Samen Maken We Coevorden Mooier!...kunnen worden. Uitvoering is vaak een kwestie van lange adem. De komende tien jaar zal er veel worden geïnvesteerd in Coevorden. Maar soms kan het

Inspiratiedocument – Ideeën voor Hedendaagse Ambachten in de Vesting

1

Samen Maken We Coevorden Mooier!

April 2018


2

Inhoud

1 Inleiding ..................................................................................................................................................................... 3

Wat is dit voor een document?............................................................................................................................. 3

Leeswijzer .............................................................................................................................................................. 3

2 Het probleem of vraagstuk ....................................................................................................................................... 4

Identiteit + Trends = Kanskaart ............................................................................................................................. 4

De drie problemen van de Weeshuisweide e.o. ................................................................................................... 5

3 Hedendaagse Ambachten ......................................................................................................................................... 6

Is advisering een hedendaags ambacht? .............................................................................................................. 6

Oude en nieuwe gilden ......................................................................................................................................... 7

4 Voor een goed idee is altijd ruimte ........................................................................................................................... 9

Een ander perspectief ........................................................................................................................................... 9

Paint & Participation ............................................................................................................................................. 9

Stel je loopt naar de Weeshuisweide... .............................................................................................................. 10

Groslijst van ideeën ............................................................................................................................................. 12

5 Opbrengst van bijeenkomsten ................................................................................................................................ 17

Deelnemers aan het woord ................................................................................................................................ 17

Concrete initiatieven ........................................................................................................................................... 18

6 Het vervolg tot 1 juli 2018 ....................................................................................................................................... 20

Tussenstand ........................................................................................................................................................ 20

Uitzoekpunten ..................................................................................................................................................... 20


3

1 Inleiding

Wat is dit voor een document?

Dit is een inspiratiedocument. Mijn naam is Jan Willem Wolff. Ik doe verslag van mijn ontdekkingsreis naar

zogenaamde bouwstenen voor de Vesting. In het bijzonder is mij door de gemeente Coevorden gevraagd om ideeën

voor de Weeshuisweide en omgeving op te sporen. Van eigenaren en huurders, van (potentiële) initiatiefnemers en

van elders. Bronnen zijn eigen waarneming (veldwerk), literatuur (boeken, tijdschriften, kranten, internet),

gesprekken en bijeenkomsten met betrokkenen. Het inspiratiedocument is een eerste verslag of product van het

proces Verkenning Weeshuisweide. In dit document worden nog geen keuzen gemaakt; we gooien nog niets weg.

Naast een poging tot inspiratie is een tweede doel informeren en bewust worden van het vraagstuk op diverse

schaalniveaus (pand, cluster, straat, gebied Weeshuisweide, Vesting, gemeente, regio ZO-Drenthe, provincie,

noorden, Nederland, Europa, wereld). Relevant is de samenhang der dingen. Waarom investeer je in een bepaald

gebied met welke functie? Welk (beoogd) effect heeft dat op andere gebieden vice versa? Ik doe in brede zin verslag

van mijn ontdekkingsreis en beperk me niet tot de Weeshuisweide e.o.

Mijn rol is omschreven als buitenboordmotor. Ik moet vooral buiten het gemeentehuis actief zijn in het veld. Door

informatie op te sporen, andere perspectieven te introduceren en die te confronteren en te verbinden met wat er al

bekend is bij de collega’s van de gemeente. Kortom: een vrije rol. Ik heb geen mandaat of bevoegdheden om zaken

toe te zeggen; dat gebeurt via de formele rollen en kanalen.

Per 1 juli 2018 is het doel om als product een verkenning te hebben voor de Weeshuisweide (e.o.). Die verkenning

bevat een of meerdere richtingen voor de verdere ontwikkeling van het gebied. Tussen april en juli wordt hiervoor

gericht informatie opgehaald bij een aantal partijen en mensen. Zo gaan studenten van de Vakschool voor

Verbeelding Cibap in Zwolle (www.cibap.nl) bezig met de vraag:

Geef advies voor een mooie gevelwand van de Weeshuisstraat in een mooie omgeving Weeshuisweide. Hoe kan een

mooie gevelwand eruit zien (creatieve opgave)? Stijl, kleur, natuurlijke materialen, façades, enz. Hoe kan,

bijvoorbeeld met toegepaste kunst en cultuur, ambacht e.d. de openbare ruimte worden verfraaid? Denk aan

lichtkunst, straatmaterialen, straatmeubilair (bankjes, bewegwijzering, prullenbakken).

Voorts gaan we als projectteam van de gemeente in gesprek met een handvol initiatiefnemers om hun wensen,

plannen te vergelijken met de ruimtelijke en andere randvoorwaarden en te bezien waar (combinaties van)

initiatieven tot meerwaarde leiden en welke “bottlenecks” we dan met elkaar tegenkomen. En hoe die opgelost

kunnen worden. Uitvoering is vaak een kwestie van lange adem. De komende tien jaar zal er veel worden

geïnvesteerd in Coevorden. Maar soms kan het snel. Daar waar het past en het kan zal uitvoering plaatsvinden.

Samen Maken we Coevorden Mooier!

Leeswijzer

Eerst omschrijf ik in hoofdstuk 2 het probleem of vraagstuk zoals ik dat ervaar, met eerste gedachten voor

oplossingsrichtingen. Daarna ga ik in op Hedendaagse Ambachten (hoofdstuk 3). Wat zijn dat en wat zou (niet)

passen? Hoofdstuk 4 bevat initiatieven van elders en zaken om op ideeën te komen voor Coevorden. In hoofdstuk 5

wordt een sfeerbeeld geschetst van de bijeenkomsten en van de gesprekken met (potentiële) initiatiefnemers. Ik

sluit in hoofdstuk 6 af met mijn advies voor een handvol uitzoekpunten tot 1 juli 2018.

http://www.cibap.nl/


4

2 Het probleem of vraagstuk

Identiteit + Trends = Kanskaart

Ik ben sociaal-geograaf. Een sociaal-geograaf bestudeert de ruimtelijke organisatie van de samenleving. De

aardrijkskundige vragen “Wat is hier anders dan daar en waarom daar op die wijze?” staan centraal. Hoe Coevorden

eruit ziet wordt bepaald door de ruimtelijke ligging ten opzichte van andere plaatsen. De hedendaagse kansen en

bedreigingen bestaan uit een combinatie van de basis (identiteit) plus gevolgen van trends en ontwikkelingen.

Coevorden is een vesting, ontstaan op een doorwaadbare plek waar je met vee kon oversteken. Net als Bourtange

was Coevorden een van de schaarse poorten naar Groningen en Friesland vanuit Duitsland. En die plekken moesten

dus worden verdedigd.

Demografische (bevolking) trends betekenen een afname van het aantal inwoners (in elk geval geen forse groei) en

vergrijzing van de bevolking. Voorts ontstaan er steeds meer eenpersoonshuishoudens. Zorg(wonen) is daarmee een

behoefte, net als kleine woningen. Het aantal winkels staat onder druk, vanwege diverse ontwikkelingen:

internetwinkelen, de zuigkracht van grote plaatsen met vestigingen van trekkers als Ikea, Primark en Mediamarkt en

lokale ontwikkelingen als de realisatie van het supermarktcluster aan de andere kant van het spoor.

Een probleem is dat er steeds meer leegstand ontstaat in de vesting. Leegstand die moeilijk is op te vullen. Collega’s

zijn dan ook in samenspraak met betrokken bezig om het winkelaanbod te concentreren. Maar wat moet je met de

andere gebieden in de vesting? Wonen heeft zo zijn grenzen, ook al kan ik me voorstellen dat er naar “hofjeswonen”

(zelfstandig of beschermd wonen voor ouderen, mensen met een beperking en woningen voor alleenstaanden) wel

vraag is. Voor de functie onderwijs kan ik me vooral meester-gezel-leerling constructies voorstellen samen met

bestaande ambachtelijke ondernemers in het centrum (fietsenmakers, bakkers, etc.), maar die vragen niet veel

vierkante meters. Dan blijft over recreatie en toerisme. Drenthe mikt vooral op oerpotentie en beleven van het

oergevoel. Zou Coevorden daar meer mee kunnen? Voor wie is het beleven van de vesting een ervaring? Wie weet

kunnen we wat met Chinese en Amerikaanse bezoekers, de “spill-over” van Amsterdam? Inmiddels groeit het aantal

internationale toeristen naar Giethoorn en Bourtange al flink en de verwachting is dat die aantallen zullen stijgen. In

2014 brachten 200.000 Chinezen een bezoek aan Nederland, daarbij staat ook Giethoorn de laatste jaren op het

programma. De verwachting is dat in 2025 800.000 Chinese toeristen naar ons land zullen komen. Zie https://reizen-

en-recreatie.infonu.nl/binnenland/148357-chinese-invasie-chinezen-bezoeken-massaal-giethoorn.html. Giethoorn

staat inmiddels zelfs op het wereld-Monopolybord, als enige andere plaats in Nederland naast Amsterdam! Meer

dan 70% van de gasten in Giethoorn komt uit China. Met nieuwe producten als zoete erwtensoep. Zie

https://www.schooltv.nl/video/chinese-toeristen-in-giethoorn-een-nieuwe-bron-van-inkomsten.

“Toeristen denken dat heel Giethoorn een attractiepark is. Ze vragen me regelmatig hoe

laat het hier sluit”. Alex Petter, schipper. De grote aantallen toeristen leveren, net als in Amsterdam, zo hun eigen vraagstukken op. Bron: https://nos.nl/artikel/2177067-giethoorn-worstelt-met-toerisme-soms-staat-op-elk-

grassprietje-een-auto.html. Er wordt veel gesproken over Chinezen in Giethoorn, maar het gaat allang niet meer

alleen over Chinezen. Want met de komst van die groep reizigers is ook het toerisme uit Azië en landen als Dubai,

Saoedi-Arabië en Iran fors gegroeid. Wel is er nu een groep Chinese investeerders die vastgoed in Giethoorn

opkoopt. Recent hebben die investeerders een rondvaartbedrijf gekocht, maar ook een fietsverhuurbedrijf, een

taxibedrijf, een bootverhuurbedrijf en een oude kapsalon die dienst zal gaan doen als souvenirshop. Zeven

authentieke woningen moeten worden ingericht voor de verhuur, de vergunningsaanvraag is al gedaan. Bron:

http://www.rtvoost.nl/nieuws/269696/giethoorn-wordt-overgenomen-door-de-chinezen.

https://reizen-en-recreatie.infonu.nl/binnenland/148357-chinese-invasie-chinezen-bezoeken-massaal-giethoorn.htmlhttps://reizen-en-recreatie.infonu.nl/binnenland/148357-chinese-invasie-chinezen-bezoeken-massaal-giethoorn.htmlhttps://www.schooltv.nl/video/chinese-toeristen-in-giethoorn-een-nieuwe-bron-van-inkomstenhttps://nos.nl/artikel/2177067-giethoorn-worstelt-met-toerisme-soms-staat-op-elk-grassprietje-een-auto.htmlhttps://nos.nl/artikel/2177067-giethoorn-worstelt-met-toerisme-soms-staat-op-elk-grassprietje-een-auto.htmlhttp://www.rtvoost.nl/nieuws/269696/giethoorn-wordt-overgenomen-door-de-chinezen


5

Bourtange is als vesting en als onderdeel van dezelfde geschiedenis meer vergelijkbaar met Coevorden. Ook in

Bourtange neemt het internationale toerisme toe; een steeds groter deel van de 80.000 betalende bezoekers

(museum) in 2017 komt uit het buitenland. Vanaf 2018 hebben touroperators Bourtange opgenomen in hun reizen

met Chinese toeristen, dus de verwachting is dat het aantal (internationale) toeristen zal groeien.

http://www.dvhn.nl/groningen/Bezoekers-vesting-Bourtange-richting-80.000-22734400.html. Het leuke van

Coevorden vind ik dat het een levende vesting is, daar waar Bourtange meer een “dode” vesting is. De basis voor

beide is het (indrukwekkende) verhaal. Hoe meer ik erover hoor, des te boeiender wordt het. Ridder Rudolf en de

Slag bij Ane, Nederland in oorlog met Frankrijk, Spanje, Engeland en Duitsland in het rampjaar 1672, de bouw van de

vestingen op strategische plaatsen, Bommen Berend en het waarschuwen vanuit Coevorden aan Groningen, etc.

Volgens mij moet je niet alleen investeren in zaken voor toeristen, maar moet je vooral ook kijken hoe de eigen

inwoners in de regio profiteren van het in stand houden en/of ontwikkelen van voorzieningen en werk waar bij een

autonome ontwikkeling van de bevolking en koopkracht geen draagkracht (meer) voor is. Liggen er, met de bril van

de potentie van toerisme, kansen voor hedendaagse ambachten? En stel je eens voor, wil je jaarlijks 200.000

Chinezen op bezoek krijgen?

De drie problemen van de Weeshuisweide e.o.

Hét grote en eerste probleem van de vesting is het ruimteoverschot, zowel in ruimte (vierkante meters) als in functie

(“vulling” met activiteiten). En mede door de grootte ervaar ik geen vestinggevoel op de meeste plekken in het

centrum (met uitzondering van omgeving Arsenaal / De Vlijt en ook het Kasteel aan de voorzijde). Het markplein is te

groot en het gebouw van de Rabobank detoneert. Voor de Weeshuisweide e.o. geldt het probleem van ruimte ook.

Hoewel dat deel “de parel van Coevorden” wordt genoemd, denk ik dat het gebied nu te groot is. Als Groninger

vergelijk ik dat gevoel met de Grote Markt. Daar is het plein te groot in relatie tot de (te geringe) hoogte van de

omringende gebouwen. Mede daarom wordt de rooilijn aan de oostzijde naar voren getrokken, zoals het ooit ook

was. Randvoorwaarde voor alle plannen is dat het Kasteel goed zichtbaar blijft. Dus vlak ervoor bouwen is

onwenselijk. Maar ik zou zeker adviseren om maatregelen te treffen die de grote ruimte in de beleving verkleinen

waardoor de Weeshuisweide als intiemer wordt ervaren. Te leren valt van a) de historische situatie (ik heb begrepen

dat er in het verleden aanpalend / in de kasteeltuinen bebouwing was) en b) de situatie in andere vestingsteden

https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_Nederlandse_vestingsteden_en_versterkte_steden,

(http://www.vestingsteden.nl/).

Een specifiek tweede probleem of vraagstuk betreft de “achterkanten” van de meeste panden aan de

Weeshuisstraat. Hoe kunnen we die verfraaien in brede zin, dus naast kleuren, belichting en straatmeubilair ook

nadenken over rooilijnen en (deels) ver- en herbouw? Ondernemers hebben als randvoorwaarde aangegeven dat de

bevoorrading van winkels gewaarborgd moet worden.

Een derde “probleem” is gebrek aan traffic (bezoek, passanten) naar en langs de Weeshuisweide. De Weeshuisstraat

ligt niet in de loop van a naar b en er is weinig de moeite waard voor inwoners en bezoekers om de Weeshuisweide

te bezoeken. De belangrijkste functie is eigenlijk die van parkeerplaats. Ondernemers hebben als randvoorwaarde

aangegeven dat die parkeerplaats “van strategisch belang” is, dus dat die niet zomaar opgeofferd moet worden om

de hiervoor genoemde problemen op te lossen. Traffic is er vooral van de parkeerplaats via de Rikkerstraat naar de

Friesestraat vice versa. Hoe krijg je de loop in de Weeshuisstraat vanaf de Markt richting Gansehof en Molenstraat?

Welke hedendaagse ambachten kunnen trekkers zijn? En in hoeverre zou je een Ambachtscentrum ergens kunnen

realiseren (bijvoorbeeld met ondernemers, scholen, 3D-printing, FabLab en meer)? Zou het braakliggende stuk grond

tegenover de HEMA en het voormalig Weeshuis daarvoor geschikt zijn, of is een andere invulling denkbaar?

http://www.dvhn.nl/groningen/Bezoekers-vesting-Bourtange-richting-80.000-22734400.htmlhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_Nederlandse_vestingsteden_en_versterkte_stedenhttp://www.vestingsteden.nl/


6

3 Hedendaagse Ambachten

Is advisering een hedendaags ambacht?

Aan mij is gevraagd om ondernemers en initiatiefnemers op het vlak van hedendaagse ambachten op te sporen en

vervolgens te kijken of ze in het gebied Weeshuisweide e.o. een plek kunnen krijgen voor hun onderneming of

activiteit. Of dat een andere plek in de vesting misschien beter geschikt is. Omgekeerd mag ik me ook bezighouden

met (aankomend) leegstaande panden en ruimten, daar een invulling voor bedenken met anderen (vandaar dat we

een aantal bijeenkomsten organiseren) en dan initiatiefnemers zoeken. Een soort Projecten Op De Plank zogezegd.

Beide werkwijzen leiden geregeld tot resultaat. Maar garanties vooraf zijn er niet. Soms zijn zaken een kwestie van

geduld.

Mijn zoektocht startte ik met de vraag: “Wat zijn eigenlijk hedendaagse ambachten en wat zijn dan niet-

hedendaagse of oude ambachten?”. Begrippen en definities. En dan feiten en cijfers. En dromen. Daarna verbinden.

Zo leerde ik het op de consultancyschool. Is advisering een hedendaags ambacht?

In de bibliotheek en in kringloopwinkels ging ik op zoek naar literatuur over (oude) ambachten. Sinds duizenden

jaren is er al sprake van gespecialiseerde ambachtslieden, onder meer in het oude Griekenland: “...kende dit gebied

gespecialiseerde ambachtslieden zoals smeden, pottenbakkers en timmerlieden”.1 Later, circa 500 v. Chr. in Rome,

hadden ambachtslieden zich georganiseerd in corporaties (collegia), vergelijkbaar met de ambachtsgilden van de

middeleeuwen in West- en Midden-Europa. In Rome waren “gilden” voor fluitisten, edelsmeden, timmerlieden,

wolververs, schoenmakers, looiers, kopersmeden en pottenbakkers. De belangrijkste ambachtsgilden in de

Middeleeuwen in Europa en ook Nederland waren gerelateerd aan de basisbehoeften kleiding, woonruimte en

voedsel, namelijk textielnijverheid, de bouw en de productie van voedsel (molenaar, bakker, bierbrouwer). Sommige

steden specialiseerden zich, zoals Luik als wapencentrum, Solingen als messenstad en Genève met de

horlogemakerij. Hoe zat het in Coevorden? Uit een stokoud boek dat werd gevonden in een geheime gang onder Het

Kasteel blijkt dat er van een dergelijke specialisatie geen sprake was: “Neringdoenden en ambachtslieden waren in

de vestingstad sterk vertegenwoordigd. Te denken valt aan herbergiers, bierbrouwers en molenaars. De

verscheidenheid binnen deze groep was groot. Ook kuipers, schoenmakers, jeneverstokers en kleer- en

hoedenmakers vonden in Coevorden hun emplooi. Door de aanwezigheid van het garnizoen waren zij meestal van

afzet verzekerd. Ook de timmerlieden voeren er wel bij. Een acceptabele huisvesting van de militairen vereiste

immers regelmatig reparatiewerkzaamheden aan de kazernes en officierslogementen. Tot de groep

“middenstanders” behoorden ook de voerlieden. Zij onderhielden transportdiensten op Groningen en Friesland en

waren verenigd in een gilde”.

Tot zover de geschiedenis. Wikipedia zegt het volgende over (hedendaagse) ambachten. Een ambacht is handwerk

dat wordt aangeleerd om een beroep mee uit te oefenen. Het ambacht heeft met de industrie gemeen, dat beide

zich richten op de productie en verwerking van materiële goederen of waren. Ook in het ambacht kan een zekere

graad van mechanisering en automatisering tegenwoordig niet ontbreken. De industrie onderscheidt zich echter

door de combinatie van het fabrieksmatige en grootschaligheid. Er zijn museale ambachten, bijvoorbeeld:

klompenmaker, touwslager, mandenvlechter, bezembinder of ganzenvanger. Sinds de industrialisatie zijn deze

ambachten vrijwel uitgestorven. Vaak worden ze nog slechts beoefend als demonstratie voor een museumpubliek,

bijvoorbeeld in het Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem of in het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen. En er zijn

hedendaagse ambachten, bijvoorbeeld: timmerman, metselaar, smid, bakker, slager. In de tijd van de gilden werd

1 Handel, ambacht en industrie; de wording van Europa (1992), HD Uitgevers en M&P Uitgeverij, Weert.


7

een ambacht in de praktijk geleerd. De leerling die de basisvaardigheden beheerste, werd gezel genoemd; na het

afleggen van de meesterproef was de ambachtsman meester. Je kon ook keurmeester worden dan kon je beslissen

wie meester werd. In de 19e eeuw werden in Nederland de eerste ambachtsscholen gesticht. Dit type onderwijs is

inmiddels onderdeel van het vmbo. Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Ambacht_(handwerk).

Oude en nieuwe gilden

Wikipedia geeft een niet-uitputtende lijst van circa 40 hedendaagse ambachten of beroepen. Wat bijvoorbeeld nog

mist zijn bierbrouwerijen, stokerijen, parfumbereiders, zeepmakers, zoetwarenfabrikanten en scheepsambachten.

En wat te denken van “nieuwe beroepen” als dronepiloot, 3D printspecialist, neuromarketeer, cyberbeveiliger of

blockchainspecialist? Ook gewone beroepen en sectoren veranderen onder invloed van technologie. Denk aan de

bouw en aan virtual of augmented reality die toepassingen hebben in de zorg (een virtuele belevingswereld voor

dementerende ouderen) of toerisme (de vesting levensecht ontdekken en beleven met een VR-bril). Hierdoor

ontstaan ook weer nieuwe beroepen of “superhedendaagse ambachten”. Twee voorbeelden: simulatie-engineer en

bouwspecialist. Er ontstaan steeds meer nieuwe manieren om te bouwen, bijvoorbeeld met behulp van 3D-

ontwerpen en -printen. Gecombineerd met geavanceerde robotica, zorgt dit ervoor dat architecten sneller kunnen

werken aan complexere projecten. Virtual Reality krijgt steeds meer invloed op ons leven. We hebben daarom meer

mensen nodig om deze virtuele werelden te creëren. Creatievelingen met technische kennis staan vooraan in de rij

om deze banen te krijgen. Bron: https://www.werf-en.nl/daar-gaan-we-weer-eens-10-nieuwe-beroepen-toekomst/

Ik vind de vraag “Wat past echt bij de vesting?” een interessante. Tijdens mijn ontdekkingsreis kwam ik bijvoorbeeld

een zeilmakerij tegen in een dorp die uit zijn jasje groeit. Zo’n bedrijf vind ik uitstekend passen in de vesting. Maar

dan moet je vervolgens kijken naar de vestigingsplaatseisen: minimaal vijf parkeerplaatsen, niet naast woningen

vanwege enige geluidsoverlast, voldoende ruimte en betaalbaar, een pand met “passende uitstraling” dus geen

nieuwbouwpand noch een karakterloos pand. Ook een scheepsmakerij, smederij en een houtzagerij zouden mooi

passen vind ik, maar stuiten op vergelijkbare bezwaren. Het is niet voor niets dat we tegenwoordig bedrijfsterreinen

hebben aangelegd. Dit type activiteit als aanvulling in een toeristisch arrangement kan dan weer wel. Denk aan

aardewerkfabriek Royal Goedewaagen in Nieuw-Buinen met hun aardewerkmuseum.

Wat past bij en in de vesting en voldoet ook aan de randvoorwaarden geluidsarm, inpasbaarheid, bereikbaarheid,

aanvullendheid ten opzichte wat er al is? En waarmee is geld te verdienen? Hedendaagse ambachten in voedsel,

textiel, bouw, kunst, zorg, persoonlijke verzorging, spel en “beleving” in recreatie en toerisme liggen het meest voor

de hand denk ik. En, wat in mijn ogen écht heel goed bij Coevorden past vanwege de sociaal-economische structuur

van de stad en van de regio, zijn allerlei kringloop- en recyclingwinkels en –straten, repairshops, Stadswerkplaatsen

en meer, zeker in combinatie met arbeidsinitiatieven. Naar sector of gilde ziet een mogelijke indeling er als volgt uit.

TEXTIEL: Kleermaker, Breiwinkel, Hoeden, Gepersonificeerde kleding, Buitensport, Vestingkleding / uniformen, Smart

textiles, Reparatie

BOUW: Glas en keramiek, Houtbewerking, Schilders, Kuipers, 3D Printing, Metselen, tegelen, timmeren,

Botenbouwer, Zeilmakerij, Loodgieter, Dakdekker, Stratenmaker, Architect, Tiny Houses producent, Stadswerkplaats

VOEDSEL: Chocolatier, Bierbrouwer, Jenever- en likeurstoker, Koffiebrander, Kaasmakerij, Koekenbakker

(ijzerkoeken?), IJsmakerij, Snoepfabrikant, Soepfabrikant, Mosterdmakerij, Stadsimker, Tuinderij, Medicinaal

voedsel, Streekproductenmarkt, Biologisch, Exotisch, Gespecialiseerde thematische, streek- of belevingsrestaurants

https://nl.wikipedia.org/wiki/Ambacht_(handwerk)https://www.werf-en.nl/daar-gaan-we-weer-eens-10-nieuwe-beroepen-toekomst/


8

GRAFISCHE BEROEPEN: Boekwinkels, Boekenmarkten, Ornamentenmakers, Tekstschrijvers, Uitgevers,

Webdesigners, Fabrikanten van neonreclames, Ontwerpers / toegepaste kunst voor bedrijven en openbare ruimte

PERSOONLIJKE VERZORGING: Barbiers, Parfumerie, Body Shop, Schoenenwinkel / podoloog, Opticien / audicien,

Badhuizen, Tattooshop, Beautysalons

TWEEDEHANDSSTRAAT: Antiek, Verzamelwinkels (strips, modeltreinen, spellen), Maxima kleding, Kringloopwinkels,

Verhuurbedrijf avondkleding en gelegenheidskleding zoals trouwjurken, Recycling kleding, Voedselbanken,

Voedselrecyclingbedrijf, Mini-Factory Outlet Center, Repair shop, Inbrengwinkel

ZORG: Demente ouderen wandelpad of VR-experience hoe het vroeger was (jaren ’50 kamer), Respijtzorg,

Vakantiepark binnen de vesting met zorgmogelijkheid, Hofjeswonen met een zorgabonnement

BELEVING in recreatie en toerisme: Escape rooms, Restaurant waar je eet met een blinddoek, Lasergamen, Outdoor

evenementen, Creatieve beroepen

NIEUWE GILDEN: ZZP-ers (naar sector), Voedselketen & Bio, 3D-Printers, Wijkcoöperaties

De meeste genoemde werkzaamheden zijn kleinschalig, wat past bij het intieme karakter van de vesting. Een

combinatie van hedendaagse ambachten in clusters of straten maakt de delen (gildestraten) en het geheel

(ambachtskwartier) kwartier aantrekkelijk om te bezoeken. Immers, er valt dan van alles te zien, te doen en te

beleven. In het kader van de herstructurering van het winkelgebied is het naar mijn mening een goed idee om

straten qua functie te positioneren in hun functie, rol en bijdrage aan het totale doel van de vesting. Met een

adequate routing in relatie tot parkeren en logistiek. Stel dat je de vesting ziet als attractie voor bezoekers

(vakantieparken, Duitsers, Chinezen), welke rol kan dan bijvoorbeeld de Sallandsestraat vervullen? Nu is het plan om

daar volledig een woonstraat van te maken. Maar je zou die straat (en/of het tweede deel van de Bentheimerstraat)

bijvoorbeeld prima als “tweedehands- en reclyclingstraat” kunnen labellen, waarmee de straat niet concurreert met

de hoofdwinkelstraat Friesestraat maar juist aanvullend is. De Markt is het centrum van de stad met vooral

daghoreca en daar zouden aanvullende voorzieningen (aanbodversterking) als een hotel, een museum of

Schatkamer, een overdekte fruitmarkt en escaperooms prima passen. De Weeshuisstraat zou enkele werkplaatsen of

een ambachtscentrum kunnen aantrekken. Een ambachtelijke bierbrouwerij, stokerij en museum passen niet in

winkelstraten of recyclingstraten, maar juist wel op of achter de Markt, in een gebied met vestingsfeer. Ik denk dat

Haven en Weeshuisweide e.o. dan passend zijn.

Mijn persoonlijke wens is om de grootste en mooiste bloemen- en bijentuin van Europa te krijgen op de

Weeshuisweide. Dat draagt bij aan een mooie verblijfsruimte voor inwoners, trekt vooral Duitsers en misschien

Aziaten (Klein Keukenhof?) en is goed voor (ook niet-honing)bijen. Helaas heb ik geen stemrecht :) En, belangrijker,

ik kan van alles verzinnen, maar het zijn toch initiatiefnemers en (sociaal) ondernemers die het moeten doen. Met

enige hulp van de gemeente. In het hoofdstuk 5 gaan we in op deze oogst. Eerst worden nog besproken een ander

perspectief en de rol van Paint & Participation (Speelgeld & Participatie). Zowel een ander perspectief als Paint &

Participation zijn namelijk onmisbaar voor succes.


9

4 Voor een goed idee is altijd ruimte

Een ander perspectief

Voor een goed idee is altijd ruimte. In de vesting van Coevorden moet die ruimte ook letterlijk worden genomen.

Maar wat is een goed idee? Dat hangt er van af hoe je kijkt. 200.000 Chinese toeristen per jaar is voor de één een

droom en voor de ander een nachtmerrie. Als je als ondernemer inspeelt op de trend van steeds meer toeristen en

je besluit om flink te investeren in een hotel, dan is het waarschijnlijk je droom dat je hotel vrijwel altijd vol zit, met

een goede marge. Als je gehecht bent aan rust en je woont aan een klinkerweg in de vesting op een mooie plek, dan

ben je misschien niet blij als je van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat het geluid van rolkoffers over de kinderkopjes

hoort. Sommige mensen vinden al te wilde ideeën onzin, “want Coevorden is Amsterdam niet”. Jan Rotmans,

hoogleraar duurzaamheid en transities aan de Erasmus Universiteit, adviseert om af en toe een andere bril op te

zetten. Zijn advies: “Oefen het schier ondenkbare”.2 Hij werkt met zogenaamde dilemmaoefeningen. Het voorbeeld

Havenbedrijf Rotterdam verduidelijkt dit.

Elk dilemma begint met “Stel dat...”, een gedachtenexperiment. Stel dat er een internationale handelsboycot komt

van Rusland en China; stel dat er een heel ambitieus klimaatakkoord wordt gesloten in Parijs; stel dat de olieprijs de

komende tien jaar extreem laag blijft of stel dat de Noordelijke IJszee binnen tien jaar ijsvrij wordt. Wat betekent dat

voor de Rotterdamse haven? Zo kun je ook voor Coevorden van buiten naar binnen kijken. Stel dat...XYZ. Daarop kun

je een langjarige strategie ontwikkelen. Waarbij draagvlak van de stakeholders, dus inwoners, initiatiefnemers,

maatschappelijke organisaties en commerciële organisaties belangrijk is om van denken naar doen te komen.

Paint & Participation

In Schotland hebben ze dat goed begrepen. Vanaf het begin betrekken ze inwoners volop bij a) het probleem en b)

de oplossing. Dat leidde onder meer tot projecten met lichtkunst; een initiatief van ondernemers in een winkelstraat

om lege etalages roulerend te vullen met spullen en informatie; een project “Bin it and win it” om jongeren trots te

maken op hun woonomgeving en ze verantwoordelijk te maken voor het schoon houden van hun straat met een

wedstrijd en prijzen; samen met inwoners schuiven met gebouwen op een maquette van de plaats zodat je daar met

elkaar over kunt filosoferen en discussiëren en nog tientallen andere projecten en activiteiten. Als onderdeel van een

vierjarig EU-project met Delfzijl, Brake (D), Nordenham en drie plaatsen in Aberdeenshire (Schotland) schreef ik het

eindrapport Paint & Participation. Met Paint wordt bedoeld dat je zonder middelen weinig kunt doen en

Participation spreekt voor zich. Vaak is speelgeld of aanjaaggeld voldoende. Eigenlijk zoals Coevorden doet met

dorpsbudgetten. En soms heb je letterlijk verf nodig, zoals bij een door jongeren prachtig met graffiti beschilderde

tunnel die daarvoor vies en lelijk was en als onveilig werd beschouwd, zie

http://archive.northsearegion.eu/files/user/File/Project%20Book/1-16-31-7-31-03.pdf. Moeders met kleine

kinderen durfden daar niet meer langs, dat werd als het probleem benoemd. Als je dan weet dat die tunnel de enige

doorgang was van Fraserburgh naar het strand met mooie duinen, krijgt zo’n kleinschalig participatieproject

betekenis. Veel jongeren zijn creatief, zonder de ervaring (ballast?) van niet-jongeren. We zijn dus benieuwd waar de

Cibap-leerlingen mee komen aangaande de gevelverfraaiing van de Weeshuisstraat. Ik stel me voor dat bij een goed

advies, ontwerp of prototype en vervolggeld beschikbaar komt in de vorm van speelgeld of aanjaaggeld. En er komt

waarschijnlijk in de loop van 2018 een subsidieregeling voor ondernemers die hun gevel mooier en beter willen

maken.

2 Omwenteling; van mensen, organisaties en samenleving (2017), p.101. Rotmans, J., De Arbeiderspers, Amsterdam

http://archive.northsearegion.eu/files/user/File/Project%20Book/1-16-31-7-31-03.pdf


10

Stel je loopt naar de Weeshuisweide...

Stel dat... je langs de vesting inloopt richting de Weeshuisweide en je komt de volgende zaken tegen op je

stadswandeling. Wat past heel goed en wat past helemaal niet?

Een beweegtuin, die door de gemeente en een zorginstelling is gerealiseerd en waar bewoners en passanten welkom

zijn. Met daarnaast een heerlijk klautertoestel. En (buiten beeld) is een “hufterproof” buitenfitnessplek aangelegd,

zie http://www.dvhn.nl/groningen/Buiten-sporten-met-zicht-op-Tasmantoren-22045900.html

Rotondes en andere markante punten in de openbare ruimte zijn verfraaid met passende kunstwerken en

schilderingen. Kleur doet wat met de beleving. Zelfs gewone objecten zijn versierd.

Met eenvoudige aanpassingen zijn de gevels verfraaid en is er een uniformere uitstraling gerealiseerd. Om sommige

plekken is eerst een thema gekozen (Havenwonen), met het toestaan van horeca aan het water.

Sommige ondernemers hebben op creatieve wijze hun koopwaar verpakt als toegepaste kunst. De

ondernemersvereniging organiseert elk jaar een wedstrijd wie het mooiste object maakt binnen een ambachtelijk

thema, bijvoorbeeld Eten & Drinken. Zo worden evenementen gekoppeld aan verfraaiing van de openbare ruimte.

Bovendien worden het contact en samenwerking hierdoor bevorderd.

http://www.dvhn.nl/groningen/Buiten-sporten-met-zicht-op-Tasmantoren-22045900.html


11

En op andere plaatsen is aan leerlingen van creatieve opleidingen, in samenwerking met kunstenaars en scholen uit

de regio de vrije hand gegeven om een Wild Concept uit te voeren. Daar wordt over gepraat en dat trekt

nieuwsgierige dagjesmensen. Voorbeeld (zie onder): “Ik zie ik zie wat jij niet ziet”. Zoom in en je ziet meer.


12

Groslijst van ideeën

Waar kunnen we aan denken bij een Ambachtscentrum? Er zijn leervoorbeelden van elders, zoals het

Ambachtscentrum op Texel, https://www.biernet.nl/bier/brouwerijen/nederland/noord-holland/den-hoorn/boei-

de, https://www.landgoeddebontebelevenis.nl/, Ambachtscentrum Den Bosch,

http://boschveldambachtcentrum.nl/, het Nationaal Vlechtmuseum, https://vlechtmuseum.nl/, enz. Een heel mooi

voorbeeld is De Commanderie van Sint Jan in Nijmegen, met een chololademakerij mede met mensen met een

afstand tot de arbeidsmarkt, bierbrouwerij De Hemel, zie https://restaurantdehemel.nl/nl/locatie/commanderie-

van-sint-jan/. De Kracht van Ambacht. En Het Genot van Nijmegen. http://www.commanderie-nijmegen.nl/. En: wie

weet past er ook heel goed een Interreg A project bij, met een leervoorbeeld over de grens? In Duitsland staat het

beroepsonderwijs in hoog aanzien, met het doel om meester te worden. Kunnen we een Ambachtscentrum in de

vesting verbinden met Meester-Leerling-Gezel opleidingen en zo ja welke hedendaagse ambachten en hoe?

Nieuw retro-restaurant Eten Bij Oma. Naar een idee van Kees van Kooten.3 Op p.95 "Eten Bij Oma", het eerste

restaurant in de keten van Grootmoeders Keukens, onder supervisie van Rob de Bock. "Dag jongen, hebbie lekker

trek?" vraagt het grijze dametje dat ons allerhartelijkst ontvangt. "Dat lusje zal ik er zometeen even aannaaien", zegt

ze zorgzaam, als zij onze jas weghangt. Zij is één van de tien oma's die dit restaurant bestieren, in wisseldienst. Zij

zijn gerekruteerd uit de kennissenkring van de oude mevrouw De Bock. Een viertal oude dames verlaat een paar

avonden per week het bejaardenhuis, om hun kostbare, vrijwel vergeten kennis en kunde op kookgebied in dienst

van Eten Bij Oma te stellen; de andere oma's wonen nog thuis.

Misschien ook koken met op de Weeshuisweide geteelde vergeten groenten en aan de hand van vergeten recepten

bereid? Met gebruik van vergeten kennis en ervaring van ouderen? Goed voor participatie en preventie

eenzaamheid. In samenwerking met plaatselijke zorginstellingen zoals Tangenborgh, Leveste of PromensCare /

Cosis.

Een gethematiseerde tweedehandsstraat. Is een gethematiseerde tweedehandsstraat (een straat met louter en

alleen kringloopwinkels) een idee voor bestrijding leegstand in Coevorden? Dus met een boekwinkel, elektronica en

repair café, glaswerk en aardewerk, meubels & design met hulp van jongeren, kleding(verhuur), etc. Er was ooit zo'n

idee voor Leeuwarden. Bij mijn weten is dat nergens gerealiseerd. SW-bedrijf WerkPro in Groningen startte ooit

Nas&Mazzel, nu een verzamelgebouw met kringloop, kapper en meer. SW-bedrijf Wedeka runt in Veendam een

kringloopwinkel met restaurant (daghap 5 euro), waar ook ouderen op afkomen, om elkaar te ontmoeten. Wil het

SW-bedrijf in Coevorden misschien participeren? Is de Sallandsestraat wellicht een goede thematische straat, met

bijvoorbeeld de fietsenmaker met een fietsenmakersopleiding? Zie http://www.bikes4you.nl/Over_ons.

Een Goededoelenfonds in Groningen. Mamamini keert dit jaar 69.500 euro uit aan goede doelen. Dit is een record in

de geschiedenis van het stadse kringloopbedrijf, dat volgend jaar 30 jaar bestaat. De groei van het zogeheten

Goededoelenfonds, de ‘spaarpot’ van de stichting, was de afgelopen jaren al flink, zegt Mamaminidirecteur Jelle

Holtkamp. ,,Vorig jaar konden we 50.000 euro uitkeren, het jaar daarvoor 45.000 euro. Daar steken we nu dan weer

ver bovenuit.” http://www.dvhn.nl/groningen/Groninger-kringloopwinkel-Mamamini-keert-recordbedrag-uit-aan-

goede-doelen-23013046.html

De Stadswerkplaats, https://stadswerkplaats.nl/. De Stadswerkplaats in Groningen is een openbare werkplaats voor

hout en metaal waar iedereen — van beginner tot vakman, van liefhebber tot professional, man of vrouw van jong

tot oud — terecht kan. Het uitgebreide arsenaal aan machines kan door iedereen gebruikt worden. Diploma’s of

langdurige timmer- of las-ervaring zijn niet vereist, voldoende vaardigheid om veilig met de machines om te kunnen

3 Hilaria; met extra nieuwe varia (2007), Kees van Kooten, De Bezige Bij, Amsterdam

https://www.biernet.nl/bier/brouwerijen/nederland/noord-holland/den-hoorn/boei-dehttps://www.biernet.nl/bier/brouwerijen/nederland/noord-holland/den-hoorn/boei-dehttps://www.landgoeddebontebelevenis.nl/http://boschveldambachtcentrum.nl/https://vlechtmuseum.nl/https://restaurantdehemel.nl/nl/locatie/commanderie-van-sint-jan/https://restaurantdehemel.nl/nl/locatie/commanderie-van-sint-jan/http://www.commanderie-nijmegen.nl/http://www.bikes4you.nl/Over_onshttp://www.dvhn.nl/groningen/Groninger-kringloopwinkel-Mamamini-keert-recordbedrag-uit-aan-goede-doelen-23013046.htmlhttp://www.dvhn.nl/groningen/Groninger-kringloopwinkel-Mamamini-keert-recordbedrag-uit-aan-goede-doelen-23013046.htmlhttps://stadswerkplaats.nl/


13

gaan wél. Beschik je daar niet over, dan biedt de Stadswerkplaats een groot aantal verschillende cursussen (ook op

maat) om je die vaardigheden eigen te maken. De bereidheid onder klanten en personeel om kennis en kunde met

elkaar te delen is groot. Zo maken professionaliteit, gemoedelijkheid, een lage drempel en aantrekkelijke tarieven de

Stadswerkplaats al meer dan 30 jaar tot een unieke instelling met een eigen karakter.

Resto VanHarte, https://www.restovanharte.nl/. Hét recept voor een betere buurt. Resto VanHarte vindt dat

iedereen erbij hoort in de samenleving en wil eenzaamheid en sociaal isolement onder de aandacht brengen en

bestrijden. Door mensen met elkaar in verbinding te brengen, zodat zij samen kunnen koken en eten, en vooral zelf

kunnen bijdragen aan een leefbare gemeenschap.

Een Kleintje Big Building in het voormalige postkantoor van Coevorden is een idee om a) een gebouw op een

beeldbepalende plek een (tijdelijke) herinvulling te geven en b) ondernemerschap te accommoderen in het centrum.

Hoe begon het allemaal in Groningen? https://thebigbuilding.com/ en

https://www.rtvnoord.nl/nieuws/153426/Wat-is-eigenlijk-The-Big-Building. Een gedeelte van het voormalig gebouw

van PostNL achter het Hoofdstation in Groningen heeft een nieuwe bestemming. Voortaan gaat het door het leven

als 'The Big Building'. Bij de opening waren maandag tientallen ondernemers aanwezig die zich er gaan vestigen. De

ondernemers zijn afkomstig uit verschillende branches. 'Hier is bewust voor gekozen', zegt mede-initiatiefnemer

Nick Stevens. 'The Big Building is geen bedrijfsverzamelgebouw in de klassieke vorm, maar een locatie waar

ondernemers en ondernemende mensen elkaar treffen.' Kruisbestuiving. 'Je hebt hier zowel internetbedrijven als

creatievelingen, artiesten, ontwerpers, programmeurs en ambachtslieden. Zij houden zich bijvoorbeeld bezig met 3D

printen, printplaten en solderen. Het is juist die kruisbestuiving die wij aanmoedigen en graag zien', zegt Stevens.

Sociale ondernemingen in Coevorden. Een wens is het opzetten van een of meer sociale ambachtelijke

ondernemingen in Coevorden. Het zou mooi zijn als dat mede lukt binnen of als spin-off van het project / proces

Weeshuisweide. Er is een aantal bierbrouwerijen die een sociale onderneming zijn, o.a. De Prael, zie

https://www.deprael.nl/over-ons-2/ en http://www.tijdschriftdeviant.nl/teksten/deviant60/05.pdf. Een voorbeeld

van een bestaande sociale onderneming in het centrum is kaarsenmakerij Het Ambacht, https://www.promens-

care.nl/locaties/Paginas/Ambacht.aspx. Dit is een bruikbare website, https://www.social-enterprise.nl/. Participatie

en wat onderwijs kan doen als het gaat om thema’s als eenzaamheid, laaggeletterdheid, werk en inkomen,

ondernemend gedrag en kansendenken is evenzeer interessant als basis voor een sociaal project of sociale

onderneming. Denk aan een brouwerij in een school, zie http://www.stadsbrouwerijdordrecht.nl/. Maar projecten

met voedsel, eten, ontmoeten en participatie zonder alcohol kunnen natuurlijk ook, zie

https://www.restovanharte.nl/, https://www.moodkids.nl/opvoeden/2017/09/07/eten-op-school,

https://www.jonglereneten.nl/. Zo betrek je ouders, leerlingen, de school, foodwinkels, supermarkten, producenten

streekproducten en multiculturele gerechten en recepten en dus ook de omgeving erbij.

Een Noordelijke Verspillingsfabriek, zie http://deverspillingsfabriek.nl/. Jaarlijks gooien we in Nederland minstens 5

miljard euro weg aan voedsel. Vaak mankeert er eigenlijk niks aan. Initiatiefnemer Bob Hutten kon het niet langer

aanzien en ging op zoek naar een oplossing om reststromen vanuit de voedingsindustrie een nieuwe nuttige

bestemming te geven. Hutten legde de hand op een 'verspild' fabriekspand in Veghel en liet het inrichten met koel-

en productieruimtes. De Rabobank verschafte een speciale Impactlening en zo is De Verspillingsfabriek inmiddels

een feit. De Verspillingsfabriek beschikt over de kennis en expertise op het gebied van voedselverspilling en heeft

deze op één plek verzameld. Hulp van gelijkgestemde partners en initiatieven zijn ontzettend belangrijk om samen

de droom na te jagen om verspilling van voedsel, en talenten (!) mondiaal tegen te gaan. De Verspillingsfabriek heeft

o.a. de ambitie om Nederland op de kaart te zetten als het gaat om het bedenken van oplossingen voor

voedselverspilling. Dat doet ze niet alleen; vanaf het begin zijn kennispartners betrokken, zoals de Wageningen

https://www.restovanharte.nl/https://thebigbuilding.com/https://www.rtvnoord.nl/nieuws/153426/Wat-is-eigenlijk-The-Big-Buildinghttps://www.deprael.nl/over-ons-2/http://www.tijdschriftdeviant.nl/teksten/deviant60/05.pdfhttps://www.promens-care.nl/locaties/Paginas/Ambacht.aspxhttps://www.promens-care.nl/locaties/Paginas/Ambacht.aspxhttps://www.social-enterprise.nl/http://www.stadsbrouwerijdordrecht.nl/https://www.restovanharte.nl/https://www.moodkids.nl/opvoeden/2017/09/07/eten-op-schoolhttps://www.jonglereneten.nl/http://deverspillingsfabriek.nl/


14

Universiteit en de HAS. Initiatiefnemer Bob Hutten wil deze kennispartners en bijvoorbeeld in de toekomst ook

studenten een podium bieden om te werken aan innovatieve oplossingen om verspilling tegen te gaan. Daarnaast is

Hutten met Rabobank Nederland een partnerschap aangegaan vanuit de gedeelde verantwoordelijkheid als het gaat

om duurzame oplossingen voor mondiale voedselverspilling. Rabobank wil samen met Hutten hét kennis- en

expertisecentrum realiseren op het gebied van circulaire oplossingen voor voedselverspilling. Circulair ondernemen

is nog pionierswerk en samenwerking tussen bedrijven en kennisinstituten is daarom noodzakelijk.

Naaiatelier en wassen + strijken. Domesta heeft een groep statushouders in de wijk Poppenhare die heel goed

kleding kunnen naaien en wil deze graag een kans geven om iets te starten. Somalische vluchtelingen (NL Doet)

zoeken ruimte voor het (ver)maken van kleding. Kunnen we dit op korte termijn faciliteren? Desnoods in een tijdelijk

pand. Uiteindelijk misschien in het ambachtscentrum. In de Korrewegwijk in Groningen is Draadkracht gevestigd, zie

https://www.draadkracht.nu/over-draadkracht.html. Van Hulleys is natuurlijk het allerbekendste voorbeeld, zie

https://www.volkskrant.nl/archief/oude-overhemden-keren-per-post-terug-als-boxershort~a3536926/ en Zo Begon

Het: https://www.vanhulley.nl/over-ons/. Op internet zie je veel van zulke sociale projecten, ook in combinatie met

andere diensten als een was- en strijkservice, zie o.a. http://www.mensenwelzijn.nl/ons-aanbod/kledingservice/

Coevordense IJzerkoeken en Berendse Bommen. Zou het een idee zijn om de bevolking de kans te bieden om een

steentje bij te dragen aan de beleving van de historie van Coevorden door een wedstrijd te organiseren voor een

eetbare icoon voor Coevorden? We kennen allemaal de Bossche bol. Deventer heeft zijn Bussink koek. Wat dacht je

van echte Coevordense IJzerkoeken. Of Berends Bommen? Wie bakt of braad de beste IJzerkoeken of Bommen? Dat

kan een mooi evenement zijn met verkiezing en al.

Kasteelbier. Er is een Belgische brouwerij die Kasteelbier maakt. Daarmee zou je als Coevorden een samenwerking

kunnen aangaan. Bijvoorbeeld door een lokale bierbrouwer als Bert Calkhoven (die ook een bier brouwt dat Kasteel

heet) in coproductie bieren te laten brouwen met een passend verhaal. Zulke coproductiebieren heten collaboration

brews en ze verkopen goed met een flinke marge. Zie http://weownrotterdam.nl/event/nipke-swampy-woods-

craftbeer-launch/?_event=9670&_categories=all. Of Weeshuis(weide)bier of Vestingbier brouwen samen met de

Drentse Schans, Maallust en Mommeriete? En daarna samen met restauranthouders streekgerechten en

streekmenu’s met bier e.d. ontwikkelen? Een Weeshuisweidemenu met lokale geitenkaas, lokale honing, een lokaal

lentebiertje, koffie van de Stadskoffiebranderij en chocola uit Coevorden...

Wat kunnen we leren van kloosters en monniken?4 Wijnbouw in klooster Sint-Catharinadal, Oosterhout

(Norbertinessen). Varkens houden in Abdij Lilbosch, Echt (Cisterciënzers). Kaarsen maken in de Sint-Adelbertabdij,

Egmond (Benedictijnen). Een zorghotel in Casa Carmeli, Vogelenzang (Karmelietessen). Kaasmaken in abdij

Koningshoeven, Berkel-Enschot (Trappisten). Een natuurbegraafplaats bij abdij Koningsoord, Arnhem

(Trappistinnen). Een uitgeverij / boekwinkel in de abdij van Berne, Heeswijk-Dinther (Norbertijnen). Aangaande de

open ruimte van de Weeshuisweide denk ik aan een half open Kasteeltuin met een retro-ruïnemuur die het zicht

breekt en voor intiemere ruimten zorgt. Met een tuinderij en een Heemtuin met bijen.

Creëer het “Vondelpark van de Vesting”, dus een aangename ontmoetings- en verblijfplaats met passende

evenementen op de Weeshuisweide. Zie http://www.dvhn.nl/drenthe/Cultuur-in-Gouverneurs-tuin-Assen-moet-

overlast-stoppen-23033055.html.

4 Klooster! De plekken, de mensen, het mysterie (2017). Hoofdredactie Leo Fijen. Eindredactie Marjet de Jong, Baarn,

Uitgeverij Adveniat. pp.66-73

https://www.draadkracht.nu/over-draadkracht.htmlhttps://www.volkskrant.nl/archief/oude-overhemden-keren-per-post-terug-als-boxershort~a3536926/https://www.vanhulley.nl/over-ons/http://www.mensenwelzijn.nl/ons-aanbod/kledingservice/http://weownrotterdam.nl/event/nipke-swampy-woods-craftbeer-launch/?_event=9670&_categories=allhttp://weownrotterdam.nl/event/nipke-swampy-woods-craftbeer-launch/?_event=9670&_categories=allhttp://www.dvhn.nl/drenthe/Cultuur-in-Gouverneurs-tuin-Assen-moet-overlast-stoppen-23033055.htmlhttp://www.dvhn.nl/drenthe/Cultuur-in-Gouverneurs-tuin-Assen-moet-overlast-stoppen-23033055.html


15

Vestingwonen: moderne hofjes voor stadsveteranen. “Collectief wonen hoeft echt niet voor iedereen, maar

ouderen willen er ook niet helemaal alleen voor staan. Zelfstandig wonen met een aantal gedeelde ruimtes en

diensten spreekt velen aan. Door ruimtelijke ingrepen te combineren met een sociaal programma ontstaan nieuwe

gemeenschappen die het gepensioneerde leven er leuker op maken”. Zie

https://www.kcwz.nl/thema/woonvariaties/moderne-hofjes-voor-stadsveteranen

Leren van Ootmarsum. In Ootmarsum heb je veel op kunstgebied. Oud goud en zilver bedrijf. Winkels op het gebied

van kunst. Probeer hier iets soortgelijks te realiseren maar dan op ambachtelijk gebied. Beneden een atelier, boven

logeren, workshops die kunnen worden gehouden in een pand. Een wijnwinkel, een exclusieve kleine

schoenenwinkel. Ton Schulte heeft een museum, die heeft veel beelden. Als je praat over de weide, zou je daar ook

kunst kunnen onderbrengen. Ootmarsum heeft een whisky stokerij. Doe iets aan de achterkant, trek alles gelijk en

zet er een façade voor. Candia heeft het netjes opgepakt om de achterkant netjes te maken. Het is nog steeds een

transport straat. De straat zul je vrij moeten houden voor de aan- en afvoer. Indien de façade gemaakt zou worden,

moet je het straatje verplaatsen. Dan krijg je de historische club op je dak want het straatje lag daar altijd en mag

niet worden verplaatst.

Pleinologie in Luxemburg. Het ontwerpen en inrichten van pleinen (pleinologie) is een vak apart. In Luxemburg

hebben ze in het plein middenin bomen, daar hebben ze een muziektent staan en voor de rest rondom allemaal

horeca, met daartussen kleine winkeltjes. Ansichtkaart verkoop, kleine kunstwinkeltjes. Dat zou leuk zijn voor de

Markt. Dat moet je meer stimuleren.

Bouw verder aan Stad als Museum. Wij hebben in Coevorden routes die je kunt lopen zoals Stad als Museum. Van

de Weeshuisstraat, als historische straat, is een goede route te maken. Dan kijk je uit op het Kasteel. Vroeger heeft

op de rand van het gele afgebakende een sloot /watertje gelopen, wat doorliep tot aan het huidige gemeentehuis.

Waarom zou je dat niet weer open maken. Dit moet wel op oude kaarten staan. Vroeger waren daar ook de

Kasteeltuinen, daar stond een muur; die bakende het Kasteelcomplex af.

Andere tips:

Een openluchttheater op de Weeshuisweide. In de vorm van een amfitheater, in de stijl van het Kasteel. Van

de achterkant van de winkels kun je een façade maken in de vorm van het Kasteel. Het is het verlengde van

de Hofpoort. Sociale functies aan toevoegen, je kunt kostuums en decors laten maken.

Het oude “vestingwapen” moet weer door en in Coevorden gebruikt worden; daarbij ook uitleg geven aan

de toeristen. We moeten onze poorten ook weer zichtbaar maken. Dat moet ook in de toeristische routes

worden opgenomen.

Een kleine kroeg/restaurant waar live kunstwerken gemaakt worden. Beelden, hout, schilderijen etc.

Eventueel roulerende kunstenaars. Bar, broodjes en bij mooi weer buiten werken. Publiek zit tussen de

kunstenaars.

Abseilen van de watertoren.

Een kookpub, waar je zelf je eten maakt. Spontaan samen koken in kader van ontmoeting. Jong en oud.

Passende muziek.

Een 50+ kroeg, met goud van oud. Akoestische muziek.

Verbinding maken met musea, in kader van ambachten zoals ook Ellert en Brammert.

Een Duitse bakkerij/kroeg.

Lichtkunst in de openbare ruimte, bijvoorbeeld bij enkele panden van de Weeshuisstraat.

Kunst in de openbare ruimte, LandArt.

https://www.kcwz.nl/thema/woonvariaties/moderne-hofjes-voor-stadsveteranen


16

Smederij

Pottenbakkerij

Glasblazerij

Tuinderij

Boerderij

Tijdelijke bestemmingen, experimenten, zie Havenkwartier Deventer, Ciboga e.d.

Kofferbakmarkten, pop-up festivals, kunst in de stad.

Een scheepswerf, zie http://www.ndsm.nl/

Galerie met glasobjecten (glasblazer);

Winkel met sieraden van verschillende materialen (kunststof, natuursteen) en kralen;

Winkel met natuurproducten;

Winkel gespecialiseerd in theesoorten, eventueel met theeschenkerij;

Gespecialiseerde kledingzaak met als bijproduct parfumerie;

Bloemenzaak met een uitgebreide keuze zeepproducten;

Drankenwinkel, eventueel met horeca;

Whiskystokerij / proeverij;

Lunchroom;

Een tijdelijke façade met doeken;

Een rij dubbele woningen is de oplossing. Daar moet je oude klassieke gevels maken: dan zie je vanuit het

gemeentehuis en het Kasteel niet meer die lelijke panden.

http://www.ndsm.nl/


17

5 Opbrengst van bijeenkomsten De volgende bijeenkomsten zijn georganiseerd:

Met initiatiefnemers op 7 maart 2018;

Met pandeigenaren en huurders van panden aan de Weeshuisstraat e.o. op 21 maart 2018;

Met initiatiefnemers, pandeigenaren en huurders van panden aan de Weeshuisstraat e.o. op 10 april 2018.

De bedoeling is om tot 1 juli 2018 de volgende bijeenkomsten te organiseren:

Met initiatiefnemers, pandeigenaren en huurders van panden aan de Weeshuisstraat e.o. op 8 mei 2018;

Een grote Dag van het Centrum voor alle actoren inclusief inwoners in juni of juli;

Presentaties van uitkomsten van de leerlingenprojecten van Cibap en De Nieuwe Veste de laatste week van

juni (we proberen om die op de Dag van het Centrum te doen).

Van de bijeenkomsten zijn uitgebreide verslagen / aantekeningen gemaakt. Hier volgt een selectie van de opbrengst.

Deelnemers aan het woord

De ondernemer. Gert ten Hool vertelt kort over de Drentsche Schans: In 1635 stond bij de Drentsche Schans een

verdedigingsschans van Coevorden. Vandaar dat hij op de naam Drentsche Schans kwam. Van origine zijn ze een

akkerbouwbedrijf. Gert was zoekende naar een tweede tak uit ambitie, nieuwe initiatieven. Hij is bij bier terecht

gekomen. Er was toen geen Drents bier, en dat maakt hij van zijn eigen graan. Hij is eerst gestart als

amateurbrouwer, drie jaar lang. Hij is op zoek gegaan naar een brouwerij die hem daarmee kon helpen. Sinds 2004

werkt hij samen met een Belgische Brouwerij. De locatie waar de Drentsche Schans zit, betekent dat je een eigen

proeflokaal nodig hebt. Dit is het reclamebord geworden, hij tapt hier alleen zijn eigen bier. Hij maakt geen reclame,

plaatst geen advertenties. Na acht tot negen jaar bierhandel, was hij toe aan een nieuwe uitdaging. Hij wilde verder

met Whisky. Gert heeft eerst zelf gedaan en daarna iemand gezocht die hem kon helpen. Daarna heeft hij een aantal

stooksels gemaakt. Na een aantal jaren wilde hij het stoken van alcohol zelf oppakken. De eerste stook gaat op

graan, dan ruik je de karamelisatie. De kracht van het bedrijf is dat alles wordt gemaakt van de eigen producten en

de herkomst traceerbaar is. Sinds twee jaar hebben ze een eigen mouterij, hij mout zijn eigen granen. Ze doen alles

van het zaaien, tot in het glas: “Van korrel tot borrel”. Handel in bier, whisky, verhuur horeca apparatuur, en locatie

voor feesten en partijen. Hij heeft nieuwe uitdagingen nodig. Hij zou graag een stokerij willen opzetten in het

centrum van Coevorden. In een nostalgisch pand met een mooi terras met een mooie bar met koperen stookketels.

Net zoals in Gramsbergen bij bierbrouwerij Mommeriete.

De bestuurder. Wethouder Jan Zwiers neemt het woord en vertelt dat we wat willen bedenken voor de

Weeshuisweide e.o. Zoals het er nu bij ligt is het niet mooi. Daarbij hebben we hulp nodig van ondernemers die de

gave hebben om iets te maken en dan ook te verkopen. Jan Zwiers is blij met deze setting, met mensen uit

verschillende hoeken. Het enthousiasme is er. Ze wilden specifiek de vergadering niet op het gemeentehuis, dat is

geen inspirerende omgeving, vandaar dat we nu bij de Drentsche Schans zitten. De droom van Jan: reuring, beleving

gekoppeld aan het ambacht, dit kunnen ook moderne ambachten zijn. Muziek, een terrasje, misschien de doelgroep

50+, wat is er voor die mensen? Leuk en gezelligheid. Het moet knus blijven. Het mag wel hip zijn, het mag statuur

hebben. Vergeten groenten, oude ambachten, kun je dat nieuw leven inblazen? Kies voor historie, kijk waar je goed

in bent, zet daar een hoop energie op met mensen die het kunnen en willen, dan kan er ook iets moois ontstaan.

Met een prachtig zicht op het Kasteel. Met alle streekproducten die we hebben, breng het maar of maak het er

maar. Misschien een winterterras. Ga wel uit van de beleving en de historie.


18

De communicatiedeskundige met verstand van het onderwijsveld. Ambacht is in het onderwijs wat hipper aan het

worden. Wat hij leuk zou vinden als je een ambachtsstraat hebt dat je daar een concept overheen gooit om het wat

hipper te maken. In Drenthe heb je Eerlijk Drenthe, dat is een goed lopend initiatief voor mensen met een afstand

tot de arbeidsmarkt. Ze hebben ook ambities om op andere locaties wat te beginnen. Als je dat professioneel

neerzet met een mooie vormgeving speel je in op een trend dat ambacht meer onder de aandacht komt. Mensen

met een afstand tot de afstandsmarkt zoals Brownies en Downies, die combinatie zou je veel mee kunnen doen.

Streekproducten met een restaurant functie zou daarin een mogelijkheid zijn.

Zo maar een deelnemer: “We moeten ons niet concentreren op de winkels, Coevorden wordt geen winkelstad. Je

moet nog wel kunnen winkelen maar het ambacht moet terug in de stad. Dan onderscheid je je, dan krijg je

aantrekkingskracht. Het zit vooral in de combinatie van dingen. Mensen willen kijken hoe een smederij in elkaar zit.

Je moet geen 2e Orvelte worden, wordt aangegeven. Andere ambachten zijn textiel en mode, drukkunst, allerlei

foodgerelateerde ambachten, 3D-printing voor maatwerkonderdelen en in de bouw. Er is een enorme behoefte aan

vakmensen als timmerlieden, dakdekkers, stukadoors, metselaars en loodgieters. Onderwijs & Ambacht kan een

lokale drager zijn, zodat inwoners herkennen “dat is van en voor ons”. En verder zitten we aan de Duitse grens, de

Duitse toerist is ook welkom in Coevorden. Wellicht kunnen we bij Ambachten ook aan Duitsers denken”.

Concrete initiatieven

Stokerij (denk aan jenever, likeur, eau-de-vie). Initiatiefnemer is de bierbrouwer van de Drentse Schans, zie

https://www.drentscheschans.nl/. Het liefst wil hij ondernemers hebben die mee willen investeren om er een

historisch straatje van te maken op een authentieke beeldbepalende plek op of nabij de Markt.

Dierenweide / dierenboerderij: Dat is een plan voor een dierenverblijf zoals dat elders reeds is gerealiseerd. De

Ganzenbescherming is daarbij betrokken. Vergelijk hun initiatief in de oude dierentuin van Emmen. Zie

https://www.ganzenparadijs.nl/ en http://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/130855/Stadsboerderij-Emmen-krijgt-nieuwe-

beheerder-en-blijft-open-voor-publiek

Drents Vers, tuinderij, zie https://www.drentsvers.nl/. Op andere plekken tuiniert deze initiatiefnemer al. Hij heeft

naar kassen gekeken die hij hier neer zou willen zetten. Hij wil een moestuin op grotere schaal, het opzetten van een

pluktuin waar mensen hun eigen groenten kunnen plukken. Zijn droombeeld zou zijn om een proef-moestuin te

hebben in het centrum van Coevorden van circa 1.000 m2. Uitstraling op gezondheid en meer groen. Coöperatieve

verkoop. De Weeshuisweide is één van de plekken die daar geschikt voor zou zijn, want het is een beeldbepalende

plek en dus goed voor de zichtbaarheid en de naamsbekendheid. Verbinden aan een proeflokaal of aan horeca.

Wellicht kan hij samen iets betekenen met Casa Delicias. Sterke voorkeur voor pepers en tomaten. Casa kan daar

zeker iets mee in hun gerechten. Het oog wil ook wat, wellicht een pronkkas. Je hebt in Victoriaanse stijl mooie

kassen. Iemand geeft aan dat het niet passend is als je vanuit Kasteel over een dergelijke tuinderij kijkt. Maar: het

oude kasteel heeft een (moes?)tuin gehad, dus zo vreemd is de gedachte dus niet.

Het Ambacht, zie http://www.gansehof.nl/het-ambacht/. Zit nu met een kaarsenmakerij in de Gansehof.

Moederorganisatie PromensCare / Cosis is bereid en in staat om voor andere initiatieven mensen te leveren en die

te begeleiden. En: als een kaarsenmakerij op een andere plek versterkend is, wil men best meedenken over zo’n

concept.

Stichting Help for Nature, een sociale zorgonderneming van Beaudine Zegveld. Zij doet een opleiding op Van Hall in

Leeuwarden, en is 20 jaar. Ze heeft een ondernemingsplan opgesteld gebaseerd op de opvang van dieren in relatie

tot een concept dat goed is voor mensen met bijvoorbeeld een autisme-achtergrond. Er zit een hele filosofie achter.

https://www.drentscheschans.nl/https://www.ganzenparadijs.nl/http://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/130855/Stadsboerderij-Emmen-krijgt-nieuwe-beheerder-en-blijft-open-voor-publiekhttp://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/130855/Stadsboerderij-Emmen-krijgt-nieuwe-beheerder-en-blijft-open-voor-publiekhttps://www.drentsvers.nl/http://www.gansehof.nl/het-ambacht/


19

Dieren die opvang nodig hebben, dit kan aansluiten op een plan voor een dierenweide. Of je kunt denken aan

PromensCare / Cosis die cliënten levert. Beaudine wil echt als de sociaal ondernemer en initiatiefnemer optreden en

haar moeder helpt haar daarbij.

Sociale onderneming: naaiatelier en reparatieservice. In het gebouw de Ravelijn zit een aantal partners die

gezamenlijk actief zijn. We hebben hier heel veel statushouders. Mannen, voornamelijk voormalig kledingmakers uit

Somalië, zouden we daar in de geest van ambachtelijkheid niet iets mee kunnen? Hoe kunnen we ze een boterham

laten verdienen en een atelier rendabel te laten maken?


20

6 Het vervolg tot 1 juli 2018

Tussenstand

Dit inspiratiedocument is een tussenstand. In mei en juni wordt de tijd besteed aan uitwerking en onderzoek van een

handvol zaken. Die leiden tot de Verkenning Weeshuisweide e.o. met als doelen waaruit kunnen we kiezen en wat

zijn dan de consequenties op hoofdlijnen: ruimtelijk, functioneel en maatregelen. Hoewel een Inspiratiedocument

vooral bedoeld is ter inspiratie en daarmee nog geen keuzen bevat, wil ik toch een handvol zaken belichten die in

mijn ogen bij voorrang verder uitgezocht moeten worden tot 1 juli 2018. Vanwege de criteria strategisch (qua locatie

of mogelijke bijdrage aan de oplossing van genoemde problemen), kansrijk (initiatiefnemers, goede timing) of anders

(inspirerend idee, maar nog onvoldoende over bekend). Onderstaande zaken zijn te beschouwen als mijn adviezen

vanuit mijn vrije rol als buitenboordmotor. Ik heb me hierbij niet laten beperken door bestaand beleid of bestaande

stukken. Dat is de verantwoordelijkheid van de collega-ambtenaren en van de beslissers.

Uitzoekpunten

Uitzoekpunt 1: Benut de Weeshuisweide. Kijkend naar de Weeshuisweide, citeer ik vrij naar Hamlet: “To Build or

not to Build, that’s the question”. Toen ik begon met de Verkenning Weeshuisweide e.o. is mijn verteld dat “je niets

mag met de Weeshuisweide”. Dat is er bij eigenaren, huurders en anderen goed ingeprent, want tijdens de

bijeenkomsten werd dat herhaaldelijk naar voren gebracht. Ik denk dat voor de oplossing van het probleem “te veel

en te grote ruimte” en voor de ambities “meer reuring in de vesting, vullen van panden / lege ruimte en samen

mooier maken” flexibiliteit ten aanzien van ruimtelijke randvoorwaarden nodig is. “To build” dus. Maar dan wel echt

passend! De zichtlijn op het Kasteel blijft vanaf bepaalde punten gewaarborgd, maar op andere plekken voeg je

passend “Programma” toe zoals stedenbouwkundigen dat noemen. Met andere woorden: eerst hoofd in de wolken

(dromen, wensbeeld, stel je eens voor, op basis van de identiteit van de plek en fantaseren over passende

toekomsten aan de hand van trends en ontwikkelingen), dan benen op de grond (een realisatieproces met

initiatiefnemers) en daarna “en wat is er dus nodig” onder meer in eventueel wijzigen van het bestemmingsplan.

Alles is oplosbaar en die houding bleek ook aanwezig te zijn bij de deelnemers. Stel dus dat er archeologische

vondsten in de bodem zitten, dan zou je kunnen zeggen: “Mooi, dan graven we die zorgvuldig uit en we stellen die

tentoon in de openbare ruimte of we benutten ze voor het zichtbaar en beleefbaar maken van het Verhaal van

Coevorden”. In Athene hebben ze dat gedaan toen ze de metrolijn maakten voorafgaand aan de Olympische Spelen.

Op diverse metrostations kun je de vondsten bewonderen: http://www.athensinfoguide.com/nl/gettingaround.htm.

Het zou toch prachtig zijn als je iets vergelijkbaars doet in Coevorden en zo je schatten ontsluit voor de eigen

inwoners en voor bezoekers? Waardoor je verhaal zichtbaar en beleefbaar is, er dus als het ware langs kunt lopen?

En waardoor de trots op Coevorden (nog verder) toeneemt? Nu zijn de archeologische schatten verborgen en

niemand kent het verhaal....

Acties:

Laat dogmatisch denken “er mag niks” los en maak ruimte voor het idee dat passend bouwen op de

Weeshuisweide de kwaliteiten en attractiviteit van de Vesting juist vergroot in plaats van vermindert;

Graaf alle archeologische schatten uit, gebruik ze voor het Verhaal van Coevorden en stel ze tentoon;

Laat creatievelingen en een stedenbouwkundig bureau enkele schetsen maken van hoe de Weeshuisweide

eruit ziet en wat je ruikt, hoort, voelt dus wat je ervaart met al je zintuigen aan de hand van diverse

wensbeelden en scenario’s. Hiervoor kunnen heel goed bouwstenen van het Verhaal van de Weeshuisweide

worden benut. Op dit moment hebben we leerlingen van Cibap, leerlingen van De Nieuwe Veste en een

striptekenaar. Het vaste stedenbouwkundige bureau van de gemeente Coevorden is Khandahar.

http://www.athensinfoguide.com/nl/gettingaround.htm


21

Ga verdiepende gesprekken voeren met de relevante initiatiefnemers (wat voor een aantal reeds is gedaan)

met als doel een gedragen functioneel-ruimtelijk concept op hoofdlijnen te maken met alle of enkele van die

initiatiefnemers, dus een relevante clustering. Daar waar dat niet kan, kunnen afzonderlijke initiatieven in

losstaande panden of op losstaande plekken worden gesitueerd als die beschikbaar zijn of komen. Op dit

moment zijn er twee initiatiefnemers voor een tuinderij, twee initiatiefnemers voor een dierenpark en

ideeën voor een openluchttheater, een speelweide met speeltoestellen voor kinderen nog zonder

initiatiefnemer, maar waar de gemeente, zorginstellingen en sociale ondernemingen mogelijk rollen kunnen

vervullen als mede-initiatiefnemers.

Zoek gericht enkele zaken uit en/of spoor gericht initiatiefnemers op daar waar die een passend puzzelstuk

vormen voor een krachtig concept. Voorbeeld: bloementuin en bijen met relevante actoren (initiatiefnemer,

stadsimker, kenniscentrum, netwerk).

Benoem “no-regret policies”, dus zaken die bij elk scenario goed zijn om te doen.

Uitzoekpunt 2: Componeer een hedendaags Verhaal van de Weeshuisweide (storytelling). Stof daarvoor eerst een

aantal bouwstenen voor dat verhaal af. Een verhaal moet aantrekkelijk zijn, spanning trekken, nieuwsgierig maken

en waarachtig (dus niet 100% waar!) zijn. Marketinggoeroe Seth Godin zegt dan altijd: “Het is haast niet te geloven,

maar daar in Coevorden...” (...ontsnapte iemand uit de belegerde vesting in het rampjaar 1672 en zo hield

Groningen stand tegen de overheerser”, om een voorbeeld te noemen). Wat is het spannende jongensboek van de

Weeshuisweide? Hoe zag het Kasteel met de Kasteeltuin eruit en tot waar liep die precies? Welk deel was bebouwd?

Waar liepen muren? Welke verhalen zijn er over de plaats (geheime gangen, ontsnappingen, terechtstellingen)?

Welke elementen kun je uitvergroten? Denk aan waterputten. In een boek over de watertoren staat dat de waterput

bij het Kasteel in tijden van droogte nog lang water gaf. Maar de beste waterput was die bij het Weeshuis. Hoe zit

het trouwens met het Weeshuis, het eerste en enige (?) weeshuis van Drenthe? Zijn daarover ook verhalen te

vertellen, zoals Suzanna Jansen deed met het Pauperparadijs in Veenhuizen? Dan de Weeshuisstraat. Daar stonden

vroeger boerderijen, wat je aan een paar panden nog kunt zien. Als je de verzameling identiteitsbouwstenen

overziet, welke hedendaagse functies zouden (dus) goed passen bij de identiteit? Denk aan eenzaamheid (weeshuis),

streekmarkten (boerderijen), een tuinderij, heemtuin en/of dierenhouderij? “Kloosterfuncties” als kaasmaken,

bierbrouwen en kaarsen maken? Welke functies zijn van meerwaarde voor de inwoners (speciale producten,

recreatie, verblijfsruimte met speelweide, muziekkoepel) en welke functies trekken toeristen (attracties: een

“Keukenhof”, Gartenschau, een Guggenheim-achtig Vestingmuseum in Delfts Blauw met een landschapsafbeelding

van Van Gogh, een escaperoom in 1672, etc.)? Durf te dromen. In Stadskanaal was ooit een conferentie met de titel:

“Wie niet kan dromen is geen realist!”.

Actie:

Maak een wervend verhaal Weeshuisweide op basis van de historische bouwstenen Kasteel, de tuinen, het

Weeshuis, Van Gogh en enkele gebeurtenissen uit het verleden.

Zoek gericht via publiciteit en netwerken naar passende initiatiefnemers “to make it happen” en faciliteer

die als gemeente met regelgeving, speelgeld en een houding “alles is oplosbaar”.


22

Uitzoekpunt 3: Maak de wand van de Weeshuisstraat mooier. Dit is een mooi afgebakend project. Input voor

ontwerp wordt in mei en juni gemaakt door leerlingen van Cibap. Daarna zal overleg met eigenaren en huurders

plaatsvinden over tijdelijke maatregelen (verf, façades, straatmeubilair, verlichting). In de tweede helft van 2018 is

naar verwachting het subsidiekader gereed voor verfraaiing van panden in de Vesting. Dan lijkt de timing logisch om

tot uitvoering over te gaan met wie doet (en betaalt) wat wanneer op welke wijze.

Uitzoekpunt 4: Onderzoek een functioneel cluster entree Rikkerstraat – Friesestraat e.o. Voor versterking van de

Weeshuisstraat dient de kop markanter te worden: aan beide zijden tweelaags, het liefst blikvangend. In functie,

kleur, etc. Wellicht in de vorm van pakhuizen? De panden aan de weerszijden van de gehele Rikkerstraat dienen

herontworpen te worden als samenhangend functioneel concept, bijvoorbeeld als een food- en winkelcluster

(gedeelde workshopruimte, restaurant, ambachtelijke winkel en eventueel aanvullende onderdelen zoals

appartementen om de businesscase mogelijk te maken). Overleg dient besloten plaats te vinden met de relevante

stakeholders onder begeleiding van de relevante verantwoordelijken van gemeente en citymanagement met een

architect / stedenbouwkundige.

Uitzoekpunt 5: Onderzoek de mogelijkheid van een hotel met stokerij op de plek van de huidige Rabobank. Er zijn

initiatiefnemers voor een stokerij, een hotel en er zijn mede-initiatiefnemers om het toeristisch product te

versterken (Schatkamer?). Een geweldig passende plek dus de eerste optie zou zijn nabij het Ambachtskwartier: het

Arsenaal, De Vlijt en het water, dus op de plek van de huidige Rabobank. Overleg dient besloten plaats te vinden met


23

de relevante stakeholders onder begeleiding van de relevante verantwoordelijken van gemeente en

citymanagement met een architect / stedenbouwkundige. Een tweede optie is om apart te verkennen waar op of

nabij de Markt een stokerij gevestigd kan worden, mocht de eerste optie niet haalbaar blijken.

Overig. Er blijft een aantal puzzelstukken over bij zowel vraag als aanbod, waarmee nu nog weinig voortgang is

geboekt. Denk aan alle in het verleden bedachte ideeën en alle suggesties die er tijdens de vergaderingen zijn

genoemd. Soms levert geduld op dat een initiatief dat alleen maar Coevorden nog hoeft te vinden zich aandient. Dat

was tenminste zo bij de ontwikkeling in Veenhuizen. Maar dan moet je eigenlijk wel criteria hebben op grond

waarvan je weet of een initiatief passend is. Hiervoor zou je Hedendaagse Ambachten kunnen concretiseren op een

bepaalde plek. Wat voor een initiatief of ondernemer wil je daar als voorbeeld of echt heel graag hebben? Wat voegt

toe aan wat er al is? Wat versterkt het toeristisch product? Een van de bouwstenen is het stuk braakliggend grond

tegenover de HEMA en ook tegenover het Weeshuis. Is dat geschikt voor een andere wens / bouwsteen

Ambachtscentrum? Ik heb drie adviezen:

1. Mijn eerste advies is om een wervingsactie te houden om potentiële initiatiefnemers uit de regio en

daarbuiten te attenderen op de ambities en mogelijkheden van de Vesting Coevorden. Een van de concrete

acties is meeliften op de nieuwjaarsbrief van De Ondernemersfabriek. Een andere permanente actie is het

benutten van de ondernemerskracht in de Vesting. Welke plannen en initiatieven willen zij graag doen? Wat

gaan zij doen aan actief netwerken? Ondernemers kennen immers ondernemende mensen...

2. Mijn tweede advies is om een Ontwikkelbureau (Vesting) Coevorden op te zetten die langjarig vraag en

aanbod inventariseert, meelift in Marketing Coevorden (en Drenthe) voor het werven van ambachtelijke

bedrijven en vraag en aanbod probeert te matchen.

3. Een derde advies is om op de schaal van het hele centrum een 10-jaren investeringsplan te maken en te

onderzoeken in hoeverre dat als Publiek-Privaat Gebiedsfonds kan worden vormgegeven, zodanig dat er een

hefboom gezet kan worden op de miljoenen euro’s die partijen als gemeente, corporatie(s) en ondernemers

voornemens zijn om te gaan investeren met (fondsen van) de provincie, het noorden en EU. Qua

positionering zou ik zeggen dat we met de Vesting Coevorden een mooie troef in handen hebben als

bouwsteen voor (internationaal) toerisme. Een Vesting met oerpotentie!

Documents

Samen Maken We Coevorden Mooier!...kunnen worden. Uitvoering is vaak een kwestie van lange adem. De komende tien jaar zal er veel worden geïnvesteerd in Coevorden. Maar soms kan het