Prof. Dr. Tevfik ÖZLÜProf. Dr. Tevfik ÖZLÜozlutevfik@yahoo.comozlutevfik@yahoo.com

Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Farabi Hastanesi Başhekimi Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Farabi Hastanesi Başhekimi

KTÜ Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı KTÜ Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı

KTÜ Hasta Hakları Uygulama ve Araştırma Merkezi (HAHUM) MüdürüKTÜ Hasta Hakları Uygulama ve Araştırma Merkezi (HAHUM) Müdürü

Hasta Hakları ve Sağlıklı Yaşam Derneği (HAKSAY) Kurucu Yönetim Kurulu Hasta Hakları ve Sağlıklı Yaşam Derneği (HAKSAY) Kurucu Yönetim Kurulu ÜyesiÜyesi

Sağlık Hukuku Problemlerine Hasta Hakları

Perspektifinden Çözüm

Önerileri

Sağlıklı ve onurlu bir yaşam için….

www.haksay.org

Sunum Planı

• Temel ilkeler• Hasta hakları perspektifinden sağlık

hukuku sorunları• Çözüm önerileri

İLKELER

Sağlığa erişim haktır

• Her birey, sağlık içinde yaşama, sağlığını koruyup geliştirebilme hakkına sahiptir.

• Her hastanın, ihtiyacı olan sağlık hizmetine kolayca ulaşabilmesi, toplumun güvencesi altında olmalıdır.

• Sağlık hizmeti, hakkaniyetle ve onurlu bir biçimde sunulmalıdır

• Herkes, sağlıklı… yaşama hakkına sahiptir…• Devlet, herkesin hayatını, beden ve ruh

sağlığı içinde sürdürmesini sağlamak; … amacıyla sağlık kuruluşlarını tek elden planlayıp hizmet vermesini düzenler.

• Devlet, bu görevini kamu ve özel kesimlerdeki sağlık ve sosyal kurumlarından yararlanarak, onları denetleyerek yerine getirir.

• Sağlık hizmetlerinin yaygın bir şekilde yerine getirilmesi için kanunla genel sağlık sigortası kurulabilir.

Madde 56

Anayasal Düzenleme

Sağlıkta tüm kararlar hasta içindir

SORUNLAR

Hastalara ne lazım biz biliyoruz!

• Sağlık politikalarının oluşturulmasında hastaların katkı ve katılımı alınmamaktadır

• Hasta örgütleri çok zayıf kalmaktadır ve bir güç odağı olmaktan uzaktırlar

Hastanın adı yok!

• Sağlık kurumları iş odaklı yapılandırılmakta ve hastanın talepleri, beklentileri, gereksinimleri dikkate alınmamaktadır

• Hastaların yaşadığı sorunlar, sağlık yöneticilerince görülmemektedir

• Sağlık kurumlarının yönetiminde hastaların temsil edilmesi geleneği yoktur

Yetki aşımı

Buyurgan Hekimlik yaygın• Hekim, hastasına yardımcı olmak

ve talebini karşılamakla yetinmemekte; hastanın yerine geçerek ve onu dışlayarak hastanın sağlığı, yaşamı üzerinde belirleyici olmaktadır

Sus! Uslu çocuk ol!

• Tıbbi bakım sürecinde hasta tarafı, tamamen edilgen konumadır

• Hastalar kendileriyle ilgili tıbbi kararların alınmasında devre dışı kalmaktadırlar

Ekipman Ekipman DonanımDonanımEkipman Ekipman DonanımDonanım

Sağlık Sağlık ÇalışanlarıÇalışanları

Sağlık Sağlık ÇalışanlarıÇalışanları

Fizik Alt Fizik Alt YapıYapı

Fizik Alt Fizik Alt YapıYapı

OrganizasyoOrganizasyonn

OrganizasyoOrganizasyonn

Tanı TedaviTanı

Tedavi

İş Odaklılıkİş Odaklılıkİş Odaklılıkİş Odaklılık

• “On iki gündür Hematoloji Servisinde yatıyorum.

Hocalar, asistanlarıyla birlikte her gün vizite

geliyorlar. Kendi aralarında konuşup, bana bir şey

demeden odadan çıkıp gidiyorlar. Konuştukları benim

hastalığım, ama konuşmalarından bir şey

anlamıyorum. İçlerinden biri bari, benim anlayacağım

şekilde bilgi verse olmaz mı?

• Her gün bir sürü tahlil yapılıyor, benden kan alıyorlar.

Sonuçlarından haberim olmuyor. Dosyaya bakıyorum,

benim anlayabileceğim gibi değil. Eş, dost gelip

durumumu soruyor. Ben kendi durumumu

bilmiyorum ki, onlara söyleyeyim”

Güç Bende!!

• Parayı veren düdüğü çalar !

• SGK finansman sağlayan bir kurum olmaktan çıkıp, sağlığa erişimin sınırlarını belirleyen tek güç haline gelmiştir.

Hizmet SunanSağlık Kurumları

Hizmeti KullananHastalar

Finansman KurumlarıSGK, özel sigortalar

Sağlık hizmeti Ödeme

Prim

Sağlıkta Sacayağı

SGK’nın misyonu hangisi?

• Vatandaşın sağlığını güvence altına almak

• Herkesin, zamanında, nitelikli, onurlu ve hakkaniyet içinde sağlık hizmeti almasını sağlamak

• Hastaların ihtiyaç, talep ve beklentilerini en iyi şekilde karşılamak

• Sağlık harcamalarındaki artışı kontrol altına almak

• Bütçe açığını kapamak

• Sağlık giderlerini kısıtlamak

Sorunlar / Şikayetler

• İnsani saygınlık görmeme– Bağırarak konuştu, beni azarladı,

yüzüme bakmadı, yüzü asıktı

• İletişim problemleri– Beni dinlemedi, benimle hiç

konuşmadı, konuştuğundan bir şey anlamadım, sorularımı duymazdan geldi

• Hakkaniyet içinde hizmet alamama– Sıra bende olmasına rağmen başkasını içeri

aldı; bir türlü yatış sırası bana gelmiyor; üç defa ameliyat randevusu verdi, iptal etti; vizit yapıyor, benim odama uğramıyor

• İhtiyacı olan hizmete ulaşamama– Acilde 2 saat bekledim, bakan olmadı; 5

hastane dolaştım kabul etmediler; bu ilaç ödenmiyormuş; SGK ucuz olan lensi ödüyormuş, 3 ay sonraya ultrason randevusu verdiler

• Bilgi alamama– Babam yoğun bakımda 3 gündür haber

alamıyoruz; bu kadar tahlil yapıldı sonuçlarından haberim yok; kimse bana ameliyattan sonra sesimin kısılacağını söylemedi; böyle olacağını bilseydim ameliyat olmazdım

• Tedavisiyle ilgili karar verememe– Kimseye sormadan tüp takıp yoğun bakıma

almışlar 23 gündür yapay solunum cihazına bağlı; kızı “babama söylemeyin” demiş, hastaya iltihabın var demişler

• Geçerli onamının alınmaması– Kimse bana ne yapılacağını söylemedi; “Gel

burayı imzala” dediler, imzaladım; İlaçlarımı nasıl kullanacağımı bilmiyorum; Kimse bana bir şey yemeyeceksin demedi ki;

• Özen görmeme– Ağrım oldu dedim “senin canın ne kadar az”

deyip devam ettiler; dezenfektanda 20 dakika kalması gerekiyor, ama 5 dakika sokup çıkarıyorlar; kolum delik deşik oldu; karnımda gazlı bez unutmuşlar, tekrar ameliyat oldum

• Yanlış tanı/tedavi/girişime uğrama– Mide ağrısı deyip ilaç verdiler, ama aort

damarı sızdırmaya başlamış; hep bronşit diye tedavi veriyorlardı, oysa kanser varmış

• Gereksiz tıbbi muameleye maruz kalma– Performans için endikasyon genişletilerek

yapılan işlemler; yapılmayıp yapıldı gösterilen işlemler; yapılması gereken yerine puanı daha yüksek olan işlem yapılması; gereksiz yere yoğun bakıma alınma; kampanya ameliyatlar

• Mahremiyetin ihlali– Basına, üçüncül taraflara bilgi

aktarımı; başkalarının yanında konuşma, muayene etme; özel sigortaların talep ettiği bilgiler

• Mağduriyetini telafi edememe– “Kime şikayet edersen et” dediler;

hangi kapıya gitsem bir ilgilenen çıkmadı; hastanenin hatası yüzünden 2 ay işe gidemedim

ÇÖZÜM / ÖNERİLER

Hastaya Odaklılık

• Sağlıkta her aşamada hastayı dikkate alarak, hastayı önceleyerek, hasta tarafını da temsil eden karar mekanizmaları geliştirerek hareket etmeliyiz.

• Etik ilkeler• Hasta hakları

– Hukuki mevzuat• Hasta güvenliği

– Analizler, bildirimler• Hasta beklentileri

– Anketler• Hasta şikayetleri

– Şikayet kutuları, hasta iletişim üniteleri

• Hasta ihtiyaçları– Araştırmalar,

gözlemler• Hasta memnuniyeti

– Anketler, araştırmalar

Hasta

Sağlık Kurumları

Sağ

lık p

olitika

ları

Sağlık Çalışanla

rı

Hepimiz hasta içiniz !Ö

dem

e

Kuru

mla

rı

Hastaların Temsili • Sağlık politikalarının belirlenmesi

– Sağlık Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu, Fiyatlandırma Komisyonu, İlaç Ruhsat ve Geri Ödeme Komisyonları, Meclis Sağlık Komisyonu

• Sağlık hizmetlerinin yürütülmesi– Sağlık Kurumlarının yönetim ve hizmet süreçleri

• Sağlık alanının denetlenmesi– Gönüllü müfettişlik, Hasta hakları birimleri, anket

ve şikayetler

• Sağlık eğitimi– Simule hasta, gerçek hasta ve PDÖ ile tıp eğitimi

Sözün Özü….

• Sağlık herkes için bir haktır• Herkesin, ihtiyacı olan sağlık

hizmetlerine ulaşmasının önü açık tutulmalıdır

• Sağlık hizmetleri, hakkaniyet ve sosyal adalet anlayışıyla üretilmeli ve onurlu bir biçimde sunulmalıdır

Sözün Özü….

• Sağlıkta esas olan hastadır• Sağlıkta tüm kararlar hasta içindir• Hasta memnuniyeti ve hastanın tıbbi

ihtiyaçlarının karşılanması birlikte temel çıktılardır

• Sağlıkta güç dengesi hasta aleyhine dönmemelidir

• Hasta tarafını temsil eden örgütlenme desteklenmeli ve geliştirilmelidir

Sözün Özü….

• Sağlık organizasyonları hasta odaklı olmalıdır

• Sağlık çalışanlarının hasta lehine tutum sahibi olmaları sağlanmalıdır

• Sağlık kurumlarında ve sağlık çalışanlarında hasta hakları ve hasta güvenliği kültürü geliştirilmelidir.

• Hasta beklentileri ve hasta şikayetleri yöneticiler için çok önemlidir

Sözün Özü….

• Katılımcı hekimlik uygulamaları geliştirilmelidir

• Hastalığa değil, hastaya odaklanmalıdır

• Tıbbi bakım sürecinde hastanın rolü etkinleştirilmelidir

Sağlıklı ve onurlu

bir yaşam için….

Tevfik ÖZLÜ

Sedat BOSTAN

TeşekkürlerTeşekkürler