Sağlıkta (n) İsraf

Sabahattin Aydın

İsraf nedir? ……… İhtiyaç ? Küresel sağlık bütçesi Türkiye sağlık bütçesi İlaç Tıbbi cihaz OECD ülkelerinde kişi başı

sağlık harcaması Dünyada kişi başı sağlık

harcaması Amerikan sağlık

sisteminde israf örnekleri Yönetim ve kırtasiye

İsrafın ölçüsü Sağlıkta israfın sorumluları

◦ Sosyal güvenlik /sağlık politikaları

◦ Davranış biçimleri◦ Hakkaniyetsizlik◦ İlaç tüketim alışkanlığı◦ Medya dürtüsü◦ Sağlığın ticareti◦ Modernizasyon◦ Modern tıp paradigması

Sorular Son söz

SORU: İsraf nedir?

CEVAP: Gereksiz ve ölçüsüz harcamaktır.İhtiyaçtan fazlası israftır.

CİMRİLİK İSRAF

CÖMERTLİK

İKTİSAT

Türkiye’de ekmek üretimi, 120 milyon / gün 40 milyar/yıl = 7 milyar dolar

Ekmek israfı, 12 milyon / gün (%10)4 milyar/ yıl = 700 milyon dolar

 

Sağlıklı Beslenme ve Gıda İsrafı Raporu, Sağlık Bakanlığı Hıfzıssıha Merkezi Başkanlığı

Küresel sağlık harcamaları 5,8 trilyon dolar (2010)

Harcamalarının küresel GSYİH’ye oranı % 10

◦ Avrupa ortalaması % 10,

◦ OECD ortalaması % 9,

◦ ABD % 16

◦ DSÖ projeksiyonu: 2020 de Avrupa’da GSYİH nın % 12 si

ABD sağlık harcaması 2.3 trilyon dolar (2008)

(Saatte $280 milyon dolar)

Toplam Sağlık Harcaması

= 44 milyar dolar (+yat.)

Sağlık harcaması/kişi (2008)

= 812 TL / 624 dolar / 903 dolar (SGP) (⇓)

Harcamanın GSYİH oranı = % 6,4Avrupa ortalaması % 10, OECD ortalaması % 9, ABD % 16

Yıllık sağlık harcamalarındaki artış oranı % 10,5 GSYİH artışının biraz üzerinde

Kaynak: TÜİK

Türkiye ilaç pazarı = 11 milyar dolar

Dünyadaki en büyük 16. ilaç üreticisi

Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya ve İspanya’nın ardından Avrupa’daki 6. en büyük ilaç pazarı

Değer açısından % 50 si yurt dışından karşılanıyor.

İlaç ithalatı 4,5 milyar dolar/ ihracatı 310 milyon dolar (ciddi ticaret açığı)

 

Türkiye tıbbi ekipman ve sarf pazarı

= 2,1 milyar dolar

Dünyadaki en büyük 30 pazarın arasında

Tıbbi cihaz üreticisi çok, üretilen değer çok düşük

Değer açısından ihtiyacının % 85’i ithal

Türkiye’nin 2008 yılında tıbbi cihazlar ticaret açığı

= 1,6 milyar dolar

Kaynak: TC. Başbakanlık Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı: Türkiye Sağlık Sektörü Raporu, Ağustos 2010

Amerika (2009) 7.900

Meksika (2010) 934Türkiye (2008) 903

:

5000< $5000< $ Amerika 7.900 Monako 7.521 Lüksemburg 6.526 Norveç 5.395 İsviçre 5.072

50 > $> $Bangladeş 48Moritanya 47Madagaskar 41Etyopya 40Nijer 40Orta Afrika 32Kongo 31Myanmar 23Eritre 13Somali ? ?Gazze ? ?

Davranışsal: (303-493 mily)

Obezite (200)

Alkol (2)

Sigara (200)

Tedaviye direnç (100)

Klinik: aşırı /eksik/yanlış (312 milyar)

Defansif tıp, aşırı/gereksiz tetkik (210)

Önlenebilir/tekrarlayan hastane başvuruları (25)

DM kötü yönetimi (22) Tıbbi hatalar (17) Gereksiz (1.basamak) acil

başvuruları (14) Tedavi sapmaları (17) Hastane enf. (el yıkamanın

ihmali) (3) Gereksiz antib. kull. (1)

Hak ediş belgelem. (21-210)*

Bilinçsiz Teknol. kullanımı (31-88)

Düzensiz personel devri (31)

Kağıt reçeteleme hataları (4)

Operasyonel: (126-315 milyar)

Parija B. Kavilanz: Special report, Fixing Health Care, CNNMoney.com, August 10, 2009Health Forum in Washington D.C Health Research Institute survey (HRI): The price of excess: Identifying waste in healthcare spending. Pricewaterhouse Coopers LLP

Ortalama bir hastanenin faturalama ve yönetim gideri = gelirinin dörtte biri:.

Bu oran Kanada’dakinin x2 katı. Amerika’da doktorların haftada 8 saati kağıt işlemlerine

harcanıyor. Doktor başına 1,66 sekreter çalışıyor.

◦ Woolhandler S, Campbell T, Himmelstein DU. Costs of Healthcare Administration in the United States and Canada. New England Journal of Medicine, August 21, 2003, Number 8,Volume 349: 768-77

Sigorta muameleleri için; Hekim + yanında çalışanın yıllık emek bedeli = 31 milyar

dol. Hekim başına: 68.000 dolar/ yıl

◦ Casalino LP, Nicholson S, Gans DN et al.: what does it cost physician practices to interact with health insurance plans. Health Affairs, 4. May. 2009, http://content.healthaffairs.org

‘Şimdi bir görevli gelip sizi fatura için hazırlayacak’

2000 yılında Fiziksel aktivite yoksunluğuna bağlı sağlık harcaması = 83,6 milyar dolar (56 dolar /kişi). ◦ Garrett NA, Brasure M, Schmitz KH, Schultz MM, Huber MR. Physical Inactivity: Direct Cost to a

Health Plan. American Journal of Preventive Medicine. 2004; 27(4): 304-9

Günde düzenli 100 kcal azaltma, = ABD ‘de 71,2 milyon obezite /aşırı kilolu Ǿ. = Yıllık tasarruf 58 milyar dolar.

Diyette hafif - agresif değişiklik,= Yıllık tasarruf 60- 120 milyar dolar.◦ Dall TM, Fulgoni VL, 3rd, Zhang Y, Reimers KJ, Packard PT, Astwood JD. Potential Health Benefits

and Medical Cost Savings From Calorie, Sodium, and Saturated Fat Reductions in the American Diet. American Journal of Health Promotion. 2009; 23(6): 412-22

Ölümlere bağlı üretim kaybı,= 81,9 milyar dolar

Sağlık harcaması, = 75,5 milyar dolar

Toplamda Amerika’ya yıllık maliyeti,> 150 milyar dolar.

◦ CDC Press Release April 12, 2002.

Kaliforniya’da (2005) alkole bağlı, Vaka (suç ve yaralanma) sayısı = 921.929 Ölüm sayısı = 9.439 Bunların ekonomik yükü = 35,4 - 42,2 milyar dolar

◦ Rosen SM, Miller TR, Simon, M. The Cost of Alcohol in California. Alcoholism Clinical and Experimental Research. 2008; 32(11): 1925-36.

Türkiye’de (2006) hane halkı harcaması içinde, Gıda harcaması % 28,7 Sigara ve alkol harcaması % 5,1

SORU: Sağlıkta israf nedir?

CEVAP: Hayatın ve zamanın ölçüsüz harcanması Sağlığın ölçüsüz harcanması Sağlık için kaynakların ölçüsüz harcanması

ÖLÇÜ ? …………………….. Nereden baktığımıza bağlı

Gelişmiş sağlık sistemi avantajlarından yararlanarak uluslararası hastalara hizmet verilmesi ve ülkeye önemli bir girdi sağlanmasıdır.

Sağlık sisteminde kaynakların akılcı kullanılmasıdır

& Ülkenin kendi halkına ve özellikle yoksuluna

(işsiz, sigortasız, vs.) ideal sağlık hizmeti, yeterli tıbbi hizmeti sunamaz iken, eldeki kaynakları yabancı zengin müşterilere harcamasıdır.

Sağlık sistemi kaynaklarının israf edilmesidir.

 Sağlıkta tasarruf için tedavi değil, koruma.

 “Hastalıkları önleyerek acıları azaltabiliriz,

ancak bu yolla hayatı uzatarak kaynaktasarrufu sağlayamayız”.

“Çalışma çağındaki yetişkinlerin bulaşıcı hastalıklardan ya da kalp rahatsızlıklarından ölümünün engellenmesi durumunda, ilerleyen yaşlarda, kanser ya da nörolojik hastalıklar nedeniyle daha masraflı ölüm vakalarıyla karşılaşılmaktadır.” 

Basu S: Kapsamlı bir halk sağlığı hareket inşa etmek: HIV/AIDS örgütlenmesnden alınack dersler. In: Panitch L, Leys C. (editörler): Kapitalizmde Sağlık, Socialist Register 2010, Çeviri: Umut Haskan. sf. 334-5, Yordam Kitap 2009.

Yaygın sağlık güvencesi (ferdi risk almama) Geniş teminat paketi (GSS) Kontrolsüzlük, mükerrerlik (bilgi sistemi) Sağlık hizmetlerine erişim kolaylığı (Ayşe hanım) Acil sağlık hizmetlerinin kötü kullanımı (1. bas.) Popülist veya etkilenmiş politikalar (tüp bebek,

Ek8) Kamu hizmetleri ve güven sorunu (sahiplenme,

yatırım, memuriyet) Güvensizlikten yararlanma yolları (pp ilişki) Defansif tıp anlayışı (eksik, uygunsuz, gereksiz) Etkin olmayan hastalık yönetimi (DM, HT)

Sigara (17 milyar TL, toplumun %28 i) Alkol (1,4 lt/kişi) Uyuşturucu, Atıklar ve çevre kirliliği Radyasyon Elektromanyetik dalgalar Trafik (yaralanma 268/100 bin) …………………… ………………………

Sağlık personelinin dengesiz kullanımı Personel - alt yapı uyumsuzluğu Taşraya yetişmiş insan, yetersiz alt yapı ve

az hasta Gelişmiş büyük şehire daha fazla sağlık

yatırımı ve insan kaynağı / dengesiz gelişme

İlaç sektörünün piyasa yönetimi İlaç tanıtım faaliyetleri/ promosyonlar/

kongre destekleri ? İyi doktor/İlaç yazan doktor olma Tedavi olma = reçete yazdırma /ilaç alma

Ampirik ilaç kullanma alışkanlığı Alınmış ilacı kullanmama /eksik doz, direnç

Sanal hastalıklar (baş ağrıları, stress, anksiyete)

Dermokozmetikler Vitamin takviyeleri Gıda takviyeleri Medyatik doktorlar ………………… Vs.

Bilgi asimetrisinin ranta çevrilmesi İlaç firmalarının kar hedefi Hizmet sunucuların kar hedefi Denetimsizlik (standart yokluğu) Tıbbi cihaz muğlaklığı Ticari ahlak erozyonu (çıkarcılık)

Nörozlar Medya etkili sanal hastalıklar Aşırı ve yanlış beslenme (refah ve hız

toplumu- obezite) Sanayi ürünü gıdaların promosyonu Katkılı gıdalar, Teknoloji kazaları (trafik, reaktör vs) Tatmin olması güç beklenti düzeyi Tevekkül ve kanaat yoksunluğu Şifa gücünün maddi kaynağa atfedilmesi

Her derde deva olma iddiası (umutsuz tedaviler) Erken tanılar (HT, osteoporoz, kollesterol, anjiyo,

prostat biyopsisi)

İlaç sektörü teşvikli bilimsel araştır. Patent/veri koruma / tekelcilik

Hazık (usta, mahir) değil teknik tababet◦ Teknoloji bağımlılığı (MR,BT,PET, Anjiyo)◦ Teknolojik gelişmenin tatmin ihtiyacı ◦ Gelişen teknolojinin yanlış kullanımı◦ Hekim değil teknisyenlik, sansklinik değil kanıta dayalı tıp

Aşırı branşlaşma, holistik yaklaşım kaybı.

Hasta doktor algı etkilenimi ( beklenti/ tatmin) Değişen hastalık algısı: her patolojjiyi hastalık

sayma (kist, varikosel, polip vs) Tartışmalı cerrahi endikasyonlar Yanlış/değişken tıbbi bilgi (mide ülseri vs) Geleneksel (plasebo) droglardan uzaklaşma İleri kanser tedavisi Terminal hastada yoğun bakım Prostat kanserinde kastrasyon Estetik cerrahi

Bütün sağlık harcamasının % 10 hayatın son yılında harcanıyor: kaynak israfı ?

Beyin ölümü olan hastayı yoğun bakımda takip etmek: kaynak israfı ?

Terminal hastanın tedavisine devam etmek: kaynak israfı ?

Ömrü kısa kanser hastasına kemoterapi yapmak: kaynak israfı ?

Akli dengesi yerinde iken sigara / alkol / uyuşturucu kullanmak: sağlığın israfı ?

Mahrum yere dr. göndermek: kaynak israfı ? Doktorsuz yere alt yapı: kaynak israfı ?

‘İktisat eden zenginleşir, israf eden fakirleşir.’ (Bezzar)

“Onlar, harcadıkları zaman, ne israf ederler, ne kısarlar;

(harcamaları,) ikisi arasında orta bir yoldur.” (Furkan, 67) 

CİMRİLİK İSRAF

CÖMERTLİK

İKTİSAT