-
1
Shkenca e Toks
10
Libr msuesi
Kurrikula brtham
-
2
-
3
Prmbajtja e lnds
Msimi 1.1 far studion Shkenca e Toks? 16Msimi 1.2. Shkenca dhe
teknologjia e n eksplorimin e hapsirs 17Msimi 1.6 : Forma dhe
prmasat e toks 19Msimi 1.7 : Qarkullimi i Toks rreth Diellit
20Veprimtari praktike nr.1: Ndrtimi i maketit t vendosjes s Diellit
dhe planetve n sistemin diellor 22
Msimi 2.1: Globi, Plani, Harta 23Msimi 2.2 : Rrjeti gjeografik
dhe hartografik 24TEMA 2.5. Projekt kurrikular: Ndrtoni dhe
interpretoni profilin topografik t zons suaj 26
Msimi 3.1: Atmosfera dhe prbrja e saj 27PUN PRAKTIKE: Llogarisni
temperaturn mesatare ditore, mujore, vjetore 28Msimi 3.11 : Moti
dhe klima 29Msimi 3.12 : Zonat klimatike 31Msimi 3.15. : Valt
detare 33Msimi 3.18 : Lumenjt dhe regjimi hidrologjik 34TEMA 3.23.
Prsritje e kapitullit t atmosfers dhe hidrosfers 36Msimi 3.32 :
Biosfera 37
Msimi 4.1 : Tektonika e pllakave 38Msimi 4.2. : Relievi i Toks
40Msimi 4.6. : Vullkanet 41Eseja argumentuese Pasojat globale t
shkrirjes s akullnajave 43Prsritje e linjs Dinamika e Toks 44
Msimi 5.1. : Mjedisi dhe zhvillimi i qndrueshm 46Msimi 5.2 :
Ndotja e Toks 47
-
4
-
5
PLA
NI S
INTE
TIK
SH
KEN
CA
E T
OK
S
Plan
i si
ntet
ik
36
jav
x 2
or
- 7
2 or
N
johu
ri t
reja
-
52 o
r
Pun
pra
ktik
e -
3 o
r
P
rsr
itje
-
2 o
r
Pr
ojek
t kr
kim
or -
8
or
Ese
-
2 o
r
V
zhgi
m n
te
rren
-
2or
Ve
prim
tari
pra
ktik
e -
1 o
r
Test
ime
-
2 or
Sh
nim
: K
olon
a
Mje
tet m
sim
ore
( i
nter
neti
,har
ta ,a
tlase
etj
) n
baz
t u
dhz
imit
, plo
tso
het n
ga m
sue
si p
aral
el m
e zh
villi
min
e o
rve
ms
imor
e d
he jo
n
fillim
t h
artim
it t
kt
ij pl
ani.
Nr.
tota
lBl
loku
te
mati
kN
r .i
or
ve
Obj
ekti
vat p
r
do te
m
Tem
at
pr
do
or
M
ater
iali
bu
rim
orM
jete
t ms
imor
e
1Kr
eu I
Sist
emi
diel
lor
dhe
Toka
si p
lane
t
11.
T
prs
hkru
aj
obje
ktin
e st
udim
it t
Shk
enc
s s
To
ks
2. T
p
rshk
ruaj
lid
hjen
e S
hken
cs
s T
oks
me
deg
t e tj
era
t s
hken
cs
far
s
tudi
on S
hken
ca e
To
ks
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
29
or
21.
T
prs
hkru
aj
kons
tela
cion
et d
he g
alak
tikat
, sh
oqr
uar
me
shem
buj t
di
sa p
rej t
yre
2.T
di
skut
oj
mbi
arr
itjet
e s
hken
cs
e te
knol
ogjis
p
r ek
splo
rim
in e
hap
sir
s
Shke
nca
dhe
tekn
olog
jia n
ek
splo
rim
in e
hap
sir
s te
ksti
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
38o
r N
johu
ri
t re
ja
1 or
Pu
n
prak
tike
31.
T
argu
men
toj
hip
otez
n e
form
imit
t s
iste
mit
diel
lor
2. T
p
rshk
ruaj
p
rmas
at,
stru
ktur
n d
he
kara
kter
istik
at e
die
llit
3. T
vl
ers
oj
rnd
sin
e
diel
lit p
r d
ukur
it
gjeo
grafi
ke
Die
lli d
he S
iste
mi D
iello
r H
arta
e s
iste
mit
diel
lor
44
1. T
p
rshk
ruaj
pl
anet
t s
i tru
pa t
sis
tem
it di
ello
r 2.
T
dallo
j p
lane
tt e
bre
ndsh
m, t
ja
sht
m, e
sa
telit
t e
tyre
3. T
p
rshk
ruaj
n d
isa
ndr
kar
akte
risti
kat k
ryes
ore
t ty
re
Plan
ett
dhe
tipa
ret e
tyre
te
ksti
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
Har
ta e
sis
tem
it di
ello
r
55.
1. T
p
rshk
ruaj
ko
met
at, a
ster
oid
t, m
eteo
rt d
he
veo
rit
e ty
reKo
met
at ,A
ster
oid
t dhe
M
eteo
rt
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
-
6
66.
1.
T
prs
hkru
aj
form
n e
Tok
s, p
rm
asat
e s
aj d
he
rnd
sin
e
tyre
.2.
T
inte
rpre
toj
evo
luci
onin
his
tori
k t
men
dim
it gj
eogr
afik
mbi
form
n e
tok
s n
prm
jet n
j e
seje
ar
gum
entu
ese
3. T
id
enti
fikoj
pr
ovat
q
treg
ojn
se
Toka
rr
otul
lohe
t rre
th b
oshti
t t
saj
4. T
sh
pjeg
oj
paso
jat e
rro
tulli
mit
t T
oks
rre
th
bosh
tit
Form
at d
he p
rm
asat
e
tok
s te
ksti
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
Glo
bi
77
1. T
an
aliz
oj
lvi
zjen
e T
oks
rre
th D
ielli
t2.
T
shpj
egoj
pa
soja
t e k
saj
lvi
zje
Qar
kulli
mi i
Tok
s r
reth
D
ielli
t te
ksti
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
88
1. T
p
rshk
ruaj
H
nn
si t
rup
qiel
lor e
sat
elit
naty
ror
i Tok
s d
he s
truk
tur
n e
saj
2. T
de
mon
stro
j v
ars
in
e fa
zave
t
Hn
s n
ga
pozi
cion
i rel
ativ
i Die
llit,
Hn
s d
he T
oks
3. T
sh
pjeg
oj
pse
dhe
si n
dodh
in e
klip
set,
duk
e di
fere
ncua
r ek
lipse
t e H
ns
nga
ato
t D
ielli
t4.
T
argu
men
toj
hip
otez
at e
form
imit
t H
ns
Hn
a ,s
atel
iti n
atyr
or i
Tok
s ,h
ipot
eza
e fo
rmim
it t
saj
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
9Ve
prim
tari
pr
aktik
e 1
1. T
re
aliz
oj
n g
rup
proj
ekte
mbi
nd
rtim
in e
si
stem
it di
ello
r2.
T
real
izoj
n
gru
p os
e in
divi
dual
isht
pro
jekt
e k
rkim
ore
pr
lloje
t e s
atel
itve
arti
ficia
l
Vepr
imta
ri p
rakti
ke n
r. 1:
Nd
rtim
i i m
aketi
t t
vend
osje
s s
Die
llit d
he
t p
lane
tve
n
Sist
emin
D
iello
r
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
10Kr
eu II
H
arto
grafi
a 5
or
11.
T
krah
asoj
m
nyr
at e
ndr
yshm
e t
par
aqitj
es s
si
prf
aqes
s
Tok
s n
glo
b, h
art
e p
lan
2.T
pr
shkr
uaj
lloj
et e
pro
jeks
ione
ve h
arto
grafi
ke
Glo
bi, P
lani
, Har
tat
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
113
or
Njo
huri
t
reja
1
or
Pun
pr
aktik
e1
or
proj
ekt
kurr
ikul
ar
2 1.
T
anal
izoj
nd
rtim
in e
rrj
etit g
jeog
rafik
2. T
vl
ers
oj
rnd
sin
e
prd
orim
it t
koo
rdin
atav
e gj
eogr
afike
n
prc
aktim
in e
ven
dndo
dhje
s s
pik
ave
t n
drys
hme
3. T
in
terp
reto
j m
e nd
ihm
n e
har
ts
brez
at e
koh
s
Rrje
ti gj
eogr
afik
dhe
hart
ogra
fikH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
12Pu
n p
rakti
ke 2
1. T
p
rca
ktoj
n
har
t e
n
glob
ven
dndo
dhje
n gj
eogr
afike
t n
j v
endi
pr
mes
koo
rdin
atav
e gj
eogr
afike
2. T
llo
gari
s k
ohn
loka
le e
zon
ale
n v
ende
t
ndry
shm
e n
baz
t
gja
tsi
s s
ty
re g
jeog
rafik
e
Pun
pra
ktike
nr.
1:
Prc
aktim
i i v
endn
dodh
jes
gjeo
grafi
ke t
ven
deve
t
ndry
shm
e n
har
t
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
-
7
133
1. T
kl
asifi
koj
har
tat s
ipas
pr
mba
jtje
s, s
hkal
ls,
p
rdor
imit
mbi
baz
n e
ve
oriv
e da
llues
e t
tyre
2. T
di
skut
oj
mbi
pr
dori
met
e h
art
s dh
e t
im
azhe
ve s
atel
itore
n
jet
n e
prd
itshm
e3.
t le
xoj
har
tn
topo
grafi
ke
Klas
ifiki
mi i
har
tave
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
14Pr
ojek
t ku
rrik
ular
3 P
roje
kt k
urri
kula
r:
Nd
rton
i dhe
inte
rpre
toni
pr
ofilin
topo
grafi
k t
zon
s
suaj
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
15Si
stem
et
gjeo
fizik
e t
To
ks
34 o
r
11.
T
prs
hkru
aj
hipo
tez
n e
form
imit
t a
tmos
fer
s2.
T
anal
izoj
p
rbr
jen
e at
mos
fer
s, n
drti
min
st
rukt
uror
, duk
e dh
n
kara
kter
istik
at e
saj
3. T
in
terp
reto
j r
nds
in
e sh
tres
s s
oz
onit
pr
jet
n n
tok
dhe
pas
ojat
e n
diki
mit
t v
epri
mta
ris
nj
erz
ore
n t
Atm
osfe
ra d
he p
rb
rja
e sa
jte
ksti
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
16 A
tmos
fera
13
or
2 1.
T
evid
ento
j r
nds
in
e rr
ezati
mit
diel
lor
2. T
an
aliz
oj
lloje
t e r
reza
timit
3. T
vl
ers
oj
ndik
imin
e r
reza
timev
e n
sis
tem
et
gjeo
fizik
e t
Tok
s
Rrez
atim
i die
llor
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
17
9 or
N
johu
ri
t re
ja
3 or
Pu
n
prak
tike
1 or
Pr
ojek
t
31.
T
anal
izoj
nd
rysh
imin
e te
mpe
ratu
rs
n k
oh
dhe
n h
aps
ir d
he fa
ktor
t q
nd
ikoj
n n
t
2. T
in
terp
reto
j s
hpr
ndar
jen
e te
mpe
ratu
rs
s a
jrit
n h
art
n e
izot
erm
ave
3. T
vl
ers
oj
ndik
imin
e n
drys
him
it t
vle
rave
t
tem
pera
tur
s n
gje
osis
tem
4. T
da
lloj
lloj
et k
ryes
ore
t a
para
tura
ve p
r m
atje
n e
tem
pera
tur
s
Tem
pera
tura
t e a
jrit
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
18Pu
n p
rakti
ke4
1. T
llo
gari
s te
mpe
ratu
rn
mes
atar
e di
tore
, muj
ore
e vj
etor
e t
ajr
it2.
T
lloga
ris
am
plitu
dat d
itore
dhe
vje
tore
t
tem
pera
tur
s s
ajr
it
Pun
pr
akti
ke n
r.2:
Llog
aritn
i tem
pera
tur
n m
esat
are
dito
re, m
ujor
e dh
e vj
etor
e
teks
tiT
dh
na s
tatis
tikor
e
194
1. T
fo
rmul
oj
konc
epte
t: la
gsh
tir
e aj
rit,
lag
shtir
ab
solu
te d
he re
lativ
e2.
T
prs
hkru
aj
pro
esin
e k
onde
nsim
it t
avu
jve
t
ujit
dhe
form
imin
e v
ess
, mje
gull
s, b
rym
s e
reve
3. T
sh
pjeg
oj
kush
tet e
form
imit
t ll
ojev
e t
nd
rysh
me
t re
shje
ve4.
T
anal
izoj
sh
prn
darj
en n
ko
h d
he n
ha
psi
r
t re
shje
ve;
5. T
vl
ers
oj
rnd
sin
gj
eogr
afike
t re
shje
ve;
Uji
n a
tmos
fer
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
-
8
20Pu
n p
rakti
ke5
1. T
nd
rto
j d
he in
terp
reto
j g
rafik
t e
shp
rnd
arje
s ha
psi
nore
dhe
koh
ore
t re
shje
ve
Pun
pr
akti
kenr
.3:
Nd
rtim
i dhe
inte
rpre
timi
i gra
fikv
e t
shp
rnd
arje
s s
resh
jeve
T d
hna
sta
tisti
kore
215
1. T
an
aliz
oj
ndry
shim
et e
trys
nis
atm
osfe
rike
n
koh
e n
ha
psi
r2.
T
prs
hkru
aj
shka
lln
baro
met
rike
dhe
p
rdor
imin
e s
aj
Trys
nia
atm
osfe
rike
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
226
1. T
an
aliz
oj
fakt
ort
kry
esor
q
pr
cakt
ojn
el
emen
tt e
er
s2.
T
shpj
egoj
er
rat
e q
arku
llim
it t
pr
gjith
shm
dh
e fo
rmim
in e
tyre
3. T
p
rshk
ruaj
er
rat
loka
le.
Err
at d
he s
iste
met
e ty
re
krye
sore
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
237
1. T
fo
rmul
oj
konc
epte
t mas
aj
rore
dhe
fron
t2.
T
anal
izoj
ci
klon
in d
he a
ntici
klon
in3.
T
shpj
egoj
nd
ikim
in e
regj
imit
cikl
onik
n
gjer
sit
m
esat
are
Mas
at a
jrore
dhe
fron
tet .
te
ksti
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
24V
zhgi
m
61.
T
prg
atis
nj
pro
jekt
pr
mes
hul
umtim
it n
bu
rim
e t
ndr
yshm
e in
form
acio
ni (l
ibra
, rev
ista
, In
tern
et) p
reza
ntim
e m
bi to
rnad
ot, u
raga
nt,
tipa
ret
e ty
re, z
onat
m
t p
reku
ra p
rej t
yre,
dm
et m
ater
iale
dh
e nj
erz
ore,
par
ashi
kim
i i ty
re p
rm
es s
atel
itve
Vzh
gim
: Pre
zanti
me
pr
torn
adot
, ura
gane
t dhe
tip
aret
e ty
re
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
258
1. T
fo
rmul
oj
konc
epte
t mot
dhe
klim
2.
T
anal
izoj
fa
ktor
t q
nd
ikoj
n n
fo
rmim
in e
kl
ims
3. T
vl
ers
oj
rnd
sin
e
klim
s p
r je
tn
dhe
proc
eset
n
Tok
Moti
dhe
klim
a te
ksti
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
26 9
1. T
kl
asifi
koj
zon
at k
limati
ke n
ga e
kuat
ori n
po
le 2
. T
inte
rpre
toj
har
tat e
ndr
yshm
e si
nopti
keZo
nat k
limati
keH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rnet
Hra
t e z
onav
e kl
imati
ke
27Pr
ojek
t7
2. T
re
aliz
oj
n g
rup
nj
proj
ekt m
bi n
drys
him
et
klim
atike
, pas
ojat
, pol
itika
t men
axhu
ese
t ty
rePr
ojek
t kur
riku
lar:
N
drys
him
et k
limati
ke d
he
feno
men
et e
kstr
eme
t
moti
t
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
-
9
28 H
idro
sfer
a 10
or
8 or
N
johu
ri
t re
ja
101.
T
prs
hkru
aj
hidr
osfe
rn
dhe
lidhj
en e
saj
me
sist
emet
e tj
era
(lito
sfer
n, a
tmos
fer
n, b
iosf
ern
)2.
T
inte
rpre
toj
qar
kulli
min
e u
jit n
na
tyr
3. T
id
enti
fikoj
ve
tit
fizik
e e
kim
ike
t u
jit t
oq
eane
ve e
det
eve
Hid
rosf
era,
pr
brj
a, v
etit
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
291
or
Proj
ekt
1 or
P
rsr
itje
1 or
Te
stim
111.
T
prc
akto
j fo
rmat
e l
vizj
eve
t u
jra
ve o
qean
ike
2. T
sh
pjeg
oj
elem
ente
t e v
als
det
are
dhe
mn
yrn
e
form
imit
t v
alv
e de
tare
Val
t det
are
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
3012
1. T
an
aliz
oj
shka
qet e
form
imit
t b
atica
ve d
he
zbati
cave
dhe
pas
ojat
e ty
re2.
T
vler
soj
r
nds
in
e ba
ticav
e e
zbati
cave
dhe
sh
fryt
zim
in e
ene
rgjis
s
tyre
nga
nje
riu
Batic
at d
he z
batic
at
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
3113
1. T
an
aliz
oj
lvi
zjen
e r
rym
ave
oqea
nike
, fak
tor
t q
ndi
kojn
n
for
mim
in e
tyre
dhe
lloj
et k
ryes
ore
t
kty
re r
rym
ave;
2. T
vl
ers
oj
rnd
sin
e
rrym
ave
oqea
nike
pr
kl
imn
n
Tok
Rrym
at o
qean
ike
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
3214
1. T
p
rshk
ruaj
ka
rakt
eris
tikat
kry
esor
e t
pje
sve
p
rbr
se
t lu
mit
2. T
an
aliz
oj
regj
imin
hid
rolo
gjik
t lu
men
jve
Lum
enjt
dhe
rre
gjim
i hi
drol
ogjik
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
33
151.
T
anal
izoj
liq
enet
sip
as o
rigj
ins
s
form
imit
t
tyre
sho
qru
ar m
e sh
embu
j kon
kret
ng
a bo
ta e
ven
di
yn
2. T
p
rshk
ruaj
ev
oluc
ioni
n e
liqen
eve
n k
net
dh
e fa
ktor
t q
nd
ikoj
n n
k
t s
hnd
rrim
Liqe
net
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
3416
1. T
da
lloj
lloj
et e
uj
rave
nn
tok
sore
dhe
mn
yrn
e
form
imit
t ty
re;
2. T
p
rshk
ruaj
llo
jet e
ndr
yshm
e t
bur
imev
e3.
T
vler
soj
sh
fryt
zim
in e
uj
rave
nn
tok
sore
n
prm
jet h
apje
s s
pus
eve
dhe
rnd
sin
e
buri
mev
e
Uj
rat n
tok
sor
ete
ksti
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
3517
1. T
an
aliz
oj
kush
tet e
form
imit
t b
ors
s
prh
ersh
me
dhe
akul
lnaj
ave;
2.T
dife
renc
oj
akul
lnaj
at m
alor
e ng
a at
o ko
ntine
ntal
e
Bora
e p
rhe
rshm
e dh
e ak
ulln
ajat
H
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
-
10
36Pr
ojek
t8
1. T
re
aliz
oj
n g
rup
nj
proj
ekt m
bi ro
lin e
hi
drog
rafis
(lu
m, l
iqen
, uj
ra n
nto
kso
r, b
urim
e,
etj.,
n
var
si t
zon
s k
u ba
non)
n
aspe
ktet
nat
yror
e dh
e ek
onom
ike
t a
saj z
one
apo
rajo
ni.
Proj
ekt
mbi
rolin
e
hidr
ogra
fis
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
37P
rsr
itje
9P
rsr
itje
e k
apitu
llit t
at
mos
fer
s dh
e hi
dros
fer
s38
10
Testi
m (m
odel
e te
sti)
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
39
Lito
sfer
a dh
e hi
stor
ia e
To
ks
8 o
r
181.
T
dife
renc
oj
shtr
esat
e to
ks
duke
dh
n v
eor
it
krye
sore
t s
ecil
s pr
ej ty
re;
2. T
sh
pjeg
oj
ndry
shim
in e
tem
pera
tur
s, tr
ysni
s
dhe
dend
sis
n
bre
nds
i t
Tok
s
Lito
sfer
a dh
e tip
aret
e s
ajte
ksti
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
406
or
Njo
huri
t
reja
1
or
Eksk
ursi
on1
or
Ese
vl
ers
uese
191.
T
prs
hkru
aj
mn
yrn
e fo
rmim
it t
min
eral
eve
dhe
veti
t fi
zike
t ty
re (f
ort
sia,
ngj
yra,
shk
lqi
mi,
thye
rja)
2. T
vl
ers
oj
prd
orim
et e
ndr
yshm
e t
min
eral
eve
3. T
p
rshk
ruaj
llo
jet k
ryes
ore
t s
hkm
binj
ve
4. T
in
terp
reto
j c
iklin
e s
hkm
bit d
he p
roce
set q
nd
odhi
n n
t
Shk
mbi
njt
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
4120
1. T
an
aliz
oj
kriji
min
e m
agm
s d
he m
nyr
n e
fo
rmim
it t
shk
mbi
njve
mag
mati
k2.
T
dife
renc
oj
shk
mbi
njt
mag
mati
k s
ipas
p
rbr
jes
s m
agm
s
Shk
mbi
njt
mag
mati
k
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
4221
1. T
sh
pjeg
oj
kush
tet e
form
imit
t s
hkm
binj
ve
sedi
men
tar
dhe
lloj
et e
tyre
2. T
sh
pjeg
oj
mn
yrn
e fo
rmim
it t
shk
mbi
njve
m
etam
orfik
dh
e llo
jet e
tyre
3. T
v
zhgo
j n
ka
mpi
one
t n
drys
hm
min
eral
esh
dhe
shk
mbi
njsh
nd
rysh
imet
mid
is ty
re4.
T
vler
soj
r
nds
in
gjeo
grafi
ke d
he e
kono
mik
e t
sh
km
binj
ve
Shk
mbi
njt
sed
imen
tare
dh
e m
etam
orfik
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
4311
Eksk
ursi
on n
la
bora
tori
n gj
eolo
gjik
(vz
hgim
nr.
1)te
ksti
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
-
11
4422
1. T
p
rshk
ruaj
m
nyr
at e
form
imit
t fo
sile
ve2.
T
dife
renc
oj
mos
hn
abso
lute
dhe
rela
tive
t
shk
mbi
njve
dhe
mn
yrat
e p
rca
ktim
it t
tyre
3.
T
prs
hkru
aj
ndar
jen
e ko
hs
gjeo
logj
ike
n e
ra
dhe
peri
udha
4. T
in
terp
reto
j e
volu
cion
in e
bot
s s
gj
all
gja
t
err
ave
t n
drys
hme
gjeo
logj
ike
dhe
ndry
shim
et q
ka
n n
dodh
ur n
si
prf
aqen
e T
oks
Gje
okro
nolo
gjia
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
45Es
e vl
ers
uese
12
1. T
p
rgati
s n
j e
se v
ler
sues
e m
bi r
nds
in
e fo
sile
ve p
r d
okum
entim
in e
ngj
arje
ve d
he d
ukur
ive
(pr
mes
hul
umtim
it n
bur
ime
t n
drys
hme
info
rmac
ioni
si I
nter
net,
lite
ratu
r, a
po d
shm
i ko
nkre
te)
Ese
vle
rsu
ese:
Rn
dsi
a e
fosi
leve
pr
dok
umen
timin
e
s k
alua
rs
mat
eria
le n
ga in
tern
eti
46Bi
osfe
ra
2 or
1
or
Njo
huri
t
reja
231.
T
prk
ufizo
j b
iosf
ern
, eko
sist
emin
, bi
odiv
ersi
tetin
, pop
ulla
tn,
bio
mas
n2.
T
anal
izoj
fa
ktor
t q
nd
ikoj
n n
bo
tn
bim
ore
e sh
tazo
re
Bios
fera
te
ksti
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
Har
ta e
bim
sis
47
1 or
p
roje
kt
krk
imor
13
1. T
vl
ers
oj
rnd
sin
e
men
axhi
mit
n m
nyr
t
q
ndru
eshm
e t
bot
s b
imor
e2.
T
real
izoj
n
gru
p pr
ojek
te k
rki
mor
e m
bi
prh
apje
n e
bot
s bi
mor
e e
shta
zore
(p.s
h.,
n z
onn
ku
jeto
n, ra
jon
apo
m
gjer
) p
rm
es s
hfry
tzi
mit
t
lidhj
eve
ndr
lnd
ore
Proj
ekt k
urri
kula
r :
Prh
apja
e b
ots
bim
ore
dhe
shta
zore
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
48Kr
eu IV
D
inam
ika
e To
ks
18 o
r
11.
T
prs
hkru
aj
konc
eptin
plla
ka te
kton
ike
dhe
shp
rnda
rjen
e ty
re2.
T
anal
izoj
m
nyr
n e
lvi
zjes
s
tyre
3. T
lis
toj
arg
umen
tet q
m
bsh
tetin
tekt
onik
n e
pl
laka
ve d
he k
und
rshti
t4.
T
anal
izoj
llo
jet e
kufi
jve
t p
llaka
ve te
kton
ike
Tekt
onik
a e
plla
kave
49
21-
t s
hpje
goj
kri
jimin
e to
pogr
afis
s
sip
rfaq
es s
to
ks
dhe
t d
yshe
mes
s
oqe
anit
prm
es te
kton
iks
s
plla
kave
2. T
p
rshk
ruaj
re
lievi
n e
fund
it t
oqe
anit
Relie
vi i
Tok
ste
ksti
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
50N
drys
him
e n
Tok
n
n nd
ikim
in e
fo
rcav
e t
br
ends
hme
8 or
31.
T
prs
hkru
aj
lloje
t e l
vizj
eve
luha
tse
2. T
an
aliz
oj
shka
qet e
lvi
zjev
e lu
hat
se d
he p
asoj
at
e ty
re3.
T
prm
end
ds
hmi t
l
vizj
eve
luha
tse
poz
itive
dh
e ne
gativ
e
Lvi
zjet
luha
tse
te
ksti
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
-
12
516o
r N
johu
ri
t re
ja
2 or
P
roje
kt
krk
imor
41.
T
anal
izoj
l
vizj
et r
rudh
oss
e e
shk
put
se d
he
shka
qet e
tyre
2. T
ev
iden
toj
form
at e
relie
vit q
kr
ijohe
n si
pas
oj
e l
vizj
eve
rrud
hos
se e
shk
put
se
Lvi
zjet
rru
dhos
se
dhe
shk
put
se
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
525
1. T
sh
pjeg
oj
duku
rin
e fo
rmim
it t
trm
etev
e2.
T
prs
hkru
aj
tipat
e t
rmet
eve
sipa
s th
ell
sis
dhe
or
igjin
s3.
T
treg
oj
inst
rum
ente
t q
prd
oren
pr
regj
istr
imin
e
trm
etev
e dh
e p
r llo
gari
tjen
e in
tens
itetit
t ty
re4.
T
iden
tifik
oj
paso
jat e
trm
etev
e
Trm
etet
te
ksti
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
536
1. T
p
rshk
ruaj
vu
llkan
in, p
jes
t pr
br
se t
tij,
prod
ukte
t vul
lkan
ike,
pr
mes
mak
etev
e t
nd
rtua
ra
prej
tij/
saj
2. T
an
aliz
oj
shka
qet e
shp
rth
imit
t v
ullk
anev
e 3.
T
dife
renc
oj
lloje
t e s
hpr
thim
eve
dhe
form
at
vullk
anik
e q
kri
jojn
4.
T
vler
soj
rr
jedh
ojat
e v
ullk
anev
e
Vullk
anet
te
ksti
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
54Pr
ojek
t ku
riku
lar
141.
T p
rca
ktoj
n
har
t s
hpr
ndar
jen
gjeo
grafi
ke t
vu
llkan
eve
2. T
p
rcak
toj
n
hart
sh
prn
darj
en g
jeog
rafik
e t
t
rmet
eve
Proj
ekt k
urri
kula
r:
Prh
apja
e t
rmet
eve
dhe
vullk
anev
e n
bot
Har
ta e
zon
ave
sizm
ike
dhe
vullk
anik
e
55Pr
ojek
t ku
rrik
ular
151
T re
aliz
oj
n g
rup
nj
proj
ekt m
bi h
isto
riku
n e
trm
etev
e m
t
md
henj
n
vend
in to
n d
he p
asoj
at
q i
kan
sho
qru
ar2.
T
real
izoj
n
gru
p nj
pr
ojek
t mbi
his
tori
kun
e vu
llkan
eve
m
t m
dhe
nj n
bo
t d
he p
asoj
at q
i
kan
sho
qru
ar
Pro
jekt
kur
riku
lar
: P
rhap
ja e
trm
etev
e dh
e vu
llkan
eve
n b
ot
Har
ta e
zon
ave
sizm
ike
dhe
vullk
anik
e
56N
drys
him
e n
Tok
n
n nd
ikim
in e
fo
rcav
e t
ja
shtm
e 10
or
71.
T
prk
ufizo
j k
once
ptin
tjet
rsi
m fi
zik,
kim
ik e
bi
olog
jik2.
T
anal
izoj
k
usht
et n
t
cila
t ndo
dh s
ecili
pre
j tj
etr
sim
eve
3. T
ar
gum
ento
j n
diki
min
e tj
etr
sim
it n
din
amik
n
e si
prf
aqes
s
Tok
s
Proc
esi i
tjet
rsi
mit
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
57
81.
T
prs
hkru
aj
proc
esin
e fo
rmim
it t
dhe
rave
2. T
an
aliz
oj
fakt
ort
q
ndik
ojn
n
form
imin
e
dher
ave
3. T
da
lloj
sht
resa
t e d
hera
ve d
he v
eor
it e
tyre
Proc
esi
i for
mim
it t
dh
erav
ete
ksti
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
-
13
588
or
Njo
huri
t
reja
91.
T
evid
ento
j n
diki
min
e g
ravi
tetit
n
relie
vet m
e pj
err
si2.
T
anal
izoj
ku
shte
t n
t c
ilat n
dodh
in r
rsh
qitj
et,
rrz
imet
dhe
she
mbj
et3.
T
vler
soj
nd
ikim
in e
vep
rim
tari
s s
gr
avite
tit
n re
lievi
n e
vend
it to
n (r
rsh
qitj
et, r
rzi
met
, sh
embj
et)
Duk
urit
shp
ator
ete
ksti
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
591
or
Ese
argu
men
-tu
ese
1 or
prs
ritj
e
101.
T
anal
izoj
ve
prim
tari
n g
rry
ese,
tran
spor
tues
e e
depo
zitu
ese
t e
rs
dhe
form
at k
arak
teri
stike
t
relie
vit q
kr
ijohe
n si
pas
oj
e sa
j2.
T
vler
soj
r
nds
in
e sh
fryt
zim
it t
ene
rgjis
s
er
s si
bur
im a
ltern
ativ
i ene
rgjis
Vepr
imta
ria
e e
rs
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
6011
1. T
an
aliz
oj
vepr
imta
rin
gr
ryes
e, tr
ansp
ortu
ese
e de
pozi
tues
e t
uj
rave
rrj
edh
se (l
umen
j, p
rren
j) dh
e fo
rmat
e k
riju
ara
prej
saj
2. T
vl
ers
oj
rnd
sin
e
shfr
ytz
imit
t
pote
ncia
leve
hid
roen
ergj
etik
t lu
men
jve
n v
endi
n to
n
Vepr
imta
ria
e uj
rave
rr
jedh
se
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
6112
1. T
p
rkufi
zoj
kon
cepti
n ka
rst
2. T
an
aliz
oj
kush
tet n
t
cila
t zhv
illoh
et p
roce
si i
kars
tit3.
T
prs
hkru
aj
form
at s
ipr
faq
sore
dhe
n
ntok
sor
e t
kri
juar
a ng
a ve
prim
tari
a ka
rstik
e4.
T
argu
men
toj
vle
rn
e m
jedi
seve
kar
stike
Vepr
imta
ria
kars
tike
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
6213
1- t
ana
lizoj
ve
prim
tari
n g
rry
ese,
tran
spor
tues
e e
depo
zitu
ese
t a
kulln
ajav
e dh
e fo
rmat
e k
riju
ara
prej
saj
;
Vepr
imta
ria
e ak
ulln
ajav
ete
ksti
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
6316
1- t
pr
gati
s n
j e
se a
rgum
entu
ese
mbi
pas
ojat
gl
obal
e t
shk
rirj
es s
ak
ulln
ajav
e; E
se a
rgum
entu
ese
Pa
soja
t glo
bale
t s
hkri
rjes
s
aku
llnaj
ave
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
64
141.
T
anal
izoj
ve
prim
tari
n g
rry
ese,
tran
spor
tues
e e
depo
zitu
ese
n b
rigj
et d
etar
e2.
T
prs
hkru
aj
form
at e
kri
juar
a ng
a ve
prim
tari
a g
rrye
se, t
rans
port
uese
dhe
dep
ozitu
ese
e de
teve
3.T
kla
sifik
oj
tipat
e b
regd
etev
e (i
ult
, i la
rt)
dhe
ka
rakt
eris
tikat
e ty
re.
Vepr
imta
ria
e va
lve
det
are
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
6517
Prs
ritj
a e
linj
s D
inam
ika
e To
ks
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
-
14
66Kr
eu V
M
jedi
si d
he
shoq
ria
7 or
11.
T
inte
rpre
toj
kon
cepti
n p
r m
jedi
sin
dhe
zhvi
llim
in e
qn
drue
shm
2. T
an
aliz
oj
ndik
imin
poz
itiv
dhe
nega
tiv t
ve
prim
tari
s s
nj
eriu
t n
mje
dis
Mje
disi
dhe
zhv
illim
i i
qnd
rues
hm
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
674
or
Njo
huri
t
reja
2 or
P
roje
kt
krk
imor
1
or
testi
m
21.
T li
stoj
fo
rmat
kry
esor
e t
ndo
tjes
2.T
ana
lizoj
sh
kaqe
t kry
esor
e t
ndo
tjes
s
tok
s;
3.T
vle
rso
j p
asoj
at e
ndo
tjes
s
tok
s;4.
T
disk
utoj
r
nds
in
e m
irm
enax
him
it t
toka
ve
Ndo
tja
e To
ks
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
683
1.T
ana
lizoj
nd
otje
n e
ajri
t duk
e id
entifi
kuar
fa
ktor
t k
ryes
or
q n
diko
jn
n t
2.T
pr
shkr
uaj
sm
ogun
, shi
un a
cid
dhe
paso
jat e
ty
re3.
T v
ler
soj
rnd
sin
e
cil
sis
s
ajri
t pr
or
gani
zmat
e g
jall
dhe
sh
ndeti
n e
njer
zve
4.T
jap
opi
nion
e p
r m
und
sin
e m
inim
izim
it t
nd
otje
s s
ajr
it dh
e p
rmir
sim
it t
cil
sis
s
tij
Ndo
tja
e aj
rit
teks
tiH
arta
,Atla
se t
nd
rysh
me,
mat
eria
le
nga
inte
rneti
694
1.T
ana
lizoj
nd
otje
n e
ujit
duke
iden
tifiku
ar fa
ktor
t
krye
sor
q
ndik
ojn
n
t2.
T v
zhg
oj
ndot
jen
e uj
it n
nj
zon
pr
an
shko
lls
e t
dis
kuto
j m
bi n
diki
min
e n
dotj
es s
uj
it n
mje
dis
dhe
n s
hnd
etin
e nj
erz
ve3.
T p
rsh
krua
j d
isa
ndr
pro
blem
et m
t
md
ha
glob
ale
me
buri
met
ujo
re, s
i: th
ats
ira, r
ritj
a e
popu
llsis
, u
jitja
4.T
iden
tifik
oj
stra
tegj
i t
mun
dshm
e t
mbr
ojtj
es
s u
jit
Ndo
tja
e uj
itte
ksti
Har
ta ,A
tlase
t
ndry
shm
e, m
ater
iale
ng
a in
tern
eti
70Pr
ojek
t k
rkim
or
181.
T p
rga
tis
nj
rapo
rt m
bi n
j p
robl
em t
cak
tuar
m
jedi
sor
(p.s
h.: n
dotj
a e
ajri
t n
qyte
tin e
Tira
ns,
El
basa
nit,
etj
., fa
ktor
t, p
asoj
at,;
ndot
ja e
ujit
n
liqen
in e
Ohr
it, fa
ktor
t, p
asoj
at, e
tj).
2 T
vle
rso
j k
ompl
eksi
tetin
e T
oks
dhe
nd
rve
prim
in m
e ak
tivite
tin n
jer
zor.
Proj
ekt:
Ra
port
mje
diso
r pe
r nd
otje
n e
mje
disi
t
71Pr
ojek
t k
rkim
or19
1.T
pr
gati
s n
j ra
port
mbi
nj
pro
blem
t c
aktu
ar
mje
diso
r (p
.sh.
: ndo
tja
e aj
rit n
qy
tetin
e T
iran
s,
Elba
sani
t, e
tj.,
fakt
ort
, pas
ojat
,; nd
otja
e u
jit n
liq
enin
e O
hrit,
fakt
ort
, pas
ojat
, etj
).2
T v
ler
soj
kom
plek
site
tin e
Tok
s d
he
ndr
vepr
imin
me
aktiv
itetin
nje
rzo
r.
Proj
ekt:
Ra
port
mje
diso
r pe
r nd
otje
n e
mje
disi
t
72Te
stim
20
Testi
m v
jeto
r: T
est 1
,Tes
t 2
-
15
HYRJELibri N ndihm t msuesit ka si qllim t`u ofroj msuesve nj
alternativ ndihmse pr zhvillimin e ors s msimit, me metoda sa m
bashkkohore, si dhe synimin q t nxis te nxnsit t menduarit kritik.
Autorja krkon t`ua lehtsoj punn msuesve, ti aftsoi nxnsit n t
fituarit e shprehive t ndryshme t komunikimit, n shprehit e puns n
grup etj.
N libr jan rekomanduar teknika t ndryshme msimdhnie, n prshtatje
me objektivat msimore t temave t ndryshme. Pr t gjitha modelet e
rekomanduara sht prdorur struktura trefazshe e msimit (ERR). Kjo
struktur sht prdorur nga msues me prvoj dhe krijon mundsi pr
prdorimin e teknikave t larmishme. Struktura e rekomanduar krijon
prparsi pr nxnsit, duke shrbyer si udhrrfyes i shklqyer pr t gjitha
kategorit e niveleve t msimnxnies.
Struktura ERR ka prparsi edhe n drejtim t t lexuarit dhe t nxnit
t drejtuar nga msuesi, duke krijuar hapsira t gjera n fushn e t
kuptuarit, t t vepruarit logjik, por, sidomos, n fushn e prpunimit
t njohurive (punt praktike, veprimtarit mjedisore etj.). Me modelet
e paraqitura nuk pretendojm q t japim shabllone ditarsh, n kuptimin
e mirfillt, por struktura ditarsh me teknika q e ndihmojn msuesin
pr ta ndar me arsye orn e msimit. Teknikat e prdoruara jan: Teknika
e Parashikimit me terma paraprake, DRTA (veprimtaria e t menduarit
dhe t lexuarit t drejtuar), Kubimi, Kllasteri, Leksioni i avancuar,
Rrjeti i diskutimit, Tabela e koncepteve, Diagrami i Venit, Metoda
e kombinimit. Shpresojm se rekomandimet do t jen t vlefshme dhe n
ndihm t msuesve, t cilt do ta prdorin kt libr.
T nisur nga qllimi pr t`ju ndihmuar n organizimin sa m t mir e m
t suksesshm t ors s msimit dhe pr t qen larg monotonis, shprehim
bindjen se kombinimi i teknikave t msiprme, gjat tri fazave t
organizimit t msimit, krijon hapsira krijuese, si pr msuesin edhe
pr nxnsin, duke e br interesante, t kndshme dhe trheqse orn e
msimit. TIRAN, 2011 AUTORJA
-
16
Msimi 1.1 far studion Shkenca e Toks?
N prfundim t msimit nxnsit do t jen t aft: t evidentojn
domosdoshmrin e lindjes dhe rndsin e shkencs s Toks; t rendisin
shkencat q bjn pjes n grupin e shkencs s Toks; t analizojn objektin
e studimit dhe detyrat e shkencs s Toks.
Fjal ky: mekanika qiellore, kompleksitet.
Struktura e msimit E Kllaster 10 minutaR INSERT 25 minutaR
Shkrim i lir 10 minuta
Burimet (Mjetet) Pr kt tem msuesi mund t shfrytzoj: harta t
ndryshme: hartn fizike dhe politike t bots, hartn e zbulimeve t
mdha gjeografike, si dhe atlase t ndryshme.
ZHVILLIMIEvokimi (Kllaster) Nprmjet kllasterit, nxnsit do t
shprehin njohurit e tyre pr rajonin, n kuptimin e konceptit.
Tok prshkruaj pamjen fizike Shkenca e Toks sqaron Veprimtarin
shoqrore faktort
Realizimi i kuptimit (INSERT) N vijim, msuesi e ndan klasn n
grupe dyshe dhe u krkon nxnsve t lexojn tekstin, duke vendosur
shenjat n tabeln e mposhtme:
(kontrollo) Nse dika q lexoni, pohon at q dini.
+ (plus) Nse nj pjes e informacionit sht e re pr ju.
- (minus) Nse nj ose disa informacione jan ndryshe nga ajo q
dini.
? (pikpyetje) Nse ka informacion q sht i paqart pr ju.
Punohet n grup, konsultohet brenda grupit dhe nxnsit dalin me nj
prfaqsues q lexon punn e br. Ktu sht vendi q msuesi t paraqes
informacionin e ri ose t sqaroj konceptet e paqarta.
-
17
Reflektimi (Shkrim i lir) Msuesi u krkon nxnsve q, nprmjet nj
shkrimi t shkurtr, pasi t ken prdorur tekstin pr informim, t japin
mendime mbi domosdoshmrin e zbulimit t territoreve t reja dhe
motivet e zbulimeve. Msuesi dgjon mendimet e nxnsve dhe bn nj
prmbledhje t tyre.
Detyr: Nxnsve u krkohet t bjn krkime mbi arritjet kryesore t
shkencave q bjn pjes n grupin e Shkencs s Toks. sht e udhs q nxnsit
ti shoqrojn krkimet e tyre me fakte konkrete.
Msimi 1.2. Shkenca dhe teknologjia e n eksplorimin e hapsirs
N prfundim t msimit nxnsit do t jen t aft: t prshkruajn
konstelacionet dhe galaktikat, shoqruar me shembuj t disa
prej tyre; t diskutojn mbi arritjet e shkencs dhe teknologjis,
pr eksplorimin e
hapsirs.
Fjal ky: qiellvzhgues, dinamika qiellore.
Struktura e msimit
E Parashikimi me terma paraprake 10 minutaR DRTA 25 minutaR
Diagrami i Venit 10 minuta
Burimet (Mjetet) Pr kt tem msuesi mund t shfrytzoj: hartn e
sistemit diellor, materiale nga Interneti, atlase dhe albume, foto
etj., nga astronomia. ZHVILLIMIEvokimi (Parashikimi me tema
paraprake) Jepen disa terma paraprake: gjithsi, galaktik,
konstelacion, satelit artificial dhe astronaut. Duke u nisur nga
kto terma, nxnsit do t ndrtojn nj marrdhnie t shkurtr midis
tyre.
-
18
Realizimi i kuptimit (DRTA, veprimtaria e t menduarit dhe t
lexuarit t drejtuar) Gjat ksaj veprimtarie nxnsit nxiten t mendojn
gjat kohs q lexojn, t bjn lidhje t dukurive dhe t nxjerrin
prfundime. Kjo veprimtari do t organizohet grafikisht n kt
mnyr:
far kuptoni me kto koncepte?
Cilat jan disa nga temat-baz t hapsirs?
Cili sht roli i NASA-s n studimin e hapsirs?
Pr t plotsuar tabeln, msuesi rekomandohet t bj pyetjet e
mposhtme, t cilat e prqendrojn vmendjen e nxnsve n konceptet-baz:
kuptoni me gjithsi?, Cilat jan disa galaktika q ju njihni?, Cilat
jan disa konstelacione q njerzit i prdorin si pika orientimi?, Prse
sht i domosdoshm studimi i hapsirs?, Prse sht e veant t qenit
astronaut?.
Nxnsit i shkruajn n fletoret e tyre prgjigjet q ata mendojn, por
edhe ato prgjigje q do t jepen n klas, pasi ata ta ken lexuar
tekstin pjes-pjes, sipas pyetjeve q u orienton msuesi. Kjo teknik,
q mund t zgjas 20-25 minuta, e mban gjall kureshtjen e nxnsve deri
n fund, kur ata arrijn t nxjerrin prfundimet individuale pr rndsin
e pes koncepteve-baz n gjeografi, si marrdhnie q njerzit krijojn me
territorin ku ata banojn, por edhe m gjer. Nxnsit, si e shohim,
kryejn disa procese gjat prdorimit t ksaj teknike, duke u
prqendruar n t kuptuarit, t dgjuarit aktiv, n marrjen e
informacionit dhe n arritjen e prfundimeve.
Reflektimi (Diagrami i Venit) Pr kt faz, rekomandohet Diagrami i
Venit, pasi nxit te nxnsit aftsin pr t arritur n prfundime
individuale dhe m pas n grup, pas nj pune t orientuar me tekstin.
Cilat jan kriteret e przgjedhjes s rajoneve fizike dhe humane?
Detyr: Nxnsve u krkohet t bjn krkime dhe t gjejn argumente q
dshmojn se eksplorimi i hapsirs do t vazhdoj t jet objekt i
studimeve t s ardhmes. sht mir q nxnsit ti shoqrojn krkimet e tyre
me fakte e foto nga mjedisi ku ata jetojn, nga qyteti, fshati apo
edhe krahina, s cils ata i prkasin.
GjithsiaSistemi Diellor
NASA
-
19
Msimi 1.6 : Forma dhe prmasat e toks
N prfundim t msimit nxnsit do t jen t aft: t prshkruajn formn e
Toks, prmasat e saj dhe rndsin e tyre; t identifikojn provat q
tregojn se Toka rrotullohet rreth boshtit t saj; t shpjegojn
pasojat e rrotullimit t Toks rreth boshtit.
Fjal ky: rrotullim, qarkullim.
Struktura e msimit: E Brainstorming 15 minuta
R Tabela e koncepteve 20 minuta
R Turi i galeris 10 minuta
Burimet (Mjetet) Pr kt tem msuesi mund t shfrytzoj: hartn e
sistemit diellor, pamje nga Interneti etj.
ZHVILLIMIEvokimi (Brainstorming) Nxnsit ndahen n grupe dhe
numrohen nga 1-3. Secili grup do t shkruaj nj list me emra: Grupi i
par me provat e rrotullimit ditor t toks; grupi i dyt me arsyet se
prse njerzit nuk e dallojn kt lvizje; grupi i tret me rrjedhimet
gjeografike t rrotullimit ditor. Diskutohet me nxnsit rreth
pyetjeve: Cilat jan ndikimet e rrotullimit ditor n jetn e njerzve?
Po te bota bimore e shtazore? Argumentet q nxnsit sjellin shkruhen
n tabel.
Realizimi i kuptimit (Tabela e koncepteve) Nxnsit ndahen sipas
grupeve t formuara gjat Brainstorming.
shtjet kryesore shtje kryesore
Nxnsit sipas grupeve t formuara gjat Brainstorming, rigrupohen n
grupe nga 1-3 ( grupet familjare ) dhe m pas rigrupohen prsri sipas
numrave t caktuar (tavolina me grupe ekspertsh). Nxnsit me numrin 1
punojn pr shtjen e par, numrat 2 pr shtjen e dyt e numrat 3 pr
shtjen e tret. Pasi prfundojn diskutimet n nivel ekspertsh, nxnsit
kthehen n grupet familjare dhe secili flet pr shtjen e tij. Grupet
familjare prgatitin tabeln e mposhtme:
1. Prse themi q rrotullimi ditor ndikon n jetn e njerzve?
2. Prse themi q rrotullimi ditor ndikon n ciklet jetsore t
gjallesave?
3. Cili sht ndikimi i rrotullimit ditor n modelimin e formave t
relievit?
-
20
Rrotullimi ditor i toks Provat Rrjedhimet gjeografike Rndsia
praktike
N prfundim, nxnsit ballafaqohen dhe krahasojn idet dhe vlersimet
e tyre pr shtjet kryesore. N kt moment, sht koha kur msuesi bn
shpjegimin e informacionit t ri. Duhet t bhet kujdes nga msuesi q t
sqarohen t gjitha konceptet e reja.
Reflektimi (Turi i galeris) Secili grup e vendos tabeln e
plotsuar n mur dhe t gjitha grupet shohin punn e br nga shokt e
tjer, me an t vizits n galeri.
Detyr: Shkruani nj shkrim t shkurtr me temn: Sipas mendimit
tuaj, argumentoni se prse na duket se Toka nuk lviz, kur ne dim t
kundrtn.
Msimi 1.7 : Qarkullimi i Toks rreth Diellit
N prfundim t msimit nxnsit do t jen t aft: t shpjegojn lvizjen e
Toks rreth Diellit; t analizojn pasojat e ksaj lvizjeje.
Fjal ky: orbit, stin, tropik, rrethi polar.
Struktura e msimit E Brainstorming 15 minuta
R Tabela e koncepteve 20 minuta
R Turi i galeris 10 minuta
Burimet (Mjetet) Pr kt tem msuesi mund t shfrytzoj: hartn e
sistemit diellor, globin etj.
ZHVILLIMIEvokimi (Brainstorming)
Nxnsit ndahen n grupe dhe numrohen nga 1-3. Secili grup do t
shkruaj nj list me emra: grupi i par me provat e qarkullimit vjetor
t Toks; grupi i dyt me
-
21
arsyet se prse gjallesat krijojn cikle prej ksaj lvizjeje; grupi
i tret me rrjedhimet gjeografike t qarkullimit vjetor. Diskutohet
me nxnsit rreth pyetjes: Cilat jan ndikimet e qarkullimit vjetor n
jetn e njerzve? Po te gjallesat? Argumentimet q sjellin nxnsit
shkruhen n tabel.
Realizimi i kuptimit (Tabela e koncepteve) Nxnsit ndahen sipas
grupeve t formuara gjat Brainstorming.
shtjet kryesore Nxnsit rigrupohen n grupe nga 1-3 (grupet
familjare) dhe m pas: 1) Prse themi q qarkullimi vjetor rigrupohet
sipas numrave t caktuar? 2) Prse themi q qarkullimi vjetor ndikon n
jetn e bimve dhe t kafshve? Nxnsit me numrin 1 punojn pr shtjen e
par, numrat 2 pr shtjen e dyt
dhe numrat 3 pr shtjen e tret. 3) Cili sht ndikimi i qarkullimit
vjetor n modelimin e formave t relievit? Pasi prfundojn diskutimet
n nivel ekspertsh, nxnsit kthehen te grupet
familjare dhe secili flet pr shtjen e tij. Grupet familjare
prgatisin tabeln e mposhtme:
Qarkullimi vjetor i toks Provat Rrjedhimet gjeografike Rndsia
praktike
N prfundim, nxnsit ballafaqohen dhe krahasojn idet dhe vlersimet
e tyre pr shtjet kryesore. N kt moment, sht koha kur msuesi bn
shpjegimin e informacionit t ri. Duhet t bhet kujdes nga msuesi q t
sqarohen t gjitha konceptet e reja.
Reflektimi (Turi i galeris) Secili grup e vendos tabeln e
plotsuar n mur dhe t gjitha grupe shohin punn
e br nga shokt e tjer, me an t vizits n galeri.
Detyr:Shkruani nj shkrim t shkurtr me temn: Argumentoni rndsin e
qarkullimit t Toks n shprndarjen e drits dhe nxehtsis.
-
22
Veprimtari praktike NR.1: Ndrtimi i maketit t vendosjes s
Diellit dhe planetve n sistemin diellor
Vendi i zhvillimit: klasa
Koha n dispozicion: 45 minuta
Mjetet e puns praktike: fletore shnimesh, buk peshku, plastelin,
karton, materiale nga Interneti etj.
Detyrat: 1- t realizojn n grup projekte mbi ndrtimin e sistemit
diellor (pr shembull,
ndrtimi i nj maketi t vendosjes s Diellit dhe planetve n
sistemin diellor, me mjete si plastelin, karton etj.);
2- t realizojn n grup ose individualisht projekte krkimore pr
llojet e satelitve artificial dhe t sondave hapsinore.
Metodika e zhvillimit: Koha e detyrs tematike ndahet n dy pjes
kryesore: njohja me krkesat e puns dhe puna konkrete.
Njohja me krkesat e puns bhet nga msuesi, i cili i orienton
nxnsit pr detyrat q do t zgjidhin, n varsi t nntemave q ai ka
planifikuar.
Puna konkrete z pjesn m t madhe t kohs dhe ndahet n disa faza:
1- Ndarja e klass n grupe t vogla.2- Puna pr ndarjen e detyrave,
sipas objektivave. Po ju sugjerojm disa drejtime,
ku mund t krkoni pr objektivin e dyt:a- materiale nga Interneti
pr llojet e satelitve artificial;b- materiale nga Interneti pr
sondat hapsinore.3- Paraqitja e puns s secilit grup, krahasimi i
punimeve dhe diskutime rreth
tyre nga msuesi, pr t plotsuar paqartsit.
Vlersimi i puns mund t mos bhet pr t gjith klasn n kolon, por n
grupe, duke pasur parasysh disa elemente:
1- saktsin n zbatimin e detyrs, sipas krkess s dhn; 2-
prezantimin e puns, duke prdorur nj gjuh t pastr, t qart, me
terma
gjeografike dhe me logjik argumenti;3- ide origjinale, t
prdorura pr t ndrtuar maketin.
-
23
Msimi 2.1: Globi, Plani, Harta
N prfundim t msimit nxnsit do t jen t aft: t krahasojn mnyrat e
ndryshme t paraqitjes s siprfaqes s Toks n
glob, hart e plan; t analizojn elementet matematikore (rrjeti
hartografik, shkalla e harts)
dhe gjeografike t harts dhe prdorimin e tyre; t prcaktojn
largsin n terren, nprmjet shkalls s harts.
Fjal ky: shformim, metoda hartografike.
Struktura e msimit
E Kubimi 30 minutaRR Tabela e koncepteve 15 minuta
Burimet (Mjetet) Pr kt tem msuesi mund t shfrytzoj: harta t
ndryshme fizike, politike,
ekonomike t Shqipris, t Gadishullit t Ballkanit, t Evrops.
ZHVILLIMIEvokimi (Kubimi)
N fazn e evokimit nxnsit paraprgatiten pr t zbatuar me lehtsi
veprimet q parakupton teknika e kubimit. Edhe gjat evokimit nxnsit
mund t prshkruajn, t krahasojn, t shoqrojn, duke plotsuar tri faqet
e kubit.
Klasa ndahet n grupe me gjasht nxns. Msuesi u paraqet nxnsve
disa krkesa:
Prshkruani se far kuptoni me hart.Krahasoni midis tyre hartn me
planin. Shoqroni me opinionin tuaj: Cili sht raporti midis dy
elementeve t harts?
(Cila sht marrdhnia midis elementeve matematike dhe gjeografike
n paraqitjen e Toks?)
Realizimi i kuptimit (Kubimi) Analizoni: Rndsin e elementeve
matematike (t shkalls s harts dhe t
rrjetit hartografik). Zbatoni: Tregoni si paraqiten n harta
elementet gjeografike (relievi, detet,
lumenjt, liqenet, tokat etj., dhe elementet ekonomike (kulturat
bujqsore, degt e industris, zonat turistike etj.).
Argumentoni: Prse sht i rndsishm prdorimi i hartave n sektor
-
24
ekonomik, si turizmi, transporti? (Merrni nj qndrim pro ose
kundr problemit.) Nxnsit i shkruajn mendimet e tyre n faqet e kubit
dhe i shkmbejn prgjigjet
pr seciln faqe t kubit. Kjo teknik nxit aftsin e komunikimit
midis nxnsve dhe respektimin e mendimeve t tyre.
Reflektimi (Tabela e koncepteve) Duke prdorur maketin q paraqet
llojet e hartave dhe prparsit e secils lloj
harte, ndrtohet tabela e koncepteve, si m posht:
Prparsit T metat
Globi
Plani
Hartat
Detyr:Shkruani nj ese t shkurtr me temn Harta turistike e
Sarands m bri kureshtar t vizitoj Parkun Kombtar t Butrintit.
Msimi 2.2 : Rrjeti gjeografik dhe hartografik
N prfundim t msimit nxnsit do t jen t aft: t analizojn ndrtimin
e rrjetit gjeografik (sistemin e meridianve dhe
paralelve, gjatsin dhe gjersin gjeografike); t prshkruajn llojet
e projeksioneve hartografike; me ndihmn e harts, t interpretojn
brezat e kohs; t vlersojn rndsin e prdorimit t koordinatave
gjeografike n
prcaktimin e vendndodhjes s pikave t ndryshme.
Fjal ky: rrath koncentrik.
Struktura e msimit
E Parashikimi me terma paraprake 10 minuta
R DRTA 25 minuta
R Diagrami i Venit 10 minuta
-
25
Burimet (Mjetet) Pr kt tem msuesi mund t shfrytzoj: fotografi
satelitore, plane, harta me
projeksione t ndryshme, glob etj.
ZHVILLIMIEvokimi (Parashikimi me tema paraprake)
Jepen kto terma paraprake: rrjet gjeografik, rrjet hartografik,
projeksion azimutal, projeksion konik, projeksion cilindrik.
Duke u nisur nga kto terma, nxnsit do t ndrtojn nj marrdhnie t
shkurtr midis tyre.
Realizimi i kuptimit (DRTA - Veprimtaria e t menduarit dhe t
lexuarit t drejtuar) Gjat ksaj veprimtarie nxnsit nxiten t mendojn
gjat kohs q lexojn, t
bjn lidhje t dukurive dhe t nxjerrin prfundime. Kjo veprimtari
do t organizohet grafikisht n kt mnyr:
Cilat jan metodat q prdoren n praktikn hartografike?
Cilat jan veorit e secils metod?
Cilt jan disa shembuj t prparsive t metods digjitale n
hartografimin e hartave?
Pr t plotsuar tabeln, msuesi rekomandohet t bj pyetjet e
mposhtme, t
cilat e prqendrojn vmendjen e nxnsve n konceptet-baz: prfaqson
rrjeti gjeografik?, far sht rrjeti hartografik?, Pr cilat arsye do
ta zgjidhnit t prdornit projeksionin azimutal?, Pse sht e
domosdoshme njohja e llojit t harts q do t ndrtoni?, Pse sht i
rndsishm prcaktimi i qllimit t harts?.
Nxnsit i shkruajn n fletoret e tyre prgjigjet q ata mendojn, por
edhe ato prgjigje q do t jepen n klas, pasi ata ta ken lexuar
tekstin pjes- pjes, sipas pyetjeve q u orienton msuesi. Kjo teknik,
q mund t zgjas 20-25 minuta, e mban gjall kureshtjen e nxnsve deri
n fund, kur ata arrijn t nxjerrin prfundimet individuale pr
specifikat e veanta t prdorimit t secils metod, pr rndsin e
prdorimit t t gjitha metodave, n varsi t krkesave etj. Si e shohim,
nxnsit kryejn disa procese gjat prdorimit t ksaj teknike, duke u
prqendruar n t kuptuarit, t dgjuarit aktiv, n marrjen e
informacionit dhe n arritjen e prfundimeve.
Reflektimi (Diagrami i Venit) Pr kt faz rekomandohet Diagrami i
Venit, pasi nxit te nxnsit aftsin pr t arritur n prfundime
individuale, edhe m pas n grup, pas nj pune t orientuar me
tekstin.
-
26
Cilat jan prparsit dhe t metat e metods digjitale n ndrtimin e
hartave?
Prparsit T metat
Detyr: Nxnsve u krkohet t bjn krkime mbi secilin lloj
projeksioni. sht e udhs q nxnsit ta shoqrojn punn e tyre me fakte e
foto t ndryshme ilustruese, ose edhe me harta t ndrtuara me lloje t
ndryshme projeksionesh.
TEMA 2.5. Projekt kurrikular: Ndrtoni dhe interpretoni profilin
topografik t zons suaj
Vendi i zhvillimit: klasa Koha n dispozicion: 45 minuta Mjetet e
puns praktike: fletore shnimesh, buk peshku, plastelin, karton,
materiale nga Interneti etj. Detyrat
ndrtoni dhe t interpretoni profilin topografik t nj siprfaqeje t
paraqitur n hart, si pr shembull, t zons ku banoni etj.
Metodika e zhvillimit: Klasa ndahet n dy pjes kryesore: njohja
me krkesat e puns dhe puna konkrete.
Njohja me krkesat e puns bhet nga msuesi, i cili i orienton
nxnsit pr detyrat q do t zgjidhin, n varsi t nntemave q ai ka
planifikuar.Puna konkrete z pjesn m t madhe t kohs dhe ndahet n
disa faza:
1- Ndarja e klass n grupe t vogla. 2- Puna pr ndarjen e detyrave
sipas objektivave. Po ju kshillojm disa drejtime,
ku mund t krkoni pr realizimin e objektivit t dyt:a- ndrtimi i
nj maketi t harts topografike t qytetit apo fshatit tuaj; b-
interpretimi i harts topografike t qytetit apo fshatit tuaj.
3- Paraqitja e puns s secilit grup, krahasimi i punimeve dhe
diskutime rreth tyre nga msuesi, pr t plotsuar paqartsit.
Vlersimi i puns bhet pr t gjith klasn n kolon, duke pasur
parasysh disa elemente:
1- saktsin n zbatimin e detyrs, sipas krkess s dhn; 2-
prezantimin e puns, duke prdorur gjuh t pastr, t qart, me terma
gjeografike dhe me logjik argumenti;3- origjinalitetin e
materialit t prdorur, pr t ndrtuar maketin.
-
27
Msimi 3.1: Atmosfera dhe prbrja e saj
N prfundim t msimit nxnsit do t jen t aft: t prshkruajn hipotezn
e formimit t atmosfers; t analizojn prbrjen e atmosfers, ndrtimin
strukturor, duke dhn
karakteristikat m kryesore t shtresave t saj; t interpretojn
rndsin e shtress s ozonit pr jetn n tok, si dhe pasojat
e ndikimit t veprimtaris njerzore n t.
Fjal ky: ppm
Struktura e msimit E Brainstorming 10 minuta
R INSERT 25 minuta
R Mendo, Puno n dyshe dhe Shkmbe 10 minuta
Burimet (Mjetet) Pr kt tem msuesi mund t shfrytzoj: harta-skic t
shtresave t atmosfers, atlase, materiale nga Interneti etj.
ZHVILLIMIEvokimi (Brainstorming)
Nxnsit ndahen n grupe dhe numrohen nga 1-4. Secili grup do t
shkruaj nj list me emra: grupi i par me planett q kan atmosfer;
grupi i dyt me shtresat q prbjn atmosfern; grupi i tret me
elementet e gjeosistemit ku ndikon atmosfera. Diskutohet me nxnsit
rreth pyetjes: A sht Toka i vetmi planet q ka atmosfer n sistemin
ton Diellor? Prse? Argumentet q sjellin nxnsit shkruhen n
tabel.
Realizimi i kuptimit (INSERT) N vijim, msuesi e ndan klasn n
grupe dyshe dhe u krkon t lexojn tekstin,
duke vendosur shenjat n tabeln e mposhtme: (kontrollo) + (plus)
- (minus) ? (pikpyetje)
Nxnsit do ta plotsojn ndarjen e par t tabels me njohurit q mund
t`i ken marr nga burime t ndryshme; n ndarjen e dyt do t vendosin
informacionin e ri q msuan nga teksti; n ndarjen e tret do t
vendosin shnimet pr ato gjra q n tekst jan trajtuar ndryshe nga ato
q dinin, ndrsa n ndarjen e fundit do t shkruajn pyetje ose krkesa
pr sqarime t mtejshme.
-
28
M pas, puna e kryer n grup konsultohet me grupin dhe nxnsit
dalin me nj prfaqsues q lexon punn e br. Ktu sht vendi q msuesi t
paraqes informacionin e ri ose t sqaroj konceptet e paqarta. Kjo
teknik e shmang pasivitetin dhe monotonin e ors s msimit.
Reflektimi (Mendo, Puno n dyshe dhe Shkmbe) Msuesi jep ushtrimet
e mposhtme, t cilat nxnsit do t kryejn n mnyr
individuale, do ti diskutojn n ift e m pas n grup: 1- far rndsie
ka atmosfera?2- Renditini planett q kan atmosfer. 3- Renditini disa
pr nga rndsia e troposfers.
Diskutohen variantet m t sakta
Detyr: Nxnsve u krkohet q t vizatojn shtresat prbrse t
atmosfers.
SHNIM: Kjo metod rekomandohet t prdoret edhe pr temat e tjera t
ngjashme, si Rrezatimi diellor, Temperatura e ajrit, Uji n
atmosfer, Trysnia atmosferike etj.
PUN PRAKTIKE: Llogarisni temperaturn mesatare ditore,
mujore, vjetore
Vendi i zhvillimit: klasa Koha n dispozicion: 45 minuta Mjetet e
puns praktike: fletore shnimesh, tabela me vlera t temperaturave
pr
vite t caktuara, t dhna nga INSTAT-i etj. Detyrat:
llogarisni temperaturn mesatare ditore, mujore e vjetore t ajrit
dhe amplitudat ditore dhe vjetore t temperaturs s ajrit.
Metodika e zhvillimit: Koha e detyrs tematike ndahet n dy pjes
kryesore: njohja me krkesat e puns dhe puna konkrete.
Njohja me krkesat e puns bhet nga msuesi, i cili i orienton
nxnsit pr detyrat q do t zgjidhin, n varsi t nntemave q ai ka
planifikuar. Puna konkrete z pjesn m t madhe t kohs dhe ndahet n
disa faza:
1- Ndarja e klass n grupe t vogla. 2- Puna pr ndarjen e
detyrave, sipas objektivave. Po ju sugjerojm disa drejtime,
ku mund t krkoni pr objektivin e dyt:a- llogaritja e temperaturs
ditore, mujore dhe vjetore, sipas formulave
dhe tabelave;
-
29
b- llogaritja e amplituds ditore dhe vjetore, sipas formulave
dhe t dhnave t tabelave.
Tabela t sugjeruara pr punn praktike
Temperatura mesatare mujore (C) (1961-1990) Stacioni
meteorologjik uk (Sarand)
Janar Shkurt Mars Prill Maj Qershor Korrik Gusht Shtator Tetor
Nntor Dhjetor
8.10 8.70 10.50 13.10 17.10 20.40 22.40 22.60 20.50 17.20 12.50
9.40
Temperatura mesatare vjetore (C) (2000-2004) Stacioni
meteorologjik uk (Sarand)
Viti Janar Shkurt Mars Prill Maj Qershor Korrik Gusht Shtator
Tetor Nntor Dhjetor 2000 6.2 8.7 9.9 15 18.9 22 22.3 23.4 20.9 18.1
15.4 10.7
2001 10 9.7 13.5 13.2 18.7 21.9 22.7 23.5 21 18.6 12.5 3.9
2002 7.5 11.1 12.6 13.9 18 22.5 24.1 23.7 20.3 16.7 13.9
10.8
2003 10.7 5.5 8.2 13.1 19.5 24.8 24.3 23.7 20 17 14 4.2
2004 7.2 8.7 10.7 14.9 16.7 21.6 24.8 24 23.2 19.6 14.4 10.7
3- Paraqitja e puns s secilit grup, krahasimi i punimeve dhe
diskutime rreth tyre nga msuesi, pr t plotsuar paqartsit.
Vlersimi i puns mund t mos bhet pr t gjith klasn n kolon, por n
grupe, duke pasur parasysh disa elemente: 1- saktsin n zbatimin e
detyrs, sipas krkess s dhn; 2- prezantimin e puns, duke prdorur nj
gjuh t pastr, t qart, me terma
gjeografike dhe me logjik argumenti;3- saktsin matematike t
veprimeve.
SHNIM: N kt mnyr mund t zhvillohet edhe puna praktike Ndrtimi
dhe interpretimi i grafikve t shprndarjes s reshjeve.
Msimi 3.11 : Moti dhe klima
N prfundim t msimit nxnsit do t jen t aft: t formulojn konceptet
mot dhe klim; t analizojn faktort q ndikojn n formimin e klims.
Fjal ky: klim, masa ajrore.Struktura e msimit
E Brainstorming 15 minutaR T nxnit n bashkpunim 25 minutaR
Tabela e koncepteve 5 minuta
-
30
Burimet (Mjetet) Pr kt tem msuesi mund t shfrytzoj: hartn e
zonave klimatike t bots,
atlase gjeografik t bots, fletore shnimesh etj.
ZHVILLIMIEvokimi (Brainstorming)
Msuesi i njeh nxnsit me temn dhe bn motivimin e saj. Prcaktimi i
faktorve q ndikojn dhe i elementeve q e prbjn bazn e
shpjegimit t do dukurie klimatike, aq t rndsishme nga ana
praktike pr studimin e klims s do zone, por edhe pr t parashikuar
motin e saj.
Pastaj nxnsit numrojn nga 1 deri n 5 dhe formojn grupet
familjare. Bhen pyetjet: Cilt faktor ndikojn n klimn e nj
vendi?Cili nga kta faktor kushtzon zonalitetin e klims?Prse njeriu
sht faktor klimformues?
Realizimi i kuptimit (T nxnit n bashkpunim) Formohen grupet e
ekspertve. Jepen pjest e tekstit dhe do grupi i jepet fleta
e ekspertit. do nxns n grupin e ekspertve lexon pjesn e caktuar
t tekstit dhe krkon t gjej prgjigjet e pyetjeve t flets s ekspertit
t grupit. Secili shkruan n fletore dhe prgjigjet ashtu si ai
mendon. Pastaj shkmbehen mendimet pr prgjigjet e do pyetje, bhen
korrigjimet dhe rregullimet e nevojshme dhe, pasi vendosin pr
prgjigjet e drejta, i shkruajn ato n fletore.
Kthehen nxnsit te grupet familjare, tashm t prgatitur si ekspert
pr pyetjet e tyre. Secili nga ekspertt u shpjegon t tjerve n grupin
familjar prgjigjet e pyetjeve t flets s tij t ekspertit. Shokt e
grupit sqarohen, duke pyetur pr t`u informuar m mir, si dhe japin
edhe ata mendimet e tyre pr problemet q diskutohen.
Ktu sht rasti q msuesi t vr n qendr t debatit ato probleme q nuk
jan trajtuar nga nxnsit ose dhe ato q kan nevoj pr m shum sqarime,
duke parashtruar kshtu edhe materialin e ri.
Reflektimi (Tabela e koncepteve) Kjo faz e msimit organizohet si
veprimtari praktike. Nxnsit n grupin familjar
ndrtojn tabeln, ku n njrn kolon shnojn faktort dhe n ann tjetr
aspektet, n t cilat ai faktor ndikon n klim.
FAKTORI NDIKIMI I TIJ
Rrezatimi diellor - Prcakton shprndarjen e elementeve t klims.
Gjersia gjeografike - Kushtzon tipin e klims.
- Kushtzon vlerat e elementeve t klims (diellzimin,
temperaturat, errat, masat ajrore, frontet, sasin e
reshjeve etj.
-
31
Qarkullimi i atmosfers - Kushtzon llojin e fronteve q
mbizotrojn.- Ndikon n ndryshimet e vlerave t elementeve t motit. -
Ndikon n ndryshimet stinore t elementeve t klims etj.
Relievi - Ndikon n zonalitetin vertikal t klims. - Ndikon n
ndryshimin e vlerave t elementeve t klims, me rritjen
e lartsis (vlerat e temperaturs, llojin e reshjeve, errat
lokale, sasin e diellzimit etj.).
Detet dhe oqeanet (rrymat oqeanike)
- Kushtzon ndryshimet e vlerave t elementeve t klims (llojin e
errave, sasin e reshjeve, masat ajrore me lagshtir, zbutjen e klims
n do stin etj.).
Bimsia Ndikon n zbutej e klims, nprmjet transpirimit dhe
avullimit
Veprimtaria e njeriut - ndikon n krijimin e mikroklimave,
nprmjet krijimit t zonave urbane dhe gazeve q lshohen n atmosfer
nga veprimtaria ekonomike.
Grupet paraqesin punn e tyre.
Detyr:Shkruani nj shkrim t shkurtr me temn Njeriu dhe ndryshimet
klimatike.
Msimi 3.12 : Zonat klimatike
N prfundim t msimit nxnsit do t jen t aft: t klasifikojn zonat
klimatike nga ekuatori n pole; t vlersojn rndsin e klims pr jetn
dhe proceset n Tok.
Fjal ky: hemisfera, pika referimi.
Struktura e msimit
E Brainstorming 5 minuta
R Leksion i avancuar 30 minuta
R Veprimtari praktike 10 minuta
Burimet (Mjetet) Pr kt tem msuesi mund t shfrytzoj: globin,
hartn e klims s bots, atlase t ndryshme etj.
-
32
ZHVILLIMIEvokimi (Brainstorming) Msuesi, me nj Brainstorming
individual, merr ide pr problemet e mposhtme: - Cilt jan faktort q
kushtzojn zonalitetin e klims etj?- far rndsie ka pozita
gjeografike e rajoneve?- Cili sht roli i relievit n klim?- Cila sht
rndsia praktike e studimit t zonave klimatike?
Pasi dgjohen prgjigjet e nxnsve, disa prej tyre shkruhen n tabel
dhe msuesi przgjedh ato q kan lidhje me temn e re.
Realizimi i kuptimit (Leksion i avancuar) N fillim, msuesi i
prgatit nxnsit pr aktivitetin, duke u treguar atyre temn
e leksionit dhe objektivat e tij.
Pjesa e par. Msuesi e ndan klasn n grupe me numr ift. U shpjegon
nxnsve detyrn; pra, ata duhet t hartojn nj list mbi gjithka din
rreth ksaj teme. Pas nj kohe prej (4-5 minutash), msuesi u krkon
dysheve tua tregojn punn e tyre shokve.
Msuesi shkruan n tabel idet e dhna nga nxnsit dhe u trheq atyre
vmendjen mbi problemet q trajton, t cilat vet ata i kan listuar m
par. Msuesi i nxit nxnsit t flasin lirisht rreth temave t
prezantuara dhe u bn shpjegimet prkatse.
Bhen pyetjet: - Cilat jan zonat klimatike n drejtim horizontal?-
Cilat jan zonat klimatike n drejtim vertikal?Diskutohet 2-3 minuta
n grup. Paraqiten idet e grupit para klass.
Pjesa e dyt e leksionit lidhet me prcaktimin e tipareve t zonave
klimatike. Nxnsve u krkohen dy-tri ide, n lidhje me kto probleme: -
far tiparesh ka klima ekuatoriale?- far tiparesh ka klima
subekuatoriale?- far tiparesh ka klima tropikale?- far tiparesh ka
klima subtropikale?- far tiparesh ka klima mesatare?- far tiparesh
ka klima subpolare?- far tiparesh ka klima polare?Diskutohet dy-tri
minuta n grup. Paraqiten idet e grupit para klass.
Pjesa e tret e leksionit lidhet me shembuj praktik t gjetjes s
zonave klimatike n hart. Nxnsve u krkohen dy-tri detyra praktike, n
lidhje me kto probleme:
- Cilat jan tiparet e zonalitetit vertikal t klims?
-
33
- far rndsie ka shfrytzimi i pasurive klimatike?Diskutohet
dy-tri minuta n grup. Paraqiten idet e grupit para klass.M pas,
msuesi bn krahasimin e ideve q kan dhn nxnsit, nga
informacionet
paraprake q ata kishin me idet q trajtohen n temn e re, si dhe
bn shpjegimin e problemeve t paqarta, duke plotsuar edhe ndonj
informacion t ri.
Reflektimi (Veprimtari praktike) N fund t ors s msimit, msuesi u
krkon nxnsve q, pr 10 minuta, t
ndrtojn nj skic, ku t tregojn rndsin gjeografike, ekonomi
