SHPENZIMET PUBLIKE PËR FËMIJËT ME AFTËSI TË · PDF filestatistika, si edhe vetë-njohuri për financat publike në Shqipëri me qëllim orientimin e aktorëve të

41

#EveryLastChild#ÇdoFëmijëNëNevojë

SHPENZIMET PUBLIKEPËR FËMIJËT ME AFTËSI TË KUFIZUARA

RAPORT STUDIMI

1

RAPORT STUDIMI

Mbi Shpenzimet Publike për Fëmijët me Aftësi të Kufizuara

2

Ky botim mbështetet nga Save the Children.

Save the Children beson se çdo fëmijë meriton një të ardhme të mirë. Në botë dhe në Shqipëri, ne ndihmojmë fëmijët të kenë një fillim të mbarë në jetë, mundësi për të mësuar dhe mbrojtje ndaj cdo rreziku. Ne bëjmë më të mirën për fëmijët - çdo ditë dhe në kohë krize –për të sjellë ndryshime në jetën e tyre dhe të ardhmen e përbashkët.

TIRANË, Maj 2016 Ky raport është botuar në kuadër të projektit “Shërbimet me Bazë Komunitare për Fëmijët me Aftësi të Kufizuara”, i financuar nga “Margaret A. Cargill Foundation” dhe i zbatuar nga Save the Children në partneritet me Shoqatën “Ndihmoni Jetën”.

© “Të gjitha të drejtat janë të rezervuara. Përmbajtja e këtij botimi mund të përdoret lirisht ose të fotokopjohet për qëllime jotregtare, me kusht që çdo riprodhim të shoqërohet me pranimin e organizatave, që e zbatojnë, si burim.”

Pikëpamjet e autorëve në këtë botim nuk reflektojnë domosdoshmërisht pikëpamjet e Save the Children.

3

Falënderime Ekspertja do të dëshironte të falënderonte të gjithë ata që kontribuan në hartimin e këtij raporti me komente, sugjerime dhe këshillim teknik. Shumë falënderime shkojnë për ekipin e Save the Children në Shqipëri për punën e tyre të zellshme duke kontribuar për zbatimin e të drejtave të fëmijëve, veçanër-isht për Znj. Edlira Ngjeci dhe Znj. Irena Celaj.

EkspertjaArtemida BARDHI

4

Akronime

OSHC – Organizata të Shoqërisë Civile

FAK – Fëmijë me Aftësi të Kufizuara

MF – Mbrojtja e Fëmijës

PBA – Programi i Buxhetit Afatmesëm

AB – Analizë e Buxhetit

SHP – Shpenzime Publike

NJQQ – Njësi të Qeverisjes Qendrore

NJQV – Njësi të Qeverisjes Vendore

MF – Ministria e Financave

MMSR – Ministria e Mirëqenies Sociale dhe Rinisë

MAS – Ministria e Arsimit dhe Sportit

MSH – Ministria e Shëndetësisë

ML – Ministri të Linjës

IB – Institucione Buxhetore

SHSSH – Shërbimi Social Shtetëror

PKVMDF – Plani Kombëtar i Veprimit për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijëve

KKBDF – Konventa e Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Fëmijës

5

Hyrje dhe sfondi .............................................................................................................................................. 7

Qëllimi ........................................................................................................................................................ 7

Metodologjia e përdorur ............................................................................................................................. 8

Vështirësitë e hasura ...................................................................................................................................... 8

Si është organizuar raporti? ....................................................................................................................... 9

Përdorimi i raportit ............................................................................................................................................ 9

Seksioni 1: Vështrim i përgjithshëm i Financave Publike në Shqipëri ......................................... 9

Kuadri aktual ligjor i buxhetit ....................................................................................................................... 10

Procesi i buxhetimit ....................................................................................................................................... 11

Llogaridhënia, monitorimi, raportimi dhe auditimi .................................................................................. 12

Seksioni 2: Anketim për Shpenzimet Publike ...................................................................................... 14

Kuadri i analizës .............................................................................................................................................. 14

Metodologjia e përzgjedhjes së programit ............................................................................................ 15

Ndjekja e shpenzimeve publike në nivel kombëtar ................................................................................. 16

Programet e përzgjedhura .......................................................................................................................... 16

Burimi i informacionit ..................................................................................................................................... 18

Rezultatet e analizës në nivel qendror ...................................................................................................... 20

Ndjekja e Shpenzimeve Publike në nivel lokal ...................................................................................... 26

Bashkia Durrës ................................................................................................................................................. 26

Bashkia Vlorë ..................................................................................................................................................... 28

Seksioni 3: Përfundime dhe rekomandime ........................................................................................... 29

Përfundime ....................................................................................................................................................... 29

Rezultatet kryesore: ................................................................................................................................ 29

Rekomandime .......................................................................................................................................... 31

Fjalorth ........................................................................................................................................................... 32

Aneksi 1: Alokime për vitin fiskal 2013 në nivel qendror ............................................................... 33

Aneksi 2: Alokime për vitin fiskal 2014 në nivel qendror ............................................................... 34

Aneksi 3: Alokime për vitin fiskal 2015 në nivel qendror .............................................................. 35

Aneksi 4: Alokime për vitet fiskale 2013 – 2015 në nivel kombëtar ........................................ 36

Aneksi 5: Alokime për vitet fiskale 2016 – 2018 në nivel kombëtar ......................................... 37

Aneksi 6: Pjesa e buxhetit për fëmijët që janë marrë parasysh në përllogaritje ............ 38

Tabela e përmbajtjes

6

7

Hyrje dhe sfondi Save the Children programi në Shqipëri po krijon dhe forcon struktura dhe mekanizma që monitorojnë dhe advokojnë për të drejtat e fëmijëve, promovojnë mënyra për të mbrojtur fëmijët nga të gjitha format e shfrytëzimit dhe dhunës, dhe fuqizojnë dhe mbështesin gjithashtu fëmijët dhe përfaqësuesit e tyre për të advokuar si duhet për zbatimin e të drejtave të tyre dhe për të ndikuar në vendimet që sjellin ndryshime në të ardhmen.

Konventa e Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Fëmijës (KKBDF, 1989) vendos të drejtat e fëmijëve në qendër të axhendës politike dhe qeveritare duke kërkuar nga shtetet palë të marrin të gjitha masat e nevojshme për të siguruar zbatimin e plotë të të drejtave të fëmijëve. Save the Children është angazhuar për përmbushjen e të drejtave të fëmijëve dhe po punon së bashku me organizata të tjera të shoqërisë civile dhe institucione publike në vend për të mbështetur zbatimin e KKBDF dhe forcimin e mekanizmave të llogaridhënies sociale për monitorimin e të drejtave të fëmijëve. Rritja e investimeve publike për zbatimin e të drejtave të fëmijëve në Shqipëri është një objektiv i përgjithshëm i Save the Children dhe prioritet i strategjisë së saj afatmesme. Për të kontribuar për këtë qëllim dhe për të shtuar përpjekjet ekzistuese për zbatimin e Ligjit “Për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijëve”, organizata e shoqërisë civile (OSHC) dhe grupet e udhëhequra nga fëmijët (GUF) janë forcuar për t’u angazhuar në mënyrë aktive për të ndikuar në alokimet e buxhetit dhe monitorimin e shpenzimeve që synojnë fëmijët.

Në kuadrin e projektit “Shërbimet me Bazë Komunitare për Fëmijët me Aftësi të Kufizuara” Save the Children synon:

• Të ofrojë shërbime rehabilitimi me cilësi të lartë, me bazë komunitare dhe multidisiplinare për fëmijët me aftësi të kufizuara dhe të mundësojë përfshirjen e tyre në jetën shkollore dhe komunitare;

• Të fuqizojë prindërit që kanë fëmijë me aftësi të kufizuara për të advokuar për të drejtat e tyre dhe për të zhvilluar aftësitë dhe vlerat psiko-emocionale për të mbështetur zhvillimin dhe pavarësinë e fëmijëve të tyre;

• Të mobilizojë institucionet lokale për të mbështetur shërbimet cilësore për fëmijët me aftësi të kufizuara.

Qëllimi

Pavarësisht përpjekjeve të mëdha nga OSHC-të, çështjet e fëmijëve në përgjithësi marrin më pak vëmendje dhe u jepet më pak prioritet në buxhetin e shtetit. Ajo çka është më e rëndësishme, madje edhe kur janë alokuar paratë e duhura për programin e fëmijëve, buxheti i shtetit shpërndan shumë më pak nga çfarë ishte menduar.

Nëpërmjet këtij raporti, Save the Children synonte të zhvillonte një analizë buxhetore, që thekson mangësitë e identifikuara në sistemin e buxhetimit dhe procedurat që pengojnë dhe shtrembërojnë zbatimin e duhur të planit të buxhetit për fëmijët me aftësi të kufizuara.

8

Raporti është hartuar duke u bazuar në kërkimin e kryer, monitorimin dhe analizën e alokimit të buxhetit dhe shpenzimet publike për fëmijët me aftësi të kufizuara në nivel kombëtar dhe lokal. Ky raport do të pajisë Save the Children dhe përfaqësues të tjerë të interesuar për fëmijët me informacionin e nevojshëm rreth alokimeve të buxhetit të shtetit për fëmijët me aftësi të kufizuara. Rezultati i kësaj analize buxhetore do të ofrojë disa statistika dhe informacione interesante që mund t’i ndihmojnë aktorët e interesuar të advokojnë dhe ndikojnë te vendimmarrësit mbi alokimin e nevojshëm të fondeve publike për FAK, të kërkojnë më shumë angazhim nga shteti, dhe të rrisin efikasitetin dhe transparencën mbi shpenzimet për FAK.

Metodologjia e përdorur

Ekspertja punoi ngushtësisht me stafin e projektit të Save the Children për të zhvilluar këtë raport si një përmbledhje e politikave për fëmijët me aftësi të kufizuara të përqendruar te monitorimi i buxhetit dhe rishikimi i shpenzimeve publike. Në këtë raport është analizuar tendenca e shumës së caktuar të buxhetit dhe shpenzimet aktuale për periudhën 2013 – 2015. Gjithashtu, ky raport ofron një vështrim të përgjithshëm të financave publike në qeverinë qendrore dhe vendore, që ndërthuret me sektorin e mbrojtjes së fëmijëve në Shqipëri.

Analiza përqendrohet në tre sektorë me ndikimin më të madh në mbrojtjen e fëmijëve dhe në mënyrë më specifike te fëmijët me aftësi të kufizuara: a) arsim, b) shëndetësi dhe c) mbrojtje sociale. Përveç të dhënave statistikore dhe mobilizimit të burimeve publike, analiza në secilin prej sektorëve përfshin disa elemente të tjera të tilla si mënyrën se si fëmijët me aftësi të kufizuara janë të dukshëm në buxhet, buxhetimin me pjesëmarrje, transparencën e buxhetit, si dhe sistemet e llogaridhënies.

Gjithashtu, është shqyrtuar analiza e kapitalit në investime, një analizë krahasuese e ndarjeve buxhetore, si edhe një analizë e arritjes së objektivave strategjike të sektorit (efektivitet dhe efikasitet) në masën e sigurimit të të dhënave të vlefshme.

Përveç informacionit përkatës dhe të dhënave të aksesueshme nga raportet e monitorimit vjetor dhe dokumentet e buxhetit në faqet e internetit të ministrive përgjegjëse (Ministria e Mirëqenies Sociale dhe Rinisë, Ministria e Arsimit, Ministria e Shëndetësisë, Ministria e Financave, etj.) dhe dy bashkitë (Bashkia Durrës dhe Bashkia Vlorë), janë konsultuar dokumentet e mëposhtme për të marrë informacione dhe të dhëna në lidhje me qëllimin e këtij raporti:

• Rishikimi afatmesëm i alokimeve të buxhetit dhe shpenzimeve për PKV për mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve, i përgatitur nga Instituti i Studimeve Bashkëkohore, 2014

• Rishikimi përfundimtar i alokimeve të buxhetit dhe shpenzimeve për PKV për mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve, i përgatitur nga Instituti i Studimeve Bashkëkohore, 2015

• Analiza e situatës për fëmijët me aftësi të kufizuara, kapacitetet e ofruesve të shërbimit dhe institucioneve lokale në Shqipëri, i përgatitur nga Ekspertja Znj. Rudina Rama, Prill 2016

Vështirësitë e hasura

• Buxheti për fëmijët nuk është një buxhet i veçantë. Shpenzimet për fëmijët dhe FAK është shpërndarë për një grup të larmishëm programesh të përgjithshme qeveritare. Shumë nga programet që u shërbenin grupeve të ndryshme të synuara kërkonin supozime dhe vlerësime të pjesës së buxhetit të caktuar për fëmijët.

• Janë hasur vështirësi në njohjen me të dhënat për shpenzimet për vitin fiskal 2015 për disa institucione si MMSR, MD, dy bashkitë në fjalë, etj. Raportet përkatëse vjetore të monitorimit

9

nuk ishin të aksesueshme gjatë periudhës së analizës (Maj 2016), as në faqet përkatëse të internetit dhe as në faqen e internetit të MF-së. Për këto programe, për të cilat të dhënat për shpenzimet nuk ishin të disponueshme, për qëllime të kësaj analize janë përdorur të dhënat përkatëse të buxhetit. Duke marrë parasysh se buxheti i vitit fiskal 2015 është rishikuar në dhjetor të vitit 2015, supozohet se buxheti dhe shpenzimet janë pothuajse në të njëjtat nivele, edhe pse jo saktësisht të njëjta.

• Në disa raste, të dhënat e nxjerra nga raportet e monitorimit ndryshojnë nga ato të publikuara nga MF-ja, por ndryshimet nuk janë domethënëse për të ndryshuar trendin e rezultateve.

Si është organizuar raporti?

Raporti është hartuar për të ofruar informacione dhe statistika të dobishme për alokimet e buxhetit për fëmijët në përgjithësi dhe për FAK në veçanti. Gjithashtu, ky raport do e njohë lexuesin me procedurat e buxhetimit të shtetit, kuadrin përkatës ligjor, klasifikimin e buxhetit, procesin e analizës së buxhetit, monitorimin dhe raportimin, etj.

Raporti përfshin tre seksione kryesore:

Seksioni 1: Vështrim i përgjithshëm i Financave Publike në Shqipëri • Kuadri aktual ligjor i buxhetit • Procesi i buxhetimit (qendror dhe lokal) • Llogaridhënia, monitorimi, raportimi dhe auditimi

Seksioni 2: Anketim për Shpenzimet Publike • Kuadri i analizës • Metodologjia për përzgjedhjen e programit • Ndjekja e Shpenzimeve Publike në nivel qendror

üProgramet e përzgjedhura üBurimi i informacionit üRezultatet e analizës

• Ndjekja e Shpenzimeve Publike në nivel lokal üBashkia DurrësüBashkia Vlorë

Seksioni 3: Përfundime dhe rekomandime

Përdorimi i raportit

Ky raport mund të përdoret nga Save the Children dhe institucione të tjera vendore të interesuara për fëmijët, si OSHC-të, prindërit e FAK, etj. Ai mund të përdoret si një raport që ofron të dhëna dhe statistika, si edhe vetë-njohuri për financat publike në Shqipëri me qëllim orientimin e aktorëve të përfshirë për të ngarkuar shtetin me përgjegjësi dhe për të qenë një mjet për të advokuar me shtetin për burime të përshtatshme për FAK dhe përdorim më të mirë të burimeve. Ky raport do të ndahet edhe me Ministrinë e Mirëqenies Sociale dhe Rinisë, Ministrinë e Arsimit, Ministrinë e Shëndetësisë, Ministrinë e Financave, Bashkinë Durrës dhe Bashkinë Vlorë me qëllim ndikimin në vendimmarrjen përkatëse të menaxherëve për më shumë alokime të fondeve publike për fëmijët me aftësi të kufizuara në nivel kombëtar dhe lokal.

10

Angazhimet e politikave shtetërore për fëmijët janë zbatuar nëpërmjet buxheteve qeveritare. Konventa e Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Fëmijës (KKBDF, 1989) i vendos të drejtat e fëmijëve në qendër të axhendës qeveritare ku u kërkon shteteve palë të harmonizojnë kuadrin e tyre ligjor dhe të marrin të gjitha masat e nevojshme për të siguruar zbatimin e plotë të të drejtave të fëmijëve, që do të përkthehej në rezultate më të mira për jetët e fëmijëve. Këto detyrime u kërkojnë qeverive të analizojnë në mënyrë sistematike situatën e të drejtave të fëmijëve në shtetet e tyre, për të përcaktuar se ku nuk zbatohen të drejtat e fëmijëve dhe pse, dhe të angazhojnë të gjitha burimet e nevojshme për këtë qëllim.

Alokimet e buxhetit në fushën e mbrojtjes së fëmijëve duhet të harmonizohen me PKVMDF dhe duhet t’i referohen edhe legjislacionit shqiptar për sektorin përkatës, me qëllim konkretizimin e angazhimeve në burime financiare për të mbështetur zbatimin e aktiviteteve të planifikuara.

Një bashkërendim i mirë dhe bashkëpunim i ngushtë me institucionet vendore që kanë në fokus fëmijët (p.sh. institucione qendrore dhe lokale, OSHC, etj.) dhe në mënyrë më specifike me FAK është i rëndësishëm gjatë përgatitjes së PBA.

Aktorët e interesuar kanë të drejtën të dinë se sa dhe ku janë shpenzuar burimet kombëtare, për të identifikuar qartësisht buxhetet e alokuara dhe shpenzimet për fëmijët në përgjithësi dhe FAK në veçanti. Zëri i tyre duhet dëgjuar gjatë përgatitjes, miratimit dhe zbatimit të buxheteve lokale dhe qendrore. Në të njëjtën kohë, institucione të tjera publike si shkollat dhe organizatat e shoqërisë civile duhet të jenë të hapura për fëmijët dhe komunitetet për të ofruar informacion të besueshëm mbi mënyrën se si ato i shpenzojnë burimet e lëvruara në emër të tyre.

Kuadri aktual ligjor i buxhetit

Kuadri Ligjor i Buxhetit në Shqipëri1 përfshin ligjet në vijim:

• Ligji organik i buxhetit që rregullon procesin dhe procedurat e buxhetimit. LOB Nr. 9936, datë 26.06.2008, “Për menaxhimin e sistemit buxhetor në Republikën e Shqipërisë” është aktualisht në proces rishikimi, në vijim të strategjisë MFP 2014 – 2020;

• Ligji për buxhetin vjetor ofron shifra dhe të dhëna specifike për të ardhurat dhe shpenzimet vjetore të parashikuara për vitin(vitet) e dhënë;

• Ligjet dhe aktet e tjera nënligjore, në bazë të të cilave është përgatitur, miratuar, zbatuar dhe monitoruar PBA-ja në nivel kombëtar dhe lokal;

1. http://www.financa.gov.al/al/legjislacioni/buxheti-thesari-borxhi

Seksioni 1:

Vështrim i përgjithshëm i FinancavePublike në Shqipëri

11

Ligji organik i buxhetit ofron hapësirën e nevojshme për parashikimin e fondeve të nevojshme për zbatimin e politikave qeveritare, nëpërmjet Programit të Buxhetit Afatmesëm (PBA). Gjatë procesit të përgatitjes së PBA-së, Ministrive të Linjës (ML) ose Institucioneve Buxhetore (IB) u është kërkuar të paraqesin qëllimet & objektivat e politikës së tyre, përfundimet, aktivitetet dhe kostot përkatëse të buxhetit për një periudhë 3-vjeçare. Më pas, buxheti monitorohet për rezultatet, përfundimet dhe shpenzimet përkatëse. Kjo është një qasje e përgjithshme.

Aktualisht, nuk ka dispozita buxhetore për t’i detyruar institucionet publike që operojnë në mënyrë direkte apo indirekte në fushat që kanë lidhje me fushën e mbrojtjes së fëmijës, ose të përfshira në zhvillimin e politikave të orientuara ndaj fëmijëve për të programuar veçmas buxhetin për fëmijët me qëllim që të monitorohen sa më lehtë. E njëjta gjë vlen edhe për kostot e shkaktuara, që regjistrohen bazuar në artikuj (shpenzimet korrente dhe kapitale) dhe përfshihen brenda shpenzimeve të përgjithshme të institucioneve. Aktualisht, nuk ka ndërveprim ndërmjet një software (ku regjistrohen buxhetet bazuar në objektiva, përfundime dhe aktivitete) dhe një software për thesar (ku shpenzimet regjistrohen bazuar në shpenzimet korrente dhe kapitale). Kjo krijon vështirësi për ndarjen automatike të të dhënave për buxhetin dhe shpenzimet që kanë lidhje vetëm me fëmijët ose me FAK në veçanti.

Procesi i buxhetimit

Buxheti shtetëror është një plan financiar veprimi (në aspektin teknik një dokument) që përfshin propozimet e qeverisë për shpenzimet dhe të ardhurat për një periudhë të dhënë.

Në thelb ai është një akt politik dhe instrumenti kryesor i veprimit ekonomik të qeverisë. Në aspektin ekonomik dhe politik, ai është dokumenti më i rëndësishëm që pasqyron prioritetet e politikave dhe synimet fiskale të qeverisë në mënyrën më të plotë dhe domethënëse. Si një akt përshkrimi, buxheti i shtetit përcakton të gjitha të ardhurat, shpenzimet dhe investimet e parashikuara brenda një viti fiskal, si edhe fondin e kontigjencave. Buxheti i shtetit është gjithashtu një dokument ligjor që miratohet nga parlamenti dhe si çdo ligj tjetër, nevojitet të miratohet nga ana e shefit ekzekutiv. Prandaj, buxheti i shtetit përfshin elemente ekonomike, politike dhe teknike.

Buxheti në Shqipëri hartohet brenda kuadrit të disa parametrave ekonomike kryesore dhe niveleve të tyre të parashikuara, siç është rritja ekonomike, inflacioni, borxhin publik, etj., si edhe disa qëllime politike gjithëpërfshirëse, si ruajtja e deficitit ose borxhit në një nivel të caktuar, thjeshtimi i taksave, ose rritja e shpenzimeve në disa fusha me prioritet.

Në vitin 2000, Shqipëria prezantoi një kuadër buxhetor afatmesëm bazuar në parashikimet fiskale tre-vjetore dhe planet e shpenzimeve mbi bazën e programit. Aktualisht kjo aplikohet në njësitë e qeverisjes qendrore dhe vendore. Planet janë përcaktuar në PBA, që ofron parashikime tre-vjetore të të ardhurave dhe shpenzimeve. Ky kuadër përcakton objektivin e përgjithshëm të politikave për secilën ML ose IB dhe përcakton synime shumë të hollësishme për rezultatet dhe përfundimet që duhen arritur nga secili program që do të kontribuojë në përmbushjen e këtyre synimeve. Objektivat janë përcaktuar në tre nivele: a) ministri, b) program, dhe c) përfundim.

Çdo institucion që merret me mbrojtjen/zbatimin e të drejtave të fëmijëve (në mënyrë direkte apo indirekte) ose që është i përfshirë në zhvillimin e politikave të orientuara ndaj fëmijëve, të tillë si fëmijët me aftësi të kufizuara, duhet të specifikojë objektivat e tij dhe të përfshijë kostot e aktiviteteve përkatëse që lidhen me fëmijët në buxhetin e tyre vjetor. Aktualisht, nuk ka politika për të përcaktuar përqindjen e financimit të aktiviteteve të fëmijëve në tërësinë e buxhetit. Kjo kryhet në varësi të prioritetit që fëmijët përfaqësojnë për institucionin specifik. Gjatë procesit të përgatitjes së buxhetit fëmijët merren në konsideratë vetëm nga institucionet përgjegjëse për zbatimin dhe mbrojtjen e të drejtave të tyre.

12

PBA-ja është miratuar nga Komisioni i Planifikimit të Strategjisë para se t’i paraqitej Këshillit të Ministrave, dhe më tej, i ka kaluar Parlamentit së bashku me buxhetin kryesor për miratimin përfundimtar.

Analizimi i buxhetit të shtetit kërkon kuptimin e duhur të proceseve për përgatitjen e buxhetit. Ai ofron mjetet për hartimin e strategjive efikase për advokim për të kërkuar më shumë angazhim nga shteti, duke i kërkuar atij llogari, dhe duke rritur efikasitetin dhe transparencën.

PBA-ja zhvillohet brenda një kohë të caktuar dhe nëpërmjet një procesi të strukturuar. Hapat kryesore përfshijnë:

- Vlerësimin dhe parashikimin makroekonomik dhe buxhetor, duke përfshirë propozimet për tavanet paraprake të shpenzimeve për vitet e ardhshme;

- Udhëzimin për përgatitjen e buxhetit, përfshirë tavanet paraprake për PBA-në; - Paraqitja e kërkesave për PBA-në nga nëpunësit e autorizuar të njësive të qeverisjes qendrore; - Rishikimin nga MF dhe konsultime me kërkesën e njësive qeveritare; - Përgatitjen e draftit të PBA-së; - Miratimin e PBA-së nga Këshilli i Ministrave; - Paraqitjen e PBA-së në Parlament;- Zbatimin e buxhetit; - Kontrollin dhe miratimin e pasqyrave kombëtare financiare.

Secila fazë e procesit të PBA-së përbën një mundësi për institucionet vendore që zbatojnë të drejtat e fëmijëve për t’u dhënë zë nevojave të tyre, për të ndikuar në vendimmarrje dhe për të monitoruar zbatimin dhe rezultatet.

Njësitë e qeverisjes qendrore dhe vendore janë të detyruara të ndjekin kalendarin e aktiviteteve për përgatitjen e PBA-së. Institucionet vendore, OSHC-të dhe përfaqësuesit e fëmijëve mund të marrin pjesë në seanca dëgjimore. Datat e sakta të këtyre seancave zakonisht përfshihen në udhëzimet e përgatitjes së buxhetit ose publikohen në faqen e internetit të Ministrisë së Financave.

Llogaridhënia, monitorimi, raportimi dhe auditimi

LOB përcakton sistemin e buxhetimit, rolet dhe përgjegjësitë e institucioneve vendore kryesore, përgatitjen e buxhetit, procesin e miratimit dhe zbatimit, praktikat e llogaridhënies dhe auditimit.

Institucionet publike të angazhuara me fëmijët dhe në veçanti me FAK duhet të japin të gjithë llogari për përdorimin e fondeve publike për një periudhë të caktuar kohe. Llogaridhënia përqendrohet në çështjet e qeverisë mbi mënyrën se si janë marrë vendimet dhe kush i kontrollon burimet. Gjithashtu, ajo përqendrohet mbi mënyrën se si burimet dhe veprimet monitorohen, jepet llogari për to dhe vlerësohen nëse janë efikase apo jo2.

Mekanizmat institucionale përgjegjëse për mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve përcaktohen në Ligjin 10347, datë 04.11.20103. Ato janë krijuar në nivel qendror dhe lokal:

Në nivel qendror:a) Këshilli Kombëtar për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijëve;b) Ministri që bashkërendon çështjet e mbrojtjes së të Drejtave të Fëmijëve;c) Agjencia Shtetërore për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijëve;

2. Winterford K. Citizen Voice and Action. World Vision UK, 2009. 3. http://www.ikub.al/LIGJE/1012200125/Article_PeR-MBROJTJEN-E-Te-DREJTAVE-Te-FeMIJeS.aspx

13

Në nivel lokal:a) Njësitë përgjegjëse për zbatimin e të drejtave të fëmijëve në këshillat rajonale;b) Njësitë përgjegjëse për zbatimin e të drejtave të fëmijëve në bashki;

Këto njësi janë përgjegjëse për planifikimin dhe zbatimin e aktiviteteve për zbatimin dhe mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve. Kostot e aktiviteteve duhet të parashikohen në buxhetin vjetor.

Ngarkimi me përgjegjësi i qeverisë në lidhje me të drejtat e fëmijëve bën të mundur që shoqëria civile, qytetarët dhe fëmijët të kenë akses dhe të informohen plotësisht për informacione legjislative, administrative dhe buxhetore që prekin fëmijët. Gjithashtu, kjo nënkupton angazhim në një dialog me qeveritë për të lobuar dhe advokuar për përmirësimin e mëtejshëm dhe për kapërcimin e mangësive në politika, programe dhe buxhete që rrezikojnë përmbushjen, respektimin dhe mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve.

NJQQ dhe NJQV detyrohen gjithashtu të hartojnë dhe publikojnë raporte për rezultatet e programit. Zbatimi i buxhetit dhe vlerësimi i performancës në lidhje me synimet raportohet në raportet e monitorimit, mbi baza tremujore dhe vjetore. Institucionet buxhetore detyrohen t’i publikojnë këto raporte monitorimi. Ato supozohen të ofrojnë informacion të qartë për kostot dhe ecurinë e secilit aktivitet/përfundim të parashikuar në programet e buxhetit. Raportet e monitorimit përbëhen nga pjesa narrative dhe financiare. Pjesa narrative raporton performancën dhe arritjen e objektivave. Ndërkohë, pjesa financiare ofron informacion dhe të dhëna progresive për:

• Alokimet dhe buxhetet, të raportuara në bazë të klasifikimeve ekonomike; • Shpenzimet e kryera në bazë të përfundimeve dhe objektivave.

Si pjesë e transparencës dhe llogaridhënies, Ministria e Financave prodhon statistika mujore për të dhënat e përgjithshme të mbulimit qeveritar mbi të ardhurat dhe shpenzimet, që janë publikuar në faqen e internetit të MF-së. Aktualisht, MF-ja nuk ka të dhëna të aksesueshme në vend lidhur me alokimet dhe shpenzimet totale vetëm për aktivitetet e fëmijëve në qeverinë qendrore. Këto lloje statistikash janë ruajtur dhe përditësuar vetëm në institucionet përgjegjëse për zbatimin e të drejtave të fëmijëve. Duhet theksuar se buxhetet e institucioneve shtetërore nuk lejojnë ndarje të menjëhershme të alokimeve buxhetore për fëmijët, përveçse nëse ka programe që funksionojnë posaçërisht për ta, ku buxheti alokohet vetëm për aktivitetet për fëmijët. Në rastet kur një program i caktuar përfshin aktivitete të kombinuara për grupe të ndryshme të synuara, ndarja e kostove vetëm për fëmijët nuk mund të bëhet në mënyrë automatike.

Të kihet parasysh!!!

Ndërkohë që buxhetet duhet të monitorohen në raport me angazhimet, Organizatat e Shoqërisë Civile duhet të jenë gjithashtu të afta për të identifikuar mangësitë kur fjalët kanë rënë në vesh të shurdhër për angazhim dhe për pasojë angazhimi financiar ka qenë zero.

14

Kuadri i analizës

Përkufizimi i fjalës “FËMIJË” – Përkufizimi i grupit të synuar merr parasysh përkufizimin e fjalës “fëmijë” sipas legjislacionit përkatës shqiptar, nga 0 – 18 vjeç

Përkufizimi i togfjalëshit “Fëmijë me aftësi të kufizuara” – Një fëmijë me një aftësi të kufizuar nënkupton një fëmijë që ka vonesë mendore, dëmtime dëgjimore (përfshirë shurdhërinë), një dëmtim të të folurit ose gjuhësor, një dëmtim vizual (përfshirë verbërinë), një shqetësim emocional serioz (që në këtë pjesë referohet si "shqetësim emocional"), një dëmtim ortopedik, autizëm, dëmtim traumatik të trurit, dhe dëmtime të tjera shëndetësore, një aftësi të kufizuar të të nxënit, shurdhëri-verbëri, ose aftësi të shumta të kufizuara, dhe i cili, për këtë arsye, ka nevojë për arsim të veçantë dhe shërbime të ngjashme. (IDEA4)

Përkufizimi i fjalës “SEKTORË” – Për analizë merren parasysh sektorët e mëposhtëm:

Arsimi: Përfshin programet e arsimit fillor dhe të mesëm

Shëndetësia: Përfshin programe dhe skema që lidhen me nevojat e fëmijëve për kujdes shëndetësor, dhe në veçanti t fëmijëve me aftësi të kufizuara

Mirëqenia: Përfshin ndërhyrje që synojnë: - Fëmijët në punë- Fëmijët e konsideruar për birësim - Fëmijët në prostitucion - Fëmijët që kanë vështirësi në aspektin fizik ose mendor - Fëmijët në situatë rruge - Fëmijët që janë neglizhuar ose trajtuar si shkelës të mitur

Zhvillimi: Përfshin programe dhe skema për kujdesin dhe arsimin në fëmijërinë e hershme; dhe skema dhe programe të tjera të përgjithshme që nuk përputhen me asnjë kategori të veçantë të sektorit, por që synojnë zhvillimin e përgjithshëm të fëmijëve.

Analiza kryhet në kontekstin e mposhtëm: • Angazhime kombëtare për fëmijët/FAK të përcaktuara në Kushtetutë, Ligje dhe Politika. • Angazhime sipas Konventave Ndërkombëtare dhe Rajonale për të Drejtat e Njeriut • Situata e përgjithshme e fëmijëve/FAK në vend • Zhvillimi i një metodologjie për përzgjedhjen e programit bazuar në strukturën e qeverisjes

4. http://www.parentcenterhub.org/repository/idea/

Seksioni 2:

Ndjekja e Shpenzimeve Publike

15

Metodologjia e përzgjedhjes së programit

Buxheti i shtetit dhe shpenzimet publike në Shqipëri klasifikohen sipas:

a) Klasifikimit administrativ, që përfshin klasifikimin nga njësitë e qeverisjes qendrore në nivelin më të ulët të njësive të shpenzimeve;

b) Klasifikimit ekonomik, që përfaqëson klasifikimin e transaksioneve bazuar në natyrën dhe/ose sektorin ekonomik;

c) Klasifikimin funksional, që përfaqëson një klasifikim të detajuar bazuar në funksionet ose objektivat socio-ekonomike të qeverisë qendrore;

d) Klasifikimit sipas programeve, që përfaqëson programet, nënprogramet dhe projektet në përputhje me objektivat e qeverisë qendrore;

e) Klasifikimit sipas burimit të financimit.

Duke marrë parasysh faktin se ndarja automatike e buxhetit dhe shpenzimeve nuk është plotësisht e mundur duke përdorur të dhëna dhe informacione sipas klasifikimit ekonomik, për qëllimet e këtij anketimi, është përdorur klasifikimi i programit. Programet e përzgjedhura, në mënyrë direkte apo indirekte, ofrojnë shërbime në fushën e fëmijëve. Disa prej tyre japin informacione buxhetore për fëmijët, ndërsa të tjerat përfshijnë shërbime të kombinuara për grupe të ndryshme të synuara. Brenda programeve të përzgjedhura janë analizuar nënprograme që ofrojnë aktivitete dhe shërbime për fëmijët me aftësi të kufizuara. Programet buxhetore që nuk ofrojnë shërbime për fëmijët janë përjashtuar nga analiza.

MMSRMAS

MSH MD

Ministri të tjera

Programet epërzgjedhuraqë përfshijnë buxhete për

MF dhe FAK

Buxheti i shtetit

16

Ndjekja e shpenzimeve publike në nivel kombëtar

Programet e përzgjedhura

Institucioni buxhetor / programi Komente

Ministria e Mirëqenies Sociale dhe Rinisë Ministria e Mirëqenies Sociale dhe Rinisë është Ministria përgjegjëse për koordinimin dhe zbatimin e objektivave zhvillimore sociale të qeverisë.

Ministria e Arsimit dhe Sportit Ministria e Arsimit dhe Sportit është përgjegjëse për politikat arsimore dhe ofrimin e arsimit në të gjithë vendin. Ajo është përgjegjëse për menaxhimin dhe përmbajtjen e procesit arsimor, duke përfshirë këtu kurrikulat dhe mësuesit nga niveli i parashkollor në sistemin universitar.

P 1: Kujdesi dhe mbrojtja sociale

P 2: Përfshirja sociale (emri i mëparshëm ishte “Shanset e Barabarta”)

P 3: Arsimi profesional

P 1: Arsimi bazë

P 2: Arsimi i mesëm

Programi i kujdesit dhe mbrojtjes sociale përfshin nën-programin e ndihmës ekonomike për zbutjen e varfërisë (Ndihma Sociale) dhe nën-programin e pagesës së aftësisë së kufizuar. Shërbimet e kujdesit social janë pjesë e programit të mbrojtjes sociale, duke përfshirë shërbimet rezidenciale dhe ato ditore për kategori të ndryshme përfituesish. Personat me aftësi të kufizuara përfitojnë nga shërbimet në qendrat e mëposhtme:

• 6 qendra rezidenciale publike (Vlorë, Tiranë, Korçë, Shkodër, Berat, Durrës) që u shërbejnë rreth 207 personave;

• 2 qendra ditore (Korçë, Lezhë) që u shërbejnë 57 personave;

Programi i përfshirjes sociale përfshin aktivitetin e Agjencisë Shtetërore për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijëve (ASHMDF) i cili është institucioni koordinues dhe përgjegjës për monitorimin dhe për sigurimin e zbatimit të të drejtave të fëmijëve.

Programi i arsimit profesional ka qenë pjesë e administrimit nga Ministria e Arsimit dhe Sportit dhe ka kaluar në përgjegjësinë e MMSR-së duke filluar nga viti 2015.

Ky program ofron shërbime për fëmijët e moshës 3-16 vjeçare dhe përfshin arsimin bazë dhe parashkollor.

Programi i arsimit të mesëm profesional ofron plotësisht shërbime për fëmijët deri në moshën 18-vjeçare, duke synuar nivele të larta të arsimit cilësor.

17

Ministria e Shëndetësisë Ministria e Shëndetësisë është përgjegjëse për politikat shëndetësore dhe financon një pjesë të madhe të shpenzimeve publike në këtë sektor. Kostot mbulohen së bashku me Institutin e Sigurimeve Shëndetësore (pjesë e qeverisë qendrore), një skemë e detyrueshme sigurimi mjekësor për popullatën aktive.

Ministria e Drejtësisë Ministria e Drejtësisë kontrollon të miturit në burgje dhe qendrat e paraburgimit dhe shërbimin e provës për shkelësit e ligjit në moshë të re. Gjithashtu, ajo menaxhon programin e shërbimeve të birësimit.

P 3: Arsimi profesional

P 1: Shërbimet e kujdesit shëndetësor parësor

P 2: Shërbimet shëndetësore dytsore

P 3: Kujdesi shëndetësor publik

P1: Sistemi i burgjeve

P2: Shërbimi i provës

Programi i arsimit të mesëm profesional është analizuar si pjesë e sektorit të arsimit për vitet 2013 – 2014.

Kujdesi shëndetësor parësor prek një pjesë të madhe të popullsisë aktive. Duke pasur parasysh se nuk ka të dhëna posaçërisht për fëmijët, por shërbimi shfrytëzohet në një masë të madhe prej tyre, për arsye të kësaj analize do të përdoren të dhënat e INSTAT-it për përqindjen e fëmijëve që marrin këtë shërbim kundrejt numrit total të popullsisë që e marrin këtë shërbim.

Shërbimet shëndetësore dytësore përdoren gjithashtu nga fëmijët. E njëjta logjikë e përdorur për shërbimet e kujdesit shëndetësor parësor është përdorur edhe në këtë rast duke pasur parasysh vështirësinë për të marrë të dhëna rreth numrit të fëmijëve dhe kostove përkatëse për të tilla shërbime për ta.

Shërbimi i kujdesit të shëndetit publik prek gjithashtu një numër të madh të popullsisë së re. Aktualisht, të vetmet të dhëna të disponueshme për fëmijët janë numri i vaksinimeve që bëhen çdo vit dhe buxhetet/kostot përkatëse për këtë qëllim.

Instituti i të miturve në Kavajë u ndërtua në bazë të një koncepti modern për trajtimin e të miturve në sistemin penitenciar. Ai pranon vetëm të mitur dhe fokusohet në programet e riintegrimit dhe edukimit. Institucione të tjera penitenciare për të miturit gjenden në Korçë, Lezhë dhe Vlorë (qendra paraburgimi).

Ky program përfshin të mitur në konflikt me ligjin në shërbimin e provës. Ligji i shërbimit të provës përcakton shërbimet e ndërmjetësimit nëpërmjet mekanizmave të përfshirjes së OJQ-ve në zbatim të alternativave dhe ndërmjetësimit, të cilat kanë mundësinë për të qenë gradualisht pjesë e sistemit në të gjithë vendin.

18

Burimi i informacionit

Është e rëndësishme që të kuptojmë se buxheti për fëmijët nuk është një buxhet i veçantë. Shpenzimet për fëmijët dhe FAK janë shpërndarë sipas një grupi të larmishëm programesh të qeverisë qendrore. Shumë prej programeve që u shërbejnë grupeve të ndryshme të synuara kërkuan vlerësime për pjesën e buxhetit të caktuar për fëmijët. Kështu, aktualisht analiza përfshin ndarjen nga buxheti i përgjithshëm, vetëm për ato alokime të bëra për programet nga të cilat përfitojnë fëmijët (në mënyrë direkte apo indirekte).

Në tabelat e buxhetit dhe raportet e monitorimit (në varësi se cili ishte i aksesueshëm) u krye një kontroll i plotë. Rezultatet nxorën në pah nevojën për mbledhjen e të dhënave nga burime të shumta dhe paraqitjen e supozimeve dhe gjykimeve. U krye një kontroll i dokumenteve të ndryshme për të arritur një logjikë të shëndoshë për pjesën më të përshtatshme të buxhetit që shkon për fëmijët. Kostot e programit që merren jo vetëm me fëmijët ose FAK janë marrë plotësisht në konsideratë në përllogaritje. Për programet që shpenzojnë jo vetëm për aktivitete për fëmijët, por në grupe të tjera të synuara po ashtu, pjesa e buxhetit të caktuar për fëmijët është llogaritur (duke përdorur vlerat në %, p.sh. numri i fëmijëve kundrejt popullsisë totale në RoA, ose numri i punonjësve në IB që punojnë në seksione që merren me fëmijët kundrejt numrit total të punonjësve të institucionit, dhe/ose duke përdorur metoda dhe supozime5).

Ky anketim mbulon periudhën 2013 – 2015. Për të kuptuar prirjen e alokimeve për fëmijët dhe FAK, është analizuar gjithashtu buxheti për vitin fiskal 2016 – 2018. Të dhënat janë nxjerrë nga ligji për buxhetin 20166, që përfshin gjithashtu parashikime për vitin 2017 dhe 2018. Vështirësi hasen në njohjen e të dhënave për shpenzimet për vitin fiskal 2015 për MMSR dhe MD. Raportet përkatëse të monitorimit vjetor nuk ishin të aksesueshme në periudhën e analizës (Maj 2016), as në faqet përkatëse

Institucionet e tjeraInstitucionet e tjera të përzgjedhura për këtë anketim që janë përfshirë për fëmijët në konflikt me ligjin janë prokuroria dhe gjykatat. “Seksionet e të miturve” janë vendosur në gjykata dhe zyrat e prokurorisë në disa rrethe.

P3: Shërbimet e birësimit

Zyra e Prokurorit të Përgjithshëm P 1: Planifikim, menaxhim, administrim

Zyra e Administrimit të Buxhetit të Gjyqësorit P 1: Buxheti i gjykatave

Programi “Shërbimi i Birësimit” përfshihet gjithashtu në këtë analizë, pasi fondet e shpenzuara në këtë program janë 100% të dedikuara për fëmijët.

“Planifikim, menaxhim, administrim” është i vetmi program nën përgjegjësinë e Prokurorisë së Përgjithshme. Të gjitha kostot janë të përfshira në këtë program dhe shpenzimet përkatëse për fëmijët nuk mund të veçohen. Kostot për “Seksionet e të miturve” janë marrë parasysh në këtë analizë.

Sistemi gjyqësor ofron shërbime si për fëmijët edhe për grupet e tjera të synuara. Nuk ka të dhëna mbi numrin e çështjeve penale apo civile ndaj fëmijëve. Megjithatë, një përqindje e caktuar e kostove i dedikohet rasteve të fëmijëve.

5. Aneksi 6: Pjesa e buxhetit për fëmijët e marrë parasysh në përllogaritje 6. http://www.financa.gov.al/al/raportime/buxheti/buxheti-ne-vite/buxheti-2016

19

të internetit të ministrisë dhe as në faqen e internetit të MF-së. Për këto programe, për të cilat të dhënat për shpenzimet nuk janë të disponueshme, për qëllime të kësaj analize janë përdorur të dhënat përkatëse të buxhetit. Të dhënat, informacionet dhe supozimet e përdorura janë:

Institucioni buxhetor Burimi i informacionit

Ministria e Mirëqenies Sociale dhe Rinisë

Ministria e Arsimit dhe Sportit

Ministria e Shëndetësisë

Ministria e Drejtësisë

Zyra e Prokurorit të Përgjithshëm

Raporte vjetore të monitorimit (2013 – 2014)Të dhënat e buxhetit nga MF-ja (2015 – 2018)Të dhëna specifike të ofruara nga Shërbimi Social Shtetëror Të dhëna specifike të ofruara nga SAfMFR

Të dhëna nga raporte vjetore të monitorimit (2013 – 2015)Të dhëna buxhetore nga MF-ja (2016 – 2018)

- kostoja për FËMIJËT në arsimin fillor, të mesëm dhe profesional e marrë parasysh 100%

- kostoja për FAK 1.77% në BE dhe 1.19% në SE


- kostoja për FËMIJËT e marrë parasysh 29%, 28%, 27% përkatësisht për vitin fiskal 2013, 2014, 2015 dhe 26% për vitet 2016 – 2018, duke përdorur të dhëna nga INSTAT, përqindja e fëmijëve kundrejt popullsisë totale

- 2.37% e kostove të FËMIJËVE të llogaritura për FAK

- kosto vjetore për vaksinime për fëmijët


- të dhëna specifike për PBB-në për fëmijët e arrestuar

- kostot e shërbimit të provës për FËMIJËT 2.2% të shpenzimeve administrative duke marrë parasysh përqindjen e punonjësve të “Seksionit të të Miturve” kundrejt numrit total të punonjësve (3/134).

- kostoja e shërbimeve të birësimit është marrë parasysh 100%


- kostoja për FËMIJËT e konsideruar 2.8% të shpenzimeve administrative duke marrë parasysh numrin e specialistëve të “Seksionit të të Miturve” kundrejt numrit total të punonjësve (24/848)

20

Rezultatet e analizës në nivel qendror

Alokime buxhetore për fëmijët dhe FAK kundrejt buxhetit qendror total

Zyra e Administrimit të Buxhetit të Gjyqësorit


- “Manuali i Punonjësve të Shërbimit të Provës”, i publikuar në vitin 2014, ofron statistika për numrin e shkelësve të rinj të dënuar kundrejt totalit të personave të dënuar, që ndryshon nga 3.8% - 5%. Për qëllime të kësaj analize, është marrë parasysh një pjesë e buxhetit që shkon për fëmijët prej 4.5% të kostove administrative të buxhetit të gjykatave

Alokime – buxhet qendror

300 000 000

250 000 000

200 000 000

150 000 000

100 000 000

50 000 000

0

Buxhetit qendror total;

Totali i programevetë përzgjedhura

Totali i MF-së

Totali i FAK

Viti fiskal2013

Viti fiskal2014

Viti fiskal2015

Institucioni buxhetor Viti fiskal 2013 Viti fiskal 2014 Viti fiskal 2015

Buxheti qendror total

Totali i programeve të përzgjedhura

Totali i fëmijëve kundrejt buxhetit total

Totali i FAK kundrejt buxhetit total

266 249 303

90 060 819

43 530 025

3 507 019

267 806 090

102 166 474

48 578 705

4 820 868

263 119 142

95 254 521

46 073 442

4 394 163

33,83%

16,35%

1,32%

38,15%

18,14%

1,80%

36,20%

17,51%

1,67%

21

Përqindja mesatare e alokimeve gjatë viteve 2013 – 2015 për fëmijët qëndron në një normë mesatare prej 17.33% të buxhetit total, ndërkohë që për FAK qëndron në 1.60% të buxhetit qendror total. Programet e përzgjedhura përfshijnë jo vetëm programe sociale, arsimore dhe shëndetësore, por edhe programe të tjera që në mënyrë direkte ose jo, ofrojnë shërbime për fëmijët. Duke marrë parasysh të gjitha programet e përzgjedhura, në vitin 2015 alokimi për FAK përbënte 9.54% të alokimeve për fëmijët krahasuar me 9.92% në vitin 2014 dhe 8.06% në vitin 2013.

Alokime për fëmijët dhe FAK në sektorin social

Përqindja mesatare e alokimeve në sektorin social për fëmijët qëndron në një normë mesatare prej 7.05%, ndërkohë që për FAK qëndron në 5.01% të buxhetit total të MMSR. Duke marrë parasysh programet e përzgjedhura brenda sektorit social, në vitin 2015 alokimi për FAK përbënte 60.35% të alokimeve për fëmijët krahasuar me 78.46% në vitin 2014 dhe 78.2% në vitin 2013. Ulja e përqindjes në vitin 2015 ka ndodhur për shkak të përfshirjes së arsimit profesional nën përgjegjësinë e MMSR, që rriti alokimet për fëmijët në përgjithësi, duke ulur për pasojë përqindjen për FAK duke marrë parasysh se programi i arsimit profesional nuk përfshin asnjë kosto për FAK.

Alokime – sektori social80 000 000

70 000 000

60 000 000

50 000 000

40 000 000

30 000 000

20 000 000

10 000 000

0

Totali i MMSR

Totali i programeve të përzgjedhura në sektorin social

Totali i MF-së nësektorin social

Totali i FAKnë sektorin social

Viti fiskal 2013 Viti fiskal 2014 Viti fiskal 2015

Institucioni buxhetor Viti fiskal 2013 Viti fiskal 2014 Viti fiskal 2015

Totali i MMSR

Totali i programeve të përzgjedhura në sektorin social

Totali i fëmijëve në sektorin social

Totali i FAK në sektorin social

62 704 000

23 315 075

3 613 569

2 825 905

76 700 465

26 717 400

5 193 398

4 074 627

70 687 322

24 600 362

6 094 715

3 678 463

37,18%

5,76%

4,51%

34,83%

6,77%

5,31%

34,80%

8,62%

5,20%

22

Alokimet për FËMIJËT dhe FAK në sektorin arsimor

Përqindja mesatare e alokimeve në sektorin arsimor për fëmijët qëndron në një normë mesatare prej 80.72%, ndërkohë që për FAK qëndron në 1.27 % të buxhetit total të MAS. Duke marrë parasysh programet e përzgjedhura brenda sektorit arsimor, alokimi për FAK në vitin 2015 përbënte 1.64% të alokimeve për fëmijët krahasuar me 1.54% në vitin 2014 dhe 2013. Risia është se duke filluar nga viti 2015, termi “fëmijë me aftësi të kufizuara” u shfaq në PBA-në e sektorit arsimor, edhe pse alokimet përkatëse nuk ishin të ndara si duhet nga grupet e tjera të synuara.

Alokime për fëmijët dhe FAK në sektorin shëndetësor

Alokime – sektori arsimor


Totali i MAS

Totali i programeve të përzgjedhura në sektorin arsimor

Totali i MF-së nësektorin arsimor

Totali i FAKnë sektorin arsimor

45 000 000

40 000 000

35 000 000

30 000 000

25 000 000

20 000 000

15 000 000

10 000 000

5 000 000

0

Institucioni buxhetor

Institucioni buxhetor

Viti fiskal 2013

Viti fiskal 2013

Viti fiskal 2014

Viti fiskal 2014

Viti fiskal 2015

Viti fiskal 2015

Totali i MAS

Totali i programeve të përzgje-dhura në sektorin arsimor

Totali i FËMIJËVE në sektorin arsimor

Totali i FAK në sektorin arsimor

Totali i MSH

Totali i programeve të përzgje-dhura në sektorin shëndetësor

Totali i FËMIJËVE në sektorin shëndetësor

Totali i FAK në sektorin shëndetësor

38 014 024

31 356 646

31 356 646

482 896

28 382 390

28 106 302

8 363 649

198 218

40 850 294

33 543 367

33 543 367

518 071

33 915 972

33 706 005

9 627 406

228 170

39 990 976

31 019 551

31 019 551

508 657

31 846 587

31 460 671

8 736 010

207 043

82,49%

82,49%

1,27%

99,03%

29,47%

0,70%

82,11%

82,11%

1,27%

99,38%

28,39%

0,67%

77,57%

77,57%

1,27%

98,79%

27,43%

0,65%

23

Përqindja mesatare e alokimeve në sektorin shëndetësor për fëmijët qëndron në një normë mesatare prej 28.43%, ndërkohë që për FAK qëndron në 0.67% % të buxhetit total të MSH. Duke marrë parasysh programet e përzgjedhura brenda sektorit shëndetësor alokimi për FAK përbënte 2.37% të alokimeve për fëmijët për vitet 2013 - 2015. Duke qenë se përqindja përkatëse për FAK nuk mund të ndahej nga kostot e tjera, supozohet të jetë përqindja e FAK kundrejt numrit total të fëmijëve.

Linja e tendencës së alokimeve për fëmijët dhe fëmijët me aftësi të kufizuara për vitet 2013 – 2018

Rezultatet e përgjithshme tregojnë se alokimet për fëmijët dhe FAK kanë qenë në nivele më të larta se në vitin 2014 dhe ka një tendencë që në vitin 2018 alokimet të ulen ndjeshëm, por të dhënat për vitet e ardhshme janë vetëm një parashikim dhe mund të ndryshojnë kur buxheti do të miratohet. Duhet

Alokime – sektori shëndetësor

35 000 000

30 000 000

25 000 000

20 000 000

15 000 000

10 000 000

5 000 000

0

Totali i MSH

Totali i programeve të përzgjedhura në sektorin shëndetësor

Totali i MF-së nësektorin shëndetësor

Totali i FAKnë sektorin shëndetësor


0 1 2 3 4 5 6 7

50,00%

40,00%

30,00%

20,00%

10,00%

0,00%

Linja e tendencës 2013 - 2018

Titu

lli i

bosh

tit

Programet e përzgjedhura kundrejt buxhetit qendror total; MF kundrejt buxhetit qendror total

FAK kundrejt buxhetit qendror total

24

raportuar se alokimet për FAK shfaqen në PBA-në 2016 – 2018, edhe pse jo të ndara në mënyrë të qartë, por kjo është një qasje pozitive që në çdo rast mund të përmirësohet në ardhmen, duke marrë parasysh se alokimi përkatës vetëm për FAK duhet të bëhet publik veçmas nga alokimet e tjera.

Sektori social

Tendenca është që sektori social ka pasur një rritje të alokimeve për fëmijët nga viti 2013 në 2015 dhe pritet të rritet në vitet e ardhshme, ndërkohë që për FAK tendenca nuk përputhe me atë që lidhet me fëmijët. Diferencat lidhen kryesisht me arsimin profesional, që është transferuar nga sektori arsimor në sektorin social në vitin 2015 dhe alokimet përkatëse kanë rritur buxhetin për fëmijët në këtë sektor, dhe në të njëjtën kohë nuk prekin alokimet për FAK. Duhet përmendur se në Draft Planin Kombëtar për PAK 2016 - 2020, një nga objektivat strategjike të vendosur është rritje e pjesëmarrjes në tregun e punës dhe nxitja e mundësive të barabarta për të mundësuar një punë dinjitoze për personat me aftësi të kufizuara.

0 1 2 3 4 5 6 7

40,00%

30,00%

20,00%

10,00%

0,00%

Linja e tendencës sektori social 2013 - 2018

Titu

lli i

bosh

tit

Programet e përzgjedhura kundrejt buxhetit të sektorit social MF kundrejt buxhetit të sektorit social

FAK kundrejt buxhetit të sektorit social

Programet e përzgjedhura kundrejt buxhetit qendror total

FËMIJËT kundrejt buxhetit qendror total

FAK kundrejt buxhetit qendror total

Programet e përzgjedhura kundrejt buxhetit të sektorit social

FËMIJËT kundrejt buxhetit të sektorit social

FAK kundrejt buxhetit të sektorit social

Buxheti kombëtar

Sektori social

Viti fiskal 2013

Viti fiskal 2013

Viti fiskal 2014

Viti fiskal 2014

Viti fiskal 2015

Viti fiskal 2015

Viti fiskal 2016

Viti fiskal 2016

Viti fiskal 2017

Viti fiskal 2017

Viti fiskal 2018

Viti fiskal 2018

33,83% 38,15% 36,20% 34,78% 34,03% 33,82%

16,35% 18,14% 17,51% 16,19% 16,06% 15,85%

1,32% 1,80% 1,67% 1,54% 1,57% 1,52%

37,18% 34,83% 34,80% 31,73% 32,81% 32,81%

5,76% 6,77% 8,62% 8,76% 9,16% 9,03%

4,51% 5,31% 5,20% 4,62% 4,95% 4,82%

25

Sektori arsimor

Alokimet për fëmijët në sektorin arsimor janë në të njëjtat nivele me programet e përzgjedhura në sektor, duke marrë parasysh se të gjitha kostot në arsimin fillor dhe të mesëm janë vetëm për fëmijët. Një pjesë e buxhetit prej 1.77% është llogaritur për FAK në arsimin fillor duke marrë parasysh numrin e FAK që ndjekin shkollat publike (7,900) kundrejt numrit mesatar të fëmijëve në nivelin parashkollor dhe në shkollat fillore (445,902). Ndërkohë pjesa e buxhetit për FAK në shkollat fillore është më e ulët se 1,19%, duke ndjekur të njëjtën analizë (1,663 FAK kundrejt 140,043 fëmijëve që ndjekin shkollat e mesme). Tendenca nga viti 2013 deri në vitin 2018 është pothuajse lineare.

Sektori shëndetësor

0 1 2 3 4 5 6 7

100,00%

80,00%

60,00%

40,00%

20,00%

0,00%

Linja e tendencës sektori arsimor 2013 - 2018T

itulli

i bo

shtit

Programet e përzgjedhura kundrejt buxhetit të sektorit arsimor MF kundrejt buxhetit të sektorit arsimor

FAK kundrejt buxhetit të sektorit arsimor

Programet e përzgjedhura kundrejt buxhetit të sektorit arsimor

FËMIJËT kundrejt buxhetit të sektorit arsimor

FAK kundrejt buxhetit të sektorit arsimor

Programet e përzgjedhura kundrejt buxhetit të sektorit shëndetësor

FËMIJËT kundrejt buxhetit të sektorit shëndetësor

FAK kundrejt buxhetit të sektorit shëndetësor

Sektori arsimor

Sektori shëndetësor

Viti fiskal 2013

Viti fiskal 2013

Viti fiskal 2014

Viti fiskal 2014

Viti fiskal 2015

Viti fiskal 2015

Viti fiskal 2016

Viti fiskal 2016

Viti fiskal 2017

Viti fiskal 2017

Viti fiskal 2018

Viti fiskal 2018

82,49% 82,11% 77,57% 76,92% 76,92% 76,92%

82,49% 82,11% 77,57% 76,92% 76,92% 76,92%

1,27% 1,27% 1,27% 1,25% 1,25% 1,25%

99,03% 99,38% 98,79% 97,24% 96,39% 95,58%

29,47% 28,39% 27,43% 26,08% 25,86% 25,62%

0,70% 0,67% 0,65% 0,62% 0,61% 0,61%

26

Alokimet për FAK pothuajse nuk shfaqen në buxhetet e MSH-së, edhe pse ka shërbime të parashikuara për këtë kategori. Tendenca e alokimit për fëmijët në përgjithësi dhe FAK është paksa në ulje nga viti 2013 deri në vitin 2018 për shkak të pakësimit të popullsisë në moshë të re (29%, 28%, 27%, 26% - të dhëna nga INSTAT). Duke qenë se nuk ka të dhëna të disponueshme për alokimet për fëmijët, një pjesë e buxhetit mendohet për këtë kategori duke konsideruar përqindjen e popullsisë në moshë të re kundrejt popullsisë totale gjatë viteve të mbuluara në analizë. Ndërkohë për FAK konsiderohet një pjesë prej 2.37% e alokimeve për fëmijët në përgjithësi, duke marrë parasysh numrin e FAK kundrejt numrit mesatar të fëmijëve në Shqipëri.

Ndjekja e Shpenzimeve Publike në nivel lokal

Në nivel lokal, në anketim janë përfshirë Bashkia e Vlorës dhe ajo e Durrësit. NJQV-të janë përgjegjëse për arsimin parauniversitar, infrastrukturën vendore, furnizimin me ujë, menaxhimin e ujërave të zeza dhe të ndotura dhe disa shërbime të tjera. Në mënyrë më specifike, në sektorin arsimor, NJQV-të janë përgjegjëse për mirëmbajtjen e mjediseve shkollore në sistemin arsimor parauniversitar dhe për menaxhimin dhe përmbajtjen e procesit arsimor, përfshirë kurrikulat dhe mësuesit në sistemin parashkollor.

Bashkia Durrës

Të dhënat janë siguruar nga departamenti i buxhetit në Bashkinë Durrës

Përshkrimi

Viti fiskal 2015

Buxheti Numri

Shpenzimet bashkiake

totale FAK

% FAK kundrejt totalit

Totali Fëmijët % FAK kundrejt totalit

Të verbër

1,712,801,000

1,353,325

748 6 0.80%

Paraplegjikë 18,487,227 481 27 5.61%

PAK 172,355,137

2,782 1,254 45.08%

Totali 1,712,801,000 192,195,689 11.22% 4,011 1,287 32.09%

120,00%

100,00%

80,00%

60,00%

40,00%

20,00%

0,00%0 1 2 3 4 5 6 7

Linja e tendencës sektori shëndetësor 2013 - 2018T

itulli

i bo

shtit

Programet e përzgjedhura kundrejt buxhetit të sektorit shëndetësor MF kundrejt buxhetit të sektorit shëndetësor

FAK kundrejt buxhetit të sektorit shëndetësor

27

Është e dukshme se shpenzimet për FAK në vlerë absolute janë rritur nga viti 2013 në vitin 2015, edhe pse në % rezulton në rënie për shkak të shpenzimeve totale të bashkisë

Viti fiskal 2013 = 175,982,361 LEK (2014 kundrejt 2013 rritur me 6%)



Përshkrimi

Viti fiskal 2014

Buxheti Numri


totale FAK



Të verbër

1,891,163,000

1,345,940 533 6 1.13%

Paraplegjikë 15,013,501

232 27 11.64%

PAK 170,007,709 1,981 1,097 55.38%

Totali 1,891,163,000 186,367,151 9.85% 2,746 1,130 41.15%

Përshkrimi

Viti fiskal 2013

Buxheti Numri


totale FAK



Të verbër

1,102,678,000

1,177,219

521 6 1.15%

Paraplegjikë 11,920,975

312 27 8.65%

PAK 162,884,167

2,782 1,930 69.37%

Totali 1,102,678,000 175,982,361 15.96% 3,615 1,963 54.30%

28

Bashkia Vlorë

Të dhënat e vetme për Bashkinë e Vlorës janë ato për vitin fiskal 2015. Shpenzimet e parashikuara për vitin 2015 janë miratuar me Vendim të Këshillit Bashkiak Nr. 1, datë 29.01.2015

Shpenzimet për fëmijët u parashikuan 15% të shpenzimeve totale, ndërsa për PAK 0.55% të shpenzimeve totale. Duhet theksuar se edhe pse buxheti është i detajuar, nuk është shkruar në një gjuhë të kuptueshme për qytetarët. Fëmijët me aftësi të kufizuara (FAK) pothuajse nuk shfaqen, ndërsa personat me aftësi të kufizuara (PAK) janë përmendur vetëm në faqen 74 të dokumentit të buxhetit, por nuk japin detaje për numrin e personave/fëmijëve me aftësi të kufizuara ose kostot specifike të parashikuara për ta.

Viti fiskal 2015 – Parashikimi

Përshkrimi Në 000 LEK Në % kundrejt totalit

Shpenzimet totale 1,093,351

Për fëmijët 169,727 15.52%

Arsimi 60,716

Arsimi profesional 14,425

Kopshtet 11,545

Qendër kulturore 27,328

Klub multisportiv 25,570

Klub futbolli 14,300

Qendër zhvillimi për PAK 5,825

Jetimore 5,618

Investime në kopshte & shkolla 2,000

Investime të tjera 2,400

Për FAK 5,975 0.55%

Investime në qendra zhvillimi për PAK 150

Shpenzime administrative për qendër zhvillimi 5,825

29

Përfundime

Rezultatet e analizës duhet të marrin parasysh vështirësitë e hasura në njohjen me të dhënat dhe informacionin e nevojshëm. Janë bërë përpjekje që rezultatet të pasqyrojnë sa më mirë informacionin dhe të dhënat e disponueshme, dhe që supozimet e bëra të synojnë realitetin e afërt.

Rezultatet kryesore:

Përqindja mesatare e alokimeve gjatë viteve 2013 – 2015 për fëmijët qëndron në një normë mesatare prej 17.33% të buxhetit qendror total, ndërkohë që për FAK qëndron në 1.60% të tij. Programet e përzgjedhura përfshijnë jo vetëm programe sociale, arsimore dhe shëndetësore, por edhe programe të tjera që në mënyrë direkte ose jo, ofrojnë shërbime për fëmijët. Duke marrë parasysh të gjitha programet e përzgjedhura, në vitin 2015 alokimi për FAK përbënte 9.54% të alokimeve për fëmijët krahasuar me 9.92% në vitin 2014 dhe 8.06% në vitin 2013.

Rezultatet e përgjithshme tregojnë se alokimet për fëmijët dhe FAK kanë qenë në nivele më të larta në vitin 2014 dhe ka një tendencë që në vitin 2018 alokimet të pakësohen paksa, por të dhënat për vitet e ardhshme janë vetëm një parashikim dhe mund të ndryshojnë kur të miratohet buxheti. Duhet raportuar se alokimet për FAK shfaqen në PBA-në 2016 – 2018 edhe pse jo të ndara qartësisht, por ka një qasje pozitive që në çdo rast mund të përmirësohet në të ardhmen, duke marrë parasysh se alokimet përkatëse vetëm për FAK duhet të bëhen publike veçmas nga alokimet e tjera.

Përqindja mesatare e alokimeve në sektorin social për fëmijët qëndron në një normë mesatare prej 7.05%, ndërkohë që për FAK qëndron në 5.01% të buxhetit total të MMSR. Duke marrë parasysh programet e përzgjedhura brenda sektorit social, alokimi për FAK në vitin 2015 përbënte 60.35% të alokimeve për fëmijët krahasuar me 78.46% në vitin 2014 dhe 78.2% në vitin 2013. Tendenca është se sektori social ka pasur një rritje të alokimeve për fëmijët nga viti 2013 në vitin 2015 dhe pritet të rritet në vitet e ardhshme, ndërsa për FAK tendenca nuk është në përputhje me atë të fëmijëve. Ulja e përqindjes në vitin 2015 lidhet me kostot e programit të arsimit profesional, që u transferua nga sektori arsimor në sektorin social në vitin 2015 dhe alokimet përkatëse rritën buxhetin për fëmijët në këtë sektor, por në të njëjtën kohë nuk prekin FAK në këtë sektor, duke ulur si pasojë përqindjen e FAK.

Përqindja mesatare e alokimeve në sektorin arsimor për fëmijët qëndron në një normë mesatare prej 80.72%, ndërkohë që për FAK qëndron në 1.27 % të buxhetit total të MAS. Duke marrë parasysh programet e përzgjedhura brenda sektorit arsimor, në vitin 2015 alokimi për FAK përbënte 1.64% të alokimeve për fëmijët krahasuar me 1.54% në vitin 2014 dhe 2013. Alokimet për fëmijët në sektorin arsimor janë në të njëjtat nivele me programet e përzgjedhura në sektor, duke marrë parasysh se të gjitha kostot në arsimin fillor dhe të mesëm janë vetëm për fëmijët. Një pjesë e buxhetit prej 1.77% është llogaritur për FAK në arsimin fillor duke marrë parasysh numrin e FAK që ndjekin

Seksioni 3:

Përfundime dhe rekomandime

30

shkollat publike (7,900) kundrejt numrit mesatar të fëmijëve në nivel parashkollor dhe në shkollat fillore (445,902). Ndërkohë, pjesa e buxhetit për FAK në shkollat fillore është më e ulët se 1,19%, duke ndjekur të njëjtën analizë (1,663 FAK kundrejt 140,043 fëmijëve që ndjekin shkollat e mesme). Tendenca nga viti 2013 deri në vitin 2018 është pothuajse lineare. Risia është se duke filluar nga viti 2015, termi “fëmijë me aftësi të kufizuara” u shfaq në PBA-në e sektorit arsimor, edhe pse alokimet përkatëse nuk ishin të ndara si duhet nga grupet e tjera të synuara.

Përqindja mesatare e alokimeve në sektorin shëndetësor për fëmijët qëndron në një normë mesatare prej 28.43%, ndërkohë që për FAK qëndron në 0.67% % të buxhetit total të MSH. Duke marrë parasysh programet e përzgjedhura brenda sektorit shëndetësor, alokimi për FAK përbënte 2.37% të alokimeve për fëmijët për vitet 2013 - 2015. Alokimet për FAK pothuajse nuk shfaqen në buxhetet e MSH-së, edhe pse ka shërbime të parashikuara për këtë kategori. Tendenca e alokimit për fëmijët në përgjithësi dhe FAK është paksa në ulje nga viti 2013 deri në vitin 2018 për shkak të pakësimit të popullsisë në moshë të re (29%, 28%, 27%, 26% - të dhëna nga INSTAT). Duke qenë se nuk ka të dhëna të disponueshme për alokimet për fëmijët, është menduar një ndarje për këtë kategori duke konsideruar përqindjen e popullsisë në moshë të re kundrejt popullsisë totale gjatë viteve të mbuluara në analizë. Ndërkohë për FAK konsiderohet një pjesë e buxhetit prej 2.37% e alokimeve për fëmijët në përgjithësi, duke marrë parasysh numrin e FAK kundrejt numrit mesatar të fëmijëve në Shqipëri.

Matrica e Planit Kombëtar të Veprimit 2016 – 2020 paraqet disa të dhëna për buxhetin kombëtar të parashikuar nga shteti dhe nga donatorë për PAK/FAK. Megjithatë, ajo nuk paraqet informacione për:

1. Pagat e punonjësve që punojnë mbi baza ditore për zhvillimin dhe/ose zbatimin e politikave të FAK në institucione të ndryshme.

2. Koston e pjesëmarrjes së PAK në masat e përgjithshme, për shembull koston e kartave të identitetit për PAK të paguara nga shteti, pagat e mësuesve për PAK, etj.

3. Buxhetet e qeverisjes vendore, sepse kostot përkatëse do të pasqyrohen në planin vendor të veprimit, ndërsa Plani Kombëtar i Veprimit ofron informacione dhe të dhëna për buxhetin kombëtar.

Në nivel të qeverisjes vendore, ka ende shumë për t’u përmirësuar në kuadrin e buxhetimit të FAK. Dokumentet e buxhetit nuk janë përgatitur në një gjuhë të kuptueshme për qytetarët dhe FAK pothuajse nuk shfaqen në tabelat e buxhetit. Megjithatë, buxheti i Bashkisë Durrës ofron disa të dhëna që mundësojnë llogaritjen e kostove të synuara për FAK, ndërsa buxheti i Bashkisë Vlorë nuk ofron detaje specifike për shpenzimet për ta ose për numrin e FAK që do të trajtohen gjatë vitit fiskal. Shpenzimet e parashikuara për PAK në Bashkinë Durrës shkojnë rreth 11%, ndërsa në Bashkinë Vlorë vetëm 0.55% e shpenzimeve alokohet për këtë kategori.

31

Rekomandime Rekomandimet synojnë të ndihmojnë fëmijët, OJQ-të dhe institucionet e tjera vendore në këtë fushë, si edhe të ndihmojnë zyrtarët qeveritarë duke rritur kapacitetet e tyre dhe duke kuptuar përfitimet e proceseve të buxhetimit me pjesëmarrje dhe rëndësinë e investimit te fëmijët.

üQeveria duhet të bëjë alokime dhe shpenzime për fëmijët e dukshëm në tabelat e buxhetit dhe raportet e monitorimit, për të bërë publike informacione për të gjitha institucionet vendore mbi faktin se sa është shpenzuar për fëmijët. Gjithashtu, kjo do të lehtësojë mbikëqyrjen e brendshme dhe të jashtme dhe mekanizmat e llogaridhënies, përfshirë shoqërinë civile dhe fëmijët, për të ndjekur shpenzimet për fëmijët dhe FAK.

üAlokimet për “fëmijët” dhe “fëmijët me aftësi të kufizuara” duhet të merren parasysh si një prioritet në vetvete kur të përgatitet PBA-ja, në mënyrë që buxheti dhe shpenzimet që shoqërohen me objektivat dhe aktivitetet përkatëse të jenë lehtësisht të identifikueshme dhe të verifikueshme. Institucionet vendore duhet të bashkëpunojnë me MF-në dhe KM për ta bërë këtë ligjrisht të detyrueshme për të gjitha IB ose ML që angazhohen në fushën e mbrojtjes së fëmijës. Mund të ndiqet e njëjta procedurë si ajo që trajtoi buxhetin në lidhje me gjininë (Vendim i KM Nr. 465, datë 18.07.2012 dhe Udhëzimi Nr. 21, datë 21.06.2013)

üRaportet tremujore dhe vjetore të monitorimit duhet të publikohen sa më shpejt që të jetë e mundur për t’i bërë të dhënat dhe informacionet të aksesueshme për të gjitha grupet dhe individët e interesuar, për të siguruar transparencë dhe llogaridhënie.

32

Fjalorth Buxheti i shtetit është një plan veprimi financiar që tregon të ardhurat dhe shpenzimet e parashikuara

për një periudhë të dhënë.

Kuadri Ligjor i Buxhetit në Shqipëri përfshin ligjin organik të buxhetit nr. 9936, datë 26.06.2008 “Për menaxhimin e sistemit buxhetor në Republikën e Shqipërisë” si ligji kryesor, i ndjekur nga disa akte/nënakte të tjera ligjore në bazë të të cilave është përgatitur, miratuar, zbatuar dhe monitoruar buxheti vjetor.

Ligji organik i buxhetit paraqet kuadrin e përgjithshëm të parimeve, rregullave dhe procedurave të procesit të buxhetit.

Ligji i buxhetit vjetor përcakton sasinë e të ardhurave dhe shpenzimeve të parashikuara për një vit.

Njësitë e qeverisjes qendrore janë njësi të pushtetit ekzekutiv, ligjvënës dhe gjyqësor, të krijuara me ligj që kanë si aktivitet të tyre kryesor përmbushjen e funksioneve të qeverisjes qendrore.

Njësitë e qeverisjes vendore janë institucione të qeverisjes vendore të krijuara me ligj që kanë si aktivitet të tyre kryesor përmbushjen e funksioneve të qeverisjes vendore brenda një territori.

Njësitë e fondeve të veçanta janë njësi të krijuara me ligj për të ushtruar funksione specifike të qeverisjes qendrore dhe vendore.

Llogari publike nënkupton para të mbajtura nga qeveria në truste, siç janë Fondet e Kursyera, mbledhjet e Kursimeve të Vogla, të ardhura të Qeverisë të përcaktuara për shpenzimet në objekte specifike si zhvillim rrugësh, arsim fillor, Fonde Rezervë/të Veçanta, etj.

Kërkesat e detajuara për grante zhvillojnë më tej dispozitat e përfshira në Kërkesat për Grante, si edhe shpenzimet aktuale gjatë vitit të mëparshëm.

Përfundim/Rezultat: Vlerësoni performancën e programeve të qeverisë duke analizuar nëse ato kanë dhënë përfundimet dhe rezultatet e dëshiruara.

33

Aneksi 1:

Alokime për vitin fiskal 2013 në nivel qendror

36

Aneksi 1: Alokime për vitin fiskal 2013 në nivel qendror

Programet e përzgjedhura buxhetore

VITI 2013

Alokimet totale (000 LEK) % e totalit të fëmijëve

kundrejt totalit të

programit

% e totalit të FAK


programit

% totalit të FAK

kundrejt totalit të fëmijëve

Programi Fëmijët FAK

Ministria e Mirëqenies Sociale dhe Rinisë 23 315 075 3 613 569 2 825 905 15,50% 12,12% 78,20%

Kujdesi dhe mbrojtja sociale 23 296 000 3 601 350 2 825 250 15,46% 12,13% 78,45%

Përfshirja sociale (SAfMFR) 19 075 12 219 655 64,06% 3,43% 5,36%

Arsimi profesional - - - 0,00% 0,00% 0,00%

Ministria e Arsimit dhe Sportit 31 356 646 31 356 646 482 896 100,00% 1,54% 1,54%

Arsimi bazë 23 588 884 23 588 884 417 523 100,00% 1,77% 1,77%

Arsimi i mesëm 5 493 546 5 493 546 65 373 100,00% 1,19% 1,19%

Arsimi profesional 2 274 216 2 274 216 - 100,00% 0,00% 0,00%

Ministria e Shëndetësisë 28 106 302 8 363 649 198 218 29,76% 0,71% 2,37%

Shërbimet e kujdesit shëndetësor parësor 9 639 975 2 795 593 66 256 29,00% 0,69% 2,37%

Shërbimet e kujdesit shëndetësor dytësor 16 074 973 4 661 742 110 483 29,00% 0,69% 2,37%

Kujdesi shëndetësor publik 2 391 354 906 314 21 480 37,90% 0,90% 2,37%

Ministria e Drejtësisë 4 316 940 92 806 - 2,15% 0,00% 0,00%

Sistemi i burgjeve 4 225 582 79 636 - 1,88% 0,00% 0,00%

Shërbimi i provës 79 935 1 746 - 2,18% 0,00% 0,00%

Shërbimet e birësimit 11 424 11 424 - 100,00% 0,00% 0,00%

Zyra e Prokurorit të Përgjithshëm 1 327 900 34 392 - 2,59% 0,00% 0,00%

Planifikim, menaxhim, administrim 1 327 900 34 392 - 2,59% 0,00% 0,00%

Zyra e Administrimit të Buxhetit të Gjyqësorit 1 637 956 68 963 - 4,21% 0,00% 0,00%

Buxheti i gjykatave 1 637 956 68 963 - 4,21% 0,00% 0,00%

Totali 90 060 819 43 530 025 3 507 019 48,33% 3,89% 8,06%

34

37



VITI 2014



programit

% e totalit të FAK


programit

% totalit të FAK kundrejt

totalit të fëmijëve




Përfshirja sociale (SAfMFR) 142 581 133 732 709 93,79% 0,50% 0,53%



Arsimi bazë 25 135 838 25 135 838 444 904 100,00% 1,77% 1,77%

Arsimi i mesëm 6 148 499 6 148 499 73 167 100,00% 1,19% 1,19%














Totali 102 166 474 48 578 705 4 820 868 47,55% 4,72% 9,92%

Aneksi 2:


35

38



VITI 2015



programit

% e totalit të FAK


programit

% totalit të FAK

kundrejt totalit të fëmijëve




Përfshirja sociale (SAfMFR) 83 841 49 270 1 518 58,77% 1,81% 3,08%



Arsimi bazë 24 055 948 24 055 948 425 790 100,00% 1,77% 1,77%

Arsimi i mesëm 6 963 603 6 963 603 82 867 100,00% 1,19% 1,19%














Totali 95 254 521 46 073 442 4 394 163 48,37% 4,61% 9,54%

Aneksi 3:


36

Aneksi 4:Alokime për vitet fiskale 2013 – 2015 në nivel kombëtar

39

Anek

si 4

: Alo

kim

e pë

r vite

t fis

kale

201

3 –

2015

në

nive

l kom

bëta

r

Inst

ituci

oni b

uxhe

tor

Vi

ti fis

kal 2

013

Viti

fiska

l 201

4 Vi

ti fis

kal 2

015

Në

000

LEK

%

N

ë 00

0 LE

K %

N

ë 00

0 LE

K %

Buxh

eti q

endr

or to

tal

266

249

303

26

7 80

6 09

0

263

119

142

Tota

li i p

rogr

amev

e të

për

zgje

dhur

a

90 0

60 8

19

33,8

3%

102

166

474

38,1

5%

95 2

54 5

21

36,2

0%

Tota

li i F

ËMIJË

VE

43 5

30 0

25

16,3

5%

48 5

78 7

05

18,1

4%

46 0

73 4

42

17,5

1%

Tota

li i F

AK

3 50

7 01

9 1,

32%

4

820

868

1,80

%

4 39

4 16

3 1,

67%

Tota

li i s

ekto

rit so

cial

62

704

000

76 7

00 4

65

70

687

322

Tota

li i p

rogr

amev

e të

për

zgje

dhur

a në

sekt

orin

soc

ial

23 3

15 0

75

37,1

8%

26 7

17 4

00

34,8

3%

24 6

00 3

62

34,8

0%

Tota

li i F

ËMIJË

VE n

ë se

ktor

in so

cial

3

613

569

5,76

%

5 19

3 39

8 6,

77%

6

094

715

8,62

%

Tota

li i F

AK n

ë se

ktor

in so

cial

2

825

905

4,51

%

4 07

4 62

7 5,

31%

3

678

463

5,20

%

Tota

li i s

ekto

rit a

rsim

or

38 0

14 0

24

40

850

294

39 9

90 9

76

Tota

li i p

rogr

amev

e të

për

zgje

dhur

a në

sekt

orin

ars

imor

31

356

646

82

,49%

33

543

367

82

,11%

31

019

551

77

,57%

Tota

li i F

ËMIJË

VE n

ë se

ktor

in a

rsim

or

31 3

56 6

46

82,4

9%

33 5

43 3

67

82,1

1%

31 0

19 5

51

77,5

7%

Tota

li i F

AK n

ë se

ktor

in a

rsim

or

482

896

1,27

%

518

071

1,27

%

508

657

1,27

%

Tota

li i s

ekto

rit sh

ënde

tëso

r 28

382

390

33 9

15 9

72

31

846

587

Tota

li i p

rogr

amev

e të

për

zgje

dhur

a në

sekt

orin

sh

ënde

tëso

r 28

106

302

99

,03%

33

706

005

99

,38%

31

460

671

98

,79%

Tota

li i F

ËMIJË

VE n

ë se

ktor

in sh

ënde

tëso

r 8

363

649

29,4

7%

9 62

7 40

6 28

,39%

8

736

010

27,4

3%

Tota

li i F

AK n

ë se

ktor

in sh

ënde

tëso

r 19

8 21

8 0,

70%

22

8 17

0 0,

67%

20

7 04

3 0,

65%

Bu

rimi:

Rapo

rte

mon

itorim

i nga

MM

SR, M

SH, M

AS, M

F

37

Aneksi 5:Alokime për vitet fiskale 2016 – 2018 në nivel kombëtar

40

Anek

si 5

: Alo

kim

e pë

r vite

t fis

kale

201

6 –

2018

në

nive

l kom

bëta

r

Inst

ituci

oni b

uxhe

tor

Vi

ti fis

kal 2

016

Viti

fiska

l 201

7 Vi

ti fis

kal 2

018

Vle

ra

%

Vler

a

%

Vler

a

%

Buxh

eti q

endr

or to

tal

267

820

923

26

9 71

6 68

6

274

042

032

Tota

li i p

rogr

amev

e të

për

zgje

dhur

a

93 1

41 8

42

34,7

8%

91 7

84 9

67

34,0

3%

92 6

76 5

59

33,8

2%

Tota

li i F

ËMIJË

VE

43 3

57 5

92

16,1

9%

43 3

04 6

12

16,0

6%

43 4

47 5

13

15,8

5%

Tota

li i F

AK

4 12

5 77

6 1,

54%

4

247

360

1,57

%

4 15

7 74

7 1,

52%

Tota

li i s

ekto

rit so

cial

75

089

000

72 5

19 0

00

72

519

000

Tota

li i p

rogr

amev

e të

për

zgje

dhur

a në

sekt

orin

soc

ial

23 8

23 2

48

31,7

3%

23 7

94 2

48

32,8

1%

23 7

94 7

48

32,8

1%

Tota

li i F

ËMIJË

VE n

ë se

ktor

in so

cial

6

581

351

8,76

%

6 63

9 93

4 9,

16%

6

551

152

9,03

%

Tota

li i F

AK n

ë se

ktor

in so

cial

3

468

413

4,62

%

3 59

2 29

6 4,

95%

3

497

192

4,82

%

Tota

li i s

ekto

rit a

rsim

or

36 4

38 3

10

36

438

310

36 4

38 3

08

Tota

li i p

rogr

amev

e të

për

zgje

dhur

a në

sekt

orin

ars

imor

28

029

009

76

,92%

28

029

009

76

,92%

28

029

007

76

,92%

Tota

li i F

ËMIJË

VE n

ë se

ktor

in a

rsim

or

28 0

29 0

09

76,9

2%

28 0

29 0

09

76,9

2%

28 0

29 0

07

76,9

2%

Tota

li i F

AK n

ë se

ktor

in a

rsim

or

456

078

1,25

%

456

078

1,25

%

456

078

1,25

%

Tota

li i s

ekto

rit sh

ënde

tëso

r 32

569

600

32 4

69 6

00

33

675

000

Tota

li i p

rogr

amev

e të

për

zgje

dhur

a në

sekt

orin

sh

ënde

tëso

r 31

669

400

97

,24%

31

296

265

96

,39%

32

187

359

95

,58%

Tota

li i F

ËMIJË

VE n

ë se

ktor

in sh

ënde

tëso

r 8

493

044

26,0

8%

8 39

6 02

9 25

,86%

8

627

713

25,6

2%

Tota

li i F

AK n

ë se

ktor

in sh

ënde

tëso

r 20

1 28

5 0,

62%

19

8 98

6 0,

61%

20

4 47

7 0,

61%

Bu

rimi:

Min

istria

e F

inan

cave

, Bux

heti

2016

, 201

7, 2

018

38

Aneksi 6:Pjesa e buxhetit për fëmijët që janë marrë parasyshnë përllogaritje

41

Anek

si 6

: Pje

sa e

bux

hetit

për

fëm

ijët q

ë ja

në m

arrë

par

asys

h në

për

lloga

ritje

Popu

llsia

01

/01/

2013

01

/01/

2014

01

/01/

2015

M

F M

F

MF

M

F M

F M

F

0-19

843.

332

435.

657

4

07.6

75

811

.576

4

19.8

53

391

.723

7

80.2

03

404

.046

3

76.1

57

0-85

+

2.8

98.2

93

1.

457.

074

1.4

41.2

19

2

.895

.000

1.4

59.4

56

1

.435

.544

2.8

92.3

02

1

.461

.485

1.4

30.8

17

Rate

%

29%

28

%

27%

Bu

rimi:

http

://w

ww

.inst

at.g

ov.a

l/en/

them

es/p

opul

atio

n.as

px

Sekt

ori a

rsim

or

Fëm

ijët

FAK

në

shko

lla

FAK

/ Fë

mijë

t

Tot

ali i

fëm

ijëve

në

shko

llë

585

945

9

563

1,

63%

arsi

mi b

azë

445

902

7

900

1,

77%

arsi

mi i

mes

ëm

140

043

1

663

1,

19%

Burim

i: Ra

port

vje

tor m

onito

rimi 2

015,

MAS

Sekt

ori s

hënd

etës

or

Fëm

ijët

FAK

FA

K /

Fëm

ijët

tota

li i f

ëmijë

ve

780

203

18

474

2,

37%

Burim

i: a)

Ana

liza

e Si

tuat

ës së

FAK

, UN

ICEF

, 201

4 dh

e b)

INST

AT

Sekt

ori s

ocia

l PA

K F

AK

FAK

/ PA

K

tota

li i p

erso

nave

75

000

18

474

25

%

Burim

i: a)

Ana

liza

e Si

tuat

ës së

FAK

, UN

ICEF

, 201

4

Sekt

ori s

ocia

l To

tali

i fam

iljev

e

Fam

iljet

me

fëm

ijë

Përq

indj

a

ndih

ma

ekon

omik

e

390

000

77

444

20

%

Burim

i: An

aliza

e B

uxhe

tit p

ër fë

mijë

t, IS

B, 2

015

39

40

1

STUDY REPORT

Public Expenditure forChildren with Disabilities

2

This publication is supported by Save the Children.

Save the Children believes every child deserves a future. Around the world and in Albania, we give children a healthy start in life, the opportunity to learn and protection from harm. We do whatever it takes for children – every day and in times of crisis – transforming their lives and the future we share.

TIRANA, 2016 This report is published in the framework of the project “Community Based Services for Children with Disabilities” financed by The Margaret A. Cargill Foundation and implemented by Save the Children in partnership with Help the Life Association.

© “All Rights Reserved. The contents of this publication may be freely used or copied for non-commercial purposes, provided that any such reproduction is accompanied by acknowledgement of the organizations, which implement it, as a source”.

The author’s views expressed in this publication do not necessarily reflect those of Save the Children.

3

Acknowledgements The Expert would like to thank all those who contributed to the development of this report with comments, suggestions and technical advice. Many thanks go to Save the Children team for their diligent work in contributing to the implementation of children’s rights in Albania, in particular to Ms. Edlira Ngjeci and Ms. Irena Celaj.

ExpertArtemida BARDHI

4

Abbreviations

SCH – Save the Children

CSO – Civil Society Organizations

CWD – Children with disabilities

CP – Child Protection

MTB – Mid Term Budget Program

BA – Budget Analysis

PE – Public Expenditure

CGU – Central Government Units

LGU – Local Government Units

MoF – Ministry of Finance

MoSWY – Ministry of Social Welfare and Youth

MoES – Ministry of Education and Sports

MoH – Ministry of Health

LM – Line Ministries

BI – Budget Institutions

SSS – Social State Service

NAPCR – National Action Plan for Protection of Children Rights

UNCRC – The United Nations Convention on the Rights of the Child

5

Table of Contents Introduction and background......................................................................................................................... 7

Purpose ............................................................................................................................................................. 7

Methodology used .............................................................................................................................................. 8

Difficulties encountered .................................................................................................................................... 8

How is the report organized? ......................................................................................................................... 9

Use of the report ................................................................................................................................................ 9

Section 1: Overview OF Public Finance in Albania.............................................................................. 9

Current budget legal framework ................................................................................................................. 10

Budgeting process ............................................................................................................................................ 11

Accountability, monitoring, reporting and auditing ................................................................................. 12

Section 2: Public Expenditure tracking .................................................................................................... 14

Analysis framework ......................................................................................................................................... 14

Program selection methodology .................................................................................................................. 15

Public expenditure tracking at national level ............................................................................................ 16

Programs selected ............................................................................................................................................ 16

Source of information ...................................................................................................................................... 18

Results of the analysis at central level ........................................................................................................ 20

Public Expenditure tracking at local level .................................................................................................. 26

Durrës Municipality ......................................................................................................................................... 26

Vlora Municipality ............................................................................................................................................ 28

Section 3: Conclusions and recommendations ................................................................................... 29

Conclusions ........................................................................................................................................................ 29

Recommendations ............................................................................................................................................ 31

Glossary ........................................................................................................................................................... 32

Annex 1: Allocations FY 2013 AT central level .................................................................................... 33



Annex 4: Allocations FY 2013 – 2015 at national level .................................................................... 36

Annex 5: Allocations FY 2016 – 2018 at national level .................................................................... 37

Annex 6: Share for children considered in the calculations .......................................................... 38

6

7

Introduction and background Save the Children in Albania is establishing and strengthening structures and mechanisms which monitor and advocate for children’s rights, promote ways to protect children from all forms of exploitation and violence and also empower and support children and their representatives to meaningfully advocate for implementation of their rights and influence decisions that bring about changes in their future lives. The United Nations Convention on the Rights of the Child (UNCRC, 1989) sets children’s rights at the heart of the political and government’s agenda asking from state parties to take all the necessary measures to ensure full application of children’s rights.

Save the Children in Albania is committed to the fulfillment of children’s rights and is working alongside the other civil society organizations and public institutions in the country to support the implementation of the UNCRC and strengthen the social accountability mechanisms for monitoring children’s rights. Increasing public investment for the implementation of children’s rights in Albania is an overall objective of SCH and a priority of its mid-term strategy. To contribute to this goal and to complement existing efforts for the implementation of the Law on Protection of the Children’s Rights, civil society organizations (CSOs) and child-led groups (CLGs) are strengthened to actively engage in influencing budget allocations and in monitoring expenditures targeting children.

In the framework of the project “Community Based Services for Children with Disabilities” Save the Children intends to:

• Provide high-quality, community based, multi-disciplinary rehabilitation services for children with disabilities and enable their inclusion in school and community life.

• Empower parents having children with disabilities to advocate for their rights and develop skills and psycho-emotional strength to support their children’s development and independence.

• Mobilize community stakeholders to support quality services for children with disabilities.

Purpose

Despite the huge efforts from SCO’s, children’s issues in general receive less attention and are given low priority in the state budget. More importantly, even when adequate money is allocated to a children’s program, it ends up delivering much less than what was supposed to.

Through this report, SCH intended to develop a budget analysis, emphasizing gaps identified in the budgeting system and procedures that hinder and distort adequate budget plan implementation for children with disabilities.

The report is produced based on the research performed, monitoring and analysis of the budget allocation and public expenditure for children with disabilities at national and local level. It will equip Save the Children and other interested children’s representatives, with the necessary information about the state budget allocations on children with disabilities. This budget analysis result will provide

8

some interesting statistics and information that probably will help the interested actors to advocate and influence the decision makers on the necessary allocation of public funds for CwD, to seek more commitment from the state, and to ensure more effectiveness and transparency in the expenditures for CwD.

Methodology used

The expert worked closely with Save the Children project staff to develop this report as a policy brief for children with disabilities focused on budget monitoring and public expenditure review. The trend of budget appropriations and actual expenditures over the period 2013 – 2015 are also analyzed. This report provides also an overview of public finance at central and local government, which cross-cut with the children protection sector in Albania.

The analysis is focused on three sectors with the greatest impact on children protection and more specifically on children with disabilities: a) education, b) health and c) social protection. In addition to the statistical data and public resource mobilization, the analysis in each of the sectors includes some other elements such as how children with disability are visible in the budget, participatory budgeting, budget transparency as well as the accountability systems.

The analysis of equity in investment, a comparative analysis of budget appropriations and also an analysis of achievement toward strategic sector objectives (effectiveness and efficiency) is also explored to the extent of data availability.

Except from the relevant information and data accessed from the annual monitoring reports and budget documents in the websites of the ministries concerned (Ministry of Social Welfare and Youth, Ministry of Education, Ministry of Health, Ministry of Finance, etc.) and two municipalities (Durrës Municipality and Vlora Municipality), the following documents are consulted to get information and data with regard to this report purpose:

• Mid – term review on budget allocations and spending for the NAP for protection of children’s rights, prepared by the Institute for Contemporary Studies, 2014

• End – term review on budget allocations and spending for the NAP and child protection policies, prepared by the Institute for Contemporary Studies, 2015

• Situation analysis on children with disabilities, service providers and local stakeholder’s capacities in Albania, prepared by the Expert Ms. Rudina Rama, April 2016

Difficulties encountered

• The budget for children is not a separate budget. Spending on children and CwD is scattered across a diverse array of general government programs. Many of the programs serving different target groups required assumptions and estimations of the share for children.

• Difficulties are faced in accessing the expenditure data for the FY 2015 for some institutions such as MoSWY, MoJ, two municipalities concerned, etc. The relevant annual monitoring reports were not accessible at the time of the analysis (May 2016) neither in the respective websites nor in the MoF’s website. For those programs, for which the expenditure data were not available, for purposes of this analysis are used respective budget data. Taking into account that the budget FY 2015 has been revised in December 2015, it is assumed that the budget and expenditure are almost at the same levels, even though not exactly the same.

9

• In some cases, data extracted from the monitoring reports differ from those published from the MoF, but the variations are not significant to change the trend of the results.

How is the report organized?

The report is designed to provide usable information and statistics on budget allocations for children in general and specifically for CwD. In addition, it will take the reader through the government budgeting procedures, relevant legal framework, budget classification, budget analysis process, monitoring and reporting, etc.

The report includes three main sections:

Section 1: Overview of Public Finance in Albania • Current budget legal framework • Budgeting process (central and local) • Accountability, monitoring, reporting and auditing

Section 2: Public Expenditure Survey • Analysis framework • Program selection methodology • Public Expenditure Tracking at central level

üPrograms selectedüSource of information üResults of the analysis

• Public Expenditure Tracking at local level üDurrës MunicipalityüVlora Municipality

Section 3: Conclusions and recommendations

Use of the report

This report may be used by Save the Children and other interested children’s stakeholders, such as CSO’s, CwD’s parents, etc. It can be used both as a report that provides data and statistics as well as for self-learning on public finances in Albania with the purpose to guide involved actors towards holding the state accountable and to become a tool for advocacy to the state for adequate resources for CWD and better use of the resources. This report is intended to be shared also with the Ministry of Social Welfare and Youth, Ministry of Education, Ministry of Health, Ministry of Finance, Durrës Municipality and Vlora Municipality in order to influence the relevant managers’ decision making for more allocation of public funds for children with disability both at national and local level.

10

State policy commitments to children are implemented through government’s budgets. The United Nations Convention on the Rights of the Child (UNCRC, 1989) sets children’s rights at the heart of the political and government’s agenda asking from state parties to align their legal framework and take all the necessary measures to ensure full application of children’s rights, which should be translated into better outcomes for children’s lives. These obligations require from governments to systematically analyze the situation of children’s rights in their countries, to identify where children’s rights are not being implemented and why, and to commit all the necessary resources on this purpose.

The budget allocations on children protection area should be harmonized with the NAPCR and should refer also to the Albanian legislation on relevant sector, in order to translate the commitments into financial resources to support implementation of planned activities.

A good coordination and close collaboration with child-focused stakeholders (i.e. central and local institutions, CSOs, etc.) and more specifically with CwD, is crucial during the MTBP preparation.

Interested actors have the right to know how much and on what are national resources spent, to clearly identify budgets allocated and spending on children in general, and CwD specifically. Their voice should be heard during preparation, approval and implementation of both local and central budgets. At the same time, other public institutions such as schools and civil society organizations should be open to children and communities in order to provide reliable information on how they spend the resources mobilized on their behalf.

Current budget legal framework

The Budget Legal Framework in Albania1 includes:

• The organic budget law that regulates the budgeting process and procedures. The OBL no. 9936, dated 26.6.2008 “For the managing of the budgetary system in the Republic of Albania” is currently under a revising process, following the PFM strategy 2014 – 2020;

• The annual budget law providing figures and specific data on forecasted annual revenues and expenditure for the given year(s);

• Other laws and by-laws, based on which the MTBP is prepared, approved, implemented and monitored at national and local level;

The organic budget law provides the needed space for the projection of funds necessary to implement government policies, through the Medium Term Budget Program (MTBP). During the MTBP preparation process the Line Ministries (LM) or Budget Institutions (BI) are requested to submit their policy goals

1. http://www.financa.gov.al/al/legjislacioni/buxheti-thesari-borxhi

Section 1:

Overview of Public Finance in Albania

11

& objectives, outputs, activities and related budget costs for a 3-year period. Then, the budget is monitored on outcomes, outputs and related spending. This is a general approach.

Actually, there is no budgeting provision to oblige public institutions operating directly or indirectly in areas cross-cutting with children protection area, or involved in developing children oriented policies, to program the children budget separately in order to be easily monitored. The same applies for the costs incurred, which are recorded based on articles (current and capital expenditure) and are included within the overall expenditure of the institutions. Currently, there is no interface between the budget software (where budgets are recorded based on the objectives, outputs and activities) and the treasury software (where expenditure is recorded based on the current and capital expenditure). This creates difficulty to automatically disaggregate the budget and spending data pertaining only to children or CwD specifically.

Budgeting process

The state budget is a financial plan of action (technically a document) that includes the government’s expenditure and revenue proposals for a given period.

It is essentially a political act and the main instrument of the government economic action. Economically and politically, it is the most important document reflecting the government’s policy priorities and fiscal targets in the most complete and meaningful way. As a description act, the state budget sets all revenues, expenses and investments foreseen within one fiscal year, as well the contingency fund. The state budget is also a legal document that is passed by the legislature and, like any other law, needs the chief executive’s assent. Thus, a state budget includes the economic, political and technical components.

The budget in Albania is drawn up within the framework of some key economic parameters and their projected levels, such as economic growth, inflation, public debt, etc, as well as some overarching policy goals, such as maintaining the deficit or debt at a certain level, simplifying taxes, or increasing expenditures in certain priority areas.

Albania introduced a medium-term budget framework in the year 2000 based on three-year fiscal projections and expenditure plans on a program basis. This applies actually to the central and local government units. The plans are set out in the MTBP, which provides three-year projections of revenues and expenditures. It sets out the overall policy objective of each LM or BI and provides very detailed targets for the outcomes and outputs to be achieved under each program that will contribute to meeting those targets. Objectives are set at three levels: a) ministry, b) program, and c) output.

Each institution dealing with children rights protection/implementation (directly or indirectly) or involved in developing children oriented policies such as children with disabilities, has to specify its objectives and to include respective activities costs related to children in their annual budget. Actually, there is no policy to define the % of financing children activities as to the whole budget. It is done depending on the priority children represent to the specific institution. During the budget preparation process, children are taken into account only by the institutions responsible for their rights implementation and protection.

The MTBP is approved by a Strategic Planning Committee before being submitted to the CoM and afterwards, is submitted to the Parliament alongside the main budget for final approval.

12

Analyzing state budget requires a proper understanding of the budget preparation processes. It provides the means to create effective advocacy strategies for seeking more commitment from the state, holding it accountable, and ensuring more effectiveness and transparency.

A MTBP is developed within a fixed time and structured process. Main steps involve:

- The macroeconomic and budgetary assessment and forecast, including proposals for preparatory expenditure ceilings for the following years

- The budget preparation instruction, including preparatory ceilings for the MTBP - The submission of MTBP requests by the authorizing officers of general government units - Review by MoF and consultations upon the request by the government units - Preparation of the draft MTBP - MTBP approval by the Council of Ministers - Submission of the MTBP to the Parliament- Implementation of the budget- Control and approval of the national financial statements

Each phase of the MTBP process is an opportunity for interested stakeholders implementing children’s rights to voice their needs, influence decision making and monitor execution and outcomes.

The central and local governments units are obliged to follow the event calendar for the MTBP preparation. The interested stakeholders, SCO-s and Children representatives might participate in the hearing sessions. The exact dates of these sessions are normally included in the budget preparation instructions or published in the web site of the Ministry of Finance.

Accountability, monitoring, reporting and auditing

The OBL establishes the system of budgeting, the roles and responsibilities of the main stakeholders, budget preparation, approval and implementation process, accounting and auditing practices.

The public institutions involved with children and specifically with CwD should be all accountable for the use of public funds over a certain period of time. Accountability focuses on governance issues about how decisions are made and who controls resources. It also focuses on how resources and actions are monitored, accounted for and judged to be effective or not2.

The institutional mechanisms responsible for the protection of children’s rights are defined by Law 10347, dated 04.11.20103. They are set at central and local level:

At central level:a) The National Council for the Protection of the Children’s Rights;b) The Minister who coordinates the issues of protection of Children’s Rights;c) The State Agency for the Protection of the Children’s Rights;

At local level:a) Units responsible for implementation of children’s rights in the regional councils;b) Units responsible for protection of children’s rights in the municipality;

2. Winterford K. Citizen Voice and Action. World Vision UK, 2009. 3. http://www.ikub.al/LIGJE/1012200125/Article_PeR-MBROJTJEN-E-Te-DREJTAVE-Te-FeMIJeS.aspx

13

These units have responsibility to plan and implement activities for implementation and protection of children’s rights. The costs of activities have to be forecasted in the annual budget.

Holding government accountable with regard to children’s rights entails for civil society, citizens and children to have access to and being fully informed of legislative, administrative and budgetary information affecting children. In addition, it means engaging in a dialogue with governments to lobby and advocate for further improvement and filling the policy, programmatic and budgetary gaps that jeopardize the fulfillment, respect and protection of children’s rights.

The CGU and LGU are also obliged to produce and publish reports on program outturns. Budget implementation and assessment of the performance against the targets is reported in the monitoring reports, on quarterly and annual basis. The budget institutions are obliged to publish these monitoring reports. They are supposed to provide clear information on the costs and progress for each activity/output foreseen in the budget programs. Monitoring reports are composed of the narrative and the financial part. The narrative part reports the performance and achievement of the objectives. Meanwhile, the financial part provides progressive information and data on:

· The allocations and expenditure, reported based on the economic classifications· The expenditure incurred based on outputs and objectives.

As part of transparency and accountability, the Ministry of Finance produces monthly statistics for the general government covering data on revenues and expenditures, which are published on the MoF website. Actually, the MoF has no data, accessible on the spot, regarding total allocations and expenditure only for children activities in the general government. This kind of statistics re maintained and updated only in the institutions responsible for implementation of children’s rights. It should be highlighted that the state institution’s budgets do not allow disaggregating immediately the allocations for children, unless there are programs operating specifically for them, where the budget is allocated only for children activities. In cases when a certain program includes mixed activities for different target groups, the disaggregating of costs only for children cannot be done automatically.

Keep in Mind!!!

While budgets have to be monitored against the commitments, the Society Civil Organizations must also be able to identify the gaps where words have fallen short of a commitment and hence there is zero matching financial commitment.

14

Analysis framework

Defining the “CHILD” - Defining the target group considering the definition “child” as per Albanian relevant legislation 0 – 18 years old

Defining the “Children with disabilities” – A child with a disability means a child having mental retardation, a hearing impairment (including deafness), a speech or language impairment, a visual impairment (including blindness), a serious emotional disturbance (referred to in this part as “emotional disturbance”), an orthopedic impairment, autism, traumatic brain injury, and other health impairment, a specific learning disability, deaf-blindness, or multiple disabilities, and who, by reason thereof, needs special education and related services. (IDEA4)

Defining the “SECTORS” - The following sectors are considered for analysis:

Education: Includes elementary and secondary education programs

Health: Includes programs and schemes related to the health care needs of children, more specifically children with disabilities

Welfare: Includes interventions that are aimed at- Children at work- Children considered for adoption- Children in prostitution- Children who are physically or mentally challenged- Street children- Children who are neglected or treated as juvenile offenders

Development: Includes programs and schemes for early childhood care and education; and other general schemes and programs that do not fit within any particular sector category, but are aimed at the overall development of children.

The analysis is undertaken in the following context: • National commitments to children/CwD made through Constitution, Laws and Policies. • Commitments according to International and Regional Human Rights Conventions • Overall situation of the children/CwD in the country • Development of a program selection methodology based on the governance structure

4. http://www.parentcenterhub.org/repository/idea/

Section 2:

Public Expenditure tracking

15

Program selection methodology

The state budget and public expenditure in Albania are classified according to:

a) Administrative classification, which includes the classification from the general government units to the lowest level of expense units;

b) Economic classification, which represents the transactions classification based on the nature and/or economic sector;

c) Functional classification, which represents a detailed classification based on the functions or social-economic objectives of the general government;

d) Classification according to the programs, which represents the programs, sub-programs and projects in compliance with objectives of the general government;

e) Classification according to the source of Financing;

Considering that automatic disaggregation of budget and expenditure is not fully enabled using data and information according to the economic classification, for purposes of this survey, it’s used the program classification. Selected programs, directly or indirectly provide services on children area. Some of them clearly disclose budget information about children, while others include mixed services for different target groups. Within the selected programs are analyzed sub-programs providing activities and services for children with disabilities. Budget programs clearly not providing services for children are excluded from the analysis.

MoSWYMoES

MoH MoJ

OtherMinistries

Programsselectedinvolving

budgets forCP or CwD

StateBudget

16

Public expenditure tracking at national level

Programs selected

Budget Institution / program Comments

Ministry of Social Welfare and Youth The Ministry of Social Welfare and Youth is the main Ministry responsible for coordinating the implementation of the government’s social development objectives

Ministry of Education and Sports The Ministry of Education and Sports is responsible for education policies and delivery of education services. It is responsible for the management and content of the education process, including curricula and teachers from the pre-school level to the university system.

P 1: Social care and protection

P 2: Social inclusion (previously named ”Equal Chances”)

P 3: Vocational education

P 1: Basic education

P 2: Secondary education

P 3: Vocational education

The social care and protection program includes the cash benefit on poverty alleviation and the disability benefit sub – programs. Social care services are part of the social protection program, including residential and day-care services for different categories of beneficiaries. The disabled persons benefit from services in the following centers:

• 6 public residential centers (Vlora, Tirana, Korça, Shkodra, Berat, Durrës) serving around 207 persons;

• 2 daily center (Korça, Lezha) serving 57 persons;

The social inclusion program includes the activity of the State Agency for Protection of Children’s Rights (SAfCPR) that is the coordinating institution in charge of monitoring and ensuring implementation of children’s rights.

The vocational education program was previously managed from the MoES and is transferred under the responsibility of the MoSWY starting from 2015.

This program provides services for children aged 3-16 years old and includes basic and pre-school education

The secondary education program is totally providing services for children up to 18 years old, aiming high level quality education.

The secondary vocational education program is analyzed as part of the education sector, for the years 2013 - 2014

17

Ministry of Health The Ministry of Health (MoH) is responsible for health policies. It finances a large share of public expenditures in the health sector. Costs are co-financed by the Health Insurance Institute (part of the general government), a compulsory health insurance scheme for the active population.

Ministry of JusticeThe Ministry of Justice controls the juveniles in prisons and pre-detention centers and also the probation service for young offenders. It also manages the adoption services program.

P 1: Primary healthcare services

P 2: Secondary healthcare services

P 3: Public Healthcare

P1: Prison system

P2: Probation Service

P3: Adoption services

The primary healthcare affects a large share of young population. Considering that no data are available specifically for the children, but the service is largely used by them, for purposes of this analysis the share (%) of number of children vs. total population is used (source INSTAT).

Secondary healthcare (hospitalized) services are also used by children. The same logic as for the primary healthcare service is used for the share of costs spent in children in this program, given the difficulty to obtain data on the number of children and respective costs receiving these services.

The public healthcare service also affects a large share of young population. Actually, the only data available for the children is the number of vaccinations per year and associated budget/costs.

The Institute for Juveniles in Kavaja was designed with a modern concept for treatment of juveniles in the penitentiary system. It hosts minors exclusively and focuses on the reintegration and education programs. Other penitentiary institutions that host minors are Korça, Lezha and Vlora (pre-trail detention centers).

This program includes also minor’s offender in probation service. The probation service law establishes the mediation services through the mechanism of engagement of the NGO in implementation of alternatives and mediation, which have the potential to gradually be part of the system throughout the country.

The program “Adoption Service” is included also in this analysis, as the costs spent in this program are used totally for children.

18

Source of information

It is important to understand that the budget for children is not a separate budget. Spending on children and CwD is scattered across a diverse array of general government programs. Many of the programs serving different target groups required estimations of the share for children. Thus, the analysis actually involves the disaggregation from the overall budget, only of those allocations made for children benefiting programs (directly or indirectly).

A thorough check is performed in the budget tables and monitoring reports (depending on which was accessible). The results required data collection from multiple sources and making assumptions and judgments. A cross-check of different documents is done to reach the sound logic on the most relevant share for children. The costs of programs dealing only with children or CwD have been entirely considered in the calculations. For the programs spending not only in children activities, but in other target groups as well, it is calculated the share for children (using rates in %, i.e. number of children toward total population in the RoA, or the rate of staff number in BI working in sections dealing with children toward the total staff number of the institution, and/or using other methods and assumptions5).

This survey covers the period 2013 – 2015. To understand the trend of allocation in children and CwD the budget FY 2016 – 2018 is also analyzed. The data are extracted from the budget law 20166, which also includes projections for 2017 and 2018. Difficulties are faced in accessing the expenditure data for the FY 2015 for the MoSWY, and MoJ. The relevant annual monitoring reports were not accessible at the time of the analysis (May 2016) neither in the respective ministry websites nor in the MoF website. For those programs, for which the expenditure data were not available, for purposes of this analysis are used respective budget data. Data, information and assumptions used:

Other institutions Other institutions selected for this survey are involved with children in conflict with the law such as Prosecutor’s office and Courts. “Minor’s sections” have been established in the courts and offices of prosecutors, in several districts.

General Prosecutor Office P 1: Planning, management, administration

Judiciary Budget Administration Office P 1: Courts budget

“Planning, management, administration” is the only program under responsibility of GPO. All the costs of the institution are included in this program and respective spending for children cannot be disaggregated. Costs for “Minor’s Sections” staff are considered in this analysis.

The judiciary system is providing services for children as for other target groups. There are no clear data on the number of civil or penal court cases for minors. However a certain % of costs goes for children cases.

5. Annex 6: Share for children considered in the calculations6. http://www.financa.gov.al/al/raportime/buxheti/buxheti-ne-vite/buxheti-2016

19

Budget institution Source of information

Ministry of Social Welfare and Youth

Ministry of Education and Sports

Ministry of Health

Ministry of Justice

General Prosecutor Office

Judiciary Budget Administration Office

Annual monitoring reports (2013 – 2014)Budget data from the MoF (2015 – 2018)Social State Service specific data providedSAfCPR specific data provided

Annual monitoring reports data (2013 – 2015)Budget data from the MoF (2016 – 2018)

- cost for CHILDREN in primary, secondary and vocational education considered 100%

- cost for CwD 1.77% at BE and 1.19% at SE


- cost for CHILDREN considered 29%, 28%, 27% respectively for FY 2013, 2014, 2015 and 26% for 2016 – 2018, using INSTAT data, rate children vs. total population

- 2.37% of CHILDREN costs calculated for CwD- vaccinations annual costs for children


- GDP specific data for detained children - Probation service cost for CHILDREN 2.2% of

running costs considering the rate “Minor’s Section” employees vs. total employees (3/134).

- Adoption services cost considered 100%


- cost for CHILDREN considered 2.8% of running costs considering # of “Minor’s Section” specialists vs. total employees (24/848)


- The “Probation Service Employee Handbook” published in 2014, provides statistics on the # of young offenders sentenced vs. the total sentenced persons, which varies 3.8% - 5%. For purposes of this analysis, it is a considered a share for children of 4.5% of the courts budget running costs

20

Results of the analysis at central level

Allocations for children and CwD vs. total central budget

The average rate of allocations during 2013 – 2015 for children stands at an average rate of 17.33% of the total budget, while for CwD stands at 1.60% of total central budget. Selected programs include not only social, education and health programs but also other programs providing directly or not, services for children. Considering all programs selected, in 2015 the allocation for CwD constituted 9.54% of the allocations of children as compared to 9.92% in 2014 and 8.06% in 2013.

Allocations for children and CwD in the social sector

Allocations - Central budget

300 000 000

250 000 000

200 000 000

150 000 000

100 000 000

50 000 000

0

Total central budget

Total of selectedprograms

Total CP area

Total CwD

FY 2013 FY 2014 FY 2015

Budget institution

Budget institution

FY 2013

FY 2013

FY 2014

FY 2014

FY 2015

FY 2015

Total central budget

Total of selected programs

Total children area vs. total budget

Total CwD vs. total budget

Total MoSWY

Total selected programs in the social sector

Total children in the social sector

Total CwD in the social sector

266 249 303

90 060 819

43 530 025

3 507 019

62 704 000

23 315 075

3 613 569

2 825 905

267 806 090

102 166 474

48 578 705

4 820 868

76 700 465

26 717 400

5 193 398

4 074 627

263 119 142

95 254 521

46 073 442

4 394 163

70 687 322

24 600 362

6 094 715

3 678 463

33,83%

16,35%

1,32%

37,18%

5,76%

4,51%

38,15%

18,14%

1,80%

34,83%

6,77%

5,31%

36,20%

17,51%

1,67%

34,80%

8,62%

5,20%

21

The average rate of allocations in the social sector for children stands at an average rate of 7.05%, while for CwD stands at 5.01% of total budget of the MoSWY. Considering programs selected within the social sector, in 2015 the allocation for CwD constituted 60.35% of the allocations of children as compared to 78.46% in 2014 and 78.2% in 2013. The decreased rate in 2015 is due to inclusion of the vocational education under the responsibility of the MoSWY, which increased the allocations for children in general, reducing thus the rate for CwD considering that vocational education program does not involve any cost for CwD.

Allocations for CHILDREN and CwD in the education sector

Allocations - Social budget80 000 000

70 000 000

60 000 000

50 000 000

40 000 000

30 000 000

20 000 000

10 000 000

0

Total MoSWY

Total selected programsin social sector

Total CP in social sector

Total CwD in social sector

FY 2013 FY 2014 FY 2015

Allocations - education sector

FY 2013 FY 2014 FY 2015

Total MoES

Total selected programseducation sector

Total CP in educationsector

Total CwD in education sector

45 000 000

40 000 000

35 000 000

30 000 000

25 000 000

20 000 000

15 000 000

10 000 000

5 000 000

0

22

The average rate of allocations in the education sector for children stands at an average rate of 80.72%, while for CwD stands at 1.27 % of total budget of the MoES. Considering programs selected within the education sector, in 2015 the allocation for CwD constituted 1.64% of the allocations of children as compared to 1.54% in 2014 and 2013. The novelty is that starting from 2015 the term “children with disabilities” appeared in the MTBP of the education sector, even though the respective allocations are not properly disaggregated from other target groups.

Allocations for children and CwD in the health sector

Allocations - health sector

35 000 000

30 000 000

25 000 000

20 000 000

15 000 000

10 000 000

5 000 000

0

Total MoH

Total selected programshealth sector

Total CP in the healthsector

Total CwD inhealth sector

FY 2013 FY 2014 FY 2015

Budget institution

Budget institution

FY 2013

FY 2013

FY 2014

FY 2014

FY 2015

FY 2015

Total MoES

Total selected programs in the education sector

Total CHILDREN in the education sector

Total CwD in the education sector

Total MoH

Total selected programs in the health sector

Total CHILDREN in the health sector

Total CwD in the health sector

38 014 024

31 356 646

31 356 646

482 896

28 382 390

28 106 302

8 363 649

198 218

40 850 294

33 543 367

33 543 367

518 071

33 915 972

33 706 005

9 627 406

228 170

39 990 976

31 019 551

31 019 551

508 657

31 846 587

31 460 671

8 736 010

207 043

82,49%

82,49%

1,27%

99,03%

29,47%

0,70%

82,11%

82,11%

1,27%

99,38%

28,39%

0,67%

77,57%

77,57%

1,27%

98,79%

27,43%

0,65%

23

The average rate of allocations in the health sector for children stands at an average rate of 28.43%, while for CwD stands at 0.67% of the total budget of the MoH. Considering programs selected within the health sector, the allocation for CwD constituted 2.37% of the allocations for children from 2013 - 2015. As the respective cost for CwD could not be disaggregated from the other cost, it is assumed the rate of CwD vs. the total number of children.

Trend line of allocations for children and children with disabilities for the years 2013 – 2018

The general results show that allocations for children and CwD have been at higher levels in 2014 and there is a trend in 2018 to reduce slightly the allocations, but the data for the next years are only a forecast and might change when the budget will be approved. It should be reported that allocations for CwD appear in the MTPB 2016 – 2018 even though not clearly disaggregated, but this is a positive approach that in any case may improve in the future, taking into account that relevant allocation only for CwD should be disclosed separately from other allocations.

Social sector

0 1 2 3 4 5 6 7

50,00%

40,00%

30,00%

20,00%

10,00%

0,00%

Trendline 2013 - 2018

Axi

s Titl

e

Selected programs vs. total central budget CP vs. total central budget

CwD vs. total central budget

33,83% 38,15% 36,20% 34,78% 34,03% 33,82% 16,35% 18,14% 17,51% 16,19% 16,06% 15,85%

1,32% 1,80% 1,67% 1,54% 1,57% 1,52%

Selected programs vs. total central budget

CHILDREN vs. total central budget

CwD vs. total central budget

National budget FY 2013

FY 2014

FY 2015

FY 2016

FY 2017

FY 2018

Selected programs vs. social sector budget

CHILDREN vs. social sector total budget

CwD vs. social sector budget

37,18% 34,83% 34,80% 31,73% 32,81% 32,81% 5,76% 6,77% 8,62% 8,76% 9,16% 9,03%

4,51% 5,31% 5,20% 4,62% 4,95% 4,82%

Social sector FY 2013

FY 2014

FY 2015

FY 2016

FY 2017

FY 2018

24

The trend in the social sector has seen an increase of the allocations for children from 2013 to 2015 and is expected to increase in the next years, while for CwD the trend is not in line with that of the children. The differences are mainly related to the vocational education, which was transferred from the education sector to the social sector in 2015 and relevant allocations have increased the budget for children in this sectors, and at the same time do not affect the CwD allocations. It should be mentioned that in the Draft National Plan for PwD 2016 - 2020, one of the strategic objectives set is increase of participation in the labor market and also the stimulation of equal opportunities to enable a decent job to the PwD.

Education sector

Allocations for children in the education sector are at the same levels with the selected programs in the sector, considering that all costs in primary and secondary education are only for children. A share of 1.77% is calculated for CwD in the primary education considering the number of CwD attending public schools (7,900) versus the average number of children in the pre-schools and primary

0 1 2 3 4 5 6 7

40,00%

30,00%

20,00%

10,00%

0,00%

Trendline social sector 2013 - 2018A

xis T

itle

Selected programs vs. social sector budget CP vs. social sector total budget

CwD vs. social sector budget

0 1 2 3 4 5 6 7

100,00%

80,00%

60,00%

40,00%

20,00%

0,00%

Trendline education sector 2013 - 2018

Axi

s Titl

e

Selected programs vs. education sector budget CP vs. education sector total budget

CwD vs. education sector budget

25

schools (445,902). While the share for CwD in secondary schools is lower than 1,19% following the same consideration (1,663 CwD vs. 140,043 children attending secondary schools). The trend from 2013 to 2018 is almost linear.

Health sector

The allocations for CwD almost do not appear in the budgets of the MoH, even though there are services provided for this category. The trend of allocation for children in general and CwD is slightly reduced from 2013 to 2018 because of the reduction of young population (29%, 28%, 27%, 26% - INSTAT data). As no clear data were available for children allocations, it is assumed a share for this category considering the rate of young population vs. total population over the years covered by the analysis. While for CwD, it is considered a share of 2.37% of allocations for children in general, taking into account the number of CwD vs. the average number of children in Albania.

120,00%

100,00%

80,00%

60,00%

40,00%

20,00%

0,00%0 1 2 3 4 5 6 7

Trendline health sector 2013 - 2018

Axi

s Titl

e

Selected programs vs. health sector budget CP vs. health sector total budget

CwD vs. health sector budget

FY 2013

FY 2014

FY 2015

FY 2016

FY 2017

FY 2018

Selected programs vs. education sector budget

CHILDREN vs. education total budget

CwD vs. education sector budget

Selected programs vs. health sector budget

CHILDREN vs. health total budget

CwD vs. health sector budget

Education sector

Health sector

FY 2013

FY 2014

FY 2015

FY 2016

FY 2017

FY 2018

82,49% 82,11% 77,57% 76,92% 76,92% 76,92%

82,49% 82,11% 77,57% 76,92% 76,92% 76,92%

1,27% 1,27% 1,27% 1,25% 1,25% 1,25%

99,03% 99,38% 98,79% 97,24% 96,39% 95,58%

29,47% 28,39% 27,43% 26,08% 25,86% 25,62%

0,70% 0,67% 0,65% 0,62% 0,61% 0,61%

26

Public Expenditure tracking at local level

At the local level, the Municipality of Vlora and Municipality of Durrës are included in the survey. The LGUs are responsible for pre-university education, local infrastructure, water provision, sewage and waste management and some other services. Specifically, in the education sector, the LGU have the responsibility for the school facility maintenance in the pre-university schooling system and for the management and content of the education process, including curricula and teachers in the pre-school system.

Durrës Municipality

The data are provided from the budget department in Durrës Municipality

It is obvious that expenditure for CwD in absolute value is increased from 2013 to 2015, even though in % it results in decrease due to the total expenditure of the municipality

FY 2013 = 175,982,361 ALL (2014 vs. 2013 increased 6%) FY 2014 = 186,367,151 ALL (2015 vs. 2014 increased 3%) FY 2015 = 192,195,689 ALL (2015 vs. 2013 increased 9%)

Descrip�on

FY 2015

Budget Number

Total municipality expenditure

CwD % CwD vs. Total Total Children % CwD

vs.total

Blind people

1,712,801,000

1,353,325 748 6 0.80%

Paraplegic 18,487,227 481 27 5.61%

PwD 172,355,137 2,782 1,254 45.08%

Total 1,712,801,000 192,195,689 11.22% 4,011 1,287 32.09%

Descrip�on

FY 2014

Budget Number



vs.total

Blind people

1,891,163,000

1,345,940 533 6 1.13%

Paraplegic 15,013,501 232 27 11.64%

PwD 170,007,709 1,981 1,097 55.38%

Total 1,891,163,000 186,367,151 9.85% 2,746 1,130 41.15%

27

Descrip�on

FY 2013

Budget Number



vs.total

Blind people

1,102,678,000

1,177,219 521 6 1.15%

Paraplegic 11,920,975 312 27 8.65%

PwD 162,884,167 2,782 1,930 69.37%

Total 1,102,678,000 175,982,361 15.96% 3,615 1,963 54.30%

Vlora Municipality

The only data available for Vlora Municipality are the ones of the FY 2015. The expenditure forecasted for 2015 is approved by Decision of the Municipality Council no Nr.1, dated 29.01.2015

FY 2015 - Forecast

Descrip�on in 000 ALL In % vs. total

Total expenditure 1,093,351

For children 169,727 15.52%

Educa�on 60,716

Professional educa�on 14,425

Kindergardens 11,545

Cultural centers 27,328

Mul� sport club 25,570

Football club 14,300

Development center for PwD 5,825

Orphan home 5,618

Investments in kindergartens& schools 2,000

Other investments 2,400

For CwD 5,975 0.55%

Investment in the development center of PwD 150

Running costs for the development center 5,825

28

Expenditure for children was forecasted 15% of the total expenditure while for PwD 0.55% of the total expenditure. It should be highlighted that even though the budget is detailed, it is not written in a friendly language for the citizens. The children with disabilities (CwD) almost do not appear, while people with disabilities (PwD) are mentioned only in page 74 of the budget document, but not providing details on the number of persons/children with disabilities or specific costs forecasted for them.

29

Conclusions

The results of the analysis should take into account the difficulties encountered in accessing the necessary data and information. Efforts are made that results best reflect the available information and data and that assumptions made aim the nearest reality.

Main results:

The average rate of allocations during 2013 – 2015 for children stands at an average rate of 17.33% of the total central budget, while for CwD stands at 1.60% of it. Selected programs include not only social, education and health programs but also other programs providing directly or not, services for children. Considering all programs selected, in 2015 the allocation for CwD constituted 9.54% of the allocations for children as compared to 9.92% in 2014 and 8.06% in 2013. The general results show that allocations for children and CwD have been at higher levels in 2014 and there is a trend in 2018 to reduce slightly the allocations, but the data for the next years are only a forecast and might change when the budget will be approved. It should be reported that allocations for CwD appear in the MTPB 2016 – 2018 even though not clearly disaggregated, but this is a positive approach that in any case may improve in the future, taking into account that relevant allocation only for CwD should be disclosed separately from other allocations.

The average rate of allocations in the social sector for children stands at an average rate of 7.05%, while for CwD stands at 5.01% of total budget of the MoSWY. Considering programs selected within the social sector, in 2015 the allocation for CwD constituted 60.35% of the allocations of children as compared to 78.46% in 2014 and 78.2% in 2013. The trend in the social sector has seen an increase of the allocations for children from 2013 to 2015 and is expected to increase in the next years, while for CwD the trend is not in line with that of the children. The decreased rate in 2015 is linked with the cost of the vocational education program, which was transferred from the education sector to the social sector in 2015 and relevant allocations have increased the budget for children in this sector, but at the same time they do not affect the CwD in the sector, thus reducing the rate for CwD.

The average rate of allocations in the education sector for children stands at an average rate of 80.72%, while for CwD stands at 1.27 % of total budget of the MoES. Considering programs selected within the education sector, in 2015 the allocation for CwD constituted 1.64% of the allocations for children as compared to 1.54% in 2014 and 2013. Allocations for children in the education sector are at the same levels with the selected programs in the sector, considering that all costs in primary and secondary education are only for children. A share of 1.77% is calculated for CwD in the primary education considering the number of CwD attending public schools (7,900) versus the average number of children in the pre-schools and primary schools (445,902). While the share for CwD in secondary schools is lower than 1,19% following the same consideration (1,663 CwD vs.

Section 3:

Conclusions and recommendations

30

140,043 children attending secondary schools). The trend from 2013 to 2018 is almost linear. The novelty is that starting from 2015 the term “children with disabilities” appeared in the MTBP of the education sector, even though the respective allocations are not properly disaggregated from other target groups.

The average rate of allocations in the health sector for children stands at an average rate of 28.43%, while for CwD stands at 0.67% of total budget of the MoH. Considering programs selected within the health sector, the allocation for CwD constituted 2.37% of the allocations of children from 2013 - 2015. The allocations for CwD almost do not appear in the budgets of the MoH, even though there are services provided for this category. The trend of allocation for children in general and CwD is slightly reduced from 2013 to 2018 because of the reduction of young population (29%, 28%, 27%, 26% - INSTAT data). Since no clear data were available for children allocations, it is assumed a share for this category considering the rate of young population vs. total population over the years covered by the analysis. While for CwD, it is considered a share of 2.37% of allocations for children in general, taking into account the number of CwD vs. the average number of children in Albania.

The matrix of the National Action Plan 2016 – 2020 provides some data on the national budget forecasted from the state and from the donors for the PwD/CwD. However, it does not provide information on:

1. Salaries of employees working on a daily basis for the development and/or implementation of CwD policies in different institutions.

2. Cost of participation of PwD in the general measures, for example the cost of ID cards for PwD paid from the state, salaries of teachers for PwD, etc.

3. Local government budgets, because the respective costs will be reflected in the local action plan while the National Action Plan provides information and data on the national budget.

At local government level, there is still too much to improve in the framework of CwD budgeting. The budget documents are not prepared in a friendly language for citizens and CwD almost do not appear in the budget tables. However, Durrës Municipality budget provides some data that enable calculation of costs targeted to CwD, while Vlora Municipality budget is not providing specific details on the expenditure for them or the number of CwD that will be treated during the fiscal year. The expenditure forecasted for PwD in Durrës Municipality varies around 11%, while in Vlora Municipality only 0.55% of the expenditure is allocated for this category.

31

Recommendations Recommendations are intended to help children, NGO-s and other interested stakeholders in the area, as well as support government officials by increasing their capacities and understanding the benefits of participatory budgeting processes and the importance of investment in children.

üThe Government need to make allocation and spending on children visible in the budget tables and monitoring reports, to disclose information for all interested stakeholders on how much is spent on children. This will also facilitate internal and external oversight and accountability mechanisms, including civil society and children, to track expenditure in children and CwD.

üAllocations for �children� and �children with disabilities� should be considered as a priority per se when the MTBP is prepared, so that the budget and expenditure associated to the relevant objectives and activities may be easily identifiable and verifiable. Interested stakeholders have to collaborate with the MoF and CoM to make this legally binding for all BI or LM concerned in the child protection area. The same procedure may be followed as the one that addressed the gender budgeting (Decision of CoM, No. 465, dated 18.07.2012 and Guidance 21, dated 21.06.2013)

üQuarterly and annual monitoring reports should be published as early as possible to make data and information accessible for all interested groups and individuals, to ensure transparency and accountability.

32

GlossaryState budget is a financial plan of action that shows projected income and expenditures over a

given period

Budget Legal Framework in Albania includes the organic budget law no. 9936, dated 26.6.2008 “For the managing of the budgetary system in the Republic of Albania” as the main law, followed by other legal acts/sub-acts based on which the yearly budget is prepared, approved, implemented and monitored.

Organic budget law provides the general framework of principles, rules and procedures of the budget process.

Yearly budget law defines the amounts of revenues and expenditure forecasted for one year.

Central government units are executive, legislative and juridical power units created by law that have as their main activity fulfillment of the central government functions.

Local government units are local government institutions created by law that have as their main activity fulfillment of the local government functions within a territory.

Special funds units are units created by law to exercise specific functions of the central and local government.

Public Account consists of monies held by Government in trust, such as Provident Funds, Small Savings collections, income of Government set apart for expenditure on specific objects like road development, primary education, Reserve/Special Funds etc.

Detailed Demands for Grants further elaborate the provisions included in the Demands for Grants as well as the actual expenditure during the previous year

Output/Outcome: Assess the performance of government programs by examining whether they have delivered the desired outputs and outcomes.

33

Annex 1:

Allocations FY 2013 at central level

33

Annex 1: Allocations FY 2013 at central level

Selected budget programs

YEAR 2013

Total allocations (000 ALL) % Tot child vs. Tot

Program

% Tot CwD vs. Tot

Program

% Tot CwD vs. Tot

Children Program Children CwD

Ministry of Social Welfare and Youth 23 315 075 3 613 569 2 825 905 15,50% 12,12% 78,20%

Social care and protection 23 296 000 3 601 350 2 825 250 15,46% 12,13% 78,45%

Social Inclusion (SAfCPR) 19 075 12 219 655 64,06% 3,43% 5,36%

Vocational education - - - 0,00% 0,00% 0,00%

Ministry of Education and Sports 31 356 646 31 356 646 482 896 100,00% 1,54% 1,54%

Basic education 23 588 884 23 588 884 417 523 100,00% 1,77% 1,77%

Secondary education 5 493 546 5 493 546 65 373 100,00% 1,19% 1,19%

Vocational education 2 274 216 2 274 216 - 100,00% 0,00% 0,00%

Ministry of Health 28 106 302 8 363 649 198 218 29,76% 0,71% 2,37%

Primary healthcare services 9 639 975 2 795 593 66 256 29,00% 0,69% 2,37%

Secondary healthcare services 16 074 973 4 661 742 110 483 29,00% 0,69% 2,37%

Public healthcare 2 391 354 906 314 21 480 37,90% 0,90% 2,37%

Ministry of Justice 4 316 940 92 806 - 2,15% 0,00% 0,00%

Prison system 4 225 582 79 636 - 1,88% 0,00% 0,00%

Probation Service 79 935 1 746 - 2,18% 0,00% 0,00%

Adoption services 11 424 11 424 - 100,00% 0,00% 0,00%

General Prosecutor Office 1 327 900 34 392 - 2,59% 0,00% 0,00%

Planning, management, administration 1 327 900 34 392 - 2,59% 0,00% 0,00%

Judiciary Budget Administration Office 1 637 956 68 963 - 4,21% 0,00% 0,00%

Courts budget 1 637 956 68 963 - 4,21% 0,00% 0,00%

Total 90 060 819 43 530 025 3 507 019 48,33% 3,89% 8,06%

34

Annex 2:


34



YEAR 2014


Program

% Tot CwD vs. Tot

Program

% Tot CwD vs. Tot




Social Inclusion (SAfCPR) 142 581 133 732 709 93,79% 0,50% 0,53%



Basic education 25 135 838 25 135 838 444 904 100,00% 1,77% 1,77%








Prison system 4 647 801 82 563 - 1,78% 0,00% 0,00%






Courts budget 1 912 517 79 909 - 4,18% 0,00% 0,00%

Total 102 166 474 48 578 705 4 820 868 47,55% 4,72% 9,92%

35

Annex 3:


35



YEAR 2015


Program

% Tot CwD vs. Tot

Program

% Tot CwD vs. Tot




Social Inclusion (SAfCPR) 83 841 49 270 1 518 58,77% 1,81% 3,08%



Basic education 24 055 948 24 055 948 425 790 100,00% 1,77% 1,77%








Prison system 4 401 136 83 787 - 1,90% 0,00% 0,00%






Courts budget 2 037 443 82 544 - 4,05% 0,00% 0,00%

Total 95 254 521 46 073 442 4 394 163 48,37% 4,61% 9,54%

36

Annex 4:Allocations FY 2013 – 2015 at national level

36

Anne

x 4:

Allo

catio

ns F

Y 20

13 –

201

5 at

nat

iona

l lev

el

Budg

et in

stitu

tion

FY 2

013

FY 2

014

FY 2

015

In 0

00 A

LL

%

In 0

00 A

LL

%

In 0

00 A

LL

%

Tota

l cen

tral

bud

get

266

249

303

26

7 80

6 09

0

263

119

142

Tota

l of s

elec

ted

prog

ram

s 90

060

819

33

,83%

10

2 16

6 47

4 38

,15%

95

254

521

36

,20%

Tota

l CHI

LDRE

N a

rea

43 5

30 0

25

16,3

5%

48 5

78 7

05

18,1

4%

46 0

73 4

42

17,5

1%

Tota

l Cw

D

3 50

7 01

9 1,

32%

4

820

868

1,80

%

4 39

4 16

3 1,

67%

Tota

l soc

ial s

ecto

r 62

704

000

76 7

00 4

65

70

687

322

Tota

l sel

ecte

d pr

ogra

ms i

n th

e so

cial

sect

or

23 3

15 0

75

37,1

8%

26 7

17 4

00

34,8

3%

24 6

00 3

62

34,8

0%

Tota

l CHI

LDRE

N in

the

soci

al se

ctor

3

613

569

5,76

%

5 19

3 39

8 6,

77%

6

094

715

8,62

%

Tota

l Cw

D in

the

soci

al se

ctor

2

825

905

4,51

%

4 07

4 62

7 5,

31%

3

678

463

5,20

%

Tota

l edu

catio

n se

ctor

38

014

024

40 8

50 2

94

39

990

976

Tota

l sel

ecte

d pr

ogra

ms e

duca

tion

sect

or

31 3

56 6

46

82,4

9%

33 5

43 3

67

82,1

1%

31 0

19 5

51

77,5

7%

Tota

l CHI

LDRE

N i

n th

e ed

ucat

ion

sect

or

31 3

56 6

46

82,4

9%

33 5

43 3

67

82,1

1%

31 0

19 5

51

77,5

7%

Tota

l Cw

D in

the

educ

atio

n se

ctor

48

2 89

6 1,

27%

51

8 07

1 1,

27%

50

8 65

7 1,

27%

Tota

l hea

lth se

ctor

28

382

390

33 9

15 9

72

31

846

587

Tota

l sel

ecte

d pr

ogra

ms h

ealth

sect

or

28 1

06 3

02

99,0

3%

33 7

06 0

05

99,3

8%

31 4

60 6

71

98,7

9%

Tota

l CHI

LDRE

N in

the

heal

th se

ctor

8

363

649

29,4

7%

9 62

7 40

6 28

,39%

8

736

010

27,4

3%

Tota

l Cw

D in

the

heal

th se

ctor

19

8 21

8 0,

70%

22

8 17

0 0,

67%

20

7 04

3 0,

65%

So

urce

: Mon

itorin

g re

port

s MoS

WY,

MoH

, MoE

S, M

oF

37

Annex 5:Allocations FY 2016 – 2018 at national level

37

Anne

x 5:

Allo

catio

ns F

Y 20

16 –

201

8 at

nat

iona

l lev

el

Budg

et in

stitu

tion

FY 2

016

FY 2

017

FY 2

018

val

ue

%

valu

e %

va

lue

%

Tota

l cen

tral

bud

get

267

820

923

26

9 71

6 68

6

274

042

032

Tota

l of s

elec

ted

prog

ram

s 93

141

842

34

,78%

91

784

967

34

,03%

92

676

559

33

,82%

Tota

l CHI

LDRE

N a

rea

43 3

57 5

92

16,1

9%

43 3

04 6

12

16,0

6%

43 4

47 5

13

15,8

5%

Tota

l Cw

D

4 12

5 77

6 1,

54%

4

247

360

1,57

%

4 15

7 74

7 1,

52%

Tota

l soc

ial s

ecto

r 75

089

000

72 5

19 0

00

72

519

000

Tota

l sel

ecte

d pr

ogra

ms i

n th

e so

cial

sect

or

23 8

23 2

48

31,7

3%

23 7

94 2

48

32,8

1%

23 7

94 7

48

32,8

1%

Tota

l CHI

LDRE

N in

the

soci

al se

ctor

6

581

351

8,76

%

6 63

9 93

4 9,

16%

6

551

152

9,03

%

Tota

l Cw

D in

the

soci

al se

ctor

3

468

413

4,62

%

3 59

2 29

6 4,

95%

3

497

192

4,82

%

Tota

l edu

catio

n se

ctor

36

438

310

36 4

38 3

10

36

438

308

Tota

l sel

ecte

d pr

ogra

ms e

duca

tion

sect

or

28 0

29 0

09

76,9

2%

28 0

29 0

09

76,9

2%

28 0

29 0

07

76,9

2%

Tota

l CHI

LDRE

N i

n th

e ed

ucat

ion

sect

or

28 0

29 0

09

76,9

2%

28 0

29 0

09

76,9

2%

28 0

29 0

07

76,9

2%

Tota

l Cw

D in

the

educ

atio

n se

ctor

45

6 07

8 1,

25%

45

6 07

8 1,

25%

45

6 07

8 1,

25%

Tota

l hea

lth se

ctor

32

569

600

32 4

69 6

00

33

675

000

Tota

l sel

ecte

d pr

ogra

ms h

ealth

sect

or

31 6

69 4

00

97,2

4%

31 2

96 2

65

96,3

9%

32 1

87 3

59

95,5

8%

Tota

l CHI

LDRE

N in

the

heal

th se

ctor

8

493

044

26,0

8%

8 39

6 02

9 25

,86%

8

627

713

25,6

2%

Tota

l Cw

D in

the

heal

th se

ctor

20

1 28

5 0,

62%

19

8 98

6 0,

61%

20

4 47

7 0,

61%

So

urce

: Min

istry

of F

inan

ce, B

udge

t 201

6, 2

017,

201

8

38

Annex 6:Share for children considered in the calculations

38

Anne

x 6:

Sha

re fo

r chi

ldre

n co

nsid

ered

in th

e ca

lcul

atio

ns

Popu

latio

n

01/0

1/20

13

01/0

1/20

14

01/0

1/20

15

MF

M

F M

F M

F

MF

M

F 0-

19

84

3.33

2

43

5.65

7

407

.675

8

11.5

76

419

.853

3

91.7

23

780

.203

4

04.0

46

376

.157

0-

85+

2

.898

.293

1.45

7.07

4

1

.441

.219

2.8

95.0

00

1

.459

.456

1.4

35.5

44

2

.892

.302

1.4

61.4

85

1

.430

.817

Ra

te %

29

%

28%

27

%

Sour

ce: h

ttp:

//w

ww

.inst

at.g

ov.a

l/en/

them

es/p

opul

atio

n.as

px

Educ

atio

n se

ctor

Ch

ildre

n C

wD

in sc

hool

s Cw

D /

Child

ren

Tot

al o

f chi

ldre

n in

scho

ol

585

945

9

563

1,

63%

basi

c ed

ucat

ion

445

902

7

900

1,

77%

seco

nd e

duca

tion

140

043

1

663

1,

19%

Sour

ce: A

nnua

l mon

itorin

g re

port

201

5, M

oES

Heal

th se

ctor

Ch

ildre

n C

wD

Cw

D /

Child

ren

tota

l ch

ildre

n

7

80 2

03

1

8 47

4

2,37

%

Sour

ce: a

) Situ

atio

nal A

naly

sis o

f Cw

D U

NIC

EF, 2

014

and

b) IN

STAT

Soci

al se

ctor

Pw

D C

wD

Cw

D /

PwD

Tota

l per

sons

75

000

18

474

25

%

Sour

ce: a

) Situ

atio

nal A

naly

sis o

f Cw

D, U

NIC

EF, 2

014

Soci

al se

ctor

To

tal f

amili

es

Fam

ilies

with

ch

ildre

n

Rate

Econ

omic

aid

3

90 0

00

7

7 44

4

20%

Sour

ce: B

udge

t Ana

lysis

for c

hild

ren,

ISB,

201

5

39

40

41

#EveryLastChild#ÇdoFëmijëNëNevojë

PUBLIC EXPENDITUREFOR CHILDREN WITH DISABILITIES

STUDY REPORT

Documents

SHPENZIMET PUBLIKE PËR FËMIJËT ME AFTËSI TË · PDF filestatistika, si edhe vetë-njohuri për financat publike në Shqipëri me qëllim orientimin e aktorëve të