SAMORZĄD TERYTORIALNY A

LOKALNA POLITYKA OŚWIATOWA

Prezentację przygotowały K. Haładaj i B. Gmur

Celem prezentacji jest:

Przybliżyć samorząd terytorialny gminny i powiatowy, jego kompetencje i zasady funkcjonowania

Przybliżyć istotę i znaczenia lokalnej polityki oświatowej

Przedstawić samorząd terytorialny jako organ prowadzący szkoły

WSPÓLNOTAZe słownika j. polskiego przez wspólnotę

rozumiemy między innymi: wspólnotę duchową, etniczną, małżeńska, gospodarczą, kulturalną, majątkową a także samorządową i narodową.

Zatem biorąc pod uwagę kryterium przynależności należeć do wspólnoty i poczuwać się do niej to realizować wspólne cele, dążenia

i pragnienia.

WSPÓLNOTA SAMORZĄDOWA

Wspólnota związana z grupą osób o wspólnym terytorium, która poprzez

swoich przedstawicieli powinna zaspakajać potrzeby mieszkańców.

Ustawowo wyróżniamy

samorządy gminne, powiatowe, wojewódzkie,

o różnej wielkości i tradycjach.

Samorządy budujemy od 15 lat. Wraz ze zmianą ustroju naszego kraju, pojawiło się ustawodawstwo samorządowe.

Jako pierwsza została ustanowiona 8 marca 1990 ustawa o Samorządzie Gminnym.

Następnie ustawy z 1998 roku wprowadziły od stycznia 1999 r. trójdzielny system administracyjny Polski dodając do już istniejącego samorządu gminnego, ustawodawstwo o samorządzie powiatowym i wojewódzkim.

Nastąpiła ostatecznie decentralizacja władzy, dekoncentracja kompetencji i odpowiedzialności w każdej dziedzinie życia zbiorowego.

Tworząc samorządy ustawodawca dał możliwość wspólnotom lokalnym, (czyli mieszkańcom gminy, powiatu, czy województwa) decydowania o sprawach ważnych dla ich interesu prawnego i społecznego.

Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r z późniejszymi zmianami wyraźnie wskazuje, że zakładanie i prowadzenie publicznych przedszkoli, w tym z oddziałami integracyjnymi oraz przedszkoli specjalnych, szkół podstawowych oraz gimnazjów z oddziałami integracyjnymi z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych i gimnazjów specjalnych oraz szkół przy zakładach karnych, poprawczych i schroniskach dla nieletnich należą do zadań własnych gminy.

Oraz zakładanie i prowadzenie szkół podstawowych specjalnych i gimnazjów specjalnych szkół ponadgimnazjalnych, w tym z oddziałami integracyjnymi, szkół artystycznych, sportowych i mistrzostwa sportowego z wyjątkiem szkół i placówek o znaczeniu regionalnym należy do zadań własnych powiatu.

Samorząd gminny

Podział terytorialny naszego kraju określa, że podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest samorząd gminny. Ilekroć mowa jest o gminie należy rozumieć przez to wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium.

Gmina

jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego – wykonuje zadania publiczne tzw. własne i zlecone, (czyli te, które zostały przekazane jej przez organy władzy państwowej) we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Poprzez wykonywanie zadań własnych gmina zaspakaja zbiorowe potrzeby wspólnoty. Dlatego też gmina jest osobą prawną – tzn., że ma możliwość być podmiotem praw i obowiązków.

Wszelkie zadania organy gminne tzn. – rada gminy – wójt (burmistrz, prezydent miasta) podejmują samodzielnie i przy ich

wykonywaniu korzystają z ochrony sądowej.

Do zakresu działań gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niestrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów

Spośród zadań publicznych wykonywanych przez gminę wyróżnić można te, które są bliskie szkole , nauczaniu i wychowaniu i wykonywane jako własne. Do nich należą między innymi:

pomoc społeczna oświata kultura kultura fizyczna

Instytucje powołane w celu realizacji zadań własnych

Dla zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty w tych obszarach są prowadzone przez gminę ośrodki pomocy społecznej, żłobki, placówki oświatowo – wychowawcze w tym szkoły, biblioteki i inne placówki upowszechniania kultury i kultury fizycznej. Gminy prowadzą w ramach swoich kompetencji żłobki , przedszkola oraz szkoły podstawowe i gimnazja

Samorząd powiatowy

Mieszkańcy powiatu tworzą z mocy prawa lokalną wspólnotę samorządową.

Ustalenie granic powiatu następuje poprzez wskazanie gmin wchodzących w skład powiatu

Wszelkie zadania organy powiatowe tzn. – rada powiatu– zarząd powiatu

podejmują samodzielnie i przy ich wykonywaniu korzystają z ochrony sądowej.

Powiat

wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym, między innymi w zakresie ;

– edukacji publicznej – promocji i ochrony zdrowia– pomocy społecznej– polityki prorodzinnej– wspierania osób niepełnosprawnych– kultury i ochrony dóbr kultury– kultury fizycznej– ochrony środowiska i przyrody– porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli– współpracy z organizacjami pozarządowymi

Porozumienia pomiędzy gminą a powiatem

Powiat na uzasadniony wniosek zainteresowanej gminy może przekazać jej zadania z zakresu swojej właściwości na warunkach ustalonych w porozumieniu.

Jawność wobec obywateli

Działalność organów gminy i powiatu jest jawna. Ograniczenia jawności mogą wynikać jedynie z ustaw. Jawność obejmuje w szczególności

prawo obywateli do uzyskiwania informacji o planowaniu i

wykonaniu programów, planów w tym budżetu, wstępu na sesje i posiedzenia komisji, a także dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania uchwal, w tym protokołów posiedzeń.

Dochody własne i subwencja

Na prowadzenie zadań oświatowych ST otrzymują subwencję oświatową. Zdecydowana większość ST wydaje na edukacje większe kwoty niż to wynika z wielkości subwencji. Wszelkie zadania oświatowe, wykraczające poza niezbędne minimum, opłacane są z innych dochodów samorządu –tzw. własnych. Często te dodatkowe zadania związane są z wyposażaniem szkół, dodatkowymi zajęciami pozalekcyjnymi, wychodzeniem poza ramowy plan nauczania . Wyboru tych zadań dokonuje się spośród na ogół długiej listy ważnych i oczekiwanych zadań dla społeczności lokalnej. O wszystkich ważnych zadaniach i przedsięwzięciach należy myśleć dużo wcześniej, planować swe potrzeby ze znacznym wyprzedzeniem. W trakcie roku jest często za późno – nie tak łatwo wprowadzić zmiany do budżetu.

Zatem trzeba planować perspektywicznie na lata mając wizję rozwoju swojego społeczeństwa biorąc pod uwagę potrzeby, możliwości i priorytety.

Podejmowanie działań oświatowych

Samorząd terytorialny znajdzie możliwości finansowania jakiegoś projektu jedynie wtedy, gdy zadanie to należy do zadań własnych samorządu oraz w budżecie na takie zadania przewidziano środki.

Kazimierz Marcinkiewicz jako Poseł na Sejm RP ( 1998 ) wyraził opinię:

Nareszcie samorząd lokalny ma wpływ na kształt swojej oświaty:, „Jeśli więc chcecie Państwo – samorządowcy zaplanować coś „wyborczego” coś na krótką metę, powiedzmy na jeden rok, to poprawcie elewacje kamienic na rynku i chodniki. Może nawet wygracie wybory. Jeśli jesteście ambitniejsi i chcecie zaplanować działania na całą kadencję, rozważcie program rozwoju gospodarczego. Jeśli jednak chcecie planować rozwój społeczny i gospodarczy swojej gminy na pokolenia, to podejmujcie program strategicznego rozwoju oświaty. Od tego zaczyna się każda istotna i długotrwała zmiana.

Lokalna polityka oświatowa, to:

– Określenie priorytetów oświatowych na terenie jednostki samorządowej

– Opracowanie wieloletniego programu działań ( w oparciu o wyznaczone priorytety)

– Zagwarantowanie środków finansowych w kolejnych latach realizacji zadań

Lokalna polityka oświatowa

Tworząc lokalną politykę oświatową w ramach strategii rozwoju gminy, wskazane jest pamiętać o następujących etapach prac:

–Faza przygotowawcza–Faza diagnozowania i badania potrzeb–Faza tworzenia i uchwalania programu–Faza realizacji i ewaluacji

Pytania pomocne w fazie przygotowawczej

Kto jest odbiorcą usługi edukacyjnej prowadzonej przez samorząd? Jak zbadać potrzeby edukacyjne środowiska lokalnego, jakimi

narzędziami, kto może pomóc? Jak dokonać diagnozy obecnego stanu edukacji? Kto może być sponsorem (sprzymierzeńcem) zadań edukacyjnych? Jakie zadania i kompetencje powinna mieć rada oświatowa jednostki

samorządowej? Kto uczestniczyć powinien w tworzeniu polityki oświatowej? Kogo powołać do zespołu tworzącego podstawowe dokumenty? l inne - lista pytań jest otwarta

Powołanie zespołu do prac planistycznych:

Od dobrze wykonanej pracy w tej fazie zależy powodzenie całego programu. Powołanie zespołu roboczego jest bardzo ważne i może stanowić źródło sukcesu, jeżeli pamiętać warto o zaproszeniu przedstawicieli wielu podmiotów uczestniczących w życiu samorządu, szczególnie oświatowym, takich jak:

władze samorządowe rządowe władze, kuratoryjne dyrektorzy placówek oświatowych nauczyciele rodzice uczniowie pracodawcy związkowcy przedstawiciele Kościołów l związków wyznaniowych przedstawiciele stowarzyszeń i innych organizacji społecznych urząd pracy.

Faza diagnozowania i badania potrzeb

Bez dokładnej diagnozy i określenia potrzeb edukacyjnych projektowany materiał może być jedynie świetnym materiałem propagandowym.

Narzędzia badawcze powinny być sprawdzone. Ważna jest również interpretacja otrzymanych wyników.

Faza tworzenia i uchwalenia programu

Na tym etapie wskazane jest odbycie wielu dyskusji, spotkań, warsztatów wypracowujących najlepsze rozwiązania, uzgodnienia i propozycje ostatecznych rozwiązań.

Od początku do prac koncepcyjnych należy włączać radnych i członków rady oświatowej, zainteresowane środowisko. To ostatecznie podczas sesji rady samorządu uchwalana będzie strategia rozwoju gminy lub powiatu, w tym lokalnej polityki oświatowej.

Przy tworzeniu dokumentu należy pamiętać o następujących elementach:

WIZJA Stan, do którego należy dojść po latach, nawet jeśli wydaje się być

obecnie dla samorządu nieosiągalny.

CELE OGÓLNE Określenie misji, jaką chcemy spełnić w naszej społeczności lokalnej,

CELE SZCZEGÓŁOWE

Wyobrażony stan rzeczy, który chcemy osiągnąć w określonym czasie powinny informować o priorytetach.

PLAN STRATEGICZNY Ogólna koncepcja realizacji celów ogólnych.

Faza realizacji i ewaluacji

Dobry program zawiera sposób monitorowania i ewaluacji podejmowanych działań. Aby spełnić cele monitorowania i ewaluacji, warto korzystać z pomocy organów lub instytucji, które nie są bezpośrednio włączone w realizację projektu. Niezależność osób prowadzących ewaluację zapewni obiektywność wniosków, które można będzie wykorzystać do dokonania korekt w ustalonym programie.W ten sposób działaniom zapewnimy wysoką jakość,

Realizacja zadań i wdrożenie wprowadzanych zmian powinno się systematycznie analizować. Do czasu instytucjonalizacji wprowadzanych zmian pracować powinien zespół do wdrażania programu. Na każdym etapie prac trzeba również pamiętać o bardzo aktywnej informacji i promocji programu. Najefektywniej i najlepiej zrealizujemy zadania przy włączeniu wszystkich zainteresowanych do ustalonych zadań.

Dobrym ciałem do systematycznej obserwacji postępów prac mogłaby być przewidywana ustawą rada oświatowa, lub zespół powołany przez odpowiednią radę samorządu terytorialnego,

Idea samorządności

Idea samorządności w oświacie oznacza nie tylko lokalną skalę planowania, ale przede wszystkim włączenie w proces planowania i realizacji zadań członków społeczności lokalnej.

Zadaniem władz oświatowowych jest:

Wzniecać i podtrzymywać zainteresowanie społeczne jakością edukacji

Jasno wskazywać, czego społeczeństwo oczekuje od swoich szkół,

Ustalać rdzeń programowy dla wszystkich uczniów oraz warunki prowadzenia dodatkowych przedmiotów,

Zapewnić efektywne szkolenia nauczycieli oraz stwarzać im bogate możliwości ciągłego doskonalenia zawodowego,podnoszenia kwalifikacji i zdobywania nowych.

oraz zadaniem władz samorządowych jest:

Projektować zdrowe struktury zarządzania szkołami,w których uwzględnia się udział rodziców i lokalnej społeczności,

Zapewnić szkołom odpowiednie warunki i zasoby,

Monitorować funkcjonowanie szkół w celu zapewnienia osiągania zadowalających efektów oraz rozpoznania szkół nieefektywnych i skłonienie ich do dokonania zmian,

Bronić wolności każdej szkoły.

Zadania organu prowadzącego szkołę

Zakładanie i likwidacja szkół i placówek oświatowych

Ustalanie sieci prowadzonych przez gminę publicznych przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych

Nadawanie numerów porządkowych szkołom Łączenie szkół w zespoły i wyłączanie z zespołów Nadawanie na wniosek RP, RS oraz SU imienia szkole Zapewnienie obsługi administracyjnej, finansowej i

organizacyjnej szkoły lub placówki

Odpowiedzialność za kształcenie dzieci i młodzieży

Przekazywanie dyrektorom szkół informacji o aktualnym stanie i zmianach w ewidencji dzieci i młodzieży w wieku 3 -18 lat

Kontrola spełniania obowiązku nauki przez młodzież w wieku 16–18 l Organizacja dowozu uczniów do szkół Współpraca z dyrektorami szkół przy organizacji nauczania

indywidualnego i zapewnienie odpowiednich form kształcenia specjalnego i pomocy psych – ped.

Możliwość zwiększania l. godzin zajęć eduk. finansowanie zajęć poz. Zapewnienie środków na pomoc materialną dla uczniów Dostosowanie bazy lokalowej szkół i ich wyposażenia do potrzeb

uczniów niepełnosprawnych Przekazywanie informacji do nadzoru ped. liczbie cudzoziemców

korzystających z nauki na warunkach dotyczących obywateli polskich

Odpowiedzialność za działalność szkół

Zatwierdzanie arkuszy organizacyjnych szkół Zatwierdzanie planów finansowych szkół Przekazywanie dotacji na działalność szkół Zapewnienie warunków działania szkół lub placówek w tym

bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki Remontowanie obiektów szkolnych oraz prowadzenie zadań

inwestycyjnych w tym zakresie Wyposażenie szkół lub placówek w pomoce dydaktyczne i sprzęt

niezbędny do pełnej realizacji programów eduk i egzaminów Nadzorowanie nad działalnością szkół, placówek w zakresie spraw

finansowych i administracyjnych i przestrzeganiem obowiązujących przepisów dotyczących higieny pracy nauczycieli i uczniów, a także przepisów dotyczących organizacji pracy szkół i placówek

Wyrażenie zgody na wdrożenie w szkole eksperymentu lub innowacji

Zadania dotyczące oceny pracy i awansu zawodowego nauczycieli

wnioskowanie o ocenę pracy nauczyciela;

współpraca z organem nadzoru pedagogicznego przy ustalaniu oceny pracy dyrektora szkoły lub placówki; powoływanie komisji egzaminacyjnej na stopień nauczyciela mianowanego, udział w tej komisji, nadawanie nauczycielowi kontraktowemu stopnia nauczyciela mianowanego, pełnienie roli organu odwoławczego w przypadku odmowy nadania kolejnego stopnia awansu zawodowego nauczycielowi stażyście.

Sprawy zatrudnienia kadry szkól i placówek

•Powoływanie komisji do wyłonienia kandydata na stanowisko dyrektora szkoły lub placówki i udział w pracach tej komisji;•Powierzanie stanowiska dyrektora szkoły lub placówki i odwoływanie z tego stanowiska;•Opiniowanie kandydatów na stanowisko wicedyrektora i inne stanowiska kierownicze•Powierzanie zadań doradcy metodycznemu•Określenie obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dla nauczycieli niewymienionych w art..42 KN – pedag, psych,logop, doradców zaw.,•Określanie zasad udzielania i rozmiaru zniżek oraz przyznawania zwolnienia z realizacji

•ustalanie zasad rozliczania tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nauczycieli, dla których ustalony plan zajęć jest różny w poszczególnych okresach roku szkolnego;

•możliwość przeniesienia bez jego zgody nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania do innej szkoły w tej samej gminie z prawem powrotu na to samo stanowisko nie później niż w ciągu 3 lat;

•nakładanie na nauczycieli obowiązku podjęcia pracy w innej szkole lub szkołach i na tym samym lub - za Jego zgodą - na innym stanowisku

Zadania dotyczące wynagradzania nauczycieli

Uchwalanie regulaminów wysokości stawek i szczegółowych warunków przyznawania dodatków, sposobu obliczania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i doraźnych zastępstw

Podwyższanie minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego ze środków własnych

Tworzenie funduszu nagród dla nauczycieli

Zadania z zakresu uprawnień nauczycieli

Opracowanie na każdy rok budżetowy planu doskonalenia form doskonalenia zawodowego

Występowanie o nadanie Medalu Komisji Edukacji Narodowej

Przyznanie prawa do dodatku wiejskiego, osobistego korzystania z działki gruntu szkolnego, dodatku na zagospodarowanie

Zwiększanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży w środowiskach lokalnych to priorytet niezbędny dla rozwoju społeczeństw

Organy prowadzące szkołę mają ogromny wpływ na poziom kształcenia dzieci i młodzieży swojej społeczności lokalnej

Warunki Edukacji społeczności lokalnych zależą od możliwości budżetowych, od priorytetów ich lokalnej polityki, wspomagania szkół w ich rozwoju i współpracy samorządów i środowisk lokalnych ze szkołami na rzecz dobrego rozpoznania potrzeb edukacyjnych i ich realizacji