- 1. LKYARDIM Herhangi bir kaza ya da yaam tehlikeye dren bir
durumda, tbb yardm salanncaya kadar hayatn kurtarlmas ya da durumun
daha ktye gitmesini nleyebilmek amacyla olay yerinde, tbbi ara ve
gere aranmakszn, mevcut ara ve gerelerle yaplan ilasz uygulamalara
ilk yardm denir.
2. LKYARDIMIN NCELKLAMALARI Hayati tehlikeyi ortadan kaldrmak,
Yaamsal fonksiyonlarn srdrlmesini salamak, Hasta veya yaralnn
durumunun ktlemesininlemek, yilemeyi kolaylatrmak. 3. LKYARDIMIN
TEMELUYGULAMALARI lkyardm temel uygulamalar Koruma, Bildirme ve
Kurtarma olarak ifade edilir. Koruma: Kaza sonularnn arlamasn
nlemek iin olay yerinin deerlendirilmesini kapsar. En nemli ilem
olay yerinde oluabilecek tehlikeleri belirleyerek gvenli bir evre
oluturmaktr. 4. Kurtarma (Mdahale): Olay yerinde hasta veya
yarallara mdahale hzl ancak sakin bir ekilde yaplmaldr. Bildirme:
Olay veya kaza mmkn olduu kadar hzl bir ekilde telefon veya dier
kiiler aracl ile gerekli yardm kurulularna bildirilmelidir.
Trkiyede ve Kbrsta ilkyardm gerektiren her durumda telefon
iletiimleri, 112 acil telefon numaras zerinden gerekletirilir. 5.
LKYARDIMCININ ZELLKLER VESORUMLULUKLARI Sakin ve telasz olmal.
Hastay sakinletirmeli. evreyi deerlendirip sren bir tehlike olup
olmadnbelirlemeli. 6. Kendi can gvenliini tehlikeye atmamal.
evredeki kiileri, salk kurulular, itfaiye vegvenlie haber vermeleri
iin organize etmeli. Hastann durumunu deerlendirerek uygun
ilkyardma balamal. Hastann salk kuruluuna bir an nce
ulamasnsalamal. 7. LK YARDIMIN ABCS NEDR?A. Soluk yolunun almas.B.
Solunumun dzeltilmesi. (Suni Solunum)C. Dolamn etkinliini salama.
(Kalp Masaj) 8. SOLUK YOLU NASIL AILIR? Azda toz toprak,krk takma
di ve yabanc cisimlervarsa karlr. Bilinci kapal kiilerde dil arkaya
dp havayolunutkayabilir. Bu durumda ba geriye itilip ene
yukarkaldrlarak soluk yolu alr. 9. SOLUNUM YOLU NASILDZELTLR?
Solunumu duran kiiye derhal yapay solunum (sunisolunum)
uygulanmaldr. nce hasta sert bir zemine yatrlr. Az ii temizlenerek
varsa yabanc cisimler karlr.enesi yukar kaldrlarak ba hafife arkaya
itilir. Azdan aza solunum yaplacaksa burun kapatlr.Burundan solunum
yaplacaksa az kapatlr. 10. Derin bir soluk alnp,solunum yaptrlacak
kiininazna (yada burnuna) az yerletirlir. Hastann gsnn kabarmasna
yetecek iddettesoluk verilir. 11. DOLAIMIN ETKNL NASILSALANIR?
Hasta sert bir zemine yatrlr ve bir yanna dizklr. Kalp durmusa
hemen kalp mesajna balanr. Gs kemiinin bir alt ucuna bir elin ayas
skcayerletirilir, dier elin ayas bunun stne konur. 12. Kollar dik
tutularak (Bilek ve dirsekler bklmeden) sabit ve ritmik bir ekilde
gse 4-5 cm bastrlr. 13. LKYARDIM GEREKTIRENDURUMLAR Hayatta her an
her ey olabilecei iin bazdurumlarda insanlar yardma ihtiya
duyabilirler. nsanlarn iinde bulunduklar zor durumlarda bazenilk
yardm ok nemlidir ve can kurtarabilir. lkyardm gerektiren baz
durumlar; kalp krizi,zehirlenme, krklar, travmalar, boulma, yanklar
,burun kanamas ve baylmalar eklinde sralanabilir. 14. KALP KRZ Kalp
krizi, her yataki insanda grlebilecek bir durumdur. Nedenleri
salksz beslenme, kolestrol, ar stres, ar znt, baz ekstrem
durumlarda arpma ve ani korkulardr. Kalp krizi phesi olan bir
kazazedeye ilk mdahaleyi yapmadan nce Bak Dinle Hisset yntemiyle n
tetkik yaplr ve 112 Acil servis aranr. 15. Kiinin kalp krizi
esnasnda duran kalbine yana gre uygulanacak basn periyotlar
uygulanr. Yetikinlerde otuz kan basncna iki nefes, ocuklarda be
kalp basncna iki nefes, bebeklerde 5 kan basncna iki az boluundaki
nefes verilir. 16. ZEHRLENMEKii zehirlenmi ise: Kazazedeye su veya
st iirerek zehiri sulandrnz. latan zehirlenmi ise, hastann boaz
gerisiniparmanz la gdklayarak kusmasn temin ediniz. Kusma srasnda,
kusulan zehirin tekrar yemekborusuna veya nefes borusuna kamamas
iin bankalalarndan aaya gelecek ekilde einiz. Eerkazazede kk bir
ocuk ise, midesi zerine dizinizeyatrnz. 17. Kii eer asitli bir sv
imi ise kesinliklekusturulmamaldr. 18. KIRIKLAR Krk, herhangi bir
kuvvet zoru ile kemikbtnlnn bozulmasdr.KIRIK BELRTLER Krk yeri ve
yaknnda ar, Dokunmaya kar hassasiyet, ekil bozukluu, 19. ilik ve
morluk, Hareketsizlik ve kuvvetsizlik, Krk kemiklerin srtnerek ses
karmas. 20. KIRIKLARDA GENEL LK YARDIMKURALLARI Krk olup olmad elle
hafife kontrol edilir, Krk yer mmkn olduu kadar az soyulur, Krk
yerin zerine buz tatbik edilir. 21. TRAVMALAR Travma durumlar
genellikle kafa travmas eklinde grlr. Bu durumda ilk olarak Bak
Dinle Hisset ile kiinin dolam ve solunum kontrol hzlca yaplr ve ak
yara veya kanama var m diye baklr. Kiinin az, dil dnmesi ile kar
karya kalnma durumu var m diye kontrol edilir ve kii srekli gzetim
altnda tutulur. 22. Kiinin ba ve boynu stabilize hale getirilir ve
112 Acilservis aranr. Solunum srekli kontrol edilir. 23. BOULMA
Boulmalarda ilkyardmn temel amac, akcierlere hava girmesini
salamaktr; ilkyardma mmkn olduunca zaman geirmeden balanmaldr.
Kazazedenin solunumu ve dolam durmu ise, ilk olarak kazazedeye iki
adet kurtarc nefes verilir. Bu suni nefesin ardndan, eer
kazazedenin solunumu ve kalp at geri gelmediyse suni solunum ve
kalp masajna geilir. 24. Kalp masaj yetikinlerde ve yallarda 15
kalpbasncna 2 suni solunum, ocuklarda 5 kalp basncna2 suni solunum
ve bebeklerde 3 kalp basncna azboluundaki havayla 2 suni solunum
dur. 25. Kazazedenin solunum ve dolam yeniden geri geldiinde yan
ekilde yatrlmal ve ileri salk ekipleri gelene kadar gzlem altnda
tutulmaldr. 26. YANIKLAR Yanklarda ilk mdahale, yanm olan
blgeninkaybetmi olduu suyun geri kazandrlmasdr. 112 acil servis
aranr ve kii bilinliyse, hemenyank blge basnsz akan souk suyun
altnatutularak ar azaltlr. Bylece yanan yerin sutoplamasn da
nleyebilirsiniz. 27. Eer kazazedenin bilinci yerinde deilse Bak
Dinle Hisset yntemiyle kiinin solunumu kontrol edilir. Olabildiince
abuk salk ekiplerine haber verilir. 28. BURUN KANAMASI Burnu
kanayan kiinin ba hafife ne eilir. Hasta burun zerine basn yapar Bu
srada azdan soluk alp verir ve asla smkrmez. 29. BAYILMALAR
Elbiseleri boyundan,gsten ve karndan gevetilir. Hastann beynine kan
gitmesini salamak iin dz bir yerde srtst yatrlarak, ayaklar yukar
kaldrlr ve sonrada ok pozisyonunda bekletilir. Kesinlikle bann
altna yastk konmaz. Hastaya uyarc kokular koklatlr. (Amonyak vb.)
30. Hastann zorlanmakszn kendine gelmesi beklenir. Kendine
geldiinde su, ay gibi iecekler azar azar verilmelidir.
