Creatief Schrijven vzw – Waalsekaai 15, 2000 Antwerpen [t] 03 229 09 90 – e] info@creatiefschrijven.be – w] www.creatiefschrijven.be

2

Yves Yves Van Van DurmeDurme

Schrijven voor lezers

HELDERE & AANTREKKELIJKE

TEKSTEN SCHRIJVEN

Basiscursus schriftelijke

Communicatie

23 april 2015

de schrijver (ik)

ZENDER

Wees • jezelf

• direct

• helder

de tekst (mijn boodschap) BOODSCHAP Schrijf • duidelijk • begrijpelijk • aantrekkelijk

3

de doelgroep (mijn lezers)

ONTVANGER

• Vorm je een beeld van de lezer

• Spreek de lezer aan

• Denk voortdurend aan de lezer

Het communicatieproces

als uitgangspunt

Je kàn schrijven

• Verwijzingen naar de zintuigen • Klankeffecten, bv. alliteraties (snorrende

snor)/ assonanties (schrille stilte), … • Woordspelingen • Citaat • Variatie op een vaste uitdrukking • Lezergericht

4

Zo schrijf je knappe koppen

• Varieer op een vaste uitdrukking • Gebruik een paradox • Suggereer een nieuwe trend • Combineer wervende titel met zakelijker

boven- of onderkop • Laat je kop goed klinken • Gebruik prikkelende bijvoeglijke

naamwoorden • Zoek woordspelingen • Benadruk relevantie voor individuele lezer • Gebruik een prikkelend citaat

5

Let wel op

• Vier jaar cel voor lekkende borstimplantaten

• Met dank aan: METRO

6

AANTREKKELIJKE TEKST?

7

+ - Persoonlijk Onpersoonlijk

Lezergericht Zendergericht

Concreet & Specifiek Abstract & Algemeen

Beeldend Vaag of leeg

Klankrijk Stroef

Bondig Omslachtig

Positief Negatief

Creatief, speels Zakelijk, saai

8

• WETEN Wat weten ze al? Welke opleiding? • WILLEN Willen ze info, opinie of amusement? Hoe willen ze benaderd worden? • VINDEN Hoe staan ze tegenover het onderwerp:? • KUNNEN Kunnen ze lange teksten aan? Begrijpen ze het

jargon?

9

PROFIELSCHETS van je lezers

- Kies een tekstfragment van 100 woorden

- Tel de woorden per zin in dit fragment

- Tel de lettergrepen in dit fragment

10

De Flesch-Doumaformule

• In het midden van Dorade, de grootste studentenstad van ons land en een levende omgeving van kunst en cultuur, op de grens van het historisch centrum en het kunstenkwartier ligt de Campus. (31) Al bijna 150 jaar is de Campus de bakermat van ontelbare bewegingen en stromingen die het kunstenveld, de kunstwetenschap en de wereld van het ontwerpen in binnen- en buitenland heeft beroerd en beïnvloed. Dat is vandaag niet anders. De Campus is nog steeds een boeiende, flexibele en integere vrijplaats om zich te bekwamen in de kunstbeoefening. Maar is er meer. Studenten die na de academische bachelor in de masteropleiding stappen, vervolgen hun weg….(100) (181)

11

12

Leesbaarheid Waardering Opleiding

0- 30 zeer moeilijk academici

30-50 moeilijk studenten

50-60 vrij moeilijk Hog Sec Ond

60-70 standaard Lag Sec Ond

70-80 vrij

gemakkelijk

zesde leerjaar

80-90 gemakkelijk vijfde leerjaar

90-100 zeer

makkelijk

vierde leerjaar

13

TABEL Flesch-Doumaformule

Leesgemak = 206,84

- (0,77 X woordlengte)

- (0,93 X zinslengte)

14

De Flesch-Doumaformule

Leesgemak = 206,84

- (0,77 X 181) = 139,37

- (0,93 X 31) = 28,83

= 38,64

15

De Flesch-Doumaformule

• Ook op het internet

• Surf naar: https://www.accessibility.nl/kennisbank/tools/

• Voer je tekst in

• Gebruik minimaal tien zinnen voor een redelijke indicatie.

• Spel de woorden correct.

• Sluit elke zin af met een punt, vraagteken of uitroepteken.

• Vermijd witregels in de ingevoerde tekst.

• Vermijd het gebruik van URL's en e-mailadressen.

• Vermijd buitenlandse woorden en termen.

16

TEST JE LEESBAARHEID

• A 1 Ik kan vertrouwde namen, woorden en zeer eenvoudige zinnen begrijpen, bijvoorbeeld in mededelingen, op posters en in catalogi.

• A 2 Ik kan korte eenvoudige teksten lezen. Ik kan specifieke voorspelbare informatie vinden in eenvoudige, alledaagse teksten zoals advertenties, menu's en dienstregelingen en ik kan korte, eenvoudige, persoonlijke brieven begrijpen. Dit is het niveau dat behaald moet worden door inburgeraars.

17

TEST JE LEESBAARHEID

• B 1 Ik kan teksten begrijpen die hoofdzakelijk bestaan uit hoogfrequente, alledaagse of aan mijn werk gerelateerde taal. Ik kan de beschrijving van gebeurtenissen, gevoelens en wensen in persoonlijke brieven begrijpen. Ongeveer 40 procent van de Nederlandse bevolking beschikt over dit taalniveau. Veel gratis kranten hanteren dit taalniveau. 95 procent van de Nederlandse bevolking is in staat om deze teksten te lezen en te begrijpen.

• B 2 Ik kan artikelen en verslagen lezen die betrekking hebben op eigentijdse problemen, waarbij de schrijvers een bijzondere houding of standpunt innemen. Ik kan eigentijds literair proza begrijpen.

18

TEST JE LEESBAARHEID

• C 1 Ik kan lange en complexe feitelijke en literaire teksten begrijpen en het gebruik van verschillende stijlen waarderen. Ik kan gespecialiseerde artikelen en lange technische instructies begrijpen, zelfs wanneer deze geen betrekking hebben op mijn terrein.

• C 2 Ik kan moeiteloos vrijwel alle vormen van de geschreven taal lezen, inclusief abstracte, structurele of linguïstische complexe teksten, zoals handleidingen, gespecialiseerde artikelen en literaire werken

19

TEST JE LEESBAARHEID

• Ook op het internet

• Surf naar: https://www.accessibility.nl/kennisbank/tools/

• In het midden van Dorade, de grootste studentenstad van Vlaanderen en een levende omgeving van kunst en cultuur, op de grens van het historisch centrum en het kunstenkwartier ligt de Campus. Al bijna 150 jaar is de Campus de bakermat van ontelbare bewegingen en stromingen die het kunstenveld, de kunstwetenschap en de wereld van het ontwerpen in binnen- en buitenland heeft beroerd en beïnvloed. Dat is vandaag niet anders. De Campus is nog steeds een boeiende, flexibele en integere vrijplaats om zich te bekwamen in de kunstbeoefening. Maar is er meer.

20

TEST JE LEESBAARHEID

• informeren informatieve/voorlichtende tekst krantenartikel, nieuwsbrief, brochure,

persbericht, verslag, reportage, infobrief • amuseren/diverteren entertainende /infotainende tekst artikel, cursiefje, interview • emotioneren relationele tekst verhaal, cursiefje • opiniëren /overtuigen opiniërende / didactische tekst artikel, column, interview, leertekst • instrueren instructieve tekst cursus, handleiding, gebruiksaanwijzing • werven uitnodigen activeren wervende / persuasieve tekst folder, aankondiging, affiche, uitnodiging, persuasieve brief, advertentie, voorlichting

--- WELKE TEKSTEN SCHRIJF JIJ?

21

Welke teksten schrijf jij?

DOEL SOORT TEKST

Concreet & Specifiek Abstract & Algemeen

Beeldend Vaag of leeg

Persoonlijk Onpersoonlijk

Menselijk Ontmenselijkt

Duidelijk Onduidelijk

Bondig & Direct Omslachtig & Indirect

Positief Negatief

Creatief Voorspelbaar

22

Makkelijk leesbaar Moeilijk leesbaar

Hoe schrijf je aantrekkelijk?

• Concreet (Show, don’t tell)

• Beeldend (een beeld overtuigt/amuseert)

• Persoonlijk en menselijk

• Duidelijk en begrijpelijk

• Bondig en direct

• Positief

23

BB/HG

• Wat schrijf je?

• Waarover moet die tekst gaan?

• = HOOFDGEDACHTE • Waarom schrijf je

• Wat wil je bij je lezers bereiken?

• = BASISBOODSCHAP 24

• Een BLIK op je TEKSTEN

• Dank aan Leen, Ciska, Liesbeth, Chris, Annelies, Vincent, Sarah, Frank en Simon voor de teksten.

25

Laat ze werken

• De leerlingenbevraging kadert in het werken rond een Drugbeleid Op School.

• De leerlingenbevraging kadert in het werken rond een Drugbeleid Op School

• nominalisering

26

Action!

• De Resolutie betreffende het behalen van de titel FairTradeGemeente werd goedgekeurd op de gemeenteraad van 1 juli 2014.

• De Resolutie betreffende het behalen van de titel FairTradeGemeente werd goedgekeurd op de gemeenteraad van 1 juli 2014.

• passiefvorm 27

Breek haar niet

• Zij organiseerde intergenerationele activiteiten om dit erfgoed door te geven.

• Zij organiseerde intergenerationele activiteiten om dit erfgoed door te geven.

• tongbreker

28

Wie?

• Een overzicht van deze communicatie vindt u in bijlage 3 (…)

Hier kan je steeds terecht voor fairtrade wijn, koffie en suiker

• Een overzicht van deze communicatie vindt u in bijlage 3 (…)

Hier kan je steeds terecht voor fairtrade wijn, koffie en suiker

• Inconsequent gebruik van u/je.

29

Toch even nalezen

• Wil je graag weten uit welke onderdelen de tenoonstelling bestaat?

• Wil je graag weten uit welke onderdelen de tenoonstelling bestaat?

• Spelfout

• bij vragen over spelling : http://woordenlijst.org/

30

supercalifragilisticexpialidocious

• Er zijn plannen om deze faciliteit ook open te stellen voor andere groepen.

• Er zijn plannen om deze faciliteit ook open te stellen voor andere groepen.

• Dure woorden

• synoniemen.net

• www.vandale.be

31

Werk aan de winkel • De resultaten van een AC , neergeschreven in een

rapport, verstrekken een advies dat de opdrachtgever gebruikt bij de ondersteuning van zijn beslissing inzake selectie en promotie.

• De resultaten van een AC , neergeschreven in een rapport, verstrekken een advies dat de opdrachtgever gebruikt bij de ondersteuning van zijn beslissing inzake selectie en promotie.

• naamwoordstijl

32

Van de ene naar de andere • Op haar 15 jaar kiest Celien om niet langer voltijds

naar school te gaan. In de zaal en de bar voelt ze zich al van kinds af aan thuis. En dat ze ondernemend is, bleek toen ook al want ze startte haar eigen ‘Cafeetje’.

• Op haar 15 jaar kiest Celien om niet langer voltijds naar school te gaan. In de zaal en de bar voelt ze zich al van kinds af aan thuis. En dat ze ondernemend is, bleek toen ook al want ze startte haar eigen ‘Cafeetje’.

• Inconsequente werkwoordtijd 33

Even diep ademen.

• Koolhydraten die snel worden afgebroken tijdens de spijsvertering en hun glucose snel afgeven in de bloedbaan hebben een hoge glycemische index, terwijl koolhydraten die langzaam worden afgebroken en hun glucose geleidelijk aan het bloed afgeven een lage glycemische index hebben

• lange zin

34

Altijd rechtdoor.

• Celien heeft volgende boodschap voor mensen die de sprong willen maken naar de sector.

• Celien heeft volgende boodschap voor mensen die de sprong willen maken naar de sector.

• Indirecte formulering en zendergericht

35

Even oppoetsen

• We zullen mensen terug moeten leren proeven.

• We zullen mensen terug moeten leren proeven

• Want wat werkt beter dan mond-aan-mondreclame?

• De juiste uitdrukking

• http://taaladvies.net/

• http://taalunieversum.org/sectie/taalhulp

• Extraatje: vandaag in METRO: goed nieuws voor ….

• Matthias Schoenaerts terug vrijgezel.

• Terug????

36

Ik herhaal

• Werknemers uit de sector nemen er het woord en vertellen hun (horeca)verhaal.

• Werknemers uit de sector nemen er het woord en vertellen hun (horeca)verhaal.

• Omslachtige formulering

37

Hi!

• Deze tool gaat immers in de SharePointlijsten lezen wat ingevuld werd door de leden. Vanuit de bulk processor klik je een aanvraag aan en het VIB Reisadvies opent zich met de informatie, door het lid ingegeven.

• Deze tool gaat immers in de SharePointlijsten lezen wat ingevuld werd door de leden. Vanuit de bulk processor klik je een aanvraag aan en het VIB Reisadvies opent zich met de informatie, door het lid ingegeven.

• vakjargon en modieuze woordkeuze

38

Helpen ze echt?

• De campagne wil de inwoners van de regio laten kennismaken met zaken waar duurzame producten te verkrijgen zijn

• De campagne wil de inwoners van de regio laten kennismaken met zaken waar duurzame producten te verkrijgen zijn

• Overbodig modaal hulpwerkwoord

39

Helpen ze echt?

• Maar op 18 juni zullen er weer tal van projectideeën op tafel komen tijdens de ontmoetingsruimte.

• Maar op 18 juni zullen er weer tal van projectideeën op tafel komen tijdens de ontmoetingsruimte.

• Overbodig hulpwerkwoord van toekomende tijd

40

Het blijfdt moeilijk

• Belvas wilt steeds verder gaan in hun duurzame innovaties.

• Belvas wilt steeds verder gaan in hun duurzame innovaties.

• Vervoeging van de werkwoorden

41

Dat meen je niet!

• Maar als die niet bewaard worden, gaan ze mettertijd voorgoed verloren.

• Maar als die niet bewaard worden, gaan ze mettertijd voorgoed verloren.

• Onbetwistbare evidenties

42

Hoeveel?

• Verschillende thema’s uit het dagelijkse leven komen aan bod bij dit project.

• Verschillende thema’s uit het dagelijkse leven komen aan bod bij dit project

• Vage kwantor

43

Lezergericht?

• Weer geen idee wat je komend weekend gaat doen?

• Weer geen idee wat je komend weekend gaat doen?

• zendergericht

44

Echt, heel, heel blij, echt waar!

• We hebben ongelooflijk fijn nieuws te melden om jullie weekend goed in te zetten!

• We hebben ongelooflijk fijn nieuws te melden om jullie weekend goed in te zetten!

• Versterker

45

MIST

• Er wordt nog nauwer samengewerkt met de andere gemeenten van de LoWaZoNe rond eerlijke handel en andere aspecten van noordzuidsolidariteit.

• Er wordt nog nauwer samengewerkt met de andere gemeenten van de LoWaZoNe rond eerlijke handel en andere aspecten van noordzuidsolidariteit.

• Lege woorden en vaagspraak

46

NIET TE HARD!!!!!

• Ik heb al geleerd om te geloven in mezelf!

(…) Ik zal haar missen!

(…) Zo kan ze op langere termijn haar passie voor het vak doorgeven aan jongeren!

• Ik heb al heb geleerd om te geloven in mezelf!

(…) Ik zal haar missen!

(…) Zo kan ze op langere termijn haar passie voor het vak doorgeven aan jongeren!

• Uitroeptekens

47

Wie?

• Deze pasta laat men tot slot afkoelen en kristalliseren.

• Deze pasta laat men tot slot afkoelen en kristalliseren.

• ‘onpersoonlijk’ voornaamwoord

48

Rijd jij liever om?

• De natuurlijke zoetheid van dit product betekent dat het kan dienen als vervanger voor geraffineerde suiker.

• De natuurlijke zoetheid van dit product betekent dat het kan dienen als vervanger voor geraffineerde suiker

• Omslachtig en overbodig

49

Stapel ze niet op

• De automatisering van de aanvraag van reisdocumenten van onze leden via onze website is al een tijdje operationeel.

• De automatisering van de aanvraag van reisdocumenten van onze leden via onze website is al een tijdje operationeel.

• voorzetselstapel

50

vastgeroest

• Er wordt een begeleidingstraject uitgetekend met duidelijke taakomschrijvingen in verband met het signaleren, begeleiden en eventueel doorverwijzen van leerlingen.

• Er wordt een begeleidingstraject uitgetekend met duidelijke taakomschrijvingen in verband met het signaleren, begeleiden en eventueel doorverwijzen van leerlingen.

• voorzetseluitdrukking

51

Echt waar?

• Tot voor kort moest een medewerker gegevens telkens manueel overtypen en invoeren in VIB.

• Tot voor kort moest een medewerker gegevens telkens manueel overtypen en invoeren in VIB.

• tautologie

52

De vermijdlijst

• als checklist

• voor leesvriendelijke teksten

53

Je thuisopdracht

• Mail je werk voor uiterlijk vóór zondag 3 mei 2015 naar

AZERTYFACTOR

• Denk je aan de zes exemplaren van je eigen teksten?

• Woordenlijst.org (voor de juiste spelling)

• Veel lees- en schrijfplezier en tot over veertien dagen.

54

Creatief Schrijven vzw – Waalsekaai 15, 2000 Antwerpen [t] 03 222 40 99 – e] info@creatiefschrijven.be – w] www.creatiefschrijven.be