2
SINAU JAWA MATERI SEM. GASAL 2016/2017 KANGGO KELAS VIII (wolu) CERITA CEKAK (cerkak) Cirri-ciri cerkak Alur carita prasaja (sederhana) Paraga/tokoh ora akeh Latar lan wektu sethithik Unsur intrinsik cerkak ; tema, alur,latar/setting, sudut pandang WAYANG Gambar wayang Werkudara Gathutkaca Rama Sinta AKSARA JAWA PEPINDHAN Tembung pepindhan asalipun saking tembung lingga pindha. Tembung pindha tegesipun kaya. Dasanamane : kadi : kadya, lir, pendah, yayah. Tembung pepindhan tegesipun irib-iriban utawa emper-emperan. Dados ingkang dipunarani pepindhan inggih menika nen-unen kang ajeg panganggenipun ngemu suraos irib-iriban, emper-emperan, pepadhan utawa tetandhingan. Tuladha Pepindhan : Tandange kaya sikatan nyamber walang, tegese tandange trengginas cekat-ceket. Sumbare kaya bisa mutungake wesi gligen. Gligen: wesi sing kuwat banget(batangan). Kuning pindha mas sinangling. Siangling: digosok nganggo sangling(piranti kanggo nggosok emas) Tandange kaya jangkrik mambu kili yaiku tandang kang cukat, kaya arep nyaut mungsuhe Tandange kaya bantheng nggegirisi yaiku ora wedi sapa- sapa Rukune kaya mimi lan mintuna, mimi lan mintuna iku bangsane kewan segara. mimi iku wadon lan mintuna iku sing lanang/ kakung. yen saba ora tau renggang, awor terus WANGSALAN Wangsalan yaiku unen-unen kaya cangkriman(tebak- tebakan) nanging wangsulan/ batangan/ jawabane wis disebut sisan, ora langsung sarana sinandi/tersirat (ora diblakakake). Njanur gunung, kok kadingaren esuk-esuk wis tekan sekolah. Petunjuk jawaban sudah disebutkan dengan cara tersirat “kadingaren” , maka soal “njanur gunung” jawaban yang mirip bunyi dengan petunjuk aren. Tuladha: - roning mlinjo, sampun sayah nyuwun ngaso. Batangan: Ron (godhong) mlinjo bernama “so” dari petunjuk kata ngaso - Jenang gula, aja lali welinge(pesan) wong tuwa! jenang Batangan: jenang manis gula disebut “glali”(gulali) dari petunjuk kata lali TEORI TEMBANG GURU GATRA : Cacahe larik/baris saben sak pada(bait) GURU WILANGAN : Cacahe wanda(suku kata) saben sa gatra (sebaris) GURU LAGU : Tibane swara (vocal) ing pungkasan (akhir) gatra(baris) Tuladha :

SINAU JAWA sing lanang/ kakung. yen saba ora tau renggang ... · WAYANG Gambar wayang Werkudara Gathutkaca Rama Sinta AKSARA JAWA PEPINDHAN Tembung pepindhan asalipun saking tembung

  • Upload
    others

  • View
    10

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: SINAU JAWA sing lanang/ kakung. yen saba ora tau renggang ... · WAYANG Gambar wayang Werkudara Gathutkaca Rama Sinta AKSARA JAWA PEPINDHAN Tembung pepindhan asalipun saking tembung

SINAU JAWA

MATERI SEM. GASAL 2016/2017

KANGGO KELAS VIII (wolu)

CERITA CEKAK (cerkak)

Cirri-ciri cerkak

Alur carita prasaja (sederhana) Paraga/tokoh ora akeh Latar lan wektu sethithik

Unsur intrinsik cerkak ; tema, alur,latar/setting,

sudut pandang

WAYANG

Gambar wayang

Werkudara

Gathutkaca

Rama

Sinta

AKSARA JAWA

PEPINDHAN

Tembung pepindhan asalipun saking tembung

lingga pindha. Tembung pindha tegesipun kaya.

Dasanamane : kadi : kadya, lir, pendah, yayah.

Tembung pepindhan tegesipun irib-iriban utawa

emper-emperan.

Dados ingkang dipunarani pepindhan inggih

menika nen-unen kang ajeg panganggenipun ngemu

suraos irib-iriban, emper-emperan, pepadhan utawa

tetandhingan.

Tuladha Pepindhan :

Tandange kaya sikatan nyamber walang, tegese tandange

trengginas cekat-ceket.

Sumbare kaya bisa mutungake wesi gligen. Gligen: wesi

sing kuwat banget(batangan).

Kuning pindha mas sinangling. Siangling: digosok

nganggo sangling(piranti kanggo nggosok emas)

Tandange kaya jangkrik mambu kili yaiku tandang kang

cukat, kaya arep nyaut mungsuhe

Tandange kaya bantheng nggegirisi yaiku ora wedi sapa-

sapa

Rukune kaya mimi lan mintuna, mimi lan mintuna iku

bangsane kewan segara. mimi iku wadon lan mintuna iku

sing lanang/ kakung. yen saba ora tau renggang, awor

terus

WANGSALAN

Wangsalan yaiku unen-unen kaya cangkriman(tebak-

tebakan) nanging wangsulan/ batangan/ jawabane wis

disebut sisan, ora langsung sarana sinandi/tersirat (ora

diblakakake).

Njanur gunung, kok kadingaren esuk-esuk

wis tekan sekolah. Petunjuk jawaban sudah disebutkan dengan cara tersirat

“kadingaren” , maka soal “njanur gunung” jawaban yang

mirip bunyi dengan petunjuk aren.

Tuladha:

- roning mlinjo, sampun sayah nyuwun ngaso. Batangan: Ron (godhong) mlinjo bernama “so” dari

petunjuk kata ngaso

- Jenang gula, aja lali welinge(pesan) wong

tuwa!

jenang Batangan: jenang manis gula disebut “glali”(gulali) dari

petunjuk kata lali

TEORI TEMBANG

GURU GATRA : Cacahe larik/baris saben sak pada(bait)

GURU WILANGAN : Cacahe wanda(suku kata) saben sa

gatra (sebaris)

GURU LAGU : Tibane swara (vocal) ing pungkasan (akhir)

gatra(baris)

Tuladha :

Page 2: SINAU JAWA sing lanang/ kakung. yen saba ora tau renggang ... · WAYANG Gambar wayang Werkudara Gathutkaca Rama Sinta AKSARA JAWA PEPINDHAN Tembung pepindhan asalipun saking tembung

Lamun sira anggeguru kaki, -> vokal terakhir ( i )

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 -> suku kata

AKSARA JAWA

KAWRUH TEMBUNG :

batangan :jawaban/ bedhekan irib-iriban/ pepindhan : kemiripan wanda : suku kata tembung : kata ukara : kalimat pada : bait ceceg-ceceg : titik-titik nelakake/nuduhake : menunjukkan kalebu : termasuk kapacak : terpampang migunakake :nganggo diarani : disebut kedadeyan : kejadian kahanan : keadaan

panuwun : rasa nuwun wacan : bacaan pacelathon : percakapan pitakon(-an)/pitaken : pertanyaan jangkep : lengkap pungkasan/ wusana : akhir wiwitan/ purwa : awal

Aksara

Jawa

Jenenge

aksara

Katrangan Tuladha

Sandhangan Panyigeging Wanda

…. h Wignyan Tandha

ganti

konsonan

‘…h’

• [boch= bocah

/…… Layar Tandha

ganti

konsonan

‘…r’

• putu= =

putung

……= Cecak Tandha

ganti

konsonan

‘…ng’

• ps/ = pasar

… \ Pangkon Tandha

penghilang

vokal

• jeruk\ =

jeruk • a[bot\ =

abot • prn\ =

paran

Aksara Kusus

X

Nga lelet Aksara awal

le (X)

dadi X

Nalika dadi

pasangan,

bali wujud

asline

pasangan ... Le

Tuladha nga lelet:

Lenga : Xz

Tuladha pasangan

nga lelet:

Pakan lembu : pknLemB|

x

Pa cerek Aksara awal

re (X)

pasangan… >

Tuladha pa cerek:

Karep : kxp\

Tuladha pasangan a

cerek:

Jaluk restu : jluk>sT|

Sandhangan Wyanjana

… ] Cakra Seselan tandha

ganti konsonan

‘ra’

• g]n = grana

… … } Cakra

keret

Seselan tandha

ganti konsonan

‘rê’

• k}s N =

krêsna

… …. - Pengkal Seselan tandha

ganti konsonan

‘ya’

• mf- =

madya