62
Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur:

grenzen aan misbruik?”

Museum Bredius, 31 oktober 2013

1

Page 2: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Actualiteit

• Rb. Rotterdam 21 maart 2013: beperking gebruik WOB om misbruik in te dammen;

ECLI:NL:RBROT:2013:BZ4905, NJF 2013/228 • Who’s afraid of red, yellow and blue• Arts uit Tuitjenhorn• Wikileaks/aftapprogramma PRISM (NSA)

• Grote thema’s, extreme tegenstellingen• Wie beschermt de transparantie?• Wie beschermt de democratische instituten tegen

saboteurs?

2

Page 3: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Actualiteit: Internationaal

• Access to Information en Centre for Law and Democracy: Global Right to Information Rating Map www.rti-rating.org – Top: Servië, India en Slovenë op plaatsen 1, 2 en 3– Onderaan: Oostenrijk , Liechtenstein en Tajikistan – Nederland: 51 (Rusland: 54)

• Actie Plan OGP september 2013– Open Government Partnership (OGP) initiatief van

president Obama en premier Cameron: openbaar tenzij…

– www.opengovpartnership.org

3

Page 4: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Programma

• Godert van der Feltz– Inleiding– Wet openbaarheid van bestuur: misbruik, wetswijziging?

• Wouter Koelewijn– Nieuwe wetgeving

• Pauze

• Willem van der Werf– Actualiteiten rechtspraak

4

Page 5: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Programma

• Casus

– Instroom beheersen: digitaal? telefonisch? Wob –portal “exclusief”? Hoeveel concretisering mag je vragen?

– Misbruik: Fishing expedition, gericht op dwangsom, rancune (verkeersboetes)

– Artt. 10-11 Wob:- E-mailverkeer, intern en extern- Correspondentie met advocaat- Interne memo’s- Verhouding tot privacy (ook van de ambtenaar)

• Resultaten casus, afsluiting en borrel

5

Page 6: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Godert van der Feltz

- Inleiding

- Geheimhoudingsbepalingenin de Gemeentewet

- Waarheidsvinding door bestuursrechter en civiele rechter

- Wet openbaarheid van bestuur

- Misbruik- Wetswijziging?

6

Page 7: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Inleiding

• Openbaarheid

• Wet openbaarheid van bestuur (Verdrag van Aarhus)

• Openbaarmaking afdwingen voor de bestuursrechter (artt. 6:17, 7:4/18 “op de zaak

betrekking hebbende stukken”, 8:29 (weigeren overleggen) en 8:42 Awb (toezending stukken)

de burgerlijke rechter (22, 843a Rv)

7

Page 8: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Inleiding (2)

• Geheimhouding• Art 25/55 Gemeentewet• Art. 2:5 Awb vertrouwelijkheid bewaren• Art. 272 Wetboek van Strafrecht (uit hoofde van ambt,

beroep of wettelijk voorschrift)• Wet bescherming persoonsgegevens

• Koppeling met Wob (art. 10 lid 1 Wob)

8

Page 9: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Inleiding (3)

• Geheimhouding en openbaarheid:

• Coherente visie die alle genoemde terreinen overstijgt

• Goede organisatie opvang informatieverzoeken• Coördinatie/Vaste protocollen • Zijn er belangen van derden betrokken?• Is de wettelijke termijn haalbaar?

• Lasten verminderen door organisatie en actief openbaar maken (RAOB, Noors model)

• Voorstel Actieplan (actiepunt 9)”informele aanpak bij WOB –verzoeken”.

9

Page 10: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Openbaarheid en bestuur

• Raadsvergaderingen in beginsel openbaar (art. 23)

• Vergaderingen bestuurscommissie met bevoegdheden raad in beginsel openbaar

• Vergaderingen B&W in beginsel besloten (art. 54 Gemeentewet)

• Vergaderingen burgemeester gesloten deuren (art. 61c Gemeentewet)

10

Page 11: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Openbaarheid en bestuur

• Raadsvergadering– Vergadering vangt openbaar aan, vervolgens eventueel

besluit tot sluiten deuren– Art. 24 Gemeentewet: onderwerpen die openbaar

moeten– Geheimhoudingsplicht moet tijdens vergadering worden

opgelegd (geen automatisch sequeel van beslotenheid)

• Art. 25 Gemeentewet lex specialis t.o.v. WOB

• Art. 55 opleggen geheimhouding– Besluit (Afd.: niet uitsluitend intern werkend)– Botsing met verdragsverplichtingen (Aarhus)?

• Belanghebbende kan verzoeken om opheffing

11

Page 12: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Wob: evaluatie 2004

• Onduidelijke verhouding Wob-lex specialis• “intern beraad” te ruim uitgelegd• “onevenredige benadeling” te lichtvaardig gehanteerd• Behoefte aan selectieve verstrekking• Actieve openbaarheid nog dode letter• Betere toegankelijkheid nodig

• Versterking informatie management

12

Page 13: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Wob: evaluatie 2004

• Perceptie van misbruik/falende uitvoering:– Overschrijding termijnen– Motivering gebrekkig– Beleidsvoorbereiding onvoldoende transparant– Dienstverlening schiet te kort

• Andere pijnpunten:– Relatie tot geheimhouding (art. 55 Gemeentewet)– Relatie tot “intimiteit van het besturen”– Mankracht en kosten: beperkte mogelijkheden

legesheffing

• Conclusie: fundamentele herziening nodig

13

Page 14: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Wob: RAOB 2012

• Actieve openbaarheid moet vertrekpunt zijn– Ook vindbaarheid bevorderen (actieplan: actiepunt 14)

• Vervanging van de Wob door een wet op overheidscommunicatie (plicht tot openbaarheid)

• Verbetering toegankelijkheid online

• Minder krampachtige houding van bestuurders, volksvertegenwoordigers en ambtenaren– Bestuurders zijn in beginsel open– Volksvertegenwoordigers zien toe op systeemniveau– Ambtenaren wegen systematisch af.

14

Page 15: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Wob: RAOB 2012

• Reacties – Motie Voortman, Kamerstukken II 2012-13, 33400 VII,

nr. 27– Ministeries BZK, EZ en I&M: ”Actief openbaar tenzij…”– Visie open overheid en Actieplan OGP (september 2013)– Mark Rutte normen – Visie Nationale Ombudsman

15

Page 16: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Misbruik Wob

• Aanvankelijk: kan dat wel, misbruik?

• Geen twijfel meer– Verkeersboetes– Introductie automatische verbeurte dwangsom

• Eisen aan een reactie– Verdragsconform– Rechterlijke toets bij buiten behandeling laten– Uitvoerbaarheid

16

Page 17: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Misbruik art. 3:13 BW

• Degene aan wie een bevoegdheid toekomt, kan haar niet inroepen, voor zover hij haar misbruikt.

• Een bevoegdheid kan onder meer worden misbruikt door haar uit te oefenen met geen ander doel dan een ander te schaden of met een ander doel dan waarvoor zij is verleend of in geval men, in aanmerking nemende de onevenredigheid tussen het belang bij de uitoefening en het belang dat daardoor wordt geschaad, naar redelijkheid niet tot die uitoefening had kunnen komen.

• Uit de aard van een bevoegdheid kan voortvloeien dat zij niet kan worden misbruikt.

17

Page 18: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Misbruik Wob

• Misbruik van burgerrechten?– Onrechtmatige daad? – Aparte strafbaarstelling?

• Hij die opzettelijke misbruik maakt van de Wob wordt gestraft met …

• Misbruik vraagt om wetswijziging– Oproep VNG om ervaringen te poolen– Nationale Ombudsman– Ruimere mogelijkheden om leges te heffen

18

Page 19: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Nieuwe wetgeving

- Wob beperken tot overheidsbesluiten en onderzoeken- Wob moet meer ruimte laten voor ‘beleidsintimiteit’- Wob-verzoeken zijn vaak ‘schot hagel’, wet is niet bedoeld

voor scoop van een journalist.

19

Page 20: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Nieuwe wetgeving

Plannen Donner:

• Wob beperken tot overheidsbesluiten en onderzoeken• Wob moet meer ruimte laten voor ‘beleidsintimiteit’• Wob is niet bedoeld voor een scoop

20

Page 21: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Nieuwe wetgeving

Achtergrond: ‘misbruik’ of ‘oneigenlijk’ van de Wob

Enkele voorbeelden:

• identieke wob-verzoeken met subtiel verschil in jaartal• verborgen wob-verzoeken in bv. open sollicitatiebrieven• zeer omvangrijke wob-verzoeken • direct bezwaar na verstrekken van informatie

21

Page 22: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Nieuwe wetgeving

22

Page 23: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Nieuwe wetgeving

Drie hoofdcategorieën misbruik:

• verdienen van geld via dwangsom niet tijdig beslissen• bewust frustreren en/of vertragen bestuursorgaan• obsessief streven naar openbaarheid wegens verstoorde

verhouding

23

Page 24: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Nieuwe wetgeving

Enkele feiten en cijfers:

• 76% v/d gemeenten heeft te maken met ‘oneigenlijke’ verzoeken

• 21% van alle wob-verzoeken wordt vermoed te zijn ingegeven door ‘oneigenlijk gebruik’

• Ruim 53% gemeenten ervaart toename wob-verzoeken• 50% van de gemeenten meldt hoge afhandelingskosten

24

Page 25: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Nieuwe wetgeving

Wetsvoorstel Donner/Spies juli 2012:

• Onredelijke verzoeken om informatie blijven buiten behandeling• Niet preciseren• Kennelijk ander doel dan het verkrijgen van informatie

• Beslistermijn wordt verlengd bij omvangrijke verzoeken• Zeer omvangrijke verzoeken slechts gedeeltelijk

behandelen• Hergebruik overheidsinformatie• Uniforme kostenregeling

25

Page 26: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Nieuwe wetgeving

• Recht op toegang overheidsinformatie i.p.v. gunst• Reikwijdte : alle overheidsorganisaties,

overheidsvennootschappen, semipublieke instellingen• Vervallen absolute weigeringsgronden, openbaarheid tenzij

ernstig nadeel aan limitatief aantal belangen• Onafhankelijke informatiecommissaris• Informatie sneller digitaal beschikbaar• Weigeren verzoek bij kennelijk misbruik (toestemming

informatiecommissaris)

26

Page 27: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Nieuwe wetgeving

27

Page 28: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Nieuwe wetgeving

28

“de dagen van de beroeps-Wob’ers zijn geteld”

Page 29: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Nieuwe wetgeving

Plan van Plasterk:

Voorstel GroenLinks wordt aangepast in overleg met BZK, geen meerderheid, dan (weer) nieuw wetsvoorstel.

Kern voorgenomen beleid:• alles openbaar, tenzij belang nationale veiligheid!• Wob loskoppelen van Wet dwangsom

29

Page 30: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Nieuwe wetgeving

Tot die tijd…

een moeizame zoektocht naar creatieve manieren binnen huidige Wob-kader.

30

Page 31: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Pauze

31

Page 33: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Elektronisch verkeer

- Indiening Wob-verzoek en bezwaarschrift per e-mail mogelijk?

- Ja, indien digitale weg is opengesteld

- Art. 2:15 Awb: voor zover het bestuursorgaan kenbaar heeft gemaakt dat hij langs deze weg voldoende bereikbaar is (bijvoorbeeld op website of in besluit zelf)

• Doorzendplicht strikt genomen niet van toepassing op verzoek of bezwaar per e-mail als weg niet is opengesteld

33

Page 34: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Elektronisch verkeer

• Verzuimherstel? Ja, artikel 4:5 lid 1 sub b: als de aanvraag geheel of gedeeltelijk is geweigerd op grond van art. 2:15 Awb, mits de aanvrager de gelegenheid heeft gehad de aanvraag binnen een door het bestuursorgaan gestelde termijn aan te vullen.

- Bestuursorgaan mag gebrek passeren! Zie art. 6:22 Awb (nieuw): passeren schending rechtsregel als “aannemelijk” is dat belanghebbenden niet zijn geschaad.

- Binnen een hem daartoe gestelde termijn: bestuursorgaan kan hersteltermijn vaststellen, dus niet per definitie 4 of 6 weken

34

Page 35: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Elektronisch verkeer

• ABRS 5 september 2012, JB 2012, 237: automatische ontvangstbevestiging ontslaat indiener niet van verplichting om schriftelijke versie na te sturen: “Gelet op de bij e-mail verzonden ontvangstbevestiging, waarin was vermeld dat (de Stichting) nader bericht zou ontvangen, kon zij niet het gerechtvaardigd vertrouwen koesteren dat met deze wijze van indienen van het bezwaarschrift kon worden volstaan, maar was – bij gebreke van openstelling van de elektronische weg – verzuimherstel in de vorm van het alsnog insturen van een schriftelijke versie van het bezwaarschrift noodzakelijk.”

• Zie tevens: ABRS 29 augustus 2012, JB 2012, 229

35

Page 36: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Reikwijdte Wob-verzoek

• Art. 3 Wob:

Een ieder kan een verzoek om informatie neergelegd in documenten over een bestuurlijke aangelegenheid richten tot een bestuursorgaan of een onder verantwoordelijkheid van een bestuursorgaan werkzame instelling, dienst of bedrijf.

• Thema’s: - verzoek/aanvraag- (milieu-)informatie- document- bestuurlijke aangelegenheid

36

Page 37: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Verzoek/aanvraag

• Verzoek om openbaarmaking bouwvergunning en rechtmatigheidsoordeel over bouwvergunning en aantal parkeerplaatsen

• ABRS 29 mei 2013, ECLI:NL:RVS:2013:CA1329:• Geen aanvraag (verzoek om besluit te nemen) als bedoeld

in art. 1.3 lid 3 Awb:- Bouwvergunning reeds gepubliceerd- Niet verzocht om inzage in of toezending van documenten met betrekking tot toetsing aan de parkeernormen

37

Page 38: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Milieu-informatie?

Milieu-informatie: als bedoeld in art. 19.1.a Wet milieubeheer:

a. de toestand van elementen van het milieu, zoals lucht en atmosfeer, water, bodem, land, landschap en natuurgebieden

b. factoren, zoals stoffen, energie, geluid, straling of afval en andere stoffen die milieu (kunnen) aantasten

c. maatregelen, met inbegrip van bestuurlijke maatregelen, zoals beleidsmaatregelen, wetgeving, plannen, programma’s, milieuakkoorden en activiteiten

d. verslagen over de toepassing van de milieuwetgevinge. kosten-baten- en andere economische analyses en

veronderstellingen in het kader van sub cf. de toestand van de gezondheid en veiligheid van de

mens38

Page 39: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Milieu-informatie?

Geen informatie als bedoeld in 19.1.a Wm sub a. b. en c.:

• Kostenverhaalsnota’s bij bodemsanering• Adviezen over kostenverhaal sanering • Financiele afspraken tussen overheden over bodemsanering

• Zie: ABRS 18 september 2013, ECLI:NL:RVS:2013:1183

39

Page 40: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Document?

• Document: een bij een bestuursorgaan berustend schriftelijk stuk of ander materiaal dat gegevens bevat (art. 1 sub a Wob)

• ABRS 2 maart 2005, AB 2005, 213:

Wob geeft slechts recht op informatie die is neergelegd in documenten en verplicht niet tot het vergaren van informatie dan wel het bewerken of opstellen van documenten.

• Voorbeelden: - ontbreken van urenregistraties ter onderbouwing van interne en externe kosten behandeling Wob-procedure;- vastleggen en registreren van verzendbewijzen?

40

Page 41: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Document?

• Berustend bij bestuursorgaan?

• ABRS 21 december 2011, AB 2012, 42

• Elektronisch vastgestelde gegevens zijn documenten als bedoeld in art. 1 Wob

• Voorbeeld: digitale processen-verbaal

41

Page 42: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Geen (volledig) besluit?

• B&W nemen besluit op verzoek, maar sturen niet alle gevraagde documenten toe. Geen besluit en dus Wet dwangsom van toepassing na ingebrekestelling ex 4:17 Awb?

• ABRS 16 oktober 2013, ECLI:NL:RVS:2013:1547:Dat niet alle documenten zijn verstrekt, doet niet af aan het feit dat een besluit is genomen. Beoordeling of besluit is genomen staat los van beoordeling van de juistheid. Ingebrekestellingsregeling is alleen bedoeld om besluit te bewerkstelligen, niet om rechtsbescherming terzake beoordeling besluit.

42

Page 43: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Verstrekking informatie

• Art. 7 lid 1 Wob:a. kopie of letterlijke inhoud in andere vorm verstrekkenb. kennisneming inhoud toestaanc. uittreksel of samenvattingd. inlichtingen daaruit te verschaffen

• Art. 7 lid 2 Wob: verstrekken in door verzoeker gewenste vorm, tenzij:a. verstrekking redelijkerwijs niet gevergd kan wordenb. informatie reeds in andere gemakkelijk toegankelijke vorm beschikbaar is

• Werklast mag geen rol spelen (MvT)

43

Page 44: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Verstrekking informatie

• ABRS 19 december 2012, JB 2013, 23:“Verzoek tot openbaarmaking planschaderisicoanalyse op website gemeente is geen verzoek om actieve openbaarmaking ex art. 8 Wob maar een verzoek ex art. 3 Wob tot verstrekking in specifieke vorm waarin informatie ontsloten moet worden.”

• ABRS 21 december 2011, AB 2012, 42: “Uitluisteren geluidsbanden, selectie relevante fragmenten etc. kost 10 mandagen. Zodanig grote belasting van korpschef dat dit in redelijkheid niet kan worden gevergd. Met verstrekken van gebruikelijke journaals met hoofdpunten mag worden volstaan. Geen relevante informatie wordt aldus onthouden.”

44

Page 45: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Misbruik

• Gemeente Dordrecht: 1200 Wob-verzoeken ingediend om Gemeente te “zieken”

• In 2012: 466 Wob-verzoeken, 791 bezwaarschriten, 41 handhavingsverzoeken, totaal 2247 procedures

• Vzgr. Rechtbank Rotterdam, 21 maart 2013, AB 2013, 151: “Geen vermogensrechtelijke maar bestuursrechtelijke rechtsverhouding. Ook van bestuursrechtelijke bevoegdheid kan misbruik worden gemaakt. Gezien hoeveelheid en motief maakt verzoeker misbruik. Disproportionele belasting ambtelijk apparaat

• Voorzieningenrechter maximeert aantal brieven, faxen emails, faxen tot 10 per maand

45

Page 46: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Misbruik

• Rb Oost-Brabant, 26 april 2013, AB 2013, 323 (CJIB)

• Wob voorziet niet in mogelijkheid om Wob-verzoeken buiten behandeling te laten wegens misbruik recht.

• Geldt ook voor toepassing Wet dwangsom

• “Geen buitensporige wijze gebruik van wettelijke mogelijkheden om beroepen in te dienen, waardoor in alle zaken op voorhand misbruik procesrecht aan de orde is”

• Of sprake is van misbruik van (proces)recht zal per beroepsprocedure moeten worden beoordeeld. Twee criteria: “Evident kansloos?” en “Onevenredigheid belang uitoefening bevoegdheid en belang dat wordt geschaad”

46

Page 47: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Misbruik

• Of sprake is van misbruik van (proces)recht zal per beroepsprocedure moeten worden beoordeeld.

• Twee criteria: “Evident kansloos?” en “Onevenredigheid belang uitoefening bevoegdheid en belang dat wordt geschaad”

• Sanctie: - niet-ontvankelijkverklaring beroep- veroordeling proceskosten verweerder

47

Page 48: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Misbruik

• Rb. Den Haag, 17 juli 2013, AB 2013, 322 (+7 andere zaken):

• Dwangsommen bij Wob-verzoeken?

• Wet dwangsom introduceert wederkerigheid in de rechten en plichten die burger en overheid jegens elkaar hebben.

• Zekere wederkerigheid in “behoorlijkheidsnormen”

48

Page 49: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Misbruik

• Geldt met name bij rechtsbijstandsverlener die is gespecialiseerd in het houden van het OM aan de Wet dwangsom

• Zo’n professional moet weten dat voortvarendheid wordt bevorderd door het vermelden van een referentienummer

• Ontbreken referentienummer staat aan de geldigheid van de pretense ingebrekestelling in de weg.

• Niet-ontvankelijkverklaring beroep tegen niet-tijdig nemen vaststellingsbesluit dwangsom ex art. 4:17 en 4:18 Awb

49

Page 50: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Financiële belangen

• Economische of financiële belangen van de overheid (10.2.d)

• Onevenredige bevoordeling of benadeling van bij de aangelegenheid betrokken personen of derden (10.2.g)

• ABRS 14 mei 2003, AB 2003, 241: “Niet uitgesloten dat door openbaarmaking van het rekenmodel de onderhandelingspositie van de gemeente zodanig zal worden beïnvloed dat haar financiële belangen in ernstige mate zullen worden geschaad en de wederpartijen van de gemeente onevenredig zullen worden bevoordeeld. “

• Niet: planschaderiscoanalyse (ABRS 16 december 2009, BR 2010, 57en inbrengwaardenrapport (ABRS 18 mei 2011, BR 2011, 131)

50

Page 51: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Bijzondere openbaarmakingsregeling

• Bijzondere openbaarmakingsregelingen met uitputtend karakter prevaleren boven de algemene regeling van de Wob

• Art. 25 en 55 Gemeentewet zijn uitputtende regeling ten opzichte van Wob

• Alleen art. 10 Wob van overeenkomstige toepassing, niet art. 11!

• Zie: ABRS 18 september 2013, ECLI:NL:RVS:2013:1183

51

Page 53: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Bescherming personen

• Bescherming persoonlijke levenssfeer:

• Art. 10 lid 1 sub d Wob: persoonsgegevens m.b.t. godsdienst, levensovertuiging, ras, politieke gezindheid, seksuele leven als bedoeld in Wbp, tenzij verstrekking kennelijk geen inbreuk maakt (absolute weigeringsgrond)

• Art. 10 lid 2 onder e Wob: eerbiediging persoonlijke levenssfeer (namen, functies, werkomgeving, foto’s)(relatieve uitzonderingsgrond)

53

Page 54: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Privacy en openbaarheid

• Relatieve weigeringsgrond: “o.a. gewone persoonsgegevens”

• Afweging privacybelang tegen belang van openbaarheid

• Casuïstische rechtspraak

• Vuistregel: Indien burger er in redelijkheid op mocht vertrouwen dat hij persoonsgegevens vertrouwelijk aan overheid heeft medegedeeld weegt privacybelang in beginsel zwaarder.

54

Page 55: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Privacy en openbaarheid

Privacybelang ambtenaren?

• Hoofdregel: “gaat het om beroepshalve functioneren dan weegt belang openbaarheid zwaarder dan privacybelang”

• Casuïstische rechtspraak

• Intern beraad en persoonlijke beleidsopvattingen

55

Page 56: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Bescherming personen

• ABRS 12 juni 2013, AB 2013, 288:

• “Omdat die ambtenaren die besluiten krachtens mandaat hebben ondertekend, moeten zij in beginsel aanvaarden dat hun namen met de ondertekening van de besluiten naar buiten komen. Hierbij is van belang dat de burger moet kunnen controleren of die ambtenaren tot de ondertekening van die besluiten bevoegd waren.”

56

Page 57: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Bescherming personen

• Uitzondering art. 11 Wob: persoonlijke beleidsopvattingen in documenten, bestemd voor intern beraad

• Bescherming vrije gedachtewisseling, brainstormenbij voorbereiding beleid zonder “gezichtsverlies”

• Eventueel te verstrekken in niet tot persoon herleidbare vorm, tenzij persoon instemt

• Absolute weigeringsgrond, tenzij milieu-informatie

57

Page 58: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Bescherming personen

58

Criteria:

• Intern karakter: oogmerk om te dienen voor opsteller zelf of voor gebruik door anderen binnen overheid (ABRS 17 april 2013, AB 2013, 169). Tip: vermeld “bestemd voor intern beraad”

• Ook documenten afkomstig van personen buiten overheid; bijv. advocaat (ABRS 21 september 2011, AB 2011, 344). Echter niet als beraad karakter heeft van “advisering of structureel overleg”. Wat is dat? Beperkte reikwijdte. Afdeling oordeelt: van structureel overleg is geen sprake bij specifieke projecten die betrekking hebben op beperkte periode. (ABRS 19 januari 2011, AB 2011, 148 en ABRS 12 juni 2013, AB 2013, 288)

Page 59: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Bescherming personen

59

Criteria:

• Persoonlijke beleidsopvattingen: opvatting, voorstel, aanbeveling of conclusie van 1 of meer personen over een bestuurlijke aangelegenheid en daartoe aangevoerde argumenten. Organisaties kunnen ook persoonlijke beleidsopvattingen hebben.(ABRS 12 juni 2013, AB 2013, 288).

• Persoonlijke beleidsopvattingen kunnen ook betrekking hebben op de uitleg en kwalificatie van wet- en regelgeving (ABRS 22 mei 2013, ECLI:NL:RVS:2013:CA0635).

• Verwevenheid feiten met persoonlijke beleidsopvattingen (e-mails: ABRS 19 januari 2011, AB 2011, 148).

Page 60: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Casus

“De skûtsje-affearen”

60

Page 61: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Steunpunt Wob

• Ondersteuning door Van der Feltz advocaten:– Telefonisch Steunpunt Wob

• Wob, privacy en overleggen stukken in civiel- en bestuursrechtelijke zaken

• Advocaten met Wob-ervaring • Maximaal dertig minuten telefonisch overleg• Schriftelijke bevestiging advies• Eén tarief• Aanmelden vooraf: deze afspraken en algemene

voorwaarden

61

Page 62: Seminar “De Wet openbaarheid van bestuur: grenzen aan misbruik?” Museum Bredius, 31 oktober 2013 1

Zijn er nog vragen?

Godert van der [email protected] 06-512 846 44

Wouter [email protected] 447 35

Willem van der [email protected] 811 79

www.feltz.nl

62