Temat 1: Ciepło, cieplej, gorąco!

Słowa kluczowe i definicje

Pogoda, atmosfera, gazy szklarniowe, ocieplenie globalne, energia.

Pogoda - jest to całokszałt zjawisk atmosferycznych występujących w pewnym okresie nad jakimś obszarem. Na pogodęskładają się m.in.: temperatura powietrza, ciśnienie, wiatry, opady, zachmurzenie. Atmosfera - mieszanina gazów (powietrze) otaczająca Ziemię.Gazy szklarniowe - gazy, które wchodzą w skład atmosfery charakteryzujące się całkowitą przepuszczalnością promie-niowania słonecznego, które ogrzewa Ziemię i zatrzymujące promieniowanie, które odbija się od powierzchni Ziemi.Zwiększona ilość tych gazów w atmosferze uniemożliwia ucieczkę promieniowania w kosmos i zawraca je ku powierzchniZiemi, co powoduje wzrost temperatury powietrza. Do naturalnie występujących gazów szklarniowych zaliczamy: paręwodną i dwutlenek węgla (który wydychają zwierzęta i ludzie). Ocieplenie globalne - wzrost temperatury powietrza na powierzchni Ziemi. Energia - możliwość wykonania jakiegoś działania.

Scenariusz lekcji

1) Cel zajęć:– Wyjaśnienie, czym jest atmosfera i pogoda;– Wyjaśnienie, czym są gazy szklarniowe i jak wpływają na życie na Ziemi;– Zapoznanie ze zjawiskiem ocieplenia globalnego;– Wskazanie na rolę uczniów w procesie ochrony atmosfery. 2) Osiągnięcia ucznia

Uczeń:- rozumie, czym jest atmosfera i jakie zjawiska zachodzą w niej przy powierzchni Ziemi;- potrafi wyjaśnić działanie gazów szklarniowych;- zna i rozumie przyczyny zjawiska ocieplenia globalnego;- podaje przykłady własnych działań, które mogą ograniczyć ocieplenie globalne;

3) Metody i formy pracy: pogadanka, dyskusja, „burza mózgów“.4) Środki dydaktyczne: karty pracy (załączniki do wyboru przez nauczyciela), schemat działania gazów szklarniowych w atmosferze (rysunek nauczyciela na tablicy), schemat przyczynowo-skutkowy ocieplenia globalnego. 5) Przebieg zajęć:

Część wstępnaWprowadzenie: Z pewnością potraficie opisać pogodę, która dzisiaj panuje.Na podstawie odpowiedzi nauczyciel ustala elementy, które wchodzą w skład pogody (odwołujemy się do wiedzy szkol-nej i pozaszkolnej - doświadczeń ucznia). Na tej podstawie definiujemy atmosferę.Krzyżówka (załącznik 1)

Rozwiązana krzyżówka:1) KroPle 2) WOda 3) ŚnieG4) ROsa 5) Deszcz 6) ChmurA Rozwiązanie: POGODA

Pytanie: Zastanówmy się, jak działalność ludzi może wpływać na atmosferę?Burza mózgów, wypowiedzi uczniów zapisujemy na tablicy [np. przemysł, rolnictwo, transport - odpowiedzi mogą miećszczegółową formę, np. spaliny samochodowe - rolą nauczyciela jest ich uogólnienie).

2

Wyjaśnienie: Jednym ze składników tworzących atmosferę są gazy, które występują w niej w bardzo małych ilościach -dzięki ich obecności temperatura powietrza przy powierzchni Ziemi jest odpowiednia dla istnienia i rozwoju życia. Nauczyciel podaje definicję oraz przykłady gazów szklarniowych. Odwołuje się do zasady działania szklarni (jeżeli szklar-nia znajduje się w pobliżu szkoły może tam zabrać klasę). Gazy te działają w atmosferze podobnie, jak szklarnia, której szklane ścianki przepuszczają promieniowanie słoneczne i za-trzymują je wewnątrz, nie pozwalając uciec. Jeżeli byliście kiedyś w szklarni wiecie, że panująca tam temperatura powie-trza jest wyższa niż na zewnątrz. Naukowcy obliczyli, że gdyby nie było gazów szklarniowych na Ziemi panowałaby przezcały czas ujemna temperatura powietrza. Pytanie: Zastanówmy się, czy wówczas byłoby możliwe powstanie życia na naszej planecie?Dyskusja moderowana przez nauczyciela, której wynikiem jest stwierdzenie, że życie nie byłoby wówczas możliwe. Wyjaśnienie: Jednym z gazów, który zatrzymuje promieniowanie w atmosferze i powoduje podniesienie się temperaturypowietrza jest para wodna, która tworzy chmury. Doświadczenie 1: Tworzymy chmury (załącznik 2).Przeprowadzenie doświadczenie wymaga nadzoru nauczyciela lub rodziców!

Część zasadnicza

Wprowadzenie: Z powodu wzrostu ilości gazów szklarniowych wytwarzanych przez ludzi podnosi się temperatura powi�e-trza na Ziemi (niczym w szklarni). Takie zjawisko nazwiemy globalnym (bo dotyczy całego globu) ociepleniem.

Ćwiczenie 2: Wiart i chmury

Przykładowe zdania:" Para wodna jest gazem szklarniowym." Życie na Ziemi jest możliwie dzięki atmosferze. " Temperatura powietrza na Ziemi wzrasta." Gazy szklarniowe wytwarzane są także w wyniku działalności ludzi" Spaliny samochodowe nie zanieczyszczają powietrza.

Pytanie: Dlaczego globalne ocieplenie jest niebezpieczne?Uczniowie podają przykłady, nauczyciel naprowadza ich na właściwe odpowiedzi.Przykłady zjawisk, które mogą zaistnieć w wyniku podniesienia się temperatury powietrza na Ziemi:

1) Więcej opadów atmosferycznych; częstsze i gwałtowniejsze sztormy.Podwyższona temperatura powietrza może być przyczyną zwiększenia ilości opadów. W niektórych regionach na Ziemi, w innych natomiast może sprawić, że zabraknie wody.2) Więcej susz i pożarów.Wyższa temperatura powietrza zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia susz i zagrożenie wybuchania wielkich pożarów.3) Klęska głodu i niedożywienia.W wielu regionach świata (np. w Afryce i Azji) obniży się wysokość zbiorów zbóż, które są podstawą wyżywienia ludności.4) Fale gorąca i epidemie.Częste fale gorąca mogą prowadzić do zwiększonej liczby zgonów, tak jak miało to miejsce w Europie w lecie 2003 roku.Choroby, które rozwijają się w gorącym klimacie (np. malaria) rozprzestrzenią się. 5) Topnienie lodowców i wcześniejsze odwilże.

3

Gra ruchowa skupiająca się na zagadnieniu zmian klimatycznych pod wpływem działalności człowieka.

Utrwalenie i poszerzenie wiedzy nabytej w czasie zajęć.

Koordynacja, analiza, klasyfikacja.

Efekt cieplarniany, wzrost efektu cieplarnianego, zmiany klimatu, postępowanie ludzi, zużycie energii.

Lista krótkich zdań (prawdziwych i fałszywych) na temat zmian klimatycznych.

Uczniowie zostają podzieleni na dwie drużyny ( wiatr i chury ). Nauczyciel głośno odczytuje zdania. Kiedy czyta zdanie, które

jest prawdziwe, wiatry gonią chmury. Jeżeli odczytane zdanie jest fałszywe chmury łapią wiatry.

OpisCelePostępowanieKluczowe problemyMateriałyPrzebieg ćwiczenia

4

Podniesienie temperatury powietrza na Ziemi przyspieszy topnienie lodowców i czap lodowych na biegunach. Spowodujerównież wcześniejsze odwilże na rzekach i jeziorach (co przyczyni się do wzrostu zagrożenia powodziami). 6) Podniesienie się poziomu mórz. Topnienie lodowców doprowadzi do podniesienia się poziomu wody w morzach. Do roku 2050 miasta takie jak Londyn czy Nowy Jork mogą znaleźć się częściowo pod wodą. 7) Wymieranie gatunków zwierząt i roślin.Wiele zwierząt i roślin, które nie będą potrafiły przystosować się do nowych warunków zginie.

Ćwiczenie 3: Wykonajcie rysunek, pokazujący niebezpieczeństwo związane z podniesieniem temperatury powietrza naZiemi.Pytanie: Co możemy zrobić, aby zatrzymać globalne ocieplenie?„Burza mózgów“, wypowiedzi uczniów spisujemy na tablicy. Zwracamy uwagę na te propozycje, które wskazują na indy-widualne działania możliwe do przeprowadzenia w domu lub w szkole. Komentarz: Niektóre kraje wprowadzają specjalne przepisy, które mają pomóc zatrzymać globalne ocieplanie. Mimo to,na nic się one nie przydadzą, jeśli my, zwykli ludzie, nie będziemy ich realizować. Istnieje wiele sposobów, dzięki którymto właśnie Ty i ja możemy powstrzymać globalne ocieplanie. Działania, które możesz wykonać wcale nie zabierają wieleczasu ani nie są drogie. Ponieważ główną przyczyną ocieplania się klimatu są gazy szklarniowe, powinniśmy zrobić coś,aby ich tyle nie wypuszczać do atmosfery. Dużo szkodliwych gazów produkują elektrownie, w których spala się np. węgielkamienny. Po co one istnieją? (oczekiwana odpowiedź - po to aby dostarczać ciepła i prądu do naszych mieszkań). Jest wiele prostych sposobów oszczędzania energii. Pomoże to nie tylko ograniczyć globalne ocieplenie, ale równieżzmniejszy domowe rachunki za prąd i gaz. Chroniąc środowisko przyrodnicze możesz oszczędzać pieniądze!Oto kilka prostych działań, które pozwalają oszczędzać energię w domu i szkole. Niektóre z nich być może znacie. Podnieś-cie rękę, jeżeli stosujecie, któreś z tych działań.Nauczyciel odczytuje listę działań (załącznik �3) i mobilizuje uczniów do zgłaszania się i komentowania własnych doświad-czeń w tym zakresie.

Ćwiczenie 4: Droga do szkoły (załącznik 4).

Część końcowa

Podsumowanie zagadnień poruszonych w toku zajęć. Ujęcie ich w logiczny ciąg przyczynowo-skutkowy:

Komentarz: Planeta Ziemia potrzebuje twojej pomocy, więc zbierz siły i ruszaj do działania. Niech Twoim zwyczajem staniesię oszczędzanie energii. Podziel się swoimi pomysłami z kolegami i postarajcie się zrobić coś dla siebie i swojej przyszłości!

6) Propozycje pracy domowejWykonajcie plakat, którego tematem jest hasło: Zatrzymajmy globalne ocieplenie! Możecie pracować pojedynczo lub w gru-pach, poproście rodziców o pomoc. Najpierw zbierzcie materiały, które chcielibyście wykorzystać. Rozplanujcie ich ułożeniena plakacie - pamiętajcie o pozostawieniu miejsca na tekst i na własne rysunki (wykonajcie je na osobnych kartkach, a na-stępnie wklejcie). Nie zapomnijcie o tytule plakatu. To od Was zależy jak plakat będzie wyglądał i czy spełni swoją rolę.Najlepsze prace zostaną wywieszone w klasie.

Temat 2: Energia - ukryte możliwości

Słowa kluczowe i definicje

Energia, odnawialne i nieodnawialne źródła energii, poszanowanie energii. Energia - możliwość wykonywania określonego działania

Scenariusz zajęć

1) Cel zajęć:– Wyjaśnienie, czym jest energia i skąd ją czerpiemy;– Uzmysłowienie, w jaki sposób i do jakich celów zużywamy energię;– Uświadomienie, że niektóre źródła energii kończą się bezpowrotnie;– Zwrócenie uwagi na konieczność poszanowania energii i ograniczenie jej zużycia. 2) Osiągnięcia ucznia

Uczeń:- rozumie, czym jest energia i skąd ją czerpiemy;- rozumie, do czego nam jest potrzebna energia;- wie, że niektóre źródła pozyskiwania energii mogą się wyczerpać;- rozumie konieczność poszanowania energii.

3) Metody i formy pracy: pogadanka, dyskusja, „burza mózgów“.4) Środki dydaktyczne: karty pracy (załączniki do wyboru przez nauczyciela), chusteczka, wyciskarka do owoców, owoce,cukier, woda, lód.5) Przebieg zajęć:

Część wstępna

Pytania: Co to jest energia? Skąd ją czerpiemy?Komentarz: Energia jest we wszystkim, co Cię otacza: W ciągu dnia świeci Słońce, które daje nam ciepło. Nasze ciała prze-twarzają pokarm, w celu dostarczenia energii potrzebnej do pracy, zabawy, a także... odpoczynku. Inne rodzaje energii,których używamy pomagają uprościć codzienne czynności i uczynić nasze życie wygodniejszym. Wszyscy korzystamy z energii przez cały czas. Zużywamy ją nawet w czasie snu. Używamy jej do napędzania samochodów, dzięki niej rozświ�e�t-lamy ciemności nocy, czyścimy ubrania, korzystamy z komputerów, oglądamy telewizję. To ona ogrzewa nasze domy.Energia jest łatwo dostępna i tania, tańsza niż była dawniej. Przyzwyczailiśmy się do niej tak, że niemal nie zauważamy jejistnienia. Mimo to jest bardzo istotna dla naszego życia, a my sami jesteśmy od niej zależni.

Gra 1: Złap ogon Smoka Energusia. Gra na podwórzu szkolnym lub w terenie. Cel: Uświadomienie ile energii pochłania zabawa.Przebieg gry: – Uczestnicy ustawiają się jeden za drugim,– Ostatni uczeń w szeregu wciska chusteczkę za pasek. Smok kilka razy groźnie ryczy, żeby dodać sobie otuchy,– Na dany przez nauczyciela sygnał, smok zaczyna łapać swój ogon, uczeń - głowa stara się złapać chusteczkę. Gdy to się

uda, następuje zamiana i gra zaczyna się od nowa.Podsumowanie: Nauczyciel zwraca uwagę zmęczonym i zdyszanym uczniom, ile energii musieli zużyć, żeby mieć siłęchwytać ogon smoka. Pytanie: Podajcie przykłady wykorzystania energii w Waszych domach?

Ćwiczenie 1: Uzupełnij zdania. (załącznik 1)

5

Część zasadnicza

Wstęp: Prawie cała energia dostępna na Ziemi pochodzi ze Słońca. Słońce ogrzewa naszą planetę i umożliwia rozwój życia.Rośliny nie tylko rosną dzięki energii, ale również ją gromadzą. Korzystają z niej zwierzęta, które zjadają rośliny. Te z koleidostarczają energii drapieżnikom, które pożerają zwierzęta roślinożerne. Ty również uzyskujesz swoją porcję energii zja-dając rośliny lub zwierzęta.

Gra 2: Łańcuch pokarmowy? Nauczyciel przydziela role: lisa, myszy, ślimaka i liścia lub/i planktonu, małych rybek�, drapieżnych ryb, wędkarza. Następniepyta pozostałe dzieci, kto kogo (co) zjada. „Aktorzy“ inscenizują role zjadanych i zjadających. W podsumowaniu nauczycielzapisuje na tablicy kolejność w łańcuchu pokarmowym. Zagajenie: Ludzie nauczyli się jak wykorzystywać energię dawno temu. Już tysiące lat temu używali ognia jako źródłaświatła, do ogrzewania oraz do gotowania jedzenia. Pytanie: Powiedzcie, co oprócz ognia było jednym z pierwszych naturalnych źródeł energii i do jakich celów je wykorzysty-wano? (chodzi o wiatr)Pytanie: Gdzie na Ziemi ukryte są źródła energii? Komentarz: Ludzie odkryli również inne źródła energii, które w większości znajdują się pod ziemią w postaci kopalin. Sąto złoża paliw kopalnych, które powstały przed milionami lat. Pytanie: Powiedzcie jak się one nazywają? (węgiel kamienny i brunatny, ropa naftowa i gaz ziemny)Pytanie: W których dziedzinach życia stosujemy energię, uzyskaną z paliw kopalnych?Wyjaśnienie: Paliwa kopalne należą do nieodnawialnych źródeł energii. Pytanie: Powiedzcie, co oznacza, że są one nieodnawialne?Komentarz: Omówione już wcześniej źródła: słońce i wiatr określamy mianem odnawialnych źródeł energii. Pytanie: Powiedzcie, co oznacza, że są one odnawialne?

Ćwiczenie 2: Lemoniada bez prądu. Uczniowie przygotowują świeżą lemoniadę bez użycia prądu. Cel: Uświadomienie, że wiele czynności możemy wykonać bez energii elektrycznej.Przebieg: Uczniowie z owoców, cukru i wody przygotowują napój.W trakcie spożycia nauczyciel pyta uczniów, jakie jeszcze prace domowe można wykonać bez użycia prądu.

Ćwiczenie 3: PantonimaZagajenie: Wiemy już, że spalanie paliw kopalnych i produkcja energii jest szkodliwa dla środowiska. Do atmosfery uwal-niane są gazy szklarniowe, które są odpowiedzialne za proces nazywany globalnym ociepleniem. Zastanówcie się, w jaki sposób możecie ograniczyć zużycie energii, na co dzień. Pamiętajcie, że im mniejsze jej zużycie tymmniejsze zużycie źródeł energii i mniejsza ilość gazów szklarniowych uwolnionych do atmosfery. Ważne jest również to, żeszanując energię oszczędzasz pieniądze!

6

Gra mająca na celu ukazanie powiązań między paliwami, organizmami i energią. Koordynacja, analiza, klasyfikacja.

Przyswojenie nowych terminów poznanych na zajęciach i zrozumienie powiązań przyczynowo-skutkowych.

Praca w grupach, powiązanie przyczyna-skutek, ustanowienie powiązań między elementami cyklu, wskazanie podobieństw

i różnic, obserwacja.

Energia, paliwa, organizm.

Tabela do wypełnienia

Przed rozpoczęciem zadania wszystkie terminy muszą zostać zdefiniowane. Następnie każdy uczeń musi zaprezentować, przy

pomocy pantomimy, jeden z terminów wskazany mu przez nauczyciela. Pozostali uczniowie muszą go odgadnąć. Gra toczy się

tak długo, aż każdy uczeń odegra scenkę.

OpisCelePostępowanie

Kluczowe problemyMateriałyPrzebieg ćwiczenia

Ćwiczenie 4: Budujemy własny obwód elektryczny (załącznik �2). Ćwiczenie wykonywane jest pod kontrolą nauczyciela. Cel: �P�o�k�a�z�a�n�i�e� zasady działania obwodu elektrycznego i zwrócenie uwagi na konsekwencje związane z produkcja energiielektrycznej.

Część końcowa

6) Podsumowanie zajęć. Propozycje pracy domowej:1. Pomyśl o codziennych czynnościach i zastanów się skąd pochodzi energia, której używasz do ich wykonania? Wyobraźsobie, że musisz żyć bez tych źródeł energii. Wypisz kilka codziennych czynności, których nie mógłbyś wykonać bez dostępudo energii elektrycznej. 3. Skorzystajcie z dostępnych słowników lub spytajcie się rodziców i napiszcie, co oznacza słowo „szacunek“.

7

Paliwo

Gaz ziemny SłońceWodaSłońceChlebWiatrSłońceGaz ziemny

Organizm/Maszyna

BoilerBaterie słoneczneMłynKalkulatorOrganizm ludzkiOdbiornik TVPanele słoneczneAutobus

Działanie

Ogrzewanie wodyOświetlanieProdukcja mąkiLiczenieCzytanie książkiOglądanie telewizjiOgrzewanie wodyTransportowanie pasażerów

Temat 3: Tajemnicze etykietki

Słowa kluczowe

Etykieta energetyczna produktu

Scenariusz zajęć

1) Cel zajęć:– Wyjaśnienie, czym jest etykieta energetyczna produktu i do czego służy;– Wyjaśnienie, w jaki sposób należy odczytywać treść zawartą na etykietach;– Zwrócenie uwagi na powiązanie między właściwym wyborem kupowanego urządzenia a oszczędnością pieniędzy. 2) Osiągnięcia ucznia:

Uczeń:- rozumie, czym jest etykieta energetyczna produktu i jak z niej korzystać;- rozumie ich treść;- rozumie związek między właściwym wyborem kupowanego urządzenia a możliwością oszczędzania pieniędzy.

3) Metody i formy pracy: pogadanka, dyskusja, „burza mózgów“, praca w grupach.4) Środki dydaktyczne: karty pracy (załączniki do wyboru przez nauczyciela), etykiety energetyczne. 5) Przebieg zajęć:

Część wstępna

Wstęp: Twoi rodzice kupując nowy sprzęt gospodarstwa domowego podejmują trudną decyzję. Zastanawiają się nadceną, marką, wyglądem, dostępnymi modelami, a coraz częściej nad zużyciem energii elektrycznej i kosztami użytkowaniasprzętu, które się z tym wiążą. Wiadomo, co miesiąc z Zakładu Energetycznego przychodzi rachunek za zużyty prąd i trze-ba sięgnąć do portfela.Doświadczenie: Przyjrzyjcie się licznikowi energii elektrycznej. Zwróćcie uwagę na pasek z cyferkami oznaczającymizużycie energii elektrycznej w kilowatach (kW) na godzinę. Włączcie następnie kilka urządzeń, np. czajnik elektryczny,telewizor. Cyfry na pasku w liczniku zaczną się przesuwać w zawrotnym tempie. Każdy obrót paska kosztuje! Może zamiast wydawać złotówki na prąd warto je zaoszczędzić na własne potrzeby?

Część zasadnicza

Nauczyciel rozdaje wcześniej przygotowane etykiety i prosi o ich opisanie i scharakteryzowanie.

Polecenie: Czy spotkaliście się już wcześniej z takimi etykietami? Wymieńcie znane Wam urządzenia/produkty, do którychdołączone są takie lub podobne etykiety.Komentarz/wyjaśnienie: Etykieta produktu jest kawałkiem papieru, materiału, plastiku itd., na którym opisano istotne i uży-teczne informacje na temat danego produktu. Objaśnia m.in. pochodzenie, wytwórcę, markę, zawartość, sposób wykorzy-stania lub przeznaczenie produktu, którego dotyczy. Etykiety mogą pomóc twoim rodzicom w podjęciu właściwej decyzji. Z takiej etykiety możecie dowiedzieć się czy dany pro-dukt należy w swojej kategorii (np. zmywarki, chłodziarki) do bardziej lub mniej oszczędnych energetycznie. Na etykiecieznajdziecie również porównanie innych istotnych cech produktów, np. w przypadku pralek będzie to wydajność wirowa-nia i poziom zużycia proszku.Informacja, którą przekazują nam etykiety jest zazwyczaj krótka i zwięzła. Nie zawsze można ją zrozumieć bez pewnejfachowej wiedzy. Dlatego pełniejszą informację można znaleźć w dołączanych do produktu broszurach lub instrukcjachobsługi.Nauczyciel prezentuje folię z etykietą energetyczną i omawia, co się na niej znajduje (załącznik 1).

8

Komentarz: To, co najważniejsze, czyli zużycie energii jest opisane literami od A do G (A - najniższe zużycie, G - najwyższe).Najmniej jej zużywają sprzęty oznaczone literą A. Te, które są najbardziej energochłonne otrzymały literę G. Ponieważwielkie firmy produkujące urządzenia potrzebne w każdym gospodarstwie domowym sprzedają je na całym świecie,w� różnych krajach można kupić te same produkty, np. telewizory, komputery, magnetofony, do których dołączone są ety�-kiety o podobnej treści napisane tylko w różnych językach.

Ćwiczenie 1: Jak oszczędzać energię w domu? (załącznik 2). Nauczyciel dzieli klasę na kilka grup. Polecenie: Obejrzyjcie rysunki, a następnie powiedzcie, w jaki sposób mieszkająca w tym domu rodzina może oszczędzaćenergię. Uczniowie prezentują swoje pomysły, nauczyciel moderuje pracę grup.

Ćwiczenie 2: „Zielone“ plakaty na energetyczne tematy.Cel: Wprowadzenie własnych symboli i oznaczeń idei dotyczących poszanowania energii, które ułatwiają ich zapamięty-wanie i kojarzenie.Przebieg: Wypisujemy na tablicy kilka haseł z dziedziny poszanowania energii, które powinny zapamiętać uczniowie. Nas-tępnie prosimy, aby każdy z nich wybrał sobie dowolne hasło i narysował je w postaci prostego rysunku (na rysunku możnawykorzystać słowa). Najciekawsze i najstaranniejsze prace wywiesimy w klasie.Tłumaczenie języka w formie obrazków powoduje, że uczeń lepiej zapamięta te hasła i wyzwoli przy tej okazji wyobraźnięoraz emocje. Przykłady haseł:

– Czyste powietrze to zdrowie– Ja się zmienię i zatrzymam globalne ocieplenie– Energia na wagę złota– Oszczędzając energię, oszczędzasz pieniądze– Szanuję energię– Etykieta energetyczna prawdę ci powie– A najlepsze, G niegrzeczne!

Część końcowa

Podsumowanie:Etykieta energetyczna:

– Jest to najpopularniejsza etykieta w Europie– Wprowadzona we wszystkich państwach należących do Unii Europejskiej– Wskazuje ile produkt zużywa prądu:

– „A“ najmniej – „G“ najwięcej

– Zawiera informacje o możliwościach produktu i jakości działania– Produkty, na których znajdziesz tę etykietę to:

– pralki– zmywarki– chłodziarki– piekarniki– żarówki– suszarki do ubrań– lodówko-zamrażalki– zamrażarki

6) Propozycje pracy domowej (pozalekcyjnej):Przeprowadź „śledztwo“ i wyszukaj (poproś rodziców, żeby Ci pomogli) etykiety energetyczne produktów, które są u Ciebiew domu (np. ostatnio kupionych). Sprawdź, do której klasy energetycznej są zaliczone.

9

Temat 4: Kupujemy i korzystamy z oszczędnych urządzeń

Słowa kluczowe Wydajne energetycznie (oszczędne) urządzenia domowe, zużycie energii elektrycznej. Scenariusz zajęć

1) Cel zajęć: – Wyjaśnienie, dlaczego warto kupować urządzenia zużywające mało energii– Przyzwyczajenie do czytania etykiet energetycznych– Zwrócenie uwagi na powiązanie między właściwym wyborem kupowanego urządzenia a oszczędnością pieniędzy 2) Osiągnięcia ucznia

Uczeń:- rozumie, dlaczego warto kupować urządzenia zużywające mało energii;- zna etykiety energetyczne i rozumie oznaczenia klasy energetycznej urządzenia;- rozumie związek między właściwym wyborem kupowanego urządzenia a możliwością oszczędzania pieniędzy.

3) Metody i formy pracy: pogadanka, "burza mózgów", praca w grupach, metoda wywiadu.4) Środki dydaktyczne: karty pracy (załączniki do wyboru przez nauczyciela). 5) Przebieg zajęć:

Część wstępna

Wprowadzenie: Wszyscy ludzie zużywają energię własnych organizmów. Energia ta jest łatwo dostępna i korzystamy z niej zazwyczaj bez wysiłku. Nie musimy nawet o niej myśleć. Pytanie: Dlaczego więc mamy przejmować się energią, którą zużywają urządzenia domowe zasilane prądem? („burzamózgów“ - kilka odpowiedzi z klasy)Przypomnienie: Ocieplenie globalne jest wynikiem nadmiernego wytwarzania gazów cieplarnianych, za co odpowiadam.in. spalanie paliw w elektrowniach. Oszczędzając energię elektryczną wydajesz mniej pieniędzy i chronisz środowisko. Pytanie: Co to ma wspólnego z urządzeniami domowymi? („burza mózgów“ - kilka odpowiedzi z klasy)Konkluzja: Niemal cała energia, którą zużywamy pochodzi z elektrowni, które wytwarzają ją spalając paliwa kopalne. W tym procesie, oprócz energii, wytwarzane są gazy szklarniowe, które mają wpływ na atmosferę. Wydajne energetyczniei nowoczesne urządzenia potrzebują mniej prądu niż ich starsze modele. Pytanie: Co różni nowe urządzenia gospodarstwa domowego od tych starszych? Wnioski: Przede wszystkim zużywają mniej energii elektrycznej, mniej wody i mniej detergentów niż podobne urządzenia10 czy 15 lat temu. Są również lepiej zaprojektowane, bezpieczniejsze i wygodniejsze w użyciu. Sprawiają, że nasze życiejest prostsze i mamy więcej czasu dla siebie.Urządzenia „pożerające“ prąd pożerają także pieniądze Twoich rodziców! Więcej zużytej energii oznacza większe rachun-ki za prąd.

Ćwiczenie 1: Myślę, więc oszczędzam. (załącznik 1).

Część zasadnicza

Projekt: Nauczyciel proponuje wykonanie projektu p.t. „Wizyta w sklepie“.Nauczyciel zabiera uczniów do sklepu ze sprzętem AGD. Uczniom zwykle podobają się zajęcia w sklepie. Cel: Ćwiczenie zdolności komunikacyjnyh oraz sprawdzenie nabytej wiedzy w praktyce. Przygotowanie: Niektóre sprzęty, które uczniowie będą oglądać w sklepie mogą nie mieć etykiet energetycznych lub miećtylko część wymaganych danych. Dlatego lepiej upewnić się wcześniej w sklepie czy oferowane przez nich produkty posi�a-dają wymagany opis. Z kierownictwem sklepu należy ustalić termin wizyty i poprosić o przydzielenie osoby z obsługi,która będzie oprowadzała dzieci i odpowiadała na ich pytania.Przebieg: Nauczyciel dzieli klasę na grupy, przydzielając każdej urządzenie domowe. Następnie omawia ćwiczenie:

10

Wyobraźcie sobie, że jesteście dorośli i że właśnie urządzacie swoje nowe mieszkanie. Każda grupa wybierze sobie jedentyp urządzenia domowego (pralka, lodówka, zmywarka, itp.), które będzie chciała „kupić“. Sprawdźcie, czy produkty sązaopatrzone w etykiety informujące o tym ile energii zużywają. Odpowiedzcie na następujące pytania (pomoże wam w tymobsługa sklepu - możecie zadawać pytania):– Czy wszystkie produkty są oznaczone etykietami energetycznymi?– Czy prawdą jest, że najbardziej oszczędne energetycznie produkty są również najdroższe?– Czy ludzie kierują się informacjami z etykiet energetycznych przy zakupie nowych urządzeń?– Czy kupują więcej urządzeń oszczędnych energetycznie niż kiedyś?

Część końcowa

Podsumowanie: Kiedy kupujesz jakieś urządzenie płacisz nie tylko jego cenę, ale również opłacasz koszty jego użytkowa-nia, tak długo jak długo z niego korzystasz. W ciągu „życia“ urządzenia koszty energii, którą zużywa mogą znacznieprzewyższyć jego cenę. Dlatego właśnie warto kupić urządzenie energooszczędne. Ćwiczenie 2: Ochrona środowiska = oszczędność pieniędzy (załącznik 2).

6) Propozycje pracy domowej1. Malowanka: Narysujcie, co Wam najbardziej się podobało w czasie wizyty w sklepie. 2. Spytajcie się rodziców, jak dawno temu kupowali urządzenia, które czerpią prąd elektryczny (pralka, lodówka, telewi-zor i inne). Dowiedzcie się też, kiedy zamierzają wymienić je na nowe i co zrobią ze starymi. W ten sposób będziecie wie-dzieli jak długo „żyją“ te urządzenia w Waszym domu.

11

ZAŁĄCZNIKI

Temat 1: Ciepło, cieplej, gorąco!

Załącznik 1

Krzyżówka

Hasła do wpisania:1) Kap, kap, kapią ... 2) Jest potrzebna do życia, występuje na ziemi i w powietrzu3) Płatki spadające z zimowego nieba4) Rano błyszczy kropelkami na powierzchni liści5) Kiedy nas złapie otwieramy parasole6) Gdy pojawia się na niebie może padać

12

1

2

3

4

5

6

13

Załącznik 2

Doświadczenie: Tworzymy chmury

W prosty sposób możesz poznać zasadę tworzenia się chmur. Uważnie wykonaj poniższe polecenia:1. Zagotuj wodę w garnku2. Przelej ją do szklanego (przeźroczystego) naczynia3. Połóż na talerzu kawałki lodu (wcześniej zamrożone w zamrażarce) 4. Ustaw talerz z lodem na szklanym naczyniu wypełnionym gorącą wodą5. Zasłoń okna, tak by w pomieszczeniu było ciemno6. Podświetl latarką naczynie, a zobaczysz jak powstają chmuryWyjaśnienie: Para wodna unosząca się nad gorącą woda styka się z chłodną powierzchnia talerza i tworzy chmurę.

Załącznik 3

Działania, które pozwalają oszczędzać energię i chronić środowisko przyrodnicze:

W domu:

1. Gaś niepotrzebne lampy, wyłączaj urządzenia domowe, których nie używasz w danej chwili. 2. Używaj energooszczędnych żarówek. Są droższe od tych zwykłych, ale pracują osiem razy dłużej i zużywają �2�0% energii

wykorzystywanej przez zwykłe żarówki. Świecą przy tym tak samo jasno. (Uwaga! Oświetlenie energooszczędne powinno być stosowane tylko w przypadku, gdy napięcie w sieci wynosi 230V.)

3. Gotując herbatę nalewaj do czajnika tylko tyle wody ile potrzebujesz. Nie napełniaj go po brzegi, jeśli nie ma takiej potrzeby.

4. Nie zostawiaj drzwi lodówki lub zamrażalnika otwartych oraz nie wkładaj doń ciepłego jedzenia. 5. Kiedy twoi rodzice będą kupować nową lodówkę lub pralkę zwróć ich uwagę na etykietę energetyczną. Wybierzcie

urządzenie, które zużywa najmniej energii. 6. Oczyszczanie i pompowanie wody do naszych domów wymaga wiele energii, więc postaraj się jej nie marnować. Biorąc

prysznic oszczędzasz trzy razy więcej wody niż kąpiąc się w wannie. Zakręcaj kapiące krany i nie zostawiaj lecącej wody, kiedy myjesz zęby.

7. Oddawaj do wtórnego przetworzenia papier, plastik, puszki i szkło. Kiedy idziesz na zakupy zwracaj uwagę na opakowania. Wiele opakowań lub produktów może zostać powtórnie użytych.

W szkole:8. Pamiętajcie o zgaszeniu świateł, wyłączeniu komputerów oraz innych urządzeń, kiedy wychodzicie z klasy. 9. Zachęćcie dyrekcję szkoły do zainwestowania w energooszczędne oświetlenie. 10. Czy w twojej szkole prowadzona jest zbiórka makulatury lub puszek? Jeśli nie, to postarajcie się zacząć taką akcję.

Poromawiajcie na ten temat z nauczycielami.11. Postarajcie się nie marnować papieru. Pamiętajcie, że im więcej papieru zużyjecie tym więcej drzew zostanie wycię-

tych i więcej energii elektrycznej będzie potrzebne do ich przetworzenia w papier. Jeśli to możliwe używajcie papieru z makulatury i zapisujcie go z dwóch stron.

12. Dobrym pomysłem są wspólne dojazdy do szkoły. Zapytajcie, czym nauczyciele i wasi koledzy dojeżdżają na lekcje. Może moglibyście jeździć razem? Może osoby z różnych klas mieszkają niedaleko siebie i mogłyby dzielić samochód, którym są dowożone do szkoły? A może wasi koledzy chętnie chodziliby pieszo do szkoły, ale sami czują się nieswojo?

13

14

Załącznik 4

Ćwiczenie: Droga do szkołyObejrzyjcie rysunki, na których pokazano cztery różne sposoby dojazdu do szkoły. Omówcie zalety i wady każdego z tychsposobów.

15

16

ZAŁĄCZNIKI

Temat 2: Energia - ukryte możliwości

Załącznik 1

Wypełnij luki w zdaniach wpisując wyrazy z ramki. Każdego słowa użyj tylko raz.

promieni Słońca gromadzą elektryczność światła słonecznego

1. Energię słoneczną czerpiemy ze ................................................, które jest wielką kulą gazu.

2. Energia słoneczna dociera do Ziemi pod postacią ..................................... .

3. Rośliny .............................................. energię słoneczną w swoich liściach.

4. Kalkulatory słoneczne używają ............................................., które zmieniają na .......................................... .

17

Załącznik 2

Ćwiczenie: Budujemy własny obwód elektrycznyCo nam będzie potrzebne?

" Płaska bateria 4,5-woltowa" Dwa kawałki izolowanego (pokrytego plastikiem) przewodu elektrycznego" Żaróweczka od latarki" Nożyczki

Wykonajcie polecenia:1) Usuńcie nożyczkami izolację na końcach przewodów - uważajcie, żeby nie przeciąć miedzianych drucików, które są we-

wnątrz!2) Koniec każdego przewodu owińcie na jednej końcówce baterii.3) Wolne końce przewodów dotknijcie do żarówki (przykładając jeden koniec przewodu do gwintu, a drugi do czubka po-

niżej gwintu).Co się stało? Dlaczego żaróweczka zaświeciła?Prąd elektryczny wytwarzany przez baterię dopływa przewodami do włókna żaróweczki, w którym energia elektrycznazmienia się w energię cieplną i świetlną. Zwróćcie uwagę, że świecąca żaróweczka nagrzewa się.

18

ZAŁĄCZNIKI

Temat 3: Tajemnicze etykietki

Załącznik 1

Pokoloruj strzałki w Etykiecie Energetycznej zgodnie z zasadą, że kolor ciemny zielony oznacza najwyższą efektywnośćenergetyczną, a kolor czerwony - najniższą.

19

Załącznik 2

20

ZAŁĄCZNIKI

Temat 4: Kupujemy i korzystamy z oszczędnych urządzeń

Załącznik 1

Myślę, więc oszczędzam.Zastanów się i zapisz w "stopkach" pomysły małych kroków, które możesz zrealizować, by Twój dom stał się energo-oszczędny.

21

Załącznik 2

Wykonajcie obliczenie:

Lodówka nr 1 kosztuje 1250 zł i zużywa rocznie energię elektryczną wartą 170 zł. Lodówka nr 2 (która jest bardziej wydajna energetycznie) kosztuje 1500 zł i zużywa prąd za 105 zł. Która lodówka okaże się tańsza po 10 latach użytkowania?

Miejsce na obliczenia

22