T.C.

TARIM ve KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI

TEŞKİLATLANMA ve DESTEKLEME GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Yayım Dairesi Başkanlığı

ANKARA - 2001

T.C.

TARIM ve KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI

TEŞKİLATLANMA ve DESTEKLEME GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Yayım Dairesi Başkanlığı

ANKARA - 2001

E-KİTAP HAZIRLIĞI

Aynur GELBAL

Başak SÖKMEN

M. Serdar ERMAN

İ Ç İ N D E K İ L E R .

1. SİLAJIN TANIMI VE ÖNEMİ

2. SİLAJIN FAYDALARI

3. SİLO TİPLERİ 3.1. Toprak Üzeri, Plastik Örtülü Silolar3.2. Beton Veya Taş Örtülü Silolar

4. SİLAJ YAPILABİLECEK BİTKİLER 4.1. Kolay Silaj Yapılabilen Bitkiler 4.2. Orta Derecede Silaj Yapılabilen Bitkiler4.3. Zor Silaj Yapılan Bitkiler

5. SİLAJ KATKI MADDELERİ

6. SİLAJ MAKİNELERİ6.1. Amaçlarına Göre Silaj Makinaları6.1.1. Tek Veya Çok Sıralı Mısır Silaj Makinesi6.1.2. Vurmalı Tip Ot Silaj Makineleri 6.1.3. Sabit Tip Silaj Makineleri6.2. Silaj Makinelerinin Kullanımında Dikkat Edilecek Hususlar

7. SİLAJ RÖMORKLARI

8.SİLAJ YAPIMINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

9. SİLAJ YAPIM TEKNİKLERİ 9.1. Yem Bitkileri Silajı Yapım Teknikleri 9.1.1. Mısır Silajı Yapımı9.1.2. Macarfiği + Arpa Silajı Yapımı 9.2. Tahıl Hasılı Silajı Yapımı 9.3. Şeker Pancarı Yaprağı Silajı Yapımı 9.4. Pancar Posası Silajı 9.5. (Saman + Üre + Melas) Üre + Saman Muamelesi

10. SİLAJ İLE HAYVAN BESLEME10.1. Hayvanların Günlük Silaj İhtiyacı 10.2. Hayvanlara Silaj Nasıl Yedirilmelidir

Değerli Üreticiler ;

Türkiye’ de Tarım, Ülke Nüfusunun tamamını besleyen ve kırsal kesimin geçimini

sağlayan sektör olarak önemini korumaktadır.

Bakanlığımızın çalışmalarının temel amacı; bitkisel ve hayvansal üretimde verim ve

kaliteyi yükselterek çiftçilere yüksek gelir, tüketicilere ise makul fiyattan yeterince gıda

sağlamaktır.

Bununla birlikte tarımımızda hala önemli darboğazlar mevcut olup, hedefimize tam

olarak ulaştığımızı söyleyemeyiz.

Hayvancılıkta önemli sorunların başında YEM TEMİNİ gelmektedir. Hayvan

beslemedeki bu eksiklik özellikle kış aylarında, et ve süt veriminin düşmesine neden

olmaktadır. Bunu önleminin tek yolu ise diğer mevsimlerde bol bulunan yeşil yem bitkilerini

silaj yöntemi ile besin değerini kaybetmeden saklanarak kış aylarında hayvanlarımıza

yedirilmesidir.

Bu kitap, büyük baş hayvan yetiştiricilerinin, yetiştiricilikte yüksek kaliteli kaba

yemle, daha ucuza ve daha verimli üretim yapabilmeleri için ihtiyaç duyacakları bilgileri

kendilerine sunmak üzere hazırlanmıştır.

Hedefimiz “insanları doğduğu yerde doyurmaktır”.

Prof. Dr. Hüsnü Yusuf GÖKALP

Tarım ve Köyişleri Bakanı

1. SİLAJIN TANIMI VE ÖNEMİ

Silaj; Yeşil sulu bitkilerin havasız ortamda fermantasyonu ile elde edilen yemlere denir.

Çiftçilerimiz tarafından yem turşusu, ot turşusu veya hayvan turşusu gibi adlarla

anılmaktadır.

Yapılan araştırmalara ve maliyet hesaplamalarına göre; Hayvanlara silaj yedirilerek

sağlanan protein, fabrikasyon karma yemden sağlanan proteine göre beş kat daha ucuz

olmaktadır.

Hayvancılığımızın gelişmesi, yüksek verimli kültür hayvanlarının kullanımı ve yem

maliyetini düşüren silaj yemleri ile beslemeye bağlıdır.

Çünkü Ülkemiz hayvancılığının en önemli sorunu kaliteli kaba yeşil yem teminindeki

eksikliktir. Özellikle kış mevsiminde bu eksiklik et ve süt veriminde düşüşlere neden

olmaktadır. Bunu önlemenin tek yolu diğer mevsimlerde bol bulunan yeşil yem bitkilerinin

silaj yapılarak kış mevsiminde hayvanlarımıza yedirmektir.

Bu sebeple akıllı bir işletmeci öncelikle yem sorununu çözmek ister. Gerekli besin

değerlerinden taviz vermemek kaydıyla yem giderlerini en aza indirebilen yetiştiricinin

kârlılık oranı da artmaktadır.

2. SİLAJIN FAYDALARI

- Silaj yemi, kış beslenmesini güvence altına alması ve kaba yeşil yem sorununa

çözüm getirmesi açısından çok önemlidir.

- Silaj çok ucuz bir yemdir. Karma yem maliyetini % 50-60 oranında azaltır.

- Silaj açılmadıkça uzun süre (2 yıl) bozulmadan saklanabilir.

- Yeşil otlar kurutulduğunda besin kaybına uğrar. Oysa silajda besin kaybı çok azdır.

- Kuru ot gibi yangın tehlikesi yoktur.

- Kurutulup saklamaya göre daha az yer kaplar. 1 m2’ de 600-1000 kg yem

depolanabilir.

- Hayvanların iştahını açar.

- Et ve süt verimini artırır.

- Silajla beslenen hayvanların tüyleri parlak ve gözleri canlı olur.

- Yabancı ot tohumları silaj içerisinde ölür. Gübreyle tekrar tarlaya taşınmadığından

yabancı ot kontrolü de yapılmış olur.

- Kurutulduğu zaman sertleşerek hayvanların yiyemediği bir çok bitki, silaj yapıldığında

hayvanlar tarafından iştahla yenilir.

- Yeşil olarak yedirildiğinde zararlı etkilere sahip olan bazı bitkiler, silaj yapıldığında

zararlı olmazlar.

3. SİLO TİPLERİ

Silo; silajın yapılıp saklandığı değişik yapılardaki tesislerdir. Yapıldıkları malzemeye

göre isimlendirilirler. Toprak, ahşap, beton, çelik silolar olduğu gibi düz, çukur ve yüksek

silolar bulunmaktadır.

Çiftçi şartlarında en çok kullanılan ve en ekonomik olan silolar, 2 veya 3 tarafı

duvarla çevrili taş veya betondan örtülü hendek silolar ve toprak zemin üzerine

sap saman serilip örtü malzemesi olarak plastik örtü ve toprak kullanılarak yapılan

yüzeysel silolardır.

3.1. Toprak üzeri, plastik örtülü silolar

- Silo tabanına, yeşil yemlerin toprakla temasını önlemek için 5-10 cm kalınlığında sap

saman serilmelidir.

- Silo genişliği 4-6 m , uzunluğu 10-15 m , yüksekliği 1-2 m olmalıdır.

- Ahıra yakın olmalıdır.

- Silo tabanı yağmur ve sızıntı sularından zarar görmeyecek şekilde % 1-2 eğilimli

olmalıdır.

- Silonun yeri doldurulma işleminin rahatça yapılacağı konumda olmalıdır.

- Silo gübreliklerden uzak olmalıdır.

- Plastik örtülü toprak silolarda hayvan zararından korunacak önlemler alınmalıdır.

Resim 1. Toprak üzeri, plastik örgülü silo kesiti

3.2. Beton veya taş örgülü silolar

- İşletmenin kapasitesi ve yükleme römorklarının rahat girip çıkabilmesi düşünülerek

boyutları hesaplanmalıdır.

- Yapı malzemesi yemin suyunu emmemelidir.

- Tabanı % 1-2 meyilli genişliği 3.5-4 m olmalıdır.

- Yapı malzemesi yemden etkilenmemelidir.

- Yemin bozulmasına neden olmamalıdır.

- İçeriye su ve hava sızmasına engel olmalıdır.

- Dayanıklı olmalıdır.

- Duvar (hendek) iç yüzeyleri pürüzsüz olmalıdır.

Resim 2. Beton veya taş örgü silo kesiti

4. SİLAJ YAPILABİLECEK BİTKİLER

Silaj yapılacak bitkiler silaj yapılabilme özelliklerine göre 3 gruba ayrılır.

4.1. Kolay Silaj Yapılabilen Bitkiler

Koçanlı mısır, çiçeklenmiş ayçiçeği, lahana yaprakları, hayvan ve şeker pancarı yaprağı,

meyve ve sebze konservesi fabrika artıkları.

4.2. Orta Derecede Silaj Yapılabilen Bitkiler

Fiğ + Tahıl karışımı, buğdaygil otları, sudan otu ve çayır otları.

4.3. Zor Silaj Yapılan Bitkiler

Genç çayır ve mera otları, yonca vs.

5. SİLAJ KATKI MADDELERİ

Silaj katkı maddeleri yem değildir. Yem yığınında süt asidi bakterilerinin çalışmasını

kolaylaştırılan maddelerdir.

Karbonhidratça zengin olan bitkilerle yapılan silajda silaj tekniği tam olarak

uygulandığı takdirde katkı maddesi kullanılmadan da çok iyi bir silaj yapılabilir. Ancak

proteince zengin, karbonhidratça fakir ve zor silaj yapılabilen bitkilerde, (yonca, fiğ, üçgül

vs.) süt asidi bakterilerinin faaliyetini arttırıcı katkı maddeleri mutlaka kullanılmalıdır. Kolay

ve ucuz bulunan katkı maddeleri mısır, buğday ve arpa kırması veya unu, tuz, melas,

formik asit, üre, peynir suyudur. Silaj yapımında kullanılan belli başlı katkı maddeleri ve

silaja katılacak miktarlar şu şekildedir;

Katkı Maddesinin Adı Silaja Katılacak Miktar

- Melas (suda eritilerek) 10-20 kg/ton

- Buğday-arpa kırması 40-50 kg/ton

- Kuru pancar posası 20-30 kg/ton

- Formik asit (sulandırılarak) 2.2 litre/ton

- Tuz-NaCl (Fermantasyona etkisi zayıfdır) 10-20 kg/ton

- Diğer ticari özel katkı maddeleri Tariflerine göre

6. SİLAJ MAKİNELERİ

Silaj yapılacak yem bitkilerini tarladan biçerek parçalayan ve arkasındaki römorka

üfleyen kendi yürür veya traktörle çekilen makinelerdir. Ülkemizdeki silaj makineleri

traktörle çekilen tiptedir.

6.1. Amaçlarına Göre Silaj Makinaları

6.1.1. Tek Veya Çok Sıralı Mısır Silaj Makinesi: Mısır ve Sorgum gibi sıraya ekilen

bitkileri sıraya biçer. Ülkemizde halen tek sıralı mısır silaj makineleri üretilmektedir. Bunun

için 60- 70 beygir gücündeki traktörler yeterlidir.

6.1.2. Vurmalı Tip Ot Silaj Makineleri: Bir tambur etrafına dizilmiş bıçakların dönüşüyle

oluşan kesme ve üfleme ile yem bitkileri parçalanıp römorka üflenmektedir. Traktörle

çekilmektedir. 60-70 beygir gücündeki traktörler yeterlidir.

6.1.3. Sabit Tip Silaj Makineleri: Yem bitkileri ot biçme makinesi ile biçilir. Silaj

makinesine sonradan verilerek parçalanır. İş veriminin düşük olması ve daha fazla işgücü

gerektirmesi nedeniyle verimli olmamaktadır.

6.2. Silaj Makinelerinin Kullanımında Dikkat Edilecek

Hususlar :

- Makinenin yağlama noktaları her çalışmadan önce yağlanmalıdır.

- Kayışlar aynı tipte ve yeterli gerginlikte olmalıdır.

- Biçmeye başlamadan önce 540 devir/dk ayarına geldiğinde biçme işlemine

başlanmalıdır. Daha düşük devirde çalıştırılırsa ilk hareket ve ilk biçme anında otlar

iri parçalanır ve üfleme zayıf olacağından baca içerisinde tıkanmaya neden olur.

Resim 3. Silaj makinesi ve römorku

- Şaftlar çok sıkı ve çok boşluk kalacak şekilde takılmamalı ve emniyetli (cırcırlı) şaftlar

kullanılmalıdır.

- Bıçaklar zaman zaman kontrol edilerek keskinleştirilmelidir.

- Kullanılan makinelere ait kullanım talimatı dikkatli okunmalıdır.

7. SİLAJ RÖMORKLARI

Silaj römorkları doldurma ve boşaltmada kolaylık sağlayacak şekilde düzenlenmelidir.

Ayrıca traktör gücünü aşmayacak şekilde ve daha fazla silaj malzemesini silaj yapım

yerine taşıyacak kapasitede olmalıdır. En uygun olanı, 4 tekerli çift dingilli ve yan

devirmelilerdir.

8. SİLAJ YAPIMINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

- Silajı yapılacak her bitki mümkün olduğunca silaj olgunluğunda hasat edilmelidir.

(Örneğin : mısırda daneler kaşar peyniri kıvamında, Macar fiği+Arpa silajında fiğ alt

baklalar görüldüğünde, arpa daneleri kaşar peyniri kıvamına geldiğinde )

- Silajı yapılacak bitkilerde ideal su oranı % 60-70 olmalıdır. (bitki elle sıkılıp

bırakıldığında topaklanmamalıdır.)

- Hasat esnasında taş, toprak, tel vs. gibi maddelerin yem yığınına karışmamasına

dikkat edilmelidir.

- Silaj makinelerinin ayarı iyi yapılmalıdır. Biçme devri 540 devir/dakika ayarına

getirilip biçmeye başlanmalıdır. Uygun devirde çalıştırılmayan silaj makinelerinde

tıkanmalar meydana gelir. Ayrıca bitki istenilenden daha uzun parçalanır.

- Kıyma işlemi uygun asit oluşumunun hızlandırdığından büyük bir önem taşımaktadır.

Silajı yapılacak bitkinin iyi parçalanması, silajın kalitesini artırır, daha iyi sıkıştırmayı

sağlar ve birim alanda daha fazla yem depolanır.

-

Resim 4. Silaj için hasat olgunluğuna gelmiş mısır bitkisi.

Resim 5. Kesme boyu silaj kalitesinde önemli bir faktördür

- Hasat edilen bitkilerin aynı gün içerisinde bekletilmeden hemen silajı yapılmalıdır.

- Silaj yapımında en önemli işlerden biriside sıkıştırmadır. Sıkıştırma ile yığın

içerisindeki hava dışarı çıkarılır. Böylece süt asidi bakterilerin faaliyeti artarak silajın

fermantasyonunu kolaylaştırır. Bu nedenle silaj yapımı sırasında özellikle birinci kat

çok iyi sıkıştırılırsa sonraki katlarda iyi sıkıştırılmış olacaktır.

Resim 6. Silajın traktörle iyice sıkıştırılması

- Silaj yapımı sırasında kullanılacak katkı maddeleri silaj yığınına eşit olarak

dağıtılmalıdır. (Örneğin: üre kullanılırken

toplu bir yere düşmemesi gerekir.)

- Silaj yapım işlemi tamamlandıktan sonra kapatma işlemi büyük önem taşımaktadır.

Silajın kapatılmasında toprak, sap balyası kullanılabilir. Silaj olgunlaştıktan sonra

açılıp hayvanlara verileceği tarafın aksi yönünden başlayarak toprakla kapatılır.

Böylece silaj yığını içerisindeki havanın boşaltılması da sağlanmış olur.

Resim 7. Silajın kapatılması büyük önem taşımaktadır.

- Silaj yapılacak alan hafif eğimli, su tutmayan ve ahırlara yakın bir yerde olmalıdır.

Gübreliklerden uzak olmalıdır.

- Silaj yığını kapatıldıktan sonra (özellikle toprak üstüne yapılan silajlarda) su girişini

önlemek üzere etrafına kanal açılmalı ve hayvanların zararından korumak için çit,

sap balyası vs. ile kullanılmalıdır.

9. SİLAJ YAPIM TEKNİKLERİ

9.1. Yem Bitkileri Silajı Yapım Teknikleri

9.1.1. Mısır Silajı Yapımı : İyi bir silaj yapımı için silajlık mısırın hasat olgunluğuna

ulaşması şarttır. Bunun için koçandaki danelerin kaşar peyniri kıvamında olması,

yapraklarında yeşilliğini muhafaza etmesi önemlidir. Silaj yeri (silo) toprak silo ise merdane

ile sıkıştırılır. Taşlar vs. temizlenir. %1-2 eğim uygundur.

Resim 8. Mısır silajı yapımı

- 5 dekar alandaki mısır için silo tabanına 400 mikron kalınlığında plastik örtü (5 m x

20 m) serilir. 10-15 yerinden delinir. Üzerine 15-20 cm kalınlığında sap serilir.

- Hasat edilen mısır (2-4 cm uzunluğunda parçalanmalıdır.) (% 60-70 rutubet) 60 cm

kalınlığında plastik örtü üzerine serilir. Plastik örtü 5 m eninde 20 m boyunda

olduğundan silajlık mısır 4x19 genişliğinde serilir. Sıkıştırma esnasında dışarı

taşması önlenmiş olur.

- Serilen parçalanmış mısır üzerine 1 ton için 1-2 kg salamura tuzu serpilir. İstenirse

1 ton için 10-15 kg arpa kırması veya 5-10 kg buğday unu (fermantasyonu

hızlandırması için) ilave edilebilir. Bu işlemden sonra traktörle sıkıştırma yapılır.

Traktör ön tekerleri yığın üzerinde sağa - sola döndürülmemelidir. Düz olarak yığın

üzerinde gidiş geliş yapılmalıdır. 60 cm kalınlığındaki yığın 20-25 cm ye düştüğünde

iyi bir sıkıştırma yapılmış demektir.

- Tekrar malzeme serilerek ve katkı maddeleri her katmanda kullanılarak sıkıştırma

işlemi yığın yüksekliği 80-90 cm oluncaya kadar devam edilir. Kenarlar ayakla

sıkıştırılır.

- Sıkıştırma tamamlandıktan sonra kümbet şeklini alır. 5m x 20m

ebadında alttaki plastik örtü toplanarak yığının etekleri üzerine getirilir. İkinci plastik

örtü bunun üzerine serilir. Arkadan öne doğru aynı yerden başlayarak toprakla (15-

20 cm) kapatılır. Hayvanların zararından korunması için kenarlarına ve üzerine sap

saman balyası konabilir.

- Kapatılan silaj 45 gün içerisinde olgunlaşır. Rengi, kokusu ve tadı kontrol edildikten

sonra hayvanlara yedirilmeye başlanılır. 1 BBHB ( Her bir büyük baş hayvan birimi )

için 1 dekar silajlık mısır ekimi yeterlidir. (500 kg. canlı ağırlığındaki bir sığır 1

Büyükbaş Hayvan Birimi demektir.)

9.1.2. Macarfiği + Arpa Silajı Yapımı

Ülkemizde özellikle Orta Anadolu bölgesinde nadas alanları için çok uygundur. Macar

fiği bitkisinin çiçekler ve altta baklalar görüldüğünde arpa ise daneleri peynir kıvamına

geldiğinde silaj için hasat zamanı gelmiş demektir. Bu dönemden 4-5 gün sonrası da

uygundur. Silo yeri hazırlandıktan sonra hasata başlanmalıdır.

Resim 9. Macar fiği ve Arpa bitkileri

Örneğin 5 da. alandaki Macar fiği+arpa silajı yapımı için

- Tabana 5 m x 10 m ebadında 400 mikron kalınlığında plastik örtü serilir. 10-15

yerinden delinir. Bundan önce zemin taşları temizlenir, yumuşaksa merdane ile

sertleştirilir. 15-20 cm kalınlığında sap plastik örtü üzerine serilir. Biçilen karışım 60

cm kalınlığında plastik örtü üzerine 4 metre eninde 8 metre uzunluğunda serilir. Katkı

maddesi olarak 1 ton malzemeye 1,5 kg salamura tuzu, 10-15 kg arpa kırması ve

20-30 kg (2 kat sulandırılarak) şeker pancarı melası eşit olarak serpilir. Traktörle

20-25 cm kalınlığına düşünceye kadar sıkıştırılır.

- İkinci kat ve diğer katlar aynı katkı maddeleri kullanılarak yığın 80-90 cm yüksekliğe

ulaşıncaya kadar devam edilir.

- Bu işlem tamamlandıktan sonra alttaki plastik örtünün

dışarıda kalan uçları yığın üzerine kıvrılır ve üstüne ikinci plastik örtü serilir.

- Plastik örtünün üzerine 15-20 cm kalınlığında taşsız toprak arkadan başlayarak öne

doğru sırayla serilir. Hayvanlardan korumak için üzerine veya yanına sap , saman

balyaları koymak faydalı olur. Her bir Büyükbaş Hayvan Birimi için 2,5 da. Macar

fiği+arpa ekimi alanı yeterlidir.

9.2. Tahıl Hasılı Silajı Yapımı

Bütün tahıl hasıllarından uygun katkı maddeleri ilave edilerek silaj yapılabilir. Buğday,

arpa, yulaf ve multimo gibi bitkilerin silaj yapım tekniği aynıdır.

- Silaj yapımı için uygun yüksekliğe ulaşan otlar (çiçekten önceki dönem) yerden

5-6 cm. yükseklikten biçilir. Bu dönemde su miktarı yüksektir. 1 gün süreyle

serilerek soldurulur. Böylece kuru madde miktarının %40-50’ye çıkması sağlanır.

Bir demet biçilmiş ot elle kıvrılıp sıkılır. Elde su bırakmıyor ve eski halini de

almıyor ise silaj yapılabilir demektir.

Resim 10. Tahıl silajı

- Silaj miktarına göre plastik örtünün boyu ayarlanabilir. 5mx20 m ebadında ve 400

mikron kalınlığındaki plastik örtü, silo tabanı (% 1-2 eğimli) düzeltilip bastırıldıktan

sonra serilir. 10-15 yerinden delinir. Daha sonra soldurulan tahıl hasılı tabanın orta

kısımlarına 50-60 cm kalınlığında serilerek üzerine 1 ton için 20 kg (% 2 oranında )

şeker pancarı melası ve (istenirse 15-20 kg arpa kırması ) eşit olarak yığın üzerine

serpilir. Traktörle 20-25 cm kalınlığa düşecek şekilde iyice çiğnenerek sıkıştırılır.

Diğer katlarda aynı şekilde yapılacak silaj yağını 80-90 cm. yüksekliğe ulaşana kadar

devam edilir.

- Yığının üzeri plastik örtü ile kapatılır. Plastiğin üzerine de 15-20 cm. kalınlığında

taşsız toprak (arkadan başlayarak öne doğru) konur. Silaj 45-60 gün içerisinde

kendine has renk ve kokusu ile olgunlaşır.

- Silaj ile beslenen hayvanların kuru madde ve mineral madde ihtiyacı artar. Bu

nedenle silajla birlikte kuru ot ve yalama taşı veya hazır mineral madde karışımları

beslemede mutlaka kullanılmalıdır.

9.3. Şeker Pancarı Yaprağı Silajı Yapımı

Silaj yeri için % 2-3 eğimli yer seçilir ve üzerine 5-10 cm kalınlığında kum serilir. Bunun

üzerine silajı bohça şeklinde kapatacak naylonun tabanı serilir. (Naylonun taban kısmı

üzerinde 25-30 yerden dirgenle delinir. Naylonun delinmesindeki amaç fazla suyun

kolayca sızmasıdır.) Daha sonra naylonun alta gelen kısmına 10-15 cm. kalınlığında

saman serilir. Üzerine 25-30 cm kalınlığında şeker pancarı yaprağı serilir. Üzerine katkı

maddesi olarak 1000 kg yaprağa karşılık 25-30 kg arpa ezmesi ya da kırması; 2,5 kg üre

gübresi tarlaya tohum serper gibi saçılır. Burada amaç gübrenin toplu olarak düşmesini

engellemektir. Daha sonra da 5-10 cm kalınlığında ince saman serpilir, ikinci tabakaya

başlanırken de aynı işlem tekrarlanır. Yani yaprak, saman, arpa kırması ve üre konur ve

silaj tamamlanıncaya kadar bu işlemler tekrarlanır. En sonunda naylonun kalan kısmı

silajın üzerine serilir. ve hava almayacak şekilde kapatılıp üzerine toprak atılır. Yaklaşık 5

haftada silaj olgunlaşır. Silajla beslemede hayvanların kuru madde ve mineral ihtiyacı

artar. Beslemede kuru ot ve yalama taşı veya mineral madde karışımları mutlaka

kullanılmalıdır.

9.4. Pancar Posası Silajı

Silaj çukuru ve naylon hazırlıkları şeker pancarı yaprağı silajındaki gibidir. Silaj çukuruna

10-15 cm kalınlığında saman serilir. Üzerine 25-30 cm kalınlığında pancar posası serilir.

Onun üzerine 5-10 cm kalınlığında ince kıyılmış saman serilir. Samanın üzerine, 1 ton

pancar posasına karşılık 2,5 kg üre, 25-30 kg arpa ezmesi veya kırması atılır. Bu

işlemlere silaj tamamlanıncaya kadar devam edilir. Sonra da naylon uygun şekilde

kapatılır ve üzerine toprak veya naylonu yırtmayacak şekilde uygun baskı araçları konur.

(Saman balyası, kalas, traktör lastiği) Silaj yaklaşık 4-5 haftada olgunlaşır.

Şeker pancarı yaprağı veya şeker pancarı posası silajı kullanımında dikkatli olunmalıdır.

- Bu yemlere geçiş 1 haftadan az süre de olmamalıdır. Yani 1’inci gün 4 kg , 2’nci gün

6 kg , 3’üncü gün 10 kg , 4’üncü gün 14 kg , 5’inci gün 20 kg , 6’ncı gün 20 kg , 7’nci

gün 25-30 kg yedirilir. Daha sonra da bu miktar yem (25-30 kg) günlük olarak

yedirilebilir.

- Beslemede 500 kg canlı ağırlığındaki bir besi danasına 30 kg yedirilebilir.

- Silajların kalsiyum ve fosfor yönünden fakir olduğu dikkate alınmalıdır. Bunun için

kuru otun yanında mineral karışımları mutlaka yeme karıştırarak verilmelidir.

9.5. (Saman + Üre + Melas) Üre + Saman Muamelesi

Silaj çukuru ve naylonu diğer silajlardaki gibi hazırlanır.

1 Ton ince saman için katkı maddeleri

- 50-60 kg Melas

- 15 kg Üre

Resim 11. Saman silajı

SİLAJ YAPIMI: Saman, silaj naylonu üzerine serilir. Üzerine 100-150 lt. su serpilir. 50-

60 kg melas iki katı su ile sulandırılır ve karıştırılır. Karıştırmaya devam edilirken

içerisine üre yavaş yavaş ilave edilir ve yine karıştırılır. Daha sonra bu karışım samanın

üzerine serpilir, tekrar karıştırılır ve bulunduğu yerde sıkıştırılır. Bu işlem diğer tabakalar

içinde yapılabilir. En sonunda naylon hava almayacak şekilde kapatılır ve üzerine ağırlık

konur. 45-60 günde olgunlaşır. Beslemede mineral madde karışımları mutlaka

kullanılmalıdır.

10. SİLAJ İLE HAYVAN BESLEME

Silaj ile beslemede yemden %50-60 yem tasarrufu sağlanır. Hayvanlara silaj azar

azar birkaç günde alıştırarak verilmelidir. Silajla beslenen hayvanların kuru madde

ile mineral madde ihtiyacı artar. Bu nedenle silajın yanında yalama taşı ; mermer

tozu kaliteli kuru ot (kuru ot yoksa saman verilebilir) ve karma yem takviyesi mutlaka

yapılmalıdır. Silaj yemi yığınından alındıktan sonra açılan yer tekrar sıkıca kapatılmalıdır.

10.1. Hayvanların Günlük Silaj İhtiyacı

Canlı ağırlık ve verim kapasitelerine göre verilir.

Süt inekleri 20-30 kg/gün

Düveler 10-12 kg/gün

Danalar 5-6 kg/gün

Besi danaları 5-10 kg/gün

Koyun ve keçiler 4-6 kg/gün

3 kg. silaj yemi 1 kg. fenni yeme eşdeğerdir. Silaj açıldığında açık yeşil, sarımsı

veya kahverengi olmalıdır. Küf kokusu olmamalı, kendine has turşu kokusu

hissedilmelidir.

10.2. Hayvanlara Silaj Nasıl Yedirilmelidir?

- İlk 3-5 gün azar azar diğer yemlerle birlikte alıştırarak verilmelidir.

Resim 12. Silaj bütün bir yıl boyunca başlıca kaba yem kaynağı olarak kullanılabilir

- Buzağılara, işkembe gelişimi tamamlandıktan sonra (sap, saman veya kuru ot

yemeğe başladıktan sonra) verilmelidir. Genellikle 6 aydan büyük olmalıdırlar.

- Gebeliği ilerlemiş hayvanlara silaj, doğumdan sonra verilmelidir.

- Silajın kokusunun süte geçmemesi için önce sağım yapılıp, sonra silaj verilmelidir.

TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞININ İL VE İLÇE MÜDÜRLÜKLERİ İLE KÖY

GRUBU TARIM MERKEZLERİ SİLAJ YAPIMI VE SİLO YEMLERİ İLE BESLEME KONUSUNDA

YETİŞTİRİCİLERİMİZE HER TÜRLÜ TEKNİK BİLGİ VE YARDIMI VERMEYE HAZIRDIR.