şev açısı

Embed Size (px)

Citation preview

ev Alarnn Ilk Yaklam Olarak Hesaplanmasnda ki Yeni Pratik Yntemin Konya-umra Manyezit Sahasna UygulanThe application of two new practical methods to Konya-umra computation of slope angles as a first approximation Magnesite field in the

Begat UL.USY

Maden Tetkik ve Arama Enstits Ankara

Z i Bu makalede, ak maden isletmelerinde byk nem tayan sev stabilit analizleri konusunda geMtirlmjf olan ve n fizibilite etdlerinm deerlendiril meinde sev alarnn lk yaklam olarak hesaplanmasna gerekilnnfie duyulduunda kullanlan ki yeni pratik yntem aklanarak, bunlarn Konya-mra manyezit uygulan sunulmutur. A B S T B A C T In this article two new practical methods of solution developed on the subject of Mope stability analysis which are paramount importance in open pits and the evaluation of feasibility studies, used when the need of computing the slope angles as first approximations arises are explained and the application of these to Konya , umra magnesite field are presented, JEOLOJ MHENDSLVOCAK 1982

GtB Ak maden iletmelerinde gerek n, gerekse nihai fizibilite etdlerinde en nemli ko nulardan biri de kukusuz almas ngrlen evlerin stabilit analizleri ifin yaplan jeoteknik almalardr, Maden yataklarnn iletilebilirliini belirlemek iin yaplan fizibilite etdlerinde jeoteknik aratrmalarn nemi her geen gn daha da artarak maden iletme dizaynnn en gerekli bir paras durumuna gelmitir* Maden dizayn iin yaplan almalarn balca amac kaya ve zeminlerin zellikleri ile bunlarn ktle karakteristiklerini belirleyerek, dizayn sorunlarna tatmin edici zmler getirmek ve madenciliin iki temel unsuru olan gvenlik ve krlln beraberce salanabilmesi iin gerekli koullarn nceden tahminini mmkn klmaktr. Ak maden iletmesi dizaynnda almas ngrlen veya alm olan evlerin yer ald kayalandaki sreksizliklerin geometrik zellikleri le bunlarn younluk dalmlarmn stabiliteyi byk lde etkiledii bilinen br gerektir* Bunu en iyi biimde belirleyebilmek iin de sreksizlik oryantasyonlarmmj devamllk ve arabklarmin saptanmas zorunludur* Bunlarn yansra, alma sahasnda yaplan sondajlardan salanan karotlar zerinde jeoteknik lolama ve yerinde testler, kuyularda maden hidrojeolojisine ynelik gzlemler yaplmas, ayrca sahadan alman kaya karot ve zemin rneklerinin test merkezlerinde test edilerek jeoteknik parametrelerinin belirlenmesi dizaynn gvenilirlii asndan gereklidir* Sahada ayrntl jeoteknik etdlerin ve test merkezlerinde testlerin, olanaklarn yetersizlii veya zaman darl nedenleriyle yaplamad durumlar olabilir. Byle durumlarda bile, ev alarnn teorik kahplar iinde kalmadan, elde edilen tm veriler kullanlarak ve bunlarn altnda baz gereki varsaymlara gidilerek saptanmasnda yarar vardr. Bir maden yatagmn iletilebilirlii konusunda iletmeci kurululara iletmeyi etkileyebilecek jeolojik, madencilik ve ekonomik faktrler hakknda genel bilgiler vererek, alternatifler sunan ve bu kuruluflarm maeten yata zerinde dnmlelerini salamak amacyla hazrlanan n fizibilite etdlerinde ev stabite analizleri iin ayrntl jeoteknik almalarn 82JEOLOJ MHENDSL/OCAK 1982

yaplmasna emek, zaman ve parasal faktrler gz nne alnarak pek gerek duyulmamaktadr. Byle durumlarda n dizayn iin ev alarnn ilk yaklam olarak hesaplanmas yeterli olabilmektedir. Bu tr bir gereksinmeye cevap verebilecek nitelikte, son yllarda Janbu (1954: Hoek, 1970'den) ile Hoek ve Bray (1977) tarafndan "dairesel kayma dizayn grafikleri" ve "dairesel kayma diyagramlar" adyla anlan yeni yntemler gelitirilmitir. Burada ev stabilitesinin temel kavramlarna ksaca deinilerek, her iki yntemin teorisi verilmi ve bunlarn Konya-umra manyezit sahas n fizibilite etd iin, baz varsaymlar yaplarak nasl uyguland sunulmutur, gEV STABJTES KAVRAMLA VE BAZI NEMDLt

evler, doal olarak bulunan veya eitli mhendislik amalar iin yapay olarak kaya ve/veya zeminler iinde alan eimli yamalardr. ev stabilits! almalar ise : a) Almas plnlanan evlerin ileride durayl olarak kalabilmelerini salayacak deerde ev (jilarnm ve madenlerde basamak yksekliklerinin belirlenmesi, b) nceden alm bir evde meydana geebilecek veya gelmi durayszlklar nlemek iin yaplan almalarn tmdr. evlerde Oluabilen Kayma Trleri; ev stabite analizlerinde, dolaysyla ev alarnn hesaplanmasnda bilinmesi gereken ve evin iinde ald kaya ve/veya zeminlerde oluan kaymalar balca ana grupta toplanr : a) Dzlemsel kayma (plane failure) : Kayalar iinde mekanik ynden zayf olan noktalarn birlemesiyle meydana gelen eimli bir dzlem boyunca, bu dzlemin makaslama dayanmnn da dk olmias ile gelien bir kayma trdr (gek la )* b) Dairesel kayma (circular failure) : Kum, akl ve kilden meydana gelmi veya ok krlm, paralanm, aynea bozunmu kayalarda alan evlerde beklenen bir kayma trdr* Dairesel kaymada belirgin bir yapsal sreksizlik grmek g olup, evde kaymaya kar en az diren gsteren noktalar boyunca ve

ekil li evlerde grlen balca kayma trleri, Figure It Main failure types in slopes.

yay eklinde bir yzey zerinde kayma olay geliir (ekil 1 b). c) Kama tipi kayma (wedge failure) Kayalardaki tabakalanma, eklem vb, gibi sreksizlik dzlemlerinin birbirleriyle kesimesi sonucunda ortaya kan kama eklindeki bir kaya ktlesinin, yzeyler arasnda ve eimli kesime hatt boyunca serbeste kaymas ile gelien bir kayma trdr (ekil 1 e)* Kaya ve Zeminlerin, ev Alarnn Hesaplanmasnda Kullanlan, nemli Jeoteknik Parametreleri ev alarnn hesaplanmasnda kullanlmak zerem kaya ve zeminlerin laboratuvar testleriyle belirlenen nemli jeoteknik parametresi unlardr: 1} sel srtnme as- 0 (internal friction angle) 2) Kohezyon-c (cohesion) 3) Younluk-y (density) Laboratuvarda direkt makaslama -testleri nin yaplmas ile belirlenen kohezyon ve isel srtnme as parametrelerini tanmlamak iin *'makaslama geriml-normal gerilim" grafiinden yararlanlabilir (ekil 2). Bu grafik bir kaya karot lmeinin ierdii sreksizlik dzlemi koyunca kaymasn salayacak bir gerilimin uygulanmasyla elde edilen sonulann gsterildii^ basitletirilmi bir ekildir, Makaslama gerilimi (t) ile normal gerilim (eO arasnda dorusal veya dorusala yakn bir iliki vardr. Bu ilikiyi belirleyen dorunun eimi isel srtnme as, normal gerilimin sfr olduu andaki makaslama gerilim deeri de kohezyon olarak tanmlanr* Younluk parametresi de belirli bir ekli olan karotlardan "ktle younluu" veya younluk ielerinin

% Makaslama gerilimi ile normal gerilim arasndaki iliki. Figure % Relationship between hear stress and nirmal stress.

ekil

(piknometre) kullanlmas ile "mineral younluu" olarak hesaplanr. Gvenlik Katsays Denge koulu snrlarnda bulunmayan evlerin stabiEtelerini karlatrmak iin kullanlan en yaygn indeks gvenlik katsays (safety factor) dr ve F ile gsteriMr* Kaymiaya kar koyan kuvvetlerF =_

-

,

'

-: ,

_

Kaymay oluturan kuvvetler

eitlii ifade edilir* ekil 3fte grlen, eimli bir dzlem zerinde kaymaya hazr bir bloia etkiyen kuvvetler yukardaki ifadede yerlerine konduunda, gvenlik katsays aadaki gibi formle edir:JEOLOJ MHENDlSLtfil/OCAK 1982

33

e. + W , ds(J.tg0W, Sin Eer ortamda ihmal edemiyecek miktarda su varsa, suyun basn etkisinin de gvenlik katsays formlne yanstlmas zorunludur: e,A+(W*Cos-u) tg0 F = _ W,Sln + v F = deeri denge snn koulunu belirtir, dier br deyile evlerin dengede kalabilmesi iin F > 1 koulu aranr. zerinde nakliye yollar bulunan, uzun mrl basamaklar i F=1,5 olmas arzu edilir (Hoek ve Brayf 1977), Pratikte yaygn olarak kullanlan deerler genellikle 1.2 ve 1.5 arasndadr, DARESEL KAYMA DZAYN GRAFKLEB Bu yntem Janbu (1954: Hoek, 1970fden) tarafndan hem dzlemsel, hem de dairesel kaymalarn beklenebilecei evlerin stabilit analizleri iin gelitirilmi olup, burada sadece dairesel kayma iin gelitirilen yntem incelenecektir. Yntemin esas, ev geometrisini simgeleyen baz kesitler ile bir dizayn grafiinin kullanlmas olup, bu kesitlerin hazrlanmasnda aadaki varsaymlar gqgerlidir: a) evi oluturan kaya ve zeminler ev boyunca niformdur. b) Kayma dairesel bir yzey boyunca meydana gelir, cj Bu grafiklerin kullanlmasyla elde edilen sonuglar iki boyutlu zmlemelerin rndr. d) evde suyun, yeralt suyunun iki farkl ak durumuna gre etkidii varsaylr: 1) normal ak koulu; 2) yatay tabakalanma veya geirimsiz kil tabakalarnn varl nedeniyle oluan yatay ak koulu. e) evin stndeki (tepesindeki) kuru ve su dolu gerilme atlaklarnn etkili olaca varsaylmtr, Ancak bu atlaklarda meydana gelebilecek byme ve genilemeler ile birden fazla sayda gerilme atlann varl dikkate alnmamtr, f ) evin inde alaca kaya veya zeminlerin zamana bal olan krp, akma gibi davranlar dikkate alnmamtr. 34JEOLOJ MHENDSLt/OCAK 1982

F =

Bu varsaymlardan hareketle, f arkh yapsal ve hidrojeolojik koullar simgeleyen alt adet ev geometrisi kesiti ve bunlara ilikin eitlikler hazrlanmtr (ekil 4), Bu eitHklerdeki parametreler unlardr: X: ev as fonksiyonu Y: ev ykseklii fonksiyonu i: ev as (derece) 3 y t Younluk (kg/m ) ci Kohezyon (kg/m8) 0: sel srtnme as (derece) H: ev ykseklii (metre) Hw: Yeraltsuyu tablasnn ev topuundan olan ykseklii (metre) Z o : evin tepesindeki gerilme derinlii (metre) atlann

Yukardaki, kaya ve zemin parametreleri olan c,0 ve y laboratuvar testleri yaplarak en gereki biimde saptanabildii gibi* testlerin yaplmasna olanak olmad durumlar ile ev alarnn ilk yaklam olarak hesaplanmas istendiinde, baz aratrmaclarca eitli kaya ve zemin trleri iin hazrlanm parametre izelgelerinden baklarak da bulunabilir* letme derinlii, n fMbilite etdn hazrlayan ekip tarafndan belirlenir, Zo derinliinin arazide llmesi ou kez mmkn olmayabilir, bu durumda aadaki eitlik kullanlmaldr: 2c m f 1+Sin0 1+Sin0 "| y k L I-Sin0 J 1-Sin0 gev dizayn grafii, X ve Y fonksiyonlar ile gvenlik katsays erilerinden oluan, parametreli bir grafiktir (ak 5), Yntemin Uygulanmas n fizibilitesi hazrlanmak istenen maden sahasndan tm veriler toplanarak deerlendirildikten sonra baz varsaymlar yaplr, bunZo

lara dayanlarak dairesel bir kayna olabileceine karar verilirse, ekil 4'teki ev geometrisi kesitlerinden hangilerinin problemin zmne uygun olaca belirlenir. rnein; evin kuru olmas ve gerilme atla bulunmamas halinde X fonksiyonunu belirlemek iin A kesiti, Y fonksiyonu iin de B kesiti seilmelidir. Hesaplamalara balamadan nce, irdelemek amacyla, bir ev as deeri seilir ve her iki fonksiyona ilikin formllerde, dier parametrelerle beraber, yerine konarak hesaplamalar yaplr, Hesapla bulunan X ve Y fonksiyon deerleri ekil 5*te iaretlenir ve birbirlerini kestikleri noktadaki F gvenlik katsays okunur. Bu deer rden byk dese, balangta seilen ev as deitirilerek arzu edilen gvenlik katsaysn bulana dein hesaplamalar tekrar edilir. Yntemi gelitiren aratrmac tarafndan belirtilmemekle beraber, yntem tersinden gidilerek de kullanlabilmektedir. Balangta l'den byk bir gvenlik katsays seilerek nce Y fonksiyonu zlr, belli olan F ve Y deerleri grafikte kullanlarak X fonksiyonu, dolaysyla ev as (i) hesaplanabilir, Ancak ekil 4-ten grlebilecei gibi A-B, C-B, E-B seeneklerinin haricinde baka bir seenek kullanlmas halinde, i ve Y gibi iki bilinmeyen olacandan tersinden zm ynteminin snrl olarak kullanlmas sz konusudur, BAEESEI, KAYMA DlYAGBAMLABI TERSTEN tBELEME YNTEM!VE

Hoek ve Bray (977) tarafndan gelitirilmi olan bu analiz yntemi, yeraltsuyu koullarna gre hazrlanm ev geometrisi kesitleri (ekil 6) ile bunlara ait diyagramlardan meydana gelmektedir. Bu diyagramlardan burada kullanlan bir tanesi ekil 7?de grlmektedir. Diyagramlarn hazrlanmasnda aa* daki varsaymlar yaplmtr t a) evin ald ya da alaca kaya veya zeminin yaps homojendir, b) Formasyonlarn makaslama gerilimi (T), kohezyonu (c) ve isel srnme as (O) arasmda aadaki iliki vardr: T = c + tg0 (o% normal gerilim) c) Kayma, ev topuundan geen sel bir yzeyde meydana gelir.JEOLOJ MHENDSL/OCAK 1982

ekI

St Dairesel kayma dizayn grafii (Hoek, WWden) Figure : Circular failure desing graph (from Hoek, 19-10)

daire35

1) (c/yHtg0) ifadtinde parametreler yerlerine konarak Wrimsm bir deer elde edilir ve daha nce belirlenen ev geometrisi kesitiyle ayn numaray tayan diyagramn kavisli kenarnda iaretlenir. 2) nceden seilmi olan ev as deeri ile bulunan birimsiz deer kestirilir, 3) Kesim noktasndan X veya Y koordinatlarna dikmeler inilerek (c/yHF) ya da (tg0/F) deerlerinden birisi okunur. Buradan F gvenlik katsays hesaplanr. Aru edilen gvenlik katsays (F>1) bulunana dein, ev alan deitirilerek hesaplamalar tekrarlanr. Dier yntemde de olduu gibi, aratrmaclar tarafndan belirtilmemekle beraber, balangta bir ev as deeri semek yerine, 1,2 ile 1.5 veya 2 arasnda bir gvenlik katsays belirleyerek (c/yHtg0) deeri ile (tg0/P) veya (c/yHF) deerlerinden birisini kullanarak ev fallarm hesaplamak mmkndr. Tersten rdeleme YntemieMl 8 Dairesel kayma diyagramlarna ilikin ev geometrisi yeraltouyu durumu kesitleri (Hoek ve Bray, lOTTden) Figure 6 s Sections showing the lope geometry underground water conditions in connection with the circular failure diagrams, (from Hoek and Bray, 1917).

d) ev aynasnn st yznde dik konumlu gerilme atlaklar oluur, e) ev geometrisi ve yeraltsuyunun durumfu iin gerilim atlaklarnn ve kayma yze^ yinin konumlar, gvenlik katsaysn minimum deere drecek ekildedir* Bu yntemde suyun, kayataki sreksklikler boyunca akt, kayacn kendi geirgenliinin dikkate alnmayacak kadar dk olduu varsaylmtr, Diyagramlarn Ku II an il Gvenlik katsays hesaplanacak olan evin eMl 6*daki yeraltsuyu koullarndan hangisine uygunluk gsterdii belirlenir. Daha sonra ekil 8*de grld gibi, aadaki yol izlenir: 36JEOLOJ MHENDSLt/OCAK 1982

Bu yntem, Hoek ve Bray (1977) 'in gelitirdii yntemin biraz deiik biimde kullanlmas ve hesaplamalarda gvenlik kateaysnm balanpta 1 olarak varsaylmas esasna dayanmaktadr, Prochlich (1955) normal gerilim dammm gvenlik katsaysna etkidini ve bu dalmn tek bir noktaya topland takdirde gvenlik katsaysnn bir alt smra ulaacam belirtmitir. Bu dalm kayma yzeyinin iki u noktasnda toplanrsa gvenlik katsays st snra ular, Lambe ve Whitman (1969), Bishop (1955) ve Taylor (1948) gibi aratrmaclar, almalarnda gerek gvenlik katsaysnn alt smra yakn bir deerde olacan gstermilerdir, Bu yntemde de gvenlik katsaysnn alt snra yakn bir deer ald varsaylarak balangta Pl olarak kabul edr. Seilen ev alar iin deiik isel srtnme as deerleri kullanlarak, bunlar karayan kohezyon parametreleri hesaplanr (izelge 1). Bu yntemde dairesel kayma grafiklerinin kullanmnda izlenecek yol ekil 9'da ematik olarak gsterilmitir. Ayrca Hoek ve Bray (1977) imdiye kadar yaplan almalardan yararlanarak eitli kaya ve eminlerin kohezyon ve isel srtnme as deerlerini toplan ve formasyonlarn yapsal

zelliklerini de beraberinde yanstan bir ekilde zetlemitir (ekil 10). evi oluturan kaya ve zeminlerin aaptanabilen yapsal zelliklerini belirleyen snrlar ekil 10 zerinde izilerek, bu snrlar arasnda kalan daire belirlenir Bu daire baka bir koordinat sistemine tanarak, izelge l'deki c ve 0 deerleri ile farkl ev aarna ait e-

riler izilir (ekil 11). Denge durumunu simgeleyen daireyi kesen erilere ait ev alar gvenilir olmayan aclar olarak kabul edMer, Gvenilir ev am temsil eden ve daireyi kesmeyen eiriyi bulana dein, balanpta seilen ev alan deitirilerek hesaplamalar tekrarlanr,

JEOLOJ MHENDSLt/K 982

8?

manyezit sahas Konya M umra esnln Tekketepe-Erentepe blgeleri ierisinde yer almaktadr, Bu aamada ayrntl jeoteknik tdlerin ve laboratuvar teserinin yaplmiasma olanak bulunamadigmdan, daha nce sahada yaplan jeolojik td ve sondaj almalarna ilikin raporlardan yararlanlarak, baz varsaymlar yaplmtr* Jeolojik atdlerde almaclar, blgede ykselim deiimlerinin olduka az ve bunun da derelerin azlndan kaynaklandn belirtmektedirler (Akinal, 1077), Toporafyaun bu zelliinin alablioek bir evde olumsuz etki yapmayaca varsaylmtr. Sahadaki en eski birimin gevrek yapl, dairesel tartma gsteren, youn eklem sistemleri tayan, Jura-Kretase yal serpantinitlemis peridotitler olduunu, kesinlikle llememekle beraber kalnl 1-2 metre olarak gzlenen Neojen yal akll bir seviyenin serpantinitler zerinde al br diskordans ile oturduklar, en stte kuru derelerin bulunduu yerlerde Kuvaterner yal, kopmu kaya paralar le kum ve silt tane boyundaki malzemeden meydana gelmi alvyonlarn bulunduu beMr= lenmtir (Akinal, 1977), Akinal (1977), cevherlemenin serpantin nitlerin ierisinde ve filon eklnde bulunduklarn belirtmektedir. Bu verilere dayanlarak, stteki seviyelerin kahn olmamas ve cevherlemenin yerleimi dikkate ahnarak, alabilecek evin serpanmtler iinde kalaca ve dairesel tipte bir kaymann beklenebilecei varsaymna gidilmitir, Blgede ekayh br yap olup, sahada iahanlarca ak ve kapal olarak smiflandmlmis, belirli sistemlerde gelimi ok sapda krk sz konusudur. Yerel hareketlerle atm kazanm krklarn yamsra, ak krklar da manyezit ile dolmulardr. Blgedeki faylarn boyutlarnn kk olmas, iletmeye uygun filonlar fazlaca etkilememeleri (Akinal, 1977) ve iletme derinliinin s olmas (15-20 metre) nedenleriyle faylarn stabite analizinde etkileri olmayaca varsaym yaplmtr. Blge sular belirli mevsimlerde sellenme ve takn tipinde bir ak rejimi kazanmakta ve herhangi bir dzen gstermemektedirler (Aki-

geMI 8; Dairesel kayma cyagramlarnm kullanln :_ smda Menen yolu gsteren grafik (Hoek ve Bray* SiTden). Ilgnre 8 The graph showing how to use the circular failure mmgrmm (from Hoek and Bray, 1911)

91 Dairesel kayma grafiMertote tersten rdeleme ynteminde kuUanumasi lein zlenecek yol, figure 8* T n e graph tawing how to use the circular failure diagrams for evaluation in reverse

ekil

YNTEBttEBr KNYA-UiniA MANYEZT SAHASMA UYGULANII Manyezit Sahas Hakkmla Genel Jeolojik Bilgiler ve Yapan Varsaymlar n fizibilite etdlerine ynelik olarak, ev alarnn ilk yaklam olarak hesaplanaca bu 38JEOLOJ MHENDSLOt/OCAK 1982

nal, 1977), Ayrca bu aamada sahada maden hidrojeolojisine ynelik etdlerin yaplmad, derelerin kk olmas ve genel olarak iletme tabannn altndaki kotlarda akmalar da dikkate alnarak, yeraltsuyu etkilerinin ihmal edilebilecei varsaylmtr.

Yukardaki deerlendirmelere gre, ev alarnn hesaplanmasnda, u varsaym ve yaklamlar esas alnmtr: 1) gev kuru ve ev aynasnn stndeki, dik konumlu gerilme atlaklar nemsiz olup, ihmal edilebilir*

JEOLOJ MHBNDSLit/OGAK 1982

30

nin mr dikkate ahnarak, bu deer biraz yksek segimiftir). Dairesel Kayma Dizayn Grafiinin Uyguam Yaplan varsaymlara gre ekil 4'teki A ve B ev geometrisi kesitlerinin probleme uygunluk gsterdii belirlenmitir. ekil 4-B'fle Y fonksiyonu: 2200 x 15 Y= = 4 71 7000 Y=4. 71 ve F = . 6 deerleri ekil 6'daki grafikte iaretlenerek kestirildiklerinde X=27 elde edilir ve formlde yerine konursa: 27 = i (1.2*x26), ev as i 58 elde edU Dairesel Kayma Diyagramlarnn Yardmyla Tersten rdeleme Ynteminin Uygulan Varsaymlara gre evm durumu ekil 6'da,! numaral kesite uygunluk gstermektedir, Serpantinitlerin saha ahanlarmea saptanan zellikleri, bu kayacn kohezyon ve isel srtnme as ilikisi grafiinde, ekil 10'da grlen snrlar iinde kalabileceini gstermektedir. Bu yntemde farkl ev as deerlerinin irdelenmesi ve br nceki yntemle 58lk ev as hesaplanmas nedenleriyle, bu a civarnda ayr deer (42, 50 ve 65) seilerek irdelenmitir. Ayrca her irdelemede 6, 17% 22% 30 ve 42Q?lik isel srtnme alar kullanlm ve bunlar kargtlayan kohezyon deerleri hesaplanarak, sonular 'izelge Tde sunulmutur. Hesaplamalarda ekil 7'deM diyagram kullanlm olup, ilemlerin uzun olmas nedeniyle,

ekil 11 rdeleme grafii Figure 111 Evaluation graph,

2) ev topuundan geen dairesel bir kayma beklenebilir* 3) evin iinde alaca serpantinitlerinj analizler iin gerekli olan? jeoteknik parametrelerini bu aamada laboratuvar testleriyle belirleme olanann bulunamamas ve ev alarnn ilk yaklam olarak hesaplanmalar ge* rektiinden, bu parametre deerleri, serpantinitlerin saha almalarnda (Akinal, 1977) belirlenebilen zelliklerine dayanlarak, baz izelgelerden (Ulusay, 1978) aadaki gibi saptanmtr: 2 8 0 - 2 6 ; e = 70kg/m ; y = 2200kg/m ; H = 15m, ; F = 1. 8 (kayacn yaps ve iletme-

40

JEOLOJ MHENDSLtt/OCAK 1982

burada sadece 580flk ev asnn irdelenmesine ilikin ilk hesaplama aamas gsterilmitir. 0=6 ve F = l iintg0

= 0.1051F

0,1051 deeri ile 58 yi gsteren erinin kesim noktas kavisli ksmda (ekil 7) 1.25 deerini verir. Buradan c4335*38 elde edilir. izelge rdeki deerlerin aktarld ekil ll'deki irdeleme grafiinde 65ofMk ev asna ait 2 numaral erinin denge snr koullarm belirleyen daireyi kestii ve buradan da bu ann evi Btab klmayaca grlmektedir. Dier bir deyile 42% 50 ve 58lik alarn evi stabil klaca anlalmaktadr. Ancak evin diklemesi halinde kazlacak rtnn azalmas, buna bal olarak da harcamalarn decei bilinen ekonomik gereklerdir ve n dizaynda bu adan 58 olan kullanlmaldr. SONU * ': '

bu hesaplamalarn, verilerin ve yaplan varsaymlarn bir ilk yaklam olduu unutulmamarah, ayrntl iletme dizaynnn gerekletirilebilmesi iin maden sahasnda jeoteknik, hidrojeolojik tudier ile laboratuvar testleri yaplarak, daha geotfceki ve gvenilir veriler toplanmaldr,DENLEN BELGELER AKCAL, O,f 1977, Tekke Tepe-Sinci (Konya-umra) manyezit sahasnn Jeoloji ve ekonomi ncelemesi, MTA Derleme Rap, No, 1106/ (yaynlanmam). BISHOP, A.W., 1955, The use of the slip circle in the stability analysis of earth slopes, Geoteehnique, Vol. 5, 7-17. HQEK, E., 1970, Estimating the stability of excavated slopes in opencast mines, Institution of Mining and Metallurgy, A105, A132. HEK, Es ve BRAY, J.W., 1977, Rock slope engineering, Stephen Austin and Sons Ltd, Hertford, 402 s. LAMBE, W.T. ve WHITMAN, R.V., 1969, Soil mechanics, John Wiley and Sons, New York, PROCLICH, O.K., 1955, General theory of the stability of slopes, Geotechnique, Vol. 5, 87-47, TAYL#OR, D.W., 1948, Fundamentals of soil mechanics, John Wiley and Sons, New York, ULUS AY, R,, 1978^ ev denge analizlerinde kullanlan pratik yntemler, MTA Derleme Rap, No, 8208, Ek-1 (izelgeler blm) (yaynlanmam^.

Her iki yntemin kullanlmas ile 58'lk ev asnn gvenli olaca grlmtr. An-

JEOLOJ MHENDSLVOCAK 1982

(

4