20
SEYIL FALUWASCH TRIAL VERSION META Ml? -- '--- - - '----'"·-- - '-------. - - __:::- ----;;-- - - '--· . ...,_ - ---- -- ·- - ----.. -- -- -·--·- --==.=.. --- -- -- - - ----- -- -==- -==- == -- - - --- CaVM 15

SEYIL FALUWASCH · Ura kka ruf6sch ikka e mwetewow mell61 waa nge ghiy6. Ghiy6 kkaal mille sibwe ira e amwuschu fengalliiy waa me taam. E bwal lo w661 yaamw kka ruwoow ikka e f6t6f6t6long

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: SEYIL FALUWASCH · Ura kka ruf6sch ikka e mwetewow mell61 waa nge ghiy6. Ghiy6 kkaal mille sibwe ira e amwuschu fengalliiy waa me taam. E bwal lo w661 yaamw kka ruwoow ikka e f6t6f6t6long

SEYIL FALUWASCH

~ TRIAL VERSION META M.'\r'!G-~.11- r~G Ml?

-- '--- -

- '----'"·-- - '-------. -

- __:::- ----;;-- - -'--· . ...,_ - ---- --·-

- ----.. -- -- -·--·---==.=.. ~------ --- ----- - --- - ----==- -==- == --- - ---

CaVM 15

Page 2: SEYIL FALUWASCH · Ura kka ruf6sch ikka e mwetewow mell61 waa nge ghiy6. Ghiy6 kkaal mille sibwe ira e amwuschu fengalliiy waa me taam. E bwal lo w661 yaamw kka ruwoow ikka e f6t6f6t6long

NOTICE THESE PILOT TEST MATERIALS ARE FOR EXPERIMENTAL

L:SE OHLY AND MAY NOT BE REPRODUCED WITHOUT WRITTEN PERMISSION FROM THE PALM DEVELOPMENT CENTER

MAY'82

The content• of th••• in•tructioul uteriala were developed vith financial •••iatance trcm the Office of Bilinqual Education. Departmient of Health, Edu­cation, and Welfare. The funda were provided throuqh the Bilinqual Education A.ct, Title VII of the El..,.nt.a.ry and Secondary Educ"tion A.ct of 1965 &• a...nded .by Public Law 95-561. However the contents do not nec:eaaarily repreaent the poei­tion or policy of that ·a9ency .. nd a reader should not infer endora-nt by the Federal Govern81nt.

oevo loped by ,

PALM Pacific Arttfl Ll.nquaqea Kateriala o.veloi-ent Center Soc.u1l Science Heaearch Inetitute 2424 Kaile way 1 R009 713, Univeraity of Hawaii at MAnoa Honolulu, Hawaii 96822

Page 3: SEYIL FALUWASCH · Ura kka ruf6sch ikka e mwetewow mell61 waa nge ghiy6. Ghiy6 kkaal mille sibwe ira e amwuschu fengalliiy waa me taam. E bwal lo w661 yaamw kka ruwoow ikka e f6t6f6t6long

SEYIL FALUWASCH

TOLD BY

Tony Piailug & David Marciano

WRITTEN BY

Ben F. Mettao

ILLUSTRATED BY

Douglas Rankin

Page 4: SEYIL FALUWASCH · Ura kka ruf6sch ikka e mwetewow mell61 waa nge ghiy6. Ghiy6 kkaal mille sibwe ira e amwuschu fengalliiy waa me taam. E bwal lo w661 yaamw kka ruwoow ikka e f6t6f6t6long
Page 5: SEYIL FALUWASCH · Ura kka ruf6sch ikka e mwetewow mell61 waa nge ghiy6. Ghiy6 kkaal mille sibwe ira e amwuschu fengalliiy waa me taam. E bwal lo w661 yaamw kka ruwoow ikka e f6t6f6t6long

Ighiwe nge waa sseragh schagh taayeer

Refaluwasch. Re yaaya waa igha rebwe 16 leeset.

E weewe schagh re 16 lugh, ttow iigh me ngere rebwe

sussubw woong. Reel sussubwul woong nge aa ghal

yoor faluw ye re ghal subwuriir meiye.

Refaluwasch re bwal sesseraghel6 w661 akkaaw

faluw bwe rebwe bweibwogh milikka ese ghal yoor

mew661 falaweer. Sibwe ira mwey kkewe e 16 nge s6w

sseragh re fasul tottoori faluw kka 1161 Marianas

bwe rebwe bweibwogh suubwa. Eyoor eew tittillap ye

e bwal aweeweey bwe yaar produkkto suubwa Marianas

nge e ghi ghatch. Ese bwal dibwaddi suubwa kkaal

igha re ghal bwughi bwe re bwal bweibwogh bwiil me

ngere teer bwe rebwe liwilil ngali. Aweey selaapi

kka si yaaya tempo kkeey ngere sibwe akkame meta me

1161 tenda.

Waa nge bwal malaweer Refaluwasch. Refaluwasch

ngere sibwe aweeweey faluw kka re sapeto meiye nge

e ghi schaapaap. Reer Englis nge re ghal ira Low

Islands. Iwe, Low Islands nge malamal e ghi

mwetemwet ebwe feereey. Mwey we Espeiyool raa lo

faleey nge eew gurupuur Refaluwasch re seito w661

waa sseragh. Gurupuur Refaluwasch kkaal nge r e

suusangi falaweer igha e ffeirel6 alangal mwungool

reel malamal. Ese bwal mmwel schagh rebwe ff6t

mwungo 1161 bweel bwe saat aa ghulaalong. Iwe waa

taayeer Refaluwasch igha rebwe tooto fal e ey.

1

Page 6: SEYIL FALUWASCH · Ura kka ruf6sch ikka e mwetewow mell61 waa nge ghiy6. Ghiy6 kkaal mille sibwe ira e amwuschu fengalliiy waa me taam. E bwal lo w661 yaamw kka ruwoow ikka e f6t6f6t6long

Ngere eyoor samwooluur Refaluwasch ye e maa

nge bwal waa schagh re yaaya bwe rebwe umwuumw w661

igha rebwe 16 libwali w661 faluw ghitighiit ye

es66r aramasal. Mille sch661 ighiwe re feeri tap

yeel bweigha ess6bw yoor le ebwe bwuu fetal w66J

peiyal. Mali iyeel bwulul aal libwalibwitiw

samwooluur Refaluwasch w661 Ghalaghaal reel.

Sch66kka re feffeer waa nge re bwuluuw aar

akkabwung igha schagh re schiwel yaat. Sibwe ira

atte mwaal kka raa ghula fisuuw raagh mwetta.

Tappal aar akkabwung nge re amwuri schagh sch661

falawa e faisul aar kke falafal. Eyoor igha re

bwal tepengiir sameer reel angaang yeel. Re

t6tt6mw6gh616 atte kkaal nge emmwel rebwele bwal

falafal nge sch66 kkewe mesteruur re pwal lo schagh

bwelle mille rese weleeti nge iir rebwe afalaar. E

bwal yoor sch66kka re akkabwung sangiir tuuf ay kkewe

tuufeiyeer. Mwaal ye e ghi mwuschal akkabwung nge

ebwele aiyeghiir malakka re ghukkule bwe rebwe

abwungu. Sch661 falawa ngere e tipeli aa faffay

scheeleer reel falafal. Emmwel ebwe bwal ghulaar

raagh. Saabw ffeerul schagh waa re akkabwung bwe

re bwal akkabwung bwaay, meta tappal mwungo kka ese

mmwel rebwe angi me meta piliir. Alangeer mwaal

kka re paluw nge re ghukkule ffeerul waa, nge ikka

saabw paluw nge akkaaschay meleyir re ghukkule.

Iwe ngere rebwele bwuluuw aar ffeer waa nge

re bwal abwungubwung f engal w66r ebwe faisul

t6mw6ghol waa ye rebwe feeri. Ngere ebwe waa

sseragh fitoow aramas emmwel ebwe kkaaraghaali, pat

meta waa yeel rebwe yaaya ngali. Ngere raa takk

nge rebwele amwuril bw6bwul maay kkewe cyoor bwe

rebwe fili mille e ghatch bwe rebwe fala bwe waa.

Sibwe ira bw6bwul maay kka e ghatch nge ikka e

2

--

Page 7: SEYIL FALUWASCH · Ura kka ruf6sch ikka e mwetewow mell61 waa nge ghiy6. Ghiy6 kkaal mille sibwe ira e amwuschu fengalliiy waa me taam. E bwal lo w661 yaamw kka ruwoow ikka e f6t6f6t6long

·,

' ' . :1

.· . .. •

,':·

·.« .

... ..

... ... . ·:,.,

. :~ : \

't" -, ,•

. ': i ...... (, ..

welewel, es66r malul me milikka aa ghi maaw. Iwe

sch661 falafal rebwele faliitiw bw6bwul we bwe

iyeel scheescheel saghurul waa. Llapal aramas kka

re tepengi sch661 f alawa nge e bwal dipendi ngere

ebwe t6mw6gh waa ye rebwe feeri. Waa kka e maas

ghikkitil6 reel feeriyeer Refaluwasch nge e ghal

eschay ngere ruschay aramas kka emmwel rebwe

atakkaal6 1161 ruwoow maram. E bwal ssoghol6 waa

ghikkit me mmwal waa t6tt6mw6gh kka e kke asseragh.

3

=

Page 8: SEYIL FALUWASCH · Ura kka ruf6sch ikka e mwetewow mell61 waa nge ghiy6. Ghiy6 kkaal mille sibwe ira e amwuschu fengalliiy waa me taam. E bwal lo w661 yaamw kka ruwoow ikka e f6t6f6t6long

Bweigha eew iye e mescheragh ffeerul feera reer

malakka raa ghukkule nge bwal reer aramas kkewe re

ppung 1161 aar akkabwungul ffeerul waa t6tt6mw6gh,

waa sseragh. Waa sseragh, nge e ghal ghula eew

pat es6bw raagh bwe ebwe takk. Iwe mali emmwel

sibwe ira bwe mwey we e 16 nge alangeer Refaluwasch

nge re ghuleey ff eerul waa inaamwo ese weey aar

ffeer me sch66 kkewe raa ghi angaghatch.

Malakka raa ghi mwoot 1161 falafalal waa nge

paluw. Waa kkaal igha re ghal feeru nge e bwal

s6bw6s6bw. Paap ye re s6bweey ngali bwe mmwal waa

ngere mwiir nge re ghal ira bwe patch. Meschel waa

kkaal nge re bwal aweey ngali aschepel asaf. Patch

ye si kke aweeweey nge re bwal falaawow mereel maay.

Re bwal ayoora ngaat meschel patch me waa bwelle

rebwe gheelu fengalliiy. Mille Refaluwasch re

yaaya bwe rebwe ghalagh66laay aschuuschuul paap me

lees6bw nge appaschal maay.

Ireiral waa sseragh nge taam, waa amara, ayu,

lira sch66bwut, epiyep, salil mweel, saliis6bw me

alap, foo, ammat me fatul. Saal kka w661 waa ikka

re yaaya reel saliis6bw, salil mweel me alap nge e

ffeerul faluwasch schagh. Peiraagh kka akkaaw nge re

bwal yaaya schagh walawal we re ghal fala bwe waa.

Taam nge eweey uluulul bwal waa nge e loowow peigh

mwaa1. T6mw6ghol re apeew sangi lughalapal waa. , Ura kka ruf6sch ikka e mwetewow mell61 waa nge

ghiy6. Ghiy6 kkaal mille sibwe ira e amwuschu

fengalliiy waa me taam. E bwal lo w661 yaamw kka

ruwoow ikka e f6t6f6t6long 1161 taam. E bwal yoor

ura ye e itil6 w661 meschel ghiy6 kka ruf6sch. Re

ghal ii·a waaliyang. 6ra yeel e gh66gh6etiw w661

ghiy6 16ff6schetiw w661 taam. Refaluwasch re bwal

faffaifay faasch ighiwe bwe rebwe yaaya bwe amara .

Igha aa yoor canvas nge re saa kke faifaylo faasch

Canvas igha re ghommwal yaaya nge re schuungi bwe e

4

Page 9: SEYIL FALUWASCH · Ura kka ruf6sch ikka e mwetewow mell61 waa nge ghiy6. Ghiy6 kkaal mille sibwe ira e amwuschu fengalliiy waa me taam. E bwal lo w661 yaamw kka ruwoow ikka e f6t6f6t6long

ghatchel6 schagh me mmwal amara kkewe re faiwow

mereel faasch. Eew ghatchul iye ese tch6w ngere e

tchogh nge inaamwo igha e bwal punguschow. Amara

faasch nge Refaluwasch re airuutiw ngere aa

punguschow bwe ete ghi tchoghol6. Ngere canvas nge

1161 malamal schagh mille re airuutiw.

Ayu nge e lo 1161 f6t6f6t yeel nge ital

166bwu ye e lo lughalapal waa. E amwuschuuta amara

me schuuschu mwaal. Tolol ye e lo meschel ayu

meweilang nge e kkang me re bwal ngateli bwe salil

uruur ebwe mmwelil tililong 1161. Saal yeel mille

e kke taita amara. Ngere rebwe soreey waa sseragh

kkaal nge lira mwaal yeel schagh mille re owughiil6

mwiir 1161 eew s661 f f6t bwe rebwele bwal feeru

bwe mmwal waa.

Ref aluwasch re bwal kke ayuuw uut bwe imwal

waar bwe ebwe mw61 sangi alet. Ll61 uut yeel nge

ighaal igha mwaal re sow feeru aar angaang. Sibwe

ira, ngere ffeerul al661, uu me peiraaghiir.

Alangal raagh nge 1161 uut yeel schagh mille re kke

amwala ffeiril waa sseragh kkaal, me waa ghikkit

kka aa ghal bweil6. Bwal ighaal schagh igha re

ghal itto atakkaalo aar feeru waa kka re faffala

meiye. Sch66bwut re bwal ghal itto 1161 uut ngere

eyoor yeelagh me ngere re ghal bweibwoghoto mwungo

bwe ilitiir mwaal. Olighat nge re itto ukkur fetal

5

Page 10: SEYIL FALUWASCH · Ura kka ruf6sch ikka e mwetewow mell61 waa nge ghiy6. Ghiy6 kkaal mille sibwe ira e amwuschu fengalliiy waa me taam. E bwal lo w661 yaamw kka ruwoow ikka e f6t6f6t6long

1161 me lughul uut, me ngere rebwele mw66tol

asseling aar tittillap tuufey. Ll61 uut yeel nge

aliyal re kke mayur iye. Waa kkaal ngere ese lo

1161 uut bwe iye ngere re ffeetagheli schagh 1161

saat nge Refaluwasch re bwaluuw ngali pailu bwe ete

tilingaghel6 reel alet.

Ngere rebwele bwughiiwow waa sseragh 1161 saat

nge re yaaya ura apputey bwe rebwe at6gholuuwow

w6() 1 . Eyoor aramas kka raa gh a 1 bwugh i ura l~ka c~

ghal 16ff6schel6 mwiir bwe rebwele bwal 16 isili

mmwal waa mefaal. Igha Refaluwasch raa ghal takkal

f6eru waar nge raa bwal ghal bwughiiwow leeset bwe

rebwele tatta fetal. Reer Refaluwasch nge re

bwughiiwow bwe rebwe 16 afeifeiyiil6. E bwal weewe

meiye ngere raa takkal akkayu uut. Sch66bwut

rebwele ffeer mwungo bwe sefaaliir sch66 kkewe me

16 afeifeiyi waa rebwe ilitiir.

' ~ /

/

---- C__ c__ if ~~t ~ --=--=·--::~~;_;-·~ ---------· ----c___

Ff eerul waa nge e bwal ssogh kkapasal me

aitiitil mereer Refaluwasch. Iit kkaal nge falawa

re s6w yaaya iye ngere re kke aweewe me ngere re

kke kkapasal waa. Sch66kka re kke akkabwung

ffeerul waa nge re bwal akkabwung iit kkaal igha re

ghal feeru angaang yeel. Sch661 falawa raa ghal

afala sch66kka re kke akkabwung ifa ireiral waa ye

rcbwv f~~ru ngure schuuschu mwaa1 I taam, me ngare

mesap.

6

Page 11: SEYIL FALUWASCH · Ura kka ruf6sch ikka e mwetewow mell61 waa nge ghiy6. Ghiy6 kkaal mille sibwe ira e amwuschu fengalliiy waa me taam. E bwal lo w661 yaamw kka ruwoow ikka e f6t6f6t6long

Ikkaal akkaaw ital ireiral waa:

1. Leekkeyangil mesal waa - L161 diinga kka

e lo meschel waa.

2. Mw6ngoresch - 6ra kka e itta dingaal6 me

meschel waa.

3. S661 ff6t - F6t6f6t - Gheleghel kka ruwow

ikka e lo mmwal me mwiir w661 waa. Ighaal

igha sch66sch6 mwaal e f6t6f6tolong 1161.

4. Me sap - Paap ye e lo ruwapeighil waa iye

e itil6 bwe atippal 166.

5. Paraf , ,

aitchigh kka itil6 w661 - ura e

ghiy6 kka ruwow wolopeighil waa, iye

bwete ebwe weey p66.

6. Leeparasal waa - Faal mesap mepeigh ye

paraf e lo iye.

7. Ur66r - ngaat ye e lo meschel ay6.

8. Salil 6r66r - Saal ye re ghal attilong

1161 6r66r.

9. Tolol - meschel ay6.

10. Leefolap - leeliyel iigh 1161 waa faal

ghiy6.

11. Leefo - Ll61 waa

Sile

7

Page 12: SEYIL FALUWASCH · Ura kka ruf6sch ikka e mwetewow mell61 waa nge ghiy6. Ghiy6 kkaal mille sibwe ira e amwuschu fengalliiy waa me taam. E bwal lo w661 yaamw kka ruwoow ikka e f6t6f6t6long

9

'B'Bft\ In InM8 . t:

a11:s · z a1-i:s 1uq:)sa · 1

Page 13: SEYIL FALUWASCH · Ura kka ruf6sch ikka e mwetewow mell61 waa nge ghiy6. Ghiy6 kkaal mille sibwe ira e amwuschu fengalliiy waa me taam. E bwal lo w661 yaamw kka ruwoow ikka e f6t6f6t6long

1. L6ngol uu 2. Feelakk 3. Mes al fang 4. Lees6bw

5. Paraf

6. Epiyep

7. Ta am

8. Leeparasal waa

9

Page 14: SEYIL FALUWASCH · Ura kka ruf6sch ikka e mwetewow mell61 waa nge ghiy6. Ghiy6 kkaal mille sibwe ira e amwuschu fengalliiy waa me taam. E bwal lo w661 yaamw kka ruwoow ikka e f6t6f6t6long

3

" ;.

' .. " •; ..

1 .

2.

3.

4.

... l

.. ... ·'!,.

··"! .. ·:: \

" t ,• ..... ''.: .. ·

"•,,· ..

"""-Z.~. :%W~$..;.~.((.•/: .. ;=-::y~~' . ..,,.. ···- ~ ~ -.,;,f'-~~~~£]2~ -''°"L ==-

---=~==-= ~ --- -... ~ -------

Amara 5. Saliis6bw

Ayu 6. Salil mweel

6ra (schuuschu) mwaal 7. Payul fatul ,

Ura (schuuschu) Sch66bwut 8. Alaµ

10

Page 15: SEYIL FALUWASCH · Ura kka ruf6sch ikka e mwetewow mell61 waa nge ghiy6. Ghiy6 kkaal mille sibwe ira e amwuschu fengalliiy waa me taam. E bwal lo w661 yaamw kka ruwoow ikka e f6t6f6t6long

1. To101 , 2. Uruur

, 3. Salil Uruur 4. Leekkiyangi1

mesa1 waa 5.

Mwongoresch 6. 8661 1'1'6 t - i'otofot 7. Mesap

8. Ss6 9. A lap

10. Saliis6bw 11

11. Ayu

J

11

Page 16: SEYIL FALUWASCH · Ura kka ruf6sch ikka e mwetewow mell61 waa nge ghiy6. Ghiy6 kkaal mille sibwe ira e amwuschu fengalliiy waa me taam. E bwal lo w661 yaamw kka ruwoow ikka e f6t6f6t6long

1. A lap

I 5. Ghiy6 2. Paraf

6. Waische 3. waaliyang

7. S66s661 waa 4. Yaamw

8. Ta am

12

Page 17: SEYIL FALUWASCH · Ura kka ruf6sch ikka e mwetewow mell61 waa nge ghiy6. Ghiy6 kkaal mille sibwe ira e amwuschu fengalliiy waa me taam. E bwal lo w661 yaamw kka ruwoow ikka e f6t6f6t6long

2

, /

· .. :·:

:.':' ' r I

6

13

1.

2.

3.

4.

5.

6.

, Ura mwaal

Saljis6bw , Ura seh66bwut

Fatul

Mw6ngoresch

Ammat

Page 18: SEYIL FALUWASCH · Ura kka ruf6sch ikka e mwetewow mell61 waa nge ghiy6. Ghiy6 kkaal mille sibwe ira e amwuschu fengalliiy waa me taam. E bwal lo w661 yaamw kka ruwoow ikka e f6t6f6t6long

· ' " I•

Page 19: SEYIL FALUWASCH · Ura kka ruf6sch ikka e mwetewow mell61 waa nge ghiy6. Ghiy6 kkaal mille sibwe ira e amwuschu fengalliiy waa me taam. E bwal lo w661 yaamw kka ruwoow ikka e f6t6f6t6long
Page 20: SEYIL FALUWASCH · Ura kka ruf6sch ikka e mwetewow mell61 waa nge ghiy6. Ghiy6 kkaal mille sibwe ira e amwuschu fengalliiy waa me taam. E bwal lo w661 yaamw kka ruwoow ikka e f6t6f6t6long