Banja Luka

Seminarski rad iz predmeta: Sport mlaih uzrasnih kategorija

Tema: VO2Max

Mentor: Student:prof. dr sci. Sneana Bijeli Faris Muhamedagi

Uvod

Maksimalna aerobna mo ili utroak kiseonika (VO2 max) se definie kao najvei utroak O2 koji jedna osoba moe da ostvari tokom fizikog rada. Izraava se kao apsolutna maksimalna potrona O2 u jednoj minuti (l/min) i kao relativna maksimalna potronja O2 u jednoj minuti (ml/kg/min). Maksimalni utroak O2 svakog pojedinca dobar je kriterijum za to u kojoj meri se razne fizioloke funkcije mogu prilagoditi poveanim metabolikim potrebama pri optereenju. U to su ukljuene funkcije kao: pluna ventilacija (VE), pluna difuzija, transport O2 i CO2 krvlju, srana funkcija, vaskularno prilagoavanje (vazodilatacija u aktivnim i vazokonstrikcija u neaktivnim tkivima), efikasnost aktivnih miia i dr. Izmeu ostalog, VO2 max predstavlja meru maksimalnog aerobnog prometa energije i funkcionalnog kapaciteta kardiorespiratornog sistema. Praktino, VO2 max je mera koja govori kakva je sposobnost organizma da udahnuti vazduh pretvori u energiju. Sportista sa veim VO2 max ima vei potencijal, posebno u sportovima tipa izdrljivosti.

Faktori koji uticu na VO2max

Maksimalni minutni volumen srca (MVS max), odnosno maksimalna koliina krvi koju je srce sposobno da izbaci u toku jedne minute i maksimalni sadraj O2 u arterijskoj krvi. Mogunost miia da upotrijebi kisik dobiven iz krvi Mogunost krvi da transportuje kisik do miia

Mjerenje VO2max

Princip merenja VO2 max je da se savlauje rad sa postepenim poveanjem optereenja, kontinuirano bez pauza izmeu dva uzastopna optereenja ili diskontinuirano sa pauzama izmeu optereenja na razliitim ergometrima (bicikl, treadmill - veslaki, plivaki, za tranje na skijama i dr.) dok se ne dostigne plato u utroku O2 - odnosno trenutak kada nema razlike u utroku O2 iako se optereenje poveava. Najbolji i najtaniji nain za merenje VO2 max je putem testiranja u laboratoriji gde testirani sportista tri na traci ili vozi na ergometru sa maskom koja meri protok O2 i CO2. Test se sastoji u progresivnom pojaanju inteziteta dok respiratorni koeficijent (RQ) ne dostigne vrednost 1.0 odnosno izvor energije u potpunosti ne postanu ugljeni hidrati. Takva metoda se naziva direktna metoda merenja VO2 max.

Postoje i druge metode (indirektne), ali one nisu tako precizne, meutim kao orijentacija mogu biti od velike pomoi!!

Jedan od indirektni i najjednostavniji testova za mjerenje VO2max je Home step testZa izvodjenje ovog testa potrebno je imati minimalna sredstva kao su: Klupa visoka 30 cm toperica Pulsmetar

Sportista se najprije zagrije 10 min, zatim zajedno sa topericom pocinje rad. Jedan korak je napravljen kada se stane na klupu(jedna po jedna noga) i vrati se u prvobitan poloaj.Da bi test bio validan sportista treba napraviti 24 koraka u minuti 3 minute.Odmah nakon testa treba izmjeriti puls i usporediti ga sa vrijednostima iz tabele.

Neke od formula za indirektno raunanje VO2 max su: Fick-ova jednaina: VO2 max = Q(CaO2 CvO2), gde je Q cardiac output odnosno volumen kojim srce (komora) pumpa krv u minuti [dm/min], CaO2 arterijski sadraj O2 a CvO2 venski sadraj kiseonika ; Cooper-ova jednaina: VO2 max = (D 505) / 45, gde je D maksimalna distanca koju sportista moe da pretri u periodu od 12 min izraena u metrima [m]. to se tie konkretnih vrednosti, najvee ikada zabeleene vrednosti kod vrhunskih sportista (u velikoj meri u sportovima izdrljivosti) su: 96 ml/kg/min - Bjrn Dhlie (norveki cross country skija; inae doktor odgovoran za njegovo testiranje je tvrdio da je sasvim mogue da Bjrn-ov VO2 max iznosi i 100 ml/kg/min kada je u vrhuncu forme, poto je vrednost od 96 ml/kg/min zabeleena van takmiarske sezone), 92.5 ml/kg/min - Greg Le mond (ameriki biciklista) i td. Vrednosti preko 70 ml/kg/min uglavnom su karakteristini za vrhunske sportiste. Meutim, poreenja radi, istokrvni utrenirani konji imaju vrednosti oko 180 ml/kg/min, a sibirski psi ak i do 240 ml/kg/min!

Trening za poboljanje VO2max

Da bi poveali maksimalni primitak kisika i anaerobni prag, neophodno je provoditi trenane procese i u ovoj zoni. VO2max zona treninga je zona u kojoj se sportaa dovodi u uvjete maksimalne potronje kisika i kardiovaskularne izdrljivosti.Ukupni volumen i intenzitet ovu vrstu treninga ine najnapornijom za sportae ovog tipa. VO2max treninzi se provode u zoni intenziteta neto vioj od one u natjecateljskim uvjetima te utjeu na razvoj i aerobnih i anaerobnih metabolikih procesa. Takvi efekti se postiu poveanjem tjelesnih sposobnosti za iskoritenje to veih koliina kisika pri aktivnostima razliitog tipa.Trening u zoni maksimalnog primitka kisika (VO2)

Intenzitet ove vrste treninga je priblino 5% vii od natjecateljskih uvjeta (plivanje 1500 m, bicikl 40 km, tranje 10 km). Postoje tabline vrijednosti (IPC-intensity pace charts) prema kojima odreujemo intenzitete za ovu zonu treniranja. Vano je da pojedini interval u VO2max treningu traje izmeu 2 do 8 minuta. Interval odmora prije sljedeeg intervala rada, traje vremenski jednako trajanju intervala rada (1:1, odnos intervala rad-odmor). Npr., osam ponavljanja dvominutnog intervala rada, intenzitetom 5% iznad anaerobnog praga, sa pauzama izmeu svakog ponavljanja u trajanju od 2 minute, moe biti jedan VO2max trening. Unutar ovog sustava treninga, ukupni rad u VO2max zoni se kree izmeu 10 do 21 minute. Intervali oporavka su aktivni, niskih intenziteta koji omoguuju potpun oporavak (lagano rasplivavanje i pedaliranje, te hodanje ili trkaranje).