Univerzitet u Banja Luci

Akademija umjetnosti

Fakultet dramskih umjetnosti

Produkcija

Smenirski radČarli Čaplin

Strahinja Nikić

Produkcija

11-75 Prof. Zoran Đerić

Banja Luka

Decembar 2014

Sadržaj

Čarli Čaplin..............................................................................................................3

Pionir filmske umjetnosti......................................................................................3

Kreativna kontrola................................................................................................4

Karakteristike Čarli Čaplina.....................................................................................5

Uticaj....................................................................................................................5

Metode..................................................................................................................5

Stil i teme..............................................................................................................5

Komponovanje......................................................................................................6

Skitnica....................................................................................................................6

Filmografija.............................................................................................................7

Literatura..................................................................................................................8

2

Čarli Čaplin

Čarls Spenser Čaplin, poznatiji kao Čarli Čaplin, bio je engleski glumac, režiser, scenarista i kompozitor. Rođen je u Londonu 1889. , a umro je 1977. u Švajcarskoj. Čaplin je bio jedna od najpoznatijih i najuticajnijih ličnosti u eri nijemog filma. Svoju karijeru je izgradio po modelu Skitnice, lutalica otmjenog držanja i džentlmenskog ponašanja. Lik nosi uski kaput, prevelike hlače i cipele, polucilindar te bambusov štap, a zaštitni znak su mu potkresani brkovi.

Čarli Čaplin imao je teško djetinjstvo. Roditelji su mu se razveli kada je imao 3 godine, otac mu je bio alkoholičar te je sa njim bio slabo u kontaktu. Živio je sa bratom i majkom, koja je bila glumica. Njegova majka dvaput doživljava nervni slom te on biva poslan u sirotište Lambeth u Londonu. Otac umire 1901. kad je Čarli mao samo 12 godina. Čaplinove godine siromaštva izvršile su ogroman uticaj na likove u njegovim filmovima te će biti i teme njegovih kasnijih filmova. Majka umire 1928. godine, sedam godina nakon što su je sinovi doveli u Ameriku.

Čaplin je prvi put nastupao u Americi s glumačkom grupom Freda Karnoa od 1910. do 1912. godine. Kasnije 1912, godine vraća se u Ameriku saa istom grupom i tu ostaje. 1913. Čaplinov nastup vidio je filmski producent Mark Senet koji ga je angažovao u filmskom studiju Keystone Film Company. Filmsku premijeru dobija u komediji Making a Living 1914. godine.

Pionir filmske umjetnosti

Chaplinovi prvi filmovi bili su u produkciji Keystone Studios, gdje je kreirao svoj lik Skitnice i vrlo brzo savladao umijeće snimanja filmova. Skitnica se prvi put pojavio pred publikom u Chaplinovu drugom filmu Kid Auto Races at Venice (1914.), dok je Mabel's Strange Predicament, njegov treći film, objavljen samo dva dana kasnije bio produciran nekoliko dana prije. Za ovaj film je Chaplin smislio i odglumio lik Skitnice.

Krajem godine u Keystoneu, režirao je i montirao vlastite filmove. Odmah je ostvario uspjeh kod publike. 1915. je počeo jednogodišnji ugovor sa studijom Essanay; poboljšao je vlastite vještine i unio malo kompleksnosti u jeftine komedije u Keystone-stilu. 1916. je potpisao unosan ugovor s Mutual Film Corporation kako bi producirao desetak zahtjevnijih komedija. Dali su mu gotovo potpunu umjetničku kontrolu, a snimio je dvanaest filmova u

3

osamnaest mjeseci od kojih se neki smatraju najutjecajnijim komedijama u istoriji filma. Chaplin je poslije rekao kako mu je razdoblje u Mutualu bilo najsretnije u karijeri.

Većinu svojih filmova snimio je za Keystone, Essanay i Mutual. Nakon što je 1918. preuzeo kontrolu nad svojim produkcijama, poduzetnici su poslušali zahtjeve za Chaplinom prikazujući njegove stare komedije. Filmovi su prerađeni, promijenjena su im imena, a izdavani su po nekoliko puta, prvo u bioskopima, zatim za kućnu upotrebu, a u zadnje vrijeme i za DVD tržište. 12 komedija iz Mutuala 1933. su čak obnovljene kao zvučni filmovi kad im je producent Amadee J. Van Beuren dodao orkestralnu muziku i zvučne efekte. Popis desetaka Chaplinovih filmova i alternativnih verzija može se naći u knjizi Teda Okude i Davida Maska, Charlie Chaplin at Keystone and Essanay: Dawn of the Tramp.

Kreativna kontrola

Na kraju ugovora s Mutualom, 1917., Chaplin je potpisao ugovor s kućom First National kako bi producirao osam filmova. First National producirao je i distribuirao ove filmove , ali mu i dao potpunu kreativnu kontrolu oko produkcije. Chaplin je sagradio vlastiti holivudski studio te koristio svoju neovisnost kako bi stvorio jedinstven, bezvremenski opus koji ostaje zabavan i utjecajan. Iako je First National očekivao da će Chaplin snimiti kratke komedije kao u Mutualu, Chaplin je ambiciozno proširio većinu svojih osobnih projekata u dugometražne filmove, kao što su O desno rame (1918.), Dokoličar (1923.) i dugometražni klasik Mališan (1921.).

1919. je Chaplin zajedno s Meri Pikford, Daglasom Fejrbenksom i D.V. Grifitom osnovao kompaniju United Artists. Svi oni su bježali od sve većeg uticaja i moći filmskih distributera i finansijera koji su se udruživali i stvarali holivudski studijski sistem. Ovaj potez, zajedno s potpunom kontrolom produkcije svojih filmova, osigurao je Chaplinovu neovisnost kao filmašu. Bio je jedan od čelnih ljudi studija sve do početka pedesetih.

Svi Chaplinovi filmovi pod markom United Artists su bili dugometražni, počevši s Parižankom (1923.). Taj film su slijedili klasici Zlatna groznica (1925.) i Cirkus (1928.).

Nakon dolaska zvučnog filma, snimio je Svjetla velegrada (1931.), kao i Moderna vremena (1936.) prije nego što je prešao na zvuk. Bili su to nijemi filmovi u kojima su se pojavili njegova glazba i zvučni efekti. Svjetla velegrada je vjerojatno bio savršena ravnoteža komedije i osjećajnosti. Za zadnju scenu je kritičar časopisa Life, Džejms Edži, 1949. napisao kako je to bila "najbolja gluma ikad zabilježena na celuloidnoj vrpci".

4

Karakteristike Čarli Čaplina

Uticaj

Najveći uticaj na Čarlija napravila je njegova majka koja ga zabavljala imitiranjem i ismijavanjem prolaznika dok je bio mali. “Gledajući nju naučio sam ne samo kako da izrazim emocije mojim rukama i facom nego da promatram i proučavam ljude.”1 Drugi najveći uticaj izvršila je ta mogućnosta da gleda komičare na djelu i da prisustvujući na Božićnim pantomimama proučava umjetnosto klovnova. U glumačkoj grupi Fred Karnoa oblikovao je svoj glumački talenat i stil gdje je došao na ideju da spoji patos (radnja kojom se čini bol) i urnebesnu komediju.

Metode

Kao pravi mađioničar, Čarli Čaplin je rijetko pričao o svojim metodama snimanja govoreći da je to kao kad bi mađioničar otkrio tajnu svojih trikova. Do Velikog dikitatora Čaplin nije snimio ni jedan film sa poptupnim scenarijem. Većina ranih filmova je imala samo naoisane teze iz kojih bi na snimanju kasnije nastale scene. Često je dolazilo do promjene ranije snimljenih scena jer su remetile priču. Ovakav način rada je produžio snimanje filmova, a ponekad kada bi ostao bez ideja bile bi pauže čak i po sedam dana. Sve filmove je sam editova, ponekad sa malom pomoći od brata, kako bih mnoštvo snimaka sklopio i napravio film baš onako kako ga je zamislio.

Stil i teme

Čaplin se smatra tvorcem urnebesne komedije koja je bila glavni dio svih njegovih filmova. Njegova komedija je bila smjesa “nijeme, baletske fizičke komedije i smislenih, gegova baziranih na situaciji”2. Čarlijevi nijemi filmovi najčešće su pratili trud Skitnice da preživi u neprijateljskim uslovima i teritorijama. Lik živi siromašno i ljudi se loše ponašaju prema njemu ali on uspijeva da ostane srećan, dostojanstven i pravi džentlmen. Često je koriostio ironiju. Čaplin je često kroz smijeh rjšavao probleme u tragičnim situacijama kao što je: pohlepa (The Gold Rush, 1925.), gubitak (The Kid, 1921.), imigracija (The

1 Čarli Čaplin, nepoznat izvor.2 Filip Kemp - filmski istoričar

5

Immigrant, 1917.), druga (Easy Street, 1917.) Tek u kanijim filmovima ubaciće političke i ekonomske elemente i stavove, Moderna vremena (1936.) i Veliki diktator (1940.). “Uvijek je igrao samo sebe”3. U raznim filmovima uzimao je teme iz svog života kao što je u filmu The Kid gdje se smatra da je glavni lik ustvari on iz djetinjstva kada ga vode u sirotište. Kasnije u filmu Limelight (1952.) vide se likovi njegovih roditelja.

Komponovanje

Njegova muzika nije bilo školovana tako da nije znao da čita ni piše note pa su mu bli potrebni drugi ljudi koji bi njegove ide zapisivali. U većini filmova je koristio svoju muziku. Najpoznatija kompozicija mu je bila u fimu Moderna vremena koja je poslije dobila i tekst i postala pop standard pod nazivom “Smile”

Skitnica

Skitnica je bio najpoznatiji lik Čarli Čaplina i svjetska ikona ere nijemog filma. To je djetinjast lik, beskućnik dobro srca koji ponaša kao pravi ponosni džentlmen oprkos svom socijalnom statusu. Iako prihvata da uzima sve vrste plaćenih poslova koji su dostupni, on sa svojim lukavstvom radi razne stvari kako bi preživio i pobjegao od nadležnih koji ne tolerišu njegove činove. Često je lik “Skitnice” mjenjao nazive, ponekad se zvao i Čarli.

Skitnice je napravljen slučajno dok je Čaplin snimao film Mabel's Strange Predicament, ali je drugi film snimljen i prikazan dva dana prije, Kid Auto Races at Venice, da bi se debitovao kao Skitnice. Lik je ubrzo postao najpopularnija zvijezda Kezstone Studios. Čarli Čaplin je odigrao “Skitnicu” u više od 10 kratkih i dugometražnih filmova.

"Nisam imao pojma kakvu šminku da stavim. Nije mi se svidjela odjeća novinara ( Making a Living). Međutim, na putu do garderobe pomislio sam da obučem vrećaste hlače, velike cipele, štap i polucilindar. Htio sam da sve bude kontradiktorno: vrećaste hlače - uski kaput, mali šešir - velike cipele. Nisam bio siguran želim li izgledati mlado ili staro, ali sam se sjetio da Sennet očekuje da budem mnogo stariji muškarac, pa sam dodao male brkove jer sam pomislio da će mi dodati godine bez skrivanja mog izraza. Nisam imao pojma o liku. Ali kad sam se odjenuo, odjeća i šminka su mi dali ideju kakav on treba biti. Počeo sam ga poznavati, a s vremenom sam izlazio na pozornicu kao da sam takav rođen."4

3 Zigmund Frojd 4 Čarli Čaplin, Moja autobiografija, 154. strana

6

Kada je došla era zvučnog filma, Čaplin je odbio da Skitnici da glasovne karakteristike te je 1931. napravio film Svjetla velegrada u kojem nije bilo dijaloga. Čarli Čaplin oficijalno povlači lik u filmu Moderna vremena u kojem on ne progovara do samog kraja filma. U Velikom diktatoru pojavljuje se lik sa istim izgledom, ali Čaplin opovrgava tvrdnje da je to “Skitnica”.

Filmografija

Opus Čarli Čaplina je bio mnogobrojan: kao scenarista 88, kao glumac 86, režiser 72 i kompozitor 52 filma; navešćemo samo najistaknutije.

Godina Naziv filma

1914. Kid Auto Races at Venice

1914. Mabel's Strange Predicament1915. Njegov novi posao1915. Izlazak1915. Skitnica1916. One A.M.1917. Easz Street1917. Avanturista1918. Shoulder Arms

1921. The Kid

1923. The Pilgrim

1925. The Gold Rush

1928. Cirkus

1931. Svjela velegrada

1936. Moderna vremena

Literatura

Wikipedia

7

IMDB (Internet Movie Database) www.filmski.net Kevin Brovnlov i Dejvid Gil, Nepoznati Čaplin (Unknown Chaplin, 1983.),

dokumentarni film iz tri dijela

8