SEKCIJA URGENTNE MEDICINE - urgentnamedicina.sld.org.rsurgentnamedicina.sld.org.rs/global/pdf/2014_XI_Simpozijum_UM.pdf · Osnovna životna potpora– BLS (Basic Life Support) Promene

XI SIMPOZIJUM URGENTNE MEDICINE SRBIJE SA MEĐUNARODNIM UČEŠĆEM Zlatibor, 24 –27.05.2014. godine

SRPSKO LEKARSKO DRUŠTVO SEKCIJA URGENTNE MEDICINE

XI SIMPOZIJUM URGENTNE MEDICINE SRBIJE

SA MEĐUNARODNIM UČEŠĆEM Zlatibor,

24-27. maj 2014. godine

GENERALNI SPONZOR ZLATNI SPONZOR


2

www.urgentnamedicina.org

ABC – ČASOPIS URGENTNE MEDICINE Volumen XIV, Supplement I

ISBN 978-86-6061-050-0

Glavni i odgovorni urednik prim. mr sci. med. dr Siniša Saravolac

Pomoćnik glavnog i odgovornog urednika

prim. dr Bogdan Nikolić Uređivački odbor

mr sci. med. dr Božana Dragišić-Dokmanović mr sci. med. dr Dragan Milojević

dr Zagorka Rakonjac dr Zoran Milanov

prim. dr Snežana Petrović dr Dejan Veličković

dr Mihaela Budimski dr Saša Ignjatijević

Međunarodni Naučni odbor prof. dr Leon Drobnik, Poljska

dr Jana Šeblove, Češka Republika doc. dr Nada Banjac, BiH

prof. dr Viktor Švigelj, Slovenija doc. dr Milan Novaković, BiH asist. dr Azra Bureković, BiH

NAUČNI ODBOR

Predsednik prof. dr Svetolik Avramov

Članovi

prof. dr Branko Đurović prof. Dr Velibor Vasović

prof. dr Miodrag Veličković prof. dr Jovan Bukelić

prof. dr Ana Šijački prof. dr Miroslava Živković prof. dr Milorad Mitković

prof. dr Borislav Lazić prof. dr Jasna Jović-Stošić prof. dr Ivana Stanković

doc. dr Svetlana Apostolović prof. dr Zorana Vasiljević

prof. Dr. Jasna Jevđić Prof. Dr Gordana Panić

prof. dr Aleksandar Pavlović prof. dr Miroslava Pjević

doc. dr Đorđe D. Bajec prim. mr sc. med. dr Siniša Saravolac

prof. dr Mileta Poskurica prim. dr sc. med. dr Slađana Anđelić

prim. dr Milivoje Panić prim. dr sc. med. Vladimir Gajić

mr sc. med. Dragan Milojević acc. spec. dr Tatjana Rajković

Lektor za srpski jezik prof. Ljubiša Rajković

Lektor za engleski jezik prof. Nataša Aranđelović

Vlasnik i izdavač

Sekcija urgentne medicine Srpskog lekarskog društva

Džordža Vašingtona 19, Beograd

Prelom teksta dr Miljan Jović

Štampa

ZOOM PHOTO, Subotica

Tiraž 260 primeraka


3


XI SIMPOZIJUM URGENTNE MEDICINE SRBIJE

SA MEĐUNARODNIM UČEŠĆEM Zlatibor,

24-27. maj 2014. godine

POČASNI ODBOR ORGANIZACIONI ODBOR

ass. dr Zlatibor Lončar, ministar zdravlja Predsednik: akademik Radoje Čolović prim. dr Milan Božina prof. dr Vesna Kopitović dr Goran Čolaković Članovi: dr Saša Milutinović prim. dr Kornelija Jakšić Horvat dr Bogdan Živanović dr Snežana Holcer Vukelić dr Aleksandar Kličković dr Jovo Savić prof. dr Ana Šijački prim. dr sci. med. Vladimir Gajić akademik Miroslav Mitković prof. dr Jasna Jevđić doc. dr Vladan Popović

NAUČNI ODBOR Predsednik: prim. dr sci. med. Slađana Anđelić Članovi: prof. dr Robert Jung prof. dr Vesna Bumbaširević prof. dr Jasna Jevđić prof. dr Bela Burany (HUN) prof. dr Viktor Švigelj (SLO) prof. dr Velibor Vasović prim. mr sci. med. Siniša Saravolac ass. dr Tatjana Rajković dr Branislav Ničić prim. dr Dragan Milojević


4


SPONZORI SIMPOZIJUMA


5


“Postoji samo jedan čin od kojeg nije veća, ni ravnodušnost svemira niti večni šum reka, to je čin kada čovek život otima od smrti “

Reč urednika

Poštovane koleginice i kolege, autentičan doprinos reanimaciji su imali Versalliers ( za opis artficijalne ventilacije, 1543. godina), William Harvey ( za opis krvotoka, 1628. godina ), Zoll i saradnici ( usavršili su metod defibrilacije srca preko zatvorenog toraksa, 1956. godina ), Kouwenhoven, Jude i Knickerboker ( dokumentovali su uspešnu reanimaciju serije pacijenata primenom srčane masaže spoljnim kompresijama toraksa, 1960. godina ), Beck ( za koncepciju „da je srce predobro da bi umrlo“, 1960. godina ), Peter Safar ( dokaz da je potrebno kombinovati spoljašnje kompresije toraksa sa ventilacijom uz pozitivan pritisak, 1961. godina ) i Redding i Pearson ( korišćenje adrenalina u reanimaciji, 1963. godina ). Sedamdesetih godina prošlog veka, cerebralna reanimacija posle srčanog zastoja proširila je kardiopulmonalnu reanimaciju (KPR) u kardiopulmonalno cerebralnu reanimaciju (KPCR). U ovom regionu, značajan doprinos unapređenju reanimacionih postupaka ima Sekcija urgentne medicine koja u kontinuitetu od 1993. godine organizuje stručne skupove. Posebno treba izdvojiti VI Simpozijum urgentne medicine sa međunarodnim učešćem koji je održan na Zlatiboru pre 10 godina ( 17-20. jun 2004. godina ). Teme Simpozijuma su bile iz oblasti kardiopulmonalno cerebralne reanimacije: uzroci i prevencija zastoja srca, kardiovaskularni monitoring i prepoznavanje poremećaja srčanog ritma, defibrilacija i pejsing, primena lekova u reanimaciji, zastoj srca u specijalnim uslovima, postreanimaciono zbrinjavanje, istraživanje u reanimaciji, etički i pravni aspekti reanimacije, prehospitalna i hospitalna reanimacija, edukacija u reanimaciji i procena rezultata reanimacije. Posebnu vrednost XI Simpozijuma urgentne medicine Srbije sa međunarodnim učešćem čine predavanja po pozivu eminentnih stručnjaka, koja će biti štampana u ABC časopisu urgentne medicine, kao i radovi koji su u usmenom izlaganju ili putem poster prezentacije prikazani.

Glavni i odgovorni urednik Prim. mr sci. med. dr Siniša Saravolac


6


ZBORNIK SAŽETAKA

XI SIMPOZIJUM URGENTNE MEDICINE

SA MEĐUNARODNIM UČEŠĆEM Zlatibor, 2014.

SRPSKO LEKARSKO DRUŠTVO SEKCIJA URGENTNE MEDICINE


7


1. NAJVAŽNIJE PROMENE U PREPORUKAMA ZA VANBOLNIČKU KARDIOPULMONALNU REANIMACIJU ODRASLIH Slađana Anđelić GRADSKI ZAVOD ZA HITNU MEDICINSKU POMOĆ BEOGRAD, BEOGRAD SAŽETAK Preporuke za kardiopulmonalnu reanimaciju (KPR) iz 2010. godine predstavljaju nadogradnju smernica objavljenih 2005. godine čime se nastavlja petogodišnji ciklus izmena istih. Nove preporuke, bazirane na naučnim dokazima i praktičnim iskustvima, lake su za pamćenje i jednostavne za praktičnu primenu u svakodnevnom radu. Cilj njihove implementacije je uvođenje uniformnih kriterijuma u domenu dijagnostikovanja i lečenja akutnog zastoja srca, što bi doprinelo povećanju broja uspešnih KPR i smanjenju broja vigilnih koma i neuroloških invaliditeta. Opravdanost je medicinska, naučna, zakonska i ekonomska. Ideja je da prikažemo nove algoritamske postulate u KPR odraslih i istaknemo glavne promene u odnosu na prethodne, iz 2005. godine. KLJUČNE REČI: nove preporuke, kardiopulmonalna, reanimacija

MAJOR CHANGES IN GUIDELINES FOR OUT-OF-HOSPITAL CARDIOPULMONARY RESUSCITATION IN ADULTS ABSTRACT The guidelines for cardiopulmonary resuscitation (CPR) in 2010 update those published in 2005 and maintain the established 5-year cycle of guideline changes. The new guidelines, based on scientific proofs and practical experinces, are comprehensible and easy to use in everyday practice. The aim of their implementation is to introduce uniform criteria in diagnostics and treatment of acute cardiac arrest, which would increase the number of successful CPRs and decrease the occurence of coma vigil and neurological invalidity. Justification is clear – medical, legal and economic. The idea of the paper is to show the new algorithms for CPR for the resuscitation of adults and children, as well as to highlight the main guideline changes since 2005. KEY WORDS: new guidelines, cardiopulmonary, resuscitation UVOD Međunarodni konsenzus International Liaison Committee on Resuscitation (ILCOR), procenjuje savremena naučna dostignuća i istraživanja iz oblasti kardiopulmonalne reanimacije (KPR). U petogodišnjem ciklusu, svaka od 6 radnih grupa ILCOR-a: osnovna životna potpora odraslih (BLS); viša životna potpora odraslih (ALS); akutni koronarni sindromi (AKS); osnovna životna potpora dece (PLS); reanimacija novorođenčadi (NLS), edukacija, primena i timovi (EIT), utvrđuje područja koja zahtevaju evaluaciju dokaza. Na Međunarodnoj konferenciji ILCOR-a održanoj februara 2010. godine u Dalasu, razmatrani su i evaluirani najnoviji naučni dokazi iz svih segmenata reanimacije, što je rezultiralo naučnim konsenzusom i novim preporukama za kardiopulmonalnu reanimaciju. Ukupno 313 eksperata iz 30 zemalja je na ILCOR-ovoj konferenciji 2010. godine učestvovalo u pripremi završnih materijala. Objavljeni zaključci i preporuke predstavljaju temelj aktuelnih smernica za KPR iz 2010. godine. Cilj novih preporuka je da budu efikasne i lako izvodljive intervencije, koje u osnovi imaju savremena naučna dostignuća i istraživanja. Akcentovano je ponovno uspostavljanje spontane cirkulacije u toku KPR i njeno održavanje u postresuscitativnom periodu. Od nauke do smernica Kao i 2005. godine, ILCOR je objavio nove preporuke za KPR u skladu sa savremenim naučnim dokazima sadržanim u konsenzusu. Veliki napor je učinjen da algoritmi iz 2010. godine budu jednostavniji i primenjiviji u toku KPR u većini zemalja, bez obzira na njihove geografske, ekonomske i sistemske razlike, kao i dostupnost medicinskih aparata i lekova. Aktuelne preporuke za KPR iz 2010. godine smatra najdelotvornijim postupcima koji se lako uče i usvajaju, a bazirani su na najnovijim dostignućima, istraživanjima i iskustvima. Neizbežno je, čak i u granicama Evrope, da će razlike u dostupnosti lekova,


8


opreme i medicinskog kadra, zahtevati određenu modifikaciju ovih preporuka na lokalnom, regionalnom i nacionalnom nivou. Preporuke za KPR iz 2010. godine nisu mnogo izmenjene u odnosu na one iz 2005. godine. Lanac preživljavanja Niz intervencija koje ishod KPR-a čine uspešnijim, predstavljaju tzv. “lanac preživljavanja”. Prva karika u ovom lancu ukazuje na značaj ranog prepoznavanja i pozivanja hitne medicinske pomoći. Centralne karike u lancu ukazuju na integraciju rane osnovne životne potpore i rane defibrilacije kao fundamentalnih komponenti rane KPR u pokušaju da se uspostavi srčani rad. Neposredna KPR može udvostručiti ili utrostručiti preživljavanje kod vanbolničkog kardijalnog aresta po tipu ventrikularne fibrilacije (VF). Rana kardiopulmonalna reanimacija samo kompresijama grudnog koša potkrepljuje tvrdnju da je bolje preduzeti nešto nego ne preduzeti ništa. Rana osnovna životna potpora i rana defibrilacija u toku 3 do 5 minuta od kardiorespiratornog zastoja, mogu doprineti visokom preživljavanju od 49% do 75%. Sa svakim minutom odlaganja defibrilacije smanjuje se preživljavanje do otpusta iz bolnice za 10–15%. Poslednja karika u lancu preživljavanja podrazumeva ranu primenu mera produženog održavanja života i postreanimacione nege i ima za cilj očuvanje vitalnih fukcija najvulnerabilnijih organa, naročito mozga i srca. Terapijska hipotermija predstavlja evidence based strategiju za postarestnu cerebralnu reanimaciju i deo je četvrte karike u lancu preživljavanja. Epidemiologija i ishod kardijalnog aresta Akutni zastoj srca je vodeći uzrok smrti u svetu. Procenjuje se da su samo u Evropi bolesti kardiovaskularnog sistema uzrok 40% svih smrti osoba mlađih od 75 godina. Udruženi podaci iz 37 evropskih zemalja ukazuju da je godišnja incidenca vanbolničkog kardiorespiratornog aresta 38/100.000 stanovnika. Preživljavanje do otpusta iz bolnice je 10.7% za sve ritmove kardijalnog aresta i 21.2% za kardijalni arest uzrokovan VF. Prema podacima iz studije rađene u četiri univerzitetska grada Srbije, preživljavanje nakon vanbolničke kardiopulmonalne reanimacije je slično kao i u drugim gradovima Evrope. Poslednjih godina procenat vanbolničkog kardiorespiratornog aresta, kada je inicijalni ritam ventrikularna fibrilacija/ventrikularna tahikardija bez pulsa (VF/VT), tj. ritam koji se defibrilira, iznosi svega 25-30%. Razlog za ovako nizak procenat je kasni dolazak ekipe hitne pomoći, kada je ritam koji se defibrilira već prešao u ritam koji se ne defibrilira. Ako se u lanac preživljavanja uključe spasioci prve linije obučeni za upotrebu automatskog spoljašnjeg defibrilatora, procenat uspešnih KPR se može povećati na 59-65%. Incidenca kardijalnog aresta u bolničkim uslovima je od 1 do 5 na 1.000 hospitalizovanih bolesnika. Nedavno objavljeni podaci u Nacionalnom registru za KPR Američkog kardiološkog društva pokazuju da je preživljavanje nakon bolničkog kardiorespiratornog aresta do otpusta iz bolnice 17.6% za sve ritmove aresta, pri čemu je u 25% slučajeva početni ritam bio VF/VT bez pulsa. Osnovna životna potpora– BLS (Basic Life Support) Promene u merama osnovne životne potpore u odnosu na preporuke iz 2005. su sledeće: • Dispečeri bi trebalo da budu obučeni da ispituju pozivaoce po strogim protokolima, radi dobijanja informacija koje se odnose pre svega na reagovanje bolesnika (stanje svesti) i kvalitet disanja. Naglašena je važnost prepoznavanja agonalnog disanja (hvatanje vazduha), koje se javlja kod 40% bolesnika u prvim minutima nakon srčanog zastoja, kao indikacije za započinjanje KPR. • Očevidac kardiorespiratornog aresta, osposobljen ili neosposobljen, započeće ranu KPR kompresijama grudnog koša. Akcentovane su kvalitetne, neprekidne kompresije grudne kosti, dubine od najmanje 5 cm, brzinom od najmanje 100 u minuti, s tim što prekidi u kompresijama treba da budu minimalni. Osposobljeni spasioci uz kompresije grudne kosti primenjuju i veštačku ventilaciju u odnosu 30:2 (kompresije : ventilacija). • Dispečer HMP, needukovanim spasiocima u KPR vođenoj telefonskim uputstvima preporučuje samo kompresije grudne kosti do dolaska ekipe HMP. • Upotreba uređaja za KPR sa zvučnim signalima omogućuje trenutnu povratnu informaciju spasiocima i ohrabruje ih. Podaci sačuvani u opremi za reanimaciju mogu se koristiti naknadno za analizu na stručnim sastancima profesionalnih spasilaca i za unapređenje kvaliteta KPR.


9


Figura 1. Algoritam osnovne životne potpore odraslih Lečenje električnom strujom: automatski spoljašnji defibrilatori (ASD), defibrilacija, kardioverzija i elektrostimulacija srca Najvažnije promene u smernicama iz 2010. godine za lečenje ritmova koji se defibriliraju su sledeće: • Nove smernice naglašavaju značaj ranih, kvalitetnih, neprekidnih kompresija grudnog koša. Preporuka je da se kompresije primenjuju ne samo pre i posle isporuke DC šoka, već i tokom punjenja defibrilatora. Treba ih prekinuti ne duže od 5 sekundi, samo pri isporuci DC šoka. Kako je bezbednost spasioca i dalje prioritet, obavezno je nošenje zaštitnih rukavica tokom defibrilacije, čime se smanjuje i inače mali rizik od mogućih povreda tokom isporuke DC šoka. • U slučaju vanbolničkog kardiorespiratornog aresta, osoblje HMP primenjuje mere osnovne životne potpore (30 kompresija : 2 ventilacije) SAMO do donošenja, priključivanja i punjenja defibrilatora. Ranija, rutinska primena kompresija grudne kosti i veštačke ventilacije tokom 2 minuta pre procene ritma ili isporuke DC šoka je nevažeća. Kod šokabilnog ritma aresta, čim je defibrilator priključen i napunjen, isporučuje se DC šok (prioritet je rana defibrilacija). Zbog nedostatka validnih dokaza, koji bi ili potvrdili ili negirali ovakav način KPR, razumljivo je da će HMP, koje su već u potpunosti usvojile prethodno utvrđeni period spoljašnje masaže srca i veštačke ventilacije pre defibrilacije, i dalje nastaviti sa ovakvom praksom. • Primena do tri defibrilacije u nizu preporučuje se kod šokabilnog ritma kardijalnog aresta nastalog tokom kateterizacije srca ili u ranom postoperativnom periodu nakon kardiohirurških zahvata. Kod osvedočenog vanbolničkog VF/VT kardijalnog aresta preporuka je da treba razmisliti o tri defibrilacije u nizu kada je bolesnik već na EKG monitoringu. • Podstiče se unapređenje ASD programa (PAD – Public Access Defibrillation programa - program masovne edukacije u primeni automatskog spoljašnjeg defibrilatora) postavljanjem ASD-a na javnim mestima.


10


Viša životna potpora odraslih – ALS (Advanced Life Support) Najvažnije promene u smernicama iz 2010. godine za višu životnu potporu odraslih su sledeće: • Pri primeni kompresija grudnog koša naglašena je važnost minimalnog prekidanja visokokvalitetnih kompresija grudnog koša prilikom sprovođenja bilo kojih intervencija za napredno održavanje života: kompresije se prekidaju samo nakratko kako bi se omogućila neka intervencija. • Za prepoznavanje bolesnika kojima se stanje pogoršava tokom hospitalizacije, predložen je princip praćenja i reagovanja (track and trigger systems) kako bi se predupredio kardiorespiratorni arest hospitalizovanih bolesnika. Potrebna je edukacija stanovništva putem propagandnih materijala i medijskih kampanja u ranom prepoznavanju upozoravajućih znakova, povezanih s mogućim rizikom od iznenadne srčane smrti na vanbolničkom nivou. • Ukinuta je preporuka o neophodnosti prethodne KPR tokom određenog vremena (2 min.) pre isporuke prvog DC šoka nakon vanbolničkog kardijalnog aresta koji nije nastao pred ekipom HMP. Osnovne reanimacione mere primenjuju se samo do pripreme defibrilatora. Čim je defibrillator priključen, ukoliko se radi o ritmu koji se defibrilira, defibrilator se puni i isporučuje se prvi DC šok. Preporučuju se do tri defibrilacije u nizu kod VF/VT ritma kardijalnog aresta nastalog tokom kateterizacije srca ili u ranom postoperativnom periodu nakon kardiohirurških zahvata. • Kompresije se sprovode i tokom punjenja defibrilatora – ovo skraćuje pauzu u kompresijama pre isporuke šoka. Kratka pauza u kompresijama sprovodi se samo tokom analize ritma i tokom primene šoka. Nakon primenjenog DC šoka odmah se nastavlja KPR koja započinje kompresijama u trajanju od 2 min, a potom se vrši analiza ritma, odnosno efekata defibrilacije. Ako je pokušaj defibrilacije bio uspešan i uspostavljen perfuzioni ritam, potrebno je vreme da se uspostavi i cirkulacija. Zato ne treba gubiti vreme na proveru pulsa neposredno posle primene šoka. Ako DC šokom nije eliminisana VF/VT i uspostavljena normalna srčana aktivnost, kompresije će obezbediti perfuziju miokarda i povećati šanse da naredni šok bude uspešan. • Značaj prekardijalnog udara u novim preporukama gubi na značaju. Trebao bi ga primeniti samo spasilac koji je svedok elektrokardiografskog razvoja srčanog zastoja uzrokovanog aritmijom ili tahikardijom, a defibrilator nije trenutno dostupan. • Više se ne preporučuje endotrahealna primena lekova. U slučaju da se intravenski put ne može uspostaviti, alternativa intravenskoj je intraosealna (IO) aplikacija lekova. • U šokabilnom ritmu aresta, 1 mg adrenalina se primjenuje nakon treće defibrilacije (u četvrtom ciklusu KPR), uz istovremenu spoljašnju masažu srca, sa ponavljanjem doze svakih 3-5 minuta (tokom svakog drugog ciklusa KPR). Amjodaron u dozi od 300 mg se takođe daje nakon treće defibrilacije. Atropin se više ne preporučuje za rutinsku primenu tokom asistolije ili električne aktivnosti bez pulsa (PEA). Ne treba prekidati kompresije grudnog koša radi davanja lekova. • U ovim preporukama umanjena je važnost rane endotrahealne intubacije (ET), osim kada je mogu sprovesti stručna lica, uz minimalan prekid kompresija grudnog koša. Tokom laringoskopije kompresije se ne prekidaju. Kratka pauza (ne duža od 5 sekundi) može se napraviti tokom plasiranja tubusa između glasnih žica. Dokazano je da je izvođenje ET od strane nedovoljno iskusnog osoblja praćeno brojnim komplikacijama i veoma često neuspešno. Dugi prekidi u kompresijama grudnog koša mogu nastati zbog brojnih ponovljenih pokušaja ET. Zato plasiranje supraglotičnih sredstava ima prioritet nad plasiranjem ET jer se može izvesti bez prekidanja kompresija. • Naglašena je važnost primene kapnografa za potvrdu i kontinuirano praćenje položaja endotrahealnog tubusa, kvaliteta reanimacije i kako bi se uočili rani indikatori povratka spontane cirkulacije (ROSC, Return of Spontaneous Circulation). • Utvrđen je potencijalni značaj ultrazvučnog snimanja tokom ALS. Tokom srčanog zastoja i sprovođenja KPR mora se tragati za reverzibilnim uzrocima srčanog zastoja koji se hitno moraju zbrinjavati. Kada su dostupni ultrazvučni aparat i obučeno osoblje za njegovu primenu, ehokardiografija je izuzetno korisna metoda za dijagnozu reverzibilnih uzroka srčanog zastoja: tamponade miokarda, plućne embolije, disekcije aorte, hipovolemije, neumotoraksa. • Utvrđena je i potencijalna štetnost hiperoksemije nakon postizanja ROSC. Kada je ROSC postignut, praćenjem saturacije arterijske krvi kiseonikom (SaO2) pulsnim oksimetrom i/ili analizom gasova u krvi, inspiratornu koncentraciju kiseonika treba titrirati tako da se postigne SaO2 od 94 do 98%. • Prepoznat je neuroprotektivni efekat terapijske hipotermije u postarestnom sindromu, i preporučuje se kod svih pacijenata u postreanimacionoj komi nezavisno od toga da li je inicijalni ritam aresta bio šokabilni ili nešokabilni. Kod osoba podvrgnutih terapijskoj hipotermiji, prediktori lošeg ishoda nisu ustanovljeni. • Naglašen je značaj primene primarnih perkutanih koronarnih intervencija kod odgovarajućih bolesnika sa ROSC nakon srčanog zastoja (uključujući i komatozne)


11


• Izmenjena je i preporuka za kontrolu glikemije: kod odraslih sa postignutim ROSC nakon srčanog zastoja glikemiju preko 10 mmol/L treba lečiti, ali se hipoglikemija mora izbeći.

VIŠA ŽIVOTNA POTPORA ODRASLIH

Тokom KPRSiguran disajni put (LMA / ETT)Ventilacija i oksigenoterapija (CAVE! hiperventilacija)KapnografijaVaskularni pristup (IV/IO)Rotiranje osobe koja vrši kompresiju na 2 min.Plan aktivnosti pre prekidanja kompresija

(npr. isporuka DC šoka)Lekovi

Šokabilni ritam

* Adrenalin 1 mg nakon 3. DC šoka(zatim na 3-5 min)

* Amiodaron 300 mg nakon 3. DC šokaNеšokabilni ritam

* Adrenalin 1 mg odmah(zatim na 3-5 min)

Razmotriti i korigovati 4H-4Т

Hipoksija (oksigenoterapija)

Hipovolemija (nadoknada volumena)Hiper/hipokalijemijaHipo/hipertermijaTenzioni pneumotoraks (dekompresija)Tamponada (perikardiocenteza)Тromboembolija (trombolitici)Trovanja (antidoti)

Postreanimaciona negaRe-evaluacija ABCDE12-kanalni EKGOtklanjanje precipitirajućeg uzrokaRe-evaluacija oksigenacije i ventilacijeKontrola temperature (hlađenje)

CPRfor 2 minutes

KPR30 kompresija : 2 ventialacijeМinimizirati prekide

Postaviti elektordedefibrilatora/monitora

ŠOKABILNI RITAM

PROCENA RITMA

NEŠOKABILNI RITAM

1 DC ŠOK150-360J bifatno ili

360J monofazno

KPR 30 : 2 2 min

KPR 30 : 22 minPOVRATAK

SPONTANE CIRKULACIJE?

POSTREANIMACIONA NEGA

Figura 2. Viša životna potpora odraslih Edukacija • Postignuta znanja i veštine iz osnovne i više životne potpore odraslih, smanjuju se već tri do šest meseci nakon edukacije. Po ILCOR-u, cilj edukacije je ovladavanje osnovnim znanjima i veštinama iz KPR odraslih, čija implementacija u praksi, poboljšava ishod KPR i preživljavanje nakon kardijalnog aresta. • Alternativa kursevima osnovne životne potpore koju sprovode instruktori je on-line edukacija preko video/kompjutorskih kurseva za samostalno učenje. • Cilj je osposobiti što veći broj građana za standardnu KPR, koja uključuje spoljašnju masažu srca i ventilaciju. Laike, osposobljene za spoljašnju masažu srca treba podsticati na savladavanje i veštačke ventilacije, kao standardne mere reanimacije. • Upotreba ASD sa glasovnim uputstvima tokom reanimacije predviđena je ne samo za laike već i za zdravstvene radnike. • Iako su istraživanja na lutkama dokazala koristi edukacije, trebalo bi podsticati istraživanja i objavljivanje podataka vezanih za značaj edukacije na ishod reanimiranih bolesnika. • U novim preporukama je istaknut značaj vođenja tima, timskog rada i usvajanja novih algoritama za poboljšanje kvaliteta primenjene kardiopulmonalne reanimacije i zbrinjavanje bolesnika


12


LITERATURA 1. Nolan J. European Resuscitation Council guidelines for resuscitation 2005. Section 1.Introduction. Resuscitation 2005;67 Suppl 1:S3-6. 2. Nolan JP, Hazinski MF, Billi JE, et al. 2010International Consensus on Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care Science with Treatment Recommendations. Part 1: Executive Summary. Resuscitation. In Press. 3. Nolan JP, Neumar RW, Adrie C, et al. Postcardiac arrest syndrome: epidemiology, pathophysiology,treatment, and prognostication. A Scientific Statement from the International Liaison Committee on Resuscitation; the American Heart Association Emergency Cardiovascular Care Committee; the Council on Cardiovascular Surgery and Anesthesia; the Council on Cardiopulmonary,Perioperative, and Critical Care; the Council on Clinical Cardiology; the Council on Stroke. Resuscitation. 2008;79:350-79. 4. Koster RW, Baubin MA, Caballero A, et al. European Resuscitation Council Guidelines for Resuscitation 2010. Section 2. Adult basic life support and use of automated external defibrillators. Resuscitation. 2010;81. 5. Deakin CD, Nolan JP, Sunde K, KosterRW. European Resuscitation Council Guidelines for Resuscitation 2010. Section 3. Electrical Therapies: Automated External Defibrillators, Defibrillation, Cardioversion and Pacing. Resuscitation 2010;81. 6. Deakin CD, Nolan JP, Soar J, et al. European Resuscitation Council Guidelines for Resuscitation 2010. Section 4. Adult Advanced Life Support. Resuscitation. 2010;81. 7. Soar J, Perkins GD, Abbas G, et al.European Resuscitation Council Guidelines for Resuscitation 2010. Section 8. Cardiac arrest in special circumstances: electrolyte abnormalities, poisoning, drowning, accidental hypothermia,hyperthermia, asthma, anaphylaxis, cardiac surgery, trauma, pregnancy, electrocution.Resuscitation. 2010;81. 8. Soar J, Monsieurs KG, Ballance J, et al.European Resuscitation Council Guidelines for Resuscitation 2010. Section 9. Principles of educationin resuscitation. Resuscitation. 2010. 9. Koster RW, Sayre MR, Botha M, et al. 2010 International Consensus on Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care Science with Treatment Recommendations. Part 5: Adult Basic Life Support. Resuscitation.In Press. 10. Sunde K, Jacobs I, Deakin CD, et al. 2010 International Consensus on Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care Science with Treatment Recommendations. 11. Deakin CD, Morrison LJ, Morley PT, et al. 2010 International Consensus on Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care Science with Treatment Recommendations.Part 8: Advanced Life Support. Resuscitation. In Press. 12. Soar J, Mancini ME, Bhanji F, et al. 2010 International Consensus on Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency CardiovascularCare Science with Treatment Recommendations. Part 12: Education, Implementation, and Teams. Resuscitation. In Press. 13. Murray CJ, Lopez AD. Mortality by cause for eight regions of the world: Global Burden of Disease Study. Lancet. 1997;349:1269-76. E-pošta: [email protected]

2. SUPRAGLOTIČNA SREDSTVA ZA OBEZBEĐIVANJE DISAJNOG PUTA TOKOM KARDIOPULMONALNE REANIMACIJE – MOGUĆNOSTI I GRANICE ( OPASNOSTI )

SUPRAGLOTTIC AIRWAY DEVICES DURING CPR – FEATURES AND LIMITS

Domagoj Schunk DEPARTMENT OF ANESTHESIOLOGY, INTENSIVE CARE MEDICINE AND EMERGENCY MEDICINE, UNIVERSITY HOSPITAL OF REGENSBURG, GERMANY Abstract: Although tracheal intubation remains the most secure and effective way of establishing airway control and ventilation, the European Resuscitation Council Guidelines 2010 also endorse the use of supraglottic airway devices (SADs) [1]. Prolonged attempts of tracheal intubation are harmful because the cessation of chest compressions during this time will compromise coronary and cerebral perfusion. Alternatives to the

mailto:[email protected]


13


tracheal tube that have been studied during actual and manikin CPR include the bag and mask and supraglottic airway devices such as the laryngeal mask airway (LMA), Combitube, the laryngeal tube, and the I-gel” [2]. Along with the classic laryngeal mask (LMA) and other modified devices, various types of SADs have been described and investigated in several studies [3]. The I-gel™ (Intersurgical, Sankt Augustin, Germany) is a relatively new supraglottic gel-filled anatomical mask with a gastric drain port and a non-inflatable cuff made of a soft gel-like, medical-grade, thermoplastic elastomer. The airway seal that is provided by the gel-like cuff improves as the device warms to body temperature. It has been used in adult emergency patients by healthcare professionals with a wide range of experience in airway management [4, 5]. The laryngeal tube™ (LTS) (VBM Medizintechnik, Sulz a. N., Germany) is a completely different SAD, consisting of a dual tube with a distal and a proximal cuff. The ventilation tube terminates between the proximal and the distal cuffs. The tip of the device with the drain port orifice is placed into the oesophagus, and the cuffs are simultaneously inflated. The LTS has been shown to be effective for adult airway management by healthcare professionals with different levels of experience [6, 7]. On the one hand in all SADs there was no more need of a direct laryngoscopy and the danger of harm to the teeth, vocal cords and the most studies on manikins and anesthetized patients showed a greater success rate and faster insertion time even for routinely non experienced medical personal [8.] All modern SADs have a gastric tube channel to provide a regurgitation protection and to enable secure positive pressure ventilation even during CPR with chest compressions [9]. In paediatrics the same developments is seen among the SADs. The SADs are now available in all sizes even for neonates but the evidence during CPR remains mostly retrospective and case reports. On the other hand even if the use of advanced airway management with supraglottic devices in Out of Hospital Cardiac Arrest (OHCA) situation increased there are various limitations during the use of such devices. The aim of reducing the “no flow time” during CPR was not always reached by the SADs. The danger of dislodgment of the supraglottic device is high and in children the anatomical features like a high larynx, angled larynx over the glottis, long epiglottis and the hypertrophy of the adenoid is often still not precisely simulated by the supraglottic devices. Therefore there is a great number of displacement and leakage and danger of regurgitation with aspiration. So far the most SADs where considered secure and useful tools for less trained medical personal during airway management. But the most recent major well powered study showed that the SADs and the endotracheal Intubation (ETI) compared to bag-mask ventilation in OHCA showed decreased odds of neurologically favourable survival [10]. Even more the study of Shin et al. demonstrated significantly worsened survival to discharge placing the LMA compared to bag-mask- ventilation in ambulance transport for patient´s with out of hospital cardiac arrest [11]. Conclusion: Like already emphasized in the ERC guidelines in 2010: „The best approach depends on the precise circumstances of the cardiac arrest and the competence of the rescuer. There is inadequate evidence to define the optimal timing of advanced airway placement during cardiac arrest. Healthcare professionals trained to use supraglottic airway devices may consider their use for airway management during cardiac arrest and as a backup or rescue airway in a difficult or failed tracheal intubation”. There are several clues that non-rational and unwise use of the supraglottic airway in the cardiac arrest can be a predictor to poor neurological outcome or survival of the CPR patient [10, 11]. It remains unclear whether these findings are related to a hyperventilation with the established airway or the interruption of the simultaneous basic life support procedures with ineffective chest compressions. Maybe potential high quality benefits of advanced airway management with supraglottic devices in CPR are offset by unanticipated physiological effects. The results of recently investigations contradict the assumption that supraglottic airway devices are the key management tools in emergency medicine [10, 11]. We will see in the 2015 guidelines how the


14


American Heart Association and the ILCOR reviewed this new evidence of poor neurological outcome of the highly powered study of Hasegawa et al [10]. Reference:

1. Biarent D, Bingham R, Eich C et al: European resuscitation council guidelines for resuscitation 2010 section 6. paediatric life support. Resuscitation 2010; 81: 1364-1388.

2. Nolan JP et al: Resuscitation 81S (2010) e1–e25. 3. Deakin CD, Nolan JP, Soar J et al: European resuscitation council guidelines for resuscitation 2010

section 4. adult advanced life support. Resuscitation 2010; 81: 1305-1352. 4. Thomas M, Benger J: Pre-hospital resuscitation using the igel. Resuscitation 2009; 80: 1437. 5. Wiese CHR, Bahr J, Popov AF et al: Influence of airway management strategy on "no-flow-time" in a

standardized single rescuer manikin scenario (a comparison between lts-d and i-gel). Resuscitation 2009; 80: 100-103.

6. Kette F, Reffo I, Giordani G et al: The use of laryngeal tube by nurses in out-of-hospital emergencies: preliminary experience. Resuscitation 2005; 66: 21-25.

7. Trabold B, Schmidt C, Schneider B et al: Application of three airway devices during emergency medical training by health care providers--a manikin study. Am J Emerg Med 2008; 26: 783-788.

8. Schunk D, Ritzka M et al: A comparison of three supraglottic airway devices used by healthcare professionals during paediatric resuscitation simulation. Emergency Medical Journal, Oct 2012 doi: 10.1136

9. Häske D et al: Performance of the i-gel™ during pre-hospital cardiopulmonary resuscitation. Resuscitation 2013 Sep; 84(9):1229-32

10. Hasegawa K, Hiraide A et al: Association of Prehospital Advanced Airway Management with Neurologic Outcoume and Survivial in Patients with Out-of-Hospital Cardiac Arrest. JAMA, January 16, 2013 - Vol 309 (3): 257-266

11. Shin SD, Ahn KO et al: Out of Hospital airway management and cardiac arrest outcomes: A propensity score matched analysis. Resuscitation 83 (2012): 313-319

E-pošta: [email protected]; [email protected]

3. PRAGUE OHCA STUDY – HYPERINVASIVE APPROACH TO CPR ( BRIEF INFORMATION )

Ondřej Franěk EMS OF THE CITY OF PRAGUE, PRAHA, CZECH REPUBLIC

This lecture provides brief information about ongoing study „Prague OHCA“, which is Prague EMS involved in since 2012. The Prague OHCA study was designed and organized by Jiri Belohlavek et al., 2nd Department of Medicine - Department of Cardiovascular Medicine, 1st Faculty of Medicine, Charles University in Prague and General University Hospital in Prague, U Nemocnice 2, Prague 2, 128 00, Czech Republic, the protocol has been approved by an Institutional Review Board, will be supported by a research grant from Internal Grant Agency of the Ministry of Health, Czech Republic NT 13225-4/2012 and has been registered under ClinicalTrials.gov identifier: NCT01511666. Prague OHCA is a prospective randomized study comparing prehospital intraarrest hypothermia combined with mechanical chest compressions, intrahospital ECLS and early invasive investigation and treatment of all patients with OHCA of presumed cardiac origin versus standard OHCA care according to ERC guidelines 2010. Patients with witnessed OHCA without ROSC (return of spontaneous circulation) after a minimum of 5 minutes of ACLS (advanced cardiac life support) by emergency medical service (EMS) team and after performance of all initial procedures (defibrillation, airway management, intravenous access establishment) will be randomized to standard vs. hyperinvasive arm. In hyperinvasive arm, mechanical compression device together with intranasal evaporative cooling will be started and patients will be transferred directly to cardiac center under ongoing CPR (cardiopulmonary

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=H%25C3%25A4ske%20D%255BAuthor%255D&cauthor=true&cauthor_uid=23648215




15


resuscitation). After admission, ECLS inclusion/exclusion criteria will be evaluated and if achieved, veno-arterial ECLS will be started. Invasive investigation and standard post resuscitation care will follow. Patients in standard arm will be managed on scene. When ROSC achieved, they will be transferred to cardiac center and further treated as per recent guidelines. 6 months survival with good neurological outcome (Cerebral Performance Category 1–2) is a primary outcome; secondary outcomes will include 30 day neurological and cardiac recovery.

E-pošta: [email protected]

4. TOK I ISHOD KARDIOPULMONALNIH REANIMACIJA PACIJENATA U SLUŽBI ZA PRIJEM I ZBRINJAVANJE URGENTNIH STANJA OPŠTE BOLNICE U LESKOVCU Irena Ignjatović, M.Stojković,T.Grujeski, D.Marinković OPŠTA BOLNICA LESKOVAC, SLUŽBA ZA PRIJEM I ZBRINJAVANJE URGENTNIH STANJA, LESKOVAC UVOD: Kardiopulmonalnocerebralna reanimacija je niz postupaka koji se sprovode nakon srčanog zastoja u cilju uspostavljanja normalne cirkulacije, rada srca i pluća i zaštite mozga od oštećenja koja nastaju zbog naglo nastalog prekida cirkulacije krvi.Služba za prijem i zbrinjavanje urgentnih stanja Opšte bolnice Leskovac organizuje medicinsko bolničko zbrinjavanje vitalno ugroženih bolesnika po najnovijim preporukama iz svoje delatnosti upotrebom medicinskih protokola i terapijskih mera u lečenju urgentnih stanja.U okviru službe postoji deo za reanimaciju sa neophodnom opremom za održavanje života i kao i jedinica za opservaciju pacijenta i postreanimacionu negu. CILJ RADA: Cilj rada je analiza učestalosti i ishoda kardiopulmonalnih reanimacija pacijenata u službi i utvrđivanje razlike u primeni i uspešnosti mera u prehospitalnom i hospitalnom delu.Cilj istraživanja je i da se pokaže značaj i uloga lekara specijaliste urgentne medicine u prihvatanju i urgentnom hospitalnom zbrinjavanju i lečenju vitalno ugroženih pacijenata. METOD RADA: Istraživanje je izvršeno po tipu dvogodišnje retrospektivne, opservacione studije analiziranjem podataka iz protokola službe u periodu od 01.01.2012. do 31.12.2013. godine. Za ovaj rad korišćen je metod kvantitativne analize ukupnog broja pregledanih pacijenata i broja vitalno ugroženih pacijenata u službi, kod kojih je primenjena kardiopulmonalna reanimacija sa grafičkim, procentulnim i tabelarnim prikazom. REZULTATI RADA: U ovom periodu u službi je pregledano 77 916 pacijenta, od tog broja kod 1954 (2,5%) pacijenata je primenjena kardiopulmonalna reanimacija.Od 1954 pacijenata kojima je utvrđen srčani zastoj i primenjene mere kardiopulmonalne reanimacije kod 1583 (81,01 %) pacijenata je došlo do povratka spontane cirkulacije.Smrtni ishod nastupio je kod 371 (18,98%) reanimiranih bolesnika a to je 0,47% od ukupnog broja pregledanih pacijenata.Procena neurološkog stanja bolesnika nakon povratka spontane cirkulacije vršena je prema CPC skali. Analiza broja i kliničkih dijagnoza preminulih pacijenata u službi pokazuje da je vrlo mali procenat smrtnih ishoda u odnosu na broj pregledanih pacijenata, što govori o dobroj organizovanosti rada službe i obučenosti osoblja u primeni mera kardiopulmonalne reanimacije u bolničkim uslovima.Ovi se rezultati baziraju na dobroj opremljenosti službe potrebnim medicinskim aparatima za pružanje urgentno medicinskog lečenja pacijenata i kontinuirane edukacije osoblja koje radi u službi u primeni mera reanimacije.Da bi se smanjio broj preminulih pacijenata potrebno je da se i u prehospitalnim uslovima blagovremeno pristupi primeni reanimacionih mera kod vitalno ugroženih pacijenata, jer je vreme koje se u tom periodu izgubi trajno nenadoknadivo i pored primene svih raspoloživih mera urgentnog lečenja kritično obolelog ili akutno traumatizovanog pacijenta u Službi za prijem i zbrinjavanje urgentnih stanja Opšte bolnice u Leskovcu. ZAKLJUČAK: Da bi se postigao bolji kvalitet u pružanju zdravstvene zaštite pacijenata u ovoj oblasti, potrebno je da medicinsko osoblje koje radi u ovim službama ima kontinuirane vežbe i obuku u primeni mera KPCR.Ishod srčanog zastoja i mera kardiopulmonalne reanimacije zavisi od implementacije smernice ERC-a i njihovom pravovremenom izvođenju.Edukacija i trening u izvođenju veština KPCR kod zdravstvenih profesionalaca je značajna za poboljšanje izvođenja renimacionih postupaka i zbrinjavanje pacijenata. KLJUČNE REČI: ishod kardiopulmonalne reanimacije E-pošta: [email protected]




16


5. NEOPHODNOST UVOĐENJA JEDINSTVENOG PROTOKOLA ZA TELEFONSKIM PUTEM ASISTIRANU KARDIOPULMONALNU REANIMACIJU IZ DISPEČERSKOG CENTRA Jokšić-Mazinjanin Radojka(1), Jokšić Milena(2), Saravolac Siniša(1), Dragišić-Dokmanović Božana(1), Vasović Velibor(3), Mikov Momir(3) (1)ZAVOD ZA HITNU MEDICINSKU POMOĆ NOVI SAD, NOVI SAD (2)DOM ZDRAVLJA BEČEJ, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, BEČEJ (3)ODSEK ZA FARMAKOLOGIJU, TOKSIKOLOGIJU I KLINIČKU FARMAKOLOGIJU, MEDICINSKI FAKULTET NOVI SAD, NOVI SAD UVOD: Iznenadni srčani zastoj se definiše kao nagli prestanak cirkulacije krvi usled nemogućnosti miokarda da se kontrahuje tokom sistole. Odmah preduzete mere kardiopulmonalne reanimacije (KPR) kod pacijenta sa srčanim zastojem povećavaju šansu za preživljavanjem do otpusta iz bolnice dva do tri puta. CILJ RADA: Dokazati da postoji potreba za uvođenjem jedinstvenog protokola za telefonski asistiranu KPR u dispečerske centre. MATERIJAL I METOD: Retrospektivno, opservaciono istraživanje sprovedeno je u Zavodu za hitnu medicinsku pomoć Novi Sad (ZZHMPNS) za period od 1.1.2008. do 31.12.2012. Podaci su prikupljeni iz obrazaca za prijavu pokazatelja kvaliteta rada hitne medicinske pomoći (HMP). Obrađeni su upotrebom statističkog paketa Statistica 7. REZULTATI: Ekipe ZZHMPNS su tokom petogodišnjeg perioda na terenu pregledale 183.882 pacijenata. Kod 841 pacijenta su pokušane mere KPR nakon iznenadnog srčanog zastoja. Prehospitalno kod 213(25,33%) pacijenata je uspostavljena spontana cirkulacija nakon primenjenih mera KPR. U poslednje tri godine u 68,19% slučajeva iznenadnog srčanog zastoja očevidac je bio laik, a preživljavanje u ovoj grupi pacijenata je bilo 19,30%. U grupi pacijenata gde je očevidac bila ekipa HMP preživljavanje je bilo 36,78%. Aktivaciono vreme i reakciono vreme imaju trend povećanja od 2009. do 2011. godine. da bi 2012. iznosili 1,32 minuta i 7,67 minuta. Istovremeno trend uspešnih prehospitalnih KPR gde je očevidac bio laik je u padu sa 23,13% 2010. na 18,95% 2012. godine. Trend uspešnih KPR gde je ekipa HMP bila očevidac je u znatnom porastu, sa 29,41% 2010. na 40% 2012. godine. ZAKLJUČAK: Povećanjem broja stanovnika u Novom Sadu povećava se broj poziva dispečerskom centru ZZHMPNS što ima za posledicu produžetak aktivacionog vremena. Veće gužve u saobraćaju dovode do produžetka reakcionog vremena. Bolja opremljenost i obučenost ekipa dovodi do porasta broja uspešnih KPR kada je očevidac ekipa HMP. Istovremeno se smanjuje broj uspešnih KPR gde je očevidac iznenadnog srčanog zastoja laik. Zbog toga je potrebno uvesti jedinstveni dispečerski protokol za telefonski asistiranu KPR kako bi što veći broj laika očevidaca započeo KPR pre dolaska ekipe HMP. KLJUČNE REČI: protokol, asistirana kardiopulmonalna reanimacija, dispečerski centar

E-pošta:[email protected]

6. KADA ZAKAŽU PROTOKOLI – MOŽEMO LI JOŠ NEŠTO URADITI ? Snežana Holcer Vukelić, Bogdan Nikolić, Tonka Periškić, Ana Kasap DOM ZDRAVLJA „Dr ĐORĐE LAZIĆ“, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, SOMBOR CILJ RADA je bio da se ukaže da postoje intervencije koje nisu u preporukama za kardiopulmocerebralnu reanimaciju (KPCR) svetskih udruženja za reanimaciju, poput ILCOR, AHA i ERC, ali da i o njima treba razmišljati kada zakažu sve preporučene intervencije, kao i primeniti ih kada za to postoje uslovi. MATERIJAL I METOD RADA: korišćen je materijal do koga smo došli pregledom dostupne literature na internetu (Cohrane library, MEDLINE, Pub Med i dr), sa posebnim naglašavanjem na domaću literaturu i prikaze slučajeva. REZULTATI RADA: U radu će biti prikazani nekoliko slučajeva kada su se koristile intervencije poput tanskutanog pejsinga (TCP), trombolitičke terapije ili aminofilina, i koji su doveli do uspešnog ishoda KPCR pacijenata.


17


I pored obeshrabrujućih podataka da nema preživljavanja u u slučaju asistolije i upotrebe TCP (neke studije daju podatke o preživljavanju u 4-8%), sem u slučajevima bradiasistolijskog srčanog zastoja, kada se pri upotrebi TCP preživljavanje kreće od 50% do 100%, ima pojedinačnih prikaza slučajeva kada je ova intervencija bila spasonosna za pacijenta. Takođe i kad je reč o aminofilinu nema značajnih podataka o njegovoj upotrebi tokom KPCR i povećanom preživljavanju, iako se zna da deluje kao antagonista adenozinskih A1/A2 receptora. Adenozin je endogeni purinski nukleozid, pa deprimira sinoatrijalni švor, dovodi do blokade na nivou AV čvora, inhibira pejsmekersku aktivnost His-Purkinjeovog sistema i slabi efekat kateholamina. Adenozin proizvode i oslobađaju infarktne ćelije zbog ishemije i hipoksije. Zato upotreba aminofilina može biti korisna svojim efektom inhibicije adenozinskih receptora, kod bradiasistoličnog srčanog zastoja usled infarkta miokarda, koji je i najčešći uzročnik istog. Što se tiče trombolitičke terapije tokom KPCR urađeno je veći broj randomiziranih studija ali su i tu rezultati bez jasnih dokaza o koristi i povećanom procentu preživljavanja. Takođe će i ovde biti prikazan slučaj gde je trombolitička terapija aplicirana tokom KPR, te je uspostavljena spontana cirkulacija. ZAKLJUČAK: Postoje intervencije koje nisu u preporukama za KPCR ERC-a, AHA-e ili UK, koje smo dužni poštovati i primeniti. Ali ponekad, kad reanimirajući po preporukama ne dobijamo tako željenu spontanu cirkulaciju, treba razmisliti i o intervencijama za koje nemamo sigurnih dokaza, kako se ne bismo pitali da smo mogli još nešto uraditi. KLJUČNE REČI: kardiopulmocerebralna reanimacija=kardiopulmonalna reanimacija (KPCR=KPR), preporuke, intervencije, transkutani pejsing, aminofilin i trombolitička terapija


7.

ALTERNATIVNI NAČIN OBEZBEĐIVANJA DISAJNOG PUTA U PREHOSPITALNIM USLOVIMA

Jovanka Milak , Kornelija Jakšić -Horvat , Borislav Davčik, Milica Veličković, Smiljka Arsić DOM ZDRAVLJA SUBOTICA, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, SUBOTICA UVOD: Hitno obezbeđivanje disajnog puta je osnova kvalitetnog zbrinjavanja vitalno ugroženog pacijenta. Adekvatna oksigenacija i ventilacija su među primarnim urgentnim procedurama. Otvaranje i održavanje disajnog puta se vrši uz najjednostavniji pristup, dakle što brže i sa minimalnom opremom. Endotrahealna intubacija (ETI) predstavlja najbolji način,“zlatni standard”, ali u prehospitalnim uslovima nije uvek moguća. Svaka prehospitalna intubacija može biti otežana, pa treba razmišljati o upotrebi alternativnih sredstava. U našoj Službi raspolažemo sa nekoliko supraglotičkih sredstava: Laringealna maska, Kombi tubus, King-laringealni tubus i I-gel. CILJ RADA: Ukazati na alternativne načine obezbeđivanja disajnog puta u prehospitalnim uslovima, prema unapred predviđenom planu, u slučaju otežanog disajnog puta, kao i na njihove prednosti i mane. METOD RADA: Retrospektivna analiza protokola SHMP u Subotici, u period od 01.01.2013. do 31.12.2013. godine. REZULTATI: Od ukupnog broja reanimacija, koji iznosi 83, ukupno 78 (94%) su se odvijale u stanu pacijenta ili na javnom mestu, a 5 (6%) u toku transporta pacijenata sa akutnim infarktom miokarda u IKVB u Sremskoj Kamenici. 23 pacijenta (27,7%) su intubirana, a od preostalog broja 20 (33,3%) je nakon prve ili druge defibrilacije vraćeno u sinusni ritam, spontano prodisalo, kod njih 21 (35%) su korišćena supraglotična sredstva, a 19 pacijenata (31,7%) je ventilirano pomoću maske i ventilacionog balona. Najčešće korišćeno supraglotično sredstvo je bilo I-gel, kod 12 pacijenata (57,14%). ZAKLJUČAK: Od svih supraglotičkih sredstava I-gel, predstavnik druge generacije, pokazao se kao najbolji alternativni način obezbeđivanja disajnog puta, kada nije bila moguća ETI. Veoma brzo i lako se plasira i nije potrebno veće iskustvo. Obezbeđuje adekvatnu ventilaciju, a mana mu je sto nije moguća sukcija kroz njega. KLJUČNE REČI: alternativni disajni put, prehospitalni uslovi E-pošta: [email protected]


18


8. LARINGEALNA MASKA (LMA) KAO ALTERNATIVNA METODA OBEZBEÐIVANJA OTEŽANOG DISAJNOG PUTA – PRIKAZ SLUČAJA Biljana Đorđević, Nenad Stajić OPŠTA BOLNICA “Dr LAZA K. LAZAREVIĆ”, SLUŽBA ZA PRIJEM I ZBRINJAVANJE URGENTNIH STANJA, ŠABAC UVOD: Laringealna maska (LMA) je sredstvo za supraglotično (iznad grkljanskog poklopca) obezbeđivanje disajnog puta. Prvovremeno korišćena u operacionim salama, LMA se danas sve više preporučuje u opremi urgentnih službi kao važno pomoćno sredstvo za obezbeđivanje disajnog puta u otežanim situacijama. U osnovi svaka se sastoji od tubusa i kafa za naduvavanje koji se plasira izduvan, zatim naduvava i svojim lumenom u celosti pokriva grkljanski poklopac i grkljan. Uzroci otežane intubacije mogu biti urođeni, stečeni, pložaj pacijenta, neiskustvo izvođača, nepotpuna oprema. MATERIJAL I METOD RADA: Pregled dostupne litarature i objavljenih studija; deskriptivni prikaz slučaja – analiza lekarskog izveštaja službe Urgentnog prijema Opšte bolnice Šabac CILJ RADA: je da se ukaže na to da je laringealna maska jedan od najboljih načina obezbeđivanja disajnog puta u slučaju otežane intubacije PRIKAZ SLUČAJA: otežana intubacija zbog nedovoljnog iskustva mladog lekara. U Urgentnom prijumu Opšte bolnice Šabac započeta CPR pacijenta zbog srčanog zastoja. Muškarac starosti 65 godina srednje osteo-muskularne građe, bez svesti, cijanotičan, retke respiracije oko 6∕min. TA nemerljiva, Sa02 30%, glikemija 7,4. Započeta masaza srca, pacijent dobio Adrenalin amp. neophodna intubacija (dežurni anesteziolog u operacionoj sali zbog hirurške intervencije). S obzirom na konstituciju pacijenta odabrana LMA vel.5. U ustima nije bilo stranog sadržaj, a heteroanamnestički je dobijen podatak da nema urodjenih suzenja gornjih disajnih puteva. LMA plasirana bez poteškoća, a ztim započeto manuelno ventiliranje, kojim je postignuto vidljivo odizanje grudnog koša, adekvatna gasna razmena Sa02 80%. Na EKG-u postignut sinusan ritam, sa znacima dijafragmalnog infarkta. Pacijent tako intubiran prebačen u Koronarnu jedinicu Internog odeljenja. ZAKLJUCAK: LMA treba da postane sastavni deo reanimacione opreme svake urgentne službe i zaposlene treba obučavati da je koriste KLJUČNE REČI: prikaz slučaja, otežana intubacija, laringealna maska E-pošta: [email protected]

9. OBEZBEĐENJE VAZDUŠNOG PUTA TRAHEOTOMIJOM U TOKU KPCR NA TERENU – PRIKAZ SLUČAJA Miljan Jović (1), Ljiljana Jović (2), Vladimir Mitov (3), Davor Mladenović (4), Dragana Sotirović (5, )Tanja Stefanović (1), Žanko Đurić (1) (1)DOM ZDRAVLJA ZAJEČAR, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI (2)OPŠTA BOLNICA ZAJEČAR, SLUŽBA NEUROLOGIJE (3)OPŠTA BOLNICA ZAJEČAR, INTERNISTIČKA SLUŽBA (4)OPŠTA BOLNICA ZAJEČAR, SLUŽBA PATOLOGIJE (5)OPŠTA BOLNICA ZAJEČAR, SLUŽBA ANESTEZIJE SA REANIMACIJOM Kardopulmocerebralna reanimacija u prehospitalnim uslovima predstavlja poseban izazov za svakog ko je izvodi. Iskustvo/neiskustvo, komunikacija unutar ekipe, utreniranost ekipe, pritisak okoline, dostupnost i iskorišćenost opreme, složenost situacije, povoljan/nepovoljan tok reanimacije samo su neki od mnogobrojnih faktora koji zaokupljaju reanimatora u tim kritičnim momentima. Stoga je izuzetno važno biti maksimalno koncentrisan na važeće protokole u reanimaciji. Jedan od ključnih uslova za uspeh reanimacije je pravovremeno i uspešno obezbeđivanje disajnog puta. Zlatni standard u ovom segmentu reanimacije je endotrahealna intubacija. Ali šta ako je intubaciju nemoguće (iz nekog razloga) izvesti?


19


PRIKAZ SLUČAJA: 13.01.2014. u 16:09h primljen je poziv“žena se guši i gubi svest“. U 16:14h na licu mesta zatičemo ženu bez svesti, disanja i pulsa. Na monitoru defibrilatora asistolija. Započeta KPCR po odgovarajućem protokolu. Pri pokušaju intubacije u usnoj duplji se uočava velika tumorozna masa, inkapsulirana, na širokoj peteljci, koja dominira vidnim poljem i kompletno zatvara larinks. Bezuspešni su pokušaji endotranealne intubacije (3 pokušaja sa vodičem). Plasiranje orofaringealnog tubusa je takođe otežano, jer tubus nailazi na otpor pri plasiranju i biva potisnut van trahee. Iz istog razloga se ne može plasirati ni LMA. Donešena je odluka da se disajni put obezbedi traheotomijom. Pošto nismo raspolagali odgovarajućim setom, čak ni skalpelom, traheotomija (krikotoroidektomija) je izvedena kuhinjskim nožem. Zbog toga je i rez učinjen poprečno, u nivou krikoidne membrane. Po presecanju kože i potkožnog tkiva, vrhom noža probijena je krikoidna membrana. Aspirira se oko 10ml krvi. Vrh šprica (ne može se plasirati ET tubus) se plasira u otvor i tada se započinje sa uspešnom ventilacijom, po principima JET ventilacije. Nastavlja se sa protokolom za asistoliju i dobija se idioventrikularni ritam, oko 90/min. Odlučujemo se za brzi transport uz nastavak reanimativnih postupaka. U bolnici je anesteziolog plasirao manji (dečiji) ET tubus kroz napravljeni otvor, ali i pored nastavljenih mera reanimacije, pacijentkinja je preminula. DISKUSIJA: Čuvena floskula da su „posle bitke svi generali pametni“ i ovde ne gubi na svom značaju. I ne samo generali – i vojnici koji su ratovali (i preživeli) pametniji su posle bitke. Zašto traheotomija nije odmah bila metoda izbora (bez gubljenja dragocenog vremena na neuspešne pokušaje ET intubacije), nakon uočavanja prepreke u disajnom putu? Zašto skalpel ili set za KT punkciju nije dostupan? Zašto nije bio dostupan ET tubus manje veličine od standardnih? Itd... No, s druge strane, koliko god bilo pitanja koja opterećuju savest, možemo reći da je pokušano i izvedeno sve što je u datim okolnostima bilo moguće izvesti u cilju spašavanja života. ZAKLJUČAK: Iako je osoblje prehospitalnih i hospitalnih jedinica urgentne medicine u svom poslu prilično često primorano da improvizuje i radi u skoro nemogućim uslovima, nameće se zaključak da, ma koliko improvizacija bila nametnuta kao put do rešenja, opremanje setovima za krikoidnu punkciju, i adekvatna edukacija su bitan činilac u podizanju spremnosti ekipa. Naravno, dobro poznavanje osnovnih i alternativnih metoda rešavanja disajnog puta, ali i poznavanje algoritama reanimacije će umnogome poboljšati rad, smanjiti mogućnost greške i – kao krajnji cilj – povećati uspeh u radu, što je i osnovna premisa postojanja urgentne medicine. KLJUČNE REČI: vazdušni put. traheotomija, kpcr, teren E-pošta: [email protected]

10. UPOTREBA AED NA TERITORIJI OPŠTINE SUBOTICA Nikola Gavrilović, Mihaela Budimski, Kornelija Jakšić-Horvat DOM ZDRAVLJA SUBOTICA, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, SUBOTICA Prema Svetskim i Evropskim protokolima AED se namenski postavlja na javna mesta na lokacijama gde postoji velika cirkulacija ljudi. Na teritoriji Subotice, pored jednog AED aparata na javnom mestu, postoje ukupno 26 aparata u ambulantama opšte medicine u gradu i vangradskim zdravstvenim stanicama. CILJ RADA: Prikaz uspešne reanimacije pomoću AED aparata u zdravstvenoj stanici vangradskog naselja, koje je od Službe hitne mdicinske pomoći udaljeno 25 km. METODOLOGIJA: Podaci su dobijeni iz protokola Službe za hitnu medicinsku pomoć i ambulantnog protokola zdravstvene stanice u Bačkim Vinogradima. REZULTATI: Poziv hitnoj medicinskoj pomoći je upućen iz ambulante koja je na udaljenosti od 25 km od Službe za hitnu medicinsku pomoć zbog pacijenta koji je bez svesti. Lekar iz ambulante je uz instrukcije AED aparata primenjivao mere reanimacije i po instrukcijama isporučio DC šok. Po dolasku ekipe SHMP, pacijent je bio svestan, komunikativan i imao je srčani ritam uz opipljiv puls. ZAKLJUČAK: Ukazivanje na značaj AED aparata, kako na javnim mestima, tako i u ambulantama gde radi zdravstveno osoblje koje nema u svojim ordinacijama manuelni defibrilator koji bi vratio pacijenta u život a na velikoj su udaljenosti da bi ekipa SHMP stigla za prosečnih 8 minuta, koliko je reakciono vreme u gradskoj sredini. KLUČNE REČI: AED, automatski eksterni defibrilator, reanimacija E-pošta: [email protected]



20


11. ZNAČAJ RANE DEFIBRILACIJE - KPR U VOZILU HITNE MEDICINSKE POMOĆI Bojana Uzelac GRADSKI ZAVOD ZA HITNU MEDICINSKU POMOĆ BEOGRAD, BEOGRAD UVOD: Kardiopulmonalnu reanimaciju (KPR) možemo definisati kao skup mera i postupaka koji se sprovode kod bolesnika kod kog je došlo do zastoja rada srca i/ili disanja sa ciljem da se ponovo uspostave srčana funkcija i respiracije. Defibrilacija je definitivni tretman za po život opasne srčane aritmije, ventrikularnu fibrilaciju (VF) i ventrikularnu tahikardiju (VT). Sastoji od puštanja terapijske doze električne energije u srce zahvaćeno aritmijom pomoću uredjaja zvanog defibrilator. CILJ RADA: je ukazati na značaj rane defibrilacije za uspeh KPR-a. METOD RADA: prikaz slučaja 64-godišnjeg muškarca sa akutnim infarktom miokarda (AIM) i kardijalnim arestom, koji je uspešno reanimiran u kolima hitne medicinske pomoći. REZULTATI RADA: su pokazali da se pacijent klinički prezentovao kao akutni koronarni sindrom (AKS). Na EKG-u imao je nalaz AIM inferiornog zida, komplikovan velikim brojem ekstrasistola.U telefonskom dogovoru sa dežurnim kardiologom, pacijent je medikamentozno pripremljen za pPCI. U kolima hitne medicinske pomoći, 16 minuta nakon izrade prvog EKG-a, pacijent gubi svest; grči se, pravi bizarne grimase, izvija se u opistotonus i arestira. Zaustavlja se sanitetsko vozilo i započinje KPR. Ritam aresta je VF, odmah se defibrilira sa 200J. Prva defibrilacija je neuspešna, ritam je i dalje visokovoltažna VF. Kratko se rade kompresije sternuma, samo do punjenja defibrilatora. Drugi DC šok od 300J je uspešan, dobijaju se uski QRS kompleksi na monitoru; dobija se karotidni puls, duboke respiracije i pacijent dolazi svesti. Prvo je agitiran i konfuzan, ali potom potpuno svestan i priseban. Na monitoru se beleži sinusna tahikardija. Dalji transport do Sale za kataterizaciju KCS je bio uredan. ZAKLJUČAK: Zahvaljujući ranoj defibrilaciji i dajući joj prioritet nad ostalim merama reanimacije, pacijent je uspešno reanimiran u kolima SHMP. KLJUČNE REČI: KPR, AIM, defibrilacija,VF, kola hitne medicinske pomoći. E-pošta: [email protected]

12. PROCENA KVALITETA KOMPRESIJA SRCA Mihaela Budimski, Kornelija Jakšić-Horvat, Nikola Gavrilović, Borislav Davčik DOM ZDRAVLJA SUBOTICA, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, SUBOTICA CILJ RADA: Praćenja kvalitata kompresija srca zaposlenih u SHMP pomoću trenažera sa softverskim programom. METODOLOGIJA: Obrađivani su rezultati kompresije srca dobijeni iz programa CPR softvera. Rezultati su statistički obrađeni ANOVA metodom i t-testom za zavisne uzorke. REZULTATI: Analizirani su rezultati kompresije srca tri grupe ispitanika (doktor, tehničar, vozač). Praćena su četiri parametra: frekvenca masaže, dubina masaže, položaj ruku tokom masaže i naklon tela tokom masaže. Prvo merenje je obavljeno bez vežbe u trajanju od 2 minuta. Nakon izvesnog perioda vežbanja, merenje je ponovljeno u istom vremenskom intervalu od 2 minuta. Dobijeni rezultati pokazuju da nema statistički značajnih razlika između grupa, dok ima statistički značajnih razlika u parametrima unutar grupa, pre i nakon vežbe. Statistička analiza četiri parametra ukazuju da postoji statistički značajna razlika u dubini kompresija, broju plitkih kompresija, kao i naklonu tela (p<0.05) pre i nakon vežbanja kod doktora, lekara i vožača. Pored ovih statističkih značajnosti, kod vožača je statistički značajna razlika, pre i nakon vežbanja, u položaju ruku tokom reanimacije. Nema statistički značajnih razlika prilikom merenja sa metronom i nakon vežbanja bez metronoma, ali je vežba uz metronom omogućila da rezultati nakon vežbe budu dobri. ZAKLJUČAK: U realnim situacijama tokom reanimacije, fokusirani smo na tok i ishod, dok ne razmišljamo o parametrima koji utiču na kvalitet postupaka koje primenljujemo. Softverski program lutke trenažera, omogućava nam detaljnu analizu a učestalo vežbanje poboljšava kvalitet i koriguje sve greške koje nastaju tokom reanimacije. Da bi se greške ispravile, neophodno je sprovoditi kontinuiran trening i češće provere na trenažeru.


21


KLJUČNE REČI: kompresija srca, merenje, procena kvaliteta E-pošta:[email protected]

13. PREHOSPITALNI AKUTNI ZASTOJ SRCA I KARDIOPULMONALNA REANIMACIJA – NAŠA ISKUSTVA Arsić Smiljka, Budimski Mihaela, Jakšić Horvat Kornelija, Ivošević Anka, Milak Jovanka, Veličković Milica DOM ZDRAVLJA SUBOTICA, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, SUBOTICA CILJ RADA: Cilj rada je analiza učestalosti prehospitalnog akutnog zastoja srca (out of hospital cardiac arrest) , te demografskih karakteristika i ishoda kod pacijenata reanimiranih od strane ekipa Službe hitne medicinske pomoći Subotice u toku 2013. godine. MATERIJAL I METODE: Retrospektivna studija na osnovu podataka dobijenih uvidom u protokole Službe hitne medicinske pomoći Subotice u periodu od 1.1.2013. do 31.12.2013. REZULTATI: U toku 2013.godine, ekipe SHMP Subotice reanimirale su ukupno 83 pacijenta sa akutnim zastojem srca, od toga 50 muškaraca (60.24%) i 33 žena (39,76%). Najmlađi pacijent je bio star 26 godina, a najstariji 88 godina. Mere kardiopulmonalne reanimacije (KPR) su najčešće primenjivane u kućnim uslovima (67,47%), dok je 5 (6,02%) pacijenata reanimirano prilikom transporta do Instituta za kardiovaskularne bolesti Vojvodine zbog dijagnoze akutnog infarkta miokarda sa ST elevacijom. Reakciono vreme ekipa hitne medicinske pomoći iznosi 5 minuta i 10 sekundi. Mesec sa najvećim brojem KPR je april. Ventrikularna fibrilacija je inicijalni poremećaj ritma zatečen kod 35 (42,13%) pacijenata, ventrikularna tahikardija bez pulsa kod 5 (6,02%), asistolija kod 35 (42,2%), dok je bezpulsna električna aktivnost (PEA) zabeležena kod 8 (9,6%). Kod 12 (14,46%) pacijenata je kao mera obezbeđenja disajnog puta korišćeno novo supraglotičko sredstvo I-gel. Mere osnovne životne potpore (BLS), pre dolaska ekipe hitne medicinske pomoći, započete su kod svega 5 (6,02%) osoba. Do povratka spontane cirkulacije (ROSC) došlo je kod 33 (39,76%) pacijenta. ZAKLJUČAK: S obzirom da se najveći broj akutnih zastoja srca dešava u kućnim uslovima , neophodna je edukacija stanovništva za rano prepoznavanje iznenadnog srčanog zastoja od strane očevidaca, adekvatno pozivanje broja 194 i pružanje mera osnovne životne potpore do stizanja ekipe hitne medicinske pomoći. KLJUČNE REČI: prehospitalni, akutni, zastoj srca, kardiopulmonalna reanimacija E-pošta: [email protected]

14. KARDIO-PULMONALNA REANIMACIJA U STANU PACIJENTA Bojana Uzelac, Milena Popović GRADSKI ZAVOD ZA HITNU MEDICINSKU POMOĆ BEOGRAD, BEOGRAD UVOD: Kardiopulmonalnu reanimaciju (KPR) možemo definisati kao skup mera i postupaka koji se sprovode kod bolesnika kod kog je došlo do zastoja rada srca i/ili disanja sa ciljem da se ponovo uspostave srčana funkcija i respiracije. CILJ RADA: je prikazati uspešnu reanimaciju pacijenta u prehospitalnim uslovima po protokolima za šokabilne i nešokabilne ritmove iz 2010. godine. METOD RADA: je prikaz slučaja 58-godišnjeg muškarca koji se prezentuje ponavljanim kolapsima, a potom srčanim zastojem. REZULTATI: su ukazali na značaj brzog odbacivanja diferencijalnih dijagnoza i prepoznavanje kardiološkog problema kao uzroka ponavljanih kolapsa. Poziv SHMP je predat za svesnog muškarca u navodno alkoholisanom stanju, koji je kolabirao i pri padu povredio glav, osvestio se, a zatim ponovo kolabirao. Prvi snimljeni EKG pokazuje R na T fenomen: trigeminiju VES-ova koje padaju na završni deo T talasa. Pacijent potom gubi svest i arestira pred ekipom SHMP; inicijalni ritam aresta je bila ventrikularna fibrilacija (VF). Mere reanimacije su primenjivane po protokolima za šokabilne i nešokabilne srčane ritmove iz 2010. godine. Srčani ritmovi u ovoj reanimaciji su bili, pored VF: monomorfna ventrikularna



22


tahikardija (VT), torsade de pointes, asistolija, idioventrikularni ritam, VT tarda i na kraju sinusna tahikardija kao perfuzujući ritam. ZAKLJUČAK: Zahvaljujući uigranosti ekipe SHMP, reanimacija je tekla brzo i efikasno. Nakon uspostavljanja srčanog ritma i dobijanja respiracija, praćena je saturacija kiseonika u krvi i glikemija. To je rađeno da se izbegnu štetni efekti hiperoksemije, hipo- i hiperglikemije postreanimaciono. KLJUČNE REČI: Reanimacija, protokoli, VT, VF, asistolija, torsade de pointes, idioventrikularni ritam, VT tarda. E-pošta: [email protected]

15. PREKINUTI SRČANI ZASTOJ Mihaela Budimski, Nikola Gavrilović, Smiljka Arsić, Kornelija Jakšić-Horvat DOM ZDRAVLJA SUBOTICA, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, SUBOTICA CILJ RADA: Analiza reanimacionih postupaka kod bolesnika sa akutnim infarktom miokarda sa ST elevacijom tokom sanitetskiog transporta iz kućnih uslova do Institut za kardiovaskularne bolesti Vojvodina. METODOLOGIJA: Retrospektivna analiza urgentnih protokola, SHMP Subotica, pacijenata koji su reanimirani tokom transporta do IKVBV, od juna 2012. do marta 2014. godine. Podaci su obrađeni u statističkom programu Statistika 7. REZULTATI RADA: Od dana potpisivanja trojnog sporazuma između Instituta za kardiovaskularne bolesti Vojvodina, Opšte bolnice Subitica i Službe za hitnu medicinsku pomoć Subotica (juna 2012. godine) realizovano je 174 sanitetskih transporta od kuće (odnosno sa Urgentnog odeljenja Opšte bolnice Subotica) do sale za kateterizaciju, pacijenata sa akutnim infarktom sa ST elevacijom. Tokom sanitetskog transporta se koristi savremeni monitoring svih vitalnih parametara (srčana frekvenca, krvni pritisak, respiratorna frekvenca, Sp02, ETC02) kao i EKG monitoring i analiza ST segmenta . Svi pacijenti su primili inicijalnu terapiju: Andol tbl 300mg, Plavix tbl 600 mg, oksigenoterapiju i adekvatnu analgeziju (MO). Tokom sanitetskog transporta (koji traje približno 60 minuta) kod 12 bolesnika je došlo do ventrikularne fibrilacije i prestanka disanja . Do ventrikularne fibrilacije je došlo nakon 20-40 minuta vožnje. Svi pacijenti su uspešno defibrilirani (prekinuti srčani zastoj), uspostavljen je sinusni ritam i stanje svesti, sem kod jednog pacijenta koji je završio sa letalnim ishodom. Uspešnost reanimacije tokom transporta pacijenata je 92%. ZAKLJUČAK: Šezdesetominutni transport, pacijenata sa STEMI infarktom, ukoliko dođe do malignog poremećaja srčanog ritma, uz dobru opremu i kontinuirani monitoring, omogućava visoki procenat preživljavanja. Ventrikularna fibrilacija, pred lekarom, dovodi do trenutne reakcije i prekida srčanog zastoja sa brzim upostavljanjem ROSC-a i bez posledica. KLJUČNE REČI: srčani zastoj, reanimacioni postupak E-pošta: [email protected]

16. ATROPIN - LEK U PERIARESTNIM ARITMIJAMA Maja Pantelić, Miroslav Popović, Marijana Ilić OPŠTA BOLNICA „Dr LAZA K. LAZAREVIĆ“ , SLUŽBA ZA PRIJEM I ZBRINJAVANJE URGENTNIH STANJA, ŠABAC UVOD: Atropin je antagonist parasimpatikusa. Smanjuje tonus vagusa, olakšava atrio-ventrikularno (AV) provođenje i ubrzava srčanu radnju. Periarestne aritmije (bradikardije i tahiaritmije) su poremećaji ritma koji mogu dovesti do kardijalnog aresta i zahtevaju brzo prepoznavanje i lečenje. Mogu nastati i nakon početne reanimacije zbog kardijalnog aresta (nakon uspostavljanja spontane cirkulacije). MATERIJAL I METODI: Analiza aktuelnih preporuka za sprovođenje kardio-pulmonalne reanimacije (KPR) i protokola Službe UP OB Šabac za 2013-u godinu, iz elektronske baze podataka. CILJ RADA: Prikaz značaja primene atropina u periarestnim aritmijama - bradikardijama.


23


REZULTATI: Prema smernicama evropskog veća za reanimatologiju (Europian resuscitation councile-ERC) iz 2010, primena atropina se ograničava na upotrebu kod AV blokova različite etiologije i kao farmakološki antidot kod predoziranosti organofosfatnim jedinjenjima (OFJ) i bojnim otrovima (BOT), gde poništava efekte akumuliranog acetilholina na nivou neuromišićne spojnice, a ne preporučuje se u slučajevima asistolije i električne aktivnosti bez pulsa („pulseless electric activity“-PEA). U Službi Urgentnog prijema OB Šabac, periarestne aritmije se najčešće sreću kao posledica predoziranosti kardiološkim lekovima (digitalis, beta blokatori, antiaritmici), u samoubilačke svrhe, ili kao slučajan nalaz pri lečenju neuroloških pacijenata (vrtoglavice, tranzitorni ishemijski atak, itd). Dalji postupak zbrinjavanja takvih pacijenata se svodi na ordiniranje terapije atropinom u preporučenim dozama (0.5 mg i.v. na 3-5 min, do maksimalno 3 mg) i zavisno od odgovora na terapiju, pacijent se vraća kući uz preporuke za dalje lečenje ili se upućuje u interno odeljenje zbog težeg stepena AV bloka (Mobitz II i kompletni AV blok). ZAKLJUČAK: atropin kao lek koji je izostavljen iz preporuka za KPR, ipak nalazi svoju primenu u prevenciji srčanog zastoja. KLJUČNE REČI: atropin, periarestne aritmije, bradikardija E-pošta: [email protected]

17. ANAFILAKSA , USPEŠNA KARDIOPULMONALNA REANIMACIJA NA TERENU Vuk Niković(1), Elvir Zvrko(2), Ranka Bulajić(3), Srđan Nenek (4), Zorica Vukčević(5),Sanja Minić(6) (1)ZAVOD ZA HITNU MEDICINSKU POMOĆ CRNE GORE – PODGORICA (2)KLINIČKI CENTAR CRNE GORE – KLINIKA ZA OTORINOLARINGOLOGIJU I MAKSILOFACIJALNU HIRURGIJU, PODGORICA (3)CAPE BRETON REGIONAL HOSPITAL –CANADA (4)DOM ZDRAVLJA KOVIN, HITNA MEDICINSK A POMOĆ, KOVIN (5), (6)KLINIČKI CENTAR CRNE GORE – KLINIKA ZA PULMOLOGIJU, PODGORICA UVOD: Anafilaksa je ozbiljna alergijska reakcija koja počinje iznenada i može biti smrtonosna. Zbog oslobađanja histamine iz određenih ćelija, u srcu može doći do nagle kontrakcije srčanih krvnih sudova (spazam koronarnih aterija). Time se prekida dotok krvi do srca, što može prouzrokovati odumiranje srčanih ćelija (infarkt miokarda) ili do presporog ili prebrzog rada srca (srčana disritmija), ili srce može potpuno prestati da kuca (srčani arest). Kardiopulmonala reanimacija je skup hitnih mera i postupaka oživljavanja koji se preduzimaju da bi se bolesniku koji je doživeo zastoj rada srca i/ili zastoj disanja-kardiorespiratorni arest, ponovno uspostavila funkcija srca i disanja. PRIKAZ SLUČAJA:Prikazan je slučaj pacijentkinje stare 56 godina nakon uspešne kardiopulmonalne reanimacije (KPR).Nakon poziva hitna pomoć izlazi na teren i zatiče žensku osobu u kući, koja je pala, bez svesti, cijanotična, sa jedva čujnim disanjem. Heteroanamnestičkim podacima od supruga ekipa saznaje da se leči od hronične opstruktivne bolesti pluća i da je popila lek Brufen ( tableta 400 mg). Stanje pacijentkinje se brzo pogoršava, prestaje disati, puls se ne pipa , elektrokardiografski monitoring pokazuje asistoliju pa se započinje sa merama kardiopulmonalne reanimacije. Nakon 15 minuta srce počinje da radi . Ekipa odlučuje da pacijentkinju transportuje do Urgnetnog centra radi daljeg tretmana .U toku transporta pacijentkin GCS ( Glasgov Coma Scale ) se popravlja, i dalje bez svesti.Pacijentkinja nakon opservacije u urgentnom centru je prevedena u Intezivnu jedinicu Interne klinike, svesna, dispnoična, cijanotična. U toku hospitalizacije urađena kompletna dijagnostika tretirana bronhodilatatorima, infuzionom terapijom, ksantinima, antihistaminicima,kiseonikom,blokatorima H2 receptora i niskomolekularnim heparinom. Pacijentkinja otpuštena kući nakon sedam dana hospitalizacije. ZAKLUČAK: Na vreme započeta kardiopulmonala reanimacija povećava mogućnost preživlajvalja kao i smanjenje posledica primarnog stanja-oboljenja što je i primer našeg prikaza bolesnice.Ako se sa reanimacijom započne u prva tri munuta postoji šansa oživljavanja od oko 75%.Početak reanimacije u prva 4 minuta pruža mogućnost uspeha tek u oko 50% slučajeva, dok posle 5 minuta koeficijent uspjeha drastično opada. KLJUČNE REČI: anafilaksa ,uspešna kardiopulmonalna renaimacija na terenu E-pošta: [email protected]


http://sh.wikipedia.org/wiki/Alergija



24


18. USPEŠNA KARDIOPULMONALNA REANIMACIJA VAN STANDARDNIH PROTOKOLA Goran Perge, Vladan Milošević DOM ZDRAVLJA SREMSKA MITROVICA, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, SREMSKA MITROVICA UVOD: Protokoli za izvođenje određenih procedura služe samo kao smernice u radu. Ovo je primer da malo odstupanje od istih takođe može dovesti do uspeha. Matod: prikaz slučaja RETULTAT: Pacijent star 53 godine dovežen privatnim kolima u SHMP Sremska Mitrovica uz prethodnu najavu. Po prijemu konstatovano odsustvo vitalnih funkcija, široke zenice, procena da je od aresta prošlo oko 10 minuta. Započne se KPR pritiskom na grudni koš i ventilacijom samoširećim balonom na masku. Nakon oko 1 minut konstatovana visokovoltažna VF ta se isporuči DC šok energije 120 J iako je pacijent imao telesnu masu oko 80 kg. Javi se asitolija i nastavi sa pritiscima grudnog koša, intubiran i prikačen na ventilator. Za oko jedan i po minut ponovo se konstatuje visokovoltažna VF i isporuči šok 150 J. Ponovo asistolija. nakon oko minut ponovo VF i isporuči se DC 150 J i ošto je obezbedjen venski put aplikuje 300 mg amiodarona. Usledio je četvrti i peti šok po istom scenariju. Nakon petog šoka javlja se kratka asistolija te ventrikularni ritam užih komleksa frekvence oko 40/min sa pulsom nad karotidnom arterijom. Nakon aplikacije jedne ampule atropina dolazi do stabilizacije ritma na oko 85/min. Pacijent primljen u intenzivnu negu, sutradan se probudio nakon ukidanja sedacije, a nakon 16 dana otpušten kući bez neurološkog deficita. ZAKLJUČAK: Plan za aplikaciju antiaritmijske terapije je bio posle prvog šoka, ali je problem predstavljao venski put.Namerno odstupanje od važećih protokola KPR je ipak urodilo plodom. Proteklo vreme od aresta i veličina i oblik zenica u ovom slučaju nisu u startu ukazivali na pozitivan neuloški ishod. KLJUČNE REČI: kardiopulmonalna reanimacija, van standardni protokol E-pošta: [email protected]

19. KPCR KOD TRUDNICE – PRIKAZ SLUČAJA Negovan Vasilijić, Milica Vasilijić ZDRAVSTVENI CENTAR KNJAŽEVAC, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, KNJAŽEVAC Uvod:u toku iznenadnog prestanka rada srca kod trudnica, sprovođenje KPCR ima svoje specifičnosti, jer reanimacioni tim svojim postupkom spašava dva života (majku i dete). Dete uveliko trpi zbog prekida krvotoka iprekida dolaska kiseonika do ćelija, a majka ima promenjene anatomske – fizioiloške parametre u toku trudnoće. CILJ: rada je da prikaže stavove i razlike u protokolima za reanimaciju kod posebnih stanja, koja su rezultirala srčanim zastojem, u ovom našem prikazu slučaja to je podmakla trudnoća. MATERIJAL: u radu su korišćeni standardni protokol (broj 16958) i izveštaj ambulante službe hitne medicinske pomoći u Knjaževcu. PRIKAZ SLUČAJA: pacijentkinja (stara 38 godina, drugorotka, 9 mesec trudnoće) se javila na pregled dana 28 11 2013, u popodnevnim časovima sa nespecifičnim tegobama u vidu bolova u čašici, zamaranja i mučnine. U toku uzimanja anamneze pacijentkinja gubi svest i upada u kardijak arest. Mere reanimacije počinju odmah. Pre započinjanja spoljašne kompresije grudnog koša, trudnica je postavljena u levi bočni položaj pod uglom od 45 stepeni u odnosu na pod, postavljanjem jastuka uz leđa trudnice. Defibriklacija je izvedena manuelnim defibrilatorom i posle uspostavljanja cirkulacije i spontane respiracije sa povratkom svesti, trudnica je u roku od par minuta prebačena u operacionu salu ginekilogije gde je nastavljeno dalje zbrinjavanje trudnice i ploda. Ishod je bio potpuni oporavak majke i uspešan porođaj sa dobrim porođajnim skorom ploda. ZAKLJUČAK: poznavanje precizno utvrđenih mera i brzina njihovog sprovođenja najznačajniji su faktori i ključni su za uspeh KPCR-a u posebnim stanjima kao što je bio i ovaj naš slučaj. Ovde su se morali delimično izmeniti standardni protokoli za reanimaciju zbog podmakle trudnoće i izmenjenih anatomsko – fizioloških uslova i prisustva ploda. KLJUČNE REČI: srčani zastoj, trudnoća, reanimacija, izmene u protokolu E-pošta: [email protected]


25


20. KARDIOCEREBRALNA REANIMACIJA Snežana Mitrović, Dušan Gostović, Dušica Janković ZAVOD ZA HITNU MEDICINSKU POMOĆ NIŠ, NIŠ UVOD: Niska i stagnantna stopa preživljavanja pacijenata sa prehospitalnim srčanim zastojem uprkos nacionalnim i internacionalnim vodičima za kardipulmonalnu reanimaciju, navela je Gordon Ewy-a i njegove saradnike sa univerziteta Tuskon iz Arizone, da uvede novu metodu u reanimaciji pod nazivom kardiocerebralna reanimacija. CILJ RADA: Prikaz i analiza metode kardiocerebralna reanimacija. MATERIJAL I METODE: Pregled elektronske baze podataka BioMed Central REZULTATI I DISKUSIJA: U njihovoj eksperimentalnoj laboratoriji, gde su životinje bile anestezirane ali ne i paralizovane, došli su do zaključka da se preživljavanje poboljšava nekoliko minuta nakon netretirane ventrikularne fibrilacije. Rezultati u preživljavanju bili su bolji zahvaljujući izmenjenom protokolu o uznapredovalom odrzavanju zivota koji apostrofira značaj kontinuirane kompresije grudnog koša bez veštačke ventilacije. Ovaj novi pristup primarnom cardiac arestu eliminiše termin “ pulmonalna” iz naziva kardiopulmonalna reanimacija, zato što je veštačka ventilacija stavljena u drugi plan u odnosu na kompresije grudnog koša.. Osnova kardiocerebralne reanimacije je gotovo konstantan protok krvi od srca do mozga zahvaljujući početnim kontinuiranim kompresijama grudnog koša u trajanju od 2 minuta (200 kompresija). Asistirana ventilacija u početku nije potrebna jer je pacijent disao normalno u trenutku aresta tako da je arterijska krv bila oksigenisana. S obzirom da krv ne cirkulise pre kompresija na grudni koš arterijska krv ostaje oksigenisana za nekoliko minuta. Obezbedjenje disajnog puta inicijalno se svodi na plasiranje airway-a. Adekvatan koronarni i cerebralni perfuzioni pritisak postiže se posle 15 kompresija grudnog koša i zato ovakav pristup eliminše ranu endotrahealnu intubaciju i prevenira prolongirano prekidanje kompresija grudnog koša. Ova metoda nije preporucljiva za sekundarni kardiak arest. ZAKLJUČAK: U svim područjima gde je uvedena kardiocerebralna reanimacija procenat preživljavanja je poboljšano u podgrupi pacijenata koji imaju najviše šansi za preživljavanje (ventrikularna fibrilacija). KLJUČNE REČI: kardiocerebralna reanimacija E-pošta: [email protected]

21. ZNAČAJ KONTINUIRANOD MONITORINGA PACIJENATA U TOKU TRANSPORTA SHMP DZ BEČEJ Ankica Vasić, Dragan Tančik, Siniša Šijačić, Sandra Simić DOM ZDRAVLJA BEČEJ, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, BEČEJ CILJ RADA: Ukazivanje na značaj kontinuiranog monitoringa pacijenta u toku transporta sa posebnim osvrtom na trajanje transporta.Opština Bečej se sa svojih 40,000 stanovnika nalazi na oko 45 min vožnje do najbliže ustanove sekundarnog ili tercijarnog tipa.Promene zdravstvenog stanja pacijenta u tom vremenenskom intervalu zahtevaju prilagođavanje terapijskih postupaka a za to je neophodan kontinuirani monitoring. Upotrebom novog softverskog rešenja, imamo mogućnost trenutne analize kao i snimanja podataka za kasniju analizu. MATERIJAL I METODE: Uvid u protokol transporta i analize baze snimljenih podataka. REZULTAT: Poboljšanje kvaliteta rada u SHMP nakon uvođenja kontinuiranog monitoringa ,koji se između ostalog ogleda u procentu uspešnosti CPR u 2013. godini kod aresta u prisustvu ekipe SHMP. Baza podataka se formira za svaki pojedinačni slučaj i može imati veliki sudsko medicinski značaj. ZAKLJUČAK : Kontinuirano praćenje vitalnih parametara tokom transporta bolesnika kao i mogućnost kontinuiranog snimanja podataka omogućava nam kvalitetniji rad i a uz to i bolji uvid u stanje i sprovedene procedure kolegama u prijemnim odeljenjima sekundarnih i tercijarnih ustanova. KLJUČNE REČI: monitoring pacijenta, transport E-pošta: [email protected]




26


POSTER PREZENTACIJE

22. A COMPARISON OF THREE DIFFERENT SUPRAGLOTTIC AIRWAY DEVICES IN NEONATAL AIRWAY TRAINING – A MANIKIN STUDY Markus Ritzka (1), Domagoj Schunk (2), Susanne Hopf (2), Diane Bitzinger (2), Bernhard M. Graf (2), Benedikt Trabold (2) (1) DEPARTMENT OF GENERAL SUGERY, INTENSIVE CARE UNIT, UNIVERSITY HOSPITAL REGENSBURG, GERMANY (2) DEPARTMENT OF ANESTHESIOLOGY, UNIVERSITY HOSPITAL REGENSBURG, GERMANY OBJECTIVE: The aim of this study was to compare the success rates for insertion using the laryngeal mask, laryngeal tube, and I-gel supraglottic airway devices in a neonatal airway manikin during a resuscitation simulation course. METHODS: Three groups of health care professionals were given a brief supervised training in using the devices. For each participant the positioning of each device was recorded. Success rate of insertion and time until adequate ventilation was measured. Furthermore, use and handling of a SAD was scored for ease of insertion, clinical and fiber-optic position, and ventilation. RESULTS: A total of 66 healthcare providers (22 nurse anesthetists, 22 paramedics, and 22 anesthesia residents) participated in the study. The median time to establish ventilation of both the laryngeal mask and the laryngeal tube was significantly longer than for the I-gel for all professional groups (p < .001). Success rate was 100% for the used supraglottic airway devices on first attempt. The fiber-optic evaluation score of the laryngeal tube was (not significantly) lower than the scores of the I-gel and laryngeal mask. CONCLUSION: This manikin study demonstrated equal success rates, but shorter time to establish adequate ventilation with the I-gel supraglottic airway device than the laryngeal mask or laryngeal tube devices in a neonatal airway management simulation by differently trained health care professionals. While simulations are appropriate for practicing the use of a supraglottic airway device, the results of the present study must not be applied to corresponding situations in real humans without further investigation. E-pošta: [email protected]

23. A COMPARISON OF THREE DIFFERENT SUPRAGLOTTIC AIRWAY DEVICES USED BY HEALTH CARE PROFFESIONALS DURING PAEDIATRIC RESUSCITATION SIMULATION Schunk D., Ritzka M., Graf B.M., Trabold B. DEPARTMENT OF ANAESTHESIOLOGY AND INTENSIVE CARE MAEDICINE, UNIVERSITY HOSPITAL REGENSBURG, GERMANY OBJECTIVE: The aim of this study was to determine the best airway device among the laryngeal mask, I-gel™ and the laryngeal tube used by health care professional groups with different levels of experience with paediatric airway management. METHOD: Three groups of health care professionals were separately provided with brief supervised training in using the three devices. Afterwards the participants were asked to place the airway device. For every participant, the positioning of each device was recorded. The success rate and timing of insertion were measured. Furthermore, each insertion was scored for the ease of insertion, clinical and fibreoptic verification of the position and successful ventilation. RESULTS: A total of 66 healthcare providers (22 paramedics, 22 nurse anaesthetists and 22 anaesthesia residents) participated in the study. The median time of insertion of both the laryngeal mask and the tube was significantly longer than for the I-gel for all professional groups (p < .001). The success rate with the I-gel was higher than that with the laryngeal mask or tube (p < .001). Except for the laryngeal mask, there were no differences among the professional groups regarding the fibreoptic evaluation.


27


CONCLUSION: In terms of both the time required for successful placement and the rate of successful placement, the I-gel is superior to the laryngeal mask and tube in paediatric resuscitation simulations by health care professional groups with different levels of experience with paediatric airway management. E-pošta: [email protected]

24. OSNOVNA ŽIVOTNA POTPORA – BASIC LIFE SUPPORT Dušica Janković (1), Snežana Mitrović (1), Radmila Popović (2) (1)ZAVOD ZA HITNU MEDICINSKU POMOĆ NIŠ, NIŠ (2)DOM ZDRAVLJA NIŠ, NIŠ CILJ RADA je ukazati na značaj osnovne životne potpore - basic life support-a (BLS-a) kroz analizu studija i publikacija koji se bave dostupnošću edukatvnog materijala i programa, kao i njihovim kvalitetom. MATERIJAL I METOD: Izvor i izbor podataka omogućen je uvidom u pisanu i online dokumentaciju internet pretraživača, Konzorcijum biblioteka Srbije za objedinjenu nabavku (KoBSON) i drugih dostupnih arhiva stručnih časopisa sa ključnim rečima: BLS, education. REZULTAT: Dostupnost edukativnih programa u svetu varira od potpunog nedostatka, do kvalitetno organizovanih programa koji obuhvataju sve strukture zajednice. Razlika je često uslovljena ekonomskom razvijenošću. Postojanje saznanja o značaja uloge BLS-a u preživljavanju preduslov je formiranja programa za edukaciju laika. Primer dobre organizacije je Švedska koja je iskoristila „kaskadni princip“ u edukaciji i došla do rezultata da ta zemlja sa 9 miliona stanovnika ima 2 miliona edukovanih u periodu od 1989 do 2007.god. Edukacija putem internet stranica koje nude on-line kurseve je još jedan od načina, ali je nekoliko studija ukazalo na to da postoji dobar deo programa koji ne poštuju principe najnovijih preporuka. Tehnološki napredak je omogućio postojanje brojnih aplikacija za mobilne telefone koje asistiraju pri izvodjenju BLS-a. ZAKLJUČAK: Nesumnjivo je da kvalitetno organizovana edukacija koja sadrži teorijski deo i izvođenje, uvežbavanje i obnavljanje veština, vodi ka najboljim rezultatima. Cilj kome se teži je trajno usvojeno znanje koje je moguće primeniti u najplemenitiju svrhu. KLJUČNE REČI: osnovna životna potpora, basic life support E-pošta: [email protected]

25. DA LI JE UVEK POTREBNA VENTILACIJA U REANIMACIJI Slavoljub Živanović (1), Dušanka Stevović Gojgić (1), Vladanka Stefanović (2) (1)GRADSKI ZAVOD ZA HITNU MEDICINSKU POMOĆ BEOGRAD, BEOGRAD (2)KBC ZVEZDARA, ODELJENJE ANESTEZIJE 2, BEOGRAD PRIKAZ SLUČAJA: Ispred zgrade HP je dovežena osoba od 50 godina bez svesti, bez srčane radnje i sa pokušajima disanjem, agonalnim krkljanjem. Započeta masaža srca, glava zabačena, stavljen ervej. Na monitoru VF, stavljena venska linija, izvršene četiri defibrilacije na bifazičnom defibrilatoru, od lekova dat jedan adrenalin i dva sedakorona, veštačka ventilacija nije primenjena, jer su pri masaži grudnog koša uočeni jasni znaci dovoljnog ulaženja i izlaženja vazduha iz pluća. Disanje: u početku bez disanja, onda pokušaji disanja a na kraju reanimacije sa spontanim disanjem. Posle dva minuta pogledane zenice, uzane. Posle četvrtog DCa počinje spontano da diše, a na kraju je disanje spontano i sasvim zadovoljavajuće. Sa ekipom transportovan do dežurne kardiologije, uz put se u potpunosti osvestio i razgovarao. Naknadni podaci, akutni anterolateralni infarkt, ugrađen stent. ERC protokol, standard za reanimaciju preporučuje ventilaciju osobe koja se reanimira. Svako ko je uradio više reanimacija, zna da kod mlađih osoba, osoba sa elastičnim grudnim košem, tj tamo gde zbog preloma u toku intrevencije nije narušena celina grudnog koša, a disajni put je otvoren, postoje pasivne ventilacije pri masaži grudnog koša. Problem u reanimaciji bez ventilacije može da bude kod starijih osoba sa neelastičnim grudim košem, sa u toku reanimacije učinjenim prelomima rebara, ili kod osoba koje



28


povraćaju gde ovakav stav o nepotrebnosti veštačke ventilacije ne važi. Insistiranje na ventilaciji u svim slučajevima reanimacije nas vodi do lošijeg ishoda1 po pacijenta, pogotovu ako reanimaciju radi osoblje koje nije najbolje obučeno za ovu intervenciju. Verovatno treba izbaciti obavezu primene ventilacije kao standarda, jer on tj standard može imati i sudsko medicinski značaj. KLJUČNE REČI: ventilacija, reanimacija E-pošta: [email protected]

26. ZBRINJAVANJE VENTRIKULARNE FIBRILACIJE U TERENSKIM USLOVIMA Aladin Husović, Damir Husović, Mirsala Islamović-Aličković, Faruk Pašović, Azra Tuzinac-Hanuša, Bilsena Kurtanović, Semiha Mušić, Nedzad Kršić, Zumreta Halitović, Muhamed Islamović, Albin Totić DOM ZDRAVLJA NOVI PAZAR, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, NOVI PAZAR

CILJ RADA: Cilj rada je da se prikažu mere kardiopulmonalno cerebralne reanimacije (KPCR) prehospitalno i neophodnost što hitnijeg započinjanja mera KPCR u terenskim uslovima. METOD: KPCR je radjena muškarcu starom 54 godina, kod koga je akutni infarkt prednjeg srčanog zida komplikovan ventrikularnom fibrilacijom doveo do prestanka cirkulacije, disanja i gubitka svesti. PRIKAZ SLUČAJA: Ekipa hitne pomoći je dobila poziv u ranim jutarnjim satima da je osoba u toku sna iznenada počela jako da hrče, poplavela je u licu i ne mogu da ga je probude. Na licu mesta zatičemo osobu bez svest, pulsa i spontanih respiracija. Nakon toga na monitoru defibrilatora (DEF) je verifikovana asistolia. Odmah su započete mere KPCR , masaža srca i ventilacija ambu-balonom 30:2 i otvorena je venska linija. Data je jedna ampula Adrenalina i.v i nastvljene su mere KPCR-a. Na monitoru DEF-a se pojavljuju QRS kompleksi frekvence oko 20/min. Data je jedna ampula Atropina i.v i nastvljene su mere KCPR-a. Nakon toga na monitoru DEF-a se verifikuje ventrikularna fibrilcija, te je pacijent defibriliran sa 180J. Pacijent je napravio jednu spontanu insuflaciju vazduha i na monitoru defibrilatora konstatovana je tahiaritmija frekvence 130/min. Pacijent je prebačen u terensko vozilo gde mu je data ampula Amiodarona 300mg i.v. i kiseonik preko maske 7l/min. U toku transporta pacijent dolazi svesti, sponatno diše, palpirao se karotidni puls. Transportovan je u koronarnu jedinicu internog odeljenja u Novom Pazaru gde je elektrokardiografski verifikovan akutni infarkt prednjeg srčanog zida. Nakon deset dana pacijent je otpušten sa internog odeljenja stabilnog zdravstvenog stanja. ZAKLJUČAK: Za uspešnost KPCR neophodno je u što kraćem vremenskom intervalu od nastupanja cardiac arresta započeti reanimacione mere KLJUČNE REČI: KPCR, ventrikularna fibrilacija, defibrilacija E-pošta: [email protected]

27. UTICAJ DUŽINE TRAJANJA KARDIOPULMONALNOG ZASTOJA NA USPEŠNOST KARDIOPULMONALNE REANIMACIJEU

Emilio Miletić(1), Negovan Vasilijić (1), Dragana Mitrović (1), Mladen Timilijić (1), Momir Kitanović (2) (1)ZDRAVSTVENI CENTAR KNJAŽEVAC, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, KNJAŽEVAC (2)DOM ZDRAVLJA VLASOTINCE, VLASOTINCE CILJ RADA je da pokaže uticaj dužine trajanja kardiopulmonalnog zastoja pojedinih osoba, na uspešnost primene mera kardiopulmonalne reanimacije kod tih osoba. METOD RADA je prikaz slučaja dve osobe sa kardiopulmonalnim zastojem, kod kojih su primenjene metode kardiopulmonalne reanimacije u različitim vremenskim intervalima od nastanka kardiopulmonalnog zastoja. Materjal za izradu rada je korišćen iz protokola ambulantnih pregleda Službe hitne medicinske pomoći Zdravstvenog centra Knjaževac. PRIKAZ SLUČAJA: Osoba S.S., ženskog pola, dolazi u ambulantu hitne pomoći i žali se na slabost i jake bolove u grudima. U toku pregleda gubi svest, prestaje da diše, a karotidni puls se ne palpira. Odmah



29


počinjemo kardiopulmonalnu reanimaciju. Pomoću defibrilatora utvrđujem da se radi o srčanom zastoju tipa fibrilacije komora. Nakon drugog DC šoka, jačine 200 J, ova osoba upada u sinusni ritam, počinje spontano da diše, palpira se karotidni puls i postaje svesna. Osobi M.R., muškog pola, prilikom obavljanja poljoprivrednih radova je naglo pozlilo. Ekipa hitne pomoći stiže do njega 15-tak minuta nakon poziva. Zatičemo ga u besvesnom stanju, bez disanja i karotidnog pulsa. Odmah počinjemo sa merama kardiopulmonalne reanimacije. Pomoću defibrilatora utvrđujem da se radi o srčanom zastoju tipa fibrilacije komora. I pored svih primenjenih metoda iz protokola „BLS” i „ALS”, kod ove osobe, nastupa letalni završetak. ZAKLJUČAK: Bitan faktor koji određuje konačan uspeh kardiopulmonalne reanimacije, odnosno ponovno oživljavanje osobe sa kardiopulmonalnim zastojem, je vremenski interval koji protekne od nastanka kardiopulmonalnog zastoja do početka primene mera kardiopulmonalne reanimacije. Što je ovaj vremenski interval kraći, uspeh reanimacionih metoda je verovatniji. KLJUČNE REČI: dužina trajanja kardiopulmonalnog zastoja, uspešnost kardiopulmonalne reanimacije E-pošta: [email protected]

28. KARDIOPULMOCEREBRALNI ZASTOJ I REANIMACIJA PACIJENATA HITNE MEDICINSKE POMOĆI

Emilio Miletić(1), Negovan Vasilijić (1), Dragana Mitrović (1), Saša Mihajlović (1), Momir Kitanović (2) (1)ZDRAVSTVENI CENTAR KNJAŽEVAC, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI , KNJAŽEVAC (2)DOM ZDRAVLJA VLASOTINCE, VLASOTINCE CILJ RADA je da pokaže učestalost kardiopulmocerebralnog zastoja kod pacijenata Službe hitne medicinske pomoći Zdravstvenog centra Knjaževac, njegovu zastupljenost u odnosu na starosno doba i pol, tip srčanog zastoja, kao i uspešnost kardiopulmocerebralne reanimacije u prehospitalnim i hospitalnim uslovima. MATERIJAL I METOD: Za ispitivanje su korišćeni podatci dobijeni iz protokola ambulantnih pregleda i protokola van ambulantnih pregleda Službe hitne medicinske pomoći Zdravstvenog centra Knjaževac. Ispitivanje je obuhvatilo sve osobe koje je autor ovog rada pregledao u periodu od 01.01.2012. do 31.12.2013. godine u ambulanti hitne medicinske pomoći i na terenu, sa osvrtom na osobe kod kojih je dijagnostifikovan kardiopulmocerebralni zastoj. REZULTATI: Kardiopulmocerebralni (KPC) zastoj je dijagnostifikovan kod 21 pacijenta, od toga je bilo 13 pacijenta u prehospitalnim uslovima, a 8 pacijenta u hospitalnim uslovima. U odnosu na starosno doba, 15 pacijenta je bilo starije od 60 godina, a 6 je bilo u starosnom dobu od 41 do 60 godina. Mlađih od 40 godina nije bilo. KPC zastoj je bio zastupljen kod 11 osoba muškog pola i 10 osoba ženskog pola. Tip srčanog zastoja, koji je bio prisutan: 11 asistolija, 9 fibrilacija i 1 elektromehanička disocijacija. Kod KPC zastoja u prehospitalnim uslovima je bilo 10 asistolija i 3 fibrilacije, a u hospitalnim uslovima 6 fibrilacija, 1 asistolija i 1 elektromehanička disocijacija. Uspešna KPC reanimacija je izvedena kod 14,29 % KPC zastoja, odnosno kod 37,5 % zastoja u hospitalnim uslovima i 0 % zastoja u prehospitalnim uslovima. ZAKLJUČAK: KPC zastoj je češće dijagnostifikovan u prehospitalnim uslovima. Osobe sa KPC zastojem su najčešće starosnog doba preko 60 godina, a u odnosu na pol među njima nema bitnije razlike. Kod osoba sa KPC zastojem u prehospitalnim uslovima dominira asistolija kao tip srčanog zastoja, dok u hospitalnim uslovima dominira fibrilacija kao tip srčanog zastoja. Uspešnost KPC reanimacije je mnogo veća kod osoba kod kojih je KPC zastoj dijagnostifikovan u hospitalnim uslovima, odnosno u ambulanti hitne medicinske pomoći. KLJUČNE REČI: kardiopulmocerebralni zastoj, reanimacija pacijenata, hitna medicinska pomoć E-pošta: [email protected]




30


29. I MI SMO DEO ISTORIJE REANIMACIJE Gordana Simić

DOM ZDRAVLJA KRUŠEVAC, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, KRUŠEVAC Borba između života i smrti verovatno datira od samog postojanja Sveta sa beskonačnošću trajanja dok se hijeroglifski zapisi plemena Maja i Inka od 3000 godine p.n.e. najstariji istorijski dokumenti preteča savremene reanimacije.Biblijski opis Jelisijevog spasavanja deteta je prvi pisani dokument o uspešnosti reanimacionih postupaka.Bilo je potrebno da prođe mnogo vremena, da svaku epohu obeleže pojedinci i svojim pronalascima (EKD, defibrilator, laringoskop, AED ) da bi sa razvojem civilizacije i značajnom ulogom dr Petera Safara koga smatraju i ocem reanimacije, otpočela savremena era reanimacije. Iz dana u dan traže se modeli, usavršavaju procedure i predlažu protokoli reanimacije sve sa ciljem spasavanja srca koja su isuviše mlada da bi stala. Pitam se a gde smo svi mi? Danas smo ovde sa posebnim razlogom, da kako kolega Mirko Vidović reče ”Ma koliko dobro radili i znali KPCR ipak je neznamo dovoljno” i da po ko zna koji put i ubuduće po ko zna koji put ponovimo protokole a našu veštinu vraćanja u život dovedemo da same perfekcije. Pa stoga, nadam se da se samnom slažete da onog trenutka kada smo odlučili da se bavimo medicinom i kada nismo ovoliko znali, nismo ni slutili da ćemo radeći izuzetno naporan, opterećujući i težak posao, spasavajući živote naših ugroženih pacijenata ostaviti valjani trag a objavljujući i razmenjujući naša iskustva obeležiti jedan deo istorije medicine a samim tim i društva u celini. Bez lažne skromnosti, sve neprospavane noći provedene nad knjigom tokom studija ili svakodašnjih smena, nisu protraćene uzaludno već su pretočene u produžene živote mnogobrojnih pacijenata i daju ogroman doprinos razvoju i usavršavanju tehnike reanimacije te i određeni pečat medicine našeg vremena, što ujedno ističe cilj samog rada – značaj KPCR. KLJUČNE REČI: istorija, reanimacija


30. IZNENADNA SMRT UZROKOVANA BOLUSOM – PRIKAZ SLUČAJA Sanja Osmančević-Ljubojević, Renata Hadžić JZU DOM ZDRAVLJA BANJA LUKA, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI SA EDUKATIVNIM CENTROM, BANJA LUKA Aspiracija stranog tijela u disajni put može biti uzrok iznenadne smrti.

U uslovima terenskog rada jedan od značajnijih heteroanamnestičkih podataka je iznenadni gubitak

svijesti i prestanak disanja nastao za vreme uzimanja obroka , a kod pacijenata sa prisutnim riziko faktorom.

Opisani su slučajevi iznenadnog kardiopulmonalnog aresta kod muškarca starog 48 godine u toku ručka,

i žene stare 80 godina , smeštene u Domu za penzionere. Muškarac je nakon 15-tak minuta od trenutka kad je izgubio svest i prestao da diše preuzet iz privatnog

vozila u vozilo SHMP gde se bez obzira na prisutnu cijanozu, dilatirane zenice i asistoliju na monitoru,

započne ALS, odstrani bolus, intubira, ordinira i.v. terapija i nakon 30 minuta uspostavi se sinusni ritam, fr.105/min, krvni pritisak 150/80 mmHg, pO2 98%, spontane respiracije, ali i dalje bez svijesti. Reanimacija starije žene započne se nakon 4 minuta od trenutka kad se smrt bolusom dogodila. Na

monitoru se registruje asistolija, koja nakon 35 minuta ALS-a, prelazi u sinus ritam, fr.128/min., krvni

pritisak 120/80 mm Hg, spontano diše, bez svesti. Pacijenti sa navedenim vitalnim parametrima se transportuju u Jedinicu intenzivne medicine Kliničkog

centra Banja Luka. KLJUČNE REČI: iznenadna smrt, bolus



31


31. KARDIOPILMONALNA REANIMACIJA U POSEBNIM SITUACIJAMA – UTOPLJENJE Marijana Ilić, Maja Pantelić, Miloš Milošević OPŠTA BOLNICA “Dr LAZA K. LAZAREVIĆ”, SLUŽBA ZA PRIJEM I ZBRINJAVANJE URGENTNIH STANJA, ŠABAC UVOD: Utopljenje (submersio) je nasilno mehanično udušenje tečnošću usled zapušenja donjih i završnih organa za disanje. Treba naglasiti da je utopljenje moguće i u količini tečnosti koja pokriva samo nos i usta, naročito kada nije moguće voljno pomeranje vrata i glave (npr. usled povreda, alkoholisanog stanja). CILJ: Ukazati na činjenicu da je neophodno odmah na mestu dešavanja reagovati i davati veštačko disanje, jer treba imati u vidu da je hipoksija primarna štetna posledica utapanja a kardijalni arest je sekundarno zbivanje. Obzirom na prethodno navedenu činjenicu, u skladu sa mogućnostima i okolnostima u pojedinačnim situcijama utopljenuku što ranije pružiti pomoć i edukovati i deo poplacije koja najčešće može biti jedan od aktera u ovakvim situacijama. Ako je žtrva u dubokoj vodi, otvoriti disajni put i ako nema spontanog disanja što pre početi sa veštačkim disanjem i to 5 početnih udaha. Disanje usta na nos može biti alternativa veštačkom disanju usta na usta, ako je zatvaranje žrtvinog nosa otežano. Primeniti 10-15 udisaja u toku prvog minuta. U slučaju da se do obale može stići za manje od 5 minuta nastaviti sa veštačkim disanjem i tokom izvlačenja. Ako je do obale ostalo više od 5 minuta , nastaviti još jedan minut sa veštačkim disanjem a potom, bez daljih pokušaja ventilacije, žrtvu dovesti do obale što je pre moguće. Reanimacija u vodi je moguća ali bi za njeno izvođenje idealno bi bilo imati pomoćni plutajući predmet. Poželjno je pokušati žrtvu izvući iz vode u horizontalnom položaju kako bi se smanjio rizik od postimerzione hipotenzije. Po izlasku na obalu, odmah proveriti disanje. Ako ne diše, odmah početi sa prekordijalnim kompresijama, njih 30 prema 2 udaha. Potrebno obrisati žrtvine grudi da bi samolepljive elektrode bolje prionule i nakon brze procene ritma, nastaviti sa primenom KPR-a kod nešokabilnih ritmova, odnosno defibrilisati je kod šokabilnih. Obratiti pažnju na telesnu temperaturu žrtve: ako je manja od 30°C defibrilaciju ograničiti na tri pokušaja i ne davati i.v. terapiju sve dok TT ne bude viša od 30°C. Kod utopljnika, pojava regurgitacije želudačnog sadržaja otežava održavanjedisajnog puta otvorenim. Tada okrenuti žrtvina usta na stranu. Ako postoji sumnja na povredu kičme, okrenuti žrtvu tako da glava, vrat i grudni koš budu u liniji. Prethodno napomenuta, adekvatna oksigenacija od velikog značaja pa je potrebno razmotriti plasiranje enditrahealnog tubusa (voditi računa o preoksigenaciji pre intubacije). Cilj: SaO2 94-98%. Kod utopljenika u slatkoj vodi posledično dolazi do hemodilucije i oslobađanja velike količine K što za posledicu ima aritmiju sa VT ili VF. U slanoj vodi, dolazi jakog plućnog edema, do hemokoncentracije, porasta koncentraije Na sa dilatacijom i dekompanzacijom srca. Utopljenik ima visok rizik za razvoj ARDS-a. Takođe, pneumonija je česta ali nije dokazano da antibiotska profilaksa donosi korist ZAKLJUČAK: Najvažnija štetna posledica utapanja je hipoksija. Kardijalni arest je posledica. Naravno, ne treba zaboraviti da neki bolesnici primarno mogu imati kardijalni arest (uzrokovan infarktom miokarda za vreme plivanja). Trajanje hipoksije je kritični činilac u određivanju ishoda tako da je potrabno što pre uspostaviti oksigenaciju, ventilaciju i perfuziju. Brzo započinjanje reanimacije i to na samom mestu događaja, ključno je za preživlavanje i neurološki oporavak utopljenika. KLJUČNE REČI: kardiopulmonalna reanimacija, posebna situacija, utopljenje E-pošta: [email protected]

32. SPECIFIČNOSTI KARDIOPULMONALNE REANIMACIJE VEŠANIKA Katarina Ostojić, Miroslav Popović OPŠTA BOLNICA “Dr LAZA K. LAZAREVIĆ”, SLUŽBA ZA PRIJEM I ZBRINJAVANJE URGENTNIH STANJA, ŠABAC UVOD: Smrt vešanjem nastupa usled pritiska na karotide što dovodi do usporenja srčanog rada i/ili preloma vratne kičme ili kičmene moždine.


32


CILJ RADA je da ukaže na značaj primene rane KPR od strane laika i paramedikusa na ishod nakon pokušaja samoubistva vešanjem. METOD RADA: prikaz slučaja. Pacijent je nađen u staji, kako visi obešen o plastični kanap, bez pulsa, srčane radnje i modrog lica. Pronalazi ga sin, skida sa kanapa i započinje KPR, veštačko disanje i masažu srca, koju nastavlja ekipa SHMP Šabac. Otvara se venska linija, daje sol. NaCl 0,9% 500ml, stabilizuje vratna kičma, daje kiseonik 6L/min i transportuje se do URP gde se sprovodi dalje lečenje i dijagnostika. Na prijemu, EKG-frekvenca oko 70/min, povremeni SVES dugog kuplunga, TA-140/90mmHg, SAO2-98%, glikemija-5,6mmol/l. Dobija Lemod Solu 80 mg, analgetik, kiseonik 2 l/min. Dalje se sprovodi dijagnostika (RTG, pregled ORL specijaliste) i odlučuje se da se pacijent uputi na psihijatriju jer njegovo stanje nakon učinjene CPR i lečenja to dozvoljava. REZULTAT je preživljavanje pacijenta nakon vešanja zahvaljujući blagovremeno započetoj KPR. ZAKLJUČAK: značaj započete KPR u kućnim uslovima, od strane laika, za uspešnost nastavka PPR i stopu preživljavanja. KLJUČNE REČI:specifičnost, kardiopulmonalna reanimacija, vešanik E-pošta: [email protected]

33. KARDIOPULMONALNA REANIMACIJA U SRČANOM ZASTOJU - POSLEDICI AKUTNOG INFARKTA MIOKARDA Marijana Ilić OPŠTA BOLNICA „Dr LAZA K. LAZAREVIĆ“ , SLUŽBA ZA PRIJEM I ZBRINJAVANJE URGENTNIH STANJA, ŠABAC UVOD: Kardiopulmonalna reanimacija je skup mera i postupaka koji se sprovode kod srčanog zastoja u cilju održavanja dotoka krvi i kiseonika u vitalne ograne. CILJ RADA: Prikaz pacijenta koji doživljava srčani zastoj u prostorijama UP kao posledicu akutnog infarkta miokarda. MATERIJAL I METODE: Lekarski izveštaj URP-7051 i otpusna lista sa Internog odeljenja O.B. u Šapcu. PRIKAZ SLUČAJA: Pacijent dovežen u Urgentni prijem vozilom SHMP na sedećim kolicima. Pratnja daje podatak da je pacijentu starosti 47 godina pozlilo u sopstvenom dvorištu, požalio se na bol u grudima i potom pao. Pacijent svestan, bled, spontanog disanja. Neposredno po prijemu gubi svest, tenzija postaje nemerljiva. Postavlja se u reanimacioni požaj, EKG zapis beleži ventrikularnu fibrilaciju. Odmah je započeto sprovođenje mera kardiopulmonalne reanimacije, na 30 prekordijalnih kompresija 2 uduvavanja vazduha ambu-balonom. Dat Adrenalin amp. NoI i.v., pacijent intubiran i započeto sa sprovođenjem DC šokova - ukupno defebrilisan XI puta sa udarom energije od 270J. Dalje se nastavilo sa terapijom Adrenalinom, ukupno primenjeno VI amp. i.v., Atropin No II, Xylocain i.v. bolus 60mg, Amiodaron I/2 amp. i.v. Nakon ponovljenog EKG zapisa uočeni su znaci akutnog dijafragmalnog infarkta sa retkim VES. Pacijent prebačan u Jedinicu intenzivne nege radi eventualne potrebe za respiratorom. Narednog dana pacijent upućen u tercijarnu ustanovu gde je urađena koronarografija, impantirana dva stenta u RCA. Sada je na redovnim kardiološkim kontrolama kako u O.B. Šabac tako i u ustanovi u kojoj je sprovedena pomenuta intervencija. ZAKLJUČAK: Obzirom da smo upoznati sa činjenicom da se mere kardiopulmonalne reanimacije prekidaju kada se jave znaci njihovog uspeha ili kada je dalje sprovođenje istih beznadežno, pored objektivnih i realnih parametara sa kojima smo suočeni i svesni njihovog značenja, entuzijazam i empatija svakom lekaru su dobri saveznici. KLJUČNE REČI: kardiopulmonalna reanimacija, srčani zastoj, infarkt miokarda E-pošta: [email protected]



33


34. MEHANIČKA KPR Milica Veličković,Kornelija Jakšić-Horvat,Jovanka Milak,Smiljka Arsić DOM ZDRAVLJA SUBOTICA, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, SUBOTICA

UVOD: Kvalitetna kompresija grudnog koša kao osnovna mera oživljavanja srca ima za cilj da omogući nastavak protoka krvi kroz telo i tako održava funkcije vitalnih organa.Održavanjem cirkulacije može da se izvodi manuelnom i mehaničkom kompresijom grudnog kaša,korišćenjem Autopulsa i Lukasa.Autopuls u SHMP koristimo od 2008.godine. CILJ RADA: Ukazati na prednost mehaničke kompresije grudnog kosa u odnosu na manuelnu. REZULTATI RADA: Mehanička KPR povećava kvalitet kompresija, omogućava kontinuirane kompresije,jednako trajanje kompresija i dekompresija i tako se obezbeđuje veći protok krvi do mozga i srca.Nudi isti kvalitet za sve pacijente tokom vremena,nezavisno od uslova saobraćaja,umora ili iskustva osoba koje vrše kompresije.Automatski KPR omogućava defibrilaciju tokom kompresije srca,zamenjuje jednog člana ekipe i pruža mogućnost kompresije i tokom transporta.Primena mehničke kompresije grudnog koša je kontraindikovana kod dece, trudnica, trauma, izuzetno gojaznih pacijenata.Kako manuelna tako i automatska kompresija grudnog koša dovodi do komplikacija kao sto su prelom zadnjih rebara,prelom kičmenih pršljenova,oguljotine kože itd. ZAKLJUČAK: Korišćenjem mehaničke kompresije grudnog koša postiže se bolji kvalitet reanimacije.Od velikog značaja je sto moze da se koristi i tokom transporta pacijenta i što zamenjuje jednog člana ekipe KLJUČNE REČI: mehanička KPR, autopuls, Lukas E-pošta: [email protected]

35. ANALIZA USPEŠNOSTI KARDIOPULMONALNIH REANIMACIJA U 2013 U SHMP BANJA LUKA Nada Banjac, Daniela Kesic Mijic, Darko Obradović, Srđan Vujičić, Zora Novaković, Saša Miljković, Gospava Matić, Gorana Gvozden Gvozdenac, Mira Šupica, Aleksandar Stupar, Jelena Kesić Tešanović, Jordana Karahasanović JZU DOM ZDRAVLJA BANJA LUKA, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI SA EDUKATIVNIM CENTROM, BANJA LUKA UVOD: Kardiopulmonalna cerebralna reanimacija (KPR) je postupak mjera oživljavanja koji se preduzima da bi se bolesniku koji je doživio kardiorespiratorni arest ponovo uspostavila funkcija vitalnih centara, rad srca i disanja. Obuhvata mjere bazične i napredne KPR čiji je cilj pokušati uspostaviti adekvatnu cirkulaciju i perfuziju kiseonikom i hranjivim materijama vitalnim organima. CILJ RADA: Utvrditi u uzorku od 104 reanimacije koje su izvršene u SHMP Banja Luka u periodu od 01.01.2013.godine do 31.12.2013.godine koliko je bilo uspješnih reanimacija, te polnu , dobnu zastupljenost. MATERIJAL I METODE: Statističkom obradom i retrospektivnom analizom podataka iz reanimacionog protokola uzeti su podaci u periodu od 01.01.2013.godine do 31.12.2013.godine kojim je obuhvaćeno 70 muškaraca i 39 žena. Evidentirani su podaci o ispitanicima (dob, pol, godine), podaci o reanimacionom terapijskom i dijagnostičkom postupku. REZULTATI: Od ukupnog broja reanimiranih osoba (104) u SHMP Banja Luka, u vremenskom periodu od 01.01.2013. do 31.12.2013.godine, uspješnih reanimacija je bilo 37,5% (39). Broj muškaraca je dvostruko veći u odnosu na broj žena. Ukupno je reanimirano 70 muškaraca. Najveći broj reanimacija je izvršen u dobnoj skupini od 61-70 godina. Ukupan broj uspješnih reanimacija kod muškaraca iznosi 34,3% (24). Ukupno je reanimirano 39 žena. Najveći broj reanimacija izvršen je u dobnoj skupini takođe od 61-70 godina. Ukupan broj uspješnih reanimacija kod žena je 42,8% (15). ZAKLJUČAK: U SHMP Banja Luka vodi se precizan reanimacioni protokol koji podrazumjeva izvođenje KPR po najnovijim smjernicama ERC-a. Edukovano osoblje posjeduje neophodna stručna znanja i opremu za izvođenje reanimacije. Procentualno je broj uspješnih reanimacija u porastu u odnosu na prethodne


34


godine, što zavisi od više faktora(edukacija osoblja i timski rad, adekvatna oprema, vrijeme kao faktor preživljavanja, edukacija stanovništva). KLJUČNE REČI: kardiopulmonalna reanimacija, uspešnost


36. REANIMACIJA U TERENSKIM USLOVIMA I 194 KAO SPAS

Faruk Pašović, Damir Husović, Aladin Husović DOM ZDRAVLJA NOVI PAZAR, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, NOVI PAZAR

UVOD: Kardiopulmonalna cerebralna reanimacija (KPCR) je skup mera preživljavanja koje se preduzimaju sa ciljem da se osobi koja je doživela kardiorespiratorni arest ponovo uspostavi srčana i plućna funkcija. CILJ RADA: Prikazati slučaj KPCR prehospitalno, kao i značaj telefonske anamneze u određivanju stepena hitnosti intervencije. METOD: KPCR je radjena muškarcu starom 59 godina, kod koga je akutni infarkt donjeg srčanog zida komplikovan ventrikularnom fibrilacijom (VF) doveo do kardiorespiratornog aresta. PRIKAZ SLUČAJA: Broj 194 pozvao je muškarac koji se žalio na mučninu, nelagodnost u želucu, preznojavanje. Navodi da je u toku dana boravio na otvorenom, konzumirao hranu sa roštilja i misli da ima „sunčanicu“ ili „trovanje“ hranom. Na pitanje da li je dijabetičar, odgovorio je potvrdno. Nije motivisan za odlazak u bolnicu vec je tražio da mu damo savet telefonom. Na naše insistiranje dao nam je adresu i ekipa se odmah uputila na teren. Zatičemo pacijenta koji je zbog pogoršanja tegoba izašao iz kuće i čekao nas naslonjen na zid. U tom trenutku pacijent, gubi svest i pada. Karotidni puls se ne palpira, pacijent postaje cijanotičan. Odmah započinjemo mere KPCR, otvaramo vensku liniju. Na monituru defibrilatora verifikovana VF te je odmah apliciran DC šok 180 J a ubrzo nakon prvog i drugi uz neprekidnu masažu srca (30:2) i ventilaciju AMBU balonom. U toku reanimacije data jedna ampula Adrenalina i.v. Nakon drugog DC šoka pacijent pravi jednu spontanu insuflaciju vazduha, na monitoru se konstatuje tahikardija frekvence 130-150/min. sa čestim VES. Pacijent prebačen u sanitetsko vozilo gde mu je data ampula Amiodarona 300 mg i.v. i kiseonik preko maske. Transportovan u koronarnu jedinicu internog odeljenja. ZAKLJUČAK: Anamnestički podatak o dijabetesu (pacijent nije imao tipične stenokardične tegobe) bio je od značaja za postavljanje sumnje u akutni koronarni sindrom, odlazak na teren po prvom stepenu hitnosti i započinjanje mera KPCR u optimalnom vremenskom roku. KLJUČNE REČI: KPCR, ventrikularna fibrilacija, 194 E-pošta: [email protected]

37. KARDIO-PULMO-CEREBRALNA REANIMACIJA NA ODELJENJU UROLOGIJE SA HEMODIJALIZOM – OBUČENOST OSOBLJA vs SMRTNOST PACIJENATA, PROJEKCIJE I MOGUĆNOSTI Nikola Beljić (1), Momčilo Lazić (2), Aleksandar Bogićević (3) (1)OPŠTA BOLNICA „Dr LAZA K. LAZAREVIĆ“ , ODELJENJE UROLOGIJE SA HEMODIJALIZOM, ŠABAC (2 )OPŠTA BOLNICA „Dr LAZA K. LAZAREVIĆ“ , NAČELNIK ODELJENJA UROLOGIJE SA HEMODIJALIZOM, ŠABAC (3)OPŠTA BOLNICA „Dr LAZA K. LAZAREVIĆ“ , SLUŽBA ZA PRIJEM I ZBRINJAVANJE URGENTNIH STANJA, ŠABAC UVOD: Odeljenje urologije sa hemodijalizom, predstavlja svojevrstni relikt prošlih vremena, gde se na naročiti način spaja hirurška grana medicine i internistička grana u vidu nefrologije, dijalize, i peritonealne dijalize, u zajedničko odeljenje. Način povezanosti, te mešovita pojedinačna dežurstva lekara (urologa i nefrologa) i tehničara, nameću neophodnost poznavanja i primene brojnih znanja i veština koje nisu ekskluzivno samo hirurški kao ni samo internistički. Jedna od neophodnih veština je i bazično i



35


napredno održavanje života, kao imperativ odeljenja koje pokriva skoro sve starosne strukture, sve komorbiditete, zahtevajući vladanje brojnim veštinama i širokim znanjem koje moderna medicina nameće. CILJ: Cilj rada podrazumeva da se na najplastičniji način prikažu Hitna stanja prepoznata na Odeljenju uro sa hemodijalizom, Opšte bolnice Šabac, načine zbrinjavanja, mortalitet na godišnjem nivou, neophodnost pravovremene reakcije sa ciljem pružanja kardio-pulmonalno-cerebelarne reanimacije u bolesničkom krevetu, ne često i kraj samog aparata za dijalizu, ažuriranosti znanja i savremenih preporuka bazične i napredne životne potpore. MATERIJALI I METOD: Korišćeni materijali upotrebljeni su u retroaktivnoj studiji, koja obuhvata 2013.godinu, i to: istorije bolesti, anesteziološki protokoli, odeljenska dokumentacija, podrazumevajući sva stanja koja pacijenta direktno vode u CJIN (centralnu jedinicu intenzivne nege) bilo radi preoperativne premedikacije (kod hitnih Urološko-hirurških intervencija) ili radi plasiranja CVK (kod hitnih spašavajućih ili uslužnih) dijaliza. REZULTATI: U jednogodišnjoj retrospektivnoj studiji za 2013. godinu ukupan broj hitnih intervencija iznosio je 67, od kojih 16 uroloških intervencija sa dijagnozama (Torsio testiculi, Torsio cystae Morgani, Exploratio scrotii; 4-11 godina starosti pacijenata) i 51 CVK plasiran sa ciljem hitnih spašavajućih i/ili uslužnih dijaliza(Nefrološka grupa). U toku 2013. godine bilo je 36 fatalna ishoda, čak i nakon primenjenih bazičnih i naprednih tehnika resuscitacije od strane tehničara, odeljenskih lekara ili anesteziologa. ZAKLJUČAK: Odeljenje za urologiju sa hemodijalizom pokriva izrazito široku starosnu kao i etiološko-komorbiditetnu grupu pacijenata. Imajući u vidu veliki broj fatalnih ishoda, nameće se pitanje nedovoljne obučenosti osoblja za tako heterogenu grupu pacijenata koji su najčešće u terminalnom stadijumu (nefrološka grupa). Mesto adektvatne obučenosti osoblja, ključno je zbog skraćivanja vremena resuscitacije, i davanja prostora naprednim merama oživljavanja, koja su nam dostupna kroz službu anesteziologije. DISKUSIJA: Nivo obuke i upotrebljivosti znanja i veština urgentne medicine, neophodnost definisanja i diferenciranja postupaka, pravilno prepoznavanje od strane tehničara, ažuriranje odeljenskih lekara, službe anestezije od ključnog su značaja za smanjenja mortaliteta na odeljenju. Tek u drugoj liniji dolazi mogućnost razdvajanja odeljenja koje se prirodno nameće. KLJUČNE REČI: kranio-pulmo-cerebelarna reanimacija, urologija sa hemodijalizom, obučenost osoblja E-pošta: [email protected]

38. SPECIFIČNOSTI MERA OSNOVNE I NAPREDNE ŽIVOTNE POTPORE KOD AKUTNIH TROVANJA Jelena Milenković, Branka Roksandić, Milan Gnjidić ZAVOD ZA HITNU MEDICINSKU POMOĆ NIŠ, NIŠ UVOD: sva akutna trovanja su urgentna stanja u medicini i zahtevaju neodložni tretman. Terapija trovanja podrazumeva sprečavanje dalje apsorpcije otrova, njihovu povećanu eliminaciju, primenu specifičnih antidota, suportivnu terapiju i mere kardiopulmonalne reanimacije. CILJ RADA: prikazati modifikacije BLS|ALS kod akutnih trovanaja IZVOR PODATAKA: pregled dostupne literature i elektronske baze podataka DISKUSIJA: trovanja su potencijalni uzrok akutnog srčanog zastoja. Toksične supstance mogu delovati direktno kardioplegično na srčani misić ili indirektno preko metaboličkih, acidobaznih i elektrolitskih poremećaja ili deluju depresivno na centar za disanje kada cardiac arrest-u prethodi respiratorni arrest. Osnovne i napredne mere životne potpore u cardiac arrest-u kod akutnih trovanja imaju određene specifičnosti: Ne ventilirati ‘’usta na usta’’ kod trovanja cijanidima, korozivima i organofosfatima Zbog visokog rizika od regurgitacije i plućne aspiracije neophodno je što pre disajni put obezbediti endotrahealnim tubusom uz izvođenje krikoidnog pritiska Kod inhalatornih trovanja obezbediti oksigenaciju najvećom koncentracijom kiseonika, sem kod trovanja parakvatom. Korigovati hiperkaliemiju kod trovanja Digitalisom i hipokalcemiju kod predoziranja blokatorima Ca kanala sa CaCl 10% 10ml Korigovati acidozu kod trovanja tricikličnim antidepresivima sa natrijum bikarbonatom 8,4% 50ml


36


Zbog mogućnosti hipo ili hipertermije kod trovanja neurolepticima, salicilatima, kokainom amfetaminom meriti telesnu temperturu i pristupiti hlađenju ili ordiniranju toplih rastvora. Pažljivo primenjivati Adrenalin kod predoziranja kokainom ili simpatikomimetskim lekovima. Nakon što se započelo sa reanimacijom pokušati identifikaciju otrova prikupljanjem podataka od prisutnih, inspekcijom pacijenta( miris, tragovi uboda iglom, abnormalnosti pupila, znaci korozije u usnoj duplji) Trajanje reanimacije pogotovu kod mlađih pacijenata bi trebalo biti duže jer se otrov može u međuvremenu izmetabolisati ili eliminisati. Ukoliko postoji dilema kontaktirati centar za toksikologiju 011/3608-440 ZAKLJUČAK: o trovanju kao potencijalno reverzibilnom uzroku srčanog zastoja treba razmišljati te identifikovati vrstu otrova i u skladu sa tim primeniti specifične postupke u toku KPR. KLJUČNE REČI: akutna trovanja, osnovna životna potpora, napredna životna potpora E-pošta:[email protected]

39. AKUTNO TROVANJE PRESOLOLOM- PRIKAZ SLUČAJA Dejan Popović, Milena Antić, Marina Rašić Popović OPŠTA BOLNICA VRANJE-SLUŽBA ZA PRIJEM I ZBRINJAVANJE URGENTNIH STANJA, VRANJE UVOD: Prema brojnim statističkim podacima lekovi su najčešći uzročnik akutnih trovanja.S obzirom da su ovakva trovanja urgentno stanje mere lečenja se preduzimaju na licu mesta ili u ambulanti na prijemu. Dalje lečenje ovakvih stanja iziskuje odgovarajuću opremu, uslove i principe intenzivnog lečenja. CILJ RADA: Ukazivanje na značaj i ulogu specijaliste urgentne medicine i stacionarne urgentne službe sa adekvatnom medicinskom opremom u ranom dijagnostifikovanju i lečenju monomedikamentne intoksikacije. MATERIJAL I METODE: Retrospektivan prikaz slucaja korišćenjem podataka protokola službi koje su imala udela u dijagnostifikovanju i lečenju pacijenta. PRIKAZ SLUČAJA: Pacijent M. M. star 24 godine dovežen kolim hitne medicinske pomoći u 20:10h u pratnji lekara koji nam daje podatak da je pacijent popio kutiju Tbl Presolol 30 x 100 mg. Anamnestičkim i heteroanamnestičkim podacima od rodbine utvrđujemo da je vreme ingestije oko 19:00h . Na prijemu svestan, orjentisan , TA-140/80 mmHg, EKG-bez poremećaja ritma i znakova za ishemiju miokarda sfr-73/min, Pulmo-normalan disajnin šum, SaO2-98%. Odlučili smo se za prijem u našu opservacionu jedinicu sa konstantnim monitoringom : D2 odvoda EKG-a, srčane frekvencije, arteriske tenzije, saturacije krvi kiseonikom i diureze. Tokom opservacije pacijent pokazivao kolebanja monitoriranih paremetra-pad srčane frekvencije do 34/min što je uspešno kupirano adekvatnom terapijom-aminofilinom i atropinom. Nakon višečasovne observacije pacijent biva upućen internisti i psihajatru na pregled, posle čega je otpušten kući uz ambulantno lečenje psihijatra. Na kontrolnim pregledima imao uredne internističke nalaze. ZAKLJUČAK: Akutne monomedikamentozne intoksikacije, sa jasnim vremenom unosa, dobrog opšteg stanja pacijenta, odsustva komorbiditeta, prisutnosti adekvatne opreme kao i mogućnosti konsultativnih pregleda specijaliste interne medicine, kliničke biohemije i psihijatrije moguće je uspesno lečiti od strane specijaliste urgentne medicine u stacionarnoj urgentnoj službi. KLJUČNE REČI: akutno trovanje, presolol, specijalista urgentne medicine E-pošta: [email protected]



37


40. KARDIOVERZIJA U AMBULANTNIM USLOVIMA Goran Perge, Milan Mandić DOM ZDRAVLJA SREMSKA MITROVICA, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, SREMSKA MITROVICA UVOD: Pacijentkinja primljena u ambulantu u stanju kardiorespiratorne insuficijencije. Obzirom da nije reagovala na medikamentnu terapiju, primenjena metoda kardioverzije nakon koje dolazi do vidnog poboljšanja. METOD: prikaz slučaja REZULTAT: Pacijenkinja stara 78 godina primljena ambulantno sa visokom tenzijom (210/120 mmHg) i srčanom frekvencom od 160/min u komi GCS 5. Inicijalno dobila furosemid IV koji donekle koriguje tenziju ali ostaje frekvenca supraventrikularnog ritma od 145/min. Zatim dobija sekvencijalno 5 + 5 mg metoprolol IV i jednu ampulu digoksin IV te se krvni pritisak koriguje na 160/80 mmHg i frekvencu od 130/min bez poboljšanja stanja svesti. Odlučujemo se na primenu sinhrone kardioverzije jačine struje od 75J. Posle isporučene struje parametri su TA 145/80 mmHg HR 72/min GCS 9. Kasnije se prima na stacionarno lečenje zbog lošeg opšteg stanja. ZAKLJUČAK: Kardioverzija je bezbedan i uspešan način korekcije srčanog ritma kako u bolničkim tako i u vanbolničkim uslovima. U slučaju izrazite kardiocirkulatorne nestabilnosti ovo je prva linija našeg dejstva, a u slučaju neuspešne medikamentne konverzije, uvek se nameće kao opcija. KLUČNE REČI: kardioverzija, ambulantni uslovi E-mail: [email protected]

41. DISEKCIJA AORTE - MOŽEMO LI SPREČITI KPCR I DATI DRUGU ŠANSU ŽIVOT Vesna Vukoje, Nikolaj Itov GRADSKI ZAVOD ZA HITNU MEDICINSKU POMOĆ BEOGRAD, BEOGRAD UVOD: Disekcija aorte spada u najurgentnija stanja i kao takva predstavlja moru svim lekarima koji se bave urgentnom medicinom. Mortalitet je visok čak i kod blagovremeno postavljene dijagnoze. Obzirom da se prezentuje raznolikom simptomatologijom dijagnoza je teška. Ukoliko se leči kao AKS, što se najčešće dešava, direktno utičemo na lošiju prognozu. Stopa preživljavanja bolesnika sa disekcijom tipa A i B (tip III) veoma je niska. Dvadeset četiri sata preživi 21% bolesnika koji su mlađi od četrdest godina. U istraživanju koje je trajalo 27 godina, mortalitet je bio 68% za 48h. CILJ RADA je da ukažemo da nizom mera i aktivnosti, kao što je brza i tačna dijagnoza, hitan transport do bolnice, adekvatna terapija, možemo da sprečimo KPCR i damo novu šansu životu. MATERIJAL I METODE: kao materijal koristićemo prikaz slučaja pacijenta kod kojeg se na terenu posumnjalo na disekciju torakoabdominalne aorte. Istog dana je MSCT aortoarteriografijom viđena disekcija cele aorte od bulbusa preko račve, sa širenjem u obe ilijačne arterije. Pacijent je istog dana uspešno operisan, a posle deset dana je izašao potpuno oporavljen. ZAKLJUČAK: Jedan od najvažnijih faktora u dijagnostici aortne disekcije mora biti visok stepen kliničke sumnje. Kao lekari hitne pomoći često smo akteri uspešnih ili neuspešnih KPCR, ali smo posebno ponosni na ovaj slučaj jer zaista verujemo da je pacijentu život spasen jer je KPCR sprečen brzom i tačnom dijagnozom, nije dobio kontraindikovanu terapiju, a saradnja sa ostalim kolegama na klinici je bila profesionalna. KLJUČNE REČI: disekcija aorte, hitna medicinska pomoć, KPCR E-pošta: [email protected]



38


42. ZNAČAJ PRAVOVREMENE DIJAGNOZE I LEČENJA ANAFILAKSE Nada Emiš-Vandlik, Goran Čolaković, Radojka Petrović Glamočlija, Slađana Anđelić, Ivana Stefanovi GRADSKI ZAVOD ZA HITNU MEDICINSKU POMOĆ BEOGRAD, BEOGRAD UVOD: Prema Evropskom udruženju za alergologiju i kliničku imunologiju anafilaksa je teška, po život opasna, generalizovana ili sistemska reakcija preosetljivosti. Procenjuje se da je prevalenca anafilakse 2%, sa tendencijom rasta broja obolelih, posebno u mlađoj starosnoj grupi. Prognoza anafilakse je dobra, sa stopom letaliteta manjom od 1% ako se bolest rano prepozna i adekvatno leči. CILJ RADA: je analiza podataka iz literature o dijagnozi i načinu lečenja anafilakse. METOD RADA: u radu su korišćeni raspoloživi podaci dobijeni pretraživanjem PubMeda. REZULTATI: blagovremeno prepoznavanje anafilaksije još u njenoj ranoj fazi, predstavlja podjednak problem i za pacijente i za zdravstvene radnike. Glavni klinički simptomi i znaci na osnovu kojih se može postaviti dijagnoza anafilaktičke reakcije kod osoba izloženih alergenu jesu naglonastale promene na koži i sluzokoži i rapidan razvoj po život opasnih respiratornih i hemodinamskih poremećaja. Kako je nastanak anafilakse najčešće neposredan i neočekivan ishod ovog kliničkog stanja je u direktnoj korelaciji sa brzinom procene i lečenja. Kasno prepoznavanje anafilakse može da dovede do smrtnog ishoda. Komorbiditet i istovremena upotreba drugih lekova mogu ozbiljno da izmene kliničku sliku i odgovor pacijenata na primenjenu terapiju. Epinephrine je lek izbora u tretmanu anafilakse i treba ga odmah ordinirati svakom pacijentu sa sumnjom na anafilaktičku reakciju. Sem ovog leka, u akutnoj fazi bolesti se primenjuje kiseoniko, infuzioni rastvori, antihistaminici i kortikosteroidi. U slučaju nastanka kardiorespiratornog zastoja treba slediti važeće smernice osnovne i više životne potpore. ZAKLJUČAK: anafilaksa je hitno medicinsko stanje sa dramatičnom simptomalogijom i mogućim smrtim ishodom. Razvija se u kratkom vremenskom intervalu i njen ishod zavisi od rano postavljene dijagnoze i blagovremenog lečenja. KLJUČNE REČI: anafilaksa, dijagnoza, lečenje E-pošta: [email protected]

43. ZLO/UPOTREBA AMINOFILINA KOD PACIJENATA SA HOBP I BRONHIJALNOM ASTMOM U RADU SLUŽBE HITNE MEDICINSKE POMOĆI Jokšić Zelić Milena (1), Jokšić-Mazinjanin Radojka (2), Saravolac Siniša (2), Nikolić Dušan (1) Šijačić Siniša (1), Agoč-Benarik Eva (1) (1)DOM ZDRAVLJA BEČEJ, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, BEČEJ (2)ZAVOD ZA HITNU MEDICINSKU POMOĆ NOVI SAD, NOVI SAD CILJ: prikazati upotrebu aminofilina i parenteralnih kortikosteroidnih preparata u radu Službe hitne medicinske pomoći (SHMP) Doma zdravlja (DZ) Bečej, kao i potrebu za uvođenjem merenja vršnog protoka vazduha da bi se ocenila ozbiljnost kliničke slike bolesti kod pacijenata sa hroničnom opstruktivnom bolesti pluća (HOBP) i bronhijalnom astmom. MATERIJAL I METODE: u radu je korišćeno retrospektivno, opservaciono istraživanje koje je sprovedeno u SHMP DZ Bečej. Ciljna grupa su bili pacijenti zbrinuti od strane lekara SHMP u periodu od 01.01.2013. do 31.12.2013.godine. Iz ambulantnih protokola i protokola terenskih ekipa prikupljeni su podaci o: polu, starosti, vitalnim parametrima, dijagnozi, terapiji, i pojavi recidiva kod pacijenata. Podaci su obrađeni upotrebom statističkih paketa Statistica 7 i SPSS 11. REZULTATI: tokom posmatranog perioda u SHMP DZ Bečej pregledano je 9.970 pacijenata. Sa dijagnozom HOBP i bronhijalne astme pregledano je 245 (2,46%) pacijenata, 106 (43,27%) muškaraca i 139 (56,73%) žena. Prosečna starosna dob pacijenata iznosila je 63,33±17,56 godina. Sa dijagnozom HOBP pregledan je 181 (73,88%) pacijent, a preostala 64 (26,12%) pacijenta su imali dijagnozu bronhijalne astme. Primenjena terapija je zavisila od vrednosti vitalnih parametara kod pacijenta, prvenstveno od saturacije kiseonika (SaO2) u perifernoj krvi merene puls oksimetrom. Prosečna izmerena vrednost SaO2 iznosila je 93,28±4,98. Najčešće primenjena terapija je bila kombinacija aminofilina i kortikosteroidnih preparata kod 150 (61,22%) pacijenata, zatim samo aminofilina kod 33 (13,47%)



39


pacijenta, i kombinacija aminofilin, kortikosteroidnih preparati i inhalacija kod 21 (8,57%) pacijenta. Kod 4 (1,63%) pacijenata nije primenjena terapija. ZAKLJUČAK: iako prosečna izmerena vrednost SaO2 u perifernoj krvi nije bila niska, kod većine pacijenata primenjena je terapija. Uglavnom je primenjena kombinacija lekova što i trebalo da ukazuje na ozbiljnost kliničke slike bolesti. Možda bi uvođenje merenja vršnog protoka vazduha bio bolji pokazatelj opravdanosti upotrebe terapije kod bolesnika sa HOBP i bronhijalnom astmom. KLJUČNE REČI: aminofilin, HOBP, bronhijalna astma E-pošta: [email protected]

44. ZNAČAJAN UTICAJ BIOMETEREOLOŠKIH USLOVA NA UČESTALOST POJAVE SPONTANOG PNEUMOTORAKSA U GRADU KRAGUJEVCU Spasić Marko (1,5), Gajić Vladimir (2), Milisavljević Slobodan (1,5), Marković Rade (5), Milošević Bojan (1,5),

Đonović Nela (3,5), Petković Jelena (2), Jelić Ivana (4) (1)KLINIČKI CENTAR KRAGUJEVAC, KLINIKA ZA OPŠTU I GRUDNU HIRURGIJU, KRAGUJEVAC (2)ZAVOD ZA HITNU MEDICINSKU POMOĆ KRAGUJEVAC, KRADUJEVAC (3)INSTITUT ZA JAVNO ZDRAVLJE KRAGUJEVAC, KRAGUJEVAC (4)DOM ZDRAVLJA KRAGUJEVAC, KRAGUJEVAC (5)FAKULTET MEDICINSKIH NAUKA UNIVERZITET U KRAGUJEVCU CILJ: Istražiti i utvrditi uticaj biometeoroloških uslova na pojavu spontanog pneumotoraksa u gradu Kragujevcu, u petogodišnjem periodu. MATERIJAL I METODE: Za ovu retrospektivnu, neinterventnu studiju po tipu serije slučajeva su korišćeni podaci prikupljeni iz istorija bolesti i operativnih protokola odeljenja grudne hirurgije Kliničkog Centra Kragujevac, u periodu od 01.01.2005. do 31.12.2009. godine, kao i podaci o svakodnevnim biometeorološkim fazama za grad Kragujevac, dobijeni od Hidrometeorološkog zavoda Srbije u Beogradu, a zatim je izvršena komparativna analiza podataka. REZULTATI: Hospitalizovano je bilo ukupno 159 pacijenata sa dijagnoznom spontanog pneumotoraksa. Najviše pacijenata je bilo u 2009. (55, 34.6%), najmanje 2005. (22, 13.8%). Najviše slučajeva je zabeleženo tokom marta (20, 12.6%), utorkom (33, 20.7%) i u biometeorološkoj fazi 2 (0.15 SP /dan), a najmanje u septembru (9, 5.7%), subotom (6, 3.8%) i u fazi 8 (0.04/dan) (p<0.01). ZAKLJUČAK: Ustanovljena je povezanost biometeoroloških uslova na nastanak spontanog pneumotoraksa, sa najvećim brojem slučajeva u fazi sa stabilnim sunčanim vremenom uz opadanje atmosferskog pritiska i porast temperature i vlažnosti vazduha, a najmanjim brojem slučajeva u fazi sa padom pritiska, temperature i vlažnosti vazduha. Rezultati ovog istraživanja sugerišu neophodna dalja ispitivanja na ovom polju. KLUČNE REČI: spontani pneumotoraks, biometeorološke faze, vremenski uslovi E-pošta: [email protected]

45. AKUTNE KOMPLIKACIJE DIJABETESA- ZBRINJAVANJE NA TERENU ILI HOSPITALIZACIJA? Roksandić Branka (1), Delić Branislava(1), Petrović Radmila (2), Aracki Nenad (1), Muždalo Danijela (2) (1)ZAVOD ZA HITNU MEDICINSKU POMOĆ NOVI SAD, NOVI SAD (2)KLINIČKI CENTAR VOJVODINE, URGENTNI CENTAR, NOVI SAD UVOD: Loša kontrola dijabetesa može rezultirati životno ugrožavajućim hipoglikemijskim ili hiperglikemijskim stanjima kratkoročno, a vaskularnim komplikacijama, koje su glavni uzroci morbiditeta i mortaliteta dugoročno.




40


CILJ: Ukazati na učestalost akutnih komplikacija dijabetesa (AKD) u radu Zavoda za hitnu medicinsku pomoć Novi Sad (ZZHMP Novi Sad), te u kojoj meri ova stanja zahtevaju hospitalizaciju. MATERIJAL I METODE: Sprovedeno je retrospektivno, opservaciono istraživanje. U istraživanje su uključeni pacijenti koji su u periodu od 1.1.2013. do 31.12.2013. zbrinuti u noćnim ambulantama i od strane terenskih ekipa ZZHMP zbog AKD. Uključeni su i pacijenti sa AKD, koji su nakon inicijalnog zbrinjavanja transportovani u Urgentni Centar Kliničkog Centra Vojvodine radi dalje dijagnostike i terapije. Podaci su obrađeni upotrebom statističkih paketa Statistica 7 i IBM SPSS 20. REZULTATI: U toku 2013 godine u ZZHMP Novi Sad je pregledano 47612 pacijenata. 322(0,68%) pacijenta je imalo AKD. Najveći broj slučajeva zabeležen je u martu i aprilu. Primećena je cirkadijalna varijacija AKD sa najvećom učestalošću u periodu 11-12h i 13-15h. Prosečna starost pacijenata iznosila je 62,7 godina. 52,2% pacijenata bilo je ženskog pola. Najveći broj pacijenata sa AKD je imao Diabetes Mellitus tip 1(29,2%). Hipoglikemija je bila najčešća AKD( 78,3 %). 72,4% pacijenata je zbinuto na terenu, dok je njih 16,8 % zahtevalo hospitalizaciju. Od ukupnog broja hospitalizovanih pacijenata najveći broj je imao hiperglikemiju(40,7%). ZAKLJUČAK: Hospitalizaciju AKD je često moguće izbeći, a mortalitet povezan sa ovim događajima je često pokazatelj neadekvatnosti ambulantnog lečenja. Veća dostupnost kliničke konsultacije dijabetičarima svih starosnih grupa i socioekonomskih nivoa, kao i veće učešće ovih pacijenata u edukativnim programima može redukovati rizik za razvoj AKD. KLUČNE REČI: akutne komplikacije dijabetesa E-pošta: [email protected]

46. ZNAČAJ PRAVOVREMENO POSTAVLJENE DIJAGNOZE DIJABETESNE KETOACIDOZE Azra Tuzinac-Hanuša,Damir Husović,Aladin Husović,Faruk Pašović,Muhamed Islamović DOM ZDRAVLJA NOVI PAZAR, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, NOVI PAZAR UVOD:Dijabetesna ketoacidoza(DKA) je najteža akutna komplikacija dijabetesa sa visokom stopom smrtnosti.U našoj zemlji,oko 40% dece s tipom 1 dijabetesa se otkriva upravo u stanju ketoacidoze. CILJ RADA je da se ukaže na značaj rane dijagnostike i lečenja pacijenata sa novootkrivenim dijabetes melitusom i prevencije potencijalno po život opasnih komplikacija. MATERIJAL I METODE: Prikazujemo slučaj ženskog deteta,uzrasta 11 godina ,TM/ 34 kg,sa razvijenim kliničkim znacima DKA ,koju je ekipa Hitne medicinske pomoći zbrinula u terenskim uslovima i transportovala do Decjeg odeljenja Opšte bolnice u Novom Pazaru. REZULTATI: Na terenu zatičemo žensko dete u postelji.Majka navodi da je dete konfuzno i da od jutros sa njom teže uspostavlja komunikaciju.Povraćala je par puta u toku dana.U poslednjih mesec dana izgubila oko 5 kg u telesnoj težini,pije dosta tečnosti i pojačano mokri već desetak dana.Inače je zdravo dete.Kliničkim pregledom utvrđujemo da je pacijentkinja somnolentna,afebrilna,bleda i dehidrirana.Izraženi klinički znaci hiperventilacije.Auskultatorno na plućima pooštren disajni šum sa dubokim izdisajima( Kusmaulovo disanje).Oseća se kiselkasti zadah i miris na aceton.Radijalni puls jak,ubrzan,SF oko 110/min.Merenjem glikemije utvrđujemo da aparat ne očitava vrednost glikemije( pokazuje oznaku high- znači da je vrednost glikemije u kapilarnoj krvi preko 33mmol/l).Otvorena je venska linija i ordinirana je brza intravenska infuzija 0,9% NaCl 500 ml (15 ml/kg TM /h tokom prvog sata ),u cilju nadoknade volumena tečnosti.Inicijalno je dato 4 i.j. humanog brzodelujućeg insulina( Actrapid ) s.c.( 0.1 i.j./kg TM/h).Tokom transporta dete je povratilo,somnolentno je i uznemireno.Primljena je u metaboličku jedinicu Dečjeg odeljenja u Novom Pazaru sa uputnom dijagnozom dijabetesne ketoacidoze.Kasnije dobijamo informaciju da je pacijentkinji na odeljenju izmerena glikemija od 41,8 mmol/l i da je potvrđena dijagnoza DKA. Nastavljena je rehidracija infuzijama kristaloida i terapija brzodelujućim humanim insulinom po šemi.Stabilne glikemije i dobrog opšteg stanja je nakon dva dana transportovana na Univerzitetsku dečju kliniku KC Srbije. ZAKLJUČAK: Praćenje dece i mladih sa DKA podrazumeva kliničku evaluaciju,korekciju metaboličkih poremećaja,identifikaciju precipitirajućih činilaca,adekvatno lečenje dijabetes melitusa za duži period i plan za smanjenje rekurentnih DKA. KLUČNE REČI: dijabetesna ketoacidoza, pravovremena dijagnoza E-pošta: [email protected]



41


47. OD POJAVE BOLA DO PRIMARNE PERKUTANE KORONARNE INTERVENCIJE Dragana Dujin Pecarski, Aleksandar Amidžić, Aleksandar Svilengaćin, specijalista urgentne medicine, Saša Stanulov DOM ZDRAVLJA NOVI BEČEJ, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, NOVI BEČEJ UVOD: infarkt miokarda sa ST elevacijom je obično posledica potpune okluzije koronarne arterije. Osnovni cilj kod ove grupe bolesnika je brza, kompletna i trajna rekanalizacija arterije odgovorne za nastanak infarkta miokarda pomoću fibrinolitičke terapije ili primarne perkutane koronarne intervencije. CILJ RADA: prikaz adekvatnog zbrinjavanja pacijenta sa infarktom miokarda sa ST elevacijom PRIKAZ SLUČAJA: pacijent , muškog pola , 53 godine, javlja se zbog bolova u grudima koji se šire u levu ruku, praćeni mučninom. Pozitivna porodična anamneza, pušač , do sada se nije žalio na slične tegobe. Po dolasku ekipe hitne medicinske pomoći pacijent bled, orošen znojem, uzmemiren, trpi bol, normotenzivan, eupnoičan, sa jasnim elektrokardiografskim znacima za akutni infarkt miokarda inferiorne regije. Nakon pregleda i adekvatne terapije , pacijent se transportuje u pratnji ekipe Hitne medicinske pomoći u Institut za kardiovaskularne bolesti Vojvodine u Sremskoj Kamenici uz prethodno obaveštavanje dežurnog kardiologa u Institutu. Po dolasku u Institut , pacijentu je urađena urgentna koronarografija i primarna perkutana koronarna intervencija sa implantacijom dva stenta. Od pojave tegoba do zbrinjavanja u Institutu za kardiovaskularne bolesti Vojvodine proteklo je 85 minuta. ZAKLJUČAK: kod infarkta miokarda sa ST elevacijom važno je brzo prepoznavanje simptoma, dijagnostika, te brz i bezbedan transport, uz adekvatan monitoring do najbližeg centra radi definitivnog zbrinjavanja pacijenta, a sve u cilju skraćenja vremena potrebnog za oporavak pacijenta. KLJUČNE REČI: bol, perkutana koronarna intervencija E-pošta: [email protected]

48. NAPREDAK U ZBRINJAVANJU PACIJENATA SA INFARKTOM MIOKARDA SA ST ELEVACIJOM U HITNOJ MEDICINSKOJ POMOĆI NOVI BEČEJ Aleksandar Svilengaćin (1), Aleksandar Amidžić (1), Dragana Dujun Pecarski (1), Kristina Tot Vereš (2) (1)DOM ZDRAVLJA NOVI BEČEJ, HITNA MEDICINSKA POMOĆ, NOVI BEČEJ (2)DOM ZDRAVLJA NOVI BEČEJ, NOVI BEČEJ UVOD: infarkt miokarda sa ST elevacijom je obično posledica potpune okluzije koronarne arterije.Osnovni cilj kod ove grupe bolesnika je brza, kompletna i trajna rekanalizacija okludirane arterije odgovorne za infarkt miokarda pomoću fibrinolitičke terapije ili primarne perkutane koronarne intervencije. CILJ RADA: da se prikaže značaj saradnje Hitne medicinske pomoći Novi Bečej i Instituta za kardiovaskularne bolesti Vojvodine u Sremskoj Kamenici u zbrinjavanju pacijenata sa infarktom miokarda sa ST elevacijom. METOD: u radu su korišćeni protokoli Hitne medicinske pomoći Doma zdravlja Novi Bečej kao i otpusne liste koje su pacijenti priložili izabranom lekaru nakon završene intervencije na Institutu za kardiovaskularne bolesti Vojvodine. Istraživanjem su obuhvaćeni pacijenti koji su imali elektrokardiografske znake elevacije ST segmenta i jasnu kliničku sliku infarkta miokarda, a koji su se javili na pregled u periodu od 01.01.-31.12.2013. REZULTATI : od ukupno pregledanih pacijenata (51) sa elektrokardiografskim nalazom i kliničkom slikom akutnog koronarnog sindroma, kod 63,98 % je utvrđeno da se radi o STEMI, od toga su 46,35 % muškarci a 53,65 % žene. Od ovih pacijenata 53% je prevezeno u Institut za kardiovaskularne bolesti Vojvodine, a 47% u koronarnu intenzivnu jedinicu Opšte bolnice „Đorđe Joanović“ Zrenjanin zbog tromesečne pauze u saradnji sa Insitutom za kardiovaskularne bolesti Vojvodine. Prosečna starost pacijenata je iznosila 63 god. ZAKLUČAK: saradnjom Hitne medicinske pomoći Doma zdravlja Novi Bečej i Instituta za kardiovaskularne bolesti Vojvodine u Sremskoj Kamenici poboljšan je, kako kvalitet zbrinjavanja pacijenata sa akutnim koronarnim sindromom ,tako i ishod lečenja i kvalitet života ovih pacijenata na području opštine Novi Bečej.


42


Sve to pokreće pitanje potrebe otvaranja većeg broja sala za kateterizaciju u regionalnim zdravstvenim centrima što bi dodatno poboljšalo kvalitet zdravstvene usluge, a istovremeno smanjilo opterećenost ekipa Hitne medicinske pomoći kao i njihovo višečasovno odsustvo zbog potrebe transporta u udaljenije centre. KLJUČNE REČI: infark miokarda, ST segment, hitna medicinska pomoć


49. BOL U GRUDIMA – ZAPAŽANJA IZ DOMA ZDRAVLJA SMEDEREVO Aleksandra Jokić (1), Mirko Jokić (2), Anđelka Arsenijević (3), Maja Pavlović (1) (1)DOM ZDRAVLJA SMEDEREVO, SLUŽBA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU ODRASLOG STANOVNIŠTVA, SMEDEREVO (2)OPŠTA BOLNICA SMEDEREVO, URGENTNO-PRIJEMNI BLOK, SMEDEREVO (3)RFZZO FILIJALA SMEDEREVO, SMEDEREVO UVOD: skoro svaki lekar svakodnevno se susreće sa barem jednim pacijentom kojeg „nešto probada, boli i steže u grudima“.To je veoma česta tegoba koja izaziva strah jer pacijent odmah pomisli na infarkt. U zavisnosti od jačine bola, mesta i dužine trajanja tegoba, lekar procenjuje koliko je stanje hitno a često je neophodan sistematski pristup da bi se našao pravi uzrok i postavila precizna dijagnoza. CILJ RADA: da se prikaže zastupljenost bola u grudima u odnosu na druge tegobe zbog kojih su se pacijenti javljali lekaru,kao i da se ukaže da bol u grudima nije uvek srčanog porekla. MATERIJAL I METODE: retrospektivnom studijom obuhvaćeno je 6779 pacijenata oba pola koji su se javili u Dom zdravlja Smederevo, u periodu od 01.11-31.12.2013. godine.Korišćeni su podaci iz protokola Službe za hitnu medicinsku pomoć kao i iz zdravstvenih kartona izabranog lekara opšte medicine. REZULTATI: od 6779 ispitivanih pacijenata,njih 299(4,6%)imalo je bol u grudima.Bol srčanog porekla javio se kod 118 pacijenata (39,4%), mišićno-koštanog porekla kod 40 pacijenata (13,3%),gastrointestinalnog porekla kod 17 pacijenata (5,6%),psihogenog porekla kod 31 pacijenta (10,3%),plućnog porekla kod 14 pacijenata (4,6%).Drugi uzroci bola javili su se kod 79 pacijenata (26,4%).Od 299 pacijenata sa bolom u grudima, 161 (53,85%) je bio muškog pola a 138 (46,15%) ženskog pola. ZAKLJUČAK: na osnovu prikupljenih podataka utvrđeno je da je od ukupnog broja pacijenata koji su se javili na pregled (6779) u periodu od 01.11-31.12.2013.god.njih 299 (4,6%) bilo sa bolom u grudima. . U zavisnosti od jačine bola, mesta i dužine trajanja tegoba, lekar procenjuje koliko je stanje hitno. Dobro uzeta anamneza, klinički pregled i adekvatna dalja dijagnostika su put da se otkrije potencijalno po život opasno stanje koje zahteva hospitalizaciju. KLUČNE REČI: bol u grudima E-pošta: [email protected]

50. PREHOSPITALNI POSTUPAK I LEČENJE BOLESNIKA SA AKS U SVETLU VAŽEĆIH SLOVENAČKIH SMERNICA Milko Zrnić ZDRAVSTVENI DIM KRŠKO, SPLOŠNA NUJNA MEDICINSKA POMOČ, KRŠKO, SLOVENIJA UVOD:Organizacija lečenja bolesnika sa AKS je zbog urgentnosti stanja uvek kompleksna i zahteva sudelovanje svih u tzv. ″ lancu preživljavanja“. Što pre treba obaviti perkutanu intervenciju obstruirane koronarne arterije.Lekar prvoga kontakta započinje terapiju i osigurava bezbedan transport neposredno do centra gde će se obaviri perkutana intervencija.



43


AKS dijelimo prema EKG promenama na:1)AKS s elevacijom ST spojnice/STEMI ili pojava novo nastaloga bloka leve grane.U pravilu tada je koronarna arterija je potpuno zatvorena, 2) AKS bez elevacije ST spojnice - koronarna arterija nije u potpuno zatvoren. Po prijemu telefoskog poziva ekipa hitne medicinske pomoći sa lekarom mora odmah doći do bolesnika.Lekar na terenu ciljano ga pregleda i snimi 12 kanalni EKG.Ukoliko se postavi diagnoza STEMI infarkta odmah se obavijeti dežurni kardiolog na Odeljenju za intenzivnu internu medicinu koji organizuje ekipu u kateterskom laboratoriju. Lečenje na terenu: Bolesniku se ordinira terapija po″ MONA″ protokolu (Morphium,Oxygen-kisik, Nytroglicerin, Aspirin. Dodatno liječenje: EKG snimak našeg pacienta se telelinkom šalje u kateter centar. Tokom transporta ekipa hitne medicinske pomoći daljna uputstva dobija UKV vezom ili mobilnim telefonom.. Pacijentu se ordinira standardni heparin /80-100 IE/kg iv; ali ne više od 5000 IE.Po savetu kardiologa se eventualno ordinira Clopidroge ili Ticagrelor. ZAKLJUČAK: S istem hitne medicinske pomoći u Sloveniji omogućuje svim bolesnicima sa AKS i elevacijom ST spojnice brz i neposredan transport do urgentne kateterizacije srca i perkutanog koronarnoga zahvata. . Jako je važno bolesnika sa terena transportirati neposredno u kateterski laboratorij bez gubljenja vremena u regionalnoj bolnici.Izgubljeno vreme je i naš i pacijentov najveći neprijatelj.Svakom pacijentu sa bolom u prsnom košu se što pre treba da snimi 12 kanalni EKG.Kompetentan lekar na terenu treba sam da oceni EKG snimak i postavi dijagnozu STEMI infarkta ili odgovarajućim telekomunikacijskim aparatima da pošalje EKG za ocenu u jednu od dve ustanove tercijarnog tipa u Sloveniji,(UKC Ljubljana,UKC Maribor).Te ustanove imaju mogućnost kateterizacije srca i perkutane koronarne intervecije 24 sata na dan.U slučaju STEMI infarkta je brza perfuzija uslov za uspešno lečenje-Optimalni vremenski okvir za reperfuziju je 120 minuta od nastanka bola.Kriterijum za ocenu uspešnosti zdravstvenog sistema pri lečenju STEMI je rekanalizacijaoštećene arterije u 90 minuta od prvog kontakta sa medicinskom ekipom. Helikopterski prevoz dolazi u obzir kod pacijenata koji žive na nepristupačim predjelima u planinama. KLUČNE REČI: prehospitalni postupak, AKS, slovenačke smernice E-pošta: [email protected]

51. B E Z B O L N I S T E M I Sirovica Zsuzsanna, Momirović Stojković Milena DOM ZDRAVLJA SUBOTICA, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, SUBOTICA Srčani udar kako je to opšte poznato, često se izjednačava sa bolom u grudima, koji je stvarno i najčešća tegoba prilikom STEMI, ali kako će to i naš rad dokazati mnogobrojni su slučajevi koji se manifestuju bez bola ili sa atipičnom simptomatologijom. CILJ RADA: cilj naseg rada je bilo , ukazati na siroku paletu mogućih tegoba kod srčanog udara, prikazati frekvencu i razmotriti fiziologiju pojedinih tegoba, ukazati na grupu pacijenata kod kojih se učestalije javjaju atipične tegobe.U sklopu rada su prikazana i dva slučaja srčanog udara, sa atipičnim tegobama, nekaraktističnim ekg-om u trenutku primarnog kontakta, različitim tretmanom i različitom ishodom, kod kojih nije bilo sa sigurnosću postavjena radna diagnoza STEMI, ali koji su u pratnji lekara poslati na dalju diagnostiku, gde je bilo moguće postaviti tačnu dijagnozu. MATERIJAL: za realizaciju rada smo koristili protokole SHMP Doma zdravlja Subotica iz 2013 godine, statistički preradili i prikazali u vidu grafikona i uporedili sa podacima iz svetske literature. Prikazano je dva slučaja iz prakse i korišćena su otpusna pisma Opšte bolnice Subotica. REZULTATI: tegobe pacijenata su najčesče bol u grudima , otežano disanje i nedostatak vazduha, povraćanje i muka, znojenje, sinkopa i srčani zastoj.Tegobe se najčesće javljaju zajedno, ali prema vodećim znacima frekvenca javljanja je sledeća: bol u grudima 61.03%, otežano disanje i nedostatak vazduha 9.09%, syncopa i cardiac arest 7.79% , bol druge lokalizacije 3.89%, preznojavanje, povraćanje, muka 18.18%. Frekvenca tegoba bez bola u grudima je bila 11.68% U slučajevima bez bola u grudima najčešće tegobe su dispnoe, syncopa i cardiac arest, a javile se prevashodno kod starije populacije, komorbidnih stanja . ZAKLJUČAK: infarkt miokarda bez bola u grudima nije retka pojava. Zabrinjavajuća je činjenica da pacijenti ove tegobe ne povezuju sa srcem, i ređe i sa kašnjenjem se javljaju lekaru kada preovladavaju


44


tegobe srčane slabosti. Samim time mogućnosti lečenja zbog već razvijene srčane insuficijencije, starijeg doba, komorbidnih stanja su manje, a smrtni ishod češći. KLJUČNE REČI: atipičan, srčani udar E-pošta: [email protected]

52. AV BLOK TREĆEG STEPENA KAO UZROK SINKOPE U RADU HITNE MEDICINSKE POMOĆI Dušica Gujaničić, Stefan Savić DOM ZDRAVLJA OBRENOVAC, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, OBRENOVAC UVOD: Sinkopa se definiše kao tranzitorni gubitak svesti i posturalnog tonusa, ograničenog trajanja sa spontanim oporavkom. Patofiziološki mehanizam nastanka sinkope podrazumeva prestanak cerebralne cirkulacije u trajanju od 3-5 sekundi. Kao mogući etiološki faktori spadaju i srčana oboljenja a među njima i poremećaji ritma. Inicijalno zbrinjavanje obuhvata procenu stanja svesti, fizikalni pregled, merenje tenzije i glikemije, EKG pregled, a tretan je usmeren na etiološki faktor sinkope. CILJ RADA: je prikaz poremećaja u sprovođenju u vidu AV bloka III stepena kao uzroka sinkope i inicijalno zbrinjavanje bolesnika po važećim protokolima do dežurne ustanove. METOD RADA:komparativan prikaz dva slučaja pacijenatakoji su imali gubitak svesti a na EKG-u imali poremećaj tipa AV bloka III stepena. REZULTATI: su ukazali na značaj eliminacije etioloških faktora gubitka svesti , prepoznavanje kardiološkog oboljenja kao uzroka sinkopa i inicijalni tretman takvih bolesnika. U prvom slučaju ekipa SHMP je pozvana na intervenciju zbog pacijenta koji je osetio bol iza grudne kosti, malaksalost , i da se onesvestio za stolom. Prilikom pregleda je konstatovano da je pacijent stabilnih vitalnih parametara, na EKG-u znaci AV bloka III stepena, sa znacima bloka desne grane i ishemijom prednjeg zida. Ordiniran atropin iv i dobijen sinusni ritam na EKG monitoru. U drugom slučaju radi se o pacijentu koji je do dolaska u tercijarnu ustanovu imao tri epizode gubitka svesti. Inicijalni EKG je pokazao sinusni ritam, qR u III odvodu i aVF-u, negativan T u III i redukovan R od V4-V6. Treća epizoda sinkope je bila na ulazu u internističku ambulantu UC-a. Pacijent u tom trenutku periferno cijanotičan,apnoičan, započete mere KPCR. Posle 20 sekundi dolazi svesti. Nakon višečasovnog monitoringa utvrđeno je da se radi o intermitentnom AV bloku III stepena. ZAKLUČAK: brzim prepoznavanjem i adekvatnim tretmanom oba pacijenta su zbrinuta u prehospitalnim uslovima da bi bili definitivno tretirani ugradnjom trajnog pacemakera u pacemaker centru KCS-a. KLJUČNE REČI: sinkopa, AV blok III stepena, prehospitalno zbrinjavanje, protokoli. E-pošta: [email protected]

53. DECA SA UROĐENIM MANAMA: BAVLJENJE SPORTOM? Kurtanović Bilsena, AladinHusović DOM ZDRAVLJA NOVI PAZAR, SLUŽBA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU DECE I OMLADINE, NOVI PAZAR UVOD: Spektar urođenih mana (USM) je veoma raznovrstan i kreće se u rasponu od lakših srčanih defekata bez suštinskog hemodinamskog značaja do ozbiljnih USM, od mana koje ne zahtevaju hirurgiju, do komplikovanijih neoperabilnih stanja. Stoga kapaciteti fizičkih mogućnosti dec e sa urođenim srčanim manama značajno varira. Kod dece sa lakšim USM kapacitet fizičkih mogućnosti je očuvan, dok je u slučaju ozbiljnih stanja uslovljen postojanjem USM jasno smanjen. Kapacitet fizičke aktivnosti može biti smanjen i kod dece sa lakšim i kompletno korigovanim USM zbog preterane zaštite i nedostatka upražnjavanja fizičke aktivnosti. Ograničenja postavljaju roditlji ili lekari neopravdano sugeriši rodnu restrikciju fizičkih napora. Deca imaju prirodnu potrebu za fizičkom aktivnošću koja je integralni aspekt normalnog, somatskog, emocionalnog , psihosocijalnog i kognitivnog razvoja.



45


CILJ: Ispitati sposobost i efekte bavljenja sportom dece sa USM. MATERIJAL I METODE: Selektivni pregled literature na temu deca sa USM i sport potvrđuje i analiza autorovih spostvenih rezultata istrazivanja. REZULTATI: Dostupna literatura potvrđuje da redovno bavljenje sportom ima pozitivne efekte na kapacitet fizičke mogućnosti kao i psihomotorni razvoj u grupi dece sa USM, bez hemodinamskih efekata i neželjenih rizika. ZAKLJUČAK: USM su najučestalije anomalije dečijeg uzrasta. Njihova blagovremena dijagnoza i tretman daju mogućnost deci da prežive i da se uključe u normalan život. Interval od rođenja deteta sa teškom srčanom manom do eventualne hiruške intervencije zahteva saradnju stručnih timova i kompleksan kardiološki tretman.Važeće prihvaćene međunarodne preporuke za fizičku aktivnost i bavljenje sportom dece sa USM se gotovo u potpunosti baziraju na dijagnozi, te bi više pažnje trebalo posvetiti aktuelnom hemodinamskom statusu. Većina dece sa USM nakon korektivne hirurgije ili definitivne palijacije mogu učestvovati u uobičajenim sportskim aktivnostima bez značajnih ograničenja. Pri donošenju odluke o bavljenju sportom deteta sa USM treba imati u vidu prirodu stanja, težinu USM i potencijalne rizike, što znači da je pristup svakoj odluci primeren pojedinačnoj situaciji i krajnje individualizovan. KLUČNE REČI: urođena mana, sport E-pošta: [email protected]

54. ZNAČAJ MULTIDISCIPLINARNOG I SVEOBUHVATNOG PRISTUPA NA NIVOU PRIMARNE ZDRAVSTVENE ZAŠTITE KOD ŽIVOTNO UGROŽAVAJUĆEG PACIJENTA Branko Joković, Gordana Milisavljević, Mara Vučurević DOM ZDRAVLJA “ZVEZDARA“, BEOGRAD CILJ RADA: je bio da se prikaže značaj sveobuhvatnog i brzog reagovanja lekara na nivou primarne zdravstvene zaštite (PZZ), različitih vrsta specijalnosti, kod pacijentkinje bez tegoba vezanih za potencijalno životno ugrožavajuće stanje tokom aktuelne posete. MATERIJAL I METODE:Prikaz slučaja. REZULTATI: Pacijentkinja stara 81 godinu, dolazi u pratnji supruga, zbog zaboravnosti, povremenih padova, bez gubitka svesti, koji se dešavaju unazad dve godine i lupanja srca.Poslednji pad je bio 15 dana pre dolaska.Druge tegobe negira. Fizikalni nalaz: Svesna, orjentisana, afebrilna, eupnoična u miru, anikterična, samostalno teže pokretna. Koža i vidljive sluzokože izrazito blede. Na plućima levo u donje 2/3 plućnog polja nečujno disanje uz perkutornu tmulost. Srčana akcija ritmična, tahikardična, tonovi jasni bez šumova TA 105/70 f100/min. EKG sin.ritam f 100/min. ST i T bez promene. Abdomen u ravni grudnog koša,mek, palpatorno lako bolno osetljiv u epigastrijumu i ispod levog rebarnog luka, bez organomegalije, peristaltika čujna. Zbog sumnje na pleuralni izliv levo upućena hitno na radiografiju pluća i srca i u laboratoriju. Radiografiji srca i pluća: Effusio pleurae lateris sinistri. Fractura costarum in seriam lateris sinistri VII-X , zbog čega je radiolog indikovao hitan ultrazvuk abdomena gde je viđena ruptura slezine. Laboratorijski nalazi: eritrociti 2,93x10^9/L;hemoglobin 90 g/L;hematokrit 0,274 L/L; MCV 93 fl;leukociti 15,7x10^9;glikemija 8,91 mmol/L;gvožđe 1,8 mikromol/L;CRP 266 mg/L; sedimentacija 52 mm/h;urea 5,4 mmol/L;kreatinin 90 mikromol/L. Zbog opšteg stanja i na osnovu uradjenih nalaza pacijentkinja hitno upućena na hirurgiju Urgentnog Centra gde je istog dana hospitalizovana, ispitana klinički i urađen CT grudnig koša, abdomena i male karlice. Nakon adekvatne preoperativne pripreme učinjena Splenectomia et Drainage thoracis lateris sinistri. Postoperativni tok protekao uredno. ZAKLJUČAK: Veoma je važno uzeti dobru anamnezu,kompletno pregledati pacijenta bez obzira na tegobe koje on aktuelno navodi, imati dobru saradnju sa drugim službama na nivou PZZ i blagovremeno ga uputiti na viši nivo zdravstvene zaštite, jer se tako na najbolji način može pomoći potencijalno životno ugroženim pacijentima. KLUČNE REČI: multidisciplinaran pristup, životno ugrožavajući pacijent E-pošta: [email protected]


46


55. HRONIČNI KANCERSKI BOL U RADU HITNE MEDICINSKE POMOĆI Momir Kitanović (1), Borisav Trajković (2), Emilio Miletić (3) (1)DOM ZDRAVLJA VLASOTINCE, VLASOTINCE (2)DOM ZDRAVLJA BOJNIK, BOJNIK (3)DOM ZDRAVLJA KNJAŽEVAC, KNJAŽEVAC UVOD: Bol je najčešći simptom maligne bolesti i simptom sa kojim se susreće lekar u praksi.Najčešće se javlja kod primarnih i sekundarnih tumora kostiju,organa za varenje,neoplazmi pluća,dojke,prostate,jajnika,grlića materice.Nastaje u svim stadijumima maligne bolesti i prisutan je kod 14% -100% bolesnika a 25%-30% imaju jak bol. CILJ RADA: Prikazati učestalost,starosnu i polnu strukturu kao i mogućnosti primene prehospitalne terapije po preporukama WHO ,ESMO i IAHCP,a na osnovu pravilne procene jačine i kvaliteta bola.Ovo je i pokušaj razbijanja straha od opijata –opiofobija. METOD RADA: Istraživanje je retrospektivno i opservaciono.Podaci su prikupljeni iz protokola lekarskih ekipa službe hitne medicinske pomoći (SHMP Vlasotince) o pacijentima koji su u periodu od 01.01.2012-31.12.2012 godine lečeni zbog hroničnog kancerskog bola. REZULTATI: U toku 2012 godine ekipe SHMP Vlasotince su pregledale i intervenisale kod 17364 pacijenta.Od toga je zbog hroničnog kancerskog bola bilo 642 kućne intervencije ,kod 70 pacijenata što je 3,69% od celokupnog broja.Prosečna starost pacijenata sa karcinomom je bila 69,5 godina.Zastupljenost muškaraca je bila 69,16% a žena 30,84%.Najčešća vrsta karcinoma je Ca pulmonis sa 24,28%,Ca mammae 8,57%,Ca prostatae 7,14%,Ca pankreatis 7,14%,Ca gasteris 7,14% itd. Principi WHO U farmakološkom lečenju:1.Individulani princip, 2.Prema lestvici bola, 3.Prema satu, 4.Preko usta(peroralno), 5.Lečiti ’proboj’ bola, 6.Sa oprezom(pratiti neželjene efekte). Farmakološko lečenje je rađeno prema kvalitetu bola (somatski,visceralni,neuropatski) i kvantitetu (intenzitetu bola) na osnovu analgetičke lestvice WHO . U kućnim intervencijama SHMP Vlasotince u terapiji hroničnog kancerskog bola primenjeno je :tramadol u 43,92%,NSAIL u 20,24%,morfin u 10,90% i adjuvantna terapija u 76,01% ZAKLJUČAK: Savremena medicina raspolaže znanjem i lekovima pomoću kojih je moguće uspešno otkloniti kancerski bol kod većine bolesnika.Lečenje bola zahteva strpljenje ,poverenje i saradnju bolesnika,porodice i medicinskog tima. Veština lečenja je izabrati lekove i jedan ili više nemedikamentnih postupaka koji će obezbediti maksimalnu efikasnost i najmanje neželjenih efekata za svakog pacijenta pojedinačno. Između pacijenata postoje značajne razlike kako u percepciji bola tako i u odgovoru na terapiju. Pri izboru anelgetika neophodno je za svakog pacijenta pojedinačno odmeriti odnos između koristi i rizika neželjenih dejstava: dati najbezbedniji efikasan lek, dati najmanju efikasnu dozu, izbegavati klinički značajne neželjene interakcije sa drugim lekovima. KLUČNE REČI: rak,bol,opioidi E-pošta: [email protected]

56. ISHEMIJA CREVA KAO POSLEDICA GENERALIZOVANE ATEROSKLEROZE Nada Basara, Nora Lajko,Borislav Golijan DOM ZDRAVLJA SUBOTICA, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, SUBOTICA CILJ RADA: Cilj rada je prikaz slučaja razvoja crevne ishemije kao posledica progresivne ateroskleroze krvnih sudova. MATERIJAL I METODE RADA: Metod rada je deskriptivan. Korišćeni su podaci iz medicinske dokumentacije-protokoli Službe hitne medicinske pomoci i Opšte bolnice Subotice. PRIKAZ SLUČAJA: Službi hitne medicinske pomoći je upućen poziv zbog pacijentkinje, starosti osamdeset godina, od tegoba navodi bolove u stomaku, mučninu, povraćanje, prolive, gubitak apetita. Bolest je počela pre tri dana, da bi se u poslednja tri sata tegobe značajno intenzivirale. Objektivni nalaz ukazuje na svesnu, uznemirenu, dehidriranu, afebrilnu pacijentkinju, amputirane desne noge. Sa nalazom pritiska 90/60mmHg, pulsa oko 100/min, saturacije 95%, i nalazom apsolutne aritmije


47


na srcu. Trbuh u ravni grudnog koša, difuzno bolno osetljiv, auskultatorno nečujne peristaltike. Rektalni tuše: tamno obojena stolica sa prisustvom sveže krvi na rukavici. Saznajemo u ličnoj anamnezi za njene ranije bolesti, srčana insuficijencija, atrijalna fibrilacija, Lerich sindrom. Nakon pregleda, pacijentkinji se uspostavlja venski put te aplicira infuzioni rastvor NaCl 0,9% i obezbedjuje kiseonik preko maske u koncentraciji 5 L/min. U daljem toku, prilikom transporta, pacijentkinja gubi svest, na monitoru defibrilatora registruje se šokabilni ritam,VF. Preduzimaju se mere KPCR, isporučena su dva DC šoka, vršena masaža srca, ventilacija, i nakon toga pri sledećoj proveri ritma registruje se atrijalna fibrilacija. Pacijentkinja na dalje biva zbrinuta u bolnici. ZAKLJUČAK: Ishemija creva predstavlja urgentno stanje i zahteva hitnu hiruršku intervenciju, a pre svega iziskuje blagovremeno prepoznavanje od strane lekara u prehospitalnim uslovima. Imajući u vidu hitnost stanja i lošu prognozu, značajno je poznavati kriterijume koji sugerišu na ovo oboljenje: pacijent sa abdominalnom anginom, starija zivotna dob (povišena incidenca ateroskleroze), upotreba pojedinih lekova, srčana slabost, periferna ishemija. KLUČNE REČI: ishemija creva, ateroskleroza E-pošta: [email protected]

57. MENINGOKOKNI MENINGITIS KAO URGENTNO STANJE – PRIKAZ SLUČAJA Dejan Grujić, Dobrivoje Urošević, Snežana Joševski, Jelena Urošević, Verica Đokić,Renata Mikloš, Igor Kiš DOM ZDRAVLJA KNJAŽEVAC, KNJAŽEVAC UVOD: Meningokokna bolest je teško kontagiozno oboljenje izazvano Neisseria-om meningitidis, koje se najčešće manifestuje kao meningitis ili sepsa. Bolest obično počinje naglo, visokom febrilnošću, groznicom, glavoboljom, mučninom, povraćanjem i poremećajima svesti. Kod velikog broja obolelih javlja se osip koji može imati hemoragičan karakter. Retko, klinička slika može da se razvija postepeno, često uz simptome infekcije gornjih respiratornih puteva. Klinička sumnja na meningitis se uvek postavlja na osnovu prisustva meningealnih simptoma i znakova i indikacija je za lumbalnu punkciju. U stadijumima bolesti kada se klinička slika u potpunosti ispolji, dijagnoza je laka ali prognoza je izuzetno loša, a ishod često fatalan. CILJ RADA je da ukaže na značaj ranog postavljanja sumnje na meningokoknu bolest i značaj pregleda na prisustvo menigealnih znakova pri pregledu dece. PRIKAZ SLUČAJA: U službu hitne medicinske pomoći u toku pre podneva doveden je dečak starosti 4 i po godine. Prema navodima majke u toku prethodne noći je imao povišenu telesnu temperaturu a tog jutra dobio osip. Inspekcijom se na koži lica, trupa i ekstremiteta vide brojne bledo crvene, pojedinačne i slivene, ponegde ekskorisane, makule i papule dijametra do 1cm. Osim hiperemičnog ždrela i subfebrilnosti drugi patološki fenomeni nisu detektovani pregledom. Meningealni znaci su na ovom pregledu bili negativni. Nakon pregleda propisan je antipiretik i zakakazan pregled za popodne. Na popodnevnom pregledu dete je bilo visoko febrilno i somnolentno, povraćalo je i žalilo se na glavobolju. Predhodno opisan osip bio je prisutan jedino u predelu zglobova ručja. Pregledom su nađeni pozitivni meningealni znaci. Dete je hitno, pod sumnjom na meningokokni meningitis upućeno u najbližu opštu bolnicu gde je od strane pedijatra ordinirana empirijska antibiotska terapija a potom transportovano u tercijarnu ustanovu. Dete je sa klinike otpušteno izlečeno. ZAKLJUČAK: Obzirom na značaj rane dijagnoze meningokokne bolesti tokom kliničkog pregleda svakog deteta sa podatkom o febrilnosti i simptomima infekcije gornjeg respiratornog trakta treba proveriti prisustvo meningealnih znakova. KLUČNE REČI: meningokokni meningitis, kontagiozno boljenje, sepsa E-pošta: [email protected]



48


58. ORGANIZACIJA TRANSPORTA PACIJENATA IZ USTANOVE PRIMARNE ZDRAVSTVENE ZAŠTITE U USTANOVE SEKUNDARNOG I TERCIJARNOG NIVOA Eva Agoč-Benarik, Milena Jokšić Zelić DOM ZDRAVLJA BEČEJ, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, BEČEJ UVOD: Transport podrazumeva prenos pacijenata iz ustanove primarne zdravstvene zaštite do zdravstvenih ustanova sekundarnog i tercijarnog nivoa. Transport se obavlja vozilom hitne medicinske pomoći u pratnji lekara i/ili medicinske sestre. CILJ RADA: Prikazati način organizacije transporta pacijenata u okviru Službe hitne medicinske pomoći (SHMP) Doma zdravlja (DZ) Bečej. METODOLOGIJA: U radu je korišćeno retrospektivno, opservaciono istraživanje koje je sprovedeno u SHMP DZ Bečej. Ciljna grupa su bili pacijenti koji su u periodu od 01.01.2013. do 31.12.2013. godine zbrinuti i transportovani u zdravstvenu ustanovu višeg nivoa u pratnji lekara i/ili medicinske sestre. Podaci su prikupljeni iz ambulantnih protokola, protokola terenskih ekipa i protokola transporta vozača. REZULTATI: Tokom 2013.godine SHMP DZ Bečej transportovala je 969 pacijenta. Lekari SHMP su uputili 495 (51,08%) pacijenata, a preostalih 474 (48,92%) lekari ostalih službi u DZ Bečej. Od ukupnog broja transportovanih pacijenata, u pratnji lekar - medicinska sestra je poslato 123 (12,69%) pacijenta, a 303 (31,27%) samo u pratnji medicinske sestre. Preostala 543 (56,04%) pacijenta su prevežena u pratnji rodbine. Najbliža bolnica je udaljena 45 km od DZ Bečej što znači da i pored najbolje volje, dobre organizacije i timskog rada, vremenski interval transporta iznosi 35 minuta. ZAKLJUČAK: Trećina pacijenata se u sekundarne i tercijarne centre transportuje u pratnji medicinske sestre. Iako ti pacijenti nisu vitalno ugroženi, tokom transporta može doći do pogoršanja zdravstvenog stanja. Uloga medicinske sestre u transportu je da obezbedi udobnost pacijentu i stekne njegovo poverenje, ali prvenstveno da prati vitalne parametre kod pacijenta. Od adekvatnog reagovanja medicinske sestre tokom transporta zavisi život pacijenta u slučaju pogoršanja. KLJUĆNE REČI: transport pacijenata, primarni, sekundarni, tercijarni nivozdravstve zaštite E-pošta: [email protected]

59. STIZANJE DO PACIJENATA NA CRVENO OZNAČEN POZIV Dušanka Stevović Gojgić (1), Slavoljub Živanović (1), Vladanka Stefanović (2) (1)GRADSKI ZAVOD ZA HITNU MEDICINSKU POMOĆ BEOGRAD, BEOGRAD (2)KBC ZVEZDARA, ODELJENJE ANESTEZIJE, BEOGRAD UVOD: Prva karika u lancu preživljavanja kod akutno povređenih ili obolelih je aktivacija Hitne Pomoći. Prihvaćene pozive hitna medicinska pomoć Beograd razvrstava u crvene i žute. Crveni poziv je onaj gde pozivaocu treba uputiti ekipu što pre, prvu slobodnu ili najbližu. Crveni pozivi su oni gde postoji moguće ozbiljno narušavanje zdravlja, sa trajnim posledicama i smrću, gde je potrebna životna potpora ili reanimacija. Žuti pozivi su drugi red hitnosti. Vreme ukazane prve pomoći je često ključni činilac u preživljavanju bolesnika. CILJ RADA: Pokazati za koje se vreme ekipa hitne pomoći stiže na crvene pozive. METOD RADA: Analizirani su pozivi jednog lekara u vremenu od 10.03.2006. do 29.03.2013. godine sa izdvojeih 1343 crvenih poziva. Vreme stizanja je vreme koje protekne od trenutka prihvatanja poziva u pomoć do trenutka kada se pacijent vidi. Vreme se meni ručnim satom koji se pre početka svake smene dotera prema vremenu na računaru ispred dispečera. REZULTATI: prosečno vreme stizanja do pacijenta je 14,36 min a kreće se od 0-152 minuta. Na 25% poziva se stigne za 8, na 50% za 12 a na 90% za 24 minuta. DISKUSIJA: Ako se uporedimo sa istraživanjem u norveškoj naša vremena su približna.Zašto su neka vremena duga: pogrešne adrese, pozivi koji su u udaljenim prigradskim naseljima, zakrčenja u saobraćaju, zaključani pozivaoc u stanu pa se čeka policija ili vatrogasci da provale. Istraživanja pokazuju da što je vreme stizanja do pacijenta kraće preživljavanje je veće.Međutim, treba imati na umu pređeni put u



49


kilometrima, saobraćajne gužve, zakonsku zabranu hitnoj medicinskoj pomoći da prođe kroz crveno svetlo, loše kolovoze, i bezbednost u saobraćaju. ZAKLJUČAK: Prosečno vreme stizanja na crveni poziv je približno norveškom gde takođe koriste indeks i verovatno da ima mesta skraćivanju ovog vremena. KLUČNE REČI: crveno označen poziv, hitna medicinska pomo, stizanje do pacijenta E-pošta: [email protected]

60. BROJ PACIJENATA SA POVIŠENOM TELESNOM TEMPERATUROM U SLUŽBI HITNE MEDICINSKE POMOĆI BIJELJINA 01.01.2013. – 31.12.2013. GODINE Srđan Mijatović, Aleksandra Mijatović, Ružica Jelisić, Dijana Dukić, Zlatko Maksimović DOM ZDRAVLJA BIJELJINA, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, BIJELJINA UVOD: Služba hitne medicinske pomoći Doma zdravlja Bijeljina pruža svoje usluge kontinuirano tokom cele godine od 00.00 do 24.00 časova. Povišena temperatura je stanje kada se pod pazuhom registruje temperatura iznad 37C. CILJ RADA: Cilj rada je prikazati broj pacijenata sa povišenom temperaturom koji su se javili u Službu hitne medicinske pomoći Doma zdravlja Bijeljina u periodu od 01.01.2013.-31.12.2013. godine. METODE RADA: Vršena je retrospektivna analiza protokola pacijenata u periodu od 01.januara do 31.decembra 2013. godine. Broj pacijenata sa povišenom temperaturom je prikazan po mesecima, analizirana je polna i starosna struktura kao i kao i raspored po grupama sa povišenom telesnom temperaturom. REZULTATI RADA: Ukupan broj pacijenata koji su se javili u Službu hitne medicinske pomoći, u posmatranom periodu, je 49.352, a od toga sa povišenom temperaturom 2.714 (5,50 %). Najveći broj pacijenata sa povišenom temperaturom je uzrasta od 0-10 godina njih 1030 (37,95%). Najveći broj pacijenata koji su se javili u Službu hitne medicinske pomoći bio je u mesecu februaru, avgustu i septembru. Od ukupnog broja pacijenata sa povišenom temperaturom subfebrilno (temperatura 37-38 C) bilo je 1.035 pacijenata (38,14 %), febrilno (temperatura 38-39C) javilo se 1179 (43,44%), a visoko febrilno (temperatura 39-42) bilo je 500 pacijenata (18,42%). Kada je u pitanju polna struktura od ukupnog broja sa povišenom temperaturom ženskog pola je bilo 1459 (53,76%), a muškog pola 1255 (46,24%). ZAKLJUČAK: U posmatranom periodu u Službu hitne medicinske pomoći Bijeljina javilo se 49.352 pacijenta, a od tog broja sa povišenom temperaturom njih 2.714. Najveći broj sa povišenom telesnom temperaturom je bio u februaru, avgustu i septembru, a kada je u pitanju uzrast to je od 0-10 godina. KLUČNE REČI: subfebrilna temperatura, febrilna temperatura, visoko febrilna temperatura, služba hitne medicinske pomoći


61. HITNA MEDICINSKA POMOĆ U SLUŽBI PREVENCIJE I RANOG PREPOZNAVANJA TETANUSA Lajko Nora, Basara Nada, Momirović Stojković Milena DOM ZDRAVLJA SUBOTICA, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI, SUBOTICA UVOD: Tetanus je akutno infektivno oboljenje izazvano toksinom sporogene bakterije Clostridium tetani. Ova bakterija proizvodi jak neurotoksin koji sprečava prenošenje inhibitornih signala u presinaptičkim završecima, a kao posledica se javlja pojačana mišićna aktivnost u vidu grčeva i povećan mišićni tonus. Iako još od 1946. godine postoji vakcina kojom se efikasno može suzbiti razvoj opake bolesti, sporadični slučajevi se još uvek mogu sresti.




50


CILJ RADA je ukazivanje na značaj redovne imunizacije stanovništva i pravilno prepoznavanje potencijalno tetanogenih rana u primarnom kontaktu, kao i podsećanje na mogućnost preventivnog delovanja i kroz rad službe hitne pomoći. U radu je prikazan slučaj nekompletno imunizovanog pacijenta, kod kojeg je nakon povrede došlo do razvoja generalizovanog oblika bolesti. Prvi kontakt sa zdravstvenom službom desio se petog dana nakon povređivanja, kada je pacijent zatražio pomoć zbog lokalne upalne reakcije na mestu povrede. SHMP kontaktirana je nakon 5 dana antibiotske terapije, dakle desetog od povređivanja, zbog pojave novih simptoma – otežanog gutanja i ukočene vilice. Tek tada, na osnovu detaljne anamneze i kliničke slike postavljena je dijagnoza tetanusa te je pacijent hospitalizovan. ZAKLJUČAK: uprkos dostupnosti vakcine sporadični slučajevi ovog oboljenja još uvek se mogu sresti. Uzimajući u obzir težinu kliničke slike, trajanje lečenja, a nisku stopu preživaljavanja, značaj blagovremeno sprovedene imunizacije postaje evidentan. Određena populacija (stanovništvo u ruralnim sredinama, ekonomska domaćinstva) izložena je tetanogenim sporama svakodnevno, a nema razvijenu svest o tome kakva vrsta povreda nosi rizik za razvoj bolesti. Značajan procenat pacijenata hitne pomoći upravo pripada rizičnoj populaciji, zato smatramo da nije naodmet podsećanje svih koji su uključeni u terenski rad na ovo teško oboljenje. Zbog svega navedenog, podvlači se još i značaj rada epidemiološke službe, i značaj revakcinacije odraslog stanovništva na svakih deset godina nakon navršene 18.godine. KLUČNE REČI: imunizacija, tetanogena rana, primarni kontakt E-pošta: [email protected]

62. TRAUMA KAO UZROK HIPOVOLEMIJSKOG ŠOKA-PRIKAZ SLUČAJA Tamara Drašković,Ksenija Pantić DOM ZDRAVLJA ŽITIŠTE, HITNA MEDICINSKA POMOĆ, ŽITIŠTE UVOD : Sindrom šoka predstavlja akutni generalizovani poremećaj perfuzije svih organskih sistema koji za posledicu imaju poremećaj metabolizna ćelija.Vreme koje je potrebno da se šok razvije kroz sve svoje faze varira od pacijenta do pacijenta.U vezi je sa zdravstvenim statusom i sposobnošću organizma da kompenzuje poremećaje.Kako se šok razvija,proces se ubrzava,cirkulatorni sistem nije u stanju da obezbedi adekvatnu količinu krvi tkivima,nastupa ćelijska hipoksija i smrt ćelije. CILJ RADA : Cilj rada je da opišemo dijagnostiku,prevenciju šoka i adekvatno zbrinjavanje pacijenta uz poštovanje vodiča dobre kliničke prakse na nivou primarne zdravstvene zaštite. PRIKAZ SLUČAJA : Muškarac,starosti 74 godine,,dovezen u ambulantu oko 23:15h.Pacijent navodi da je povredio levu potkolenicu oko 19:30h,krava ga je udarila nogom,dok je obavljao radove u štali. Status:svestan,povremeno dezorjentisan,afebrilan,bled,obliven hladnim znojem,tahipnoičan Vitalni znaci: TA:90/60mmHg ŠUK:22,6mmol/l fr:131/min SpO2:92% Auskultatorni nalaz: srčana radnja aritmična,tonovi tiši,ubrzani,normalan disajni šum EKG:HR-131/min,BDG,negativno T u V1,znaci HLK Lokalni nalaz:na levoj potkolenici,lateralna strana,nalazi se lacero-kontuzna povreda dužine 25-30cm i dubije 5-6cm,koja obilno krvari.Potkolenica u potpunosti lividno prebojena i hladnija u odonosu na drugu.Terapija:toaleta povrede rastvorom NaCl O,9%,tamponada ,previjanje,amp Klometol 1x1 i.v.,Rastvor NaCl 0,9% 500ml i.v.infuzija,transport,vreme od početka pregleda do hospitalizacije 30 minuta. DISKUSIJA: Ovde je opisan slučaj višečasovnog krvarenja usled povrede potkolenice zadobijene udarom životinje,kod pacijenta starosti 74 godine,koje je dovelo do teškog opšteg zdravstvenog stanja,pogoršanja hemodinamskog statusa ,hipovolemije i nastanka šoka.Obzirom da se pacijent nije odmah javio lekaru ,dolazi do razvitka kompenzatorne faze šoka sa simptomima: konfuzija,ubrzan srčani rad,žeđ,hladni ekstremiteti.Kao što je prikazano povređeni je adekavatno zbrinut i u najkraćem vremenskom roku transportovan u sekundarnu zdravstvenu ustanovu. ZAKLJUČAK: Pravovremeno javljanje pacijenta lekaru omogućava lakše i brže zbrinjavanje povreda kao i tok izlečenja,a ujedno sprečava moguće komplikacije opasne po život. KLUČNE REČI: povreda, hipovolemijski šok, udar životinje E-pošta: [email protected]




51


63. UČESTALOST POVREDA GLAVE U JEDNOGODIŠNJEM PERIODU U ZAVODU ZA HITNU MEDICINSKU POMOĆ NOVI SAD Delić Branislava (1), Roksandić Branka(1), Aracki Nenad(1), Petrović Radmila (2) (1)ZAVOD ZA HITNU MEDICINSKU POMOĆ NOVI SAD, NOVI SAD (2)KLINIČKI CENTAR VOJVODINE, URGENTNI CENTAR, NOVI SAD UVOD: Povrede glave su najčešći uzroci smrti i trajnog invaliditeta u bolesnika sa traumom.Povredama glave najčešće su izloženi mlađi muškarci(15-24), žene i muškarci stariji od 75 godina i deca mlađa od 5 godina. CILJ RADA je da se prikaže učestalost povređivanja, mehanizmi nastanka povreda, anatomske lokalizacije povreda i načini zbrinjavanja povređenih. MATERIJAL I METODE: Sprovedeno je retrospektivno, opservaciono istraživanje.U istraživanje su uključeni pacijenti koji su u periodu od 01.01.2013. do 31.12.2013. godine pregledani u Zavodu za hitnu medicinsku pomoć Novi Sad zbog povrede glave, zbrinuti i preveženi u Urgentni centar(UC) radi dalje dijagnostike. Podaci su obrađeni upotrebom statističkih paketa IBM Statistica SPSS 20 i Statistica 7. REZULTATI: U toku 2013. godine u okviru Zavoda za hitnu medicinsku pomoć Novi Sad pregledano je 47612 pacijenata. Povreda glave je bila povod lekarskoj intervenciji u 631 slučaja (1,33%).Padovi su bili vodeći uzrok povređivanja(57,2%), a zatim tuče(27,6%).Prosečna starosna dob bila je 50,9 godina, muški pol je bio zastupljeniji(67,2%). Najviše povređenih pacijenata pripada starosnom dobu 18-24 godine. Frontalna regija je najčešće povređivana(16,5%). Nakon inicijalnog pregleda u UC, RTG je rađen kod 74,2%, a CT kod 23,5% pacijenata. Hospitalizovano je 5,4% pacijenata. ZAKLJUČAK: Savremeno društvo se odlikuje sve većom dinamikom, a traume su sve češće i predstavljaju poseban problem. Kraniocerebralne povrede svojom težinom, kako u trenutku povrede, tako i svojim posledicama, predstavljaju značajan deo ove patologije. S obzirom na to da na primarne povrede mozga terapijskim merama ne možemo uticati, cilj prehospitalnog tretmana su prevencija i lečenje sekundarnih promena. KLUČNE REČI: povreda glave E-pošta: [email protected]

64. UTICAJ BIOMETEOROLOŠKIH FAZA NA INCIDENCU MOŽDANIH UDARA U PERIODU 2007-2012.GODINE Dragan Milojević (1), Jasminka Smailagić (2), Vladimir Gajić (1), Aleksandar Rašković (1), Sanja Gajić (3), Anđela Milojević (3,4), Nela Đonović (4,5), Gordana Tončev (5,6) (1)ZAVOD ZA HITNU MEDICINSKU POMOĆ KRAGUJEVAC, KRADUJEVAC (2)REPUBLIČKI HIDROMETEREOLOŠKI ZAVOD SRBIJE (3)DOM ZDRAVLJA KRAGUJEVAC, KRAGUJEVAC (4)FAKULTET MEDICINSKIH NAUKA KRAGUJEVAC, KRAGUJEVAC (5)INSTITUT ZA JAVNO ZDRAVLJE KRAGUJEVAC, KRAGUJEVAC (6)KLINIČKI CENTAR KRAGUJEVAC, KRAGUJEVAC CILJ RADA: Ukazati na uticaj klimatskih prilika na incidencu javljanja moždanih udara METODOLOGIJA: Korišćeni su podaci sa prijema na neurološku kliniku Kliničkog centra Kragujevac i podaci o biometeorološkim fazama determinisanim na dnevnom nivou od strane Republičkog hidrometeorološkog zavoda Srbije, odeljenja za primenjenu klimatologiju u šestogodišnjem periodu 2007-2012.godine. Korišćene varijable su pol i starost pacijenata, vrsta moždanog udara, dani u nedelji, meseci u godini, propratne bolesti, dani hospitalizacije, biometeorološke faze po danima za svaki dan u godini, a zatim je izvršena analiza dobijenih podataka uz statističku obradu u SPSS for Windows ver.19.0, tabeliranje i grafičko prikazivanje. REZULTATI: U posmatranom periodu obrađeno je 5325 pacijenata, od toga 88,60% sa ishemijskim udarom, 8,02% sa intracerebralnom hemoragijom i 3,38% sa subarahnoidalnom hemoragijom. 2778 pacijenata je muškog pola koji prevladavaju u staronim grupama 41-80 godina. 3171 pacijenata je iz


52


urbanog područja. Najviše pacijenata je bilo u starosnoj grupi 71-80 godina-2031(38,16%). Najviše prijema je bilo ponedeljkom(935) i u martu(2,63/dan), a najmanje nedeljom(551) i u avgustu(2,20/dan). 36,5% pacijenata je bilo sa hipertenzijom, 15,18% sa dijabetesom,a 12,11% sa kardiomiopatijom. Najviše pacijenata(2625) je hospitalizovano do 10 dana(prosečno 5,40), a najmanje(22 pacijenta) preko 40dana. Prosečna hospitalizacija je 11,40 dana. Najviše prijema je bilo tokom biometeoroloških faza 1 i 10(2,71/dan i 2,67/dan),a najmanje tokom BM faze 2(2,20/ dan). ZAKLJUČAK: Uticaj vremenskih prilika ima znatan uticaj na incidencu javljanja moždanih udara. Broj pacijenata naročito raste u uslovima nastanka toplih frontova, toplog i sparnog vremena uz priliv toplog ili veoma toplog vazduha. KLUČNE REČI: biometerološki uticaj, moždani udar E-pošta: [email protected]

65. ZNAČAJ PREVENTIVNOG PRISUSTVA SLUŽBE ZA HITNU MEDICINSKU POMOĆ NA GAZIMESTANU 2013. GODINE Nikola T. Kostić, Dejan Milanović, Rada Trajković DOM ZDRAVLJA GRAČANICA, SRBIJA CILJ RADA: Prikaz napada na Srbe, koji su prisustvovali parastosu palim srpskim junacima na Gazimestanu, povodom obeležavanja 624. godišnjice Kosovske bitke, predstavlja cilj ovog rada. MATERIJAL I METODE: Obzirom da su u nekoliko prethodnih godina zabeleženi napadi na autobuse koji su prevozili srpske vernike sa Gazimestana, Dom zdravlja Gračanica je preventivno obezbedio prisustvo dve sanitetske ekipe na mestu gde se pre više od 6 vekova zbio boj na Kosovu. REZULTATI: U očigledno planiranoj i smišljenoj akciji, izvršena su tri napada na autobuse koji su prevozili srpske vernike sa Gazimestana za Gračanicu, od kojih su neki bili jasno obeleženi natpisima da prevoze decu. Ti autobusi imali natpise na srpskom jeziku ''prevoz učenika'' i imali su registarske tablice Republike Srbije. Napadi su izvršeni na tri odvojene lokacije: prvi na par stotina metara od Gazimestana, drugi u selu Miloševu i treći u samoj Prištini. Autobusi su od strane većeg broja ekstremnih Albanaca (uglavnom mlađih osoba) kamenovani i tom prilikom je povređeno više lica, među kojima su se nalazila i deca. Dve ekipe Službe za hitnu medicinsku pomoć Doma zdravlja u Gračanici, koje su sanitetski obezbeđivale događaj na Gazimestanu, odmah su zbrinule više osoba, od kojih je najteže povređena pacijentkinja doživela udarac kamenom u glavu, dok su ostali imali uglavnom povrede ekstremiteta i trupa. Njima je pomoć pružana na samom mestu napada i u Domu zdravlja u Gračanici. Jedna pacijentkinja je transportovana na Hiruršku kliniku u Gračanici. Podsećamo da se i 2012. godine takođe dogodio koordinisani napad ekstremista po istom scenariju, na više lokacija. ZAKLJUČAK: Obzirom da su napadi na Srbe na Vidovdan postali tradicija, angažovanje medicinskih ekipa ostaje obaveza, bitna zbog brzog zbrinjavanja eventualno povređenih. KLUČNE REČI: Gazimestan, služba hitne medicinske pomoći


Documents

SEKCIJA URGENTNE MEDICINE - urgentnamedicina.sld.org.rsurgentnamedicina.sld.org.rs/global/pdf/2014_XI_Simpozijum_UM.pdf · Osnovna životna potpora– BLS (Basic Life Support) Promene