80
Samenstelling: pim wouters.de digitale school Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk! Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Natuurlijk geweldNatuurlijk geweld

Geweldig natuurlijk!Geweldig natuurlijk!

Page 2: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Hoe het begon…Hoe het begon…

Meer dan 15 miljard jaar geleden vond in het heelal een enorme Meer dan 15 miljard jaar geleden vond in het heelal een enorme ontploffing plaats: ontploffing plaats:

De Oerknal of Big Bang.De Oerknal of Big Bang. Hierdoor ontstonden reusachtige wolken van gas en stof, waaruit Hierdoor ontstonden reusachtige wolken van gas en stof, waaruit ontelbare melkwegstelsels ontstonden. ontelbare melkwegstelsels ontstonden.

Verschillende (blauwe) melkwegstelsels

Page 3: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

MelkwegstelselMelkwegstelsel

Het melkwegstelsel, waartoe onze aarde behoort, is slechts één Het melkwegstelsel, waartoe onze aarde behoort, is slechts één van de ontelbaar veel melkwegstelsels in het heelal. van de ontelbaar veel melkwegstelsels in het heelal.

Page 4: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

SterrenSterren

In de loop van miljoenen jaren klonterden binnen al die In de loop van miljoenen jaren klonterden binnen al die melkwegstelsels wolken van stof en gas samen waaruit melkwegstelsels wolken van stof en gas samen waaruit sterren werden geboren. sterren werden geboren.

Dit is de Adelaarsnevel. Bovenin

worden sterren geboren.

Page 5: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Onze grootste sterOnze grootste ster

Dé ster in ons melkwegstelsel is onze zon die Dé ster in ons melkwegstelsel is onze zon die ongeveer 4,6 miljard jaar oud is:ongeveer 4,6 miljard jaar oud is:

één grote bol van brandende gassen.één grote bol van brandende gassen. Ze geeft meer licht en warmte dan alle lampen en Ze geeft meer licht en warmte dan alle lampen en kachels in de wereld samen. kachels in de wereld samen.

Onze zon

Page 6: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

PlanetenPlaneten

Uit kleine gloeiende gaswolken rondom een ster die Uit kleine gloeiende gaswolken rondom een ster die langzaam afkoelden, ontstonden planeten.langzaam afkoelden, ontstonden planeten.Door verdere afkoeling kregen planeten een ‘korst’.Door verdere afkoeling kregen planeten een ‘korst’.

Planeet aarde was ooit ook zo'n gloeiende gaswolk. Planeet aarde was ooit ook zo'n gloeiende gaswolk.

Aarde

Page 7: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

De negen planeten in ‘ons’ zonnestelsel

Page 8: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Moeder aardeMoeder aarde

Door de dampkring rondom de aarde, de warmte van de zon en de Door de dampkring rondom de aarde, de warmte van de zon en de afstand van de aarde tot de zon (150.000.000 km) is de aarde de afstand van de aarde tot de zon (150.000.000 km) is de aarde de enige planeet in ons zonnestelsel die bewoonbaar is.enige planeet in ons zonnestelsel die bewoonbaar is.

Van de miljarden andere planeten in de kosmos is er waarschijnlijk Van de miljarden andere planeten in de kosmos is er waarschijnlijk niet één bewoonbaar. niet één bewoonbaar.

Page 9: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

De aardkorstDe aardkorst

De aarde is opgebouwd uit verschillende lagen: De aarde is opgebouwd uit verschillende lagen:

korst, mantel en kern.korst, mantel en kern.

De korst drijft op de mantel en is onder de oceanen De korst drijft op de mantel en is onder de oceanen ++ 10 km dik; 10 km dik; onder land is de korst tussen de 30 en 70 km dik. onder land is de korst tussen de 30 en 70 km dik.   

Page 10: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

De aarde: De aarde: altijd in bewegingaltijd in beweging

De aarde draait in 24 uur om zijn eigen as en ook nog eens in De aarde draait in 24 uur om zijn eigen as en ook nog eens in 365 dagen om de zon.365 dagen om de zon.

Gevolg: dag en nacht, licht en donker, warm en koud, neerslag Gevolg: dag en nacht, licht en donker, warm en koud, neerslag (regen, sneeuw, hagel etc.) of geen neerslag, wind of geen wind, (regen, sneeuw, hagel etc.) of geen neerslag, wind of geen wind, storm of tornado, mooi weer of noodweer, zomer, winter, lente of storm of tornado, mooi weer of noodweer, zomer, winter, lente of herfst.. herfst..

Page 11: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

De aardkorst beweegtDe aardkorst beweegt

De aardkostlagen (aardplaten) bewegen doorlopend en schuiven De aardkostlagen (aardplaten) bewegen doorlopend en schuiven over elkaar heen of botsen tegen elkaar aan. over elkaar heen of botsen tegen elkaar aan. Gevolg: aard(zee)bevingen, bodemdalingen of bodemstijgingen.Gevolg: aard(zee)bevingen, bodemdalingen of bodemstijgingen.

De vloeibare kern binnenin de aarde beweegt ook en komt soms De vloeibare kern binnenin de aarde beweegt ook en komt soms bij breukplaatsen in de aardkorst naar buiten.bij breukplaatsen in de aardkorst naar buiten. Gevolg:vulkaanuitbarstingen.Gevolg:vulkaanuitbarstingen.

Page 12: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Aardplaten bewegenAardplaten bewegen

Uit elkaar

Tegen- en over elkaar

Naast elkaar

Gevolg: aard- of zeebevingenGevolg: aard- of zeebevingen

Page 13: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

De werelddelen zijn uit elkaar De werelddelen zijn uit elkaar

gedreven!gedreven!

De werelddelen lagen vroeger tegen elkaar aan!

Bron: CMO

Page 14: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Aard- of zeebevingen, waar?Aard- of zeebevingen, waar?

Ieder puntje geeft een aard- of zeebeving weer.Ieder puntje geeft een aard- of zeebeving weer.

De ingetekende puntjes maken de breuklijnen tussen de De ingetekende puntjes maken de breuklijnen tussen de verschillende aardplaten duidelijk zichtbaar verschillende aardplaten duidelijk zichtbaar

Page 15: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Botsende aardplatenBotsende aardplaten

St. Andreas breuklijn CaliforniëSt. Andreas breuklijn Californië

Page 16: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

AardbewegingenAardbewegingen

Page 17: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Verwoestingen na een aardbevingVerwoestingen na een aardbeving

Turkije 1999Turkije 1999

Page 18: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

RichterRichter

De Amerikaan Charles F.Richter ontwikkelde in De Amerikaan Charles F.Richter ontwikkelde in 1935 een schema om de kracht van aardbevingen 1935 een schema om de kracht van aardbevingen vast te leggen:vast te leggen:

De schaal van RichterDe schaal van Richter

Page 19: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

De schaal van RichterDe schaal van Richter

Kracht op de schaal van Richter:Kracht op de schaal van Richter:

0 – 2.0 – 2. Alleen meetbaar met fijne instrumenten, komt wel eens voor in Nederland Alleen meetbaar met fijne instrumenten, komt wel eens voor in Nederland

3. 3. Geringe trillingen zijn voelbaarGeringe trillingen zijn voelbaar

4. 4. Glazen rammelen, klokken gaan stilstaanGlazen rammelen, klokken gaan stilstaan

5.5. Stoelen vallen om, voorwerpen vallen van kasten Stoelen vallen om, voorwerpen vallen van kasten

6.6. Gebouwen worden beschadigd, stenen kunnen vallen Gebouwen worden beschadigd, stenen kunnen vallen

77. Gebouwen en wegen kunnen zwaar beschadigd worden. Gebouwen en wegen kunnen zwaar beschadigd worden

8. 8. Enorme ravage en verwoesting. Tramlijnen en spoorwegen vernieldEnorme ravage en verwoesting. Tramlijnen en spoorwegen vernield

9.9. Enorme vernietiging van het landschap, dorpen en steden. Grote vloedgolven Enorme vernietiging van het landschap, dorpen en steden. Grote vloedgolven

die gebieden totaal onder water zettendie gebieden totaal onder water zetten

Page 20: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

De zwaarste aard(zee)bevingenDe zwaarste aard(zee)bevingen

1 Chili 1 Chili 22-5-1960 9,5 22-5-1960 9,5 2 Alaska 2 Alaska 28-3-1964 9,2 28-3-1964 9,2 3 Rusland 3 Rusland 4-11-1952 9,0 4-11-1952 9,0 4 Ecuador 4 Ecuador 31-1-1906 8,8 31-1-1906 8,8 5 Alaska 5 Alaska 09-3-1957 8,809-3-1957 8,8

6 Kuril Eilanden6 Kuril Eilanden 06-11-195806-11-1958 8,7 8,7 7 Alaska 7 Alaska 04-02-196504-02-1965 8,7 8,7 8 India 8 India 15-08-195015-08-1950 8,6 8,69 Argentië 9 Argentië 11-11-1922 11-11-1922 8,5 8,5 10 Indonesië 10 Indonesië 01-02-1938 01-02-1938 8,5 8,511 Sumatra11 Sumatra 26-12-200426-12-2004 9,0 9,0

11

Page 21: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

ZeebevingZeebeving

Aardbevingen die ontstaan onder de zeespiegel Aardbevingen die ontstaan onder de zeespiegel worden zeebevingen genoemd.worden zeebevingen genoemd.Een vloedgolf of tsunami kan dan het gevolg zijn.Een vloedgolf of tsunami kan dan het gevolg zijn.

Page 22: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Tsunami Tsunami

Tsunami is een Japans woord: tsu = 'haven' en nami = 'golf'Tsunami is een Japans woord: tsu = 'haven' en nami = 'golf'Japanse havensteden zijn vaak door een tsunami getroffen.Japanse havensteden zijn vaak door een tsunami getroffen. . .

Page 23: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Terugtrekkende zee vlak voor de tsunami op het strand van Kalutara, Sri Lanka

Hetzelfde strand tijdens de tsunami

Bron:

Tsunami 26 december 2004Tsunami 26 december 2004

Page 24: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Na de tsunamiNa de tsunami

Totale vernietigingTotale vernietiging

Page 25: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Vulkanische activiteit, waar?Vulkanische activiteit, waar?

Vulkanische activiteit en vulkaanuitbarstingen komen vooral voor op de Vulkanische activiteit en vulkaanuitbarstingen komen vooral voor op de breuklijnen tussen de verschillende aardplaten.breuklijnen tussen de verschillende aardplaten.

De (west)kusten van Amerika, Rusland, Azië, Japan, Thailand, De (west)kusten van Amerika, Rusland, Azië, Japan, Thailand, Indonesië,Australië, Nieuw-Zeeland zijn hierom berucht. Indonesië,Australië, Nieuw-Zeeland zijn hierom berucht. Dit gebied wordt de "Ring of Fire", oftewel de  "Ring van vuur" genoemd. Dit gebied wordt de "Ring of Fire", oftewel de  "Ring van vuur" genoemd. In de wereldkaart kun je zien waar de "Ring of Fire" precies ligtIn de wereldkaart kun je zien waar de "Ring of Fire" precies ligt

Page 26: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Ring of fire, een ring van vuurRing of fire, een ring van vuur

Over de hele wereld vinden jaarlijks bijna een half Over de hele wereld vinden jaarlijks bijna een half miljoen aard(zee)bevingen plaats. miljoen aard(zee)bevingen plaats.

Méér dan de helft van de aarde is vulkanisch met meer Méér dan de helft van de aarde is vulkanisch met meer dan 500 actieve vulkanen.dan 500 actieve vulkanen.

Page 27: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

VulkaananimatieVulkaananimatie

Page 28: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Uitbarsting St Helens 1980Uitbarsting St Helens 1980

Uitbarsting Mount St.Helens 1980

Na de uitbarsting is de top van Mount St.Helens verdwenen

Page 29: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Montserrat: Montserrat: vulkanischevulkanische tijdbom tijdbom

Soufriere Hills 1995Soufriere Hills 1995

Page 30: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

LavastromenLavastromen

Soms komen na een vulkaanuitbarsting gloeiende Soms komen na een vulkaanuitbarsting gloeiende lavastromen (vloeibaar steen) de vulkaanhelling af.lavastromen (vloeibaar steen) de vulkaanhelling af.

Etna,Italië

Page 31: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Lavastromen bij nachtLavastromen bij nacht

Page 32: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Onze dampkring of atmosfeerOnze dampkring of atmosfeer

De aarde wordt omringd door een laag die bestaat uit allerlei gassen: De aarde wordt omringd door een laag die bestaat uit allerlei gassen: de atmosfeer of dampkring. de atmosfeer of dampkring.

De atmosfeer is onderverdeeld in o.a.: De atmosfeer is onderverdeeld in o.a.: troposfeer, stratosfeer (mét ozonlaag), mesosfeer, thermosfeer.troposfeer, stratosfeer (mét ozonlaag), mesosfeer, thermosfeer.

Atmosfeer of dampkring

tot 700 km hoogte

Page 33: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

De ‘weersfeer’ of troposfeerDe ‘weersfeer’ of troposfeer

De eerste laag binnen onze dampkring wordt De eerste laag binnen onze dampkring wordt troposfeertroposfeer genoemd. genoemd.Deze laag is tussen de 8 km (bij de polen) en 17km (bij de evenaar) dik. Deze laag is tussen de 8 km (bij de polen) en 17km (bij de evenaar) dik.

De troposfeer heeft grote invloed op het weer op aarde: wolken, regen, wind, De troposfeer heeft grote invloed op het weer op aarde: wolken, regen, wind, storm, orkaan, tornado. Alleen in de troposfeer komt zuurstof voor.storm, orkaan, tornado. Alleen in de troposfeer komt zuurstof voor.

Bij het aardoppervlak is de temperatuur in de troposfeer de temperatuur die Bij het aardoppervlak is de temperatuur in de troposfeer de temperatuur die normaal voor ons is. Zoals nu buiten. normaal voor ons is. Zoals nu buiten. Aan het einde van de troposfeer is het Aan het einde van de troposfeer is het ++ 50 graden onder nul! 50 graden onder nul!

Wolkvorming in de troposfeer

Page 34: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

In 1806 maakte de Ierse admiraal Sir Francis Beaufort een lijst om In 1806 maakte de Ierse admiraal Sir Francis Beaufort een lijst om aan te geven welke zeilen moesten worden bijgezet of neergehaald aan te geven welke zeilen moesten worden bijgezet of neergehaald bij bepaalde windkracht.bij bepaalde windkracht.Deze lijst is later aangepast voor windmeting op land en wordt nog Deze lijst is later aangepast voor windmeting op land en wordt nog steeds gebruikt om de windkracht aan te geven:steeds gebruikt om de windkracht aan te geven:

““De schaal van Beaufort”.De schaal van Beaufort”.

Sir Francis BeaufortSir Francis Beaufort

Page 35: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Windkracht & NaamWindkracht & Naam Km/uKm/u KenmerkenKenmerken

0 Windstil0 Windstil < 1 < 1 Rook stijgt (recht) omhoogRook stijgt (recht) omhoog1 Zwakke wind1 Zwakke wind 1- 51- 5 Rookpluimen geven richting aanRookpluimen geven richting aan2 Zwakke wind2 Zwakke wind 6-116-11 Bladeren ritselenBladeren ritselen3 Matige wind 12-193 Matige wind 12-19 Bladeren, twijgen voortdurend in bewegingBladeren, twijgen voortdurend in beweging4 Matige wind 20-284 Matige wind 20-28 Stof en papier dwarrelen opStof en papier dwarrelen op5 Vrij krachtige wind 29-385 Vrij krachtige wind 29-38 Takken maken zwaaiende bewegingenTakken maken zwaaiende bewegingen6 Krachtige wind 39-496 Krachtige wind 39-49 Grote takken bewegenGrote takken bewegen7 Harde wind7 Harde wind 50-61 50-61 Bomen bewegenBomen bewegen8 Stormachtige wind 62-748 Stormachtige wind 62-74 Twijgen breken afTwijgen breken af9 Storm 75-889 Storm 75-88 Takken breken af, dakpannen waaien wegTakken breken af, dakpannen waaien weg10 Zware storm 89-10210 Zware storm 89-102 Bomen worden ontworteldBomen worden ontworteld11 Zeer zware storm 103-117 11 Zeer zware storm 103-117 Uitgebreide schade bossen en gebouwenUitgebreide schade bossen en gebouwen12 Orkaan >11712 Orkaan >117 Niets blijft meer overeindNiets blijft meer overeind

De schaal van BeaufortDe schaal van Beaufort

Page 36: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Windkracht 12 : orkaan.Windkracht 12 : orkaan.

De orkaan Andrew gezien vanuit de ruimteDe orkaan Andrew gezien vanuit de ruimte

Page 37: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Wat is een tornado eigenlijk?Wat is een tornado eigenlijk?

Een tornado is een kolom van draaiende lucht onderaan Een tornado is een kolom van draaiende lucht onderaan een flinke buienwolk (onweerswolk) die contact maakt een flinke buienwolk (onweerswolk) die contact maakt met het aardoppervlak waarbij de sneldraaiende lucht met het aardoppervlak waarbij de sneldraaiende lucht snelheden haalt van minimaal 65 km per uur. snelheden haalt van minimaal 65 km per uur.

Page 38: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Waar komen tornado’s voor?Waar komen tornado’s voor?

De meeste tornado’s komen voor in Amerika; berucht is de zgn, De meeste tornado’s komen voor in Amerika; berucht is de zgn, Tornado Alley (Texas, Oklohoma, Arkansas, Kansas, Missouri, Tornado Alley (Texas, Oklohoma, Arkansas, Kansas, Missouri, Nebraska, Iowa). Nebraska, Iowa).

Page 39: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Waar onweer, warme luchtstromingen en koude Waar onweer, warme luchtstromingen en koude luchtstromingen elkaar ontmoeten, is de kans op luchtstromingen elkaar ontmoeten, is de kans op

het ontstaan van een tornado het grootst. het ontstaan van een tornado het grootst.

De “ideale” combinatieDe “ideale” combinatie

Tornado Alley

Page 40: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Tornado Oklahoma 4 mei 1999Tornado Oklahoma 4 mei 1999

Page 41: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Ted FujitaTed Fujita

De Amerikaanse Japanner Ted Fujita heeft een manier gevonden om De Amerikaanse Japanner Ted Fujita heeft een manier gevonden om tornado's te kunnen indelen.tornado's te kunnen indelen.Niet aan de hand van de windsnelheid die in een tornado moeilijk Niet aan de hand van de windsnelheid die in een tornado moeilijk meetbaar is, maar aan de hand van de schade die een tornado meetbaar is, maar aan de hand van de schade die een tornado achterlaat.achterlaat. Deze schaal is sind 1971 bekend onder de naam "Fujita schaal" ofDeze schaal is sind 1971 bekend onder de naam "Fujita schaal" ofF-schaal.F-schaal.

Page 42: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

De F-schaalDe F-schaal(de windsnelheden zijn geschat(de windsnelheden zijn geschat))

F-Schaal Nummer Intensiteit Windsnelheid

F0

Lichte tornado65-116 km/uur

Enige schade aan schoorstenen. Takken breken van bomen af. Ondiep gewortelde bomen waaien om. Verkeersborden beschadigen.

F1

Matige tornado117-180 km/uur

Daken raken bedekking kwijt. Caravans, woonwagens kunnen omslaan. Auto's worden van de weg gedrukt. Aanbouw (schuren, garages) worden soms verwoest.

F2

MiddelzwareTornado

181-253 km/uur

Aanzienlijke schade aan vaste huizen. Woonwagens en caravans worden verwoest. Grote bomen worden ontworteld en versplinterd; Kleinere objecten worden als projectielen gelanceerd.

F3Zware tornado254-332 km/uur

Daken en sommige muren van stevig gebouwde huizen waaien om. Treinen slaan om of ontsporen. De meeste bomen in bossen worden ontworteld.

F4

Zeer verwoestende tornado333-418 km/uur

Goed gebouwde huizen worden geheel opgetild. Auto's en andere grote voorwerpen worden als raketten gelanceerd en over een zeker afstand door de lucht verplaatst.

F5

Meest verwoestende en zware tornado

419-512 km/uur

Huizen en auto's vliegen honderd meter of meer door de lucht; bomen worden ontschorst; grote metalen constructies verbuigen en worden deels verwoest.

Page 43: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Tornado kracht F3Tornado kracht F3

Page 44: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

De ontwikkeling van een tornadoDe ontwikkeling van een tornado

Page 45: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Na een tornadoNa een tornado

Page 46: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Natuurlijk geweldNatuurlijk geweld

Page 47: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Geweldig natuurlijk!Geweldig natuurlijk!

Page 48: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

QUIZZEN ??? QUIZZEN ???

Natuurlijk !!!Natuurlijk !!!Klik hier!Klik hier!

Page 49: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Vraag 1Vraag 1

Hoeveel jaar geleden vond de Big Bang plaats?Hoeveel jaar geleden vond de Big Bang plaats?

a. 15 miljoen jaar geledena. 15 miljoen jaar geleden

b. 15 miljard jaar geledenb. 15 miljard jaar geleden

c. 15 duizend jaar geledenc. 15 duizend jaar geleden

Page 50: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Vraag 2Vraag 2

Hoeveel melkwegstelsels zijn er ?Hoeveel melkwegstelsels zijn er ?

a. 1a. 1

b. 10b. 10

c. Ontelbaar veelc. Ontelbaar veel

Page 51: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Vraag 3 Vraag 3

Hoeveel planeten telt ons zonnestelsel ?Hoeveel planeten telt ons zonnestelsel ?

a. 8a. 8

b. 9b. 9

c. 10c. 10

Page 52: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Vraag 4 Vraag 4

Wat is juist? Onze zon is een …..Wat is juist? Onze zon is een …..

a. planeeta. planeet

b. maanb. maan

c. sterc. ster

Page 53: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Vraag 5 Vraag 5

Welke bewering is juist ? Welke bewering is juist ?

a. De aardkorst is overal even dika. De aardkorst is overal even dik

b. De aardkorst is méér dan100 kilometer dikb. De aardkorst is méér dan100 kilometer dik

c. De aardkorst drijft op de (aard)mantelc. De aardkorst drijft op de (aard)mantel

Page 54: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Vraag 6 Vraag 6

Aardplaten die tegen elkaar botsen veroorzaken :Aardplaten die tegen elkaar botsen veroorzaken :

a. Aard- of zeebevingena. Aard- of zeebevingen

b. Vulkaanuitbarstingenb. Vulkaanuitbarstingen

c. Tornado’sc. Tornado’s

Page 55: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Vraag 7 Vraag 7

Vul de zin aan:Vul de zin aan:

Een aardbeving met een kracht van 2 op de schaal van Richter ..Een aardbeving met een kracht van 2 op de schaal van Richter ..

a. verwoest alles en veroorzaakt vaak een tsunamia. verwoest alles en veroorzaakt vaak een tsunami

b. merk je nauwelijksb. merk je nauwelijks

c. laat glazen en deuren trillenc. laat glazen en deuren trillen

Page 56: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Vraag 8 Vraag 8

Wat wordt bedoeld met de “Ring of Fire” ?Wat wordt bedoeld met de “Ring of Fire” ?

a. Een gebied waar veel bosbranden voorkomena. Een gebied waar veel bosbranden voorkomen

b. Een cirkel van breuklijnen waar veel vulkanische activiteit voorkomtb. Een cirkel van breuklijnen waar veel vulkanische activiteit voorkomt

c. Een gebied waar veel tornado’s voorkomenc. Een gebied waar veel tornado’s voorkomen

Page 57: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Vraag 9 Vraag 9

Een andere naam voor dampkring is:Een andere naam voor dampkring is:

a. troposfeera. troposfeer

b. ozonlaagb. ozonlaag

c. atmosfeerc. atmosfeer

Page 58: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Vraag 10 Vraag 10

Waarom is de troposfeer voor ons zo belangrijk ?Waarom is de troposfeer voor ons zo belangrijk ?

a. Omdat in de troposfeer orkanen ontstaana. Omdat in de troposfeer orkanen ontstaan

b. Omdat daar vliegtuigen kunnen vliegenb. Omdat daar vliegtuigen kunnen vliegen

c. Omdat we dankzij de troposfeer kunnen ademen c. Omdat we dankzij de troposfeer kunnen ademen

Page 59: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Vraag 11 Vraag 11

Wat is de “ideale” combinatie voor het ontstaan van tornado’sWat is de “ideale” combinatie voor het ontstaan van tornado’s

a. Warme luchtstromen, wind en mista. Warme luchtstromen, wind en mist

b. Koude en warme luchtstromen + onweerswolkenb. Koude en warme luchtstromen + onweerswolken

c. Koude luchtstromen, wind en regenc. Koude luchtstromen, wind en regen

Page 60: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Vraag 12 Vraag 12

Wie maakte de F-schaal om de kracht van tornado’s te bepalen?Wie maakte de F-schaal om de kracht van tornado’s te bepalen?

a. Charles Richtera. Charles Richter

b. Ted Fujitab. Ted Fujita

c. Sir Francis Beaufortc. Sir Francis Beaufort

Page 61: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Hebbes!Hebbes!

Klik op: volgende vraagKlik op: volgende vraag

Volgende vraagVolgende vraag

Page 62: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Is goed !Is goed !

Klik op: volgende vraagKlik op: volgende vraag

Volgende vraagVolgende vraag

Page 63: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Natuurlijk !Natuurlijk !

Klik op: volgende vraagKlik op: volgende vraag

Volgende vraagVolgende vraag

Page 64: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Geweldig !Geweldig !

Klik op: volgende vraagKlik op: volgende vraag

Volgende vraagVolgende vraag

Page 65: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Klopt helemaal !Klopt helemaal !

Klik op: volgende vraagKlik op: volgende vraag

Volgende vraagVolgende vraag

Page 66: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Yes !!Yes !!

Klik op: volgende vraagKlik op: volgende vraag

Volgende vraagVolgende vraag

Page 67: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

OkéOkéKlik op: volgende vraagKlik op: volgende vraag

Volgende vraagVolgende vraag

Page 68: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

‘‘t Is goed, ga door!t Is goed, ga door!

Klik op: volgende vraagKlik op: volgende vraag

Volgende vraagVolgende vraag

Page 69: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Heel juist !Heel juist !

Klik op: volgende vraagKlik op: volgende vraag

Volgende vraagVolgende vraag

Page 70: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Correct!Correct!

Klik op: volgende vraagKlik op: volgende vraag

Volgende vraagVolgende vraag

Page 71: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Helemaal gelijk !Helemaal gelijk !

Klik op: laatste vraagKlik op: laatste vraag

Laatste vraagLaatste vraag

Page 72: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Dat was het!Dat was het!

Je bent klaar met de quiz.Je bent klaar met de quiz.

Klik hier om af te sluitenKlik hier om af te sluiten

Page 73: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Probeer het nog eensProbeer het nog eens

Klik hier om naar de vraag terug te gaanKlik hier om naar de vraag terug te gaan

Page 74: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

FOUT !!FOUT !!

Klik hier om naar de vraag terug te gaanKlik hier om naar de vraag terug te gaan

Page 75: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

HELAAS !HELAAS !

Klik hier om naar de vraag terug te gaanKlik hier om naar de vraag terug te gaan

Page 76: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Klik hier om naar de vraag terug te gaanKlik hier om naar de vraag terug te gaan

Opnieuw!Opnieuw!

Page 77: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Klik hier om naar de vraag terug te gaanKlik hier om naar de vraag terug te gaan

Jammer!Jammer!

Page 78: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Dat was het!Dat was het!

Je bent klaar met de quiz.Je bent klaar met de quiz.

Klik hier om af te sluitenKlik hier om af te sluiten

Page 79: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Natuurlijk geweld,Natuurlijk geweld,

geweldig natuurlijk !geweldig natuurlijk !

Page 80: Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk!

Samenstelling: pim wouters.de digitale schoolSamenstelling: pim wouters.de digitale school

Samenstelling: Pim WoutersSamenstelling: Pim WoutersDe Digitale SchoolDe Digitale School

februari 2005februari 2005