Eylül 2012'de, Ekoregion operasyonda mevcut durumu tespit etme ve eğitim amacıyla Zaman ve Hareket (Z & H) hakkında bir çalışma yapılmıştır. Çalışma ekipman ve işçi ile çalışma saatlerinin kullanımı nispeten yüksek olduğunu ortaya çıkardı. (operasyon çalışma süresinin % 70’i hedef alandaki toplamaya harcanmaktadır.) Öte yandan, bazı unsurların geliştirilmesi ve endişelerin aşağıda belirtirildiği gibi PP1 uygulanması yoluyla giderilmesi ve rektifiye edilmesi amaçlanmıştır 1) Ekipman kapasite derecesinin oluşturulması veya bakımın yeterli bir düzeyde oluşturulması (90% da fazla); 2) Verimli ve güvenli toplama için trafik kurallarını ve toplama alanlarında kısıtlamalar göz önüne alınması; 3) Toplama verimliliğini artırmak için etkisiz faaliyetleri ortadan kaldırarak işletme maliyetlerinin artırılması; ve 4) Her toplama alanı için toplama programın oluşturulması. Bunlar arasında, öncelikler belirlendi ve tablo 1 de belirtildiği gibi PP1’de iki hedef alan gösterilmektedir (Çevre Yolu, Ortakoll).Bu iki nokta göz önüne alınarak, yol ve hedeflenen alanlarda çöp toplama programı gözden geçirildi ve çalışma kanıtı revize planı ile Ekim ayı 2012 yılında, iki hafta boyunca uygulanmıştır. Uygulanması sırasında, bir anket daha Z & H yapılmıştır, aynısı revize planının etkinliğini kanıtlamıştır.

Aşağıdaki tabloda belirtilen hedef alanı içindeki zaman oranının kullanımı geliştirildi ve en kısa bir zaman toplama hedef alanı dışında harcanmaktadır.

Faaliyetlerin yeri Faaliyetler

Önce Sonra FarkSaatler % Saatler % dakika % de

Toplama alanı içerisinde

Toplama 3:38 54.4% 4:38 64.4% 60 10.0 Hareket 0:24 6.0% 0:29 6.7% 5 0.7 Tatil 0:43 10.7% 0:40 9.3% -3 -1.5 Diğer 0:15 3.7% 0:08 1.9% -7 -1.9 Ara Toplam 5:00 74.8% 5:55 82.2% 55 7.4

Toplama alanı dışında

Hazırlık 0:06 1.5% 0:06 1.4% 0 -0.1 Hareket 1:12 18.0% 0:49 11.3% -23 -6.6 Bakım 0:05 1.2% 5 1.2 Terazi 0:04 1.0% 0:02 0.5% -2 -0.5 Deşarj 0:19 4.7% 0:12 2.8% -7 -2.0 Diğer 0:03 0.7% 3 0.7 Ara Toplam 1:41 25.2% 1:17 17.8% -24 -7.4 Toplam 6:41 100.0% 7:12 100.0% 31 0.0

Tabela 2. Çalışma saatlerinin karşılaştırılması

Sağlıklı bir toplum için doğru çöp yönetiminde kapasite geliştirme projesi

Bülteni Nu.4 Jul 2013

Projenin ikinci yıl içerisinde (Eylül 2012 -Temmuz 2013), çöp toplama yönetiminin ana planını doğrulamak iç in Pr izren Belediyesinde, 5 pi lot proje (PP) uygulanmaktadır: 1) Mevcut çöp toplama sisteminin geliştirilmesi; 2) Anons ile çöp toplama sisteminin tanıtımı; 3) Çöp toplama hizmetinin genişletilmesi; 4) Toplum bilincinin geliştirilmesi; ve 5) Öğrencilere yönelik çevre eğitimlerinin uygulanması. Bu PP

genel proje ile tespit edilmiş olup bir çok hedeflenen alanda uygulanmaktadır. Bunların yanı sıra, Prizren Belediyesine çevresel izleme ve depolama konusunda destek verildiği gibi Ekoregion’un nihai toplama sistemini geliştirmesine katkıda bulunulmuştur. Bültenin bu sayısında, her bir faaliyet hakkında özet rapora yer verilmiştir.

Nr Öncelikli kaygılar Ortakoll Şehir Merkezi1 Harcama kapasitesi düzeyinin yükseltilmesi ●2 Toplama sırasının gözden geçirilmesi ○ ●3 Güvenliğin geliştirilmesi ● ○4 Gereksiz işlemleri ortadan kaldırmak ●5 Verimsiz noktaları ortadan kaldırmak ●

Tabela 1: PP1 planı için öncelikli kaygılar

■ Hedefler- Çöp toplama araçlarının görev sahalarının

belirlenmesi.- Çöp toplamak için etkili bir yöntem formülü

■ Hedef Alan- Ortakoll, Çevre yolu

PP 1: Mevcut çöp toplama sisteminin geliştirilimesi

PP2: Anons ile toplama sunumu

PP2 iki aşamada gerçekleştirildi; 1) Ortakoll ve Bajram Curri caddelerinde anons ile çöp toplama sunumu, çöp toplama saatleri ve izleme (Ekim 2012-Mart 2013), ve 2) ve çöp toplama yolların ve saatlerin tekrar gözden geçirilmesi (Nisan-Haziran 2013).[1 Adım]Proje vatandaşların işbirliği ile deşarj süresini kısıtlamak için bir çalışmada bulundu ve Prizren Belediyesinde çöp hizmet verimliliğini artırmak için anons ile toplama sistemini sundu.

Aynı zamanda, Ekim 2012 yılında yapılan önemli bir araştırma çalışması sonucunda Ekoregionin işletme açısından aşağıda belirtilenleri uygulamaları gerekli görüldü: 1) Ortakoll alanında araç işletmelerin azaltılması; 2) Tahsis alanları ve kullanılan kapasitenin arttırılması gözden geçirilmeli; 3) Yolları gözden geçirerek Ortakollun güney kesiminde güvenlik operasyonun geliştirilmesi. Dikkatli planlama, saatler, ve toplama hizmeti hakkında yöntemler JET ve Ekoregionin işbirliği ile gerçekleştirildi, örneğin anons ile çöp toplama, plana göre hedeflenen alanlarda, vatandaşlar bilgilendirildi.

2012 yılında, 22 Ekim haftasından başlayarak hedeflenen alanlarda Bayram Curri ve Ortakoll caddelerinde anons ile çöp toplamaya başlanıldı. Yeni işletim planın ilk aşamasında, ekip dikkatli bir şekilde özellikle bu amaç için hazırlanmış araçları izledi ve hazırlamış olduğu izleme dosyalarını kullandı. Izleme sayesinde, JET bazı kritik yönleri gözlemledi, bunlardan planlanan yolların ve zaman çizelgelerinin beklenen etkinliği engelleyebileceğini düşündü.

Bu nedenle, aynı zamanda Z&H çalışması yapılıdı; o zaman içinde, çalışma sadece PP ile belirlenen hedef alanları değil Ekroegioni tarafından kapsanan alanları da gözden geçirildi, PP2 uygulanmasının mevcut durumunu, hem de bölgede Ekoregjioninin operasyonda mevcut durumunu belirlemek için yapıldı, bu çalışma 16 Mart 2013 yılında bir haftalık bir sürede 16 personel tarafından yapıldı.

Z & H çalışma ile, sunulan operasyon planı değiştirildi teslim araçları ve alanları ve aynı zamanda toplama günleri, düşük personel tarfından diğerleriyle anlaşma yapılmadan karar verilmişti. Öte yandan, toplama saatleri planlanan saaten daha kısa olduğu bulunmuştur. Çöp toplama aracın deşarj etmek için harcanan saatlerin PP2 ile yapılan çalışmaların sonuçları ile karşılaştırıldığında yaklaşık 31% indirgenmistir.

■ Hedefler- Bireysel ya da yol kenarında atık toplama ile ilgili

sakinlerin anons ile zamanında toplama sistemi hizmetinin bilgilendirilmesi.

- Atık deşarj etme hakkında vatandaşların işbirliği yoluyla toplama hizmetinin geliştirilmesi.

■ Hedef Alan- Ortakoll, Bajram Curri, Arbana (genişletilmiş Mayis

2013)

[2 Adim]Z & H sonuçlarına göre, çöp toplamayı geliştirmek için bir öneri planı aşağıdaki şekilde yapılmıştır: 1) hedeflenen alanlarda faaliyet gösteren araç sayısı mümkün olan en düşük olmalıdır; 2) Araçların daha kolay ve bir hafta işletme yapabilmeleri için Ortakoll alanını genişletmek gerekir (Bu nedenle Arbana alnını da içermelidir); 3) Alanları daha iyi ve daha anlayışlı atamak için, komşu sokaklarda çöp toplama aynı yolda ya da aynı günde olmalıdır ya da bir yolculuk ile yapılmalıdır; ve 4) uygulama ve izleme yöntemleri incelenmelidir ve Ekoregioni personeline transfer edilmelidir, yöneticiler dışında, araç sürücüleri ve toplama işçileri dahil edilmelidir.

Önceki ve mevcut durum karşılaştırılmasıHedef alanını (Ortakoll) karşılamak için gerekli toplam saatlerin 1,450 dakika iken, anons ile çöp toplama sunumundan sonra 1,179 dakikaya inidirildi. Ay r ı c a , P P 2 ö n c e s i v e s o n r a s ı n d a t o p l u m bilinçlendirme hakkında yapılan kamuoyu araştırması, Ortakollda yaşayan vatandaşların toplama hizmetinden % 100 memnun oldukalrını bu oran PP2 önceden % 55 idi. Aynı zamanda, Ortakollda yanıt verenlerin % 30.7 (anons ile çöp toplamaya başlamadan önce % 13.3 yükseldi) vatandaşlar çöp toplama aracın anons sesini duydukalrında çöpleri deşarj etmekteler. Toplama programı için bilgilendirme broşür örneği

PP2 ile halk toplantıları ve dağıtım broşürler sayesinde, Ortakoll ve Bayram Curri hedef alanı olarak tespit edilmişti. Ortakoll alanındaki Isa Boletini sokağı odak yeriydi, orada iki yüksek bina ve kontenyer bulunmaktaydı. Bayram Curri alanında ise Liman Shala sokağı odak yeriydi. Isa Boletini sokağında apartman ve sokak sakinleri temsilcileri ile bir toplantı yapıldı. Toplantıda çöp güncel konuları Belediye yetkilileri ve çevre polisi ile birlikte konuşuldu. Toplantıdan sonra, Prizren Belediyesi, özellikle yolda çöp toplama sırasında araçların park etmelerini önlemek için bir trafik işareti kurmak için inisiyatif almayı gerekli gördü. Bu alanda bir okulun bulunması, projenin gelecek yılında temizlik ile ilgili faaliyelter gerçekleştirilecek ve bu beraberce konuşulucaktır.

Bayram Curri alanında, çöp miktarını azaltmak amacıyla ev komposteri tanıtımı sunulmuştur. Lider bir vatandaş tespit edilip Kasım 2012 yılında işlemi test etmek için bir komposter verildi. O devamlı bir şekilde kullanıp evsel çöp miktarını büyük ölçüde düşürdü, ve çöpleri deşarj konusunu kolaylaştırdı. Bu uygulama Mayıs, 2013 bir topluluk toplantı sonrasında Bayram Curri alanında paylaşılmıştır.

Şimdi Bayram Curri alanında 13 ev komposterinden yararlananlar var. 13 Haziranda ev komposterinden

■ Hedefler- Prizren Belediyesi içinde toplama hizmetinin

genişletilmesi- Planlama metodaların geliştirlilmesi daha verimli ve

efikas işletme için

- Toplumun bilinçlendirilmesi

■ Hedef alan- Nebregoşta, Üst Lubinje, Alt Lubinje ve Pllanjane,

Zhupa bölgesinde

Prizren Belediyesi, JET ve Ekoregioni ile, 2011 yılında kamu hizmeti tarafından hedef köylerde çöp toplamayı başlatmak için görüşmelere başladı. Başlangıçta hedeflenen dört köy arasında, ilk Pllanjane kabul edip ayda 500 Euro değerinde Ekoregioni ile sözleşme imzaladı. Aralık 2012 yılında, ve haftalık hizmet 4 Ocak 2013’ten bu yana devam etmektedir. Başlangıçta, köyde yaşayan vatandaşlar kamu hizmeti konusunda şüpheci bir tavir sergilediler fakat düzenli çöp toplama bir ay içinde hizmet etmeye başladı, köy vatandaşları broşürde verilen yönergeleri izleyerek, aracın anons ile yaklaştığını duyunca çöpleri deşarj etmeye başladılar.

Nebregoşte köyüne beli bir zaman gerekliydi hizmeti kabul etemek için. Baslangıçta köy projenin sunduğu hizmeti kabul etti, Kasım 2012 yılından bu yana düzenlenen tartışmalardan sonra, ancak köy içinde bazı anlaşmazlıklar oluştu. Köylülerin güvensizlik hissini yenmek için 7 şubat’tan itibaren Prizren Belediyesi çöp toplama hizmetine Ekoregion sayesiyle başladi. Dört ay boyunca sabırla sunulan hizmetin ardından, köylüler en sonunda, 2013 Haziran ayın ortasından devamlı olarak hizmeten yaralanmaya başladılar.

Diğer yandan, hedeflenen iki diğer köy projenin sunduğu toplama hizmetini henüz kabul ettmediler. Bu süre içinde, bir çok köy ilgi göstermeye başladı ve bunun üzerine Prizren Belediyesi, Ekoregioni ve JET diğer 6 köyle görüşmede bulundular: Pouska, Jabllanica, Llokvica, Gornjesella, Struzha ve Manastirica, burada çöp toplama hizmetini teklif ettiler. Pllanjanenin, köy adına bir anlaşması var, fakat bu diğer 6 köy bireysel anlaşmayı seçtiler ve her biri ayda 4.5 Euro ödeme yapmaya karar verdiler. 2013 Temmuz ayı başında çöp toplama hizmeti bu köylerde başlamıştır.

Köylerde, bu işlemler sayesinde, Prizren Belediyesi toplumlarla daha iyi bir anlaşmaya vardı, bunu diğer belediyelerde falliyletleri uygulamak için çok değerli bir şey olarak görülmektedir.

Atık toplama hizmeti haritası (sol: Eylul 2009; sağ Temmuz 2013)

PP 4: Toplum bilincinin geliştirilmesi■　Hedefler

- Toplum bi l incinin gel işt i r i lmesi ve Prizreni güzelleştirici alanların oluşturulması.

- Çöp boşaltma şekli i le i lgi l i bi lgi düzeyinin

geliştirilmesi.

■　Hedef Alan- Ortakoll, Çevre yolu, Bayram Curri ( PP2, PP3

işbirliği ile)

PP3: Çöp toplama hizmetinin genişletilmesi

Mayis 2013’te oğrencilerin bilgi edinme amacıyla Üst Lubinjedeki,“Izvor”okulunda komposter tanıtımı yapılmıştır. 6. sınıf çocuklar yaz ayları boyunca komposter sürecini izleyecek. Onlar okulda toplanan biyolojik çöplerden oluşan % 100 doğal gübre den yararlanacaklar.

yararlananlar ile ilk toplantı yapıldı ve en önemli amaç görüş alışverişinde ve daha geniş olarak çöp konuları üzerinde duruldu. Vatandaşlardan oluşan bu küçük topluluk dairesinin daha da genişleyeceğini ve daha fazla kişinin toplum içinde yer almaları beklenmektedir.Aynı zamanda proje, kent kullanıcıların ev komposteri numarasını genişletmeyi planlıyor. 5 Haziran, Dünya Çevre Günü vesilesiyle Bayram Curri vatandaşı deneyimini paylaştı ve aynı zamanda Liman Shala sokağı en ekolojik sokak unvanını kazandı.

Belediye personeli tarfından, Bayram Curri alanındaki yararlanıcının ev komposterini izleme sırası

■ Hedefler- Prizren’de çevre eğitimi ile sorumlu kişiler bu

okullarda çevre eğitimini tanıtmaya hazırlar.- Okullarda (küçük grupların oluşturulması)

içinde çevre güzelleştirici ve korumaya yönelik

bilinçlendirme konular içerilmelidir.

■ Hedef okullar- Kurilladaki “Motrat Qiriazi” ,Üst Lubinjedeki “Izvor”

ve Pllanjane.

PP 5: Öğrenciler için çevre eğitimi uygulanması

JET bir dizi okul faaliyetleri çocuklar için derledi.Faaaliyetler Motrat Qiriazi okulunda 6 sınıf öğrencilere ve Pllanjane ilkokul 4 sınıf öğrencilere sunulmuştur. Etkinlikler okul çocukların ilgi ve katılımcı faaliyetleri ile çevre dostu, çevre bilincini geliştirmek için bir fırsat sağlamak üzere tasarlanmıştır.Pllanjane ve Motrat Qiriazi Ilkokulu 'Günlük Gündem' etkinliğini ilk kulanan okullar oldu. Bu etkinlikte öğrencilerin günlük rutin esnasında neler yaptiğını ve her faaliyet için kullandığı şeyleri ve sonunda o şeylerin nerede son bulduğunu anlamaktı. Öğrenciler son olarak yaşamları boyunca sürekli çöp üretemiğizi fark eder ve yeni şeyler satın alırken ya da kullanırken dikkatli olmayı öğrenirler.Aynı zamanda Pllanjanede çocuklar ikinci faaliyeti gerçekleştirdiler ve 30 dakika köyün içinden yürüdükten sonra, kendi köylerinin bir çevre haritasını çizdiler. Köyde, yasadışı çöp deşarj edilen çeşitli yerler vardır, aynı zamanda çevrede zevk veren başka güzel şeyler de bulunmaktadır bu: kır çiçekleri, çilek, mantar, kuş gibi vs. Öğrenciler çevrede güzel ve kötü gördükleri şeylerin haritasını çizerek tehdit altındaki doğal çevreyi tanıma firstaları oldu.Bu faaliyetler artık JET uzmanları, belediye personeli ve her okulun öğretmenleri ile işbirliği tarafından yürütülmektedir. Onlar bu faaliyetlerin her iki okullda uygulanmasına devam edicekler ve bu öğrencilerin deneyimleri, öğrenme malzemelerine dahil edilecek ve gelecekte diğer okullarla paylaşılacak.

Iletisim Bilgileri

Iletisim Kisileri:-Bay. Junji ANAI, Başdanışmanı*-Bay. Hiroshi FUJITA, Başdanışman yardımcısı**Ingilizce Iletişim-Bay Nehat Bojaxhiu, Proje Asistanı** Telefon Numarası: 044 191 488 Email: nehatbojaxhiu@gmail.com- Bayan. Ines Demiri, Proje Asistanı****Arnavutça, Boşnyakça ya da Ingilizçe ilietişim

Ofis Adresi:Sağlıklı bir toplum için doğru çöp yönetiminde kapasite geliştirme projesi

Oda No.70, 4cu kat, Belediye Binasi (eski. Bankos)Remzi Ademaj 20000, Prizren, Kosova Cumhuriyeti