Tema: Pneumatici

Sadraj :1. UVOD31.1 Funkcija pneumatika31.2 Konstrukcija pneumatika41.3 Tipovi konstrukcije51.4 Dimmenzije81.5 Obiljeavanje pneumatika91.6 Eksploatacija pneumatika91.7 Troenje pneumatika101.8 Starenje pneumatika101.9 Skladitenje pneumatika11Zakljucak13Literatura :14

1. UVOD

Pneumatici igraju veoma vanu ulogu u eksploatacionim trokovima komercijalnih vozila, a posebno voznih parkova koji uestvuju u prevozu robe i putnika. Dugi niz godina pneumatici su konstruisani i proizvoeni na osnovu iste empirije. Materijali su birani na osnovu iskustava, a do unapreenja u konstrukciji dolazilo se probanjem. Dobar izbor pneumatika ne garantuje njihov dug vjek i bezbjednu vonju, ukoliko se oni ne koriste pravilno. Briga o pneumaticima poinje njihovim prijemom i skladitenjem, a zavrava se odbacivanjem pohabanog pneumatika. Pravilno korienje i odravanje pneumatika podrazumjevapravilno skladitenje, montau i demontau pneumatika, preventivno, ali i pravilno iblagovremeno korektivno odravanje pneumatika. Sve aktivnosti treba da koordinira i vriodgovarajua sluba u preduzeu, uz puno angaovanje svih zaposlenih, a posebno vozaa.1.1 Funkcija pneumatika Pneumatik ("guma") je u osnovi elastino tjelo ispunjeno vazduhom koje povezuje vozilo sa tlom. Osnovne funkcije se mogu nabrojati kao: sposobnost noenja tereta , sposobnost amortizacije prenos snage (trakcija) , prenos upravljanja i sposobnost odravanja na podlozi. Ove karakteristike ne smiju da se mjenjaju tokom eksploatacionog vjeka pneumatika. Osim toga pneumatik mora da nas sigrno nosi preko to veeg broja kilometara. Osim ovih osnovnih zahtjeva od modernih pneumatika oekuje se jo jedan niz ne manje vanih osobina: mali otpor kotrljanja ,nizak nivo buke,mogunost opravke, protektiranja, narezivanja i sposobnost podnoenja velikih brzina uz visok komfor.

Slika br. 1 funkcija pneumatika1.2 Konstrukcija pneumatika Pneumatici u optoj upotrebi se u stvari proizvodi sastavljeni od vie komponenti: gumenih mjeavina, tekstilnih i elinih ili sintetikih pojaanja. Ovdje vidimo uobiajenu sliku radijalnih pneumatika sa elinim pojasevima:

Slika br.2 konstrukcija pneumatikaGazei sloj - obezbjeuje primarni prenos snage i momenata, obezbjeuje i zatitu karkase ispod sebe. Pojasevi viestruki elini prepleti pod malim uglom daju vrstou pneumatiku, stabilizuju gazni sloj i spreavaju proboj do karkase. Bokovi tite gumu i obezbeuju vrstou na savijanje i uvijanje. Platna prenose optereenja i sile koenja i upravljanja izmeu pneumatika i puta i potpomau noenje velikih teina pod radnim pritiskom. Hermetizujui sloj gumeni sloj koji u tubeless pneumaticima spreava gubitak vazduha. iani obru snop elinih ica obezbeuje pravilno dranje, poziciju na naplatku i hermetinost. Umeci Gumeni ispunjivai u stopu i donjem delu bokova obezbeuju progresivni prelaz iz krue regije stope u gipkije bokove. elini kablovi (Chipper) sloj elinih kablova preko savijenog kraja redijalnog platna pojaavaju i uvruju prelaznu zonu stopa-bok. Obvoj (Chafer) sloj tvrde gume koja spreava koroziju i oteenja uzrokovana ivicom naplatka. Unutranja guma odvojena vazduna komora, od smjese koja sprjeava gubitak vazduha, koja se nalazi unutar Tube-Type pneumatika (sa unutranjom gumom). titinik gumena traka koja se postavlja izmeu unutranje gume i naplatka. Sprjeava uvrtanje unutranje gume i oteivanje unutranje gume od naplatka. Tube-Type Pneumatik kome je neophodna unutranja guma. Tubeless Pneumatik koji se koristi bez unutranje gume. 1.3 Tipovi konstrukcije U zavisnosti od konstrukcije pneumatici se mogu podeliti u tri grupe: Dijagonalni Dijagonalno opojasani Radijalni

Slika br.3 dijagonalni pneumatikDijagonalni pneumatici su oni kod kojih se niti korda u karkasi (K), od jedne do druge stope pruaju pod uglom u odnosu na centralnu obimnu liniju gazeeg djela, i meusobno se ukrtaju u susjednim slojevima.

Dijagonalno opojasani pneumatici imaju dijagonalnu konstrukciju karkase, koja je dodatno opojasana u zoni gazeeg djela sa dva ili vie pojaseva (B brejkera), koji su isto tako pod odreenim uglom i meusobno ukrteni u susjednim slojevima.Slika br.4 izgled dijagonalno opajasanog pneumatika Radijalan tip pneumatika ima znatno bolja mehanika svojstva i znatno je otporniji na dejstvo udara pri nailasku toka na neravnine.

Slika br.5 izgled radijalnog pneumatika

1.4 Dimmenzije

Osnovni pojmovi i dimenzije pneumatika i naplataka su dati kao: Spoljni prenik (OD): Prenik neoptereenog pneumatika montiranog na preporueni naplatak i pod preporuenim pritiskom. irina sekcije (SD): irina naduvanog pneumatika ne raunajui napise i ukrase. Visina sekcije (SH): Razmak od leita stope na naplatku do najvee visine gazeeg sloja mjereno na sredinjoj liniji gaznog sloja. Radijus statikog optereenja (SLR): Razmak izmeu povrine podloge i centra naplatka pod nominalnim uslovima optereenje/pritisak. Optereena irina: irina poprenog presjeka pod nominalnim uslovima optereenje/pritisak. Minimalni parni razmak: Najmanji preporueni razmak izmeu osa dva pneumatika montirana u paru kojim se obezbjeuje da meu njima ne dolazi do dodirivanja u gipkom djelu. Profil pneumatika: Procentualno dat odnos visine (SH) i irine (SD) sekcije.1.5 Obiljeavanje pneumatika Svaki pneumatik (auto guma) na svom boku ima niz oznaka. Posebno se istiu oznaka proizvoaa, modela pneumatika i dimenzije. Dimenzija pneumatika prikazana je nizom koji izgleda ovako: primjer: 175/70 R 13 82 T 175 irina balona (mm) 70 serija pneumatika (odnos irine i visine pneumatika u %) R konstrukcija pneumatika (R - radijalna) 13 nominalni prenik naplatka (inch) 82 indeks optereenja (LI - load index) T indeks brzine (SI - speed index) Pored ovih "osnovnih" oznaka na boku pneumatika postoje jo i oznaka datuma proizvodnje (primjer: 253 prva dva broja oznaavaju broj nedelje u godini a trei poslednji broj godine 25. nedelja 2003. godine), stepen habanja gazeeg sloja (primjer: TREADWEAR 220 to je broj vei to je stepen habanja manji), dranje na putu (primjer: TRACTION A A najbolje, C najgore), stvaranje teperature unutar pneumatika u toku vonje (primjer: TEMPERATURE B A najbolje, C najgore), kao i oznaka TWI koja predstavlja ispupenje na dezenu koje slui za kontrolu istroenosti pneumatika. Pored svih pomenutih oznaka na pneumatiku takoer postoje i upozorenja koja se odnose na montiranje, navedeno je da li je guma TUBELESS ili je potrebna unutranja guma, za koje sezonske uslove je pogodna (M+S mogu se koristiti kao zimske gume, ALL SEASON za sve uslove), maksimalni pritisak puhanja, zemlja proizvodnje, konstrukcija, mogu sadrati i razna upozorenja ili oznake koje se odnose na trita odreenih zemalja. Neka laka dostavna vozila mogu imati iste oznake veliine pneumatika kao i pneumatici za putnika vozila uz dodatak C (commercial). Ovakvi pneumatici nisu namjenjeni za vonju na putnikim vozilima .1.6 Eksploatacija pneumatika Proveru pritiska pumpanja vriti obavezno dva puta mjeseno. Pritisak odravati na propisanoj vrijdnosti. Veoma je opasno voziti sa podpumpanim pneumaticima jer se naruavaju vozne karakteristike i dolazi do strukturne degradacije kao posljedice prekomjernog razvoja toplote. Preporueni pritisak od strane proizvoaa autoguma i vozila treba da se posmatra kao minimum. Provjera pritiska pumpanja vri se na hladno. Poveanje pritiska u vonji, koje moe dostii i 20%, normalno je i predvieno konstrukcijom pneumatika. Kada postoji razlika u pritiscima pumpanja na prednjoj i zadnjoj osovini (gume na istoj osovini uvjek treba da imaju isti pritisak pumpanja), pritisak kod rezervne gume treba da je najmanje 0,3 bar vei od preporuenog veeg pritiska pumpanja po osovinama. Neadekvatan pritisak pumpanja izaziva nepravilno habanje gazeeg djela i smanjuje eksploatacioni vijek gume. Nikada ne preoptereujte pneumatike jer ete ubrzano smanjiti njihov radni vijek.

1.7 Troenje pneumatika Svi savremeni pneumatici imaju indikatore habanja (istroenosti). To su ispupenja u osnovi dezena visine 1,6mm koja opominju da je guma dostigla maksimalnu granicu eksploatacije i da je treba zamjeniti novom gumom. Treba znati da se dranje za podlogu progresivno smanjuje sa troenjem gazeeg sloja i iz tog razloga nebi se trebale koristiti pneumatici sa dubinom dezena manjom od 1,6mm. 1.8 Starenje pneumatika Pneumatici stare ak i kada se ne koriste. Stare gume moraju pregledati struna lica da procjene da li su one pogodne za dalju upotrebu. Posebno treba pripaziti na starenje rezervne gume naroito ukoliko stoji ispod haube motora. Treba obratiti panju i na oteenja na pneumatiku. Ukoliko na pneumatiku postoji vidljivo oteenje ili je isti pretrpio vei udar (rupa, ivinjak) trebalo bi ga demontirati i pregledati od strane strunjaka. Ukoliko je potrebno i mogue popravku treba izvriti to ranije da ne bi dolo do strukturne degradacije pneumatika. Posebnu panju treba obratiti i na korienje razliitih tipova pneumatika (radijalni, dijagonalni) jer njihovo korienje znaajno smanjuje vozne karakteristike. Ukoliko je pak neophodno koristiti razliite gume treba obratiti panju na to da bar isti tipovi guma budu na istoj osovini. U prodaji se mogu nai i pneumatici oznaeni kao II klasa. To je oznaka od strane proizvoaa koja oznaava da pneumatik ima nedostataka (estetskih, manje geometrijske nepravilnosti) ali da oni ne utiu na eksploatacione osobine ili vijek trajanja takvog pneumatika.1.9 Skladitenje pneumatika Uslovi i nain skladitenja (lagerovanja) pneumatika znaajno utiu na njihov kvalitet i eksplotacioni vijek. Pneumatici se skladite u zatvorenim prostorijama bez direktnog uticaja suneve svetlosti, jakog vjetakog osvetljenja, bez uticaja toplote, ozona i ugljovodonika. Od izuzetne vanosti je da prostorija bude suha i provjetravana da bi se izbjeglo stvaranje vlage i kondenzacija. Temperatura u prostoriji mora biti manja od 35C, a bilo bi dobro kada bi bila nia i od 25C. Ukoliko su automobilske gume bile izloene niskim temperaturama due vrijeme prije montiranja na vozilo trebalo bi ih zagrijati na oko 20C. U skladitu ne smije biti generatora ozona, fluorescentne lampe, elektrini motori ili oprema koja izaziva elektrina pranjenja. Takoer ne smiju se u skladitu drati ni goriva, maziva, rastvarai, kiseline, i sl. Ukoliko se pneumatici lageruju na krai vremenski period (do etiri nedjelje) mogu se lagerovati jedna preko druge na drvenoj paleti ali ne preko 1,2m visine. Poslije etiri nedjelje donju gumu premjestiti na vrh i obrnuto. Kod dugotrajnog lagerovanja pneumatike treba drati poredane uspravno na posebnim regalima gdje je prva polica udaljena bar 10cm od tla. Da bi sprijeili deformacije jednom mjeseno ih treba zaokrenuti za mali ugao. Da bi se tetni uticaj lagerovanja pneumatika sveo na minimum poeljno je da se autogume ne skladite na dui vremenski period, odnosno treba u skladitu ostavljati one gume koje su posljednje proizvedene i dopremljene.

Zakljucak Pneumatici nam dakle omogucavaju bezbjednost u voznji. Oni su glavni i jedan od najvaznijih djelova na svakom motornom vozilu. Zahvaljujuci pneumaticima ublazuje se dodir sa tlom po kome se krece motorno vozilo. Pneumatici trebaju da budu u skladu sa propisanim uslovima, jer jedino adekvatni pneumatic imaju pravu efikasnost I omogucavaju nam bezbjednost u saobracaju.Koeficijent opterecenja pneumatika predstavlja max dozvoljenu nosivost svakog pojedinog pneumatika na mot. vozilu. Adekvatno tretiranje pneumatika omogucava I adekvatnu voznju, jer pretjerana tezina moze da ugrozi bezbjednost svih ucesnika u saobracaju. Pneumatici uticu na ponasanje I upravljivost comfort u voznji I najvaznija karakteristika sigurnost na suhom i mokrom kolovozu .

Literatura : http://www.motorna-vozila.com/tag/pneumatici/www.michelin.comwww.goodyear.comwww.yokohamatire.comwww.continental.com10