء ” آزمائي.“

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

504

156ئ ، هاڻي مون کي پ ري ن پوء

ي ڻ جنجال ٿيو! جيڎيون ج

. ويٺ ي وאٹڑين تي، ه يء رאتو ڏينهان روء

. ويهڻ هن جو وهه ٿيو، هو ل ڎي ويڑא لوء . يء هوء هوء ي دאنهون كري، آهي هوت ن ر دردمند

. يون م ون ڏي كيچ ک ؤن، شال قاصد אچي كوء كاك .كندي سال ٿيا، “ سچوء ” و ريت يون ووء ووء

157ئ يار ساٿيو ڙي ميان، يار پانڌيو ڙي ميان، ڀلوڙي ميان،

و! ل مون کي كا ڏ دوس جي ك

اڻ ي در وكاڻ ي، نال نباهي نيجو. ه يء و. يم وساريو، مئي نه ماريو، ڇوري تا نه ڇڎ ك

و. يندא، لوء ئ ون تا نه لڎ ڏيو دالسا كڎهن א تاهون، جنه ويلي چو ” هلو א و.“ س ڎ نانء س

158ئ يندئ ي ڙي א ڃا! ، א نهيء س ساجن א

vv

افيون

505

. ي پ هت يون پ رينء سان، جي گھ ڑيون אنهيء گھ سي ئ

. ؤن ه ينئڑو ه يان جي س ۾، هيج سپ ٻ ڌي نچج نيه ن جي، ڇات يء ڇات يء ڇ .

.“ سچو” ڀئ ي ڦ ، ڦ ند س سائ جي پ ڇ

159 ئڃاڻان!” ون ۾ س توکي عاشق پنهنجو ڄاڻان، تو کي س

ھج ك وڃاڻا.” ، وج אس تا توسان آهيون سدאئ ي جي در وكاڻا” ،“ א هي تا آهن نظر אسان کي، א چ

نو ه ي مان کي، يار دאرونء جا دאڻا. دست ؤن كري ڏ هج چ و” س س بوبن جا ماڻا.“ ، تون ساڻ يقي

160ئ ! هوت ڑو حال، تون پاڻ ه ٿو ڄاڻ אسا

- אوهان ٻاجھون وو سپرين، ميان א ال، ساعت ڀايان سال وري א چج آرياڻ ي.

و خوאب خيال رאتو ڏينهان روح کي، ميان אال، سند - اڻ ي. ه يء א ٿ و

- معلوم تو کي مون پ رين، ميان אال، عاجز جو א حوאلڃاڻ ي. تون سانول س

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

506

- ڇ پ رين، ميان אال، تو لڳ كيم كشال ڇڎين ويندين وويئن هوتياڻ ي! تون ه يئن ك

پرين، ميان א ال، ب ره كئ ي بيحال سوز אوهان جي وو س - ته ڀ ي عذر نه آڻي.

اله فرאق وو فق ک ؤن، ميان אال، -مڃ سوאل“ سچو” هيء هادي لئي هاڻ ي.

161ئ منهنجي אڱڻ א ڄ آء ،! پرديسيڑא ڙي يار

ل وصال جو، كو وري لڳي وאء .وא شا، سانو ل تو ريء ساء . אچي ه ڎ نه ه ت ه

اء . ميان مشتاقن جو، א چي صاحب لهه دאنهون كري درد ۾، جا ڦٹي فرאقاء .

يون، سائ دאيون كي ٿيون م سچو ء ” کانء .“

162ئ אوڏאهون قاصد جي آيا، ت ن ه الئي ه يء وאئ ي:

جي، ه ئ ي تو ڏي تياري، هاڻي هوتياڻ ن وאٹان پ ڇي تانهنجون، ٿو א صل کان آري،

vv

افيون

507

ڀائ ي. ي، هت معلوم س ڌאري، سندي و حال ج يندא، אهو رکج آسرو، جو א ڄ تو ڏي א ڏيئي ٻانهون ڳل تو وري، پرين پ رچائيندא،

ند ٿيندينء هوت سان، تون جاڳندي جائي. هيك ي نه ٿ يء ، ڇو گوندر گذא مارئ ي ماند رين،

وאٹان א چ ڻ אن جون، ٿ ي ن ت ن ت نهارين، ، آه ه ت ڀ ي א هائي. جھڑي تون ه ت آه ء ساڻ، ؤن، تون گڎيئن سائ ويو وڇوڙيو وچ م

پرين، پ ري ڀاء نه پاڻ، توسان آهن س ٿ يندين سيگھڑي، אها وאئ ي سوאئي!“ سچو”

163ئ تي، كيچي ڏٺم א ڄ א אوه تا ڇا ٿا ڀانيو!

.سا א، كاكيون ريء ك ل لنگھ ي ويا كي . ينكي، ه و سو، تا منهنجو ه אڄ تا ويندي س كاڏي ك

. رهايون ت منزل جي ج هوندي، ميان، هونديون س . سي گ پ ۾ گ ھ ۾، سائ אال، كانه ڏ موڳائيء جي مو

چ و”سودو سيڻن سان حال ٿيندو، ميان س ر ڏتي.“ تا س

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

508

164ئ אن خ جون! א ڄ אوڏאه سي آيون، مون ڏي خ

ٻيو تا توسان دوست وي، كون برאب ر ڀايون.

ؤن معلوم ٿيو، هاڻي پ אيڎאه ٿا پاي ون. ل کي م نڀري تو کي ميان ڏيهه سنديء ، لک ٿورא ٿا اليون. س سورن وאريون سڀئي ساعتون، تو تان لک لنگھايون.

و س ”توکي ٿينديون هاڻي حاصل، رهايون.“ چ ري س

165ئ ي حجت تو سان ناهه، توکي مولو ميڑي يار! منهنج

و آهه . ند ر س اڻ يء کي، آس مون ه ن . ي، جانب آهي جاء אندر ٻاه ر تا تنهنج . ڏونگ ر ڏورڻ آئيا، ساڄ ڻ تنهنجي ساء

چ و” س “. ك ۾، الل ن تنهنجي الء آهي س

166ئ ، אو، پ ڇن كوه طبيب رتيون، ڀلو אل و! سوز وאريون س

. ي س ق ريب ، كول آ پيدא ٿيندא پاڻه . يل ئون، אچانك عجيب ي ن ڏيکاري ڏ ڏ

!“ سچو” ن سي سدא، ه ن ڑي منجھ ح بيب و س

vv

افيون

509

167ئ אال باري ب ره ڍول ڻ جي، دل ديوאني منهنجي كيئي!

يئ ي. אوري א ٹ ك نه ره ي، خاص پ رين پک پياريائون پ ر ري، ٻي سڀ وאئ ي ويئ ي. ك

رאتيان ڏאنهان روح ۾، آهي ٿيئي.“ ٿي ا ٿي ا” چ وء ”אکيون دل س ي ئون ٻيئي.“ يون ك جيون، پاڻ سک

168ئ س تون، جي ه ي ئ كنهن حال ۾! اليو رنگ، ڏ يار

كم ره אحوאل ۾، قائيل نه ٿي تون قال ۾. ي ڻ ج خيال ٻاجھون خاص تنهنجي، ه ئي ج نجال ۾.

تي، تا ه ج تون خاص خيال ۾. م א جي ه ئ كو د ق چ ئون א مثال ۾. ، عاش א صل ۾ يكتا ٿ ئ

نهي א حوאل ۾. بت مگر مرشد سندي، آڻ א

169ئ 12

يئن א هي وسري ويا، جن کي تو ٿي كارون كيون؟” تو ك “

جي عنوאن سان ڏنل هيون، پر אسان א نهن جو عنوאن “ كالم”رسا ۾ 170كا ۽ 169كا مرتب پارאن 12

نف كانهي كا رکيو آهي، ڇوته كالم شاعريء جي كا אلڳ ص نف بلك شاعريء جي هر ص کي كالم چئي سگھجي ٿو. ٻيو عرض ته אهڑي ئي سٹاء وאريون: يع ٿلهه ۽ هر بند جي آخري

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

510

ي خ אها يار ڏنهن؛ يء پ رينء جي پار ڏنه ن، آند پانڌ آيو אصل אسرאر ڏنهن، دوست سندي دربار ڏنه ن.

كيئن تون پئ ٻيء ڳالهه ۾، هي جيء وجھ جنجال ۾؛ ره تو هميشہ حال ۾. -چئه، آه كهڑي خيال۾؟

ري ويئه! ندن وس کانئن پاسي ڏينهڑא پ ي ئه، سي ڳ ڻ س يئه. سچا سخن سانڀ ڻ ٿ يئه، سڎ ک كڎهن نا ك

ڄڻ جون ياد ” ڳالهيون س كر، دل سامڻ ٿي عاشق א پر، ”. تا تو אچي نازכ نظر، ه يء ه يء متان ٿئ بيخ “

ي ڳالهه ه ئي،” جيكس فرאق جي فال ه ئي، كا ک تنهنج يڻ جي جال ه ئي: א ڄ تو نه تن سنڀال ه ئ ي!” تو گڎ ج “

ساريئي كيئن ويهي، جي ڏيهه هئا تنهنجا ڏيه ي؛” تي و א صلحت كيه ” توکي آئ ي م هاڻ پاڻ אيندא אڄ پيه ي. - ي؟ “

،“متان دلگ ٿئ‘ سچو”’ ، א ڄ پاڻ فرمايئون אئ”! دאيون كيون مئ ، معا م طالب وڃي ت سال ڏئ “

170ئ وعدא א هي א ڄ ياد پئا، مون سان قري جي كيا!

ٹ ٹن جو هك ٻئي سان هم كافيه هجڻ، س ، هر بند جي س اء جو ٿلهه سان هم كافيه هجڻ

.6كا هون، كافيون رسا ۾ ٻيون پڻ ملن ٿيون. مثال طور ڏسو: سر سسئي دאستان ڇ אهڑيون

vv

افيون

511

سرאر جون، ڳالهيون ڳجھيون א هي يار جون، אصلون ٻ ڌ א جون، دل ۾ رهيون دلدאر جون.سي ٿيون عطا אعتبار

م چ يوس سو ٿيو، ء אهو وعدو كيو، جو ك وא ري نه مون ک ون سو ويو.” س هك ٻول توسان، نا ٻيو، و “

فائ ق وري فرمائيو، ر אسان جو سائيو،” تو س אهو ڏسڻ مون آئيو، دل ساڻ سو مون الئيو.”

چ و”’ س ، ه ن ٻول אسان جي تي ٻ ه‘ رهو ره سدא س . ”! ه ر بار برهي جو س ، س تون ٺاه تا ه ن تي ٺه “

171ئ 13

دم دم جا ديدאر، وو، א پر א سان جي نار تي!

ي ڳالهه كريان آء كيه ي، ب گا ڏאند ٻ ڌאئون ٻيئي، ت ن ج يء جي ڳٹكار تي. ، ڳاڌ وه ن ڌאرو ڌאر

هي ئي، ڀاروني ه كڑي چ كريون ٻيئ ي، آرא אنهن جا آهن א ، وو، ل ٺ وאريء للكار تي. وهن بارو بار

ڙيون سونه ن مال هه موچاريون، ڦرهيون ونگڑون آهن אوڀاريون، אر جھ لڻ جا جھ لكار، وو، لوٹ ن وאريء ڌڌكار تي.

جي آخر ۾ ڏنل هئي. پر جيئن ته هن كا جو موאد نه ته “ سنڌي روجھن بابت بيت”אصل ۾ 171كا هيء 13

روجھن بابت هو، نه ئي وري אهڑي ماحول جي عكاسي كندڙ يا אن سان مناسبت رکندڙ ئي. هو، אن الء ت شامل هئڻ مناسب ڄا ء جو ھ ه ن كا

vv

الم ڌيسچل سرمست جو سن

512

ڍڍي چونك جوئر جا ن سري، ڳنا تنهن جا ماک ي م صري، ار تي. ار، وو، آهن پيهي وאريء پ و ن جا به ک

كانگ ن كانگ و، ن كيو אچي گھ ٻ رن، ڳ و، ك و، وه وאه ، وو، جھ رك جي جنسار تي. ڳوڙهن جا وسكار

ر پاڙڇ ۾ پاڻ ي، مرشد אچي ٿ يڑم ساڻ ي، آيو نيس م سا جوئر پ چا جار، وو، آهن ك چل” جا كلتار تي.“ س

vv