www.schoolofeducation.eu

School of Education2008-2010ONZE PROJECTEN, ONZE TROEVEN!

1

Beste lerarenopleider

In het kader van het Expertisenetwerk ‘School of Education’ van de Associatie K.U.Leuven werken wij sinds enkele jaren nauwsamen met 22 onderwijsinstellingen die een lerarenopleiding aanbieden (12 hogescholen, 9 Centra voor Volwassenenonderwijsen de K.U.Leuven).

Via allerlei samenwerkingsverbanden streven we ernaar de lerarenopleidingen te verbeteren. Een belangrijk aspect hierin is deverdere professionalisering van de lerarenopleiders. Ook hier trachten we een steentje in bij te dragen. Onze projecten zijn hiertoehet instrument bij uitstek. Binnen deze projecten werken verschillende partners samen rond actuele onderwijskundige thema’s.

Tweejaarlijks wensen we de resultaten van deze projecten in de kijker te plaatsen. We stellen u dan ook graag met enige trots onzenieuwe brochure voor. U kan er een bloemlezing van de verschillende afgelopen en lopende projecten in terugvinden. De uitgebreideprojectomschrijvingen kan u raadplegen op onze website (www.schoolofeducation.eu) of via de contactpersoon en/of websitevermeld bij ieder project. Onze voorgaande brochure (editie 2007-2008) kan u eveneens op deze website bekijken.

Onze expliciete dank gaat uit naar de studenten van de lerarenopleiding bachelor secundair onderwijs van GROEP T, voor het ontwerpen

van alle illustraties in deze brochure.

Veel leesplezier.

Namens alle medewerkers van School of Education,

Wim BergenVoorzitter

2

In deze tweede editie van onze brochure “Onze projecten,onze troeven” vindt u een overzicht van de projectenwaarbinnen onze lerarenopleiders met veel enthousiasmesamenwerken. Naast een beschrijving van de projectendie werden afgerond, blikken we met u vooruit opde doelstellingen van de lopende projecten.

De brochure stelt de projecten aan u voor, gegroepeerdvolgens de thema’s (vak-)didactiek, praktijkcomponent,curriculumvernieuwing, kwaliteitszorg, professionaliseringlerarenopleiders, assessment, multimedia en diversiteit.

Hieronder alvast een overzicht van de afgeronde projecten:

1. Het ontsluiten van vakdidactisch onderzoek m.b.t. taal2. BASO.TV: een beeldbank voor lerarenopleidingen

secundair onderwijs3. Een adequate voorbereiding op het beroepsonderwijs4. Observationeel leren in het bewegingsonderwijs d.m.v.

videofeedback5. Evaluatie van en door mentoren6. Kader voor opleiding, begeleiding en evaluatie van de

leraar in opleiding (LIO)7. Mogelijkheden tot differentiatie binnen de specifieke

lerarenopleiding voor (toekomstige) leraren die (willen)werken met on- en laaggeschoolde volwassenen

8. Levensbeschouwelijke aspecten: samenwerking,visie en innovatie rond onderwijs in de spanning tussenidentiteit en diversiteit

9. De spanning tussen gerichtheid op het heden enhistorische denken bij aanstaande leraren geschiedenis

10. Taalcompetenties vertaald (2). Naar een doeltreffendcurriculum taalvaardigheid voor alle leraren secundaironderwijs

11. Afstemming specifieke lerarenopleidingen en afstemmingpraktijkcomponent

12. Kwaliteitszorg binnen de centra voorvolwassenenonderwijs

13. Instroombeleid: vrijstellingen op basis van EVKin de banaba-opleidingen

Geïnteresseerd om zelf een project in te dienen ofom mee te werken aan een project?

Kijk dan zeker uit naar onze oproep in het najaar van 2011op www.schoolofeducation.eu of aarzel niet om contact opte nemen met één van onze medewerkers.

Wegwijs

3

Dit project speelt in op twee belangrijke takenvan het Expertisenetwerk ‘School of Education’.Ten eerste het verspreiden onder lerarenopleidersvan voor hen relevante resultaten van vak -didactisch onderzoek en ten tweede de verdereprofessionalisering van lerarenopleiders viaactieonderzoek.

Deze twee doelstellingen werden in dit projectgeoperationaliseerd. Enerzijds werd een zoekbarehypertext artikelendatabank ontwikkeld eningevuld met voor leraren opleiders talen relevanteonderzoeksresultaten en onderwijsadviezen.Anderzijds werd een vormingstraject opgestelddat lerarenopleiders talen bijbrengt hoe ze huneigen onderwijs via actieonderzoek kritischkunnen evalueren en bijsturen.

In de loop van het traject kreeg dit projectde naam “CLARA” mee, een acroniem dat beidedoelstellingen omvat en passend beschrijft:Collection of Language Acquisitions Research

overview Articles and Classroom Action

Research.

1. Het ontsluiten van vakdidactisch onderzoek m.b.t. taal

(VA

K-)

DID

AC

TIEK

Meer informatie: www.schoolofeducation.euPartners: K.U.Leuven, GROEP T en KHLeuvenContactpersoon: lies.sercu@arts.kuleuven.be

(VA

K-)

DID

AC

TIE

K

4

Het project ‘BASO.TV’ ontwikkelde een website voor hetuploaden, bekijken en delen van video filmpjes voor en doorstudenten en lectoren in de lerarenopleiding. Deze websiteomvat een videodatabank van lesfragmenten met informatie -fiches, een handleiding voor het filmen en een reeksaanbevelingen voor mogelijk gebruik in de lerarenopleiding.

Met deze toepassing kan het leren met en het ontwikkelenvan videofragmenten geïntegreerd worden in lessen (vak-) -didactiek maar ook worden gebruikt voor agogischevaardigheden, stage, microteaching, ... Video’s kunnenverspreid worden naar eigen studenten en/of collega-lectorenvan de eigen of van andere lerarenopleidingen vanhet Expertisenetwerk ‘School of Education’.

De website van deze projectgroep kan op verschillendemanieren worden gebruikt. Enerzijds kan men naar bestaandevideo fragmenten zoeken op basis van vak, methode ofdidactische werkvorm (via trefwoorden) en de fragmentengebruiken in lessen en oefeningen. Anderzijds kunnenlectoren opdrachten geven aan studenten om zelf video -fragmenten te maken. Tijdens het filmen en monteren vanlessen gegeven door ervaren leraren of medestudenten,leert de student actief en binnen een authentieke context.De studenten kunnen ook de opdracht krijgen om zichzelfte filmen tijdens de stage. Op basis van dit filmmateriaal kaneen zelfreflectie gebeuren en/of kan een eigen videofragmentontwikkeld worden waarbij een methode, werk vorm,lesmoment of basiscompetentie wordt belicht. Ook dezenieuwe videofragmenten kunnen via de site opgeladen endesgewenst worden verspreid.

2. BASO.TV: een beeldbank voor lerarenopleidingen secundair onderwijs

Meer informatie: www.baso.tv of www.schoolofeducation.euPartners: KHBO, K.U.Leuven (AVNet) en KaHo Sint-LievenContactpersoon: benedikte.custers@khbo.be

Het project ‘Een adequate voorbereiding op beroeps -onderwijs’ vertrok vanuit een tweeledige vaststelling: de leef-en denkwereld van de B-stroom- en BSO-leerling staat verafvan de leef- en denkwereld van studenten in de leraren -opleiding en bovendien is de expertise over leerinhouden endidactieken voor B-stroom en BSO versnipperd over diverselectoren en opleidingsonderdelen in de lerarenopleiding. Op basis van een grondige literatuurstudie en een aantalleervragen bouwde de projectgroep een traject uit tervoorbereiding op het lesgeven in B-stroom en BSO.Zij liet zich hierbij leiden door de decretale basiscompetentiesom tot een specifieker competentieprofiel van een BSO-leerkracht te komen.

Op de website van de projectgroep kan u de ontwikkeldecursusteksten en opdrachtenkaarten terugvinden. Het staatiedereen vrij dit materiaal te consulteren en eventueel aan tepassen. De authenticiteit van dit leermateriaal werd verhoogddoor de feedback van leerkrachten B-stroom en pedagogischebegeleiders.

Zij gaven de projectgroep de boodschap mee: ‘Behandel hetberoepsonderwijs als een volwaardige onderwijsvorm enbeklemtoon het belang van een respectvolle leerkracht voorB-stroom- en BSO-leerlingen’.

(VAK

-)DID

AC

TIE

K

5

3. Een adequate voorbereiding op het beroepsonderwijs

Meer informatie: www.onderwijswijsinberoeps.tkPartners: KHLeuven, GROEP T en Lessius MechelenContactpersoon: ruth.wouters@khleuven.be

(VA

K-)

DID

AC

TIE

K

6

Observatie van een expertvoorbeeld is belangrijk bijhet aanleren van motorische vaardigheden. Tijdens desportpraktijklessen van lerarenopleidingen lichamelijkeopvoeding wordt observationeel leren meestal bereiktdoor demonstraties van de lesgever. Videofeedback iseen alternatief, maar was tot voor kort vrij omslachtig.Recent werden er nieuwe video -analyse-software programma’sontwikkeld die erg gebruiks -vriendelijk zijn. Een bijkomendvoordeel is dat door videofeedbackobservatie van de eigen prestatiemogelijk wordt. Het is bovendieneen ideaal middel om zelf-effectiviteitte verhogen, wat leidt tot optimaleleerprocessen. Ten slotte zal debetrokkenheid van de student bijhet leerproces toenemen, wat zalleiden tot een verhoogde intrinsiekemotivatie.

Dit project voerde een marktanalyse uit van de beschikbarevideoanalyse-softwareprogramma’s. Het programma Dartfish

werd gekozen op basis van zijn lange termijnbruikbaarheidin het onderwijs. Hierdoor werd videofeedback mogelijk inde 7 instellingen met een opleiding lichamelijke opvoeding.Elke projectpartner beschikt nu over een Team Pro, een Life

en 10 Classroom versies. Aan de handvan het Dartfish.TV platform kunnen ermediabooks worden gedeeld en ook opToledo werd een forum gecreëerd omervaringen met videofeedback te delen.Daarnaast werden praktijkvoorbeeldenuitgewerkt van het gebruik van video -feedback in de educatieve context enwerd een gebruiksvriendelijke handleidinggeschreven voor lerarenopleiders.Daarbij werd bijzondere aandacht besteedaan de technische aspecten van hetgebruik van deze videofeedback.

4. Observationeel leren in het bewegingsonderwijs d.m.v. videofeedback

Meer informatie: www.schoolofeducation.euPartners: KATHO, GROEP T, HUB, K.U.Leuven, K.H.Kempen, KHLeuven en KHLimContactpersoon: jorge.cottyn@katho.be

7

Sinds enkele jaren werken verschillende partner -instellingen van het Expertisenetwerk ‘School ofEducation’ samen aan de uitbouw van begeleidingen vorming van mentoren in de stagescholen.Het voorbije academiejaar bogen enkele project -medewerkers zich over de vraag op welke wijzedeze mentoren stagiairs uit de lerarenopleidingevalueren en in welke mate ze inspraak hebben(of willen hebben) in het beoordelingsproces.

Hiervoor bestudeerde, selecteerde en vertaaldede projectgroep eerst verschillende vormen vangeïntegreerde assessments die o.a. wordengebruikt binnen mentorenopleidingen.Vervolgens gingen zij via actieonderzoek na watde effecten, de mogelijke valkuilen en de kritischesucces factoren zijn om deze assessmentvormente implementeren. Een specifiek aandachtspuntvormde het verkennen en bestuderen van hetspanningsveld tussen begeleiden - beoordelenen hoe hiermee kan worden omgegaan.

Tevens verwoordde de projectgroep enkelegenerieke inzichten m.b.t. stagebegeleiding dieeveneens nuttig zijn voor opleidingen in anderesectoren zoals verpleeg- en vroedkunde ofmaatschappelijk werk.

5. Evaluatie van en door mentoren

Meer informatie: www.schoolofeducation.euPartners: KHLim, CVO LimLo, K.H.Kempen en K.U.LeuvenContactpersoon: jacky.ieven@ler.khlim.be

PR

AK

TIJK

CO

MP

ON

ENT

PR

AK

TIJ

KC

OM

PO

NE

NT

8

Het decreet op de lerarenopleiding van 2006 creëerde demogelijkheid om als leraar-in-opleiding (LIO) een specifiekelerarenopleiding te voltooien. Naar aanleiding van dit LIO-statuut tekenden lerarenopleiders van enkele centra voorvolwassenenonderwijs samen met de K.U.Leuven een kaderuit voor opleiding, begeleiding en evaluatie van de LIO’s.

Eerst schreef de projectgroep een visietekst uit met twee pijlers:

1. een beschrijving van het profiel van de LIO, m.n. zijnvooropleiding, bekommernissen, persoonlijkheids -kenmerken, verwachtingen, startcompetenties, motivatie,specifieke contextkenmerken zoals lesopdracht,verwachtingen van de school,… en

2. de formulering van kwaliteitsindicatoren bij de opleiding,begeleiding en assessment van de LIO. Deze indicatorenwerden zowel voor de opleidingsinstelling als voorde scholen van tewerkstelling uitgewerkt.

Daarnaast ontwikkelde de projectgroep ook een leidraad voorbegeleiding en evaluatie van de beroepspraktijk van de LIO.

Deze geeft aan:

1. wie de begeleiding en het assessment op zich neemt(b.v. directeur, mentor-coach, begeleider opleidings -instelling, ... ) en op welk studiedomein;

2. hoe de begeleiding en evaluatie kan gebeuren(b.v. via portfolio of reflectieverslagen) en

3. wat er wordt geëvalueerd (b.v. enkel de decretale basis -competenties ofmeer/minder).

6. Kader voor opleiding, begeleiding en evaluatie van de leraar in opleiding (LIO)

Meer informatie: www.schoolofeducation.euPartners: CVO VIVO, CVO HIK, CVO LimLo en K.U.LeuvenContactpersoon: ann.adriaenssen@cvovivo.be

9

Dit project beoogde de mogelijkheden teonderzoeken en uit te werken om binnen hetkader van de specifieke lerarenopleiding aandachtte besteden aan het leren van laaggeschooldevolwassenen en hieraan aangepaste les-/instructie -methodes. Hiermee wil de projectgroep tegemoetkomen aan de opleidingsnoden van (toekomstige)leraren die (willen) werken met deze doelgroep.

Om dit doel te bereiken werd er een differentieelleertraject rond het educatief begeleiden vanlaaggeschoolde volwassenen uitgewerkt ineen syllabus. Daarvoor werd vertrokken vaneen gecoördineerd competentieprofiel binnen degrenzen van de decretale basiscompetenties voorde leraar secundair onderwijs en de competentieswaarover een begeleider van laaggeschooldevolwassenen dient te beschikken.

Dit leertraject is gestoffeerd met een aantaltheoretische opleidingsonderdelen en praktijk -opdrachten. Thema’s die in het lessenpakket aanbod komen zijn o.a. interculturele communicatie,trajectbegeleiding, diversiteit, het leren vanlaaggeschoolde volwassenen, lesgeven aanlaaggeschoolde volwassenen,...

CU

RR

ICU

LUM

VER

NIE

UW

ING

7. Mogelijkheden tot differentiatie binnen de specifiekelerarenopleiding voor (toekomstige) leraren die (willen)werken met on- en laaggeschoolde volwassenen

Meer informatie: www.schoolofeducation.euPartners: CVO VIVO, CVO LimLo, CVO TNA, K.U.Leuven en Karel de Grote-HogeschoolContactpersoon: karlien.dejaeger@cvovivo.be

Dit project bouwde de specificiteit en kwaliteit van de levens -beschouwelijke aspecten van de lerarenopleidingen in Vlaanderenverder uit. Volgende elementen komen o.a. aan bod:

n Een instrument waarmee studenten en leraren hun positieten aanzien van het leerplan en het vak rooms-katholiekegodsdienst kunnen verkennen en/of hun reflectie tenaanzien van het leerplan en het vak verbreden en verdiepen.

n De uitwerking van de christelijke traditie vanuit enkeleelementen van de negen invalshoeken van het leerplanop het niveau van de student lager onderwijs als(toekomstige) leerkracht.

n Verschillende instrumenten om de reflectie rond de levens -beschouwelijke persoonlijke, professionele en schoolidentiteitte ondersteunen zoals het PKG-instrument, het spiritueelgenogram, de Melbourne-schaal en de Victoria-schaal.

n Een toegankelijke en geordende competentiematrix voorleerkrachten lager onderwijs in verband met godsdiensten RZL.

n Metaforen en taal om godsdienstdidactiek gegrond ophet hermeneutisch communicatief model toegankelijkte maken voor studenten lager en secundair onderwijs.

n Een presentatie over de historiek van het godsdienst -onderwijs voor de lerarenopleiding.

De resultaten zijn te raadplegen op de website van dit projecten zijn overdraagbaar naar studenten in de lerarenopleidingenen lerarenopleiders levensbeschouwelijke vakken. Tegelijk kandit materiaal worden aangewend door leerkrachten in hetwerkveld en inspecteurs-adviseurs rooms-katholieke godsdienst.Naast deze website bracht de projectgroep tevens een publicatieuit getiteld ‘Identiteit in diversiteit. Inspiratie voor katholieke

lerarenopleidingen’. Dit werk bevat o.m. een reflectietekst‘Identiteit in diversiteit. Visietekst en beleidsvoorstel voor

het optimaliseren van de uitstroom, de doorstroom en de

instroom van élke student vanuit de lerarenopleidingen BAKO

en BALO van de katholieke hoge scholen.’ Deze publicatie istevens te consulteren op diezelfde website.

8. Levensbeschouwelijke aspecten: samenwerking, visie en innovatie rondonderwijs in de spanning tussen identiteit en diversiteit

CU

RR

ICU

LUM

VE

RN

IEU

WIN

G

10

Meer informatie: www.kuleuven.be/thomas/hoger_onderwijs/lerarenopleidingPartners: K.U.Leuven, HUB, K.H.Kempen, KaHo Sint-Lieven, KATHO, KHBO, KHLeuven, KHLim en Lessius MechelenContactpersoon: didier.pollefeyt@theo.kuleuven.be

CU

RR

ICU

LUM

VE

RN

IEU

WIN

G

11

In de praktijk lijken (geschiedenis-)leraren spontaan geneigd om vanuit hedendaagsebegrippenkaders naar het verleden te kijken. Hierdoor komt de component historischdenken in het gedrang. De gedachte dat het bewustzijn van de genoemde spanningeen belangrijke voorwaarde is om goed geschiedenis onderwijs te verstrekken werddaarom het uitgangspunt van dit project. Het opzet ervan beoogde een didactischaanbod te ontwikkelen dat kan worden geïmplementeerd in de lerarenopleidingen,maar ook bruikbaar is in nascholingen en in vakgroepen geschiedenis in secundairescholen. Met dit opzet in het achterhoofd werden twee instrumenten ontwikkeld.Deze hadden in een eerste fase tot doel de opvattingen en praktijken van eengroep leraren in opleiding te achterhalen. In een tweede fase werden ze gebruiktvoor de ontwikkeling van twee vakdidactische pakketten. Het eerste omvateen uitwerkte les geschiedenis didactiek voor lerarenopleiders, het tweede iseen instrument tot zelfanalyse dat in de context van nascholingen ofin een vakgroep geschiedenis kan worden ingezet.

9. De spanning tussen gerichtheid op het heden en historische denkenbij aanstaande leraren geschiedenis

Meer informatie: www.schoolofeducation.euPartners: K.U.Leuven, HUB, KATHO, KHBO, KHLeuven en Lessius MechelenContactpersoon: kaat.wils@arts.kuleuven.be

CU

RR

ICU

LUM

VE

RN

IEU

WIN

G

12

De lerarenopleidingen en het werkveld stellen al geruime tijdvast dat het met de taalcompetenties van studenten enbeginnende leraren niet altijd zo best gesteld is.De moeilijkheden situeren zich op verschillende vlakken:inhouden, vaardigheden en attitudes.

In 2007-2008 liep het eerste deel van dit project‘Taalcompetenties vertaald’. Hierin werd een vernieuwdcurriculum taalvaardigheid uitgetekend voor het eerste jaarvan de bacheloropleiding secundair onderwijs met o.a. eendiagnostische test, remediëringstrajecten voor instromendestudenten, een leerlijn taalvaardigheid en kijkwijzers voor taalin de stages.

Het vervolgproject van deze groep focuste op de uitbouw vaneen curriculum in het tweede en derde jaar van de opleidingmet eveneens een cursus, opdrachten, kijkwijzers,evaluatiefiches en stage-evaluatieformulieren.

Daarnaast heeft de groep het werk van het eerste projectgeëvalueerd door middel van actieonderzoek. Ten slotte zettezij een module ‘Taalcoördinator’ op voor derdejaarsstudentenwaarin deze een taalbeleid voor een secundaire school lerenbedenken en implementeren. Deze module mikt vooral opstudenten met Nederlands als onderwijsvak. Het curriculumen opdrachtenwerden ontworpenin overleg met hetwerkveld via eenresonansgroep‘Taalbeleid'.

10. Taalcompetenties vertaald (2). Naar een doeltreffend curriculumtaalvaardigheid voor alle leraren secundair onderwijs

Meer informatie: www.dertiendoelenvertaald.bePartners: KHLeuven, GROEP T, HUB en Lessius MechelenContactpersoon: karen.de.jonghe@khleuven.be

CU

RR

ICU

LUM

VE

RN

IEU

WIN

G

13

Beide projecten formuleren een aantal aanbevelingen waarrond een consensus kangroeien om binnen het Expertisenetwerk ‘School of Education’ meer gelijklopendeprocedures uit te werken met betrekking tot de uitbouw van de lerarenopleiding.Ze geven een helder zicht op enerzijds de theoretische én praktische opbouw vanhet curriculum binnen de specifieke lerarenopleidingen en anderzijds de praktijk -component binnen de specifieke en geïntegreerde lerarenopleidingen. Dit projectresulteerde in een uitgebreide inventaris en analyse van gelijkenissen, verschilpuntenen complementariteiten tussen deze opleidingen. Zonder te streven naar een strakkeeenvormigheid werden enkele concrete voorstellen gedaan om tot afstemming tekomen zoals gemeenschappelijke stageovereenkomsten, terminologie en afsprakenrond de stageaanvraagprocedure.

11. Afstemming specifieke lerarenopleidingen en afstemming praktijkcomponent

Meer informatie: www.schoolofeducation.euPartners: alle partners van het Expertisenetwerk ‘School of Education’, met K.U.Leuven als penvoerderContactpersoon: dorien.vanrooy@schoolofeducation.eu

KW

ALI

TEIT

SZO

RG

14

Het decreet lerarenopleiding (2006) bepaalt dat alle specifiekelerarenopleidingen gevisiteerd worden voor 2012. De SLO’s binnen deCVO’s moeten hiervoor een zelfevaluatierapport schrijven. De concreteuitbouw van een systematisch en geïntegreerd kwaliteitszorgsysteem isdaarbij een kritische succesfactor. Het is de eerste keer dat de CVO’sgevisiteerd worden.

Enkele kwaliteitsmedewerkers binnen de K.H.Kempen startten samenmet alle CVO’s binnen School of Education met dit project. Dit projectbeoogde op de eerste plaats de SLO’s te begeleiden naar een eersteversie van hun zelfevaluatierapport tegen juni 2010. Aangezien internekwaliteitszorg een continue zorg is, werden in dit project ook aspectenvan interne kwaliteitszorg verder uitgediept zoals visieontwikkeling,het opstellen van meetplannen om de kwaliteit van de opleidingen temeten en de organisatie van cursisten- en personeelsbevragingen.

12. Kwaliteitszorg binnen de centra voor volwassenenonderwijs

Meer informatie: www.schoolofeducation.euPartners: K.H.Kempen, CVO HIK, CVO Lethas, CVO LimLo, CVO TNA, CVO VIVO, CVO TSM,

CVO VTI Aalst, CVO VTI Brugge en CVO VTI LeuvenContactpersoon: willy.brion@hik.be

15

Binnen dit project werkten de banaba-opleidingen‘Zorg en remediërend leren’ (BnB ZRL) en‘Buitengewoon Onderwijs (BnB BuO) van enkelehogescholen binnen het Expertisenetwerk‘School of Education’ samen.

De laatste jaren veranderde de instroom vanstudenten in de BnB ZRL en BnB BuO. In hetverleden werden beide opleidingen vooral gevolgddoor houders van een lerarendiploma. Door deomvorming van voortgezette lerarenopleiding naarbanaba-opleiding werden de banaba’s toegankelijkvoor houders van een bachelordiploma buitenhet studiegebied onderwijs, hetgeen dus eenverruiming van het doelpubliek betekent. De banaba-opleidingen namen in dit project huninstroombeleid onder de loep en maakten hunopleidingen toegankelijker voor de studenten met eenbachelordiploma buiten het studiegebied onderwijs.

Enkele van hun werkzaamheden op een rij:

n het vergroten van de transparantie vande verschillende curricula door uitgaande vandezelfde competentiematrix de concordantiemet de opleidingsonderdelen in tabellen omte zetten;

n de studie van de overeenkomst van hetcompetentieprofiel van de bachelors sociaalwerk, logopedie en orthopedagogie met hetcompetentieprofiel van de banaba-opleidingen;

n het in kaart brengen van de noden vande instromers om de competenties vande banaba-opleidingen te kunnen bereiken envan de trajecten die reeds ontworpen werdenin de diverse partnerinstellingen.

AS

SES

SM

ENT

13. Instroombeleid: vrijstellingen op basis van EVKin de banaba-opleidingen

Meer informatie: www.schoolofeducation.euPartners: KHLeuven, K.H.Kempen, KATHO, Karel de Grote-Hogeschool, KHBO,

KHLim en Lessius MechelenContactpersoon: lisette.vanhelmont@khleuven.be

16

(VAK-)DIDACTIEK

1. Identiteitsontwikkelende didactiek voorde leraren secundair onderwijs

Doelstellingen:

1. Uittekenen van de globale krijtlijnen van eenidentiteitsontwikkelende didactiek.

2. Ontwikkelen van concrete materialen zoals visie, concepten,handvatten en voorbeelden die toelaten dat dezeidentiteitsontwikkelende didactiek op een geïntegreerdemanier kan worden geïmplementeerd in lerarenopleidingenen in secundaire scholen.

3. Detecteren van kritische succesfactoren.4. Uitwerken van scenario's voor vormingsactiviteiten

voor alle actoren die aan de slag willen gaan metde identiteitsontwikkelde didactiek.

n Partners: KHBO, CVO VTI Aalst, K.U.Leuven,KHLim en vzw Leer-kracht

n Contactpersoon: dirk.gombeir@khbo.be

2. Professioneel werken aan eenkwaliteitsvolle vakdidactiek

Doelstellingen:

1. Ontwikkelen van een kwaliteitsstandaard metkwaliteitsindicatoren waarop een vakdidactiek zich kanijken en op die manier zicht krijgt op de kwaliteit vande eigen vakdidactiek.

2. Construeren van kwaliteitsvol vakdidactisch materiaal voorde vakken natuurkunde en muzikale opvoeding, opgesteldvanuit het onderzoek naar de vakdidactische standaard.

n Partners: KHLim, K.U.Leuven, K.H.Kempen, KATHOen W&K

n Contactpersoon: johan.ardui@khlim.be

Hieronder vindt u de projecten die momenteel nog lopen binnen ons expertisenetwerk.

We geven telkens de belangrijkste doelstellingen van ieder project mee. Een uitgebreide projectomschrijving kan u raadplegenop www.schoolofeducation.eu of bij de vermelde contactpersoon.

17

PRAKTIJKCOMPONENT

1. Te zwaar belast met de vernieuwdelerarenopleiding? Werken naar een win-winsituatie voor alle betrokken partijen

Doelstellingen:

1. Opstellen van een coherente set van aanbevelingenm.b.t. de praktijkbegeleiding in de lerarenopleiding enstagescholen waarin het begeleidingsaanbod gestuurdwordt vanuit de begeleidingsvragen van de stagiairsin verschillende fasen van hun praktijktraject.

2. Inventariseren van randvoorwaarden diede afstemming van hetbegeleidingsaanbod op de begeleidings -vragen van stagiairs faciliteert.

n Partners: CVO LimLo, CVO HIK,CVO VIVO, K.H.Kempen en K.U.Leuven

n Contactpersoon:danny.robben@cvolimlo.be

2. ZOISs: Zelfontwikkelingsinstrumentvoor stagescholen

Doelstelling:

In samenwerking met stagebegeleiders, mentoren, studentenen pedagogische begeleiders een zelfontwikkelingstoolopstellen die de kwaliteit van een stageschool alsleeromgeving voor stagiairs/beginnende leerkrachten in kaartbrengt. Hiermee kunnen scholen op een objectieve wijzeworden toegewezen aan studenten door de lerarenopleiding.

n Partners: KHLeuven, CVO LimLo, K.H.Kempen enKATHO

n Contactpersoon: kristien.carnel@khleuven.be

3. Kwaliteit in praktijk. Systematisering enoptimalisering van kwaliteitszorg voor depraktijkcomponent in de lerarenopleiding

Doelstellingen:

1. Inventariseren van bestaande kwaliteitszorginitiatievenvoor de praktijkcomponent in Vlaanderen en eenliteratuurstudie maken waaruit een geïntegreerd kadervoor een goed kwaliteitszorgbeleid (analyse-instrument)voortvloeit.

2. Ontwikkelen en verspreiden van materialen en advies omkwaliteitszorg van de praktijkcomponent in de leraren -opleidingen te ondersteunen.

3. Geven van vorming rond kwaliteitszorg aanlerarenopleiders.

n Partners: KaHo Sint-Lieven,CVO Lethas, CVO LimLo,CVO VIVO Kortrijk,CVO VTI Aalst, HUB,K.U.Leuven en KHLim

n Contactpersoon:katrien.vangerwen@kahosl.beof daisy.michiels@kahosl.be

CURRICULUMVERNIEUWING

1. Een taalbeleid op maat van de leraren -opleiding

Doelstellingen:

1. Ontwikkelen van een taalbeleidskader met operatio -nalisering van talige competenties zoals vertolkt inde "13 doelen in één dozijn" van de Nederlandse Taalunievoor de basiscompetenties voor leraren. Daarnaast geeftdit kader aan op grond van welke principes een taalbeleidbinnen de lerarenopleiding vorm en inhoud kan krijgen.

2. Verzamelen, ontwikkelen, implementeren en disseminerenvan werkinstrumenten per type lerarenopleiding.

3. Aanmaak van een databank met concreteinstrumenten.

4. Sensibiliseren, opleiden en vormen van actorenop meso- en microniveau aan de hand vanintervisies, expertadvies en workshops.

n Meer informatie:www.detaalcompetenteleerkracht.be

n Partners: K.H.Kempen, HUB, KATHO,KHLeuven en KHLim

n Contactpersoon: jonas.vreys@khk.be18

2. Een brug naar cultuur: onderzoek naareen vakoverschrijdende en geïntegreerdeverankering van cultuur- en kunsteducatiein de lerarenopleiding BASO

Doelstellingen:

1. Ontwikkelen van een theoretisch kader waarin het begripcultuur- en kunsteducatie en de meerwaarde voorde bacheloropleiding secundair onderwijs vanuit eenvakoverschrijdende en geïntegreerde aanpak wordtbeschreven.

2. Uitwerken van tools om deze visie didactisch teimplementeren in de bacheloropleiding.

3. Verkennen, ontwikkelen en toetsen van good practices.4. Samenstellen van een uitgebreide inventaris

van referenties en een elektronisch platformvoor verantwoordelijken cultuur- enkunsteducatie uit secundair onderwijsen lerarenopleidingen.

n Partners: W&K, CVO LimLo, KHLeuven enKHLim

n Contactpersoon:koenraad.hinnekint@lemmens.be

3. Actieonderzoek door aankomendekleuteronderwijzers en onderwijzersin Vlaanderen

Doelstellingen:

1. Ontwerpen van een digitale structuur die (1) studentenin de lerarenopleiding een stappenplan aanreikt voorhet uitvoeren van actieonderzoek en hulp biedt voorhet beheren van gegevens; (2) begeleiding doorlerarenopleiders faciliteert en (3) didactische handvatenomvat voor het voeren van actieonderzoek.

2. Creëren van een community over instellingen heen voorstudenten en lerarenopleiders voor het raadplegen enbecommentariëren van artikels rond actieonderzoek.

n Partners:HUB, GROEP T, K.H.Kempen enKHLim

n Contactpersoon:ria.desadeleer@hubrussel.be

19

PROFESSIONALISERINGLERARENOPLEIDERS

1. Lerarenopleiding in 2030

Doelstellingen:

1. Verhogen van de bewustwording bij de lerarenopleidersvan de veranderende samenleving en het veranderendeonderwijs. Het gaat om het op termijn verhogen vande ‘veranderingskracht’ van alle medewerkers binnende lerarenopleidingen om zo te werken aande veranderingskracht van elke instelling.

2. Toepassen van een methodiek voor het verhogen van hetveranderingsbewustzijn en de veranderingsbereidheid vande individuele professional en de professionele groep.Deze methodiek is de ‘scenariomethode’,die leidt tot het formuleren van vier mogelijkescenario’s (op basis van een assenstelsel,samengesteld uit twee dilemma’s) voor watde lerarenopleiding zal/kan zijn in 2030.

n Meer informatie: www.education2030.be n Partners: GROEP T, KATHO, KHLeuven

en KHLim n Contactpersoon: stijn.dhert@groept.be

2. Leren en helpen leren op de werkplek.Een ‘self-study’-project in de leraren -opleiding

Doelstellingen:

1. Opzetten, uitvoeren en rapporteren van self-study-gevals -studies rond verschillende vormen van werkplekleren envan begeleiding voor lerarenopleiders die via ‘self-study’hun opleidingspraktijk m.b.t. werkplekleren analyseren.

2. Toetsen, verfijnen en rapporteren van een conceptueelmodel voor (begeleiden van) vormen van werkplekleren.

3. Identificeren van faciliterende en inhiberende condities bijde implementatie van vormen van werkplekleren enontwerpen/toetsen van optimaliseringsalternatievenen rapportering van de bevindingen.

n Partners: K.U.Leuven, CVO LimLo,K.H.Kempen, KHLeuven en KHLim

n Contactpersoon:geert.kelchtermans@ped.kuleuven.be

20

3. Professionaliseren van lerarenopleiding ensecundair onderwijs via docentenstages

Doelstellingen:

1. Werken aan een strategie voor het uitwerken van eenbeleidskader met aanbevelingen over het juridische kadervoor docentenstages, de implementatiemogelijkheden ende concrete realisatie van docentenstages.

2. Beschrijven van trajecten en methodieken voorwerkplekleren voor docenten uit het hoger onderwijs,waardoor lerarenopleiders die geen ervaring hebben inhet secundair onderwijs zich onderwijskundig kunnenprofessionaliseren.

3. Voeren van actieonderzoek waarin de voorbeeldtrajectengetoetst kunnen worden. De resultaten vormen de basisvoor de finetuning van de trajecten en het draaiboek metmethodieken, begeleidingsinstrumenten en good practices.

n Partners: Lessius Mechelen, KHLeuven en K.H.Kempenn Contactpersoon: nele.dewitte@mechelen.lessius.eu

4. De liefde voor het vak. Op zoek naareen pedagogie(k) van het meesterschap

Doelstellingen:

1. Uitwerken van een conceptueel kader voor het meester -schap van de leraar via lees-, kijk- en denkwijzer o.b.v.literatuurstudie, interviews met leraren en focusgroepen.

2. Implementeren van een toetsing- enimplementatiestrategie in de lerarenopleidingen zodat zijaspecten van het meesterschap leren kennen en ermeeaan de slag gaan.

3. Ontwikkelen van een interactief, digitaal leerplatform metdidactische materialen.

n Partners: KHLim,CVO HIK, K.U.Leuvenen K.H.Kempen

n Contactpersoon:johan.ardui@khlim.be

21

ASSESSMENT

1. stERK in Frans

Doelstellingen:

1. Opstellen van een afname- en analysetoets gerelateerdaan het Europees referentiekader om zicht te krijgen opde beginsituatie taalvaardigheid Frans van de huidigeinstroom eerstejaarsstudenten bachelor lager onderwijs.

2. Samenstellen van een taalvaardigheidspakket in eenelektronische leeromgeving om eventuele discrepantietussen resultaten van screening en het verwachtebeginniveau binnen het opleidingscurriculum teoverbruggen.

n Partners: KHLeuven, HUB, KATHO en KHBOn Contactpersoon: liesbeth.martens@khleuven.be

2. GOM: Gemeenschappelijke Outputmeting.Kwaliteit in de lerarenopleiding vanuitvergelijkend perspectief: de ontwikkelingvan een gevalideerd outputinstrument

Doelstellingen:

1. Ontwikkelen en inzetten van een op basiscompetentiesgebaseerd assessmentinstrument dat het uitstroomniveauvan de afstuderenden in kaart brengt.

2. Analyseren van resultaten van brede toepassing van ditinstrument met het oog op uitspraken over de validiteiten betrouwbaarheid ervan.

3. Uitspraken formuleren op basis van de inzet van hetinstrument over het gerealiseerd niveau van de betrokkenlerarenopleidingen.

4. Uitschrijven van procedures die de integratie van deonderzoeksgegevens in het interne kwaliteitszorgsysteemvan de lerarenopleidingen mogelijk maken.

n Partners: KHLeuven, K.H.Kempen, KaHo Sint-Lieven,KATHO, KHBO, Karel de Grote-Hogeschool enLessius Mechelen

n Contactpersoon: bjorn.callewaert@khleuven.be

22

3. Uitzigt: uitstroomcompetenties vanzij-instromers geïntegreerd toetsen

Doelstellingen:

1. Ontwikkelen van een assessmentinstrumentarium metportfolio, over-all toets, postbakoefening, stationsproef,skillslab,… dat peilt naar de beheersing van competenties.

2. Vormen van assessoren die meewerken aan ditassessment en opmaken van deontologische code,profiel en vormingspakket voor assessoren op vlak vanvakoverstijgende, competentiegerichte toetsing.

3. Opstellen van een instellingsoverstijgend eindassessmentvoor zij-instromers.

4. Opstellen van een monitor analoog aan EVC-monitorvan de Associatie K.U.Leuven gericht op kwaliteitsborgingvan procedure, instrumentarium voor eindtoetsing enpersonele bezetting.

n Partners: KHLeuven, CVO VIVO en Lessius Mechelen n Contactpersoon: kristien.carnel@khleuven.be

4. WISTIL: Uitwerken van een WiskundigeIn- en UitStapToets en een IndividueleLeerlijn bij toekomstige leerkrachtenlager onderwijs uniform voor alde lerarenopleidingen in Vlaanderen

Doelstellingen:

1. Komen tot een eindnorm m.b.t. beheersing basiskenniswiskunde voor iedere aspirant-leraar.

2. Opzetten van een uniforme instaptoets basiskenniswiskunde en databank met representatieve opgaven.

3. Uitbouwen van flexibele leertrajecten zodat begeleiding,aangepast aan de noden van een student, haalbaar wordt.

n Partners: KHLeuven, K.H.Kempen, KHBO, KHLimen Lessius Mechelen

n Contactpersoon: nadine.bongaerts@khleuven.be

23

5. Assessment Center

Doelstellingen:

1. Onderzoeken van haalbaarheid, wenselijkheid, functie,invulling en organisatorische vormgeving van opleidings -overstijgend assessment center voor de uitbouw ervan.

2. Opstellen van een digitale inventaris met bestaandeassessmentinstrumenten en -procedures (uit literatuur,andere sectoren,…) toepasbaar binnen verschillendetypes lerarenopleidingen.

3. Opstellen van een functieomschrijving, profiel endeontologische code voor assessoren o.b.v. uitgevoerdebevragingen en geselecteerde concept van assessment.

n Partners: K.H.Kempen, CVO HIK,CVO VIVO en KHLeuven

n Contactpersoon: greet.cuyt@khk.be

MULTIMEDIA

1. Gamebased Learning

Doelstellingen:

1. Opstellen van een rubricering van games zoalsentertainment, virtuele leefwerelden, vakinhoudelijkegames, serious games,... voor lerarenopleiders.

2. Onderzoeken van mogelijke leerstrategieën met gamesvoor lerarenopleidingen.

3. Ontwerpen van didactische fiches en instructiefiches voorde integratie van 15 geselecteerde games.

4. Inrichten van een Toledo-community, een wiki en eenweblog voor blijvend gebruik door lerarenopleiders.

5. Uitwerken van didactisch materiaalvoor workshops en studiedagen.

n Partners: KHLim, GROEP Ten K.H.Kempen

n Contactpersoon:valere.awouters@khlim.be

24

2. De sociaal genetwerkte leraar

Doelstellingen:

1. Ontwerpen van een conceptueel kader van socialenetwerksites in een educatieve context, een ethisch-deontologische code voor het gebruik ervan,een model profiel in Facebook en 25 pedagogisch-didactische fiches voor onderwijskundig gebruikvan Facebook in lerarenopleidingen.

2. Uittesten, optimaliseren en valoriseren van dezeinstrumenten d.m.v. interventiegericht onderzoekmet pre- en postmeting.

n Partners: KHLim, CVO HIK, K.U.Leuven en KHLeuvenn Contactpersoon: valere.awouters@khlim.be

3. Planning en implementatiescenario’svoor blended learning

Doelstellingen:

Dit project omschrijft ‘Blended leren’ als ‘Courses thatintegrate online with traditional face-to-face class activities ina planned, pedagogically manner and where a portion to theface-to-face time is replaced by online activity’ (Picciano, 2007).

1. Uitvoeren van review o.b.v. literatuuronderzoek eninterviews met experten over de betekenis van blendedlearning en de aansturing ervan.

2. Uitwerken van een kader om blended learning vanuitorganisatieniveau aan te pakken.

3. Aanbieden van tools en leermaterialen (online en offline)voor vormingen en workshops voorbeleidsverantwoordelijken rond blended learning.

n Partners: KHLeuven, K.U.Leuven (AVNet) en KHLimn Contactpersoon: luc.vandeput@khleuven.be

25

6. E-ntercultureel werken

Doelstelling:

De verhoogde aandacht voor diversiteit en interculturaliteit in het onderwijs vertaalt zich onvoldoende in concreteinterculturele competenties. Leraren(opleiders) hebben dieechter nodig om de interculturele realiteit het hoofd te biedenen in te spelen op de uitdagingen verbonden aan dezeetnisch-culturele diversiteit. Hierop wil dit project inspelen.

Zij stellen een E-course en een digitaal forum op, met het oogop het vergroten van de interculturele competentie van directies,leraren en lerarenopleiders.

n Meer informatie: http://entercultureel.khm.be n Partners: Lessius Mechelen, KHLeuven,

KaHo Sint-Lieven en CIMICn Contactpersoon: joke.simons@mechelen.lessius.eu

DIVERSITEIT

De Vlaamse Regering kent via een afzonderlijk fonds middelentoe aan projecten die in de schoot van een expertisenetwerkof regionaal platform op experimentele basis de instroom,doorstroom en uitstroom van doelgroepen in de leraren -opleidingen bevorderen. Binnen het Expertise netwerk ‘Schoolof Education’ lopen momenteel drie dergelijke projecten.

1. Samen sterk van bij de start

Doelstellingen:

1. Ontwikkelen van een breed multidisciplinairscreeningsinstrument o.b.v. bestaande en nieuw teontwerpen instaptoetsen en assessments, gericht optekorten, talenten en sterktes van instromende studenten.

2. Uitbouwen van methodieken en assessments zoalscasuïstiek, peer-tutoring en leergemeenschappen gerichtop valorisatie van diversiteit in talenten en leerstijlen bijstudenten bachelor lager onderwijs.

n Partners: K.H.Kempen, HUB en KATHOn Contactpersoon: reinhilde.henckens@khk.be

26

2. Sociale netwerken als diversiteitstool

Doelstelling:

Verhogen van instroom, doorstroom en uitstroom vanjongens en allochtonen via informatieve sessies, socialenetwerken als Facebook en trajectbegeleiding gericht optaalverbetering.

n Meer informatie: www.ikwilleerkrachtworden.be n Partners: KHLim, HUB en KHLeuvenn Contactpersoon: valere.awouters@khlim.be

3. Leren van binnenuit

Doelstelling:

Weg van de deficitbenadering wil dit project een trajectopzetten ter versterking van de kracht van elke student,in het bijzonder van studenten uit kansengroepen door:1. Ontwikkelen van concrete wegen, doelen en methodieken

om talentontwikkeling in het curriculum te implementeren.2. Professionaliseren van lerarenopleiders zodat deze bij

zichzelf en bij studenten meer vertrekken vanuit hetversterken van talenten.

3. Werken aan talentontwikkeling van studenten op het niveauvan persoonsvorming, van leren en van leerkracht worden.

n Partners: KHLim, GROEP T en KHLeuvenn Contactpersoon: griet.liebens@khlim.be

27

28

n CVO Lethas Brussel(CVO Lethas)www.sintlukas.be

n CVO LimLo Diepenbeek(CVO LimLo)www.cvolimlo.be

n CVO Technicum Noord Antwerpen(CVO TNA)www.tna.be

n CVO Technische ScholenMechelen(CVO TSM)www.cvotsm.be

n CVO Hoger Instituutder Kempen Geel(CVO HIK)www.hik.be

n CVO VIVO Kortrijk(CVO VIVO)www.cvovivo.be

n CVO VTI Aalstwww.cvovti-aalst.be

n CVO VTI Bruggewww.vtibrugge.be

n CVO VTI Leuvenwww.cvovtileuven.be

n GROEP T - InternationaleHogeschool Leuven(GROEP T)www.groept.be

n Hogeschool Sint-Lukas Brussel(HSLB)www.sintlukas.be

Onze partnerinstellingen

29

n Hogeschool voorWetenschap & Kunst(W&K)www.wenk.be

n Hogeschool-Universiteit Brussel(HUB)www.hubrussel.be

n Katholieke HogeschoolBrugge-Oostende(KHBO)www.khbo.be

n Katholieke Hogeschool Kempen(K.H.Kempen)www.khk.be

n Katholieke Hogeschool Leuven(KHLeuven)www.khleuven.be

n Katholieke Hogeschool Limburg(KHLim)www.khlim.be

n Katholieke HogeschoolSint-Lieven(KaHo Sint-Lieven)www.kahosl.be

n Katholieke HogeschoolZuid-West-Vlaanderen(KATHO)www.katho.be

n Katholieke Universiteit Leuven(K.U.Leuven)www.kuleuven.be

n Lessius Antwerpen(Lessius Antwerpen)www.lessius.eu

n Lessius Mechelen(Lessius Mechelen)www.mechelen.lessius.eu

www.schoolofeducation.eu

Expertisenetwerk ‘School of Education’ Associatie K.U.LeuvenDekenstraat 6 - postbus 4067, 3000 Leuven016 / 32 88 75info@schoolofeducation.euwww.schoolofeducation.eu

Wim Bergen (voorzitter)Hertogstraat 178, 3001 Heverlee016 / 37 56 05Wim.bergen@schoolofeducation.eu

Willy Brion (ondervoorzitter)Campus Kleinhoefstraat 4, 2440 Geel014 / 56 23 22willy.brion@schoolofeducation.eu

Johan Deklerck (beheerder)Charles Deberiotstraat 36 - postbus 5205, 3000 Leuven016 / 32 94 04Johan.Deklerck@schoolofeducation.eu

Ann Martin (coördinator)Dekenstraat 6 - postbus 4067, 3000 Leuven016 / 32 88 76ann.martin@schoolofeducation.eu

Eveline Declercq (administratieve medewerker)Dekenstraat 6 - postbus 4067, 3000 Leuven016 / 32 88 75eveline.declercq@schoolofeducation.eu

Dorien Van Rooy (stafmedewerker)Dekenstraat 6 - postbus 4067, 3000 Leuven016 / 32 88 74dorien.vanrooy@schoolofeducation.eu

Frederik Maes (stafmedewerker)Xaverianenstraat 10, 8200 Brugge050 / 30 51 43frederik.maes@schoolofeducation.eu

Inge Peeters (stafmedewerker)Campus Blairon 800, 2300 Turnhout0475 / 79 76 03inge.peeters@schoolofeducation.eu