Upload
others
View
19
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
DOĞU ANADOLU
İHRACATÇILAR BİRLİĞİ
2
SINIR TİCARET ANKETİ
Bu araştırma Doğu Anadolu İhracatçılar Birliği tarafından dış ticaret sürecinde işletmeler üzerinde sınır kapılarının etkilerini belirleme amacıyla yapılmaktadır. Yapılan bu araştırma toplamda 57 kişiye uygulanmıştır; 48 tanesi firma bazlıdır. 9 tanesi;
Doğubayazıt Belediyesi Doğubayazıt Esnaf Ve Sanatkarlar Odası Doğubayazıt Ticaret Ve Sanayi Odası Doğubayazıt Şoförler Ve Otomobilciler Derneği Van Valiliği Van Ticaret Ve Sanayi Odası Yüksekova Ticaret Ve Sanayi Odası Yüskekova Esnaf Ve Sanatkarlar Odası Iğdır Ticaret Ve Sanayi Odasına uygulanmıştır.
Ankete katılan Firmalar;
Kevser Tur. Pet. Ür. Gıda İnş. Kuy. San. Tic. Ltd. Şti Uğur-San İth. İhr. Top. Gıda Nak. İnş. San. Tic. Ltd. Şti Yakutsan Mob. Halı Gıda Tek. Akar. Tem. Hiz. Ltd. Şti Altınal Petrol Ür. San. Tic. İth. İhr. Ltd. Şti Gemikaya İnş. Taah. Nak. Ve Dış. Tic. Ltd. Şti. Mustaş Akar. Gıda İnş. Nak. Tur. San. Tic. Ltd. Şt. Alken Tarım Konf. Med. İth. İhr. Ltd. Şti Aras İth. İhr. Güm. Gıda Nak. Tek. Tic. Ltd. Şti Kalecik İth. İhr. Güm. San. Tic. Ltd. Şti Sermet Gümrükleme Pet. Ür. İth. İhr. San. Tic. Ltd. Şti Ali Nakliyat Ambarı San. Tic. Ltd. Şti De-Mir Gümrükleme İth. İhr. San. Tic. Ltd Şti Zeki İç Ve Dış Ti. Ltd. Şti Kuba Uluslarası Taşımacılık Tek. Gıda El. San Dış Tic. Ltd Şti Gültekin Gümrükleme İth. İhr. Sınır Tic. Gültekinler İth. İhrt. Sın. Tic. Güm. San. Tic. Ltd. Şti Budak Gümrükleme İth. İhr. Seyitoğulları İth. İhr. Tur. San. Tic. Ltd. Şti Yavuz İth. İhr. Sınır Tic. Züccaciye Azervan İç Ve Dış Ticaret İnş. Ltd. Şti. Sürmeli Petrol Ürünleri San. Tic. Ve İhr. İth. Ltd. Şti Zap Turizm Lt. Şti Hocaoğlu İth. İhr. Umut Ticaret İth. İhr Öztürk Ticaret İth. İhr. İnce İletişim İth. İhr.
DOĞU ANADOLU
İHRACATÇILAR BİRLİĞİ
3
Akasya İç Ve Dış Ticaret Ltd. Şti Cemal SALA Turgut İç Ve Dış Tic. Tur. Nak. Ltd. Şti Adil Tic. A.Ş Gül- Okut Ulus. Yol. Yük. Taş. İth. İhr. Ltd. Şti. İ. Kaan Ulus. Gıda Petrol Ltd. Şti Y. Karadağ Tur. Nak. Teks. İnş. Tar. Gıda. Ltd. Şti Ak Bilgisayar Bil.İth. İhr. Tic. San. Ltd Şti. Servantek Nakliyat Sertür Ulus. Nak. San. Tic. Ltd.Şti. Kafkas Gıda Teks. İnş. Elek. Pet. Ür. Nak. İth. İhr. Ltd. Şti Ertu Petrol Oto Teks. Gıda Taş. San. Tic. Ltd. Şti Tokgün Teks. Gıda. İnş Pet. San. İç Dış Tic Perenler Ulus. Nak. İth. İhr. Tic. Ltd .Şti Gülekler U/A Nak. Akar. Gıda Teks. Hay. Tem. İnş. İth. İhr. Ltd. Şti Sefacan U/A Nak. Ltd. Şti Denizkent İnş. Gıda. Ltd. Şti Ömer Nak. Bahar Tekstil Gıda Ltd. Şti Azra Group İç Ve Dış Tic. Ltd Şti Habip Gıda İnş. San. Tic Ltd. Şti Sizin Market San. Tic. Ltd. Şti
Anket verilerinde ‘Eksik’ olarak tanımlanan kısım Ankete cevap vermeyenleri göstermektedir.
Soru -2 ve Soru-5 cevaplara göre kendi içerisinde gruplanmıştır Grafikler ‘Geçerli Yüzde’ rakamlarına göre oluşmuştur. Ek’te Anket soruları bulunmaktadır.
DOĞU ANADOLU
İHRACATÇILAR BİRLİĞİ
4
Soru1: Firmanızın Ölçeği Hangisidir?
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Kümülatif Yüzde
KOBİ 42 73,7 87,5 87,5
BÜYÜK 6 10,5 12,5 100,0
Total 48 84,2 100,0
Eksik veri 9 15,8
Total 57 100,0
Yapılan Değerlendirmeye göre; Toplamda 57 kişiye anket uygulanmış olup, 48 tanesi Iğdır, Doğubayazıt, Van ve Yüksekova’daki firmalara uygulanmıştır. 9 tanesi Ticaret odası, Esnaf odalarına uygulanmıştır. Sonuca göre 42 firma KOBİ ölçeklidir, 6 Firma büyük ölçeklidir.
KOBİ 87%
BÜYÜK 13%
Soru 1
DOĞU ANADOLU
İHRACATÇILAR BİRLİĞİ
5
Soru 2: Hangi Ürün ya da Hizmetin pazarlamasını yapmaktasınız?
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Kümülatif Yüzde
Gıda, Temizlik 5 8,8 10,4 10,4
Muhtelif Ürünler 15 26,3 31,2 41,7
Yedek Parça 5 8,8 10,4 52,1
Boya 2 3,5 4,2 56,2
İnşaat Malzemeleri 11 19,3 22,9 79,2
Mobilya aksamları 5 8,8 10,4 89,6
Demir-Çelik 4 7,0 8,3 97,9
İletişim- Elektrik Elektronik 1 1,8 2,1 100,0
Total 48 84,2 100,0
Eksik veri 9 15,8
Total 57 100,0
Sonuca göre, araştırma kapsamına dahil illerdeki firmalardan 15 tanesi Muhtelif ürün
pazarlamasını yapmaktadır. 11 firma İnşaat Malzemeleri ürünlerin pazarlamasını
yapmaktadır.
Gıda-Temizlik 11%
Muhtelif Ürünler
31%
Yedek Parça 11%
Boya 4%
İnşaat Malzemeleri
23%
Mobilya 10%
Demir Çelik Ürünleri
8%
İletişim- Elektrik Elektronik
2%
Soru 2
DOĞU ANADOLU
İHRACATÇILAR BİRLİĞİ
6
Soru 3: İhracat/Dış Ticaret Yapıyor musunuz?
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Kümülatif Yüzde
Evet 47 82,5 97,9 97,9
Hayır 1 1,8 2,1 100,0
Total 48 84,2 100,0
Eksik veri System 9 15,8
Total 57 100,0
47 firma ihracat yapmaktadır. Sefacan Ulus. Nak. Ltd. Şti firması ihracat yapmamaktadır.
Evet 98%
Hayır 2%
Soru 3
DOĞU ANADOLU
İHRACATÇILAR BİRLİĞİ
7
Soru 4:Sınır Ticareti yapıyor musunuz?
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Kümülatif Yüzde
Evet 54 94,7 94,7 94,7
Hayır 3 5,3 5,3 100,0
Total 57 100,0 100,0
Sınır Ticareti yapıyor musunuz sorusuna Evet cevabına neden olarak,
Bölgede iç gümrükleme olmadığı için
Mevcut kapı ihracata açık değil ve sınır ticaretine uygun olduğundan dolayı
Kapı olduğu için, Kapı pazara yakın olduğu için
Gümrükte transit olmadığı için
Karşı ülkede muafiyet olduğu için
Daha uygun olduğu için
1. sınıf gümrük olmadığımız için STA kapsamında ihracat yapabiliyoruz
Yöre insanına fayda sağlamak için
Para kazanmak için, Kalkınmak için
İç Gümrük olmadığı için
Kolay olduğu için gibi nedenler gösterilmiştir.
Hayır Cevabını verenlerin nedenleri ise,
Gümrük kapısının kapalılığından yapmıyor
Evet 95%
Hayır 5% Soru 4
DOĞU ANADOLU
İHRACATÇILAR BİRLİĞİ
8
Sınır ticaretine gerek duymuyor
Sınır Ticaret belge süremiz bitti gibi nedenlerdir.
Soru 5: İhracat sürecinde çıkış ve varış noktalarınız
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Kümülatif Yüzde
Dilucu-Azerbaycan 13 22,8 23,2 23,2
Kapıköy-Khoy (İran) 7 12,3 12,5 35,7
Esendere- serow 11 19,3 19,6 55,4
Gürbulak-İran 25 43,9 44,6 100,0
Total 56 98,2 100,0
Eksik System 1 1,8
Total 57 100,0
Dilucu-Azerbaycan 23%
Kapıköy- İran 12%
Esendere- Serow 20%
Gürbulak-İran 45%
Soru 5
DOĞU ANADOLU
İHRACATÇILAR BİRLİĞİ
9
Soru 6: Sınır Ticaretinden yeterince faydalanabiliyor musunuz?
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Kümülatif Yüzde
Kesinlikle Hayır 14 24,6 25,0 25,0
Hayır 18 31,6 32,1 57,1
Evet 21 36,8 37,5 94,6
Kesinlikle Evet 3 5,3 5,4 100,0
Total 56 98,2 100,0
Eksik veri System 1 1,8
Total 57 100,0
Bu soruya Hayır cevabını verenler, İhracat iş planı ve hedef Pazar, hedef ürün bilinmediğini belirtmektedir.
Kesinlikle Hayır 25%
Hayır 32%
Evet 38%
Kesinlikle Evet 5%
Soru 6
DOĞU ANADOLU
İHRACATÇILAR BİRLİĞİ
10
Soru 7:Sınır Ticareti kapsamında yapılan değişiklikleri takip
edebiliyor musunuz?
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Kümülatif Yüzde
Kesinlikle Hayır 5 8,8 8,9 8,9
Hayır 21 36,8 37,5 46,4
Fikrim Yok 4 7,0 7,1 53,6
Evet 23 40,4 41,1 94,6
Kesinlikle Evet 3 5,3 5,4 100,0
Total 56 98,2 100,0
Eksik veri 1 1,8
Total 57 100,0
Kesinlikle Hayır 9%
Hayır 38%
Fikrim Yok 7%
Evet 41%
Kesinlikle Evet 5%
Soru 7
DOĞU ANADOLU
İHRACATÇILAR BİRLİĞİ
11
Soru 8: Sınır Ticareti kapsamında sürekli yapılan değişikliklerden
dolayı uzun süreli ticari ilişki kurmakta zorlanıyor musunuz?
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Kümülatif Yüzde
Kesinlikle Hayır 1 1,8 2,1 2,1
Hayır 16 28,1 34,0 36,2
Fikrim Yok 4 7,0 8,5 44,7
Evet 12 21,1 25,5 70,2
Kesinlikle Evet 14 24,6 29,8 100,0
Total 47 82,5 100,0
System 10 17,5
Total 57 100,0
Kesinlikle Hayır 2%
Hayır 34%
Fikrim Yok 8%
Evet 26%
Kesinlikle Evet 30%
Soru 8
DOĞU ANADOLU
İHRACATÇILAR BİRLİĞİ
12
Soru 9: İlinizde bulunan sınır kapısının ya da sınır ticaret
merkezinin yeterli alt yapıya sahip olduğunu düşünüyor musunuz?
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Kümülatif Yüzde
Kesinlikle Hayır 26 45,6 46,4 46,4
Hayır 20 35,1 35,7 82,1
Fikrim Yok 2 3,5 3,6 85,7
Evet 6 10,5 10,7 96,4
Kesinlikle Evet 2 3,5 3,6 100,0
Total 56 98,2 100,0
Eksik 1 1,8
Total 57 100,0
Bu soruya Hayır ve Kesinlikle Hayır cevabını verenler öneri olarak;
Yeni bir bina yapılmalı Mevcut olan alanın Doğubayazıt Belediyesi mücavir alanına dahil edilmesi
gerekir. Sosyal Tesislerin yapılmasına özen gösterilmeli Sınır ticaretinde sadece 3 veya 5 kişi faydalanıyor Tabanın Faydalanması
sağlanmalı Kapıların Fiziki altyapıları geliştirilmeli Merkezin Modernizasyonu yapılmalı, Çalışma saatleri iran ile uyumlu hale
getirilmeli, personel sayısı artırılmalı
Kesinlikle Hayır 46%
Hayır 36%
Fikrim yok 3%
Evet 11%
Kesinlikle evet 4%
Soru 9
DOĞU ANADOLU
İHRACATÇILAR BİRLİĞİ
13
Yeteri Miktarda altyapı kurulması halinde belirlenen ihracat hedeflerine katkı sağlayabilir
Personel Sayısı artırılmalı Sınır ticaret eğitimi verilmeli
Soru 10: İthal etmenize izin verilen ürünlerin ilinizin ihtiyaçlarına
uygun olduğunu düşünüyor musunuz?
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Kümülatif Yüzde
Kesinlikle Hayır 10 17,5 17,9 17,9
Hayır 19 33,3 33,9 51,8
Fikrim Yok 10 17,5 17,9 69,6
Evet 17 29,8 30,4 100,0
Total 56 98,2 100,0
Eksik System 1 1,8
Total 57 100,0
10. soruya Evet cevabını verenler
İlimizin ihtiyaçlarına uygun ama kotalı olduğu için çok yetersiz kalıyor, ayrıca ithali yapılabilen ürün çeşidinde sınırlılık olması dezavantaj
sınır ticareti Kapsamında Form-a belgesinin istenmesi bu ithalatın imtiyazlı yapıldığı anlamına gelmez bu konuda mağduriyet yaşanmakta
görüşlerini bildirmektedirler.
Kesinlikle Hayır 25%
Hayır 47%
Fikrim yok 25%
Evet 3% Soru 10
DOĞU ANADOLU
İHRACATÇILAR BİRLİĞİ
14
Soru 11: Sınır Ticareti kapsamındaki ürün çeşitleri artırılmalı
mıdır?
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Kümülatif Yüzde
Hayır 1 1,8 1,8 1,8
Evet 28 49,1 50,0 51,8
Kesinlikle Evet 27 47,4 48,2 100,0
Total 56 98,2 100,0
Eksik System 1 1,8
Total 57 100,0
Bu soruda öneri olarak;
Gıda ürünleri ve endüstriyel ürünler artırılmalıdır Çıkarılan Kalemler yetersiz ve süre aşımı sonrası çıkarılıyor Ürün çeşitliliğinin artırılması büyük katkı sağlar
Hayır 2%
Evet 50%
Kesinlikle evet 48%
Soru 11
DOĞU ANADOLU
İHRACATÇILAR BİRLİĞİ
15
Soru 12: Sınır Ticareti yaparken süreçte karşılaştığınız sıkıntılarla ilgili
olarak en çok temas ettiğiniz kurum
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Kümülatif Yüzde
Ticaret ve Sanayi Odası 18 31,6 38,3 38,3
Valilik 13 22,8 27,7 66,0
Gümrük Müşavirliği 13 22,8 27,7 93,6
Diğer 3 5,3 6,4 100,0
Total 47 82,5 100,0
Eksik 10 17,5
Total 57 100,0
Bu soruda Diğer cevabı olarak
İhracatçı Birlikleri, Ankara Bakanlık kastedilmektedir.
Valilik cevabını tercih edenler; ‘çözüm noktasında yeterli düzeyde sorumluluk
yüklenmiyorlar’ konusunda şikâyetçidirler.
Ticaret ve Sanayi Odası 40%
Valilik 29%
Gümrük Müşavirliği
29%
Diğer 2%
Soru 12
DOĞU ANADOLU
İHRACATÇILAR BİRLİĞİ
16
Soru 13: Sınır Ticareti yaparken en sık karşılaştığınız problem nedir?
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Kümülatif Yüzde
Zaman Kaybı 33 57,9 60,0 60,0
Maddi Zarar 11 19,3 20,0 80,0
Müşteri Portföyünün
oluşturulamaması 7 12,3 12,7 92,7
Diğer 4 7,0 7,3 100,0
Total 55 96,5 100,0
Eksik System 2 3,5
Total 57 100,0
Zaman Kaybı cevabını tercih edenler;
Sınır Ticaret İşlemleri ilde yapıldığından İl'in ilçeye 100 km uzaklıkta olması sebebiyle zaman kaybı ve masrafı olmaktadır. Sınır ticaretiyle ilgili takip sorunu, müsaadelerin dağıtımı ile ilgili problemler yaşanmaktadır.
Haberdar Edilmiyor Sınır Ticaret Belgesi alımında gecikme Konuyla alakalı yetişmiş eleman ve birim yetersizliği, kişiye zamanında
ulaşamama Karşı ülkenin kanuna aykırı davranması, farklı kanunlar insanları mağdur
etmekte.
Zaman Kaybı 63%
Maddi Zarar 21%
Müşteri Portföyünün
olmaması 14%
Diğer 2%
Soru 13
DOĞU ANADOLU
İHRACATÇILAR BİRLİĞİ
17
Diğer cevabını tercih edenler;
Merkezin Modernizasyonu yapılmalı, Personel Sayısı artırılmalı, çalışma saatleri İran ile uyumlu olmalı, iletişim ağları güçlendirilmeli, elektrik sorunu giderilmeli, bilgilendirici broşürler bulundurulmalı
Ticari alanda yapabildiklerimiz profesyonel destek olmadığından dolayı çok altında
Menşe Şahadetnamesinin aranmış olması prosedür anlamında kısmen doğru olsa da ancak ithal edilen ürünlerin menşe şahadetnamelerin karşı ülkenin ihracatçı firması tarafından temin edildiği için ithal eden firmaların menşe şahadetnamesinin doğruluğu yönünde bilgisi olması mümkün değildir. Bu konuda mağduriyetler yaşandığı Bakanlığımıza bildirildi. Form -A belgesi ile imtiyazlı sınır tic. yapılacaksa ya Form- A belgesi aranmamalı; aranacaksa da karşı ülke ihracatçı firması tarafından mahsup edilen Form A belgesinin doğrultusunda malın ithalatına izin verilmesi halinde ithalatçı firmanın da mağdur olmamasına sebep olacağından ilgili makamların konuya hassasiyet göstermesi gerekir
Müşteri Portföyünün olmaması cevabını tercih edenler;
Pazar araştırma noktasında mükellef yalnız kalmakta
DOĞU ANADOLU
İHRACATÇILAR BİRLİĞİ
18
Soru 14: Gümrük müdürlükleri ile kolay iletişime geçebiliyor
musunuz?
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Kümülatif Yüzde
Kesinlikle Hayır 4 7,0 8,5 8,5
Hayır 12 21,1 25,5 34,0
Fikrim Yok 1 1,8 2,1 36,2
Evet 29 50,9 61,7 97,9
Kesinlikle Evet 1 1,8 2,1 100,0
Total 47 82,5 100,0
Eksik System 10 17,5
Toplam 57 100,0
Kesinlikle Hayır 8%
Hayır 26%
Fikrim Yok 2%
Evet 62%
Kesinlikle Evet 2%
Soru 14
DOĞU ANADOLU
İHRACATÇILAR BİRLİĞİ
19
Soru 15: Sınır Ticaret belgesiniz kolaylıkla alabildiniz mi?
Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Kümülatif yüzde
Kesinlikle Hayır 4 7,0 8,7 8,7
Hayır 12 21,1 26,1 34,8
Fikrim Yok 2 3,5 4,3 39,1
Evet 24 42,1 52,2 91,3
Kesinlikle Evet 4 7,0 8,7 100,0
Toplam 46 80,7 100,0
Eksik veri System 10 19,3
Toplam 57 100,0
Toplamda 57 anket uygulanmış olup 9 tanesi Kamu birimlerine uygulanmıştır. Bu soruda Gemikaya Firması Sınır ticareti yapmadığı için soruya cevap vermemiştir.
Soru- 15’e Kesinlikle Hayır, Hayır cevabı verenler
Çok zaman gittiğini 1. Sınıf gümrük olmadıkları için bu sorunu yaşadıklarını belirtmişlerdir.
Kesinlikle Hayır 9%
Hayır 26%
Fikrim Yok 4%
Evet 52%
Kesinlikle Evet 9%
Soru 15
DOĞU ANADOLU
İHRACATÇILAR BİRLİĞİ
20
SINIR TİCARETİ ANKET FORMU
Bu araştırma Doğu Anadolu İhracatçılar Birliği tarafından dış ticaret sürecinde işletmeler üzerinde sınır kapılarının etkilerini belirleme amacıyla yapılmaktadır. Bilgileriniz ve elde edilen verilerin gizliliği sağlanacak ve bu araştırmanın dışında başka hiçbir amaçla kullanılmayacaktır. Gösterdiğiniz ilgi ve işbirliğine teşekkür ederiz.
Firmanın Adı:
Yetkili kişi:
Telefon:
Adres:
Web Adresi:
Soru1: Firmanızın ölçeği aşağıdakilerden hangisidir?
KOBİ (Yıllık Geliri 40.000.000 TL’den az ve 250 çalışandan az kişi istihdam eden) Büyük
Soru 2: Hangi ürün ya da hizmetin pazarlamasını yapmaktasınız? Belirtiniz.
Soru 3: İhracat / Dış Ticaret yapıyor musunuz?
Evet Hayır-Neden?
Soru 4: Sınır ticareti yapıyor musunuz?
Evet-Neden? Hayır-Neden?
Soru 5: İhracat sürecinde çıkış ve varış noktalarını belirtiniz?
DOĞU ANADOLU
İHRACATÇILAR BİRLİĞİ
21
Soru 6: Sınır ticaretinden yeterince faydalanabildiğinizi düşünüyor musunuz?
Kesinlikle Hayır
Hayır
Evet
Kesinlikle Evet
Soru 7: Sınır ticareti kapsamında yapılan değişiklikleri takip edebiliyor musunuz?
Kesinlikle Hayır
Hayır
Fikrim Yok
Evet
Kesinlikle Evet
Soru 8: Sınır ticareti kapsamında sürekli yapılan değişikliklerden dolayı uzun süreli ticari ilişki kurmakta zorlanıyor musunuz?
Kesinlikle Hayır
Hayır
Fikrim Yok
Evet
Kesinlikle Evet
Soru 9: İlinizde bulunan sınır kapısının ya da sınır ticaret merkezlerinin yeterli altyapıya sahip olduğunu düşünüyor musunuz?
Kesinlikle Hayır
Hayır
Fikrim Yok
Evet
DOĞU ANADOLU
İHRACATÇILAR BİRLİĞİ
22
Kesinlikle Evet Cevabınız hayır ise önerileriniz?
Soru 10: İthal etmenize izin verilen ürünlerin ilinizin ihtiyaçlarına uygun olduğunu düşünüyor musunuz?
Kesinlikle Hayır
Hayır
Fikrim Yok
Evet
Soru 11: Sınır ticareti kapsamında ki ürün çeşitleri arttırılmalı mıdır?
Kesinlikle Hayır
Hayır
Fikrim Yok
Evet
Kesinlikle Evet
Soru 12: Sınır ticareti yaparken ki süreçte karşılaştığınız sıkıntılarla ilgili olarak en çok temas ettiğiniz kurumu belirtiniz?
Ticaret ve Sanayi Odası
Valilik
Gümrük müşavirliği
Diğer ( Belirtiniz)
Soru 13: Sınır ticareti yaparken en sık karşılaştığınız problem nedir?
Zaman kaybı
Maddi zarar
DOĞU ANADOLU
İHRACATÇILAR BİRLİĞİ
23
Müşteri portföyü oluşturulamaması
Diğer ( Belirtiniz)
Soru 14: Gümrük müdürlükleri ile kolay iletişime geçebiliyor musunuz?
Kesinlikle Hayır
Hayır
Fikrim Yok
Evet
Kesinlikle Evet
Soru 15: Sınır ticareti belgesini kolaylıkla alabildiniz mi?
Kesinlikle Hayır
Hayır
Fikrim Yok
Evet
Kesinlikle Evet