sectormonitor 2012 food omslag - ABN AMRO...2012/12/03 · een absolute must voor de thuiskok, 3 sterrenkok Alain Passard is de ‘groentegod’ in Vrij Nederland en restaurantgids

sectormonitorfood

▶

▶

▶

1 | Sectormonitor Food | December 2012 ABN AMRO Economisch Bureau

INHOUDSOPGAVE Macro-economische omgeving 2

Sectorvisie Food 3

Internationale handel in groenten en fruit 4

Groenteverwerkende industrie 5

Aardappelverwerkende industrie 6

Sector & Commodity Research Thijs Pons Senior Sector Econoom tel: +31 20 628 64 37 [email protected] Commercieel contact Niels Dijkman Sector Banker Food tel: +31 20 343 99 35

[email protected]

Voorwoord Aardappelen, groente en fruit (AGF) zijn ‘hot‘ bij de culinaire voorhoede in Nederland. De kookboeken van Yotam Ottolengi zijn volgens het NRC Handelsblad een absolute must voor de thuiskok, 3 sterrenkok Alain Passard is de ‘groentegod’ in Vrij Nederland en restaurantgids Lekker beschrijft hoe de huidige topkoks groenten verheffen tot hoofdbestanddeel van een gerecht. Lidl plaveit haar exodus uit hard discount land met groenten (“3 jaar op rij beste supermarkt voor groente en fruit”) en menig retailer ziet het AGF-schap als de manier om hun onderscheidend vermogen te tonen. In de keten zelf zien wij mooie innovaties qua business model met de inzet van internet (Service2Fruit), innovatieve toepassing van plantaardige producten (Ojah: winnaar MKB innovatie top 100 2012), het introduceren van merken en het op een andere wijze telen bijvoorbeeld via LED belichting waardoor ‘cityfarming’ steeds reëler wordt. Tot zover het goede nieuws? De voedingstuinbouw als topsector is namelijk ook het verhaal van de crisis bij veel telers, die mogelijk leidt tot ‘zesjes en zeventjes’ bij de producten (Philip Smits, FD) waarbij ook The Greenery zelf het al tijden lastig heeft. De voorsprong van Nederland op productniveau wordt ingelopen en als grootste exporteur van AGF draagt de local for local trend ook niet bij aan meer afzet. Handelshuizen en telerscollectieven herbezinnen zich op hun positie, de GMO discussie hangt als een onweerswolk boven de sector, er gaan handelaren failliet en soms starten zij afgeslankt door. De aardappelsector consolideert verder, binnen de conserven staat een grote speler te koop en er wordt gekeken naar oplopende prijzen voor de contractteelt. Het is lastig om één overheersende beweging te identificeren in de AGF-keten. De sector is daarvoor te breed en karakteristieken zijn te divers. Wat opvalt is dat omvang een issue blijft, bundelingsgesprekken om te komen tot een zekere omvang zijn actueel en, hoe om te gaan met local for local blijft een punt. Ieder zoekt een weg naar een meer rendabele afzet. ABN AMRO heeft in haar recente rapport “Internationalisatie: Groeien over grenzen” ingezoomd op deze verdere internationalisering in de food sector (download: http://www.abnamro.nl/food). De AGF sector is natuurlijk al erg internationaal georiënteerd. Veel food ondernemers geven aan omwille van meer marge en risicospreiding de komende jaren nog nadrukkelijker over de grenzen te willen kijken. Europa is (en blijft) in 2015 ons logische verzorgingsgebied, zegt ruim tweederde van de ondervraagde ondernemers daar verder over. De BV Nederland biedt voordelen aan Nederlandse foodbedrijven: het imago, de financiële en logistieke infrastructuur, het kennisniveau en de wijze van opereren. Dit gecombineerd met de competenties van groothandels in verse producten en die van private label fabrikanten zoals flexibiliteit en industrieel produceren zijn goede uitgangspunten om internationaal marktaandeel (terug) te veroveren. Ik geloof daarbij wel dat iedere partij moet werken vanuit zijn eigen competenties. In de AGF: telers weten veel van productkwaliteiten, handelaren kennen de juiste product/markt-combinaties en verwerkers zijn efficiënt en deels innovatief. Dit alles beschouwende kan ik concluderen dat de uitdagingen er zeker zijn. Wij zijn verheugd over de grote rol die ABN AMRO vervult in de AGF sector. Graag helpen wij bedrijven nadrukkelijk een meer internationaal profiel te verkrijgen op weg naar betere rendementen. Niels Dijkman Sector Banker Food ABN AMRO Economisch Bureau | Sector & Commodity Research tekst afgesloten 30 november 2012


Export moet de kar trekken De Nederlandse economie is in het derde kwartaal van 2012 met 1,1% sterker gekrompen dan aanvankelijk werd verwacht. De zwakke binnenlandse bestedingen en de negatieve bijdrage van de buitenlandse handel zijn hier vooral debet aan. In het eerste halfjaar trad nog een bescheiden groei van 0,1% per kwartaal (k-o-k) op. Naar verwachting zal het BBP in geheel 2012 met 0,7% dalen. De huidige economische indicatoren wijzen niet op een snel herstel van de economie. Hoewel ABN AMRO verwacht dat het dieptepunt van de crisis nabij is en dat er in de loop van 2013 herstel zal optreden, zal dit langzaam en mondjesmaat gebeuren. De export zal in 2013 de voornaamste aanjager van de economie zijn vooral door de aantrekkende wereldhandel. De particuliere consumptie zal in 2012 dalen en ook in 2013 niet toenemen. Aanhoudende onzekerheid bij de consument, aangekondigde bezuinigingsmaatregelen, de toenemende werkloosheid en de dalende huizenmarkt zijn hier debet aan. Per saldo zal de BBP-groei in 2013 uitkomen op een kleine plus van 0,2% Consumentenvertrouwen blijft zeer laag Het consumentenvertrouwen in Nederland bevond zich in de eerste helft van 2012 op een historisch dieptepunt. Zelfs tijdens de eerste dip van de crisis was het vertrouwen niet zo laag. Aanhoudende onzekerheid over de aanpak van de woningmarkt en onduidelijkheid over de crisisaanpak zorgden ervoor dat het consumentenvertrouwen een aantal maanden achter elkaar tussen -30 en -40 schommelde. De koopbereidheid van de consument bevindt zich in 2012 in een dalende trend, met een dieptepunt in november van -25. De verwachtingen van consumenten over hun persoonlijke financiële situatie in de komende 12 maanden zijn negatief. Valutakoersen van belang voor exportmogelijkheden De koers van de euro is van groot belang voor de exportmogelijkheden van de Nederlandse foodsector. Ongeveer 39% van de export van foodproducten (inclusief levende dieren) wordt naar landen buiten de eurozone geëxporteerd. Het Verenigd Koninkrijk is de belangrijkste bestemming buiten de eurozone met een aandeel van 10%. Het aandeel van Rusland neemt de afgelopen jaren toe en bedraagt momenteel 2%. Na een aanvankelijke daling van het pond ten opzichte van de euro heeft het pond sinds de zomer van 2011 aan kracht gewonnen vanwege de toenemende zorgen over de eurocrisis. ABN AMRO verwacht dat het pond in de loop van 2013 in waarde zal stijgen, omdat het herstel van de Britse economie sterker zal zijn dan van de eurozone. We verwachten dat de EUR/GBP eind 2013 op 0,78 zal staan, vergeleken met 0,80 aan het einde van 2012. De groei van het BBP in Rusland lag in het derde kwartaal (+2,9%) op een lager niveau dan in het eerste halfjaar van 2012 (+4,5%). Een afzwakking van de exportgroei en de particuliere consumptie alsmede een tegenvallende oogst zijn de belangrijkste oorzaken voor deze groeivertraging. Naar verwachting van ABN AMRO zal het BBP in 2012 met 3,75% groeien en in 2013 met 3,5%. De EUR/RUB koers wordt geraamd op 40 eind 2012 en op 36 eind 2013. Vanuit valutaperspectief kunnen er in 2013 voor de foodsector extra afzetmogelijkheden ontstaan.

Macro-economische omgeving Economische kengetallen Nederland

Consumentenvertrouwen en koopbereidheid

Brits pond en Russische roebel

Bron: ABN AMRO Economisch Bureau

Bron: CBS

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

jan-00 jan-02 jan-04 jan-06 jan-08 jan-10 jan-12

Sal

do p

os./

neg.

ant

woo

rden

(%

)

Consumentenvertrouwen Koopbereidheid

Groei in % 2011 2012r 2013r

Werkloosheid 5,4 6,4 7,1(% beroepsbevolking)

Reëel beschikbaar inkomen -0,2 -0,5 -0,2Inflatie 2,3 2,4 2,3Refi rente (ECB, in %, ultimo) 1,00 0,75 0,75

Particuliere consumptie -1,0 -1,5 -0,4Export 3,9 2,9 4,5Investeringen 5,8 -4,7 0,5Overheidsuitgaven 0,1 -1,0 -0,5

BBP 1,0 -0,7 0,2

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1,0


25

30

35

40

45

50

EUR/GBP (l.a.) EUR/RUB (r.a.)

Bron: Thomson Reuters Datastream


Omzet onder druk De economische crisis in Europa is in 2012 niet geheel ongemerkt aan de voedings- en genotmiddelenindustrie voorbij gegaan. De afzet staat licht onder druk. Het gemiddelde prijsniveau vertoonde in het begin van 2012 een dalende trend, maar neemt sinds mei 2012 weer toe. Per saldo neemt de omzetgroei van de voedings- en genotmiddelenindustrie al enige tijd af. In 2012 treedt er zelfs een krimp op; in de eerste drie kwartalen is de omzet met 3,4% gedaald. Door de economische crisis vindt er een verschuiving plaats van de consumptie van duurdere naar goedkopere voedingsmiddelen. In 2013 zal de afzet onder druk blijven staan door de minder gunstige economische vooruitzichten voor Nederland en de belangrijkste exportlanden. Deze negatieve ontwikkeling wordt voor een deel teniet gedaan door een toename van de prijsniveaus. Omzetontwikkeling ligt onder de trendlijn De omzet van de Nederlandse voedings- en genotmiddelenindustrie laat op de lange termijn een trendmatige groei van gemiddeld 2,1% per jaar zien. Vanaf 2005 ligt deze trendmatige groei op een fractioneel hoger niveau wat in nevenstaande figuur is weergegeven. De omzet slingert om de trendlijn, waarbij iedere 5 à 6 jaar een gehele cyclus wordt doorlopen. De afgelopen jaren is de cyclus korter geworden door de snel veranderende economische ontwikkelingen. In het laatste kwartaal van 2010 en geheel 2011 bewoog de omzet zich boven de trendlijn. Door de minder gunstige economische ontwikkelingen in niet alleen de eurozone, maar ook in de rest van de wereld is de omzet in het eerste halfjaar van 2012 onder de trendlijn uitgekomen. Hiermee heeft de omzet het dieptepunt van de cyclus echter nog niet bereikt. Grondstofkosten stijgen weer De voedings- en genotmiddelenindustrie wordt in de tweede helft van 2012 geconfronteerd met hogere grondstofkosten. Op de wereldmarkt nemen de prijzen van grondstoffen sinds juni 2012 toe. In de belangrijkste productiegebieden zijn de weersomstandigheden in het groeiseizoen minder gunstig geweest waardoor de oogsten kleiner zijn uitgevallen, terwijl de vraag op de wereldmarkt toeneemt. De wereldvoorraden liggen bij de meeste grondstoffen op een historisch laag niveau. Overigens zijn de wereldvoorraden groot genoeg om eventuele productietekorten op te vangen. Niettemin zijn de prijzen gestegen. In de nevenstaande grafiek is de FAO Food Price Index weergegeven, een indicator voor het prijsverloop van een mandje agrarische grondstoffen. Hogere grondstofprijzen kunnen door de voedings- en genotmiddelenindustrie slechts gedeeltelijk en met een vertraging aan de afnemers (retail) worden doorberekend. Hierdoor komen de marges in de voedings- en genotmiddelenindustrie in de eerste helft van 2013 verder onder druk te staan.

Bron: CBS

Sectorvisie Food Omzetontwikkeling per kwartaal (j-o-j)

Cyclus en trend

Bron: CBS

Bron: FAO

FAO Food Price Index

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

2007Kw1 2008Kw1 2009Kw1 2010Kw1 2011Kw1 2012Kw1

0

50

100

150

200

250


inde

x (2

002-2

004=

100)

60

70

80

90

100

110

120

130

140


inde

x (o

mze

t 2005=

100)

Trend Omzetcyclus


Export groeit naar landen buiten de EU In 2010 bereikte de export van in Nederland geteelde verse groenten en fruit een hoogtepunt. In 2011 is de export afgenomen, terwijl de export in de eerste drie kwartalen van 2012 stabiliseerde. In het begin van 2012 viel de productie in Nederland tegen door het donkere voorjaar, waardoor de export traag op gang is gekomen. Later herstelden de productie en de export zich. De export naar de belangrijkste bestemmingen, zoals Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk laat een vergelijkbaar beeld zien. Op deze markten ondervindt het Nederlandse product in toenemende mate concurrentie van groenten uit Spanje. Daarnaast worden in deze landen steeds meer lokaal geproduceerde groenten geconsumeerd. Productdifferentiatie, duurzaam geproduceerd en het minimaliseren van residuen geven daarentegen een positieve impuls aan de afzet van Nederlandse groenten. De export naar Rusland laat de afgelopen jaren een wisselend beeld zien. Na een stabilisatie in 2011 heeft de export in 2012 de opgaande lijn uit de voorgaande jaren weer hervat. De binnenlandse productie in Rusland staat onder druk. De arealen groenten en fruit nemen in dit land af. Het land heeft een stevige positie ingenomen in de top-5 van Nederlandse exportbestemmingen. In 2013 zal Rusland zijn positie bestendigen. Export Nederlandse vruchtgroenten in de min De export van in Nederland geteelde vruchtgroenten loopt sinds 2010 terug. Een uitzondering hierop is de komkommer, waarvan de export in de eerste drie kwartalen van 2012 met 6% is toegenomen. Vruchtgroenten hadden in 2011 te lijden onder de EHEC-crisis. Momenteel heeft EHEC geen effect meer op de export. De export is mede teruggelopen door een lagere productie, waardoor er minder producten voor de export beschikbaar waren. De export van paprika heeft tot en met 2009 een groei laten zien. Hierna is de export gedaald. Nederland ondervindt op de Europese markten een sterke concurrentie van Spanje en Israël. De export van peren en appels herstelt zich in 2012 na de teruggang in 2011. Er is veel belangstelling in het buitenland voor het Nederlandse kwaliteitsproduct, terwijl de voorraden in de EU sterk zijn afgenomen. Daarnaast waren er in het eerste halfjaar van 2012 meer producten voor de export beschikbaar door de grotere oogsten in 2011. De oogst is in 2012 fors lager uitgevallen waardoor er in 2012/13 minder producten voor de export beschikbaar zijn. Import wordt steeds belangrijker De import van groenten en fruit bevindt zich gedurende een groot aantal jaren, met uitzondering van 2009, in een opgaande lijn. De vraag naar buitenlandse producten neemt in Nederland toe, terwijl we ook in steeds grotere mate als doorvoerland voor groenten en fruit optreden. Naar verwachting van ABN AMRO zal de opmars van de import de komende jaren doorgaan vooral door de toename van de re-export. De groothandel kan concurrentievoordelen behalen met een goede sourcing van producten. Het biedt mogelijkheden om zich op een eenvormige massamarkt te onderscheiden. Hierbij kunnen met leveranciers contracten worden afgesloten waarin bijvoorbeeld kwaliteit, herkomst, duurzaamheid en prijzen zijn vastgelegd. Het onderscheidend vermogen van sourcing neemt in de loop der jaren wel af, doordat een steeds groter aantal bedrijven hiervan gebruik maakt.

Internationale handel groente Exportontwikkeling groenten en fruit naar bestemming

Exportontwikkeling belangrijkste groenten

Import groenten en fruit

Bron: Productschap Tuinbouw/KCB

Bron: CBS

Bron: Productschap Tuinbouw/KCB

70

80

90

100

110

120

130

Duitsland

VK Rusland

Frankrijk

Zweden

overige

Totaal

inde

x, 2

009=

100

2009 2010 2011 2012

70

90

110

130

150

170

190

Tomaat

Komkommer

Paprika

PeerAppel

overige

Totaal

inde

x 2009=

100

2009 2010 2011 2012

0

3.000

6.000

9.000

2006 2007 2008 2009 2010 2011

x EU

R 1

mln


Areaal contractteelt in een dalende lijn De grondstofvoorziening voor de groenteverwerkende industrie vindt voor het grootste deel plaats via contractteelt, maar ook aanvullende aankopen op de vrije markt en import zijn van belang. In de contractteelt worden het areaal, de prijs en de kwaliteitsvoorschriften veelal vastgelegd. Het door de industrie gecontracteerde areaal is afhankelijk van de afzetverwachtingen en van de grootte van de voorraden, die uit voorgaande jaren resteren. In 2008 bereikte het gecontracteerde areaal het hoogste niveau van de afgelopen twaalf jaar. In de drie jaar hierna is het areaal met ruim 30% gedaald. De uitzonderlijk goede oogst in 2009 heeft hier niet alleen sterk aan bijgedragen, maar ook de grotere concurrentie van andere akkerbouwproducten zoals granen en de verschuiving van de contractteelt naar het buitenland. De grootste areaaldaling heeft bij de peulvruchten plaats gevonden. De contractteelt van groenten in de akkerbouw zal in 2013 naar verwachting een sterke concurrentie krijgen van de teelt van granen doordat de graanprijzen in het lopende seizoen op een hoog niveau liggen. Herstel productie conserven ten koste van diepvries De industriële verwerking van verse groenten bevindt zich sinds 2008 in een dalende lijn. In 2011 heeft een licht herstel plaats gevonden en werd er 435,2 miljoen kg verse groenten verwerkt (+0,5%). De voorraden waren tot en met 2008 sterk opgelopen; de industrie wilde de voorraden in de volgende jaren afbouwen door een kleinere productie. Het belangrijkste segment in de groenteverwerkende industrie is de conservenindustrie, gevolgd door de diepvriesindustrie. De verwerking van verse groenten tot conserven is na een fikse daling in 2010 in het jaar daarna weer gegroeid. Met name de verwerking van champignons heeft zich sterk hersteld. De productie van diepgevroren groenten neemt daarentegen af (-17,1%), evenals de inleg van tafelzuren (-8%). Champignon is de belangrijkste groente Ruim 36% van de industrieel verwerkte groenten bestaat uit champignons. Daarnaast zijn spinazie, peen, doperwten en sperziebonen van belang voor de industrie. Circa 70% van de industrieel verwerkte verse groenten bestaat uit deze vijf groentesoorten. De verwerking van champignons laat de afgelopen jaren sterke fluctuaties zien. Na een dieptepunt in 2009 neemt de verwerking in de volgende jaren weer toe (2011: +4,7%). De sterkere concurrentie van landen zoals Polen en China is een belangrijke invloedsfactor op de champignonverwerking. De Nederlandse verwerkende industrie ondervindt bij de conservenproductie een sterke concurrentie van Frankrijk. Bij de productie van diepgevroren groenten is België een belangrijke concurrent. De groenteverwerkende industrie is werkzaam op een markt met een sterke internationale concurrentie. Naar verwachting van ABN AMRO zal het buitenland als toeleverancier van grondstoffen de komende jaren belangrijker worden. Om de internationale concurrentiepositie te behouden is het voor de groenteverwerkende industrie van groot belang om de beschikking te houden over voldoende grondstoffen tegen concurrerende prijzen. Daarnaast moet de industrie met het productenpakket inspelen op de gangbare trends bij de consumptie van voedingsmiddelen zoals gemak, gezond, gevarieerd, duurzaam en tegen een scherpe prijs.

Groenteverwerkende industrie

Areaal contractteelt groentegewassen voor industrie

Industriële verwerking verse groenten

Industriële verwerking verse groenten naar product

Bron: Productschap Tuinbouw

Bron: Productschap Tuinbouw

Bron: VIGEF

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

x 1 h

a

Peulvruchten Wortel- en knolgewassenBlad, stengel- en vruchtgewassen Koolgewassen

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

(x 1

.000 t

on)

Champignons Peen Sperziebonen

Spinazie Doperwten overige

0

100

200

300

400

500

600

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

x 1.0

00 t

on

Conserven Diepgevroren Tafelzuren overige


Structuur De concentratiegraad in de aardappelverwerkende industrie is hoog. Vier bedrijven (Aviko, McCain, Farm Frites en Lamb Weston/Meijer) nemen gezamenlijk het leeuwendeel van de Nederlandse productie voor hun rekening. Deze bedrijven zijn sterk gericht op internationale markten met productiefaciliteiten in een groot aantal landen in en buiten Europa. Voor de aardappelsector in West-Europa is de aardappelverwerkende industrie van groot belang. Voorgebakken producten (frites, blokjes, schijfjes e.d.) vormen de belangrijkste productlijn van de aardappelverwerkende industrie. Daarnaast worden gedroogde producten (granulaat, vlokken), snacks (chips, sticks) en overige producten (rösti, aardappelkroketten) geproduceerd. Circa 80% van de productie bestaat uit voorgebakken producten. Deze producten worden diepgevroren of als koelvers product op de markt gebracht. Nederlandse bedrijven leggen de focus op verschillende marktsegmenten. Enkele bedrijven richten zich hoofdzakelijk op de foodservicemarkt, terwijl andere bedrijven de nadruk leggen op de productie van A-merken of van huismerken. Aardappelverwerking naar recordhoogte De afgelopen jaren hebben de Nederlandse bedrijven goede zaken gedaan. Sinds 2006 worden er jaarlijks meer aardappelen verwerkt in de aardappelverwerkende industrie. De gemiddelde groei bedraagt in deze periode 2,2% per jaar. In de eerste tien maanden van 2012 is de hoeveelheid verwerkte aardappelen wederom gestegen (+3,4%). De oogst is in 2012 in de meeste West-Europese landen kleiner dan in 2011 door een afname van het areaal en een kleinere opbrengst per hectare. De afzetmogelijkheden zijn daarentegen goed. De voorgaande ontwikkelingen vertalen zich in hogere aardappelprijzen en dus hogere grondstofkosten voor de verwerkende industrie. Populariteit fastfood geeft impuls De productie van voorgebakken producten is in 2011 met 1,8% gestegen. In de eerste tien maanden van 2012 heeft de stijging zich voortgezet. Het grootste gedeelte van de productie wordt op buitenlandse markten afgezet, waarbij het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Frankrijk het leeuwendeel van de Nederlandse export voor hun rekening nemen. De grotere populariteit van fastfoodketens in de wereld geeft een positieve impuls aan de afzet van voorgebakken producten. Economische ontwikkelingen in de belangrijkste afzetmarkten en de toenemende bezorgdheid van de consument over obesitas in West-Europa heeft een drukkend effect op de afzet. Per saldo zit de productie van voorgebakken producten toch in een stijgende lijn. Verwachtingen zijn hooggespannen De komende jaren kan de Nederlandse afzet van voorgebakken producten verder stijgen. Er zijn nog veel mogelijkheden voor afzetgroei op de fastfoodmarkt in emerging markets. Niet alleen nieuwe markten maar ook productontwikkeling draagt bij aan de afzetgroei. De verwerkende industrie kan sterk profiteren van de gunstige uitgangspunten voor de Nederlandse aardappelmarkt. De primaire sector is in staat om grondstoffen van een uitstekende kwaliteit voort te brengen. De aardappelverwerkende industrie ondervindt wel een sterke concurrentie vanuit het buitenland. In België is de verwerkingscapaciteit van de industrie sterk gegroeid. Dit is mogelijk gemaakt door een sterke uitbreiding van de aardappelteelt in dit land.

Aardappelverwerkende industrie

Hoeveelheid aardappelen verwerkt tot aardappelproducten

Productie voorgebakken producten

Bron: NAO

Bron: NAO

2.700

3.000

3.300

3.600

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

x 1.0

00 t

on

1.100

1.150

1.200

1.250

1.300

1.350

1.400

1.450

1.500

2008 2009 2010 2011 10 mnd2011

10 mnd2012

x 1.0

00 t

on


Contactgegevens ABN AMRO | Economisch Bureau | Sector & Commodity Research: Aandachtsgebied Telefoonnummer: E-mailadres:

- Jacques van de Wal (hoofd) Alle sectoren 020 628 0499 [email protected]

- Eric Huliselan Industrie 020 628 2138 [email protected]

- Casper Burgering Delfstoffen & dienstverlening 020 383 2693 [email protected]

- Nadia Menkveld Transport & logistiek 020 628 6441 [email protected] - Thijs Pons Food, agribusiness &, agri-

grondstoffen 020 628 6437 [email protected]

- Mathijs Deguelle Detailhandel, horeca, recreatie, sport & cultuur

020 344 2179 [email protected]

- Hans van Cleef Energie 020 343 4679 [email protected]

- Madeline Buijs Bouw & onroerend goed 020-383 8201 [email protected]

- Theo de Kort Informatieanalist, autohandel 020 628 0489 [email protected]

- Ingrid Kroeze Research ondersteuning 020 383 5161 [email protected]

Volg ons ook via:

Disclaimer De in deze publicatie neergelegde opvattingen zijn gebaseerd op door ABN AMRO betrouwbaar geachte gegevens en informatie, die op zorgvuldige

wijze in onze analyses en prognoses zijn verwerkt. Noch ABN AMRO, noch functionarissen van de bank kunnen aansprakelijk worden gesteld voor

in deze publicatie eventueel aanwezige onjuistheden. De weergegeven opvattingen en prognoses houden niet meer in dan onze eigen visie en

kunnen zonder nadere aankondiging worden gewijzigd.

Teksten zijn afgesloten op 30 november 2012

© ABN AMRO, december 2012 Deze publicatie is alleen bedoeld voor eigen gebruik. Het gebruik van tekstdelen en/of cijfers is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld.

Verveelvoudiging en/of openbaarmaking van deze publicatie is niet toegestaan, behalve indien hiervoor schriftelijk toestemming is gekregen van

ABN AMRO.

0900 - 0024 (E 0,10 per minuut)abnamro.nl/sectoren

Documents

sectormonitor 2012 food omslag - ABN AMRO...2012/12/03 · een absolute must voor de thuiskok, 3 sterrenkok Alain Passard is de ‘groentegod’ in Vrij Nederland en restaurantgids