Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
aRniSnuli gamocemis mrCeveli da konsultanti,
religiur sakiTxebSi
medinas islamis universitetis
kursdamTavrebuli: veisal orujovi (gurji)
تقريظ و مستشار للترمجة و الطباعة،
خريج اجلامعة اإلسالمية باملدينة املنورة:
ويصل أروجوف جورجي
mTargmneli:
abu anvar al-jurji
مترجم: أبو أنور جورجي
mTargmneli-redaqtorebi:
abdurrahman fareuliZe (gurji)
muhammed ali mirza
-تدقيق و مراجعة:
عبد الرمحن براوليدزى جرجي و حممد علي مرزا.
�م��ا�����
Seixi ahmad didaTi
mTargmnelis winasityvaoba
mowyale da mwyalobeli RmerTis saxeliT
Tqvens winaSea ahmad didaTis wignis, “ieso islamSi” Targmani. miuxedavad farTod gavrcelebuli warmodgenebisa, TiTqosda islami antiqristianuli moZRvrebaa, ieso, RmerTma dalocos igi, islamSi erT-erTi ZiriTadi figuraa. igi erT-erTia islamis xuTi udidesi macnidan, igi atarebs mesiis (cxebulis, qristes) tituls da dedamis mariamTan erTad islamSi udidesi pativiT sargeblobs. swored am sakiTxs exeba es wigni.
wignis avtori, Seixi ahmad husain didaTi (22 ramadani 1336 – 3 rajabi 1426 ww. hijriT/ 1 ivlisi 1918 – 8 agvisto 2005 ww. grigorianuliT) induri warmoSobis samxreT afrikeli mqadagebeli iyo. mas ekuTvnis mravali sajaro leqcia Tu wigni SedarebiTi religiaTmcodneobis sakiTxebze. aseve monawileobda sajaro debatebSi sxva mqadageblebTan – anis SuruSTan, jimi suogartTan, joS makdauelTan, stenli siobergTan, erik bokTan da sxvebTan. Seixi didaTi cnobili iyo Tavisi ganswavlulobiT rogorc islamis, aseve iudaizmisa da qristianobis wminda werilebSi. igi Seix rahmaTullah al-qairanavis (1233 – 1308/ 1818 - 1891 ww.) skolis mimdevaria, romelic aseve gamoirCeoda am werilebis Rrma codniT. Seix didaTis sajaro leqciebisa da wignebis gacnoba bevrs Sehmatebs adamians, romelic SedarebiTi religiaT mcodneobiTaa dainteresebuli.wignSi islamuri salavaTis, anu dalocvis, Semoklebuli forma aris gamoyenebuli. bibliuri
1
citatebi moyvanilia saqarTvelos sapatriarqos mier 1989 wels gamocemuli bibliis Targmanidan.
vimedovnebT, es mcire naSromi sikeTis momtani a R m o C n d e b a r el i g i u r i s a k i T x e b i T dainteresebulTaTvis.RmerTs SevTxovT mowyalebasa da pirdapir gzas!
abu anvar al-jurji
13 zu l-ya'da 1435/ 8 seqtemberi 2014 w.
2
Tavi pirveli: qristianul-muslimuri pasuxebi
satelevizio debatebi
qristianoba da islami - aseTi debatebi gaimarTa gadacemaSi -ze, Cross Questions arx SABC1983 wlis 5 ivniss. debatis dasasruls wamyvanma, mister bil Calmersma, Tqva: vfiqrob, am diskusiis safuZvelze SeiZleba iTqvas, rom islamSi bevrad meti yuradReba eTmoba qristianobis winamZRvars, vidre qristianobaSi - islamis winamZRvars. ramdenad mniSvnelovania es, Tqveni gadasaw yvetia, -mayurebelo, magram ukve kargia, rom Cven vsaubrobT amaze.
bili - rogorc mas uwodeben yovelgvari formalobebis gareSe mis yvela gadacemaSi, aris Zalian momxiblavi da Tavmdabali. igi Seesabameba im portrets, rogorc brZeni yurani aRwers karg qristians:
“... da naxav, rom uaxloesni morwmuneTa mimarT arian isini, vinc amboben - Cven varT qristianebi! maT Soris arian swavlulni da berebi, romlebic ar ampartavneben” (al-ma'ida, 5:82)
3
ieso da misi statusi
iqneb muslimebi gadacemaSi cdilobdnen mayurebelTa guli moegoT diplomatiurobiT, an sulac TvalTmaqcobiT? aranairad! isini mxolod ambobdnen imas, rac uzenaesma brZen yuranSi ubrZana maT rom eTqvaT. rogorc muslimebs, maT ar hqoniaT arCevani. maT Tqves: Cven, muslimebs, gvwams, rom ieso aris erT-erTi udidesi RvTis gamogzavnil macneTagan, rom is aris mesia (qriste, cxebuli), igi daibada saswaulebrivad mamakacis Carevis gareSe, igi STaberavda sicocxles mkvdrebs RmerTis ZaliT da kurnavda brmebsa da keTrovnebs aseve RmerTis ZaliT. muslimi ver iqneba muslimi, Tu mas ar swams iesosi!
4
sasiamovno gakvirveba
mayurebelTa 90%-ze meti sasiamovnod gakvirvebuli darCa, mainc skeptikurad Tumcauyurebda am yvelafers. isini yurebs ar ujerebdnen da Tvlidnen, rom muslimebi cdilobdnen xalxis gulis mogebas - Tavisi qristiani TanamemamuleebisTvis Tavis moqonvas - Tu muslimebi ityodnen ramdenime karg sityvas iesoze, sapasuxod qristianebi ramdenime karg sityvas ityodnen muhammadze amgvari saqcieli - xeli , ملسو هيلع هللا ىلصxels bans - samarcxvino da TvalTmaqcuri iqneboda muslimebisTvis.
5
CaTesili gaucxoeba
Cven ver davadanaSaulebT qristianebs
maT skepticizmSi - maT ase aswavlidnen saukuneebis
ganmavlobaSi. isini aRzardes ise, rom efiqraT
cudi muhammadze, , da mis religiaze. rogor ملسو هيلع هللا ىلص
zustad Tqva Tomas karlailma 150 wlis win:
tyuilebi, romliTac garemoicves es kaci, mxolod
CvenTvisvea samarcxvino. Cven, muslimebic,
garkveulwilad damnaSaveni varT amaSi - Cven
araferi mniSvnelovani ar gagvikeTebia, rom
mogveSorebina es sicruis ablabuda.
6
qristianobis okeane
samxreT afrika qristianobis okeanea. magaliTad, Tu libiis mosaxleobaSi muslimTa wili afrikis kontinentze udidesia, samxreT afrika qristianTa igive maCvenebliT liderobs. am qristianobis okeaneSi muslimebi mosaxleobis 2%-s Seadgenen. Cven varT uxmo umciresoba - statistikurad, politikurad, ekonomikurad - erT kacs, magaliTad openhaimers, SeuZlia Seisyidos mTeli Cveni avladideba. ase rom, Tundac gvecada "Tavis moqonva", SeiZleba es bevrs gaego CvenTvis, magram ara! Cven unda gamovacxadoT Cveni uflis neba, gamovacxadoT simarTle, mogvwons is Tu ara. rogorc ieso ambobda: “SeicaniT WeSmariteba, da WeSmariteba gagaTavisuflebT Tqven” (ioane, 8:32).
7
Tavi meore: ieso yuranSi
ra ar ician qristianebma
qristianebma ar ician, rom is gulTbili damokidebuleba, rasac muslimebi avlenen iesosa da dedamisis, mariamis mimarT, mSvidoba maT orives, saTaves maTi rwmenis safuZvlidan - brZeni yuranidan iRebs. maT ar ician, rom muslimi iesos xsenebisas misTvis specialur dalocvas warmoTqvams - mSvidoba mas.
qristianebma ar ician, rom ieso ocdaxuTjeraa moxseniebuli yuranSi 'isas saxeliT. magaliTad:
"Cven vuboZeT 'isas, mariamis Zes, cxadi niSnebi da ganvamtkiceT igi wminda suliT" (al-bayara, 2:87)
"mariam! ueWvelad, RmerTma gaxara Sen mis sityvaze, romlis saxelia mesia 'isa, Ze (qriste)mariamisa..." (aal ''imran, 3:45)
"mesia 'isa iyo macne RmerTisa..." (an-nisa, 4:171"... da gavgzavneT Cven wina macneTa kvalad
'isa, Ze mariamisa" (al-ma'ida, 5:46)"zaqaria, iahia, 'isa da iliasi - isini iyvnen
marTalTaganni" (al-an'am, 6:85)
8
ieso da misi titulebi
garda imisa, rom ieso ocdaxuTjer saxeliT moixsenieba brZen yuranSi, igi aseve moxseniebulia Semdegi titulebiT: ibn mariam - rac niSnavs mariamis Zes, masihi - anu mesia, qriste, cxebuli. 'abdullah - msaxuri RvTisa da rasulullah - macne RvTisa.
igi moixsenieba rogorc "RmerTis sityva", "RvTiuri suli", "RvTiuri niSani" da mravali sxva Rirseuli epiTetiT, romlebic brZeni yuranis 15 sxvadasxva suraSia mocemuli. brZeni yurani Rirs pativs maigebs am udides macnes RvTisas, da muslimebic warsuli 14 saukunis ganmavlobaSi aseve iqceodnen. erTaderTi uaryofiTi miTiTebac ar aris mTels yuransa Tu islamur wyaroebSi iesoze, romelzec yvelaze eWvian qristiansac ki SeuZlia ukmayofileba gamoTqvas.
9
misi saxeli
rogorc aRvniSneT, brZeni yurani iesos 'isas uwodebs. da es saxeli gamoiyeneba mis sxva titulebze ufro xSirad, radgan es iyo misi sakuTari saxeli. arabulad misi saxeli JRers rogorc 'isa, xolo arameulsa da ivriTze - ieSua da iehoSua. Semdgom berZnulad da laTinurad Targmnes, xolo iqidan sxva enebze da maT Soris qarTulad gadatanis procesSi iehoSua gadaiqca iesod.
saxeli ieSua metad gavrcelebuli ebrauli
saxeli iyo - igi samocjer da metjerac gvxvdeba
bibliis pirvel wignSi - dabadeba. aseve iyo
yvelaze cota erTi adamiani saxeliT ieSua,
romelic iesos gasamarTlebis dros sinedrionis
sxdomas eswreboda.ebraeli istorikosi, ioseb flaviusi, Tavis
"siZveleTa wignSi" ocze met sxvadasxva adamians
axsenebs am saxeliT. axal aRTqmaSic aris
moxseniebuli sxvadasxva pirovnebebi am saxeliT -
magaliTad (saqmeni, mogvi da jadosani bar ieSua
13:6) da i (kolaselTa, ieSua, iustusad wodebul
4:11)es yvelani sxva pirovnebebi arian, iesosgan
gansxvavebuli. magram saxelis gardaqmnam da
formis Secvlam igi unikaluri gaxada da igi nel-
nela gansakuTrebuli gaxda meore saukunidan -
ebraelTa Soris igi cudi reputaciis mqone saxelad
iqca, romelic mkrexelsa da ebraelobis mters
erqva, xolo qristianTaTvis igi RmerTis sakuTari
saxeli iyo. muslimi uyoymanod daarqmevs Tavis
vaJs 'isas, radgan es saxeli RmerTis gulwrfeli
da keTilmorwmune msaxuris saxelia.
10
Tavi mesame: deda da vaJi
mariami yuranSi
iesos dabadeba yuranis or suraSia aRwerili aal 'imranSi (3) da mariamSi (19). manam, sanam mis dabadebas aRwers, yurani mogviTxrobs mariamis ambavsa da im didebul mdgomareobaze, rac ukavia mas islamSi.
“da uTxres angelozebma - mariam! RmerTma amogirCia Sen da gangwminda Sen, da aRgamaRla Sen samyaroTa qalebze" (aal 'imran, 3:42)
amaRlebuli mTeli samyaros qalebze - amgvari statuss qristianuli bibliac ki ar aniWebs mariams. yuranis aia grZeldeba Semdegnairad: "mariam! emsaxure ufals gulmSvidad: Tayvani eci da muxli moiyare mis winaSe mis msaxurebTan erTad" (aal 'imran, 3:43)
11
RvTiuri gamocxadeba
ra aris safuZveli am didebuli aiebisa,
romelic dedanSi, arabulad wakiTxuli, adamianebi
cremlebamde mihyavs? 44-e aia gvixsnis: "es nawilia im gaumJRavnebeli ambebisa, romelsac
gardmogivlenT Sen (muhammad), radgan Sen ar iyavi
maTTan, roca maT wili hyares, Tu vin iqneboda
mariamis meurve, arc maSin, roca cxare kamaTi
gamarTes "(wilisyris Semdgom) (aal 'imran, 3:44)
12
mariamis dabadeba
iesos bebia dedis mxridan, ana, uSvilo iyo.
igi cremlmoreuli evedreboda ufals, mieca
misTvis Svili, romelsac igi RvTis samsaxurSi
aRzrdida da taZars Seswiravda.ufalma upasuxa mis vedrebas da daibada
mariami. ana gakvirvebuli iyo, radgan igi vaJis
dabadebas eloda, magram gogona Sva. xolo gogona
aranairad ar iyo biWis Tanaswori - mas taZris
msaxurad ar aiyvanen - fiqrobda igi. meore mxriv,
Tavisi aRTqmac axsovda da elodeboda im dRes,
rodesac mariami Tavad gadawyvetda mis beds.roca zdrasrulobis asakma moawia, anam
waiyvana Tavisi erTaderTi qaliSvili taZarSi,
sadac is taZris msaxuri unda gamxdariyo. taZarSi
yovel mRvdels surda gamxdariyo mariamis
aRmzrdeli, amitom maT wili yares. wilisyram uwia
zaqarias, magram mxolod danarCen moZRvrebTan
didi kamaTis Semdeg SeZlo uflebebis dacva.Tavisi
13
gamocxadebis wyaro
aseTi iyo es ambavi. magram saidan gaigo
muhammadma, , amis Sesaxeb? igi iyo ummii, anu wera-ملسو هيلع هللا ىلص
kiTxvis ucodinari. magram uzenaesi aZlevs mas
pasuxs am kiTxvaze aiiT. zemoT aRniSnuliara! - ityvis skeptikosi - es muhammadis, , ملسو هيلع هللا ىلص
mier SeTxzuli ambavia, man gadmoiwera Tavisi
gamocxadebebi iudevelTa da qristianTa
teqstebidan. man gamoigona es!Cven kargad viciT da mtkiced gvwams, rom
yurani mTlianad aris ucvleli RmerTis sityva.
amis miuxedavad, Cven vecdebiT gaviazroT zogierTi
Tvalsazrisi skeptikosebisgan da igives veliT
maTganac.Cven vekiTxebiT oponentebs: - gjeraT Tu ara,
rom muhammadi, ملسو هيلع هللا ىلص, iyo arabi? amas mxolod umecari
ar daTanxmdeba. am SemTxvevaSi ki myisve daasruleT
saubari, radgan umecarTan kamaTSi veranair
sargebels ver miiRebT - igi an sijiutiT gaitans
Tavisas, an kamaTs CxubSi gadazrdis.
xolo maT, vinc daeTanxmeba muhammadis, ملسو هيلع هللا ىلص, arabobas,
Cven vusvamT kiTxvas: arabi mimarTavs arabebs. igi
ar esaubreboda indoel, Cinel an afrikel
muslimebs, aramed Tavis xalxs, arabebs, imis
miuxedavad, sjerodaT maT misi Tu ara, man
gamoacxada, rom mariami, iesos deda, amaRlebuli
iqna samyaros qalebze, yvela sxva qalze. ara
Tavisi deda an coli, an qaliSvili, an sxva
romelime arabi qali, aramed ebraeli! SeuZlia
vinmes es agvixsnas? radgan yvelasTvis sakuTari
deda, coli da qaliSvili yvela sxva qalze
amaRlebulia.
14
ratom moaniWebda amnair did pativs
muhammadi, , ucxo qals? Tan ebraels - im ers, ملسو هيلع هللا ىلص
roomelic mis xalxs zemodan uyurebda TiTqmis
sami aTasi wlis manZilze? iseve rogorc dRes
dahyureben zemodan Tavis arab mezoblebs!
15
sara da agari
ebraelebma ar gauSves Sansi, daemcirebinaT
arabebi bibliaSi, sadac isini Tumca abraamis
Svilebad arian warmodgenilni, rogorc ebraelebi,
magram isini abraamisa da misi "mxevlis", agaris
vaJis, ismaelis STamomavlebi arian, xolo Tavad
ebraelebi - abraamisa da misi kanonieri colis,
saras vaJis - isaakis. amgvarad, isini arabebs dabal
safexurze mdgom xalxad ganixilaven.am fonze, SeuZlia vinmes axsnas, ratom aqebs
da pativs miagebs muhammadi, , ebrael qals? pasuxi ملسو هيلع هللا ىلص
martivia - mas ar hqonia arCevani, rom Tavisi
survilebis Sesabamisad elaparaka. "es mxolod
gamocxadebaa, romelic gardmoevlineba" (an-najm,
53:4)
16
sura mariami
brZen yuranSi aris erT-erTi sura, anu Tavi,
romelsac hqvia "mariami", swored iesos dedis,
mariamis sapativsacemod. aseTi pativi mas wilad ar
xvdomia qristianul bibliaSi - misi aTeulobiT
wigni sxvaTa saxelebs atarebs, avtorebisa Tu
savaraudo avtorebisa - maTesi, markozis, lukasi,
petresi, ioanesi da a.S.Tu muhammadi, , iyo yuranis avtori, igi iesos ملسو هيلع هللا ىلص
dedasTan erTad moixseniebda masSi dedamiss aminas,
Tavis meuRles xadijas, Tavis qaliSvils fatimas,
magram ara! es ase ar aris, yurani ar aris misi
dawerili.
17
Tavi meoTxe: xareba
"hei – Tqves angelozebma - mariam! ueWvelad,
RmerTma gaxara Sen mis sityvaze, romlis saxelia
mesia 'isa, Ze mariamisa. pativdebuli (qriste)
wuTisofelsa da zesTasofelSi, da RmerTTan
miaxloebulTagani." (aal 'imran, 3:45)"RmerTTan miaxloebulTagani" - ara
fizikurad da geografiulad, aramed sulierad.
SeadareT: [ieso] “da dajda RmrTis marjvniv”
(markozi, 16:19). qristianuli samyaros udidesma
nawilma arasworad gaigo es muxli, iseve rogorc
mravali sxva bibliuri muxli - isini warmoidgenen
mama RmerTs, romelic zis diad taxtze, xolo mis
xelmarjvniv misi vaJi, ieso zis.Tqven SegiZliaT warmoidginoT es suraTi? Tu
ki, maSin Tqven daSorebulxarT WeSmarit codnas
RmerTis Sesaxeb. is ar aris didwvera moxuci,
keTili Tovlis babua, misi arseba adamianis
gonebisTvis miuwvdomeli da ganuWvretelia. is
arsebobs, is namdvilia, magram is ar aris imgvari,
rac Cven SegviZlia vifiqroT, an warmovidginoT.
aRmosavlur enebSi marjvena mxare pativsacem,
gamorCeul adgils niSnavs, rasac ufro zustad
aRwers yurani - "RmerTTan miaxloebulTagani". es
aia adasturebs, rom ieso aris qriste (mesia,
cxebuli). da is aris sityva, romelic RmerTma
mariams uboZa. xolo qristianebi xedaven am
sityvebSi im mniSvnelobebs, rasac isini ar atareben
- maT miaCniaT, rom qriste unda iyos gankacebuli
RmerTi, xolo RmerTis sityva - Tavad RmerTi.
18
qriste ar aris saxeli
sityva qriste aris berZnuli Targmani
ebrauli sityvisa maSiax da arabuli sityvisa masih.
fuZe am sityvisa aris masaha, rac niSnavs "cxebas".
mRvdelmsaxurebsa da mefeebs cxebdnen mirons maTi
aRsaydrebisa da koronaciisas. magram misi
berZnuli forma, qriste, unikalurad JRers:
mxolod iesos aRsawerad.saxarebis Sedgenisas sakuTari saxelebic
iTargmna berZnulad - magaliTad arameuli kefa
(klde) Targmnes petred, aseve Targmnes mesiac -
qristed. cxebuli berZnulad aris xristos -
saidanac warmodgeba sityva qriste yvela enaSi.
unikaluri saxeli.amgvarad, qriste niSnavs cxebuls, da cxebuli
niSnavs amaRlebuls am sityvis religiuri
mniSvnelobiT. ieso, RmerTma dalocos igi, cxebul
iqna ioanes mier, rogorc RmerTis macne. yoveli
RmerTis macne iyo cxebuli amgvarad an sxva
formiT. bibliaSi mravalgan gvxvdeba es sityva -
'ivriTze es sityvaa maSiax, maSaxa. ara mxolod
winaswarmetyvelni, mRvdelmsaxurni da mefeni
iyvnen cxebuli, aramed nivTebic ikurTxebodnen
amgvarad:"me var RmerTi beTelisa, sadac Sen zeTi scxe
svets..." (dabadeba, 31:13)"Tu cxebulma mRvdelma Sescoda..." (levianni,
4:3)"aiRo mosem mironi da scxo savanes da
yvelafers, rac masSi iyo..." (levianni, 8:10)"da Tavis cxebuls rqas aumaRlebs" (1 mefeTa
2:10)
19
"ase uTxra ufalma Tavis cxebuls, kiross..."
(esaia, 45:1)"mfarveli qerubimiviT cxebuli iyavi..."
(ezekieli, 28:14) da amgvarad TiTqmis asgan
gvxvdeba es bibliaSi. ramdenjerac sityva cxebuls
SevxvdebiT bibliaSi, berZnul TargmanSi is
xristosad iqneba gadaTargmnili, da Tu igive
Targmanis Tavisuflebas gamoviyenebT, rogorc
qristianebma qnes, maSin iqneba qriste qerubimi,
qriste mRvdeli, qriste sveti da qriste kirosic
ki, warmarTi mefe...
20
zogierTi gansakuTrebuli tituli
Tumca yoveli RmerTis mier gamogzavnili macne cxebulia, radgan gamorCeulia RmerTis mier, tituli masihi, anu mesia, da misi Targmani - qriste, iesos SemTxvevaSi gansakuTrebul elfers iZens rogorc islamSi, aseve qristianobaSi. aseTi rame religiaSi ucxo ar aris - SesaZloa erTi da igive tituli mraval adamians ekuTvnodes, magram igi asocirebuli iyos erT-erTTan, magaliTad "rasulu l-lahi", rac arabulad RmerTis macnes niSnavs, Tavis TavSi moiazrebs mraval RmerTis macnes, maT Soris moses (mariam, 19:51) da iesos (as-saff, 61:6), Tumca es tituli muslimebisTvis muhammadis, .sinonimuria ,ملسو هيلع هللا ىلص
yvela winaswarmetyveli, ueWvelad, RmerTis megobari iyo, magram xalilu l-lahi, anu RmerTis megobari upiratesad abraamTan asocirdeba. aseve qalimu l-lah, anu RmerTTan nasaubrebi, moses garda aravis epiTetad ar gamoiyeneba, Tumca Cven gvwams, rom RmerTi Tavis mraval macnes esaubra, maT Soris iesosa da muhammadsac, . zogierTi ملسو هيلع هللا ىلصtitulis asocireba personebTan ar niSnavs, rom is mxolod maTia da unikaluria. Cven pativs vcemT maT yovel saxelsa da epiTets.
roca kargi siaxle exara mariams (45-e aia), mas uTxres, rom mis Svils ieso erqmeoda da igi iqneboda cxebuli (qriste), RmerTis sityva, aseve "igi gaesaubreba xalxs yrmobasa Tu zrdasrulobaSi, da igi iqneba keTilSobilTagani" (aal 'imran, 3:46).
" (mariamma) ”bolos man moiyvana Tavisi Svili Tavis xalxTan da maT uTxres - mariam! Zalian ucnauri ram moxda! harunis dao! ar yofila mamaSeni bilwi kaci da arc dedaSeni yofila aseTi" (mariam, 19:27-28)
21
gancvifrebuli iudevelebi
aq ar aris xuro iosebi. mdgomareoba gansakuTrebuli iyo da mariami ganmartovda udabur adgilas aRmosavleTiT (mariam, 19:16). mSobiarobis Semdeg ki igi dabrunda ukan bavSvTan erTad.
'abdullah iusuf 'ali, ganmartavs Tavis cnobil yuranis TargmanSi: xalxis gancvifrebasa da SeSfoTebas sazRvari ar hqonda. isini fiqrobdnen yvelaze uaress mariamis Sesaxeb, radgan igi daSorda Tavis ojaxs raRac droiT. da uceb - igi brundeba da xelSi bavSvi! man Searcxvina uWiravsTavisi saxleuli, religiis msaxurTa modgma.
harunis dao - amiT mariams Seaxseneben mis modgmas, mamamisisa da dedamisis ubiwo zneobas. axla ki, xalxis azriT, igi daeca da Searcxvina Tavisi winaprebis saxeli.
ra unda eqna mariams? rogor unda aexsna momxdari ise, rom xalxs mieRo misi axsnili? erTaderTi, rac man SeZlo, mxolod is, rom bavSvze miaTiTa, radgan icoda, rom igi ar iyo Cveulebrivi bavSvi. da bavSvmac uSvela mas - igi saswaulebrivad alaparakda, daicva dedamisi da Tvali auxila urwmuno sazogadoebas.
uzenaesi brZanebs Tavis wignSi:"man miuTiTa bavSvze. maT(mariamma)
(iudevelebma) Tqves: rogor davelaparakoT Cvils? man (iesom) ki Tqva: ueWvelad, me var RmerTis msaxuri, man miboZa me wigni da gamomgzavna macned. man makurTxa me, sadac ar viqnebi, mibrZana me locvad dadgoma da mowyalebis gaReba sanam viqnebi amqveynad, mibrZana me keTili viyo dedaCemis mimarT, da ar var me mCagvrelTagani. mSvidoba me im dRes, roca davibade, im dRes, roca movkvdebi da im dRes, roca aRdgenili viqnebi mkvdreTiT" (mariam, 19:29-33)
22
pirveli saswaulebi
amgvarad, iesom, RmerTma dalocos igi, daicva
dedamisi misi mtrebis am saSineli braldebisgan. es
aris pirveli saswauli, rac iesom moaxdina yuranis
mixedviT - man dailaparaka CvilobaSi. SevadaroT
es saswauli pirvel saswauls bibliis mixedviT:"mesame dRes qorwili iyo galileas kanaSi, da
iq iyo iesos deda. ieso da misi mowafeebic
miwveulni iyvnen qorwilSi. da raki Rvino
SemoakldaT, iesos dedam uTxra mas: Rvino ara
aqvT. xolo iesom miugo: mereda, ra Cemi da Seni
saqmea, dedakaco? jer kidev ar damdgara Cemi saaTi.
dedamisma uTxra msaxurebs: rasac getyviT,
aRasruleT. iyo iq eqvsi qvis kasri, iudevelTa
ganwmendis Cveulebisamebr dadgmuli, romlebSiac
Cadioda ori Tu sami sawyao. uTxra maT iesom:
aavseT kasrebi wyliT. da maTac aavses pirTamde. da
kvlav uTxra maT: axla ki amoiReT da miarTviT
Tamadas. da miarTves. roca gemo gausinja Tamadam
Rvinod qceul wyals (Tumca man ar icoda, rogor
moxda es: icodnen mxolod msaxurebma, romlebmac
amoiRes wyali), mouxmo siZes. da uTxra: yvela kaci
jer ukeTes Rvinos Camodgams, xolo roca
daTvrebian, uaress. Sen ki ukeTesi Rvino aqamde
Semoginaxavs.” (ioane, 2:1-10)am saswaulis Semdeg, Rvino CuxCuxebs
saqristianoSi - bevri Tvlis, rom rac kargi iyo
maTi winamZRvrisTvis, kargia maTTvisac. ieso ar
yofila garTobis mowinaaRmdege - amboben isini -
gana man ar aqcia wyali mSvenier Rvinod, rom
mTvralebmac ki igrZnes gansxvaveba? ukeTesi
23
bolomde Semoinaxeo. es ar iyo yurZnis wveni. es
iyo Rvino! ramac saSualeba misca lotis
qaliSvilebs SeecdinaT mamamisi (dabadeba, 19:32-
33). romlisganac qristianebs urCeven Tavis
Sekavebas - nu daTvrebiT RviniT... (efeselTa, 5:18).es TiTqosda umniSvnelo momenti miaqanebs
milionebs qvemoT da qvemoT! amerikaSi aris 10
milioni loTi 70 milion "xelaxlad Sobil"
qristianTagan. amerikelebi Tavis loTebs
"problemur msmelebs" uwodeben, xolo samxreT
afrikaSi - "alkoholikebs". loTi - cota mZime
gadasaxarSi sityvaa xalxisTvis.doqtori keneT kaunda, zambiis premier-
ministri, dauzarelad uwodebs sagnebs Tavis saxels. man pirdapir Tqva - me ar var mzad gavuZRve loTebis qveyanas, sadac gulisxmobda Tavis Tanamoqalaqeebs, romlebic aqtiurad svamen alkoholur sasmels.
"gawiTlda" Tu ara wyali iesos danaxviT, Cven
ver davabralebT mas da mis mimdevrebs
Tanamedroveebis midrekilebebs sasmlis mimarT. man
gulwrfelad gviTxra: "bevri rame maqvs TqvenTvis
saTqmeli, magram amJamad veRar itvirTavT" (ioane,
16:12) kacobriobas jer ar mieRwia islamis srulad
miRebis donemde, razec manve Tqva: "arc axal
Rvinos asxamen Zvel tikebSio..." (maTe, 9:17)
24
"deda" Tu "dedakaco"?
ioanes saxarebis zemoT moyvanili nawyvetis
mixedviT, romelic aRgviwers qorwils kanaSi,
meoTxe muxlSi ieso uxeSad eqceva dedamiss da mas
dedakacos uwodebs. ufro uaresic - ra Cemi da Seni
saqmea, dedakaco? ase mimarTavs. nuTu mis enaSi ar
iyo sityva deda? nuTu man daiviwya, rom am
"dedakacma" atara igi cxra Tve, gamokveba igi
CvilobaSi da bevris gadatana da axsna mouwia mis
gamo?ucnauria, rom roca qristiani misionerebi da
mqadageblebi amayoben Tavisi winamZRvris
TavmdablobiTa da sulgrZelobiT, uwodeben mas
siyvarulisa da mSvidobis meufes, hyvebian rogor
morCilad Seegeba igi Tavis mZime xvedrs, meore
mxriv amayad acxadeben, rom mas mudam mzad hqonda
mkvaxe pasuxi uxucesi TvistomebisTvis, da es
Canawerebi namdvilia, ieso ase mimarTavda
uxucesebs:"TvalTmaqcno!""ukeTuri da memruSe modgma!""garedan SefeTqilo saflavebo!""gvelno! iqednes naSierno!"da dedamisis mimarT - "dedakaco!"
25
iesos icaven
muhammadma, , RmerTis macnem, daicva ieso da ملسو هيلع هللا ىلص
CamoaSora mas amgvari braldebebi.“(RmerTma) mibrZana me keTili viyo dedaCemis
mimarT, da ar var me mCagvrelTagani.” (mariam, 19:31)
roca mariams axares vaJis Sesaxeb, man Tqva:“ufalo! rogor meyoleba me vaJi, roca kaci
ar Semxebia? da upasuxa angelozma: aseTia RmerTi,
igi iqms, rasac moisurvebs. roca igi moisurvebs
rames, ityvis - iyav! da ise iqneba. da RmerTi
aswavlis mas wignsa da sibrZnes, TavraTsa da
injils” (aal 'imran, 3:47-48).
26
Tavi mexuTe: yuranisa da bibliis versiebi
Sexvedra pastorTan
me vewvie "bibliis saxls" iohanesburgSi. vaTvalierebdi bibliisa da sxva religiuri wignebis sacavs, davaTvaliere biblia indoneziur enaze da Semdeg aviRe berZnul-inglisuri axali aRTqma, didi da Zvirfasi wigni. me ver mivxvdi, rogor Semovida bibliis saxlis zedamxedveli oTaxSi, albaT Cemma wverma da muslimurma Tavsaburavma daainteresa. man SemekiTxa, rogor momwonda berZnul-inglisuri versia axali aRTqmisa. me avuxseni, rom rogorc SedarebiTi religiaT-mcodneobis studentisTvis, es wigni CemTvis Zalian Zvirfasi iyo. man mimipatiJa Caize da mec davTanxmdi am mSvenier SemoTavazebas. finjan Caize me avuxseni mas muslimTa rwmena iesosTan, RmerTma dalocos igi, dakavSirebiT. me avuxseni, ramdenad maRali statusi hqonda iesos islamSi. Tumca igi daeWvebuli da skeptikurad ganwyobili Canda Cemi monayolis mimarT. me gakvirvebuli viyavi misi ucodinrobiT am sakiTxisa, radgan mxolod gadamdgar pastors SeeZlo bibliis saxlis zedamxedveli gamxdariyo samxreT afrikaSi. me daviwye brZeni yuranis mesame Tavis 42-e aiis kiTxva:
da uTxres angelozebma - mariam! RmerTma amogirCia Sen da gangwminda Sen, da aRgamaRla Sen samyaroTa qalebze...
me mindoda pastors moesmina ara mxolod
yuranis sityvebis mniSvneloba, aramed misi
JReradoba da riTmika arabulad. pastori dunkersi
(ase erqva mas) wynarad ijda da usmenda "allahis
27
sityvas" gafacicebiT. roca me davasrule 49-e aiis kiTxva, pastorma SeniSna, rom yuranis cnobebi
bibliis msgavsi iyo da daamata - me ver vxedav
gansxvavebas imas Soris, rac Sen waikiTxe, da imas
Soris, risic me mwams. me daveTanxme da vuTxari, rom Tu sadme waawydeboda am sityvebs maTi arabuli
eqvivalentis gareSe gverdiT, maSin igi ver
mixvdeboda rom es yuranis sityvebi iyo da
egoneboda, rom es ubralod bibliis sxva Targmani
an redaqciaa.qristiani naxavs am aiebSi yvelafers, rac ki
mas surs gaigos iesoze, saukeTeso da
keTilSobiluri sityvebiT gadmocemuls.
gamoricxulia, es mis guls ar Cawvdes.
amgvarad, rva aia 42-edan 49-es CaTvliT gvamcnobs:a) mariami, iesos deda, iyo keTilSobili qali
da amaRlebuli samyaroTa qalebze.b) yvelaferi es RmerTis mier
gardmovlenilia kacobriobisTvis.g) ieso aris RmerTis sityvis matarebeli.d) is aris mesia (qriste), romelsac elodnen
iudevelebi.e) RmerTma misca mas Zala, rom moexdina
saswauli jer kidev CvilobaSi.v) ieso daibada saswaulebrivad, mamakacis
Carevis gareSe.z) RmerTma mas gamocxadeba.gardmouvlinaT) mas eqneba RmerTisgan miniWebuli Zala
riTac aRadgens mkvdrebs, gankurnavs sapyarT,
usinaTloebsa da keTrovnebs...
28
carci da yveli
yvelaze ufro gulanTebuli qristianebic ki ver gamoyofen aqedan romelime frazas. magram yuranisa da bibliis versiebs Soris gansxvaveba carcisa da yvelis gansxvavebas hgavs - zedapirze orive TeTria da swori, magram SigniT?
"CemTvis es versiebi identuria, maS raSia gansxvaveba?" mkiTxa pastorma.
marTlac, orive versia Tanxmdeba ZiriTad detalebSi, magram Tu siRrmiseulad davakvirdebiT, vnaxavT rom gansxvaveba maT Soris udidesia.
SevadaroT yuraniseuli versia iesos mucladRebisa, romelic yuranis 3 suris 47 aiaSia mocemuli, bibliur versias:
xolo ieso qristes Soba ase moxda: dedamisi mariami daniSnuli iyo iosebze, da maT SeerTebamde aRmoCnda, rom muclad eRo suli wmidisagan (maTe, 1:18).
29
didi dramaturgi
kargad cnobilma amerikelma mqadagebelma,
bili gremma, moaxdina am muxlis dramatizeba 40
aTasi msmenelis winaSe king parkSi, qalaq durbanSi,
aRmarTuli saCvenebeli TiTiT gamoacxada: "da
movida suliwmida da daaorsula mariami!" meores
mxriv, lukas saxareba gvamcnobs am ambavs nakleb
uxeSi formiT. igi ambobs, rom roca mariams axares,
man daimorcxva da misi reaqcia iyo Semdegi:"rogor iqneba eg, mamakaci rom ar vici?"
(luka, 1:34)yuraniseuli versiac igive reaqciaze
mogviTxrobs:"ufalo! rogor meyoleba me vaJi, roca kaci ar
Semxebia?" (aal 'imran, 3:47)gansxvaveba am or citatas Soris ar aris,
orive igive mniSvnelobas atareben mciredi
gansxvavebiT sityvaTwyobaSi. magram amis pasuxad
naTqvami sityvebi yuransa da bibliaSi
bevrismTqmelia.
30
bibliis versia
biblia ambobs:"miugo angelozma da uTxra mas: suli wmida
gadmova Senze, da uzenaesis Zala mogiCrdilebs..."
(luka, 1:35)nuTu ver xedavT, rom aTeists, skeptikossa da
agnostikoss aZlevT joxs xelSi, romelsac isev
Tqven dagartyamT? isini ikiTxaven: "rogor
gadmovida suliwmida mariamze?" "rogor
mouCrdila uzenaesis Zalam?" Cven, muslimebma,
viciT, rom es yvelaferi ubiwo Casaxvaze miuTiTebs
da ar unda gavigoT pirdapiri mniSvnelobiT,
magram sityvaTwyoba miuRebelia da ugemovno.
SeadareT yuraniseul versias.
31
yuranis versia
"da upasuxa angelozma: aseTia RmerTi, igi iqms, rasac moisurvebs. roca igi moisurvebs rames, ityvis - iyav! da ise iqneba." (aal 'imran, 3:47)
es iesos saswaulebrivi Casaxvis islamuri aRweraa. imisTvis, rom RmerTs Seeqmna ieso, mamis gareSe, sakmarisi iyo mas mxolod moesurvebina es. Tu mas surs Seqmnas milioni ieso, mamebisa da dedebis gareSe, sakmarisia mxolod moisurvos es. mas ar sWirdeba ganayofiereba da mucladReba, rogorc adamianebs, sakmarisia man isurvos da es asec iqneba.
"araferia axali imaSi, rasac me geubnebiT" - vuTxari pastors - "es bibliis pirvelive wignSia. dabadeba, 1:3 - Tqva RmerTma, iyos... da iqmna... " mas sityvis Tqmac ar sWirdeboda, es aris Cveni meTodologia sityva "iyos"-is gagebisa, rom man isurva es ubralod momxdariyo, da asec moxda.
32
arCevani qaliSvilisTvis
"iesos mucladRebis ori versiidan - yuraniseuli da bibliiseuli - romels airCevdiT, rom Tqveni qaliSvilisTvis mogeyolaT?" - vkiTxe bibliis saxlis zedamxedvels. man Tavi daxara da mowiwebiT miTxra - yuranis versias.
rogor SeiZleba "gadmowerili" da "SeTxzuli", rogorc brals sdeben yurans, ukeTesi iyos dedanze da originalze, rogoradac acxadeben es bralmdeblebi biblias?
es SeuZlebeli iqneboda, Tu es ar iqneboda RmerTis sityva, gamocxadeba gardmovlenili muhammadze, , da ara dawerili anda SeTxzuli mis ملسو هيلع هللا ىلصmier. aris kidev mravali sxvagvari gamocda, romelic SeuZlia WeSmaritebis gulwrfel mZebnels gamoiyenos da igi Zalian male darwmundeba, rom es zeciuri gzavnilia.
33
rogorc adami
nuTu saswaulebrivma mucladRebam ieso gaxada RmerTi, an RmerTis mxolodSobili vaJi? ara! yurani ambobs:
"RmerTis winaSe ieso, adamis msgavsia. man Seqmna adami miwisgan, Semdeg uTxra - iyav! da isic moevlina" (aal 'imran, 3:59)
iusuf 'ali ganmartavs amas Tavis yuranis TargmanSi.
“im maRali poziciis ganmartebis Semdeg, rasac ieso ikavebs, rogorc RmerTis macne da winaswarmetyveli, Cven gvaqvs uaryofa dogmisa rom igi iyo RmerTi, an Ze RvTisa, an raimenairi zeadamiani. Tu vinme amtkicebs amas im safuZvliT, rom igi mamis gareSe daibada, adamic msgavsad daibada. metic - adami dedisa da mamis gareSe daibada. ase rom rac Seexeba Cvens fizikur sxeuls, isini ubralo miwani arian. RvTis TvalSi ieso aris igive, rac adami da kacobrioba. iesos sidiadis amomavali wertilia - iyav!, swored amis brZanebaSemdeg igi iqceva did sulier moZRvrad da winamZRolad."
logika amgvaria - Tu is faqti, rom mamis gareSe dabadebis gamo ieso RmerTs uTanabrdeba da misi Zea, dedisa da mamis gareSe dabadebul adams amgvar pativze upiratesi ufleba aqvs, magram adamis RmerTobas arc erTi qristiani ar Sexvdeba mzaobiT. ase rom, muslimebic uaryofen qristianTa mtkicebas iesos RmerTobaze.
Tu qristiani mainc jiutad amtkicebs, rom adami miwisgan Seiqmna, xolo ieso ubiwod Caisaxa, maS, modi SevaxsenoT mas, rom aris erTi bibliuri persona, romelic iesoze didi gamodis, am araswori standartebis mixedviT. vin aris es "zeadamiani"?
34
pavles saqmeni
"melqisedeki, mefe salemisa, uzenaesi RmerTis
mRvdeli... udedmamo, ugvartomo, romelsac arc
dReTa dasabami aqvs da arc sicocxlis dasasruli..."
(ebraelTa, 7:1,3)ai, TviT RmerTobis kandidati, radgan amgvar
Tvisebebs mxolod yovlisSemZle SeiZleba RmerTi
flobdes. adams hqonda dasabami edemSi, iesos
hqonda dasabami bagaSi, adams hqonda sicocxlis
dasasruli, da saxarebis mixedviT iesomac "ganuteva
suli" (luka, 23:46). magram melqisedeki? iqneb igi
dResac sadme Tvlems, rogorc rip van vinkeli,
legendaruli personaJi, romelsac wlobiT eZina.da ra aris es "ebraelTa"? es aris saxeli
bibliis erT-erTi wignisa, misi sruli saxeli
iqneba "pavle mociqulis epistole ebraelTa
mimarT". anu pavles werili ebraelebisadmi. vin
iyo pavle? pavle iyo adamiani, romelic iesos
amqveynidan wasvlis Semdeg gaxda misi mecamete
mociquli. iesos hyavda 12 mociquli, magram erT-
erTi, iuda, eSmakma Seacdina. ase rom Tavisufali
adgili unda Sevsebuliyo, radgan israelis
Tormeti tomi Tavis msajulebs eloda (luka,
22:30)savle iyo gandgomili ebraeli, da
qristianebma Seucvales mas saxeli, radgan savle
(sauli) ebraulad JRerda. swored pavlem ise
Secvala iesos swavleba, rom man daimsaxura meore
adgili maikl hartis monumentur naSromSi "The
100 or The Top Hundred or the Greatest Hundred in
35
History" (istoriis yvelaze gavleniani aseuli). man
am CamonaTvalSi TviT iesosac ki gauswro! maikl
hartis azriT, dRevandeli qristianuli religiis
realuri fuZemdebeli swored pavlea.
qristianobis dRevandeli gavnelis pativi ki
pavlesa da iesos Soris unda gayofiliyo, da
gaimarjva pavlem, radgan man bibliis meti wigni
dawera, vidre sxva nebismierma avtorma, xolo
iesos erTi sityvac ar dauweria.pavles ar dasWirvebia Segulianeba, rom Tavisi
varaudebi da hiperbolebi daewera aq da mis sxva
epistoleebSic. gebelsi, germaniis propagandis
ministri ambobda: "rac didia sicrue, miT metia misi
dajerebis Sansio". magram saocari melqisedekis
citatis Sesaxeb is aris, rom TiTqos arc erT
qristians ar waukiTxavs is. yoveli swavluli
qristiani, romelsac me is vaCvene, iseTi
gakvirvebuli iyo, TiTqos pirvelad xedavda mas.
maT zustad axasiaTebdaT iesos sityva:"mxdvelni veras xedaven, msmenelni veras
ismenen, da arc ara gaegebaT ra" (maTe, 13:13)yuranSi aseve aris aia, romelic aseve zustad
aRwers am mdgomareobas:"yruni, munjni da brmani - isini ar iqnebian
dabrunebulni swor gzaze." (al-bayara, 2:18)
36
RvTis Zeebi
muslimebi mkveTrad uaryofiTad uyureben erT qristianul dogmas, kerZod "mwams ieso Ze RvTisa mxolodSobili,.. Sobili da ara qmnili". es aris qristianuli mrwamsis nawili, rasac qristianebi bavSvobidan swavloben. me bevrjer vkiTxe swavlul qristianebs, risi xazgasma surT maT, roca isini Tuamboben "Sobili da ara qmnili".
maT ician, rom maTive wminda wignis mixedviT, RmerTs hyavs mravali Ze:
"... Ze adamisa, Ze RmrTisa." (luka, 3:38)"dainaxes RvTis Zeebma, rom mSvenierni iyvnen
adamianTa asulebi... roca RvTis Zeebi Sediodnen adamianTa asulebTan, romelnic uSobdnen maT..." (dabadeba, 6:2,4)
"uTxari faraons, ase ambobs-Tqo ufali: Cemi pirmSo Zea israeli." (gamosvla, 4:22)
"...radgan israelis mama var me da efremi Cemi pirmSoa." (ieremia, 31:8)
"...ufalma miTxra: Ze xar Cemi, dRes gSobe Sen." (fsalmunni, 2:7)
"... RvTis Zea yvela, visac RvTis suli warmarTavs." (romaelTa, 18:14)
rogorc vxedavT, iudevelTaTvis yvela gulmarTali adamiani, romelic misdevda RmerTis nebasa da gegmas, iyo RvTis Ze. es metafora iyo iudevelTa Soris. qristiani eTanxmeba am msjelobas, magram amatebs: "ieso ar iyo maTi msgavsi." adami RmerTma Seqmna. yoveli cocxali RmerTma Seqmna, igi aris ufali, meoxi da mflobeli yvelafrisa. metaforulad - RmerTi yvelas mamaa. magram ieso iyo Sobili Ze RvTisa, da ara qmnili?
37
"Sobili" niSnavs "Svilad ayvanils"?im ormoci wlis ganmaclobaSi, rac me gavatare
sxvadasxva swavlul qristianebTan saubarSi, arc erTs arc ki ucdia aexsna, ras niSnavs "Sobili da ara qmnili." da erTma amerikelma erTxel scada amis axsna. man Tqva: "es niSnavs, rom igi Svilad aiyvana RmerTma.”
“rao?" avfeqTdi me "rogor Tu Svilad aiyvana? RmerTma?”
"ara, ara" Tqva man "me mxolod vcdilob avxsna mniSvneloba. me ar mjera rom RmerTma Svilad aiyvana Ze."
ganaTlebuli da morwmune qristiani ambobs, rom sityvebi ar gulisxmoben imas, rasac isini niSnaven. maSin ratom ambobT maT? ratom qmniT arasaWiro konfliqts qristiansa da 1200 000 0001000 000 000 muslims Soris mniSvnelobis armqone sityvebis gamo?
38
mizezi miuReblobisa
muslimisTvis miuRebelia sityva "Sobili".
radgan dabadeba aris iseTi movlena, rac axasiaTebs
umdables cxovelebsac. rogor SegviZlia aseTi ram
RmerTs mivaweroT? metaforulad ki Cven yvela
RvTis Svilebi varT, kargi da cudi, da ieso misi
uaxloesi Zea, igi ufro axlosaa masTan vidre
nebismieri Cvengani da ufro imsaxurebs am wodebas,
vidre nebismieri Cvengani, radgan igi metad
RvTismoSiSi da morwmunea, vidre nebismieri
Cvengani. am kuTxiT igi aris RvTis Ze.
Tumca es sityva - "Sobili" zedmeti ceremoniebis
gareSe amoiRes bibliis "yvelaze ufro zusti
Targmanidan" ( ), misi Revised Standard Version, RVS
aCrdili kvlav aSfoTebs qristianTa gonebas,
Savkanianebisa Tu TeTrkanianebis. am fenomenis
gavleniT TeTrkaniani Tavs aRmatebulad grZnobs,
radgan imave rasas ekuTvnis, rasac "RmerTis
mxolodSobili Ze", gansxvavebiT misive eklesiisa
da mimdinareobis wevri misive Savkaniani Zmisgan.
xolo Savkaniani piriqiT, Tavs grZnobs
arasrulfasovnad amave mizeziT.
39
Canergili arasrulfasovneba
adamianuri msjelobiT, radgan afrikelis
mxolodSobili Ze emsgavseba afrikels, Cinelisa -
Cinels, indoelisa ki indoels, bunebrivia rom
RmerTis Zec RmerTs hgavdes. miliardobiT
mSvenieri suraTi da reproduqcia arsebobs "RvTis
mxolodSobili Zisa" adamianTaTvis xelmisawvdomi,
sadac igi hgavs evropels wablisferi TmiT, lurji
TvalebiTa da mSvenieri garegnobiT, rogorc
gvinaxavs suraTebsa da xatebze. gaixseneT jefri
hanteri. misi "mxsneli" ufro germanels hgavs,
vidre did, semitur cxvirian ebraels. bunebrivia,
rom Tu Ze TeTria, vifiqroT rom mamac TeTria.
amgvarad, muqkaniani rasebi dedamiwisa ganicdian
arasrulfasovnebis kompleqss, rogorc RmerTis
"gerebi". veranairi raodenobis saxis kremebi,
gamaRiaveblebi da Tmis gamasworeblebi ver
gadafaraven am arasrulfasovnebas. RmerTi ar aris arc Savi da arc TeTri. misi warmodgena da aRwera
adamianis gonebis miRmaa. Tu SesaZleblobebis
daimsxvreva gonebrivi borkilebi TeTri
RmerTkacisa, daimsxvreva arasrulfasovnebis
borkilebic, magram gonebrivi borkilebi Zneli
dasamsxvrevia, radgan mis arsebobas ar cnoben da
piriqiT, ibrZvian mis SesanarCuneblad.
40
Tavi meeqvse: qristianuli dilemebis pasuxad
qriste islamSi - es aris qriste yuranSi. da
brZen yurans aqvs raRac, sadac garkveviT aris
naTqvami qristianTa gzaabnevis Sesaxeb. yurani
aTavisuflebs iesos, RmerTma dalocos igi, rogorc
misi mtrebis aseve misi cru braldebebisgan,
mimdevrebis gadaWarbebuli warmodgenebisgan. misi
gzaabneuli mimdevrebi acxadeben, rom man aRiara
sakuTari RvTaebrioba, magram es mkrexeloba ar
yofila, radgan igi iyo RmerTi. ras ambobs yurani?uzenaesi ambobs yuranSi, da mimarTavs
iudevelebsa da qristianebs:"wignis mqoneno! nu gadaaWarbebT Tqvens
religiaSi: nu ityviT RmerTze raimes, simarTlis
garda! mesia iseo, Ze mariamisa iyo RmerTis macne,
da misi sityva, romelic man uboZa mariams, da misi
suli. maS iwameT RvTisa da misi macneebis" (an-nisa,
4:171).
gadaWarbeba
"wignis mqoneno" - aris termini, romliTac RmerTi iudevelebsa da qristianebs mimarTavs yuranSi. es sakmaod pativdebuli mimarTvaa. sxva sityvebiT rom vTqvaT, RmerTi ambobs - "wminda werilis mqoneno", xalxo". "ganaTlebuloiudevelebi da qristianebi Tavs ametebdnen arabebs, romlebsac yuranamde sxva wigni ar hqoniaT. rogorc wignis xalxs, RmerTi mimarTavs orive religiis morwmuneebs, rom iwamon maT simarTle da ara gadaWarbebuli, erTmaneTisgan pola-rulad gansxvavebuli warmodgenebi iesos pirovnebis Sesaxeb. iudevelebma aiRes iesos calkeuli sityvebi da daabrales mas mkrexeloba, eWvqveS daayenes misi warmoSoba da mizani, xolo qristianebma igive xerxiT, sityvebis konteqstidan amoglejiT, gaaRmerTes ieso.
Tanamedrove qristiani, bibliis mqadagebeli, mgznebare evangelisti, ufro uxeS sityvebsa da gamoTqmebsac iyenebs, rom gadaibiros vinme Tavisken.
igi ambobs:a) ieso an RmerTia, an matyuara!b) ieso an RmerTia, an SeSlili!g) ieso an RmerTia, an TviTmarqvia!es aris maTi sityvebi, qristianuli
literaturidan amokrebili. radganac arc erTi gonieri adamiani, muslimi Tu aramuslimi, ar dagmobs iesos da ar uwodebs mas arc erT zemoTCamoTvlil sityvas, rogorc mqadagebeli iwvevs mas, igi nebsiT Tu uneblied eTanxmeba mqadageblis paToss. adamiani fiqrobs, rom man arCevani unda gaakeTos am or poluss Soris. man ar icis, rom arsebobs gonieri alternativa am qristianuli Tavsatexisa.
42
gonieri alternativa
nuTu SeuZlebelia rom ieso iyos, rogorc igi
ambobda, ubralod macne, rogorc mravali sxva
macne da winaswarmetyveli mis win? damatebiT -
erT-erTi udidesi maTgan, Zlieri saswaulmoqmedi,
diadi sulieri moZRvari da mesia! ratom mxolod
"RmerTi an SeSlili"? nuTu RvTaebriobis
erTaderTi alternativa "SeSlilobaa"? ra aris
RmerTis antonimi? ras upasuxeben swavluli
qristianebi?yurani cxadhyofs iesos WeSmarit mdgomareobas
erTi aiiT, meoTxe suris 171-e aiiT, romelsac
amgvarad ganmartavs iusuf 'ali:1) igi iyo adamianis Svili, mariamisa, da
Sesabamisad, adamiani.2) magram igi amoirCia RmerTma da mianiWa
pativi macneobisa, amitomac Cvenganac pativiscemis
Rirsia.3) RmerTis sityva, boZebuli mariamisTvis,
roca RmerTma brZana "iyav" da igi iqmna (aal
'imran, 3:59).4) suli, gamosuli RmerTisgan, magram ara
RmerTi. misi cxovreba da moRvaweoba metad
SezRuduli iyo, vidre zogierTi sxva macnisa,
magram igi Cvengan mainc didi pativiscemisa da
dafasebis Rirsia. swavlebebi samebis, RmerTTan
Tanasworobis, mxolod Sobili Zisa da a.S. Sesaxeb mkrexelobaa. RmerTi Tavisufalia yovelgvari
saWiroebebisgan da arc Zes saWiroebs imisTvis, rom
Seasrulos misi saqmeebi, miutevos codva adamianebs
da a.S. ioanes saxarebam aleqsandriuli gnostikuri
misticizmis saburvelSi gaxvia "sityva", magram
sityvis namdvili raoba axsnilia am aiaSi.
43
iesos sityva
qvemoT mocemulia brZeni yuranis mexuTe
suris, al-ma'idas 116-118 aiebi. isini aRweren
samsjavros dRis erT epizods, roca RmerTi
SeekiTxeba iesos, RmerTma dalocos igi, misi da
dedamisis mimarT Tayvaniscemis Sesaxeb da mis
pasuxs.“da rodesac RmerTi ityvis - ieso Ze mariamisa!
nuTu Sen uTxari adamianebs, rom SenTvisa da
dedaSenisTvis ecaT Tayvani, Cems garda?
igi (ieso) ityvis: didebuli xar Sen! me ver
vityodi imas, risi Tqmis uflebac ar mqonia. me
rom meTqva es, Sen ueWvelad gecodineboda, radgan
Sen uwyi, ra aris Cems gulSi, xolo me ar vici, ra
aris SenSi. Sen xar is, vinc uwyis yoveli
dafaruli. me araferi miTqvams maTTvis, garda
imisa, rac Sen mibrZane - iwameT RmerTi, Cemi ufali
da Tqveni ufali! da me viyavi mowme maT Sesaxeb
vidre vcxovrobdi maT Soris. roca Sen amomiyvane
me, Sen uwyodi, ras iqmodnen isini da Sen xar
yoveli qmedebis mowme. Tu Sen dasji maT, isini Sens
xelT arian, Tu miuteveb, radgan Sen xar
Zlevamosili, msajulTmsajuli.”arasodes gamoucxadebia RvTaebrioba
Tu zemoTmoyvanili sityvebi yovlismcodnisa,
rom iesos "araferi uTqvams, garda imisa, rac
RmerTma ubrZana - erwmunaT RmerTi - misi ufali
da maTi ufali", maSin riTi xsnian qristianebi
iesos RvTaebriobas?ar aris arc erTi pirdapiri citata mTels
bibliaSi, mis arc erT versiaSi (biblias aqvs
44
ramdenime varianti. aRmosavluri eklesiebi cnoben
77 wignian biblias, kaTolikuri - 73 wigns, xolo
protestantebi 66 wigns. danarCen wignebs isini
ganixilaven rogorc apokrifas, anu saeWvos.) sadac
ieso ambobs, rom igi RmerTia da mas unda
emsaxuron. aseve igi arsad ar ambobs, rom is da
RmerTi erTni arian.es bolo fraza aRZravs bevr mgznebare
evangelists, maT Soris Teologiis profesorebsac.
axal-gaqristianebulebsac ki dazepirebuli aqvT es muxlebi. maT aCvenes es muxlebi, konteqstidan
amoRebuli da maTac am muxlebze daafuZnes Tavisi
rwmena. "erTni varT" - es sityvebi maT asociaciur
mexsierebas aRviZebs. "ki, uTqvams!" ityvian isini,
"iesom Tqva rom igi RmerTia!" sad?
45
pastori sufrasTan
me davpatiJe pastori morisi da misi coli
vaxSamze "oqros farSevangSi". roca sufrasTan
visxediT, Cveni codnis urTierTgaziarebisas, me
momeca Sansi damesva misTvis es kiTxva - "sad?" da
manac uyoymanod mipasuxa bibliuri citatiT: "me da
mama erTni varT!", rac misi azriT niSnavda, rom
RmerTi da ieso erTi da igive personaa. rom ieso
acxadebs misi RvTaebriobis Sesaxeb. es muxli
CemTvis kargad iyo cnobili, magram igi
konteqstidan iyo amoglejili. mas ar hqonda is
mniSvneloba, rac pastors warmoedgina. amitom me
vkiTxe mas - "ra aris konteqsti?”
46
konteqstidan amogleja
pastorma Wama Sewyvita da gakvirvebuli
momaCerda. me vTqvi: "ratom miyurebT
gakvirvebuli? ar iciT konteqsti? Tqvens mier
moyvanili citata aris teqsti, xolo me minda
vicode konteqstic, misi wina teqsti da
gagrZeleba." Cems win ijda inglisurenovani
kanadeli, presviterianuli eklesiis msaxuri,
Teologiis doqtori, da me mas vuxsnidi sityva
"konteqstis" mniSvnelobas. man ra Tqma unda icoda,
ras niSnavda es sityva. magram msgavsad misi sxva
Tanamemamuleebisa da Tanamorwmuneebisa, mas
arasodes Seuswavlia, ra dros da ris gamo Tqva
iesom es sityvebi.Cemi ormocwliani gamocdilebis manZilze, es
teqsti mravaljer uTqvamT CemTvis, magram arc erT
swavlul qristians ar ucdia, gaego misi realuri
mniSvneloba. isini yovelTvis iReben xolme jibis
biblias muxlebis wasakiTxad. magram danarCeni
doqtors Tan ar hqonda Tavisi jibis biblia. roca
man daapira bibliis mosatanad wasvla, me SevaCere
igi da vuTxari - "ueWvelad, Tqven iciT Tqveni
biblia? iciT, ra citata mogyavT?" amis wakiTxvis
Semdeg, vimedovneb, qristianebi gamoasworeben am
nakls, magram veWvob, Cem muslim mkiTxvelebs
SexvdeT romelime, vinc daasaxelebs konteqsts am
sityvebisa.
47
rogoria konteqsti?
pastoris mxridan uxerxulad gamoCnda, roca ver momiyvana konteqsti da kiTxva damibruna - "Tqven iciT ra aris konteqsti am frazisa?"
"ra Tqma unda" vupasuxe me. "maS, daasaxeleT!" miTxra pastorma.
Tqveni citata ioanes 10:30 muxlia - vTqvi me - konteqstis gasagebad kiTxva 23-e muxlidan unda daviwyoT.
dadioda ieso taZarSi, solomonis bWesTan. (ioane, 10:23)
ioane, am teqstis avtori, ar asaxelebs mizezs, ratom dadioda ieso marto "lomis xaxaSi", radgan iudevelebi ar gamotovebdnen SesaZleblobas angariSi gaesworebinaT iesosTvis. albaT, igi imedovnebda, rom iseve daereoda iudevelebs, rogorc winaT, roca man SoltiT gamoyara vaWrebi da mekermeebi taZridan, maTi daxlebi ki amoayirava (ioane, 2:15)
gars Semoertynen iudevelebi da uTxres: sanamdis unda gvimwarebde suls? Tu qriste (mesia) xar, gviTxari naTlad! (ioane, 10:24)
isini gars Semoexvivnen iesos, uTiTebdnen masze da daiwyes misi gamowveva, rom mas ar gamoucxadebia Tavis Sesaxeb pirdapir da gasagebad. rom igi orazrovnad laparakobda. isini cdilobdnen moenaxaT mizezi, rom ufro gulmodgined mietanaT ieriSi masze. maTi ukmayofilebis namdvili mizezi ki is iyo, rom maT ar moswondaT iesos qadageba, misi miniSnebebi, sadac igi gmobda maT formalizms, religiis zedapirul mimdevrobas da sjulis kanonis mimarT asokirkita damokidebulebas da sulierebis daviwyebas. magram iesos ar SeeZlo ufro metad gaebrazebina isini -
48
Zalian bevrni da ukve sakmaod gabrazebulni iyvnen.
keTilgoniereba mamacobis saukeTeso nawilia, mSvidi gonebiTa da mdgomareobis Sesabamisad.
miugo maT iesom: giTxariT da ar merwmuneT; saqmeni, romelTac vakeTeb mamis saxeliT, TviTonve mowmoben CemTvis. magram Tqven ar gjeraT, vinaidan ara xarT Cemi cxvarTaganni, rogorc giTxariT. (ioane, 10:25-26)
ieso uaryofs misi mtrebis crubraldebas, TiTqos igi orazrovani iyo Tavis gacxadebaSi. igi ambobs, rom man sakmarisad naTlad auxsna maT, magram isini ar usmenen mas.
Cems cxvrebs Cemi xma esmiT, me vicnob maT, da isinic momdeven. me vaZlev maT saukuno sicocxles; ar warwymdebian ukunisamde da veravin momtacebs maT Cemi xelidan. mamaCemi, romelmac momca isini, yvelaze umetesia; da misi xelidan veravin waritacebs maT. (ioane, 10:27-29)
rogor SeiZleba vinme iyos ise brma, rom ver dainaxos bolo ori muxlis dasasrulTa msgavseba. magram sulieri defeqti fizikur naklze uaresia. igi eubneba iudevelebsa da momaval Taobebs namdvil urTierTobasa da erTobaze mamasa da Zes Soris. da mTavari muxli:
me da mama erTni varT (ioane, 10:30)erTni raSi? yovlismcodneobaSi? bunebaSi?
yovlisSemZleobaSi? ara! erTni arian saerTo mizniT. roca morwmune miiRebs macne rwmenas,zrunavs, rom igi darCes rwmenaSi da RmerTic zrunavs, rom igi darCes rwmenaSi. es aris mizani mamisa, Zisa da wmida sulisa. da yoveli morwmune qalisa Tu kacisa. dae, Tavad ioanem axsnas Tavisi mistiuri gnostikuri formulireba:
marto maTTvis rodi gevedrebi, aramed
49
yvelasTvis, visac vwamvar maTive sityviT. raTa yvela erTi iyvnen, rogorc Sen, mamao, CemSi, xolo me - SenSi. da irwmunos qveyanam, rom Sen momavline. dideba, romelic Sen momeci, me maT miveci, raTa iyvnen CvensaviT erTi. (ioane, 17:20-22)
Tu ieso da RmerTi erTni arian da es erToba mas RmerTad xdis, maSin gamyidveli iuda, urwmuno Toma, eSmakeuli petre (maTe, 16:23) aseve is cxra mowafe, romlebmac miatoves igi gasaWirSi, arian RmerTebi, radgan igive erToba RmerTTan, rac iesom ganacxada ioanes 10:30-Si, man ganacxada yvelasTvis, vinc (markozi, "miatova is da gaiqca" 16:50) (maTe, 8:26) yvela "mcired morwmuneTaTvis" yvela (luka, 9:41). "urwmuno da ukeTurisTvis"rodis dasruldeba es mkrexeloba?
fraza "me da mama erTni varT" iyo sruliad Cveulebrivi, igi niSnavda mxolod saerTo mizans RmerTTan. magram iudevelebi eZebdnen mizezs iesos winaaRmdeg da amitomac:
maSin iudevelebma kvlav qvebs dastaces xeli mis Casaqolad. iesom miugo maT: mravali keTili saqme giCveneT mier; romeli maTganisTvis mamaCemismipirebT Caqolvas? miuges iudevelebma da Tqves: keTili saqmisTvis ki ar CagqolavT, aramed RmrTis gmobisTvis, vinaidan kaci xar da RmerTad ki mogaqvs Tavi! (ioane, 10:31-33)
24-e muxlSi iudevelebma iesos wauyenes cru braldeba, TiTqos igi orazrovnad laparakobda. roca es braldeba safuZvelSive uaryofili iqna, maSin maT iesos daabrales mkrexeloba, romelic sulier samyaroSi udidesi danaSaulia. maT ifiqres, rom ieso Tavs RmerTad acxadebda, roca Tqva: me da mama erTni varT. qristianebi eTanxmebian iudevelebs amaSi, rom iesom marTlac ganacxada
50
aseTi ram, Tumca maTi azriT, es ar aris mkrexeloba, radgan ieso marTlad RmerTia da mas SeeZlo ganecxadebina misi RvTaebriobis Sesaxeb.
qristianebi da iudevelebi darwmunebulni arian am sityvebis udides mniSvnelobaSi. pirvelebisTvis es aris kargi safuZveli maTi xsnisa, xolo meoreTaTvis - uaryofisa. magram ieso TamaSgarea, radgan:
miugo maT iesom: gana Tqvens rjulSi ar giweriaT: me vTqvi, rom RmerTebi xarT? xolo Tu RmerTebi uwoda maT, vis mimarTac iyo RmerTis sityva mas vinc wmida-yo da (werili ki urRvevia), amqveynad moavlina mamam, eubnebiT, RmerTsa gmobo, rakiRa vTqvi, me var Ze RmrTisa? (ioane, 10:34-36)
51
ratom "Tqveni rjuli"?
ieso odnav sarkastulia 34-e muxlSi, magram
mainc ratom Tqva man - Tqvens rjulSi? is xom misi
rjulic iyo? gana man ar Tqva: nu ggoniaT, TiTqos
movedi rjulis, ginda winaswarmetyvelTa
gasauqmeblad. gasauqmeblad ki ar movedi, aramed
aRsasruleblad. radganac WeSmaritad geubnebiT
Tqven: sanam ar gadava ca da miwa, erTi iotic an
erTi wertilic ar gadava rjulisagan, sanam
yovelive ar aRsruldeba (maTe, 5:17-18)
52
"RmerTebi xarT"?
RmerTebi xarT - aq mas 81 fsalmunis 6
muxlidan mohyavs citata (bibliis inglisur
redaqciebSi fsalmunTa 82:6) - Tqven xarT
RmerTebi da uzenaesis Zeni xarT Tqven yvelani!
ieso agrZelebs - Tu RmerTebi uwoda maT, vis
mimarTac iyo RmrTis sityva, werili ki urRvevia...
(ioane, 10:35). sxva sityvebiT rom vTqvaT, igi
ambobs - Tqven ver SeewinaaRmdegebiT Cems
sityvebs! man icis Tavisi werili da TavdajerebiT
saubrobs: - Tu winaswarmetyvelebs, macneebs da
morwmuneebs ewodebaT RmerTebi Cvens wignebSi,
romelic uryevi avtoritetia TqvenTvis, maSin
ratom gamomarCevT me? me mxolod RvTis Zed
gamovacxade Cemi Tavi, rac bevrad mcire titulia
imasTan Sedarebit, rac Tavad RmerTma uwoda sxvebs
- RmerTeboo. Tundac me Cemi TavisTvis RmerTi
mewodebina, mainc verafer brals ver damdebdiT!ai, es aris iesos sityvebis pirdapiri
mniSvneloba da konteqsti, yovelgvari ezoTeruli
ganmartebebisa da komentarebis gareSe.
53
Tavi meSvide: dasabamidan
"maS, sad ambobs ieso - me var RmerTi, an me
var RmerTis Tanaswori, an Tayvani meciT me?"-
vkiTxe kidev erTxel pastor moriss.
man Rrmad CaisunTqa da kidev erTxel scada bedi,
daasaxela yvelaze ufro xSirad gameorebadi muxli
qristianuli bibliidan - ioanes 1:1. dasabamidan
iyo sityva, sityva iyo RmerTTan da RmerTi iyo
sityva.aRsaniSnavia, rom es ar aris iesos sityva. es
aris ioanes sityvebi. am sityvebis pirvelwyaro ki
filon aleqsandrielia, iudeveli filo-sofosi da swavluli, romelmac dawera es sityvebi iesosa da
ioanes dabadebamde. da filons ar gamoucxadebia
isini RvTaebrivi warmoSobis sityvebad. ar viciT,
ra mistikuri da ezoTeruli mniSvneloba Caaqsova
filonma am sityvebSi, sanam ioane gadmoiwerda maT,
Cven SevafasebT maT maTi Rirebulebis Sesabamisad.
54
berZnuli, da ara ivriTi
radgan axali aRTqmis ocdaSvidive wignis xelnawerebi berZnuladaa , erT-erTma qristianulma mimdinareobam maT saxelic ki Seucvala da axal aRTqmas qristianobis berZnuli werilebi uwoda! ase rom, me vkiTxe pastors - icoda Tu ara man berZnuli. "diax" - mipasuxa man - me vswavlobdi berZnuls xuTi wlis ganmavlobaSi, is iyo savaldebulo sagani mis saswavlebelSi. maSin me vkiTxe mas - berZnulad rogor weria sityva RmerTi citataSi "sityva iyo RmerTTan"? man gakvirvebiT damiwyo yureba, magram ar upasuxia. me ki vTqvi - es sityvaa hoTeos, rac niSnavs erT konkretul RmerTs (Sdr. ) . The Godradgan evropuli da Crdilo amerikuli sistema iyenebs did asoebs raTa gamoxatos sakuTari saxeli, xolo patara asoebiT - arsebiTi saxelebi. hoTeos - gamoxatavs RmerTs didi asoTi, anu konkretul erT RmerTs.
"axla ki miTxariT" vkiTxe pastors kvlav "ra sityva gamoiyeneba berZnulad RmerTis aRsaniSnavad am frazis meore nawilSi - RmerTi iyo sityva?" pastori kvlav dumda. ar vici ratom - ar icoda berZnuli Tu dabneuli iyo. me vTqvi: "es sityvaa TonTeos, rac niSnavs RmerTs, ganusazRvrelad" (Sdr. ).god
"Tqveni weris sistemis Sesabamisad" ganvagrZe me "Tqven ar unda geTargmnaT orive "RmerTi" am frazaSi, rogorc konkretuli, erTi RmerTi. Tqven ki TargmneT. metic - Tqven 2 korinTelTa 4:4, roca ama soflis RmerTi ganusazRvrel, daukonkretebel RmerTad aqcieT, Tumca pavlem daswera hoTeos, anu konkretuli, erTi RmerTi? Tumca sityva identuria ioanes 1:1-Si pirvelad moxseniebuli RmerTisa. ratom moiqeciT ase?
55
Zvel aRTqmaSic aris aseTi ram uTxra ufalma moses - RmerTad damidgenixar faraonisTvis! (gamosvla 7:1) ratom werT aqac ganusazRvrel RmerTs da ara konkretul erT RmerTs, rogorc iqceviT sityvis SemTxvevaSi, roca sityvas aqcevT sakuTar saxelad? ratom akeTebT amas, ratom cdilobT RmerTis sityvis Secvlas?" vkiTxe pastors.
"me ar miqnia es" - Tqva man."vici" vuTxari me: "me vsaubrob qristianobis
Sesaxeb, romlis mizanicaa yvela saSualebiT daamtkicos iesos RmerToba, Secvalos didi da patara asoebi imgvarad, rom es gamovides, rom Seacdinos masebi, romlebic siRrmiseulad ar icnoben sakiTxs da afiqrebinos maT, rom yoveli aso, yoveli sasveni niSani da registri RmerTis nakarnaxevia? konkretuli erTi RmerTisa?”
56
Tavi merve: ra darCa?
sami sakiTxi
iseTi mcire publikacia, rogoric Tqvens
winaSea, Znelad warmosadgenia rom srulad da
amomwuravad isaubros yuranSi iesos, RmerTma
dalocos igi, yovel moxseniebaze, romelic 15
suraSia gabneuli. Cven SegviZlia mxolod
lakonurad visaubroT da swrafad gadavavloT
Tvali sam mniSvnelovan sakiTxs:ieso ar ucvamT jvarze (an-nisa, 4:157).misi misia da saswaulebi (al-ma'ida, 5:113;
mariam, 19:30-33)winaswarmetyveleba ahmadis Sesaxeb (61:6). ملسو هيلع هللا ىلصpirveli sakiTxis Sesaxeb arsebibs wigni "jvars
acves Tu ara mesia?" ( ), Was Christ Crucified?
romelic me daaxloebiT oci wlis winaT davwere. is
dRes aRar ibeWdeba da sWirdeba gadamuSaveba,
radgan mravalma wyalma Caiara mas Semdeg, roca
man pirvelad ixila dRis sinaTle.rac Seexeba mesame sakiTxs -
nawinaswarmetyveleb ahmads, , aseve arsebobs wigni ملسو هيلع هللا ىلص
am sakiTxzec - muhammadi, , mesiis memkvidre" ملسو هيلع هللا ىلص
( ).muhammed, ملسو هيلع هللا ىلص, the natural Successor to Christ
57
gadarCenis gza
amjerad meore sakiTxs davubrundeT - misia da
saswaulebi. iesos misia iseTive ubralo da advilad
gasagebi iyo, rogorc misi winamorbedebisa da misi
memkvidrisa, muhammadis, . saxeldobr - iwameT ملسو هيلع هللا ىلص
RmerTisa da SeasruleT misi mcnebebi. radgan
RmerTi, romelmac gamogzavna macneebi,
Tanmimdevrulia da ara (1 "aSlilobis RmerTi"
korinTelTa 14:33)rjulis kanonis morCili ebraeli midis
iesosTan da eZebs gzas gadarCenisTvis, am epizods
aRwers maTe:"da aha, viRac miuaxlovda da uTxra: keTilo
moZRvaro, ra sikeTe vqna, rom saukuno sicocxle
mqondes?xolo man miugo: ratom miwodeb me keTils?
aravinaa keTili, garda erTis - RmerTisa, xolo Tu
gsurs Sexvide sicocxleSi, daicavi mcnebani." (maTe,
19:16-17)nebismieri rom am sityvebidan dameTanxmeba,
mxolod erTi azris gamotanaa SesaZlebeli - ieso
ambobs, rom gadarCena SesaZlebelia mcnebebis
dacviT da amisTvis aranairi msxverplSewirva da
jvarcma ar aris saWiro. Tu, rasakvirvelia, ieso ar
laparakobda im faruli azriT, rom misi momavali
Tavganwirva kacobriobis codvebis gamosasyidad, ar
iyo Sors am dRidan.ratom miuTiTa iesom mas Zalian rTulad
Sesasrulebel saqmeze - daecva rjulis mcnebani,
roca arsebobda bevrad ufro advili SesaZlebloba
58
- ubralod erwmuna iesosi da misi jvarcma ixsnida
mas da gamoisyidda mis codvebs? nuTu iesom ar
icoda ra eloda? nuTu samyaros Seqmnamde Zesa da
mamas Soris ar yofila es SeTanxmebuli, rom misi
sisxli daiRvreboda kacobriobis codvebis
gamosasyidad? nuTu man mexsiereba dakarga? ara! ar yofila araviTari msgavsi SeTanxmeba
iesosTan. man icoda, rom arsebobs mxolod erTi
gza RmerTisken, mxolod erTi gza gadarCenisa, da
es RvTiuri mcnebebis dacvaa!
59
ras gvimtkiceben saswaulebi?
rac Seexeba mis saswaulebs: brZeni yurani Rrma detalebs ar mogviTxrobs brma bartimeossa da lazareze, an sxva nebismier saswaulze, garda Cvili iesos mier dedamisis dacvisa misi mtrebisgan. muslimi uyoymanod iRebs iesos nebismier udides saswauls, maT Soris gardacvlilTa aRdgenasac ki. magram es ar aqcevs iesos RmerTad, an mis mxolod Sobil Zed, rogorc qristianebs warmoudgeniaT.
saswaulebi ar amtkicebs winaswarmetyvelobasa da macneobasac ki, an imas, kaci marTalia Tu matyuara, iesom Tavad Tqva:
"radgan aRdgebian cruqristeni da cruwinaswarmetyvelni, da moaxdenen did saswaulebsa da niSebs, raTa acdunon, Tuki SesZles, TviTon rCeulnic." (maTe, 24:24)
Tu cru winaswarmetyvelebsa da cruqristeebs SeuZliaT didi saswaulebisa da niSebis moxdena, ese igi saswaulebi ar aris niSani imisa, winaswarmetyveli namdvilia Tu cru.ioane naTlismcemeli, iesos sityvebis mixedviT, winaswarmetyvelTa Soris udidesia, ufro didi, vidre mose, daviTi, solomoni, esaia da yvela, maT Soris Tavadac. misi sityvebia:
"WeSmaritad geubnebiT Tqven: dedisgan Sobili arvin aRmdgara ioane naTlismcemelze umetesi..." (maTe, 11:11)
maT Soris Tavad iesocaa, radgan isic dedis, mariamis mier iyo Sobili.
ioane yvelaze udidesia, Tumca arc erTi saswauli ar mouxdenia! saswaulebi ar aris Sefasebis kriteriumi winaswarmetyvelTa da macneTasididisa.
magram qristiani bavSvuri sijiutiT amtkicebs
60
iesos RvTaebriobas, radgan ieso aRadgenda gardacvlilebs. nuTu gardacvlilTa aRdgena sxvebsac RmerTad aqcevs? igi Tavs gaurkvevlobaSi igdebs, raTa Tvals xuWavs sxvebis xeliT moxdenil ufro did saswaulebze, romlebic Crdilaven iesosac ki bibliaSi. am cru kriteriumis mixedviT, RmerTebi arian:
mose - man usicocxlo joxi cocxal gvelad aqcia (gamosvla, 7:10).
elise - roca gardacvlili elises Zvlebs Seexo, mas myisve daubrunda sicocxle (4 mefeTa 13:21).
saWiroa saswaulebis mTeli katalogis CamoTvla? magram sijiute grZeldeba - sxva winaswarmetyvelebi da macneebi RmerTis ZaliT axdendnen saswaulebs, xolo ieso - Tavad! marTlac ase iyo? saidan hqonda iesos saswaulebis moxdenis Zala? modi Tavad misgan movisminoT pasuxi:
61
Zala ar aris misi
"... momeca me mTeli xelmwifeba cazedac da
miwazedac" (maTe, 28:18)."... Tu me RmerTis suliT vaZeveb eSmakT,
mouwevia Tqvenamdec RvTis sasufevels" (maTe,
12:28)"me araferi SemiZlia Cemda Tavad..." (ioane,
5:30)"... Tu me RmerTis TiTiT eSmakT..."vaZeveb
(luka, 11:20)amgvarad, Zala, romelsac is flobs, misi ar
aris, is mieca mas. visgan mieca? RmerTisgan, ra Tqma
unda. yoveli misi qmedeba da sityva adasturebs
amas.
62
lazare
radgan iesos udidesi saswaulis, lazares
mkvdreTiT aRdginebis Sesaxeb amdenia nasaubrebi da
dawerili, amitomac ufro dawvrilebiT ganvixiloT
es epizodi, rogorc mas aRwers ioane. aRsaniSnavi
da gasakviria, rom arc erTi sxva saxareba ar
moixseniebs lazares arc erT konteqstSi. ambavi
iwyeba imiT, rom lazare iyo mZimed avadmyofi, misi
debi - mariami da marTa sTxovdnen iesos, stumrad
misuliyo maTTan da ganekurna maTi Zma. Tumca iesos
daagvianda - roca igi mivida, lazare oTxi dRis
gardacvlili iyo.
63
igi dardobda
marTam SesCivla iesos, misi droze mosvlis
SemTxvevaSi misi Zma gadarCeboda. Tu mas SeeZlo
sxva sneulTa gankurneba, igi SeZlebda lazares,
Tavisi megobris gankurnebasac. iesom miugo, rom mas
SeeZlo mieca saukuno sicocxle maTTvis, vinc
irwmunebda mis sityvebs. Semdeg mariamma SesCivla
iesos - droze rom mosuliyavi, lazares
gadaarCendio. iesom miugo - "Tu iwameb, ixilav
RvTis didebas". piroba iyo rwmena. gana iesom ar
Tqva, rom rwmenas SeuZlia mTebis SeZvra?
igi iTxovs waiyvanon saflavTan. gzaSi igi
danaRvlianebuli iyo da tiroda, Tan RmerTs
evedreboda. RmerTmac Seismina misi mwuxare
vedreba, da rodesac ieso darwmunda, rom RmerTma
Seismina misi vedreba, man ubrZana gadaegorebinaT
lodi, romelic saflavSi Sesasvlels ketavda.
64
rogor gaveqceT araswor interpretacias?
mariami fiqrobs, rom oTxi dRis
gardacvlils, ukve suni eqneba da amitom ar surs
saflavis gaxsna, magram ieso Tavdajerebulia da
lodsac gadaagoreben. Semdeg ieso aixedavs zecisken
da ambobs:"mamao, gmadlob rom mismine. me ki vicodi,
rom yovelTvis mismen, magram es irgvliv mdgomi
xalxis gasagonad vTqvi, raTa irwmunon, rom Sen
momavline." (ioane, 11:41-42)ra aris es? speqtakli? ratom moiqca igi ase?
radgan man icoda, rom es crumorwmune adamianebi
arasworad gaigebdnen saswaulis wyaros. isini
gaaRmerTebdnen mas! mkvdreTiT aRdgena xom
mxolod da mxolod RmerTis prerogativaa? imaSi
sabolood dasarwmuneblad, rom adamianebi sworad
gaigebdnen, igi xmamaRla ambobs rom mwuxareba
mxolod RmerTisadmi vedreba iyo. SeiZleba iq
myofebma verc gaiges is vedreba, magram RmerTma
Seismina igi - "gmadlob, rom mismine..."
metic - igi ambobs "me ki vicodi, rom yovelTvis
mismen..." sxvagvarad rom vTqvaT, yoveli misi
saswauli RmerTis pasuxia mis vedrebaze.
iudevelebs es kargad esmodaT, da amitomac "RmerTs
adidebdnen, romelmac amxela Zala misca adamianebs"
(maTe, 9:8)ieso aseve xsnis imasac, ratom saubrobda
xmamaRla. igi ambobs - raTa irwmunon, rom Sen
momavline. is, vinc moavlines, aris macne, xolo Tu
momvlinebeli RmerTia, maSin igi aris RmerTis
65
macne, anu "rasulu l-lahi". iesos yuranSi swored
"rasulu l-lahi" ewodeba.samwuxarod, iesos mcdeloba, rom aeridebina
araswori interpretacia am saswaulis wyaros
Sesaxeb, warumateblad dasrulda. qristianebi ar
iReben rogorc iesos araorazrovan naTqvams, aseve
pirdapir da cxad miTiTebas petresgan, kldisgan,
romelzec iesom aago misi eklesia. petrem Tqva:"kacno israelTano, ismineT es sityvebi: ieso
nazoreveli, kaci Tqvendami movlinebuli RvTis
ZaliT, niSebiT da saswaulebiT, mis mier rom
moaxdina RmerTma Tqvens Soris, rogorc TviTonve
uwyiT" (saqmeni, 2:22)
66
saqme ar aris uimedod
zustad igive gzavnils imeorebs uzenaesi
RmerTi brZen yuranSi, mesame suris, aal 'imranis
49 aiaSi igi gveubneba, rom yoveli saswauli,
romelic iesom moaxdina, RmerTis mier misTvis
miniWebuli Zalis Sedegi iyo. iesoc ambobs igives,
petrec ambobs igive da RmerTic ambobs igives.
magram jiuti adamiani ubralod ar usmens maT.
winaswarganwyobebi rTuli gadasa-laxavia. Cveni
mizani da movaleoba ki aris rom movuwodoT maT
da mivawodoT informacia, danarCeni ki RvTis
xelSia. radgan saqme ase uimedodac ar aris, radgan
RmerTi ambobs:"maT Soris arian wrfeli morwmuneebic, magram
umetesoba sijiutiT gzaabneula" (aal 'imran, 3:110)"maT Soris", rac niSnavs qristianTa da
iudevelTa Soris, aris ori jgufi adamianTa -
wrfeli morwmuneebi, romelTaTvisac aris es wigni,
xolo meore jgufi gzaabneuli jiutebisaa. Cven
unda vecadoT maTTan misasvleli gzebis Ziebasac.
Cven vcdilobT amas, gadaeciT es wigni Tqvens
aramuslim megobrebs wakiTxvis Semdeg.gadauSaleT maT yurani da Tavisi TvaliT
waakiTxeT is surebi da aiebi, rac ganxilulia am
wignSi. Semdeg ki Cven SegveZleba gulmarTlad
davaskvnaT:"aseTi iyo ieso, Ze mariamisa, WeSmaritebis
sityva, romlis Sesaxeb isini kvlav kamaToben, ar
Seefereba RmerTs hyavdes Ze! didebulia igi amaze.
roca igi gadawyvets rames, ityvis - iyav, da igi
67
iqneba, ueWvelad, RmerTi aris Cemi ufali da Tqveni
ufali. maS, emsaxureT mas. esaa pirdapiri gza"
(mariam, 19:34-36)
dasasruls, qeba-dideba samyaros Semoqmeds,
misi locva-kurTxeva mis macneebsa da gulmarTal
msaxurebs. RmerTs SevTxovT mis mowyalebasa da
pirdapir gzas.
68
mTargmnelis winasityvaoba......................................................1
Tavi pirveli
qristianul-muslimuri pasuxebisatelevizio debatebi...................................................................3ieso da misi statusi......................................................................4sasiamovno gakvirveba....................................................................5CaTesili gaucxoeba........................................................................6qristianobis okeane........................................................................7
Tavi meore
ieso yuranSira ar ician qristianebma.............................................................8ieso da misi titulebi..................................................................9misi saxeli............................................................................................10
Tavi mesame
deda da vaJimariami yuranSi...................................................................................11RvTiuri gamocxadeba...................................................................12mariamis dabadeba.............................................................................13gamocxadebis wyaro.......................................................................14sara da agari........................................................................................16sura mariami..........................................................................................17
sarCevi
69
Tavi meoTxe
xareba..........................................................................................................18qriste ar aris saxeli................................................................19zogierTi gansakuTrebuli tituli..............................21gancvifrebuli iudevelebi...................................................22pirveli saswaulebi......................................................................23“deda” Tu “dedakaco”?................................................................25iesos icaven..........................................................................................26
Tavi mexuTe
yuranisa da bibliis versiebiSexvedra pastorTan......................................................................27carci da yveli..................................................................................29didi dramaturgi.............................................................................30bibliis versia....................................................................................31yuranis versia....................................................................................32arCevani qaliSvilisTvis.........................................................33rogorc adami......................................................................................34pavles saqmeni......................................................................................35RvTis Zeebi.............................................................................................37mizezebi miuReblobisa..............................................................39Canergili arasrulfasovneba.............................................40
Tavi mexuTe
qristianuli dilemebis pasuxad.......................................41gadaWarbeba...........................................................................................42gonieri alternativa...................................................................43iesos sityva..........................................................................................44pastori sufrasTan.......................................................................46konteqstidan amogleja............................................................47rogoria konteqsti?.....................................................................48ratom “Tqveni rjuli”?..............................................................52“RmerTebi xarT”?..............................................................................53
Tavi meSvide
dasabamidan............................................................................................54berZnuli , da ara ivriTi...........................................................55
70
Tavi merve
ra darCa?sami sakiTxi...........................................................................................57gadarCenis gza....................................................................................58ras gvimtkiceben saswaulebi?.............................................60Zala ar aris misi.............................................................................62lazare.......................................................................................................63igi dardobda......................................................................................64rogor gaveqceT araswor interpretacias?............65saqme ar aris uimedod.................................................................67
71