*Safija ili dipl. ecc. ovlateni revizor

FINANSIJSKE PREVARE, ULOGA RAUNOVODSTVE I REVIZORSKE PROFESIJE

*Sadraj

Uvod Uzorci i faktori za nastanak finansijskih prevaraPojam, glavne vrste i otkrivanje prevaraPrivredni kriminal, prevare i podruje zloupotrebe kreativnog raunovodstvaFinansijski due deligence i sedam smrtnih grijehova u raunovodstvuPromjene u tradicionalnim finansijskim izvjetajima Razvoj, ciljevi i zadaci forenzikog raunovodstvaRevizori i MRvS u borbi protiv finansijskih prevara Zakljuak

*Uvod

Porast obima pojava finansijskih prevara:Ugroena ekonomska stabilnost i privredni razvojPorast nezaposlenosti, poveanje socijalnih tenzijaPolitiki sukobi i opa nestabilnost

Neefikasne mjere zatiteUee raunovoa i revizora u finansijskim prevarama

Interakcija odnosa u: spreavanju prevara i vraanja povjerenja u raunovodstvenu i revizorsku profesiju?

*Uzroci nastanka finansijskih prevara

Nekvalitetni, nepotpuni i neistiniti finansijski izvjetajiPropisi o fer vrednovanju sredstava, kao i mogunost samostalnog odluivanja menadmenta o potrebi revalorizacije imovine preduzea,Odnos revizora prema ovoj problematici i stajalite da revizori ne treba da poklone panju otkrivanju i objelodanjivanju prevara.

*Faktori nastanka finansijskih prevara

Uslovi recesionih kriza Neadekvatni kontrolni sistemi u bankama i preduzeima Korporativne reorganizacijeTrend zaposlenostiKorporativni pritisciTehnoloki napredakIndustrijske relacije i dr.

Postojanje tri faktora:

MOTIV, PRILIKA I OPRAVDANJE

*Trokut rizika prevareMOTIV / PRITISAKPRILIKAOPRAVDANJE/RACIONALIZACIJA

*Pojam-definicija prevare

Precizna definicija prevara ne postoji

Prevara svaki namjeran in ili propust kreiran kako bi se drugi obmanuli, a koji rezultira gubicima rtve prevare i/ili postizanjem cilja izvritelja prevare

Termin prevara se koristi da opie postupke kao to su obmana, podmiivanje, krivotvorenje, iznuda, korupcija, kraa, kovanje zavjere, pronevjera, nezakonito prisvajanje, davanje netanih podataka, skrivanje materijalnih injenica i dosluh.

Profil prevaranta *

Fakultetski obrazovanOsoba od povjerenjaStarosna dob: 30+POL: 55% muko, 45% ensko,Stabilna obiteljska situacija Raunovodstveno iskustvo, dobro poznavanje raunovodstvenih sistema i slabosti sistema internih kontrola

Vrste prevara

Meunarodni revizorski standardi Lano finansijsko izvjetavanje Otuivanje imovine

Meunarodni komitet za revizorske standardeInvesticione prevareBankarske i finansijske prevareDirektorske i kompanijskePomorske prevareKompjuterske prevare

Organizacija certificiranih istraivaa prevara (ACFE) Prevarno finansijsko izvjetavanjeProtupravno prisvajanje imovineKorupcija.

*

Dvije vrste namjernog pogrenog prikazivanja

PREVARNO (LANO) FINANSIJSKO IZVJETAVANJEmanipulacija, falsificiranje ili prepravka knjienja ili isprava na osnovu kojih se sastavljaju finansijski izvjetajipogrean prikaz ili namjerno izostavljanje dogaaja, transakcija ili drugih znaajnih informacija iz finansijskih izvjetajanamjerno pogreno primjenjivanje raunovodstvenih naela koja se odnose na vrednovanje, priznavanje, razvrstavanje, prikazivanje ili objavljivanje

OTUIVANJE (ZLOUPTREBA) IMOVINE (utaja primitaka, krau materijalne i nematerijalne imovine ili navoenje poslovnog subjekta na plaanje robe i usluga koje nisu primljene)

*

Privredni kriminal u raunovodstvu

Razlozi za pojavu privrednog kriminala:poslovno-organizacijski nered i neodgovarajui unutranji nadzor i nevjerodostojno raunovodstveno (finansijsko) izvjetavanje.

Raunovoe su stvaraoci informacija o privrednoj istiniProfesionalno postupanje raunovoa?

Produkt kreativnog, odnosno, manipulativnog raunovodstva je: nevjerodostojno raunovodstveno i finansijsko izvjetavanja

*

Uzroci slabosti u sistemufinansijskog izvjetavanja

Slaba angaovanost i odgovornost uprave preduzeaNezadovoljavajue interne kontroleNezadovoljavajui stepen nezavisnosti, integriteta i objektivnosti eksternog revizoraNeefikasnost nadzornih i odobora za reviziju preduzea

Nedostatan nadzor regulatornih tijela nad preduzeem u ispunjavanju zahtjeva financijskog izvjetavanja

*

Zloupotreba kreativnog raunovodstva-manipulacije u BiH

U BiH nema zvaninih istraivanja

Na bazi praktinih iskustava prisutne su sljedee:

Manipulacije trokovima i rashodimaManipuliranje prihodimaManipuliranje rezervisanjimaStvaranje nerealne aktive kapitalizacija tekuih trokova Agresivna revalorizacija radi poboljanja slike o solventnosti i smanjenja dojma o visokim zaradamaSkrivanje obavezaIsisavanje novca iz preduze Sloene transakcijeKraa gotovine

*

Due diligence i sedam trikova ili smrtnih grijeha u raunovodstvu

Due diligence, oznaava provjeru poslovnog i finansijskog stanja i perspektive razvoja privrednog drutva.Preventivno alarmiranje na potencijalne nevolje. Sedam trikova ili smrtnih grijehova u raunovodstvu, premaHoward Schillt:

Prerano priznavanje prihoda ili priznavanje prihoda upitne kvalitete; Priznavanje fiktivnog prihoda; Napuhavanje zarade vanrednim dobicima; Prebacivanje tekuih rashoda u raniji ili kasniji obraunski period; Pogrena knjienja ili nepravilno reduciranje obaveza; Prebacivanje tekueg prihoda u kasniji period; Prebacivanje buduih rashoda u tekui period. *

Razlozi za promjenu tradicionalnih finansijskih izvjetajaTradicionalni finansijski izvjetaji:

Fokusirani na informacije o prolostiNisu sadravali adekvatne informacije o kritinim takama u poslovanjuNisu omoguavali kreiranje dugoronih stratekih odluka

Smanjenje mogunost finansijskih prevara preko nepouzdanih, zastarjelih, netanih, nekompetentnih i neatestiranih raunovodstvenih informacija.

Osim toga:Potrebe vezane za izlazak iz krize ili podsticaj intenzivnijeg razvoja finansijskog trita, kao kljunog faktora privrednog razvoja

Cilj :Poboljati sisitem finansijskog izvjetavanja ukljuujui informacija koje su tane i verifikovane, a izostaviti informacije koje se formiraju na bazi procjena i subjektivnog prosuivanja*

Forenziko raunovodstvo -nova grana raunovodstva Razlozi za razvoj forenzikog raunovodstva:

Globalizacijom privrede i davanjem veeg znaaja finansijskim izvjetajima

Potreba za ocjenom zakonitosti i strunosti u evidentiranju poslovnih dogaaja

Nedostatak specijalnih znanja i iskustava eksternih i internih revizora, poreznih revizora, inspektora i raunovoa pri istragama kanjivih i drugih nedozvoljenih djela, te davanju miljenja vjetaka u vezi sa pravnim, poslovnim i drugim potrebama.*

Ciljevi i zadaci forenzikog raunovodstva i revizije

Forenzino raunovodstvo i revizija pronalazi neslaganja i otkriva itav lanac prevare i nalazi odgovore na pitanja koja ine lanac prevare: ko ta gdje zato kada kako

Zadaci raunovoa i revizora forenziara odnose se na uee u slijedeim aktivnostima:

istraivanju i analiziranju dokaza o poinjenoj prevari, razvijanju kompjuteriziranih aplikacija koje e posluiti u analizama i prezentacijama o finansijskim dokazima, prezentacijama rezultata istraivanja u vidu izvjetaja i kompletiranja dokumentacije, asistiranju u pravnim postupcima, ukljuujui svjedoenja na sudu u ulozi svjedoka- strunjaka, te pripremanju vizuelnih sredstava, koji e sluiti kao dokaz na suenju.

*

Forenziko raunovodstvo i revizija u BIH

Cjelokupna slika raunovodstva kao profesije u F BiH konzervativna

Raunovodstvena praksa u BiH, ne poznaje zvanje forenzinog raunovoe/revizora

Potrebno je raditi na izmjeni konceptualnog okvira razmiljanja, prihvatiti, istraiti i usvojiti znanja o novim pravcima raunovodstvene djelatnosti*

MRvS u borbi protiv finansijskih prevara

Meunarodni komitet za revizorske standarde (ASB), utvrdio uputstva, koja se odnose na otkrivanje prevara u finansijskim izvjetajima i kojima se definie odgovornost revizora

Uputstvo mnogo preciznije obavezuje revizora da bolje procjeni revizorski rizik u vezi sa materijalnim grekama i nezakonitim radnjama koje mogu biti sadrane u materijalno netanom prikazivanju finansijskih izvjetaja.

Ovo je doprinos poveanju kvaliteta nezavisne revizije i veoj javnoj zatiti vlasnika kapitala i drugih korisnika finansijskih izvjetaja*

Odgovornost ovlatenog revizora Uprava-menaderi snose odgovornost za spreavanje prevara i pogreaka

Odgovornost ovlatenog revizora je da:

Uoe sluajeve namjernih greaka i prevaraUtvrde uinke greaka i prevara na finansijske izvjetaje Obavijeste menadment klijenta o tomeUtvrde svoju obavezu i podnesu informacije o grekama i prevarama nadlenim institucijama, u sluaju kada zakonska obaveza prevazilazi dunost povjerljivosti. *

Obaveze revizora u cilju suzbijanja finansijskih prevaraProvoenje svih procedura s stavom profesionalnog skepticizma,

Tokom cijelog procesa revizije razmatrati mogunost da je poinjena prijevara, ukljuujui i mogunost da su falsificirani dokumenti,

Izvriti uvid u razliite revizijske dokumente koristei se razliitim metodama kako bi se ispunila revizijska odgovornost

Educirati se u cilju razumjevanja tzv. upozoravajuih signala koji ukazuju na potencijalne nepravilnosti i mogue indikatore postojanja prevara

*

Zakljuak

Finansijske prevare, kraa, krivotvorenje, mito i korupcija postali veliki problem i izazov svakog modernog drutva

Mogua rjeenja:

Menaderi preduzea moraju poslati jasnu poruku ta misle o prevarama i pronevjeramaInsistiranje na potivanje zakona i zakonskih procedura

Edukacija raunovoa, internih i eksternih revizora u podruju prevara i forenzinkog raunovodstva i revizije, to e poveati broj otkrivenih prevara i vratiti i poveati povjerenje vlasnika kapitala i javnosti u raunovodstvenu i revizijsku profesiju. *

Hvala! safija.zilic@gmail.com

*Moja e-mail adresa

*