samoqalaqo ganaTlebis saswavlo olimpiada

2014

samoqalaqo ganaTlebis saswavlo olimpiada Framework

2

Sinaarsi:

1. samoqalaqo ganaTlebis saswavlo olimpiada – ZiriTadi debulebebi ...................3

2. samoqalaqo ganaTlebis olimpiada – ras vafasebT? ............................................................... 5

2.1 Sinaarsobrivi sfero .................................................................................................................................. 6

2.2. kognituri (SemecnebiTi) sferoebi ............................................................................................... 14

3. samoqalaqo ganaTlebis olimpiada _ rogor vafasebT? .................................................... 15

3.1. olimpiadis I SesarCevi turi ............................................................................................................. 15

3.2. olimpiadis II turi ..................................................................................................................................... 16

3.3. olimpiadis III turi ................................................................................................................................... 16

4. testur davalebaTa nimuSebi ......................................................................................................................... 18

5. rekomendebuli literatura ......................................................................................................................... 32

3

1. samoqalaqo ganaTlebis saswavlo olimpiada –

ZiriTadi debulebebi

samoqalaqo ganaTlebis mniSvnelobis gacnobierebisa da popularizaciis,

samoqalaqo ganaTlebaSi saswavlo procesis stimulirebis mizniT

arasamTavrobo organizacia moqalaqis iniciativiTa da mxardaWeriT,

Sefasebisa da gamocdebis erovnuli centri 2014 wels atarebs pirvel saswavlo

olimpiadas samoqalaqo ganaTlebaSi.

olimpiadis mizani:

niWieri, maRali moqalaqeobrivi kompetenciisa da socialurad aqtiuri

moswavleebis gamovlena da mxardaWera, samoqalaqo ganaTlebisadmi interesis

gaRviveba da samoqalaqo ganaTlebaSi swavla-swavlebis procesis stimulireba.

olimpiadis farglebSi fasdeba samoqalaqo kompetenciis sami aspeqti:

SemecnebiTi (demokratiis arsisa da adamianis uflebebis codna _ ras

warmoadgens adamianis uflebebi da is pirobebi, romlebzec am

uflebebis dacvaa damokidebuli);

,,moqalaqeobrivi kompetencia individs aZlevs samoqalaqo

sazogadoebaSi sruli Tanamonawileobis unars, romelic efuZneba

socialuri da politikuri koncefciebisa da struqturebis codnasa da

aqtiuri da demokratiuli Tanamonawileobis valdebulebas.“1

1 ,,sakvanZo kompetenciebi mTeli sicocxlis manZilze swavlisaTvis _Eevropuli CarCo.

evroparlamentisa da evropuli sabWos rekomendaciebi“, Tbilisi, 2006 w.

4

monawileobiTi (demokratiisa da adamianis uflebebis dacvisaTvis

mzaoba);

kulturuli (mravalferovnebisa da pluralizmis pativiscema,

pasuxismgebloba sxva adamianebisa da sazogadoebis winaSe).

olimpiada tardeba sam turad. moswavleTa codnisa da unarebis

Sesafaseblad TiToeuli turisaTvis momzaddeba gansxvavebuli formatis

Sefasebis instrumenti (testi, ese, prezentacia da sxv.).

xelmisawvdomoba. olimpiadis pirvel, SesarCev turSi monawileobis

miReba SeuZlia sabazo da saSualo skolis nebismier moswavles, miuxedavad

skolaSi misi akademiuri moswrebisa. olimpiadaSi CarTuli iqneba

araqarTulenovani skolebic. I SesarCevi turi Catardeba skolebSi

testirebis meTodiT, web-based kompiuteruli programis gamoyenebiT.

araqarTulenovani moswavleebisaTvis testi iTargmneba maT mSobliur enaze.

O

5

2. samoqalaqo ganaTlebis olimpiada – ras vafasebT?

samoqalaqo ganaTlebis olimpiadaSi warmatebuli monawileobisaTvis

moswavle unda flobdes erTiani erovnuli saswavlo gegmiT sazogadoebriv

mecnierebebSi gansazRvrul prioritetul kompetenciebs; olimpiadaSi ZiriTadi

aqcenti keTdeba socialuri da samoqalaqo kompetenciis Sefasebaze.

socialuri da samoqalaqo kompetencia gulisxmobs samoqalaqo

cxovrebaSi integrirebisaTvis aucilebeli iseTi unarebisa da Rirebulebebis

Camoyalibebas, rogorebicaa:

konstruqciuli TanamSromloba, problemebis mogvareba, kritikuli da

SemoqmedebiTi azrovneba, gadawyvetilebis miReba, Semwynarebloba, sxvisi

uflebebis pativiscema, demokratiuli principebis aRiareba da sxv. Aaseve,

informaciis mopoveba da organizeba, komunikacia, kvleva, TanamSromloba,

samoqalaqo poziciis SemuSaveba, kritika da dacva, problebis gaazreba,

problemis gadaWris gzebis dasaxva, sazogadoebrivi situaciebisa da procesebis

modelireba, gunduri muSaoba, kritikuli azrovneba, argumentirebuli

msjeloba.

samoqalaqo ganaTlebaSi moswavleTa codnisa da unarebis Sefaseba

eyrdnoba erovnuli saswavlo gegmiT gansazRvrul Sinaarsobriv da kognitur

sferoebs:

Sinaarsobrivi sfero moicavs IX-X klasebis standartiT gansazRvrul

sakiTxTa CamonaTvals samoqalaqo ganaTlebis sagnisaTvis (am klasebSi

iswavleba, rogorc damoukidebeli sagani).

kognituri sfero gulisxmobs im kognituri unarebis Sefasebas,

romelTa gamoyenebiT SesaZlebelia samoqalaqo ganaTlebis sagnis

standartiT gansazRvruli amocanebis/problemebis gadaWra. kognituri

sfero moicavs azrovnebis Semdeg procesebs: codnas, gamoyenebasa da

msjelobas.

6 2.1 Sinaarsobrivi sfero

erovnuli saswavlo gegmis Tanaxmad, sagani „samoqalaqo ganaTleba“

moicavs 3 ZiriTad mimarTulebas:

pirovnuli ganviTareba;

mdgradi ganviTareba;

TviTmmarTveloba da mmarTveloba.

zemoaRniSnulidan gamomdinare, samoqalaqo ganaTlebis olimpiadaSi

monawile moswavlem sagakveTilo procesis dros naswavli masalisa da

SeZenili unar-Cvevebis meSveobiT unda gamoavlinos sakuTari codna da

kompetenturoba samoqalaqo ganaTlebis am sam ZiriTad mimarTulebaSi.

(1). pirovnuli ganviTareba

pirovnuli ganviTareba moicavs erovnuli saswavlo gegmiT

gaTvaliswinebul sakiTxebs, rogorebicaa pirovnebis arsi, pirovneba da

sazogadoeba, identoba, sazogadoebrivi institutebi, samoqalaqo sazogadoეba,

sazogadoebrivi konfliqtebi, Tanasworoba, diskriminacia da sxv.

7

samoqalaqo ganaTlebis olimpiadaSi monawilem unda gamoavlinos

sakuTari codna da kompetenturoba Semdeg konkretul sakiTxebze:

pirovnebis arsi:

pirovneba da sazogadoeba _ piradi da sazogadoebrivi interesebi;

moTxovnilebebi da interesebi; Tavisufali neba da movaleobebi;

profesionalizmi da pirovnebis ganviTareba; samomavlo gegmebis dasaxva;

TviTSefaseba, mizandasaxuloba da miRweva; sakuTari cxovrebis marTva da

Sefaseba; identoba.

sazogadoebrivi interesebi da samoqalaqo sazogadoeba:

sazogadoebrivi institutebi da sistemebi; samoqalaqo sazogadoebis ZiriTadi

komponentebi: arasamTavrobo organizaciebi, media, interesTa jgufebi da

araformaluri sazogadoebrivi gaerTianebebi; samoqalaqo monawileoba

sazogadoebrivi sargeblisaTvis; sazogadoebriv cxovrebaSi sakuTari

SesaZleblobebis, adgilisa da mniSvnelobis gaanalizeba.

sazogadoebrivi institutebi:

ojaxi, ojaxuri valdebulebebi da pasuxismgebloba; skola, misi struqtura,

funqciebi da moswavleTa SesaZleblobebi; skola da sxva sazogadoebrivi

sistemebis TviTmmarTveloba.

sazogadoebrivi konfliqti:

sazogadoebrivi konfliqtis tipebi; sazogadoebrivi konfliqtis gadaWris

gzebi; konfliqtur situaciaSi qcevis strategiebi; mSvidoba, mSvidobiani

Tanacxovreba; protesti, protestis mSvidobiani formebi.

Tanasworoba:

eTnikuri, religiuri, genderuli Tanasworoba; umravlesoba; umciresoba;

mowyvladi jgufebi; mravalferovneba (religiuri, eTnikuri da kulturuli);

multikulturalizmi; tolerantoba; diskriminacia; diskriminaciis niSnebi da

misi akrZalva; integracia da asimilacia; stereotipebi, stigma.

8

olimpiadaSi warmatebisaTvis moswavles unda SeeZlos:

- sakuTari identobis, pirovnuli Tvisebebis, miswrafebebisa da

SesaZleblobebis gaanalizeba; msjeloba imis Sesaxeb, ra sWirdeba

adamians arsebobisaTvis; adamianis moTxovnilebebisa da survilebis

dakmayofilebis gzebis dasaxeleba;

- Rirebulebebze dafuZnebuli pirovnuli arCevanis mniSvnelobis

Sefaseba sazogadoebis ganviTarebisaTvis.

- pirovnul da sazogadoebriv interesebze, adamianisa da sazogadoebis

keTildReobaze msjeloba; sazogadoebis ganviTarebisaTvis maTi

rolisa da mniSvnelobis gaanalizeba;

- sazogadoebriv cxovrebaSi monawileobisa da TanamSromlobis

mniSvnelobis gaanalizeba;

- samomavlo gegmebis dasaxva, sakuTari cxovrebis marTvisa da

TviTSefasebis unaris analizi da mniSvnelobis gansazRvra;

- msjeloba ojaxze, rogorc sazogadoebis ZiriTad Rirebulebasa da

adamianis ZiriTad garemoze. ojaxis struqturisa da funqciuri

rolebis gamokveTa.

- skolaSi, klasSi, ojaxSi, TemSi sakuTari rolis, funqciebis, uflebebis,

movaleobebisa da valdebulebebis aRwera.

- sazogadoebriv institutebsa da samoqalaqo sazogadoebaze msjeloba,

samoqalaqo sazogadoebis ZiriTadi komponentebis dasaxeleba da maTi

mniSvnelobis ganmarteba;

- sazogadoebrivi konfliqtis arsze, konfliqtis tipebisa da gadaWris

gzebze msjeloba;

- Tanasworobis principze (eTnikuri, religiuri, genderuli

Tanasworoba), rogorc demokratiuli sazogadoebis erT-erT mTavar

Rirebulebaze msjeloba;

- diskriminaciis niSnebis amocnoba, msjeloba diskriminaciis akrZalvis

mniSvnelobaze demokratiuli sazogadoebis ganviTarebisaTvis.

9 (2). mdgradi ganviTareba

mdgradi ganviTareba moicavs erovnuli saswavlo gegmiT

gaTvaliswinebul sakiTxebs, rogorebicaa ekonomika, ekonomikuri garemo,

Sromis bazari da tendenciebi, garemos dacva, mdgradi ganviTarebis

mniSvneloba, socialuri daavadebebi, jansaRi cxovrebis wesi da sxv.

olimpiadaSi warmatebisaTvis moswavlem unda SeZlos:

- msjeloba, ra aris ekonomika; ZiriTadi ekonomikuri sistemebis,

agreTve, ekonomikis ganviTarebasa da Sromis bazris regulaciaSi

saxelmwifos rolis daxasiaTeba; ekonomikuri maCveneblebis

gaanalizeba;

- urTierTmimarTebis gansazRvra qveyanaSi mimdinare da msoflio

ekonomikur procesebs Soris;



mdgradi ganviTareba

ra aris ekonomika:

ZiriTadi ekonomikuri sistemebi; ekonomikuri maCveneblebi; ekonomikuri

garemo da saxelmwifos funqciebi; bazari da konkurencia; Sromis bazari da

tendenciebi; fuli da misi funqciebi; biznesi; mewarmeoba; investireba, mogeba;

saxelmwifo biujeti - prioritetebis, valdebulebebisa da SesaZleblobebis

SeTanxmebuli ganawileba; gadasaxadebi; resursebi da misi saxeebi.

jansaRi cxovrebis wesi:

socialuri daavadebebi: aiv-infeqcia, tuberkulozi; hepatiti; virusi; mavne

Cvevebi _ alkoholizmi, Tambaqos moxmareba, narkomania; siRaribe, misi

daZlevis gzebi.

trefikingi - monobis Tanamedrove forma; usafrTxo migracia.

arasrulwlovanTa danaSauli - arasrulwlovanTa danaSauli, danaSaulis

prevencia.

10

- saxelmwifos biujetis, misi dagegmarebisa da prioritetebis

gansazRvris mniSvnelobaze msjeloba;

- fulsa da mis funqciebze msjeloba;

- biznesis arsis gageba; investiciebis mniSvnelobasa da biznesis

ganviTarebasTan dakavSirebul sxva sakiTxebze msjeloba;

- jansaRi cxovrebis wesisa da misi ganviTarebisaTvis arajansaRi

garemos erTmaneTisagan gansxvaveba, msjeloba socialur daavadebebze

da mavne Cvevebze, siRaribesa da misi daZlevis gzebze;

- trefikingis ganmarteba; msjeloba imis Sesaxeb, Tu ra safrTxes uqmnis

trefikingi sazogadoebas, saxelmwifos da zogadad msoflio

sazogadoebis ganviTarebas;

- arasrulwlovanTa danaSaulis mizezebsa da am danaSaulebaTa

prevenciis gzebze msjeloba.

- mdgradi ganviTarebis miznebsa da principebze, mdgradi ganviTarebis

mniSvnelobaze msjeloba.

(3). TviTmmarTveloba da mmarTveloba

TviTmmarTveloba da mmarTveloba moicavs erovnuli saswavlo gegmiT

gaTvaliswinebul sakiTxebs, rogorebicaa saxelmwifos arsi, misi niSnebi da

funqciebi, mmarTvelobis formebi, demokratiis mniSvneloba, saqarTvelos

konstitucia, kanonis uzenaesoba da sxv.

11



ra aris saxelmwifo:

saxelmwifos niSnebi; saxelmwifos funqciebi; mmarTvelobis formebi;

mmarTveloba da TviTmmarTveloba; saxelmwifos teritoriuli mowyoba;

politikuri reJimebi; samarTlebrivi saxelmwifo.

ra aris demokratia:

demokratiis istoria saqarTveloSi; demokratiuli institutebi da maTi

mniSvneloba sazogadoebis ganviTarebaSi; arCevnebi.

saqarTvelos saxelmwifo mmarTvelobis sistema _ xelisuflebis

danawileba da marTvis doneebi:

sakanonmdeblo xelisufleba; aRmasrulebeli xelisufleba; prezidenti;

sasamarTlo xelisufleba _ saqalaqo, saapelacio, uzenaesi, nafic msajulTa

sasamarTlo; sakonstitucio sasamarTlo; maTi arCevis/daniSvnis wesebi,

funqcia/movaleobebi, urTierTmimarTeba.

konstitucia:

saqarTvelos konstitucionalizmis istoria, misi mniSvneloba; moqalaqis

konstituciuri uflebebi da Tavisuflebebi; movaleoba da pasuxismgeblobebi.

kanonis uzenaesoba:

kanoniereba; kanonmorCili moqalaqe.

kanonmdebloba:

saqarTvelos kanonmdebloba (organuli kanoni, kodeqsi, kanoni,

sakonstitucio SeTanxmeba); saerTaSoriso samarTali (qartia, konvencia,

deklaracia); maTi urTierTkavSiri.

politika:

ra aris politika; politikuri moRvaweebi; politikuri partia.

12

olimpiadaSi warmatebisaTvis moswavles unda SeeZlos:

- saqarTvelos saxelmwifo mmarTvelobis sistemis, marTvis doneebis,

xelisuflebis danawilebis principisa da maTi urTierTmimarTebis

analizi;

- mmarTvelobis formebisa da politikuri reJimebis aRwera, maT Soris

urTierTkavSiris gansazRvra, dadebiTi da uaryofiTi mxareebis

analizi;

adamianis uflebebi:

wesi, norma, kanoni da tradicia; samarTali da morali; adamianis uflebebi da

Tavisuflebebi, safuZvlebi, istoria, ganviTarebis etapebi; adamianis uflebaTa

Taobebi; ZiriTadi dokumentebi; adamianis uflebebis dacvis saSualebebi:

adgilobrivi meqanizmebi _ samarTaldamcvelebi, sasamarTlo, saxalxo

damcveli; saerTaSoriso meqanizmebi - adamianis uflebaTa evropuli

sasamarTlo; gaeros adamianis uflebaTa komiteti.

bavSvis uflebebi:

bavSvis uflebaTa konvencia; bavSvis uflebaTa dacva saqarTveloSi; bavSvis

uflebebi ojaxSi, skolaSi, sazogadoebaSi.

samarTali:

samarTlis ZiriTadi dargebi da misi regulirebis sferoebi;

saerTaSoriso humanitaruli samarTali.

saerTaSoriso organizaciebi:

saxelmwifoTaSoriso organizaciebi (gaero, evrokavSiri, evrosabWo, euTo,

nato); maTi arsebobis mniSvneloba, daniSnuleba; saqarTvelos urTierToba

aRniSnul organizaciebTan.

13

- saxelmwifos niSnebsa da funqciebze, saWiroebaze, saxelmwifosa da

pirovnebis urTierTobaze msjeloba;

- msjeloba qveynis teritoriuli mowyobis principebze,

TviTmmarTvelobis mniSvnelobaze da paralelebis gavleba sxva

qveynebSi am kuTxiT arsebul situaciasTan;

- saqarTvelos moqalaqis konstituciuri uflebebisa da Tavisuflebebis,

movaleobebisa da pasuxismgeblobebis analizi.

- qveynis demokratiuli ganviTarebisaTvis sakonstitucio sasamarTlos

mniSvnelobis, agreTve, funqciebisa da saqmianobis principebis analizi;

- imis gacnobiereba, Tu ra aris politikuri cxovreba, ra mniSvneloba

aqvs qveynis demokratiuli ganviTarebisaTvis arCevnebs;

- adgilobriv da saerTaSoriso politikur kulturas Soris

paralelebis gavleba;

- demokratiis ganmarteba, demokratiuli institutebis daxasiaTeba, maTi

arsebobis mniSvnelobis Sesaxeb msjeloba;

- saqarTvelos moqalaqis konstituciuri uflebebis Sedareba adamianis

uflebebis sayovelTao deklaraciis debulebebTan;

- saqarTveloSi moqalaqeTa Tanasworuflebianobis garantiebze

msjeloba;

- adamianis uflebaTa dacvis adgilobrivi da saerTaSoriso meqanizmebis

Sedareba, maTi funqciebisa da mniSvnelobis Sesaxeb msjeloba;

- saqarTveloSi bavSvis uflebebis dacvis standartis Sedareba bavSvis

uflebaTa deklaraciis debulebebTan;

- saerTaSoriso organizaciebze, maT funqciebsa da saqmianobebze

msjeloba;

- saxelmwifoSi mimdinare da globalur procesebs Soris paralelebis

gavleba.

14 2.2. kognituri (SemecnebiTi) sferoebi

es komponenti saerToa samoqalaqo ganaTlebis samive Sinaarsobrivi

sferოsaTvis (pirovnuli ganviTareba, mdgradi ganviTareba, TviTmmarTveloba

da mmarTveloba) da gulisxmobs im kognituri unarebis Sefasebas, romelTa

gamoyenebiT SesaZlebelia erovnuli saswavlo gegmiT (samoqalaqo ganaTleba)

dasaxuli amocanebis/problemebis gadaWra.

kognituri sferoebis mixedviT moswavlis unari Sefasdeba sami ZiriTadi

SemecnebiTi sferos mixedviT:

codna;

gamoyeneba;

msjeloba.

codna _ fasdeba moswavlis mier SeZenili codnis moculoba, kerZod,

moswavles moeTxoveba naswavli cnebebis, faqtebis, movlenebis, kanonebis

repreducireba/gaxseneba, sazogadoebisaTvis mniSvnelovani movlenebis

identificireba, amocnoba.

codnis gamoyeneba _ fasdeba moswavlis unari mixvdes, Tu mis mier

naswavli romeli masalaa gamosadegi mocemuli davalebis Sesasruleblad (mag.,

Seusabamos aRweril movlenas naswavli kanonzomiereba Tu sqema), moaxdinos

davalebaSi mocemuli informaciis interpretacia miRebuli codnis safuZvelze

da a. S.

msjeloba _ Sefasdeba davalebebiT, romelTa Sesasruleblad mxolod

miRebuli codnis gamoyeneba ar aris sakmarisi. kerZod, aseTi davalebebis

Sesasruleblad saWiroa Tavidan daukavSirebel movlenebs Soris kavSirebis

dadgena, maTi daxarisxeba iseTi niSnis mixedviT, romelic winaswar ar aris

miTiTebuli; naswavli xerxebis ganzogadeba manamde ucnob SemTxvevebze,

sxvadasxva naswavli meTodis kombinireba, ama Tu im daskvnis dasabuTeba da a. S.

15

3. samoqalaqo ganaTlebis olimpiada _ rogor vafasebT?

O

olimpiada Catardeba sam turad. Sinaarsobrivi sfero saerToa samive

turisaTvis. Sinaarsobrivi sferoebis Sefasebaze orientirebuli testuri

davalebebis procentuli ganawileba samive turisaTvis saerToa:

pirovnuli ganviTareba _ 20%;

mdgradi ganviTareba _ 30%;

TviTmmarTveloba da mmarTveloba _ 50%.

kognituri sferoebis Sefasebaze orientirebuli testuri davalebebis

procentuli maCvenebeli gansxvavebulia turebis mixedviT.

3.1. olimpiadis I SesarCevi turi

meTodi: pirvel SesarCev turSi gamoyenebuli iqneba standartizebuli

testirebis meTodi. testSi Seva mxolod arCeviTpasuxiani davalebebi.

pirveli SesarCevi turis testi efuZneba erovnul saswavlo gegmas.

Sefasdeba: samoqalaqo ganaTlebaSi naswavli cnebebisa da koncefciebis

reproducireba, maT safuZvelze garemos aRqma; samoqalaqo da moqalaqeobrivi

koncefciebis sxvadasxva konteqstSi gamoyenebis, aseve, msjelobis, unari.

Ppirveli SesarCevi turis testi

Sinaarsobrivi sfero

kognituri sfero

sfero testSi davalebaTa

%-uli raod. sfero

testSi davalebaTa

%-uli raod.

pirovnuli

ganviTareba 20% codna 40%

mdgradi ganviTareba 30% gamoyeneba 40%

TviTmmarTveloba da

mmarTveloba 50% msjeloba 20%

16 3.2. olimpiadis II turi

meTodi: standartizebuli testirebis meTodi. II SesarCevi turis testSi

gamoyenebuli iqneba rogorc arCeviTpasuxiani, aseve Ria davalebebi.

II turSi aqcenti gakeTdeba kritikuli azrovnebis, argumentirebuli

msjelobisa da problemis gadawyvetis unarze. Sefasdeba, rogor iyeneben

moswavleebi samoqalaqo da moqalaqeobrivi koncefciebs problemis gadawyvetis

procesSi.

meore turis testi

Sinaarsobrivi sfero

kognituri sfero

sfero testSi davalebaTa

%-uli raod. sfero

testSi davalebaTa

%-uli raod.

pirovnuli



TviTmmarTveloba da


3.3. olimpiadis III turi

meTodi: ese, prezentacia.

III turi orientirebulia kritikuli azrovnebis, argumentirebuli

msjelobis, SemoqmedebiTobis, e. w. Ddilemuri situaciebis moraluri da

samarTlebrivi poziciebidan gansjisa da problemis gadawyvetis unarze.

Sefasdeba, rogor iyeneben moswavleebi samoqalaqo da moqalaqeobrivi

koncefciebs problemis gadawyvetis procesSi.

III turi Catardeba or nawilad:

- ese. weriTi davaleba, romelic moswavlisagan moiTxovs ramdenime

dilemuri situaciis moraluri da samarTlebrivi poziciebidan gansjas

da/an problemis gadawyvetis unaris demonstrirebas. Sefasdeba

samoqalaqo Rirebulebebis pativiscema, samoqalaqo da moqalaqeobrivi

koncefciebis gamoyeneba problemis gadawyvetis procesSi, kritikuli

17

azrovnebis, argumentirebuli msjelobis unari da problemisadmi

SemoqmedebiTi midgoma.

- prezentacia. saprezentacio Tema imgvarad iqneba SerCeuli, rom

gamovlindes moswavlis mier moqalaqis uflebebisa da

pasuximgeblobis, demokratiuli Rirebulebebis gacnobierebis done.

Sefasdeba zepiri metyveleba, argumentirebuli msjeloba, samoqalaqo

Rirebulebebis pativiსcema da problemisadmi SemoqmedebiTi midgoma.

agreTve, dasmul kiTxvebze sxarti, argumentirebuli pasuxebi.

mesame turi _ ese, prezentacia

Sinaarsobrivi sfero

kognituri sfero

sfero davalebaTa %-uli

raod. sfero

davalebaTa %-uli

raod.

pirovnuli



TviTmmarTveloba da


18

4. testur davalebaTa nimuSebi

sailustraciod warmogidgenT samoqalaqo ganaTlebis olimpiadis

gansxvavebuli sirTulis testuri davalebebis nimuSebs TiToeuli turisaTvis:

I turis davalebaTa nimuSebi

nimuSi 1

ra ewodeba pirovnebaTa Tu pirovnebaTa jgufis Tanasworobisa da Rirsebis

Selaxvas eTnikuri, religiuri Tu sxva niSnis mixedviT?

a. seqsizmi;

b. subordinacia;

g. diskriminacia;

d. diskreditacia.

swori pasuxi: g

nimuSi 2

SeurCieT mocemul termins saTanado ganmarteba:

kulturuli pluralizmi _ igivea, rac:

a. sakuTari Tavis sxvis adgilze warmodgena da sxvisi problemebis

gaziareba;

b. sxvaTa azrebis, rwmenis Semwynarebloba;

g. sazogadoebrivi qcevis normebis aTvisebis procesi;

d. gansxvavebuli Rirebulebebisa da tradiciebis gaqroba.

swori pasuxi: d

19

nimuSi 3

romelia marTebuli msjeloba referendumsa da plebiscits Soris arsebul

gansxvavebaze?

I. referendumis Sedegebs kanonis Zala aqvs, xolo plebiscitis Sedegebi

sarekomendacio xasiaTisaa.

II. referendumi tardeba mTeli qveynis teritoriaze, xolo plebisciti

moqalaqeTa mxolod garkveul jgufzea gaTvlili.

a. mxolod I;

b. mxolod II;

g. orive;

d. arcerTi.

swori pasuxi: a

nimuSi 4

romeli saerTaSoriso organizaciis simboloa gamosaxuli posterze?

a. nato;

b. gaero;

g. unisefi;

d. evrokavSiri.

swori pasuxi: a

20

nimuSi 5

saxelmwifo xelisuflebis romeli Stoa gamotovebuli mocemuli sqemis kiTxvis

niSniT aRniSnul ujredSi?

a. jari;

b. media;

g. policia;

d. sasamarTlo.

swori pasuxi: d

nimuSi 6

1572 wlis 24 agvistos parizSi, wminda barTlomes dResaswaulis wina Rames

ganxorcielda kaTolikeebis mier hugenotebis masobrivi Jleta. ra niSniT

ganxorcielda diskriminacia?

a. eTnikuri;

b. genderuli;

g. religiuri;

d. rasobrivi.

swori pasuxi: g

? საკანონმდებლო აღმასრულებელი

სახელმწიფო ხელისუფლების შტოები

21

nimuSi 7

romeli saerTaSoriso organizaciis wevri qveynebia gamosaxuli rukaze lurji

feriT?

a. gaero;

b. nato;

g. evrosabWo;

d. evrokavSiri.

swori pasuxi: d

nimuSi 8

SeurCieT qvemoT mocemul termins SinaarsiT misi sapirispiro (antonimuri)

cneba:

monizmi _ a. nacionalizmi;

b. trefikingi;

g. konfliqti;

d. pluralizmi.

swori pasuxi: d

22

nimuSi 9

,,firosmanma rom smas umata, megobarma mxatvrebma gadawyvites, rame unda

vuSveloT, Torem daiRupebao. fuli Seagroves, sardafi uyides mTeli uZrav-

moZraviT, Caabares da daanamuses: _,,ivaWre, Tan xate, da Tu daleva mogindes,

sxvagan nu waxval, isev aq dalieo.” (revaz inaniSvilis moTxrobidan)

CamoTvlilTagan romels ufro Seesabameba es magaliTi?

a. TviTSefasebas;

b. solidarobas;

g. pirovnebis izolacias;

d. pirovnebis diskreditacias.

swori pasuxi: b

nimuSi 10

adamianis uflebaTa sayovelTao deklaraciiT aRiarebuli romeli uflebis

ilustraciaa mocemuli posteri?

a. Tanasworoba kanonis winaSe;

b. azris, sindisis da religiis Tavisufleba;

g. azris, sindisis da religiis gamoxatvis Tavisufleba;

d. qorwinebis ufleba rasis, erovnebis an religiis niSniT SezRudvis

gareSe.

swori pasuxi: g

23

nimuSi 11

yuradRebiT waikiTxeT pastor martin nimioleris cnobili sityvebi:

„roca nacistebi komunistebs miadgnen, xma ar amomiRia, radgan komunisti ar

vyofilvar. ebraelebs miadgnen da xma ar amomiRia, radgan ebraeli ar

vyofilvar. profkavSirebs miadgnen da xma ar amomiRia, radgan profkavSiris

wevri ar vyofilvar. kaTolikebze gadavidnen da xma ar amomiRia, radgan

kaTolike ar vyofilvar. Semdeg me momadgnen ... da aRaravin iyo darCenili, rom

xma amoeRo...“

ra aris am sityvebis ZiriTadi idea?

a. nacistebis mier sxvadasxva socialuri jgufis ganadgurebis faqtis

aRwera;

b. imis demonstrireba, rom socialur jgufebs ar axasiaTebT erTmaneTis

mimarT solidaroba;

g. mowodeba, rom adamianma unda daicvas im socialuri jgufis ufleba,

romlis wevricaa;

d. imis gacnobireba, rom adamianma unda daicvas sxvisi ufleba, rom Tavad

iyo daculi.

swori pasuxi: d

24

nimuSi 12

yuradRebiT gaecaniT diagramas, romelic asaxavs qalisa da mamakacis qcevas

ojaxSi. kerZod, saojaxo saqmianobaSi maT CarTulobas:

diagramis monacemTa safuZvelze gamotanili romeli daskvnaa marTebuli?

a. saojaxo saqmianobas mxolod qalebi asruleben;

b. Cveulebriv, genderuli rolebi ojaxSi mkveTradaa gamijnuli;

g. saojaxo saqmianobebi Tanabradaa ganawilebuli qalsa d mamakacs Soris;

d. saojaxo saqmianobas ojaxSi ZiriTadad daqiravebuli piri asrulebs.

swori pasuxi: b

25

II turis davalebaTa nimuSebi

nimuSi 1

ra gansxvavebaa aqtiur da pasiur saarCevno uflebas Soris?

a. aqtiuri ufleba gulisxmobs piris SesaZleblobas monawileoba miiRos

arCevnebSi, xolo pasiuri - am SesaZleblobis gamouyeneblobas;

b. aqtiuri ufleba gulisxmobs piris SesaZleblobas arCeul iqnas ama Tu

im arCeviT Tanamdebobaze, xolo pasiuri - xma misces misTvis sasurvel

saarCevno subieqts;

g. aqtiuri saarCevno uflebis gamoyenebis SesaZlebloba pirs aqvs

srulwlovanebis SemTxvevaSi, xolo pasiuria es ufleba piris

srulwlovanebamde;

d. aqtiuri ufleba gulisxmobs piris SesaZleblobas xma misces misTvis

sasurvel saarCevno subieqts, xolo pasiuri - arCeul iqnas ama Tu im

arCeviT Tanamdebobaze.

swori pasuxi: d

nimuSi 2

konkurenciis saxeebi daalageT sabazro konkurenciis xarisxis zrdis

Sesabamisad:

1. monopolisturi ;

2. srulyofili ;

3. oligopolia;

4. monopolia.

swori pasuxi: monopolia, oligopolia, monopolisturi konkurencia,

srulyofili konkurencia.

4 3 1 2

26

nimuSi 3

samoqalaqo iniciativebi SeusabameT maTi ganxorcielebisaTvis saWiro

moqalaqeTa raodenobas.

Sesabamisoba CawereT cxrilSi:

samoqalaqo iniciativa

I

II

III

moqalaqeTa raodenoba

swori pasuxi:

samoqalaqo iniciativa moqalaqeTa raodenoba

I. sakanonmdeblo iniciativa

II. referendumis daniSvnis moTxovna

III. politikuri gaerTianebis (partiis)

damfuZnebeli yrilobis Catareba

a. aranakleb 300 amomrCeveli

b. aranakleb 30 000 amomrCeveli

g. aranakleb 100 000 amomrCeveli

d. aranakleb 200 000 amomrCeveli

I II III

b d a

27

nimuSi 4

XIX saukunis TbilisSi yovelwliurad, ivlisis TveSi kaTolikeebi

sulTmofenobis dRes aRniSnavdnen. wirvis Semdeg kaTolikuri eklesiidan

mlocvelTa procesia sololakSi mdebare sasaflaosken Seuferxeblad

miemarTeboda. msvlelobaSi erTad monawileobda TbilisSi mosaxle yvela

erovnebis kaTolike: qarTvelebi, polonelebi, somxebi, germanelebi, rusebi.

gzadagza bavSvebi yvavilebs quCaSi mimoabnevdnen, rac simbolurad sulisa da

madlis mofenas gamoxatavda. sasaflaoze ki saxareba ikiTxeboda sxvadasxva

enaze: qarTulad, laTinurad, polonurad, somxurad da rusulad.

agvistos TveSi ki sololakis qedze mdebare feTxainis eklesiasTan

grigoriani somxebi dResaswaulobdnen feTxainobas _ RvTismSoblis miZinebis

dRes. xolo gazafxulze TbilisSi muslimTa erT-erTi dResaswauli _ novruz-

bairami, anu saaxalwlo zeimi imarTeboda...

krebulidan ,,TavTavi”, saxelmZRvanelo (III done), ganaTlebisa da mecnierebis

saministro, 2007 weli.

4.1. CamoTvlilTagan romeli Sefaseba ar miesadageba kaTolikeebis mier

dResaswaulis aRniSvnis aq aRweril faqts?

a. es faqti gansxvavebuli kulturuli identobis mqone xalxTa

integraqciis magaliTia;

b. am faqtiT SesaZlebelia vivaraudoT, rom qalaqis administracia icavda

aradiskriminaciulobis mTavar moTxovnas _ Tanabari mopyrobis

valdebulebas;

g. es faqti adasturebs, rom moqalaqeebi saerTo Rirebulebis mimarT

pativiscemas iCendnen;

d. am faqtidan Cans, rom maSindel Tbiliss religiuri tolerantoba ufro

axasiaTebda, vidre _ eTnikuri niSniT Semwynarebloba.

swori pasuxi: d

28

4.2. teqstidan gamomdinare, SesaZlebelia vivaraudoT, rom imJamad TbilisSi

moqalaqeebi:

a. upiratesobas aniWebdnen kaTolikur dResaswaulebs;

b. awydebodnen administraciul barierebs;

g. avlendnen eTno-kulturuli konfliqtis Tavidan aridebis unars;

d. saqmianobdnen konkurentul garemoSi.

swori pasuxi: g

nimuSi 5

mocemuli teqstis analizis safuZvelze upasuxeT TandarTul kiTxvebs:

qveynis teritoriis farTobi 69.7 aTasi kv. kilometria da mas saxmeleTo sazRvari

oTx saxelmwifosTan aqvs. saxelmwifo xelisufleba xorcieldeba xelisuflebis

danawilebis principze dayrdnobiT, sakanonmdeblo, aRmasrulebeli da sasamarTlo

xelisuflebis mier.

qveynis saSinao da sagareo politikis ZiriTad mimarTulebebs gansazRvravs

umaRlesi sakanonmdeblo organo - erTpalatiani parlamenti, romelic oTx weliwadSi

erTxel airCeva proporciuli da maJoritaruli sistemiT.

saxelmwifos meTauria pirdapiri wesiT arCeuli prezidenti. prezidenti warmarTavs

da axorcielebs saxelmwifos saSinao da sagareo politikas. igi parlamentis

TanxmobiT niSnavs premier-ministrs, Tanxmobas aZlevs premier-ministrs mTavrobis

wevrebis daniSvnaze; mTavroba Tavisi saqmianobiT pasuxismgebelia prezidentisa da

parlamentis winaSe. prezidenti uflebamosilia daiTxovos parlamenti konstituciiT

dadgenil SemTxvevebSi da wesiT; aseve parlaments ufleba aqvs dasvas impiCmentis wesiT

Tanamdebobidan prezidentis gadayenebis sakiTxi.

marTlmsajulebas samoqalaqo, administraciul da sisxlis samarTalwarmoebaTa

meSveobiT sasamarTloebi axorcieleben. TviTmmarTvelobis meSveobiT, saxelmwifo

suverenitetis Seulaxavad, moqalaqeebi adgilobrivi mniSvnelobis saqmeebs awesrigeben.

qveynis konstituciis Tanaxmad, mTel teritoriaze Sesabamisi pirobebis Seqmnisa da

adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebis formirebis Semdeg parlamentis

SemadgenlobaSi Seiqmneba ori palata: sabWo da senati.

29

saxelmwifos droSaze gamosaxuli heraldikuri niSani macxovarsa da evangelistebs

ganasaxierebs. es zogadqristianuli simbolo, rogorc heraldikuri niSani pirvelad

1099 wels jvarosan Jofrua de builonis gerbze dafiqsirda, vinaidan am pirovnebam

macxovris saflavis mcvelis tituli miiRo. es simbolo aseve gvxvdeba ierusalimis

gerbze.

teqstis analizis safuZvelze gansazRvreT aRwerili saxelmwifos

politikuri wyobilebis forma. daakonkreteT saxelmwifo mmarTvelobis

forma;

SegviZlia Tu ara teqstSi moyvanili informaciis safuZvelze vimsjeloT

saxelmwifoSi demokratiuli sazogadoebrivi weswyobilebis arsebobis

Sesaxeb. pasuxi daasabuTeT;

romel saxelmwifozea saubari teqstSi?

nimuSi 6

arsebobs mosazreba, rom konfliqti erTmniSvnelovnad uaryofiTi movlenaa.

moiyvaneT ori argumenti am mosazrebis gansamtkiceblad, xolo ori argumenti _

am mosazrebis sapirispirod.

30

III turis davalebaTa nimuSi

qvemoT mocemulia sami resursi. yuradRebiT gaecaniT TiToeuls. Tqvens

codnasa da mocemul samive resursze dayrdnobiT, dawereT ese Temaze -,,me ar

meSinia movaleobebis, me mivesalmebi maT.”

სასწავლო რესურსი #1


1.1 ,,შენ კაცი არ მოგიკლავს, კაცისათვის არ მოგიპარავს,

ერთის სიტყვით _ რაც არ უნდა გექნა, არ გიქნია. ესეც კარგია:

უარარაობას ეგა სჯობია.”

1.2. ,,მაგრამ ეხლა ეს უნდა გკითხო: რაც უნდა გექნა, ის კი

გიქნია?”

,,კაცია ადამიანი”?! ილია ჭავჭავაძე

2.1. ,,ნუ იკითხავთ, რა შეუძლია გააკეთოს ქვეყანამ თქვენთვის; იკითხეთ, რა

შეგიძლიათ გააკეთოთ ქვეყნისათვის.”

2.2.,,ჩემო მეგობარო მოქალაქეებო მთელი მსოფლიოდან, ნუ იკითხავთ, რა შეუძლია

გააკეთოს ჩემმა ქვეყანამ თქვენთვის, არამედ, ერთად რა შეგვიძლია გავაკეთოთ

კაცობრიობის თავისუფლებისათვის?’

ჯონ კენედის გამოსვლა ინაუგურაციაზე,

1961 წლის 20 იანვარი

31


,,ადამიანი მოქმედებისათვის შეიქმნა და საკუთარი

შესაძლებლობების დაძაბვით, ხელი უნდა შეუწყოს თავისი და

სხვების გარემო პირობების შეცვლას იმგვარად, რომ ამით

საუკეთესოდ იქნეს უზრუნველყოფილი თითოეულის

ბედნიერება.”

,,მორალური სენტიმენტების თეორია”

ადამ სმითი

32

5. rekomendebuli literatura

ganaTlebisa da mecnierebis saministros mier grifirebuli saxelmZRvaneloebi:

samoqalaqo ganaTleba. Tamar meifariani, leila miqiaSvili, irine jalaRania, maia

gonaSvili, mixeil ToqmaziSvili, dali SavloxaSvili da rusudan dalaqiSvili. IX klasi,

gamomcemloba `saqarTvelos macne~.

samoqalaqo ganaTleba. nino talaxaZe, Tamar qaldani, Tamar bregvaZe da ivane

petriaSvili, IX klasi, Sps `bakur sulakauris gamomcemloba _ qarTuli biografiuli

centri~ da Sps `gamomcemloba sidi _ ekonomikuri ganaTlebisa da ganviTarebis centri“.

samoqalaqo ganaTleba. Tamar meifariani, leila miqiaSvili, irine jalaRania, maia

gonaSvili, mixeil ToqmaziSvili, dali SavloxaSvili da rusudan dalaqiSvili. X klasi,

gamomcemloba `saqarTvelos macne~.

samoqalaqo ganaTleba. nino talaxaZe, Tamar qaldani, Tamar bregvaZe da ivane

petriaSvili, X klasi, Sps `bakur sulakauris gamomcemloba _ qarTuli biografiuli

centri~ da Sps `gamomcemloba sidi _ ekonomikuri ganaTlebisa da ganviTarebis centri“.

ekonomika da saxelmwifo. nino talaxaZe, XI-XII klasi.

msoflio kultura. qeTevan kakitelaSvili, giorgi niJaraZe, nino Ciqovani, irakli CxaiZe,

maia qvriviSvili, ivane wereTeli, X-XI-XII klasi.

istoria. lali fircxalava, giorgi sanikiZe, levan gordeziani, nana cixisTavi, giorgi

kiknaZe,revaz gaCeCilaZe, mariam lorTqifaniZe, nodar asaTiani, cira CikvaiZe, farnaoz

lomaSvili, roin metreveli, zviad miminoSvili, giorgi oTxmezuri da nino kiRuraZe, VII

klasi, Sps `bakur sulakauris gamomcemloba _ qarTuli biografiuli centri~.

istoria. liana giorgobiani, marex kavTiaSvili, rusudan dauSvili, elene meZmariaSvili,

Teimuraz papasqiri, murman papaSvili,apolon TabuaSvili, Tamar xatiaSvili, oTar

janeliZe, nana iremaSvili da leri TavaZe, VII klasi, `gamomcemloba klio~.

istoria. lali fircxalava, giorgi sanikiZe, levan gordeziani, nana cixisTavi, giorgi

kiknaZe,revaz gaCeCilaZe, mariam lorTqifaniZe, nodar asaTiani, cira CikvaiZe, farnaoz

lomaSvili, roin metreveli, zviad miminoSvili, giorgi oTxmezuri da nino kiRuraZe, VIII

klasi, Sps `bakur sulakauris gamomcemloba _ qarTuli biografiuli centri~.

33

istoria. liana giorgobiani, marex kavTiaSvili, rusudan dauSvili, elene meZmariaSvili,

Teimuraz papasqiri, murman papaSvili, apolon TabuaSvili, Tamar xatiaSvili, oTar

janeliZe, nana iremaSvili da leri TavaZe, VIII klasi, `gamomcemloba klio~.

sxva damxmare literatura:

monawileoba skolis TviTmmarTvelobaSi. aluda gogliCiZe. samoqalaqo ganaTlebis

damxmare saxelmZRvanelo IX-XII klasebisaTvis, moswavlisa da maswavleblis wignebi,

Project Harmony, 2011

http://www.civics.ge/index.php?m=844

rogor gavxde aqtiuri moqalaqe. nino beselia, nino bokeria, maka korZaZe. samoqalaqo

ganaTlebis damxmare saxelmZRvanelo IX-XII klasebisaTvis, moswavlisa da maswavleblis

wignebi, Project Harmony, 2011


TanamSromloba sazogadoebrivi sargeblisaTvis. nino gvaramaZe, nino miwiSvili.

samoqalaqo ganaTlebis damxmare saxelmZRvanelo IX-XII klasebisaTvis, moswavlisa da

maswavleblis wignebi, Project Harmony, 2011


TanamSromloba adgilobriv xelisuflebasTan. nini eremaSvili, levan axvlediani.

samoqalaqo ganaTlebis damxmare saxelmZRvanelo IX-XII klasebisaTvis, moswavlisa da

maswavleblis wignebi, Project Harmony, 2011


kulturaTSorisi swavleba, T-kit. evropis sabWo da evrokomisia, 2000 w.

http://www.coe.int/t/dgap/tbilisi/library/coe_ge.asp

religiuri mravalferovneba da interkulturuli ganaTleba: saxelmZRvanelo

skolebisaTvis, evrosabWo, 2007 w.

samarTlebrivi kulturis safuZvlebi. lia gigauri, elguja makalaTia, maka feraZe, VII

klasi, PHinternational, 2011 w.

http://www.ph-int.org/ge-calls/page/158/

samarTlebrivi kultura. lia gigauri, maka feraZe, giorgi gaxelaZe, IX klasi,

PHinternational, 2011 w.

http://www.ph-int.org/ge-calls/page/158/

34

adamianiT vaWroba (trefikingi). migraciis saerTaSoriso organizacia, IX-X klasi, 2010 w.

http://www.iom.ge/ge/index.php?publications&school_education

samoqalaqo ganaTlebis leqsikoni, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociacia.

http://www.library.court.ge/upload/Dictionary_for_Civic_Education.pdf

samarTlis qalaqi. Tornike darjania, koba yaliCava, kaxa wiqariSvili, ana xaraiSvili,

giorgi gobroniZe.germaniis saerTaSoriso TanamSromlobis sazogadoeba (GIZ) 2014 weli.

http://www.library.court.ge/upload/samartlis_kalaki_for%20web.pdf

internet resursebi:

saqarTvelos parlamentis erovnuli biblioTeka, vebgverdi: http://www.nplg.gov.ge/

samoqalaqo ganaTlebis leqsikoni: http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php

CIVIL enciklopediuri leqsikoni: http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php

ganaTlebisa da mecnierebis saministros eleqtronuli wignebis biblioTeka: http://el.ge

evropis sabWos ofisi saqarTveloSi, eleqtronuli wignebis biblioTeka:

http://www.coe.int/t/dgap/tbilisi/library/human_right_ge.asp

samoqalaqo ganaTlebis veb portalis biblioTeka. samoqalaqo ganaTlebisa da pedagogTa

gadamzadebis programa, PH international:


proeqti `demokratia iwyeba SeniT!~ veb portalis biblioTeka.

http://www.dswy.eu/index.php?a=main&pid=18&lang=geo&page=1

Documents

samoqalaqo ganaTlebis saswavlo olimpiada